Rieta Hoffman. Het gezicht van een partij voor mensen

Transcriptie

1 Rieta Hoffman Het gezicht van een partij voor mensen In 2007 overleed Rieta Hoffman na een kort ziekbed. In allerlei geledingen heeft zij zich bijna 30 jaar actief bezig gehouden met de PvdA. Zij was de spil van de PvdA Gelderland en heeft zich vooral ingezet voor de onderlinge verhoudingen en het sociale gezicht van de PvdA. Mede dankzij haar is de traditie ontstaan van de nieuwjaarsbijeenkomsten met een stamppottenbuffet. Na haar overlijden heeft het bestuur van het gewest Gelderland van de PvdA de naam van Rieta verbonden aan de nieuwjaarsbijeenkomsten. Om de herinnering aan haar levend te houden, wordt sinds 2008 jaarlijks de Rieta Hoffman lezing uitgesproken.

2 Jean Eigeman Hartelijk welkom allemaal op de PvdA Nieuwjaarsbijeenkomst In het bijzonder de sprekers van vanmiddag. Waar gaat het in het komende jaar om? Het gaat om ideeën, het gaat om de mensen. In het jaar 2014 gaat het om macht en om plaatsen maar ook om de zin en de waarden waar we ons mee bezighouden. Het wordt een dynamisch jaar, we krijgen 2 verkiezingen. In maart de gemeenteraadsverkiezingen en in mei de Europese verkiezingen. Ook voor het gewest wordt het dynamisch. We hebben statenverkiezingen en waterschapsverkiezingen voor te bereiden. Verkiezingen zijn de core business van een politieke partij. Bij verkiezingen gaat om ideeën en om de waarden achter die ideeën. Het gaat om solidariteit en duurzaamheid en daar werk van maken. Het gaat om mensen maar ook over zeggenschap en macht. Voor de Partij van de Arbeid is het is een moeilijke tijd. We regeren en dat is eigenlijk iets dat sommigen in de partij liever niet doen. We zijn liever op straat, actie. Maar onze partij is groot geworden door die twee dingen te combineren, door te zorgen dat wat in de samenleving leeft vertaling krijgt op parlementair niveau. Dat doen we op verschillende niveaus en laten we dat niet vergeten met elkaar. We moeten de mensen niet vergeten. We moeten de solidariteit niet vergeten. We moeten aandacht besteden aan de zorgen die leven onder de mensen: over hun kinderen en de toekomst van hun kinderen, over hulp in moeilijke omstandigheden. Daar moeten we ons mee blijven verbinden. Dat moeten we ook vertalen in beleid, in actie van de staat en actie op de straat. Diederik Samsom werd deze week in de kranten getypeerd als het mannetje dat op de deur klopt. Eigenlijk helemaal niet zo n verkeerd beeld, maar daar moet dan wel iets mee gedaan worden. Ik ga niet te lang stil staan bij het land. We gaan verkiezingen tegemoet voor het lokaal bestuur. Begin maart is de gemeenteraad aan de beurt. Daar heeft de Partij van de Arbeid echt iets te verdedigen en te verdienen: het gaat om kwaliteit, maar ook om macht, om invloed te hebben op wat er in de gemeentes gaat gebeuren. De gemeentes staan voor een ontzettend lastige periode. Vaak staat centraal dat het allemaal minder wordt. Voor gemeentes wordt het moeilijker, lastiger. Er wordt over transitie gesproken, er gaan taken van rijk en provincie naar de gemeentes. Maar gemeentes hebben een belangrijke opgave, ze gaan straks 16 miljard meer uitgeven aan zaken die direct raken aan de mensen. Als we het er over hebben: we gaan meer aan de keukentafel regelen, dan is dat een prachtig beeld, maar daar zit het een heel ingewikkeld systeem van verdelen, van herverdelen van geld, van middelen, van voorzieningen, het overeind houden van voorzieningen, het anders organiseren van voorzieningen achter. De Partij van de Arbeid is een politieke partij en een van de kernfuncties van een politieke partij is ideeën verzamelen, ideeën op een rij zetten, een programma er van maken en in de tijd zetten en daar mensen bij zoeken. Mensen werven, mensen selecteren en daar lijsten van maken. Dat is lastig dat hebben we de afgelopen maanden in verschillende afdelingen, niet alleen in Gelderland maar in heel Nederland kunnen merken. Dat is ook altijd interne strijd, dat gaat niet altijd even makkelijk. We moeten daar echt professioneel werk van blijven maken. Ik vind dat we als partij voortdurend met elkaar daarover in discussie moeten blijven. Ik ben niet het soort politicus en ook niet het type gewestelijke voorzitter dat vindt dat je voortdurend de politici de maat moet nemen over van alles en nog wat. Ik erger me eraan als er zodra er iets van geld verdienen aan te pas komt gelijk geroepen wordt: zakkenvullers. 99,9% van de

3 politici zijn geen zakkenvullers, dat zijn mensen die van s ochtends vroeg tot s avonds laat hun handen uit de mouwen steken en proberen er iets van te maken. Daar gaan wel eens dingen fout, maar ik werp het beeld dat politici zakkenvullers zijn ver van mij en ik doe dat namens al die mensen die zich uit de naad werken. De wethouder van Zutphen, ik kijk hem recht in het gezicht, dat is geen zakkenvuller, die doet werk en die krijgt er voor betaald. De gedeputeerde doet werk en krijgt er voor betaald, dat is geen zakken vullen. Ik vind wel dat je in de gaten moet houden dat het niet overdreven is, maar zoals Nederlandse politici betaald worden en dat geldt in de breedte, kun je niet spreken van zakken vullen. Ook niet bij mensen die - als ze de fout zijn ingegaan - even dekking krijgen. Dat is een lastig punt, want als je een fout maakt moet je gestraft worden. Maar er zijn ook rechtsposities en er zijn rechten voor mensen. Als mensen op politieke fouten worden beoordeeld, dan hebben ze te gaan. Lord Carrington, Engelse minister van buitenlandse zaken, vertrok toen Engeland de Falklandoorlog verloor en hij deed dat terwijl hij degene was die tegen Thatcher gezegd had, dat moeten wij niet doen. Hij nam zijn verantwoordelijkheid en dan hoort daarbij dat je rugdekking krijgt van je partij. Je treedt af omdat je de verantwoordelijkheid neemt voor een fout die je hebt gemaakt maar daar hoort ook een andere kant bij. Ik dacht, ik ga dit toch zeggen vandaag, want ik vind dat we wel eens een keer de indruk wekken dat het anders is en dat moet niet. Dit was een hartenkreet. Kijk, ik ben al jaren een amateur politicus. Dat doe ik met ontzettend veel liefde en plezier en ik verdien mijn geld ergens anders, maar ik vind de term zakkenvullers niet eerlijk tegenover al die mensen die ik allemaal heel erg hard zie werken. Ik wilde dit gewoon een keer gezegd hebben. Jean Eigeman is voorzitter van het gewest Gelderland van de PvdA Muus Groot De Gewestelijk voorzitter kondigde mij aan als fractievoorzitter van de Staten. Ik voel mij op dit moment niet op de eerste plaats van de Staten. Ik voel mij met jullie van de Partij van de Arbeid, van de partij die in den Haag uit alle macht de crisis aan het bestrijden is en die nog een beetje moet leren haar eigen beleid te verdedigen. Wel doen en niet verdedigen is een bange doem optie, dat moeten wij niet doen. Ik ben trots op Dijsselbloem, de Drees van onze tijd, en op Asscher die een sociaal akkoord wist binnen te halen. Vorig jaar, een paar maanden geleden werd mijn zoon weg gereorganiseerd bij zijn krimpende bedrijf, zoals velen in ons land overkomt. En dan weet je gelijk wat Ton Heerts en Asscher hebben bereikt bij de WW. Die lui zijn zo goed - ik heb het nu over Asscher en Dijsselbloem - dat Elseviers weekblad zich afvroeg: Wie is nu eigenlijk de baas in de Partij van de Arbeid? Dat zijn natuurlijk wij, wij de leden, maar achter sterke vaandeldragers laten we daar blij mee zijn. Wij hier op de werkvloer moeten de Haagse inspanningen verbinden met de lokale politiek. In het verkiezingsprogramma van mijn eigen thuishaven Brummen staat: mensen die zorg nodig hebben, krijgen zorg. En dat is ons uitgangspunt. Onze wethouder Wildschut in de Achterhoek schoot de ontslagen medewerkers van Sensire te hulp met gewaardeerd beleid. De verzorgingsmaatschappij bestaat nog en is bij de Partij van de Arbeid in goede handen en als wij eens niet goed opletten is hij in ieder geval in goede handen van onze ombudsteams. De zorg verandert maar onze zorgzaamheid verandert niet. En ja, ik kom nu wat dichter bij de Staten, onze gedeputeerde Josan Meijers maakt werk in de bouw, letterlijk, voor duizenden vakmensen en heel veel jeugdbanen. De jeugdzorg gaan we als provincie warm overdragen aan de gemeente, die

4 kieperen we niet over de schutting. En de omgevingsvisie verandert straks de bestemmingsplanologie in een uitnodigingsplanologie. Dat is een uitdrukking van Ingrid Hijman en die weet er alles van. Regels worden doelen en controleren wordt faciliteren in die omgevingsvisie. Twee maanden voor de gemeenteraadsverkiezingen brengen wij samen in alle geledingen de kracht op om ons land uit de crisis te halen. En gelukkig mensen: het tij is aan het keren. Als sneeuwklokjes op het veld van de lente ontluiken de berichten over nieuwe groei, u hebt ze allemaal kunnen waarnemen. Canvassend en dwars tegen de ondergangspeilingen van d Hondt in ontmoet je begrip bij kiezers voor het herstelbeleid dat moet worden gevoerd. Maar ze willen horen dat wij hen niet laten stikken in wijk en werk en dat zullen we ook niet doen. De panelen schuiven, de idealen blijven. Willen wij onszelf blijven, schreef Willem Sandberg, dan moeten we constant veranderen. De toekomst start vandaag. Muus Groot is voorzitter van de Statenfractie PvdA Gelderland

5 Esther Mirjam Sent De bakens verzetten Rieta Hoffman was bijna 30 jaar lang actief in verschillende geledingen van de Partij van de Arbeid. Ze was een PvdA'er die midden tussen de mensen stond. Afkomstig uit het maatschappelijk werk, maakte ze zich al jong hard voor de emancipatie van onder anderen vrouwen, jongeren en gastarbeiders. Ze was inspirerend, coachend, verwarmend en dat alles met een flinke dosis humor. Ik vind het dan ook geweldig dat het gewest Gelderland haar eert met een jaarlijkse lezing die haar naam draagt. En ik ben vereerd dat ik hier dit jaar een bijdrage aan mag leveren. An economist is an expert who will know tomorrow why the things he predicted yesterday didn't happen today. Laurence J. Peter 2014 wordt een belangrijk politiek jaar, met de gemeenteraadsverkiezingen en de Europese verkiezingen in het vooruitzicht. Maar zeker ook met de uitwerking van alle in 2013 gesloten akkoorden. Een pittige klus voor een kabinet dat het moet hebben van de steun van de oppositie en dat niet altijd op de steun van mijn collega-senatoren kan vertrouwen.

6 Uit de recessie? DNB-president Knot stelt dat Nederland uit recessie is en Rutte weet zeker dat 2014 een jaar van economisch herstel zal worden. Het CBS ziet het ook. De economie toont lichtpuntjes. l Het conjunctuurbeeld was eind december beter dan eind november. De economische indicatoren toonden meer verbeteringen dan verslechteringen. Het beeld duidt erop dat de Nederlandse economie zich in de fase van herstel bevindt. Op twee na presteren alle indicatoren nog wel onder hun langjarig gemiddelde, aldus het CBS. De stemming van consumenten verbeterde opnieuw. De indicator die het consumentenvertrouwen aangeeft, steeg van -18 naar -16. Het producentenvertrouwen verbeterde in december een fractie, van -0,4 naar -0,1. Het vertrouwen onder ondernemers en consumenten neemt toe, maar beide stemmingsindicatoren zijn nog negatief. Terwijl het vertrouwen verbetert, duidt de ontwikkeling van de uitvoer van goederen, bedrijfsinvesteringen en consumptie door huishoudens nog op laagconjunctuur. Het volume van de goederenuitvoer was in oktober 0,4 procent kleiner dan een jaar eerder. Huishoudens besteedden 1,1 procent minder. De bedrijfsinvesteringen ten slotte waren 4,6 procent hoger. De industrie produceerde in oktober 2,1 procent meer dan in oktober In de eerste 11 maanden van dit jaar gingen 13 procent meer bedrijven op de fles dan in dezelfde periode van De laagconjunctuur is ook zichtbaar op de arbeidsmarkt. De werkloosheid liep in november terug. Maar met 8,2 procent van de beroepsbevolking blijft deze nog steeds hoog. Het aantal banen daalde in het derde kwartaal verder. Wel kwam er een einde aan een periode van 2 jaar waarin het aantal vacatures afnam. Vergeleken met het tweede kwartaal groeide de Nederlandse economie in het derde kwartaal met 0,2 procent. Ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder was er nog sprake van een krimp met 0.4%.

7 Helaas kunnen we niet opgelucht ademhalen. De crisis is ernstig en in een aantal opzichten symptoom van dieperliggende oorzaken. Economische vanzelfsprekendheden uit het recente verleden zijn plotseling bron van zorg. Groeiende ongelijkheid voedt frustratie van velen tegenover elites van het financiële kapitalisme die zichzelf bedienden in plaats van het gemeenschappelijk belang te dienen. En voor iedereen doemt daarachter de dreiging op van de opwarming van de aarde, die begrensd moet worden om economieën, culturen en gemeenschappen in stand te houden en onze kinderen een goed verzorgde erfenis over te dragen. Veel burgers hebben het gevoel dat ze grip verliezen op de samenleving, de politiek, hun werk en hun leven. Hiervoor heeft Co Verdaas in zijn Rieta Hoffmanlezing aandacht gevraagd. Als we de dagelijkse crisiszorgen even opzij schuiven, dan zien we dat het fundament van onze samenleving fors erodeert. Dat uit zich in drie grote vraagstukken: economische stagnatie, sociale uitsluiting en ecologische roofbouw. Waar staan we nu? De economische, ecologische en sociale vraagstukken vinden een gemeenschappelijke oorzaak in een overwegende fixatie op korte termijn financieel en economisch rendement. In die zin kan worden gesproken van financialisering van de samenleving. De schuldencrisis is deels veroorzaakt door de verleiding in het nu overdadige welvaart te creëren en de kosten op toekomstige generaties af te wentelen. Daarbovenop zijn de kosten van privaat marktfalen afgewenteld op de gemeenschap. Sociaal is ongelijkheid in inkomen toegenomen en de kans op sociale statusverbetering afgenomen bij een torenhoog gegroeide werkloosheid in Europa en een gebrek aan goed werk in een groot deel van de wereld. De ecologische crisis is veroorzaakt door de lang ongeremde exploitatiedrift van het geïndustrialiseerde kapitalisme, nu verder verdiept als gevolg van de (positieve) groei in het zuiden die alles bij elkaar de grenzen te buiten gaat van wat de aardkorst en de dampkring aan kunnen. De drie crises raken de fundamentele waarden die onze keuzes bepalen. Ik onderschrijf dan ook het indringende pleidooi in het WBS rapport Van Waarde om onze samenleving opnieuw te enten op de waarden bestaanszekerheid, goed werk, verheffing en binding. De crisis heeft ons geleerd dat de verheerlijking van het onbegrensde individu heeft geleid tot hebzucht en spilzucht van een kleine minderheid, die vervolgens de kosten daarvan afwentelde op ons allemaal. In die zin kwam de crisis van rechts. Daartegenover schoot links tekort in het bieden van een samenhangend en samenbindend alternatief. Zo n alternatief mag niet blijven steken in verontwaardiging. Als we de crisis willen benutten, dan zijn er nieuwe en inspirerende ideeën nodig, waarmee we mensen ervan overtuigen dat een verandering in mentale instelling onvermijdelijk is en dat het tijd is voor doelgerichte actie. Ondanks alle problemen overheerst bij mij optimisme dat er voldoende menselijke en institutionele capaciteiten aanwezig zijn om er nationaal en internationaal uit te komen. De vraag is vooral hoe dat vermogen aan te wenden voor het gemeenschappelijk belang. We hebben in de Partij van de Arbeid een traditie hoog te houden dat we marges niet voor lief nemen en we consequent ijveren voor veranderingen ten gunste van de samenleving als geheel.

8 Hoe moet het nu verder? The future cannot be predicted, but futures can be invented. Dennis Gabor Van financialisering naar humanisering Van groei als doel naar groei als middel Van korte termijn naar lange termijn Waar de WBS met haar Van Waarde project een koers voor de lange termijn heeft uiteengezet, heb ik met de Commissie Melkert een perspectief geschetst op de middellange termijn. Graag deel ik een aantal onderdelen van ons rapport De bakens verzetten De economie terug naar de mensen Investeren in werk en innovatie met u. De commissie bepleit een fundamentele herziening van de verhouding tussen individu en samenleving en tussen economie en aarde. Een nieuwe balans waarin spelen met financieel kapitaal niet langer allesoverheersend is, maar waarin investeren in sociaal kapitaal en ecologisch beheer als doel voorop staan. Een economie waarin gevarieerde vormen van op winst gerichte marktcreativiteit dienstbaar zijn aan maatschappelijke waarde creatie op langere termijn, zoals individuele ontplooiing en productiviteit, sociale ontwikkeling en het versterken van de veerkracht van de aarde. Wereldwijd en in eigen huis. De commissie is van mening dat politieke beslissingen van alledag zwaarder getoetst dienen te worden aan die waarde creatie op langere termijn. Naarmate we daarin beter slagen, zal dit onze manier van leven en samenleven bijsturen in een richting waarin economische groei en welvaartsontwikkeling in dienst staan van volledige en volwaardige werkgelegenheid, hernieuwde nationale en internationale solidariteit en duurzame ecologische ontwikkeling. Daarmee zetten we

9 het neoliberale paradigma op zijn kop: werkgelegenheid, solidariteit en duurzaamheid staan voorop en worden dragers van nieuwe en verantwoorde groei. Er zijn ingrijpende aanpassingen nodig in de manier waarop we tot besluiten komen in het publieke en particuliere domein. Veel burgers hebben het gevoel dat ze grip verliezen op de samenleving, de politiek, hun werk en hun leven. Het publieke en het particuliere zijn echter geen gescheiden werelden, maar lopen in elkaar over en houden elkaar in stand. Beide domeinen zullen beter moeten aansluiten bij de fundamentele trend door burgers en bedrijven gedragen initiatieven. Als politieke partij realiseren we ons de waarde daarvan, stimuleren we die ontwikkeling en scheppen we er ruimte voor. We zijn ervan overtuigd dat succesvolle initiatieven van particuliere partijen de betrokkenheid van mensen bij de samenleving als geheel vergroten. Vanuit die betrokkenheid en toegenomen zeggenschap over het eigen leven is het ook vanzelfsprekender om een balans te zoeken tussen economische, ecologische en sociale ontwikkelingen. Om wat in het dagelijks spraakgebruik vaak ten onrechte als hard en zacht tegenover elkaar wordt gesteld als elkaar aanvullend te beschouwen. Om optimisme, motivatie en innovatie als aanjagers van herstel te waarderen; zeggenschap te versterken als gezond tegenwicht tegen dominantie van financiële belangen; en sociale kosten om te zetten in investeringen in productiviteit en participatie. In een notendop: de kwaliteit van leven als doel voorop te zetten en economische groei allereerst te beoordelen als middel tot het realiseren van dat leven. Niet andersom! Hoe moet het nu verder? In the long run, we re all dead. John Maynard Keynes Koersen op vijf bakens van herstel 1. Werk 2. Duurzaamheid 3. Innovatie 4. Transparantie 5. Evenwicht

10 Hoe moet het nu verder? Women are like teabags. We don`t know our true strength until we are in hot water! Eleanor Roosevelt We moeten met volle kracht vooruit zien te komen, koersend op vijf bakens van herstel en investering: werk, duurzaamheid, innovatie, transparantie en evenwicht. Door ons daarop te richten komen we economisch sterker, sociaal rechtvaardiger en ecologisch houdbaarder uit de crisis. De commissie Melkerts adviseert dan ook een urgente aanpak teneinde: * Twee tekorten tegelijk weg te werken: die van de schuldenlast en van de werkloosheid, in samenhang met lange termijn prijsstabiliteit. * Drie innovatie revoluties in te zetten als voorwaarde voor hogere productiviteit en groenere groei: gericht op fundamenteel en toegepast onderzoek, versnelling van investeringen in duurzaamheid, vernieuwing van onze sociale organisatie met een betere combinatie van werk en privé en met volledige en volwaardige deelname aan arbeidsmarkt en samenleving.

11 * Onze mentale instelling meer te richten op gedeelde maatschappelijke verantwoordelijkheid en verantwoordingsplicht en op humanisering als het alternatief van financialisering want het kapitaal zit in de mensen. * Gezamenlijk de blik naar voren en naar buiten te richten, daar waar de kansen liggen: werkzaam, duurzaam, innovatief. Vrouwen zijn net theezakjes. We weten pas hoe sterk we zijn totdat we ons in heet water bevinden, aldus Eleanor Roosevelt. Daarmee is het een gemiste kans dat wij niet optimaal gebruik maken van ons vrouwelijk arbeidspotentieel. En juist in een crisis is er behoefte aan vrouwelijk leiderschap. Als u mij toestaat een VVD dame op dit onderwerp te citeren, dan graag. Ik ben ervan overtuigd dat als Lehman Brothers Lehman Sisters had geheten, we niet een crisis hadden gehad zoals we die nu doormaken, aldus Neelie Kroes. De PvdA weet echter wel beter, het zou Lehman Brothers and Sisters moeten zijn. Laten we dat in de spirit van Rieta Hoffman blijven uitdragen. Graag sluit ik dan ook af met u een gelukkig, gezond en inspirerend verkiezingsjaar toe te wensen. Esther-Mirjam Sent is hoogleraar economie in Nijmegen. Zij is lid van de PvdA-fractie in de Eerste Kamer.

12 Martien Louwers Gisteren was ik op buurtbezoek in Presikhaaf en daar sprak ik meneer en mevrouw Gunal. Op de vraag wat kan er beter in de wijk of in de stad antwoordde meneer Gunal: werk. Hij wil graag aan het werk. Van thuiszitten word je ongelukkig is zijn conclusie. Hij had jarenlang bij de hoogovens gewerkt, later ook bij Akzo en Coberco. Nu is er bijna geen productiewerk meer in de stad. Na enig aandringen werd duidelijk dat meneer Gunal al 10 jaar werkloos is. En hij heeft vaak genoeg bij de gemeente aangeklopt en wil alles wel proberen. Maar hij krijgt als antwoord sorry, er is geen werk. Werk, werk en nog eens werk Over de hele wereld maken mensen zich zorgen over werk, werk en nog eens werk stelt de commissie Melkert in haar rapport de Bakens verzetten, waarin een antwoord wordt gezocht hoe we linksom uit de crisis kunnen komen. Werk, werk en nog eens werk. Dat is de zorg van meneer Gunal, van zijn buurman en van nog 6400 Arnhemmers en Gelderlanders die een bijstandsuitkering ontvangen. Het zal u dan ook niet verbazen dat de PvdA Arnhem de gemeenteraadsverkiezingen in gaat met de slogan Arnhem aan het werk. Er zit een beperking in de vrije markt zegt de commissie Melkert. Dat tonen de hoge werkloosheidscijfers aan. Een bloeiende handel is van levensbelang en zit in de mens ingebakken maar markten behoren in hun functioneren wel dienstbaar te zijn aan maatschappelijke doelstellingen en bij te dragen aan het benaderen van volledige werkgelegenheid. Dat is een mooi streven maar een heel spannende in een economische situatie van prolonged stagnation die in de World Economic Outlook wordt voorspeld voor de Europese Unie. De groei is beperkt en dat blijft ook nog wel even zo. Hoe komt meneer Gunal dan aan een baan? De commissie Melkert benoemt vijf trappen: 1. Door het investeringsklimaat en het ondernemerschap te stimuleren. 2. Door een leven lang leren meer prioriteit te geven. 3. Door een verschuiving van de lasten die drukken op arbeid naar andere bestaande of nieuwe grondslagen voor belastingheffing. 4. Volledige inschakeling moet worden gegarandeerd (opleiding, training, stage, proefplaatsingen, dienstverlening via de private of publieke sector) door middel van individuele servicecontracten mede gefinancierd uit besparingen op uitkeringsgelden. 5. Voor mensen met individuele beperkingen die mee willen draaien in de samenleving zijn compensatie voor het tekort aan verdienvermogen en begeleiding nodig.

13 Ik zit niet in het Europees parlement of in de Tweede Kamer maar in de gemeenteraad van Arnhem. De economische crisis is lokaal of regionaal niet op de lossen. Maar hoe je erop reageert, maakt wel verschil! En dat verschil moet de PvdA maken, overal waar we dat kunnen. De lokale overheid krijgt een steeds grotere verantwoordelijkheid in het aan het werk helpen van mensen. En we willen niet zeggen sorry, er is geen baan. De vijf trappen zijn, tot op zekere hoogte, ook lokaal te vertalen. Ik zie een aantal kansen op lokaal niveau om meer mensen mee te laten doen. Stimuleren van ondernemerschap: voorwaarden scheppen De lokale overheid heeft mogelijkheden om ondernemerschap te stimuleren, bijvoorbeeld door het verstrekken van leningen. Het wordt voor een ondernemer steeds ingewikkelder om een lening te krijgen bij een bank. De gemeente Eindhoven heeft, op initiatief van de lokale PvdA en VVD fracties aldaar, een lokaal investeringsfonds opgezet om ondernemerschap te stimuleren. Steeds meer gezonde bedrijven komen in de financiële problemen omdat zij geen kredieten kunnen krijgen van banken. Ondernemers die een bijdrage leveren in het aan het werk helpen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen een aanvraag doen voor een krediet bij het fonds. Daarmee steunt de lokale overheid het behoud en de groei van werkgelegenheid. Via een 'revolving fund' kunnen ondernemers structureel worden ondersteund. In Eindhoven worden kredieten verstrekt in de vorm van leningen aan ondernemers met een gezond toekomstperspectief. Het gaat om bedrijven waarvan een substantieel deel van het personeel bestaat of in de toekomst gaat bestaan uit mensen zonder of met een lage startkwalificatie, mensen met een handicap, ex-psychiatrische patiënten, ex-gedetineerden of langdurige werklozen. Arnhem was nog niet klaar voor een lokaal investeringsfonds vorig jaar. Misschien wordt dat anders na 19 maart. De PvdA in de staten toont in ieder geval lef door maar liefst 250 miljoen euro extra te investeren in de Gelderse economie. Dat gaat nog veel verder dan voorwaarden scheppen. Het is een directe impuls voor een aantal sectoren die het moeilijk hebben. Ook de aandacht voor jeugdwerkloosheid van de Statenfractie laat zien dat voor de PvdA werk prioriteit heeft. Leven lang leren: van baanzekerheid naar werkzekerheid Ook aan de tweede trap, een leven lang leren, kan de lokale overheid een bijdrage leveren. Het is bekend dat in een aantal sectoren de werkgelegenheid af zal nemen en in andere (delen van) sectoren, zoals de zorg en techniek, op de korte en middellange termijn in onze regio zal toenemen. De arbeidsmarkt is niet altijd even goed te voorspellen maar er kan wel rekening worden gehouden met krimp- en groeisectoren. Om in te spelen op kansen die de arbeidsmarkt op termijn biedt, is flexibiliteit nodig. Dit kunnen we realiseren door extra in te zetten op begeleiding van werk naar werk en mensen tijdig bij te scholen. Het gaat in deze tijd vooral om werkzekerheid, niet om baanzekerheid.

14 Er wordt nog te weinig samengewerkt in de regio tussen bedrijven onderling, constateren een aantal Arnhemse werkgevers. Een goed voorbeeld van een sector die regionaal gaat samenwerken is zorg en welzijn. Ze gaan hun best doen om mensen van werk naar werk te begeleiden in de sector zodat mensen hun baan niet verliezen. Wanneer daarbij extra opleiding nodig is kan de gemeente een bijdrage leveren door opleidingsfaciliteiten te stimuleren. We willen mensen goed voorbereid aan een nieuwe baan te laten beginnen. Verschuiving van de lasten De commissie Melkert pleit voor een daling van lasten die drukken op arbeid. Daar heeft de gemeente geen invloed op. Gemeenten kennen vooralsnog een beperkt eigen belastinggebied. De gemeente draagt wel bij aan de lastendruk voor ondernemers via onder andere de OZB, de rioolheffing of de toeristenbelasting. In Gelderland is een kleine zelfstandig of kleine winkel het duurste uit in Nijmegen met gemiddelde lasten van euro per jaar en het goedkoopst in Rozendaal met 730 euro per jaar. Een klein kantoor is in Arnhem jaarlijks euro aan lokale lasten kwijt en in de gemeente Overbetuwe euro. Het MKB is de grootste banenmotor in de provincie Gelderland. De PvdA Arnhem heeft het idee opgevat om goed gedrag te belonen en overweegt daarvoor een tax freeze in te stellen. Een bedrijf met maximaal 10 personen in dienst dat minimaal 2 extra arbeidsplaatsen creëert hoeft in dat jaar geen OZB te betalen aan de gemeente. Het verlaagt niet direct de lasten die drukken op arbeid maar wel de lasten die drukken op een onderneming. Bloeiende buurteconomie: nieuwe werkgelegenheid in een stagnerende economie Er doet zich een kans voor op lokaal niveau op het gebied van de diensteneconomie. Bewoners komen zelf met creatieve ideeën zoals Thuis afgehaald, een initiatief waarbij maaltijden worden gedeeld met buurtbewoners, tegen betaling. Naast maaltijden is er ook vraag naar andere diensten waarvoor niet altijd een aanbod is in de wijk zoals schoonmaak, klussen in en om het huis en oppasservices. Dit biedt kansen voor (nieuwe) werkgelegenheid en een bloeiende buurteconomie. In België is men bekend met de dienstencheque. De dienstencheque is een door de overheid gesubsidieerd systeem. Het verschaft de particuliere gebruiker een betaalmiddel waarmee hij een werknemer van een erkende onderneming kan betalen voor huishoudelijk werk dat zowel bij hem thuis als buiten zijn woning verricht wordt. In Nederland kunnen er op korte termijn tienduizenden banen bij komen als er een systeem van dienstencheques wordt ingevoerd zoals België dat kent. In België werkt het systeem landelijk maar, vooruitlopend daarop, kan een gemeente een eigen systeem opzetten om de buurteconomie te stimuleren. Een lokaal vouchersysteem waarmee diensten kunnen worden ingekocht zoals schoonmaak, strijken of boodschappen

15 doen. Met een dienstenvoucher kan tegen een gereduceerd tarief een dienst afgenomen worden van een erkend bedrijf dat deze mensen in loondienst heeft. De gemeente subsidieert dat deel van de cheque dat boven de marktprijs ligt, vergelijkbaar met de Belgische dienstencheque. In een stagnerende economie kan dit banen opleveren! En waarom wachten op de landelijke overheid als je lokaal al kunt beginnen? Mensen met individuele beperkingen mee laten doen Sociale ondernemingen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het doel van volledige werkgelegenheid. Een Social Enterprise heeft primair een maatschappelijk doel, realiseert dat doel als private onderneming die een dienst of product levert, is financieel zelfvoorzienend en is sociaal in de wijze waarop de onderneming wordt opgezet. Een Social Enterprise onderscheidt zich van een traditioneel commercieel bedrijf omdat zij haar maatschappelijke missie boven financiële doelstellingen stelt. Een heel mooi voorbeeld van een social enterprise vind ik Mode met een Missie. Een onderneming bij mij in de straat. Ik woon in Klarendal, in het bruisende modekwartier in Arnhem. De jurk die ik aanheb, heb ik gekocht bij Mode met een Missie. De jurk is ontworpen door een jonge Arnhemse ontwerper en gemaakt door vrouwen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Er werken kwetsbare vrouwen met psychische problemen of vrouwen die te maken hebben gehad met huiselijk geweld. Mode met een Missie heeft als gedachte dat met iets moois bezig zijn helend werkt. De vrouwen leren vaardigheden in een veilige omgeving. Ik vind het een fantastisch initiatief. De overheid stimuleert en zit niet in de weg met regeltjes. De vrouwen kunnen, als het nodig is, werken met behoud van uitkering. Een aantal vrouwen is zo getalenteerd dat ze inmiddels een eigen onderneming zijn gestart. We kunnen lokaal sociaal ondernemen stimuleren door te investeren in de ontwikkeling van plannen en business cases, door coaching en advisering voor (startende) sociale ondernemers en door (micro) kredieten te verstrekken. Ik weet dat de PvdA Doetinchem veel kansen ziet in sociaal ondernemen. Ook gebruiken een aantal gemeenten waaronder Apeldoorn de Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO). Dat is een meetinstrument dat meet hoeveel een bedrijf bijdraagt aan werkgelegenheid voor mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie ( socialer ondernemen ). De Prestatieladder Socialer Ondernemen maakt sociaal ondernemen meetbaar en zichtbaar. Deze erkenning toont aan dat een onderneming meer dan gemiddeld bijdraagt aan werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt én dat zij zorgt voor passend werk, integratie binnen de organisatie en begeleiding. De gemeente Eindhoven en Apeldoorn werken met vouchers van 1000 euro waarmee ondernemingen worden gestimuleerd om mee te doen met PSO. Als lokale en provinciale overheid kunnen we de crisis niet oplossen maar we kunnen er wel een bijdrage aan leveren om de economie terug te brengen naar de mensen. Door

16 ondernemerschap te stimuleren, door de buurteconomie te versterken, door goed gedrag te belonen met lastenverlaging en door een bijdrage te leveren aan een leven lang leren. Met een lokale overheid die optreedt moet het mogelijk zijn dat ik over een tijdje tegen meneer Gunal en nog veel meer Arnhemmers kan zeggen: gefeliciteerd met je nieuwe baan. Martien Louwers is fractievoorzitter van de PvdA in de gemeente Arnhem