Leerlijnen Uit de Kunst (methode voor beeldende vorming op de basisschool)

Transcriptie

1 Leerlijnen Uit de Kunst (methode voor beeldende ing op de basisschool) Inhoudsopgave blz. Introductie... 1 Globale leerlijn materialen en technieken voor tekenen... 2 Globale leerlijn materialen en technieken voor handvaardigheid... 4 Globale leerlijn materialen en technieken voor textiel... 6 Globale leerlijn voor techniek... 8 Globale leerlijn beeldaspecten voor tekenen Globale leerlijn beeldaspecten voor handvaardigheid Introductie De methode Uit de Kunst biedt een overvloed aan onderwerpen, materialen en technieken. Het kan zinvol zijn om deze speel te begrenzen. Dit met het oog op onderlinge afstemming van de lessen, materialen en technieken in parallelklassen of de aansluiting van de diverse leerjaren op elkaar. Maar ook voor de individuele docent kan het volgen van bepaalde leerlijnen waardevol zijn. Het geeft richting aan de beeldende lessen en voorkomt eenzijdigheden. Om de persoonlijke affiniteit van een leerkracht met bepaalde lessen en de actualiteit te honoreren, is het aan te bevelen om slechts een deel van de lessen op één of meer leerlijnen af te stemmen. Een enkel voorbeeld ter illustratie van de mogelijkheden die de leerlijnen bieden. Stel dat een team besluit zich (voor bijvoorbeeld een traject van vier jaar) te houden aan de materialen en techniekenleerlijn voor tekenen (en/of handvaardigheid). Elke leerkracht geeft dan minstens één keer per jaar een opdracht met plakkaatverf, ecoline, waskrijt, collage, pen en inkt, viltstift, potlood, potlood en een druktechniek. De manier waarop met de diverse materialen moet worden omgegaan is afhankelijk van de groep die hij of zij begeleidt. Zo staat volgens de betreffende leerlijn materialen en technieken voor tekenen in groep 1 en 2 het dekkend schilderen centraal, terwijl in groep 7 en 8 de overgangen en nuances de meeste aandacht krijgen. De leerkracht in groep 1 of 2 kan kiezen uit groepsboekles 7 of les 1.1, 4.1 of 7.2 uit het ideeënboek. De leerkracht in groep 7 kan kiezen uit les 4 van het groepsboek of les 4.2 van het ideeënboek. Degene die les geeft in groep 8 kan een keuze maken uit les 5 van het groepsboek of les 2.1 van het ideeënboek. Zo kan voor alle 9 genoemde materialen een les uitgekozen worden. De overige tekenlessen die dat jaar gegeven worden, kunnen naar eigen keuze worden ingevuld. Het maken van afspraken met betrekking tot het volgen van de materialen en techniekenleerlijn voorkomt dat de leerlingen tijdens hun hele basisschoolperiode alleen maar met potlood en viltstift hebben getekend en misschien nooit een kwast hebben vast gehad. Hiermee worden kinderen die behoefte hebben aan of aanleg voor het schilderachtig met bezigzijn geremd in hun ontwikkeling. Daarnaast stimuleert het volgen van de leerlijn de gevarieerde toepassing van de materialen. Het zorgt ervoor dat de kinderen in groep 5 en 6 ontdekken dat je met potlood heel mooie structuren kunt maken, terwijl ze in groep 7 en 8 kennismaken met de arceertechniek die je met hetzelfde materiaal kunt toepassen. Zo weten de leerkrachten wat ze van de leerlingen aan voorkennis en vaardigheden met betrekking tot de diverse materialen en technieken kunnen verwachten. Dit geeft programmatische houvast en biedt mogelijkheden om op de gelegde basis voort te bouwen. Volgens hetzelfde principe en met hetzelfde doel kunnen afspraken gemaakt worden voor het volgen van de overige leerlijnen. Het is verstandig om (zeker in het begin) het aantal te volgen leerlijnen te beperken in verband met de eisen die daardoor aan de beeldende lessen gesteld worden en de nodige speel die iedere leerkracht nodig heeft.

2 Globale leerlijn materialen en technieken voor tekenen groep 1 en 2 plakkaatverf dekkend/vlakken secundaire en mengen GB 1/2: les 7 IB 1/2: 1.1, 4.1, 7.2 ecoline vlakken schilderen IB 1/2: 4.2 was/oliekrijt GB 1/2: les 1 dekkend en IB 1/2: 5.2, 8.2 collage en scheuren/knippen GB 1/2: les 5 IB 1/2: 2.2, 5.2, 6.1 pen en inkt/fineliner lineair/wassen IB 1/2: 7.1 brede viltstiften lijnen en vlakken GB 1/2: les 3 IB 1/2: 2.1, 6.1, 8.1 potlood lineair, versierend IB 1/2: 3.1 potlood/grafietstift druktechniek lineair/grafisch IB 1/2: 6.2 stempelen IB 1/2: 3.4 groep 3 en 4 GB 3: les4 plakkaatverf decoratief/versierend IB 3: 2.1, 5.2 tertiaire en mengen GB 4: les 5 IB 4: 1.1, 2.2, 5.2, 7.1, 8.1 ecoline was/oliekrijt collage pen en inkt/fineliner brede viltstiften potlood potlood/grafietstift druktechniek decoratief, ecoline en vetkrijt (afstoottechniek) decoratief/versierend ged papier, decoratief GB 3: les 4 IB 3: 1.1, p. 84 IB 4: p. 92 GB 3: les 2 IB 4: p. 67, p. 101 GB 4: les 7 IB 3: 2.2, 3.2, 5.1 IB 4: 7.2 vlakken, wassen IB 4: 4.2, p. 78, p. 98 lijnen en vlakken dekkend/decoratief versierend GB 3: les 6 IB 3: 4.1, 6.1, 7.2 IB 4: 3.1 GB 4: les 1 IB 3: 7.1 IB 4: 2.1, 3.1, 4.1, 6.1 IB 3: p. 90 IB 4: 1.2, 6.1 sjabloon(veeg)techniek IB 4: 5.1, p. 95

3 groep 5 en 6 plakkaatverf lagen/toetsen GB 5: les 4 IB 5: 8.2 IB 6: 1.1 ecoline blazen/grafisch IB 5: 5.2 IB 6: 7.2 was/oliekrijt graffito/mengen GB 5: les 8 IB 5: 7.2 IB 6: 4.1, 5.2, 6.1 collage m.b.v. tijdschriftenpapier, transparant papier pen en inkt/fineliner viltstift potlood potlood/grafietstift karton, diverse platte, dunne materialen menging, ritme IB 5: 1.2 GB 6: les 7 structuren structuren structuren structuren, grijstinten hoogdruk/monotype IB 5: 2.1 GB 6: les 1 IB 6: 7.2, 8.1 GB 5: les 2 IB 5: 8.1 IB 6: 3.1 IB 5: 1.1, 3.3, 3.2 GB 6: les 5 IB 6: 6.2 GB 5: les 6 IB 6: 1.2, 2.2 IB 5: 3.3 GB 6: les 3 IB 6: 8.2 groep 7 en 8 plakkaatverf sjabloon/spatten GB 7: les 4 IB 7: 4.2 GB 8: les 5 IB 8: 2.1 ecoline sjabloon/spatten GB 8: les 1 was/oliekrijt in lagen/arceren IB 7: 1.1 IB 8: 1.1, 3.1, 8.2 diverse dunne, platte materialen GB 7: les 8 collage: en uitsnijden / IB 7: 4.1, 6.2, 8.2 knippen en opplakken IB 8: p. 49, p. 66, p. 113 pen en inkt/fineliner GB 7: les 6 arceren, stippelen IB 7: 6.1 IB 8: 4.1, 5.1, 6.1 viltstift IB 7: 2.2, 7.1 arceren, stippelen IB 8: p. 106, p. 113 GB 7: les 2 potlood IB 7: 3.1, 3.2, 7.1 mengen/ arceren GB 8: les 3 IB 8: 1.1 potlood/grafietstift IB 7: p. 66 arceren/-donkerovergangen IB 8: 7.1, p. 99, p. 109 linoleum, dik karton hoogdruk IB 8: 3.2, 5.2, 8.1

4 Globale leerlijn materialen en technieken voor handvaardigheid groep 1 en 2 klei: massief GB 1/2: les 4 boetseren, stempelen, kerven IB 1/2: 4.4 klei: keramisch plaatje klei bewerken, kerven IB 1/2: 1.3, 3.3 papier-maché papier/karton kosteloos materiaal chenilledraad hout m.b.v. eenvoudige steun IB 1/2: 5.3 bewerken en beplakken van bestaande eenvoudige tweedimensionale en aan elkaar lijmen GB 1/2: les 6 IB 1/2: 1.4, 6.3, 7.4 GB 1/2: les 2 IB 1/2: 6.3 eenvoudige en buigen IB 1/2: 6.4 eenvoudige tweedimensionale constructie lijmen IB 1/2: 8.3, p. 100 groep 3 en 4 klei: massief GB 3: les 1 kleine onderdelen aanhechten IB 3: p. 55, p. 91 IB 4: 2.3, 3.3, 4.8, 6.2, p. 48 klei: keramisch IB 3: 2.3 holle kneden, beschilderen IB 4: p. 72 papier-maché IB3: p. 94 m.b.v. eenvoudige steun IB 4: 1.3, 2.4 GB 3: les 7 papier/karton eenvoudige lijke IB 3: 6.7, 7.4, p. 112, p. 113 buigen/vouwen, plakken IB 4: 6.3, 8.4 kosteloos materiaal dun ijzerdraad hout gips lijke constructie lijmen/nieten buigen, knopen eenvoudige lijke constructie lijmen eenvoudige en gieten IB 4: 4.4 IB 3: 3.3, 4.4, 5.3, 6.3, 6.4, 7.3 GB 4; les 6 IB 4: 6.4, 7.4 GB 3: les 5 IB 4: p. 99, p. 107 GB 3: les 3 IB 3: 1.4, 3.4 GB 4: les 8 IB 4: p. 103

5 groep 5 en 6 klei: massief uit diverse onderdelen samenstellen IB 5: 2.3 IB 6: 2.4, 5.3 klei: keramisch holle boetseren, potje van ringen maken, glazuren IB 5: 2.3, 7.4 IB 6: 3.3 papier-maché IB 5: p. 54 m.b.v. complexere steun GB 6: les 4 IB 6: p. 95 GB 5: les 1 papier/karton IB 5: 5.3, 6.4 complexe lijke ritsen GB 6: les 8 IB 6: 4.4, 7.4 IB 5: 8.4, p. 93 kosteloos materiaal grotere voorwerpen aan elkaar GB 6: les 5 bevestigen IB 6: 1.3, 6.3, 6.4 ijzerdraad, metalen voorwerpen, blik (dun) plaatmateriaal gips buigen, lijmen, solderen reliëf spijkeren, figuurzagen IB 5: p. 79, p. 100 IB 6: 6.4 IB 5: p. 78, p. 60, p. 106 IB 6: 1.4, p. 60, p. 66 kleireliëf afgieten IB 6: 5.4, p. 103 groep 7 en 8 klei: massief uit één stuk samengesteld geheel boetseren IB 7: 3.4 IB 8: p. 55, p. 73, p. 90 IB 7: 1.3, 4.5 klei: keramisch plaatje klei uitrollen en lijk GB 8: les 2 verwerken IB 8: 2.3, 8.3 papier-maché GB 7: les 5 boetseren IB 7: 5.3, p. 84 IB 8: 3.3, p. 84 GB 7: les 3 papier/karton IB 7: p. 102 uitslagen maken GB 8: les 8 IB 8: 6.3, 6.4, 8.4, p. 105, p. 109 kosteloos materiaal metaal(folie), ijzerdraad, blik hout gips functionele lijke constructie solderen, modelleren lijke en afgieten en kerven, steunen bekleden met gipslappen IB 7: 7.3, p. 79, p. 97 IB 8: 2.4, 8.4, p. 97 GB 7: les 7 GB 8: les 4 IB 8: 1.3, 7.3 GB 7: les 3 IB 7: 8.4 IB 8: 5.4 IB 8: 3.3, 7.4, p. 66

6 Globale leerlijn materialen en technieken voor textiel groep 1 en 2 knippen stukjes knippen uit repen stof IB 1/2: 4.3 plakken collage maken van lapjes stof, vitrage enz. IB 1/2: 4.3 wikkelen weven/vlechten rijgen/borduren/naaien binden, knopen opvullen verven/decoreren lapjes stof enz. om eenvoudige, bestaande steun wikkelen draden vlechten, weven door kippengaas IB 1/2: 2.4 IB 1/2: 2.4 en aan een draad rijgen IB 1/2: 3.2, p. 106 stof afbinden met (chenille)draad nylonkous, sok of plastic zak opvullen IB 1/2: 2.3, p. 102 IB 1/2: 2.3, p. 102 stof beschilderen IB 1/2: p. 107 groep 3 en 4 knippen IB 3: 1.3, 4.3 vrije en knippen IB 4: 7.3, p. 106 plakken stukjes stof op eenvoudige grond plakken IB 3: 4.4, p. 106, p. 116 IB 4: 7.3 wikkelen wikkelen om complexe steun IB 3: 5.3 IB 4: p. 99 weven/vlechten touw, linten, slierten weven, vlechten door kuikengaas IB 4: 3.4, 4.3, 5.4, p. 105 siersteken op stof, lapjes op rijgen/borduren/naaien IB 3: 5.4 ondergrond rijgen, rijgen door IB 4: 7.3 gaas met naald en draad binden, knopen sisaltouw, stof knopen aan gaas/ borduurstramien IB 4: 3.4, 7.1 opvullen lapje opvullen IB 4: 7.3 verven/decoreren stof decoreren IB 3: 5.4, 7.3 IB 4: 8.2

7 groep 5 en 6 Materiaal Materiaal/techniek Bijbehorende lessen knippen GB 5: les 7 geometrische en knippen IB 6: 2.3, 8.3 plakken geometrische steun beplakken GB 5: les 7 IB 6: 2.3, 7.3 wikkelen wikkelen om complexe steun IB 5: 7.4, p. 100 GB 6: les 6 weven/vlechten weven op weefkarton/met pitriet weven IB 5: 4.4 IB 6: p. 111, p p. 116 IB 5: 1.4, 3.4, 5.4 rijgen/borduren/naaien borduren (op GB 6: les 6 stramien)/appliceren IB 6: 3.4, p. 110 binden, knopen IB 5: p. 54 draden knopen IB 6: p. 95 opvullen lapje opvullen IB 5: 5.4 verven/decoreren sjabloneren/tamponeren IB 6: p. 110 groep 7 en 8 knippen IB 7: 2.3 complexe en knippen IB 8: 1.4, 3.4 plakken IB 7: p. 73 complexe steun beplakken IB 8: 5.3 wikkelen om complexe steun wikkelen IB 7: 6.3, 7.3, p. 110 weven/vlechten weven tussen spandraden IB 7: 8.3 rijgen/borduren/naaien binden, knopen opvullen verven/decoreren lappen aan/op elkaar naaien pompoen maken/lijke en knopen IB 7: 2.3 IB 8: 3.4 IB 7: p. 48 IB 8: 4.4 lapjes opvullen IB 7: p. 111 lijke beschilderen IB 8: 5.3

8 Globale leerlijn voor techniek groep 6 Techniekgebied/aspect Technisch principe Toepassing Bijbehorende lessen constructie functionele prefab architectuur IB 6: p. 98 en 99 beweging evenwicht mobile IB 6: p. 105 overbrenging productie transport energie katrol kabelbaantje IB 6: p. 101 mallen gipsafgietsels IB 6: p. 103 rijden auto IB 6: p. 83 magnetisme drijvende eendjes IB 6: p. 102 informatie en communicatie spiegelen periscoop IB 6: p.104 en functie materiaalgebruik muziekinstrumenten panfluit IB 6: p. 100 klei potjes IB 6: p. 58 groep 7 Techniekgebied/aspect Technisch principe Toepassing Bijbehorende lessen constructie overspanning/profielen brug IB 7: p. 100 beweging overbrenging productie transport energie draaipunten speeltoestellen IB 7: p. 82 tandwielen raderen IB 7: p. 101 verpakking/uitslagen doosje IB 7: p. 102 drijven vlot/schip IB 7: p. 76 aandrijving met de hand vlinder IB 7: p. 103 informatie en communicatie weerkaatsing caleidoscoop IB 7: p. 104 en functie materiaalgebruik gebruiksvoorwerpen briefopener IB 7: p. 105 hout toren IB 7: p. 89

9 groep 8 Techniekgebied/aspect Technisch principe Toepassing Bijbehorende lessen constructie geometrische futuristische basisen architectuur IB 8: p. 89 beweging kogellagers bobsleebaan IB 8: p. 101 overbrenging productie transport energie hefboom blijde IB 8: p. 103 grondstoffen vervaardigen verfpigmenten IB 8: p. 102 vliegen zweefvliegtuig IB 8: p. 76 wind windmolen IB 8: p. 105 informatie en communicatie filmprincipe carrousel IB 8: p. 104 en functie materiaalgebruik meubels stoel IB 8: p. 100 textiel kledingstuk IB 8: p. 38 en 39

10 Globale leerlijn beeldaspecten voor tekenen groep 1 en 2 lijn GB 1/2: les 3 omtreklijn, ritme, expressieve lijn IB 1/2: 3.1,7.1, 8.1 structuur Stempelstructuren IB 1/2: 3.4 expressieve expressieve en e en donkere grijstinten IB 1/2: 6.2, 7.1 stapelen, plattegrond, omklappen, doorzichtigheid ordenen GB 1/2: les 1, les 7 IB 1/2: 1.1, 4.1, 5.1, 6.2, 7.2, 8.2 GB 1/2: les 1, 5 en 7 IB 1/2: 1.1, 2.1, 3.1, 3.2, 4.1, 5.1, 7.2, 8.1, 8.2 IB 1/2: 2.1, 2.2, 4.2, 5.2,7.2, 8.1, 8.2 GB 1/2: les 3 IB 1/2: 2.1, 2.2, 6.1 groep 3 en 4 GB 3: les 8 lijn decoratieve lijn, krasjes IB 3: 5.1, p. 90 IB 4: 1.2, 4.2, p. 98 GB 3: les 6 en 8 structuur IB 3: 4.1, 7.2 versieringen GB 4: les 3 IB 4: p. 67 en 73 GB 3: les 4 en 8 IB 3: 1.1, 2.2, 4.1, 4.2, 5.1, 5.2, rijm 6.1, 6.2, 7.2, 8.2 GB 4: les 3 IB 4: 2.1, 3.1, 5.1, 6.2 GB 3: les 4 en 8 IB 3: 2.2, 4.1, 7.2 decoratief GB 4: les 1, 3 en 5 IB 4: 1.1, 3.2, 7.2 IB 3: 1.2, silhouet IB 4: 5.1, 8.2, p. 95, p. 117 IB 3: 8.1 overlapping IB 4: 5.1, 6.2, p. 73, p. 90, p. 96, p. 97, p. 101, p. 117 GB 3: les 8 IB 3: 7.2, 8.2 ritmische ordening GB 4: les 7 IB 4: 3.1, 5.1, p. 95, p. 100, p. 101, p. 114

11 groep 5 en 6 lijn golvende, rechte, dunne en dikke lijnen GB 5: les 2 en 6 IB 5: 2.1, 5.2, 7.1 GB 6: les 1 en 3 IB 6: 1.2, 5.2, 8.1 GB 5: les 2 en 6 structuur IB 5: 2.1, 5.2 decoratieve structuren GB 6: les 1 symmetrische/ geometrische contrasten -donkercontrast afsnijding horizontale/verticale/verspreide IB 6: 2.2, 5.2, 6.2, 7.2, 8.1 GB 5: les 2 IB 5: 1.2, 7.2, 8.1 GB 6: les 1 IB 6: 1.2, 2.1, 3.1, 8.1, 8.2 GB 5: les 4 IB 5: 1.2, 4.1 GB 6: les 5 IB 6: 1.1, 2.1, 3.1 GB 5: les 4 IB 5: 4.1, 7.1 IB 6: 1.2, 2.2, 5.2, 8.2 GB 5: les 8 IB 5: 3.1 GB 6: les 1 IB 6: 2.1 GB 5: les 3 IB 5: 7.2 GB 6: les 1 IB 6: 2.1, 3.1, 7.1, 8.1, 8.2 groep 7 en 8 GB 7: les 7 lijn IB 7: 2.2, 6.1 arceren GB 8: les 3 IB 8: 1.1, 5.1, 6.1, p. 32, p. 33 structuur IB 7: 3.1 pointilleren, rubbing IB 8: p. 92 en 93 IB 7: 8.1 positieve/negatieve, organische, silhouet GB 8: les 1 IB 8: 5.2, , p. 54, p. 108, p. 111 impressief gebruik, engamma GB 7: les 4 IB 7: 4.1, 4.2 IB 7: p. 34 en 35 schaduwsoorten IB 8: p. 32 en 33 perspectief, vervaging IB 7: p. 108, p. 114 symmetrische/centrale, layout (tekst- en beeldplaatsing) IB 8: 4.2, p. 36 en 37 GB 7: les 2 IB 7: 7.1 GB 8: les 3 en 7 IB 8: 2.2, 3.2

12 Globale leerlijn beeldaspecten voor handvaardigheid groep 1 en 2 textuur GB 1/2: les 4 en 8 ruwe/gladde oppervlakken IB 1/2: 1.3, 3.3, 4.3, 4.4, 5.3, GB 1/2: les 6 vlakke/lijke basisen, IB 1/2: 1.4, 2.3, 4.3, 4.4, 5.3, organische en 6.3, 7.4, 8.4 GB 1/2: les 1, 5 en 7 expressieve en IB 1/2: 1.1, 2.1, 2.2, 3.1, 8.1 jes in het donker IB 1/2: p. 110, 111, 114 gesloten/open s IB 1/2: 5.4, 8.4 stapelen, rijtjes maken, ordenen GB 1/2: les 6 IB1/2: 3.3 groep 3 en 4 GB 3: les 1 textuur IB 3: 5.3, 8.4 decoratieve texturen GB 4: les 2 IB 4: 2.3, 3.3, 4.4 GB 3: les 3 en 7 herhaling/ritme, en betekenis IB 3: 1.4, 7.4 GB 4: les 2 IB 4: 3.1, 2.3, 3.3, 8.4 GB 3: les 3, 5 en 7 IB 3: 1.3, 2.3, 2.4, 4.3, 5.4, 6.3, 6.4, 7.4, 8.3 decoratief GB 3: les 2, 4, 6 en 8 IB 4: 2.3, 2.4, 3.3, 3.4, 7.3, 7.4, 8.3, 8.4 GB 3: les 4 tegen/silhouet IB 3: 1.2 IB 4: 6.3, p. 95, p.104 GB 3: les 7 IB 3: 6.3, p. 91, p. 113 en sfeer GB 4: les 4, 6 en 8 met gelijksoortige en IB 4: 6.3, 7.4, 8.4, p. 93 GB 3: les 3 IB 3: 1.4, 3.4, 7.4, 8.3 GB 4: les 8\ IB 4: 2.3, 4.3, 8.4

13 groep 5 en 6 textuur IB 5: 4.4 combinatie van texturen IB 6: 2.4, 3.3, 5.3 GB 5: les 3 en 7 constructie, samengestelde IB 5: 7.3, 8.4 GB 6: les 8 IB 6: 1.3, 4.4, 7.4, p. 99 t/m 104 GB 5: les 1 en 7 IB 5: 2.4, 8.3 en sfeer GB 6: les 4 IB 6: 7.3, 7.4, 8.3, 8.4 IB 5: 3.3, 4.2. p. 99, p. 110 en donker GB 6: le s4 IB 6: 8.3 GB 5: les 7 IB 5: 4.3, p. 66 en GB 6: les 4 met ongelijksoortige en IB 6: 8.4, p. 66 GB 5: les 5 IB 5: 2.3, 4.3, 7.3 GB 6: les 2 IB 6: 1.3, 1.4, 2.4, 4.4 groep 7 en 8 textuur GB 7: les 5 texturen uit de natuur IB 7: 4.4 IB 8: 4.4, p. 66, p. 73 GB 7: les 7 IB 7: 1.4, 3.3, 6.3, 7.3, p. 100 functionele geving t/m 105 IB 8: p. 101, 103, 104, 105 GB 7: les 3 contrasten, engamma, IB 7: 1.4, 3.3 doorbrekende/versterkende GB 8: les 2 en IB 8: p. 94 en 95, p. 38 en 39 en schaduw IB 7: p. 104 maquette, schaal, plattegrond, opstand, interieur dynamische IB 8: p. 115 IB 7: 7.3, p. 90 GB 8: les 8 IB 8: 8.3, 8.4 GB 7: les 3 IB 7: 1.4, 2.3, 7.3, p. 84 en 85 IB 8: 2.4, 7.3, 7.4