mensen in Kortrijk leven in armoede en daar willen we iets aan doen.

Transcriptie

1 mensen in Kortrijk leven in armoede en daar willen we iets aan doen.

2 mensen in Kortrijk leven in armoede Om te bepalen of iemand al dan niet in armoede leeft, bestaat er een Europese norm. Deze Europese norm is gebaseerd op drie vaststellingen. In de eerste plaats wordt gekeken naar het aantal mensen dat een inkomen heeft dat lager is dan 60 procent van het gemiddelde inkomen. Voor een alleenstaande, bijvoorbeeld, is dat in Vlaanderen per maand. Daarnaast kijkt men naar het tekort om een normaal leven te leiden. Het gaat over mensen die het moeilijk hebben om een aantal uitgaven tegelijk te doen: de huur betalen, de rekeningen betalen, de woning verwarmen, een wasmachine kopen, onverwachte uitgaven kunnen doen... Ten slotte houdt men voor de Europese armoedenorm ook rekening met het aantal werkende mensen in een huishouden. Naargelang de grootte van het gezin, moet telkens een minimum aantal mensen een job hebben. Als we kijken hoeveel mensen in Kortrijk onder die norm vallen, dan komen we aan niet minder dan

3 EN, HOE IS HET IN KORTRIJK? Kortrijk, 13 december 2013 Het was confronterend, toen we bij het begin van de nieuwe beleidsperiode vernamen dat de kansarmoede bij kinderen de voorbije jaren gestegen was tot 18 procent. Het betekent dat in onze stad elk jaar ongeveer 130 kinderen in armoede worden geboren. Op basis van betrouwbare gegevens zijn er meer dan mensen die in armoede leven. In een stad die gezien wordt als een rijke stad in een rijke regio. De stadscoalitie heeft er van meet af aan voor gekozen om hier een antwoord op te bieden. Armoedebestrijding is benoemd als beleidsdomein, wordt gecoördineerd door een schepen en gedragen door alle leden van het college. Het staat prominent in het Plan Nieuw Kortrijk (PNK), niet alleen omdat er veel armoede is, ook omdat in Kortrijk Spreekt de grote inspraakronde waarop PNK gebaseerd is armoedebestrijding als thema nummer drie door de inwoners werd aangestipt. Vandaag presenteren we een uitgebreid plan, gemaakt en geschreven met vele partners. Het bevat veel acties die telkens het verschil kunnen maken in het leven van mensen in armoede. Het is gebaseerd op drie i s. Inzet, investeringen en ideeën. Over de inzet hadden we het al. Maar een plan zonder middelen is als een papieren tijger. Daarom investeert Kortrijk betekenisvol veel geld in de bestrijding van armoede. De gemeentelijke bijdrage aan het OCMW stijgt elk jaar met drie procent. Het OCMW zal die, en de andere middelen, zuinig en weloverwogen besteden, daar waar het kan ook besparen en inefficiënte bestedingen schrappen. Maar tegelijk zal Kortrijk, als nooit voorheen, met middelen over de brug komen om onrechtvaardigheid te bestrijden. Ideeën. Het plan bevat nieuwe initiatieven en ideeën, kijkt u maar na. En het eindigt met een blanco hoofdstuk. Het biedt de ruimte voor nieuwe ideeën en voorstellen waar we middelen voor kunnen voorzien. Er zijn twee voorwaarden: origineel zijn en de mensen in of met kans op armoede vooruithelpen. Met de uitvoering van het plan komen we ons engagement na. Een engagementsverbintenis wordt dat genoemd. Tegelijk weten we dat veel buitenstedelijke factoren de evolutie van de armoedecijfers bepalen. Maar weet dat we niet zullen toekijken en integendeel de komende jaren gaan werken aan een actieve welvaartsstad. Want we zijn pas rijk als niemand arm is. Vincent Van Quickenborne Philippe De Coene 3

4 ARMOEDEBESTRIJDINGSPLAN KORTRIJK ARMOEDE Tussen het leven van mensen in armoede en andere mensen bestaat er een moeilijk te overbruggen kloof. Deze kloof manifesteert zich op verschillende vlakken: deelname aan de samenleving, vaardigheden, kennis, gevoel en krachten van de mensen. 1 Deze kloof kan enkel overbrugd worden wanneer de samenleving (zowel het beleid als het brede middenveld en andere actoren) een beroep doet op de kracht die mensen in armoede en hun omgeving bezitten, de voorwaarden creëert zodat mensen in armoede deze kracht kunnen aanwenden en iedereen gelijke kansen geeft om aan alle aspecten van de samenleving deel te nemen. groep jongvolwassenen die in armoede terecht komt. Eén derde van de mensen die het met een leefloon moet doen, is jonger dan 25 jaar. Het aantal uithuiszettingen van jongvolwassenen bij, bijvoorbeeld het sociaal verhuurkantoor De Poort, stijgt systematisch. Het aantal kinderen dat wordt geboren in een kansarm gezin in Kortrijk, is in 2012 ruim verdubbeld ten opzichte van 2007, namelijk van 7% naar 18% (meest recente cijfers Kind & Gezin). Kinderarmoede op zich bestaat eigenlijk niet. Wel groeit een kind op in een gezin en omgeving die sterk bepalend kunnen zijn of het in armoede leeft of terecht komt. Kinderen zijn volledig afhankelijk van de sociale positie van hun ouders en hebben zelf weinig impact op het feit of ze in armoede leven of niet. 4 Armoede is niet enkel een kwestie van inkomen. Armoede is een netwerk van sociale uitsluitingen op verschillende levensdomeinen die intens met elkaar verweven zijn, zoals onderwijs, werk, vrijetijdsbesteding, huisvesting en gezondheid. HET RISICO OP ARMOEDE Sommige mensen hebben een hoger risico op armoede of uitsluiting. Het gaat hier in het bijzonder om kinderen, bejaarden, alleenstaande vrouwen, alleenstaande ouders, laaggeschoolden, werklozen, inactieven op arbeidsleeftijd met inbegrip van mensen met een handicap, mensen die op het platteland wonen, mensen met ernstige psychische kwetsbaarheid en nieuwe Belgen. Wat Kortrijk betreft, zien we daarnaast een steeds grotere STRUCTUREEL AANPAKKEN 1 Vranken, J., Geldof, D., Van Menxel, G. & Van Ouytsel, J. (red.) (2001). Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek Naar de aanvulling van Tine Van Regenmortel bij de definitie van Vranken, in Van Regenmortel, T. (2002), Empowerment en Maatzorg. Een krachtgerichte psychologische kijk op armoede Het toelaten van armoede is een schending van de mensenrechten. Armoedebestrijding moet dan ook gericht zijn op een volwaardige deelname aan de samenleving. Iedereen moet ten volle kunnen genieten van alle sociale grondrechten. Stad Kortrijk en OCMW Kortrijk maken van armoedebestrijding meer dan ooit een prioriteit. Hiervoor wordt dit plan opgemaakt, met heel concrete acties. Een bevoorrechte partner bij de opmaak van dit plan is A kzie, de Kortrijkse vereniging waar armen het woord nemen. A kzie vertegenwoordigt een belangrijke stem van mensen in armoede en wordt ook bij de verdere uitwerking van dit plan een vaste partner. Maar dit plan en de bestrijding van armoede zullen pas werken als het een zaak is van iedereen. Daarom zijn we verheugd dat

5 zoveel mensen en organisaties hieraan meewerken. Het is voor mensen van Kortrijk door mensen van Kortrijk: Kortrijk voor Kortrijk (KVK!) Op stedelijk niveau wordt een armoedetoets ingevoerd. Een armoedetoets gaat na of nieuwe regelgeving en dienstverlening toegankelijk, gebruiksvriendelijk, verstaanbaar, juridisch correct en eerlijk zijn, of ze inspraak toelaten en beschikken over een vlotte klachtenprocedure. Dat is niet enkel goed voor mensen die in armoede leven, maar voor iedereen. Ook voor elke actie in het plan zal systematisch gemeten worden wat het effect is voor mensen in armoede. Het plan armoedebestrijding wordt de komende jaren verder uitgewerkt als een programma. Armoede is een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere levensdomeinen. Armoede bestrijden vraagt dan ook een integrale aanpak die deze diverse levensdomeinen doorkruist. Armoedebestrijding verder uitrollen als een programma, laat toe om deze integrale aanpak te garanderen. Het werk is nooit af. Daarom wordt dit ook een levend plan. Met nieuwe partners, nieuwe ideeën, nieuwe acties. En met de nodige zelfkritiek. Elke actie moet bekeken worden: werkt ze of niet? Hoe kunnen we het beter doen? EUROPA, BELGIË, VLAANDEREN, KORTRIJK EU 2020 strategie, actieve inclusie: actieve inclusie is een fundamentele factor om de doelstelling van de EU inzake armoedebestrijding te behalen. Het bestaat uit strategieën die een passende inkomenssteun combineren met toegang tot de arbeidsmarkt en hoogwaardige dienstverlening. Federaal armoedeplan, Vlaams armoedeplan en Vlaams actieplan kinderarmoede: ook op bovenlokaal niveau krijgt armoedebestrijding de laatste jaren steeds meer aandacht. Voor de opmaak van het lokaal plan armoedebestrijding haalden we heel wat inspiratie uit de actieplannen die hiervoor werden opgemaakt. Prioriteitennota Ieders Stem Telt: in aanloop van de gemeenteraadsverkiezingen ontwikkelde Samenlevingsopbouw Vlaanderen het project Ieders stem telt. Met dit project wilde Samenlevingsopbouw, in overleg met mensen in armoede en welzijnsorganisaties, een aantal sociale thema s en noden van maatschappelijk kwetsbare mensen hoger op de lokale politieke agenda s krijgen. Alle insteken, bezorgdheden en ideeën werden nadien gebundeld in een Kortrijkse prioriteitennota. Lokaal draagvlak: het initiatief voor de opmaak en uitvoering van dit plan ligt bij de Stad Kortrijk en het OCMW Kortrijk. Om dit plan te kunnen realiseren, hebben we de steun en het engagement van diverse lokale actoren nodig. Het plan werd hiervoor van bij de opmaak afgetoetst bij heel wat organisaties, diensten en verenigingen die rechtstreeks of onrechtstreeks werken met of voor mensen in armoede of die zich willen engageren. Ook bij de verdere uitrol van het plan is een sterk partnerschap met vele actoren noodzakelijk. 5

6 ARMOEDEBESTRIJDINGSPLAN KORTRIJK INKOMENSGARANTIE & SOCIALE BESCHERMING ETEN EN GEZOND ETEN ZIJN EEN RECHT KORTRIJK, EEN ACTIEVE WELVAARTSSTAD EEN DAK BOVEN HET HOOFD ZIEK MAAKT ARM, ARM MAAKT ZIEK 6 TOEGANG TOT GOEDE DIENSTEN & MAATWERK STRUCTURELE AANPAK KINDERARMOEDE DIGITAAL, KLARE TAAL CULTUUR, SPORT EN VRIJE TIJD HOOFDSTUK TIEN: UW HOOFDSTUK

7 OP 10 FRONTEN 7

8 ARMOEDEBESTRIJDINGSPLAN KORTRIJK INKOMENSGARANTIE & SOCIALE BESCHERMING De meeste vervangingsinkomens zijn te laag om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen. Sinds 1 september 2013 bedraagt het leefloon voor een alleenstaande vandaag 817,36 netto per maand, 544,91 netto per maand voor een samenwonende en 1.089,82 netto per maand voor een persoon die samenwoont met een gezin te zijnen laste. Het leefloon voor bijvoorbeeld een alleenstaande blijft daarmee ongeveer 200 onder de Europese armoedegrens en de wetenschappelijk vastgelegde budgetstandaard (= wat mensen nodig hebben om een menswaardig leven te leven). Mensen kunnen de noodzakelijke kosten voor hun levensonderhoud niet betalen. Voor noodzakelijke uitgaven zoals schoolonkosten, energie en huur moeten ze vaak schulden maken. Kosten die niet dringend zijn zoals voor gezondheid, hygiëne en soms zelfs verwarming, worden uitgesteld. Een degelijk basisinkomen is noodzakelijk voor een menswaardig bestaan. 8 Het leefloon voor een alleenstaande bedraagt 817,36 en blijft daarmee ongeveer 200 onder de Europese armoedegrens en de wetenschappelijk vastgelegde budgetstandaard. Veel mensen nemen niet al hun rechten op. Kwetsbare mensen hebben het meest baat bij minder uitgaven of mogelijke extra s. Maar helaas vinden ze vaak de toegang niet tot al deze mogelijkheden.

9 INKOMENSGARANTIE & SOCIALE BESCHERMING ACTIE! UITBREIDING AANVULLENDE STEUN Het REMI instrument wordt ingevoerd in het OCMW. Dit instrument (referentiebudget menswaardig inkomen) helpt maatschappelijk werkers om te komen tot een richtbudget met aanvullende steun die een menswaardig leven kan garanderen. Onderzoek in welke mate aanvullende steun ook kan worden toegekend aan mensen die bijvoorbeeld werken tegen een zeer laag loon of die er echt niet komen met hun loon. De aanvullende steun wordt gekoppeld aan een sociale activering om mensen sterker te maken. Het basisinkomen zou omhoog moeten maar daar hebben we als lokaal bestuur weinig greep op. Daarom moeten we steun en aanvullende steun zo op maat organiseren dat steun in verhouding staat tot de persoonlijke situatie en de echte noden. De invoering van een kindvriendelijk steunbarema. De totale uitbouw van schuldbemiddeling en preventieve steun, zowel voor mensen in armoede als voor mensen met risico op armoede. Zo is het beter in een vroeg stadium te bemiddelen en te steunen om een schuldenberg te vermijden, dan later uit een diepe put te moeten klimmen. Financiële steun en begeleiding van gezinnen die het risico lopen op armoede door een onevenwicht tussen inkomen en verantwoorde uitgaven. Dat doen we met doorlichting van de situatie, groepsactiviteiten, budgetbeurs. CONSUMENTENBESCHERMING De oprichting van een stedelijke dienst Consumentenbescherming aanwezig in wijken en deelgemeenten en met bijzondere aandacht voor de meest kwetsbare mensen. Wie arm is, staat altijd het zwakst op de markt en heeft consumentenbescherming het meest nodig. Consumenten worden op een vlotte manier aan juiste, objectieve informatie geholpen over de mogelijkheden en de rechten die ze hebben. Het zoeken en opleiden van vrijwilligers die inwoners bijstaan als consument, zoals het starten van een dossier, het begeleiden op het internet (zoals bij prijsvergelijkingen) of het begeleiden van consumentenbijeenkomsten. Consumenten verenigen en samen sterker maken door groepsaankopen energie of energiebesparende investeringen (de goedkoopste energie is de energie die je niet verbruikt). Groepsaankopen onderzoeken in minder evidente markten (schoolgerief, kledij, schoenen), onder meer in samenwerking met de Kortrijkse scholen. In Kortrijk is het Repair Café (Herstelcafé) gestart, een samenkomst waarbij mensen defecte toestellen en voorwerpen laten herstellen voor een prikje. Kortrijk wil dit ondersteunen en zo het aantal Repair Cafés vermenigvuldigen en starten met Repair Points (Herstelpunten). Dit is niet alleen goed als duurzame maatregel, het helpt ook mensen besparen op dure uitgaven. Ondersteuning van de Instrumentheek, ook al een nieuw initiatief. Dit is een uitleendienst van instrumenten. Mensen kunnen er, goedkoop of gratis, werktuigen lenen. Want gebruik van instrumenten is belangrijker dan de eigendom ervan. Hiermee willen ze zowel armoede bestrijden als het milieu minder belasten (een boormachine wordt gemiddeld slechts 15 minuten gebruikt gedurende haar levensduur!). GOEDKOPERE TARIEVEN VOOR DEZELFDE DIENSTVERLENING We ontwikkelen sociale tarieven voor alle stedelijke en OCMW-dienstverlening (van geboorteaangifte, aankoop vuilniszakken, grof huisvuil verwerking, openbaar vervoer tot het volledige sport, cultuur en vrijetijdsaanbod). 9

10 ARMOEDEBESTRIJDINGSPLAN KORTRIJK 10 We ontwikkelen sociale tarieven voor het volledige aanbod en diensten georganiseerd door organisaties, verenigingen en diensten waar de stad een overeenkomst mee heeft, door sociale afspraken in de samenwerkingsovereenkomst. We onderzoeken hoe we kunnen komen tot automatische toekenning van verschillende rechten, dit om onderbescherming tegen te gaan. Waar de automatische rechtentoekenning niet (meteen) haalbaar is, is bijzondere ondersteuning nodig, bijvoorbeeld door rechtstreekse contacten met mensen die het zelf hebben meegemaakt, de zogenaamde ervaringsdeskundigen. We speuren naar de rechten van 65-plussers, in het landelijke Kortrijk, onder meer met het project ook gekend als het project Visite. We verfijnen sociale en standaard-tarifering voor thuiszorg en in de diensten en wijkcentra. BELASTINGKREDIET VOOR MENSEN MET KINDEREN TEN LASTE Mensen met kinderen ten laste die weinig tot geen belastingen betalen (en daardoor vaak ook geen belastingbrief invullen) kunnen een teruggave (tot 430 per kind) van de belastingen genieten maar weten dit vaak niet. We willen mensen maximaal ondersteunen om dit krediet te kunnen opnemen. We lijsten en promoten gelijkaardige voordelen op, en communiceren hierover duidelijk en gericht naar wie het aanbelangt. INVESTEREN IN SOLIDAIRE HERVERDELING VOOR DE MEEST KWETSBAREN We organiseren zelf solidariteitsinitiatieven op maat van en, indien nodig, enkel voor de meest kwetsbaren. We versterken bestaande solidariteitsinitiatieven en helpen ze uitbouwen (tweedehandsbeurzen, ruilbeurzen, ruilwinkel ). PREVENTIE We breiden het project SOS schulden uit. Het project SOS schulden brengt mensen samen om op een informele manier te praten over schulden, hoe deze aan te pakken of ze te vermijden, wat te doen op het einde van budgetbeheer,. Mensen delen onderling ervaringen uit en helpen elkaar op die manier om een schuldenproblematiek te vermijden of er doorheen te komen. We ontwikkelen en ondersteunen bijzondere acties voor jongeren (budgetbeheer, sociale kaart ). We ondersteunen het project My Bank (Streekfonds). Dit project richt zich specifiek tot jongeren, die door hun deelname aan het project een positiever en realistischer beeld krijgen van omgaan met geld. Het project is in de loop der jaren onder meer in Engeland uitgegroeid tot één van de modelprojecten om kansarmoede tegen te gaan.

11 ETEN EN GEZOND ETEN IS EEN RECHT Naar schatting 2% van de bevolking maakt gebruik van voedselpakketten. Voor Kortrijk gaat dit over inwoners. 3 ETEN EN GEZOND ETEN ZIJN EEN RECHT Eten en gezond eten zijn absolute voorwaarden voor een gezond leven. Mensen sterker maken kun je enkel als mensen ook fysiek sterker zijn. Daarom ontwikkelen we een reeks van acties die hiervoor zorgen. Waarom zou bio een statussymbool moeten zijn? Voedselhulp is een vorm van aanvullende steun voor mensen met een te laag of helemaal geen inkomen. Naast aanvullende financiële steun is er ook een ruime waaier aan materiële steun, waar voedselhulp er één van is. We mogen niet toestaan dat mensen in armoede moeten besparen op (gezonde) voeding. Het doel van eender welke actie rond voedselhulp moet altijd zijn om mensen uiteindelijk blijvend onafhankelijk te maken van voedselhulp. De laatste jaren moeten steeds meer mensen een beroep doen op voedselbedeling. Het is soms verontrustend om vast te stellen dat hier steeds meer gezinnen met kinderen bij zijn. Als mensen rekenen op voedselbedeling, dan betekent dit meestal dat ze ook nog heel wat andere problemen ervaren. 3 Sociale cijferreeksen Zuid-West-Vlaanderen, een cijferrapport dat in juni 2013 werd opgemaakt door de vzw Welzijnsconsortium Zuid-West-Vlaanderen. 11

12 ARMOEDEBESTRIJDINGSPLAN KORTRIJK 12 ACTIE! WERKEN AAN GEZONDE EN BETAALBARE VOEDING VOOR IEDEREEN We onderzoeken de mogelijkheid om kortingen aan te bieden op bestaande initiatieven (schoolmaaltijden, ). Binnen de thuiszorg willen we een nieuw prijsbeleid met een voorkeurstarief invoeren, aangepast ook aan mensen die bijzonder weinig middelen hebben. Opstart van een project arbeidszorg rond gezonde voeding. Hierbij willen we werkervaringstrajecten koppelen aan het ophalen en herverdelen van voedseloverschotten. Op die manier willen we mensen in armoede een betere toegang verschaffen tot gezonde voeding. We breiden het systeem van de thuismaaltijden sterk uit. Te weinig mensen weten dat ze gezonde, lekkere, gevarieerde en goedkope maaltijden aan huis kunnen krijgen. Daarbij hanteren we drie tarieven: betaalbaar, sociaal en extra sociaal. De maaltijden worden bereid door het OCMW en, zoals gezegd, aan huis geleverd. Dit project helpt ook om senioren langer thuis te laten wonen en het is een wapen tegen vereenzaming. We starten met een opleiding om gezond en betaalbaar te koken. Het blijkt immers dat mensen met bescheiden middelen te weinig koken en te weinig gezond koken en eten. Dat kunnen we veranderen want goed en gezond koken kan ook met minder geld. HET OPSTARTEN VAN DE SOCIALE KRUIDENIER Opstarten van de projectgroep en het project Sociale Kruidenier. De Sociale Kruidenier staat voor het aanbieden van kwaliteitsvoeding en basisproducten voor wie het financieel moeilijk heeft. Wie onvoldoende inkomen heeft om in zijn basisbehoeften te voorzien, rest weinig keuze. Naast de steun van het OCMW, kunnen financieel zwakkeren terugvallen op de bedeling van voedselpakketten. Maar je kiest niet wat in zo n pakket zit. De sociale kruidenier wil een kwaliteitsvol en vooral waardig alternatief bieden voor deze vorm van noodhulp: een buurtwinkel met kwalitatieve producten aan sterk verminderde prijzen waar mensen zelf kiezen wat ze willen eten. EEN VOLKSRESTAURANT IN ONZE STAD Kortrijk gaat voor de lancering van een volksrestaurant. Een goed bereikbare en aangename plaats in het centrum van de stad. Dit initiatief moet meehelpen aan de heropleving van de binnenstad. In het restaurant kunnen alle mensen terecht voor een gezonde maaltijd en drankje en ook hier is het de bedoeling om via een digitaal systeem drie tarieven te hanteren: betaalbaar, sociaal en extra sociaal (zonder dat klanten dat van elkaar hoeven te weten). Het hart van het restaurant is vanzelfsprekend de keuken en hiervoor werken we samen met het Kortrijkse opleidingsproject VORK. Het sociaal restaurant past de geldende CAO toe en werkt in afspraak met Horeca Vlaanderen, onder meer voor scholingsprojecten voor nieuw horecapersoneel. Het is dus zowel een plaats waar je lekker en betaalbaar kunt eten, een ontmoetingsplaats voor wie dat wil, en een opleidingsplaats. WE VERBETEREN EN VERSTERKEN DE VOEDSELBEDELING We koppelen de voedselbedeling aan de projecten Sociale Kruidenier en/of het volksrestaurant. Daarbij proberen we niet gebruikte maaltijden te herverdelen. Opstart van Zero food waste project in samenwerking met de grootwarenhuizen. Dagelijks halen vrijwilligers van verschillende organisaties (De Bolster, De Vaart, Ichtus, Toemaa tje en Sint-Michiel) voedsel op bij een filiaal van Delhaize. Hierdoor kunnen we vanaf nu ook verse voeding herverdelen. Het gestarte proefproject biedt intussen genoeg voor zowat 150 verse maaltijden per dag. We willen dit project uitbreiden en logistiek nog meer ondersteunen.

13 KORTRIJK, EEN ACTIEVE WELVAARTSSTAD In het schooljaar liep 18,6% of 694 van de Kortrijkse kinderen in het basisonderwijs een schoolse vertraging (minimum 1 jaar achterstand) op. KORTRIJK, EEN ACTIEVE WELVAARTSSTAD Werk, onderwijs en sociale activering zijn van cruciaal belang om armoede en sociale uitsluiting te bestrijden. Armoedebestrijding moet voor werknemers de kansen op werk verbeteren en voor kinderen de kansen om goed te presteren op school verhogen. Een breed activeringsbeleid tracht de toegang tot de arbeidsmarkt voor de meest kwetsbaren makkelijker te maken, investeert in onderwijs en opvoedingsondersteuning, in vorming en levenslang leren. Onderwijs en opvoedingsondersteuning worden ondergebracht in een apart domein rond structurele aanpak kinderarmoede (domein 7). De werkloosheidsgraad is in oktober 2013 in de regio 5,88%. De groep middengeschoolde en hooggeschoolde NWWZ neemt Vlaanderen kent 17,6% werknemers met een laag loon. 3,2% van de werkende bevolking zou arm zijn. Voor heel wat mensen is de weg naar een tewerkstelling een erg moeilijk traject. Bovendien moeten vaak ook heel wat andere randfactoren vervuld zijn, alvorens aan de slag te kunnen. Een woning, rijbewijs, diploma, kinderopvang,. 4 Sociale cijferreeksen Zuid-West-Vlaanderen, een cijferrapport dat in juni 2013 werd opgemaakt door de vzw Welzijnsconsortium Zuid-West-Vlaanderen en VDAB. 13

14 ARMOEDEBESTRIJDINGSPLAN KORTRIJK 14 ACTIE! INVESTEREN IN LOKALE DIENSTENECONOMIE EN SOCIALE ECONOMIE We maken eerst werk van een aantal dringende aanbevelingen: transparantie brengen in het domein van de sociale economie, met een grondige doorlichting van elk door de stad ondersteund initiatief. Bestaande initiatieven die een meetbare meerwaarde betekenen voor kwetsbare mensen (op de arbeidsmarkt), worden verder gezet en ondersteund. De stad Kortrijk speelt een voortrekkersrol in de regionale regie van de sociale economie. De Vlaamse minister van Sociale Economie ondersteunt immers met geld deze regierol en Kortrijk werkt volop mee om samen met de andere 12 gemeenten van onze regio een dossier uit te werken. We herwerken de convenanten sociale economie met Mobiel, de Buurt en Nabijheidsdiensten (BND) en arbeidszorg (De Bolster). We willen meer jobs creëren voor kort- en laaggeschoolden. Niet alleen in de vorm van tijdelijke, korte engagementen (interimwerk) maar ook, en in het bijzonder, op langere termijn in functie van een duurzame en kwaliteitsvolle tewerkstelling. We ondersteunen nieuwe initiatieven in de sociale economie of de toeleiding tot de arbeidsmarkt. Een bijzonder project in Kortrijk is STAL13 waarbij oude meubelen een nieuw leven krijgen door recup design. Dit project sluit goed aan bij de zogenaamde creatieve maakeconomie van onze stad en regio. We hebben bijzondere aandacht voor nieuwe vormen van armoede. Vacatures in het domein van de lokale diensteneconomie (LDE), SINE, of Wep raken soms moeilijk ingevuld omdat de voorwaarden te specifiek zijn of deze niet zijn afgestemd op nieuwe vormen van armoede. We werken hiervoor samen met het Expertisecentrum sociale economie (Hogeschool Vives). WERK MAKEN VAN PROJECTEN DIE JOBS MAKEN We maken werk van werk armoede welzijnstrajecten (WAW). Hierbij gaat niet enkel aandacht naar de tewerkstelling zelf, maar ook naar alle randfactoren die moeten vervuld worden om een job te kunnen vinden of behouden. Intensieve trajectbegeleiding voor vastgelopen situaties. We betrekken de sociale economie bij deze trajecten om een overstap naar effectieve tewerkstelling te vereenvoudigen. We zetten volop in op het voortraject anderstaligen. Hierbij worden anderstaligen een bepaalde periode intensief begeleid om de Nederlandse taal aan te leren. Dit verhoogt hun kansen om werk te vinden aanzienlijk. DE REGULIERE ARBEIDSMARKT IS NOG ALTIJD DE BELANGRIJKSTE We overleggen en motiveren de reguliere arbeidsmarkt om kansengroepen tewerk te stellen door onder meer te wijzen op de steunmaatregelen hiervoor. Na het afleggen van een traject waarbij het OCMW een baan bezorgt aan iemand die uit de arbeidsmarkt is gestapt of gevallen, haken we niet af maar blijven we begeleiden in de zoektocht naar een reguliere job. We onderzoeken de mogelijkheid om de begeleiding indien nodig ook tijdens de eerste tewerkstelling nog even op de werkvloer te laten doorlopen. We bevorderen stages van leerwerknemers (Artikel 60) in het reguliere arbeidscircuit (ESF project Diverscity). We promoten de tewerkstellingsmaatregel Artikel 60 in de privé aan bedrijven (via gerichte communicatie, jobbeurs,...). Hierdoor vergroten we de kansen op invulling van reguliere jobs. We stemmen trajecten naar werk maximaal af op de reguliere arbeidsmarkt (zoals knelpuntberoepen) met het oog op een duurzame tewerkstelling (nu beperkt het resultaat zich soms tot een verschuiving van uitkering/ inkomen). We willen op het einde van een traject naar werk samen met de deelnemers de kloof naar een reguliere tewerkstelling kleiner maken.

15 KORTRIJK, EEN ACTIEVE WELVAARTSSTAD Trajecten verlopen niet altijd lineair (leerwerknemer > sociale tewerkstelling > reguliere tewerkstelling). Daarom moet er ruimte behouden worden voor terugkeer indien een specifieke situatie dit vraagt. PREVENTIE Vaak moeten diensten (VDAB, OCMW, Jonk) optreden als er al een probleem is opgedoken. Omdat het nog altijd beter voorkomen is dan genezen, willen we meer investeren in preventieve acties zodat (jonge) mensen zonder job vlotter de stap naar de arbeidsmarkt kunnen zetten. Arbeid is immers meer dan een inkomen hebben (hoe laag ook). Het draagt daarnaast ook bij tot integratie en verhoogt het zelfwaardegevoel. Armoede doorkruist vaak verschillende generaties, en ook dat heeft vaak invloed op hoe gezinnen, en dus ook werkzoekende jongeren, naar werk kijken. Preventie en sensibilisering mag zich dus niet tot de jongeren zelf beperken, maar moet ook op niveau van hun omgeving/gezin. DISCRIMINATIE RIJMT NIET OP KORTRIJK We willen een charter afsluiten tussen stad, OCMW, interimkantoren en werkgevers om discriminatie te voorkomen. Mensen zijn niet minder waard op de werkvloer omdat ze een andere naam of een ander kleur hebben. Toch vernemen we dat discriminatie nog altijd opduikt en daar willen we komaf mee maken. Zijn er ondanks het charter en de wet toch nog praktijken, dan willen we hier gevolg aan geven. De versterking van het Meldpunt Discriminatie en de betere bekendmaking ervan zijn hier noodzakelijk. Ook willen we nagaan waarom er zo weinig melding gebeurt en hoe we hiervoor oplossingen kunnen bieden. Stad, OCMW en politie zullen hier een voorbeeldrol in nemen. Met de personeelsdiensten kijken we om welke discriminatie dan ook te stoppen en integendeel de instroom van kansengroepen te vergroten. Samen met de schepen voor Personeel wordt hier regelmatig over gerapporteerd. WERKWINKEL Nog te weinig mensen kennen de Werkwinkel of werken er mee. Daarom willen we hier bestaande en extra communicatiemiddelen inzetten voor een betere promotie, zowel bij (toekomstige) werkzoekenden als bij organisaties. Vanuit de Werkwinkel moet er een bijzondere aandacht gaan naar de meest kwetsbare werkzoekenden (met klare taal, een lage drempel ). Hier willen we samen aan werken met gerichte acties. VRIJWILLIGERS, EEN BOOST VOOR MENSEN EN SAMENLEVING Vrijwilligerswerk is een sterk instrument om blijvend of opnieuw deel te nemen aan de samenleving. Het biedt mensen de kans om terug structuur in het leven te krijgen en sociale contacten te leggen, zonder dat ze gebonden zijn aan een contract. Vrijwilligers ontwikkelen, in een lossere sfeer, nieuwe vaardigheden en extra kennis. Hiervoor is nood aan een degelijk vrijwilligersbeleid, in gemeenschappelijke aanpak van stad en OCMW, waarin naast het klassieke vrijwilligerswerk, specifieke aandacht is voor vrijwilligerswerk als middel tot sociale activering. Vrijwilligersengagement moet gekoppeld worden aan de eigen omgeving en wijk van de persoon. Met voldoende aandacht voor vorming en ondersteuning van de vrijwilligers. We bouwen met de vrijwilligers een coproductie uit. We onderzoeken een systeem van een beperkte verloning voor vrijwilligers in het kader van een traject sociale activering. Dat kan het traject zeker versterken en leunt aan bij de uitbreiding van aanvullende steun. Bescheiden verloningen, zoals gratis maaltijden in een buurtcentrum, hebben aangetoond een goede motivator te zijn. Samen met sociaal-artistieke organisaties werken we aan sociale activering, het sterker maken van mensen. 15

16 ARMOEDEBESTRIJDINGSPLAN KORTRIJK In 2011 stonden in Kortrijk gezinnen op de wachtlijst bij de sociale huisvestingsmaatschappij. EEN DAK BOVEN HET HOOFD Begin oktober 2013 stonden er 1241 gezinnen op de wachtlijst van sociaal verhuurkantoor De Poort. Kwaliteitsvolle en betaalbare huisvesting is een cruciale schakel in de strijd tegen armoede. Een degelijke woning, in eerste instantie een dak boven het hoofd, heeft rechtstreeks invloed op gezondheid, budget en het maatschappelijk welzijn van mensen. En laat het nu net de meest kwetsbare mensen zijn die de meeste problemen ondervinden om een betaalbare en kwaliteitsvolle woning te vinden. Met alle gevolgen van dien. 16 Het percentage van het inkomen dat besteed wordt aan de totale woonkost ligt duidelijk hoger bij private huurders (bv. 42% voor éénoudergezin met 2 kinderen). 5 Het vinden van een goede betaalbare woning wordt steeds moeilijker. Mensen met een laag inkomen komen hierdoor vaker terecht in erg slechte huizen, wat vaak nog meer zorgen en problemen veroorzaakt. 5 Sociale cijferreeksen Zuid-West-Vlaanderen, een cijferrapport dat in juni 2013 werd opgemaakt door de vzw Welzijnsconsortium Zuid-West-Vlaanderen.

17 EEN DAK BOVEN HET HOOFD ACTIE! MEER EN BETERE HUURWONINGEN, MINDER STRUCTUREN De stad en andere actoren versterken de private huurmarkt. We onderzoeken hierbij de mogelijkheid om een stedelijk verhuurbedrijf op te richten. Dit stedelijk verhuurbedrijf kan huurder en verhuurder eenzelfde service bieden als het Sociaal Verhuurkantoor (SVK), maar bewust die mensen bedienen die net boven het SVK-niveau uitkomen. Steeds meer mensen behoren immers tot een kansengroep die net te goed scoort om in aanmerking te komen voor een woning via het SVK (werkende armen, éénoudergezinnen, mensen met (net niet de juiste) beperking, ). Het duurt voor deze mensen vaak veel te lang voor ze een woning krijgen via de sociale huisvestingsmaatschappij en worden daardoor tijdelijk afhankelijk van de (te dure) private markt. Het naast elkaar bestaan van meerdere huisvestingsmaatschappijen is geen goede zaak. Om eenheid van beleid en vereenvoudiging te krijgen, is een samenwerking of fusie noodzakelijk. Structuren zijn immers ondergeschikt aan doelstellingen. Een eengemaakte wachtlijst is een eerste stap in de goede richting. BETAALBARE KOOPWONINGEN De stad blijft uiteraard verder inzetten op betaalbare koopwoningen. Ze doet dat onder meer door het vergroten van het aanbod van budgetwoningen en door te zorgen voor een voldoende brede mix van kleinere en grotere woonunits. HET AANTAL SOCIALE WONINGEN OP PEIL HOUDEN EN BETER BENUTTEN We willen het aanbod sociale woningen behouden, de kwaliteit ervan verbeteren en de leegstand van sociale woningen tegengaan. Er moet bovendien een gezonde spreiding van sociale woningen worden nagestreefd om zo tot een goede integratie te komen in de private woonmarkt. Bij de ontwikkeling van nieuwe of de hertekening van bestaande sociale woningen wordt meer aandacht besteed aan levenslang wonen. Hierbij willen we ouderen ondersteunen om langer thuis te kunnen blijven wonen. Een systeem van huurkoop wordt onderzocht. Aan de hand van een dergelijk systeem kunnen we de overgang van sociale huur naar een koopwoning stimuleren. Hiervoor is ook een betere afstemming tussen het SVK en de sociale huisvestingsmaatschappijen (SHM) nodig. Uit heel wat armoedecijfers blijkt dat huurders vaak minder goed scoren dan eigenaars. KWALITEITSVERBETERING VAN BESTAANDE WONINGEN We werken het project bouwblokrenovatie (Europees project Inspirer ) af en zetten ook daarna verder in op renovatiebegeleiding. Hierbij worden huurders en eigenaars geholpen om alle mogelijke premies te benutten om de kwaliteit van de woning te verbeteren. Dit zorgt niet enkel voor een beter wooncomfort, maar bijvoorbeeld ook voor een lagere energiefactuur en dus minder uitgaven. De stad Kortrijk investeert mee in renovatiebegeleiding en er wordt gekeken om dit te vertalen naar een regionaal verhaal (project warmer wonen ) in samenwerking met Leiedal, de energiesnoeiers en de andere OCMW s uit de regio. De leerwerkplaats van het OCMW, de dienst facility van de stad en het sociaal verhuurkantoor (SVK) De Poort voeren renovatieprojecten uit in de binnenstad. INVESTEREN IN WOON EN- HUURBEGELEIDING We willen mensen nog beter begeleiden om alle mogelijke premies en kortingen om de woonkwaliteit te 17

18 ARMOEDEBESTRIJDINGSPLAN KORTRIJK 18 verbeteren, te benutten. Waar mogelijk worden deze automatisch toegekend. We begeleiden mensen die het nodig hebben bij het zoeken, houden en onderhouden van een koop- of huurwoning. We werken hiervoor nauw samen met de Sociale Huisvestingsmaatschappijen, het SVK De Poort, het team wonen van het OCMW en het CAW. We gaan voor een centraal inschrijvingsloket (SVK en SHM) en een centrale wachtlijst voor de aanvraag van een sociale woning. Zie ook hierboven. Kortrijk voert de controle op om de leefomstandigheden in sociale huurwoningen te verbeteren. INVESTEREN IN TEAM ENERGIE We breiden de energiescans uit en zien deze als opstart voor een breed traject energiearmoede en warmer wonen. De scans zijn een start om mensen te helpen en aan te zetten om minder te verbruiken (de goedkoopste energie is de energie die je niet verbruikt). Vervolgens onderzoeken we hoe we huisvesting kunnen verbeteren (via inzet van renovatiebegeleiding, vooruitbetaling van premies,...). Het FRGE (Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost) wordt maximaal benut. Vanuit dit fonds kunnen goedkope leningen worden toegekend aan particulieren, in het bijzonder de meest kwetsbaren, voor het uitvoeren van structurele energiebesparende maatregelen. De budgetmeters worden toegankelijker (openingsuren, bereikbaarheid, locaties). Er komt onder meer een extra oplaadpunt in de bib en we kijken om dat te doen in de deelgemeenten. OVERLEG MET DE PRIVATE WOONMARKT We willen een charter afsluiten tussen de stad, OCMW, immokantoren en private verhuurders om discriminatie tegen te gaan. Zijn er ondanks het charter en de wet toch nog wanpraktijken, dan willen we hier gevolg aan geven. De versterking van het Meldpunt Discriminatie en de betere bekendmaking ervan zijn hier noodzakelijk. Stad en OCMW treden streng op tegen huisjesmelkers. Vaak zijn de meest kwetsbare inwoners van de stad hier de grootste slachtoffers van. VERSTERKEN SAMENWERKING MET SVK DE POORT Stad en OCMW maken een gedeelde samenwerkingsovereenkomst op met SVK De Poort, afgestemd met de andere OCMW s in de regio. MELDPUNT DISCRIMINATIE STAD KORTRIJK ACTIEF PROMOTEN EN BENUTTEN Het meldpunt moet beter bekend gemaakt worden. Het gebruik van het meldpunt moet worden aangemoedigd. Hier is een belangrijke rol weggelegd voor sleutelfiguren (professionelen en vrijwilligers) in diverse sociale organisaties. Zij genieten vaak meer vertrouwen van hun bezoekers/cliënten dan het stedelijke meldpunt. LEVENSLANG WONEN (WOON ZORG THUISZORG) Het OCMW werkt het project Dam en De Nieuwe Lente af. In deze projecten worden wonen en zorg gecombineerd. We bouwen de woonzorggebieden en lokale dienstencentra wijkcentra verder uit. De poetsdienst van het OCMW wordt gericht ingezet bij de mensen die de meeste extra zorgen nodig hebben. We treden toe tot de interlokale vereniging thuiszorg en starten gezinshulp op.

19 EEN DAK BOVEN HET HOOFD STRUCTURELE ZORG VOOR DAK- EN THUISLOZEN EN VERDERE UITBOUW TIJDELIJK WOONAANBOD (CRISISWONINGEN EN DOORGANGSWONINGEN) Er wordt gewerkt aan regionale strategie thuisloosheid in functie van een duurzame aanpak van thuisloosheid in de regio. Er worden lockers aangekocht voor dak- en thuislozen. Op die manier hoeven ze al hun spullen niet overal mee naar toe te nemen, bijvoorbeeld als ze op zoek gaan naar een woning of werk. We staan in voor de organisatie van de nachtopvang in samenwerking met het CAW. We zorgen voor voldoende doorgangswoningen, afgestemd op lokale en regionale netwerken. Dit zijn woningen waar mensen tijdelijk kunnen verblijven in afwachting van een definitieve woning. Dak- en thuislozen krijgen vaak te kampen met gezondheidsproblemen als gevolg van hun thuisloosheid. We verbeteren de (gezondheids)zorg voor dak- en thuislozen aan de hand van een tussenkomst in medische zorg, gekoppeld aan de nachtopvang. We willen hier sneller op inspelen om erger, en dus meer kosten, te vermijden. We voorzien eerste hulp voor dak- en thuislozen aan de hand van bad, douche, maaltijd, pedicure, eerste verpleegkundige zorgen, in samenwerking met de integrale wijkteams. We zoeken naar een herbestemming van de huidige crisisopvang en zoeken een nieuwe locatie. We coördineren de toewijzing van 15 woningen aan kwetsbare doelgroepen binnen het Lokaal Toewijsreglement Wonen. 19

20 ARMOEDEBESTRIJDINGSPLAN KORTRIJK Het cijfer over verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering is indicatief voor het aandeel van de bevolking dat een bescheiden inkomen geniet, met name een belastbare bruto gezinsinkomen op jaarbasis van maximum ,33, verhoogd met 3.018,74 per persoon ten laste. Voor Kortrijk gaat dit over 16,3% of inwoners. ZIEK MAAKT ARM, ARM MAAKT ZIEK In het gezinsbudget nemen de kosten voor gezondheid een steeds groter deel in. Zij die het minder breed hebben, stellen daarom vaak de kosten voor dokter en medicatie uit. Ziek maakt arm. Bovendien zijn de leefomstandigheden (zoals huisvesting, werkomstandigheden ) van lagere sociale klassen beduidend minder goed, wat dan weer een negatieve invloed heeft op de gezondheid. Arm maakt ziek. ACTIE! 20 Mensen met een laag inkomen stellen vaak een bezoek aan de dokter uit omdat dit te duur is. Als de situatie hierdoor verergert, dan wordt vaak ook de kost van een latere behandeling veel duurder. PROMOTEN DERDEBETALERSREGELING Om te vermijden dat mensen hun gezondheidszorg uitstellen uit geldgebrek, organiseren we overleg met artsen om overal derdebetalersregeling toe te passen voor mensen die er recht op hebben. We maken dit systeem ook beter bekend. Door deze regeling hoeven mensen de hoge medische kosten niet meer voor te schieten en betalen ze enkel het remgeld. We informeren de mensen die er recht op hebben, zelf beter over de derdebetalersregeling (vaak weten mensen dit niet of durven ze er niet om vragen).