Protestantse Gemeente Utrecht. Jaarrekening 2014

Transcriptie

1 Protestantse Gemeente Utrecht Jaarrekening 2014 van het College van Kerkrentmeesters kerk in de stad, kerk vóór de stad versie 9 3 juli 2015

2 - jaarrekening Inhoudsopgave pagina Verantwoording 2 Organisatie 3 Verslag van het CvK 4 Verklaringen van CvK en AK 5 Grondslagen 6 Balans 8 Staat van Baten en Lasten 9 Specificaties Balans 10 Specificaties Baten en Lasten 26 Balans per wijk 35 Baten en Lasten per wijk 36 Verantwoording De financiële administratie en de samenstelling van het jaarverslag zijn verzorgd door het Bureau van de Protestantse Gemeente Utrecht Margaretha van Parmadreef SR Utrecht De jaarrekening is gecontroleerd door Van Ree Accountants en Belastingadviseurs BV Postbus AG Doorn PGU jaarrekening 2014 v / 36

3 - jaarrekening Organisatie In deze jaarrekening zijn de financiën van de Protestantse Gemeente Utrecht (PGU) over het boekjaar 2014 verantwoord, die door het College van Kerkrentmeesters (CvK) worden beheerd. Voor de rapportage over de financiën van het Diaconaal Missionair Orgaan, wordt verwezen naar de eigen jaarrekening van DMO. De PGU is onderverdeeld in 10 wijkgemeenten en is eind 2014 eigenaar van 13 kerkgebouwen. De financieeladministratieve indeling van de PGU is gebaseerd op een combinatie van beide: Kostenplaats Status Kerkgebouw E/H Leden Bijdragen Centraal PGU EUG Wijkgemeente Janskerk H Jacobi Wijkgemeente Jacobikerk E CP Dom Wijkgemeente Domkerk E Bethel Deelwijk Zuilen Bethelkerk E Oranje Deelwijk Zuilen Oranjekapel E Johannes Wijkgemeente Johannescentrum E Tuindorp Wijkgemeente Tuindorpkerk E Nieuwe Kerk Wijkgemeente Nieuwe Kerk E Wilhelmina Deelwijk Marc-Wilh Wilhelminakerk E Nicolai Wijkgemeente Nicolaikerk E Marcus Deelwijk Marc-Wilh Marcuskerk E West Wijkgemeente Wijkplaats (DMO) H De Haven Pioniersplek Triumfatorkerk H 12 4 Janskerk Gebouw (Centraal) Janskerk E Triumfator Gebouw (Centraal) Triumfatorkerk E De kostenplaats Centraal representeert de gemeenschappelijke beheerszaken van de PGU, die onder de rechtstreekse verantwoordelijkheid van het CvK vallen. De andere kostenplaatsen, in dit jaarverslag kortweg aangeduid als 'wijken', zijn georganiseerd rond een kerkgebouw. Daarbij is aangegeven of de wijk verantwoordelijk is voor de exploitatie (E) van het gebouw of deze vierplek alleen huurt (H). Per wijk is het aantal in het LRP ingeschreven personen (leden, blijkgevers etc.) vermeld, en daarnaast het aantal bijdragen via de Actie Kerkbalans. Het aantal financieel betrokken personen is overigens hoger, omdat een PE (gezin) meestal gezamenlijk betaalt en omdat er ook buiten Kerkbalans om wordt bijgedragen, bijvoorbeeld direct aan de wijk. De gebouwen Janskerk en Triumfatorkerk vallen rechtstreeks onder het CvK. De andere wijken hebben een eigen gedelegeerde verantwoordelijkheid voor het beheer van het kerkgebouw, voor de financiën van de wijk en voor het werkgeverschap van de medewerkers. Voor al deze wijken met een eigen bestuur, meestal de wijkraad van kerkrentmeesters en de wijkkerkenraad, is een wijkjaarrekening opgesteld, dat aansluit bij deze geconsolideerde jaarrekening van de PGU. Alleen de PGU als geheel heeft rechtspersoonlijkheid (naast DMO). Een wijk kan geen overeenkomsten op het gebied van personeel, gebouwen of financiën aangaan, zonder instemming van het CvK. PGU jaarrekening 2014 v / 36

4 - jaarrekening Verslag van het College van Kerkrentmeesters De jaarrekening over 2014 van de PGU heeft betrekking op de stoffelijke aangelegenheden van niet-diaconale aard, die onder de verantwoordelijkheid van het CvK vallen, inclusief alle wijkgemeenten van de PGU. Door de consolidatie van PGU-centraal en alle wijken wordt inzicht verschaft in de balans van de gehele PGU, en daarmee in de opbouw en samenstelling van het vermogen, en in alle baten en lasten in het jaar De jaarrekening sluit met een balanstotaal per 31 december 2014 van met een negatief saldo van baten en lasten over het verslagjaar van waarvan ten laste van de algemene reserve De accountant heeft de geconsolideerde jaarrekening gecontroleerd en zal daarvoor een goedkeurende verklaring afgeven. Bij de controle zijn de wijkjaarrekeningen en dus de interne verdeling en verrekening binnen de PGU van vermogen, baten en lasten buiten beschouwing gebleven. Het resultaat, d.w.z. het saldo van baten en lasten, komt ruim lager uit dan begroot. De oorzaak daarvan is vooral boekhoudkundig van aard: in overleg met de accountant zijn ook kosten die uiteindelijk worden verrekend met (bestemmings)reserves in eerste instantie ten laste gebracht van de exploitatie. Na die verrekening eindigt de realisatie van de gehele PGU op negatief, circa lager dan begroot. Maar drie wijken met een positief resultaat hebben op basis van hun wijkjaarrekening al aan bestemmingsreserves toegevoegd. Zonder deze afroming komt de geconsolideerde realisatie beter uit dan de begroting. In de Staat van Baten en Lasten zijn de bestedingen vanuit en de toevoegingen aan het eigen vermogen apart weergegeven. Er is netto bijna aan reserves onttrokken. Dit betreft deels eenmalige investeringen uit daarvoor gevormde bestemmingsreserves, zoals de vier verderop benoemde projecten. Maar ook worden vanuit wijkreserves structurele uitgaven gedekt (gedurende een aantal jaren), bijvoorbeeld een deel van de predikantskosten. Verder nog de kanttekening, dat van deze onttrekkingen betrekking heeft op een voorschot op een legaat, dat al in 2014 is besteed aan de verbouwing van de Nicolaikerk, maar dat pas in 2015 is ontvangen. Van grote invloed op het resultaat is het rendement op de beleggingen. Dit viel lager uit dan in de optimistische begroting. Door de interne afspraken over de rentevergoedingen, kwam in 2014 de beleggingsopbrengst bijna volledig ten goede aan de wijken en eindigt de kostenplaats PGU-centraal negatief. Het CvK overweegt in de toekomst de waardering en de verrekening van het rendement op het vermogen aan te passen voor een evenwichtiger uitkomst. Het rendement op het vermogen van de PGU is een belangrijk aandachtspunt voor het CvK. De investering in een gezondheidscentrum op de locatie van de Prinsenhof heeft ten doel met een deel van het vermogen een stabiele bron van inkomsten te garanderen. De post diverse lasten komt veel hoger uit dan begroot, omdat hier vier eenmalige projecten zijn verantwoord, te weten de verbouwing van de Nicolaikerk, de verhuizing en inrichting van het Bureau van de PGU, de verbouwing van het bijgebouw van de Nieuwe Kerk en de herinrichting van de Wijkplaats door en voor Utrecht-West. Deze projecten zijn geheel of grotendeels gefinancierd uit bestemmingsreserves. De andere baten en lasten komen geconsolideerd ongeveer op begroting uit. Het is verheugend dat ondanks de vergrijzing van onze gemeente de bijdragen van de leden nog steeds op peil blijven. PGU jaarrekening 2014 v / 36

5 - jaarrekening Het is belangrijk ook naar de cijfers per wijk te kijken, die als bijlage aan deze jaarrekening zijn toegevoegd, omdat ze buiten de accountantscontrole vallen. Daaruit blijkt dat sommige wijken financieel gezond zijn, terwijl andere wijken interen op de reserves. Het CvK besteedt speciale aandacht aan de wijken die het financieel, en daarnaast vaak ook op andere terreinen, moeilijk hebben. Ook het weerstandsvermogen verschilt sterk van wijk tot wijk. Sommige wijken hebben weinig reserves. De resultaten van de beide centraal geëxploiteerde kerkgebouwen Janskerk en Triumfatorkerk waren in 2014 negatief. Wel kwam het tekort van de Janskerk al veel lager uit dan in Verwacht wordt dat de exploitatie van beide gebouwen in 2015 (verder) verbetert. Het uiteindelijk resterende tekort van is verrekend met de algemene reserve. Het negatieve resultaat van Janskerk en Triumfatorkerk komt ten laste van PGU-centraal. Utrecht, mei Verklaring van het College van Kerkrentmeesters Het College van Kerkrentmeesters van de Protestantse Gemeente Utrecht verklaart dat de jaarrekening over het jaar 2014 in overeenstemming met de richtlijnen van de Protestantse Kerk in Nederland is opgesteld en biedt deze aan de Algemene Kerkenraad aan. Datum : Dhr. H.A. van der Kolk Dhr. H.C.M. Hendriks Dhr. J.R. Imhof voorzitter secretaris penningmeester Verklaring van de Algemene Kerkenraad De Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente Utrecht verklaart dat de jaarrekening over het jaar 2014 in eerste lezing voorlopig is vastgesteld, ter inzage is voorgelegd aan de gemeente en in tweede lezing definitief is vastgesteld. Datum : Dhr. R.W. van Bemmel voorzitter Dhr. T. van Kooten scriba PGU jaarrekening 2014 v / 36

6 - jaarrekening Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Voor zover niet anders vermeld zijn de activa en passiva opgenomen tegen de nominale waarde in hele euro's. De cijfers van het voorgaande boekjaar zijn - alleen qua rubricering - aangepast voor vergelijkingsdoeleinden. Materiële vaste activa De kerkgebouwen, inclusief alle kerkelijk gebonden inventaris, zijn tezamen gewaardeerd op één euro. Verbouwingen of investeringen in herinrichting van kerken worden niet geactiveerd, maar komen direct ten laste van de exploitatie of van het eigen vermogen, bijvoorbeeld van daartoe gevormde bestemmingsreserves. Niet direct kerkelijk gebonden gebouwen, zoals woningen, worden gewaardeerd op de reële marktwaarde, waarbij de WOZ-waarden per 1 januari van het verslagjaar het uitgangspunt vormen. Substantiële investeringen in niet direct kerkelijk gebonden inventaris en installaties kunnen worden geactiveerd en worden dan afgeschreven over de economische levensduur. Financiële vaste activa Voor het vermogensbeheer is een beleggingsstatuut opgesteld, waarin naast financiële ook ethische richtlijnen zijn vastgelegd voor de fondsbeheerder. Dit geldt niet alleen voor het vermogen van de PGU, maar ook voor het Kapitaal Onderhoud Rijksmonumentale Kerken, waarvan een deel in vruchtgebruik aan de PGU ter beschikking is gesteld. De beleggingen worden collectief gewaardeerd tegen de historische aanschafprijs of tegen de lagere beurswaarde. Een deel van het vermogen bestaat uit wijkreserves. De wijken ontvangen daarvoor een rentevergoeding gelijk aan het door de fondsbeheerder gerealiseerde rendement over 90% van de reserve bij de PGU op 1 januari van het verslagjaar. Vlottende activa Dit betreft, naast de liquide middelen, de vorderingen, waaronder de debiteuren. Vorderingen worden opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico op oninbaarheid worden in mindering gebracht. Onder de vlottende activa is ook de voorraad (van de Domshop) opgenomen. De interne rekening courant representeert de vordering van elk van de wijken op PGU-centraal. Deze fluctueert bijna dagelijks. Geconsolideerd is de interne rekening courant per definitie nul. PGU jaarrekening 2014 v / 36

7 - jaarrekening Algemene reserve Dit is de in het verleden opgebouwde financiële reserve van de PGU, waarbij aan elk van de wijken het eigen aandeel daarin wordt toegerekend. Het jaarlijkse resultaat wordt verrekend met de algemene reserve, voor zover geen andere bestemming is gespecificeerd. Ook ontvangen legaten hoger dan en de verkoopopbrengst van onroerende zaken komen ten goede aan de algemene reserve, als geen andere bestemming is benoemd. Herwaarderingsreserve Dit is de waarde van de niet kerkelijk gebonden onroerende zaken van de PGU en komt overeen met de WOZwaardering van deze materiële vaste activa. Kapitaal onderhoud Het kapitaal onderhoud rijksmonumentale kerken wordt tot het eigen vermogen gerekend, hoewel de PGU een deel van dit kapitaal in vruchtgebruik heeft. Het rendement van het kapitaal moet worden aangewend voor het onderhoud van de vier rijksmonumentale kerken van de PGU. Het kapitaal onderhoud niet-rijksmonumentale kerken heeft eenzelfde doel, maar dan voor de overige kerkgebouwen. Deze reserve behoort wel volledig toe aan de PGU. Bestemmingsreserves Als een bestemmingsreserve wordt gevormd door een van de wijken, is daarvoor de goedkeuring van het CvK vereist. Voorzieningen Er zijn voorzieningen ingesteld voor het egaliseren van de onderhoudskosten van de gebouwen en van de orgels. Aan de voorzieningen liggen meerjarenbegrotingen per gebouw en per orgel ten grondslag. Daarin wordt rekening gehouden met de kosten van het geplande onderhoud en met de inkomsten uit dotaties uit de wijkexploitatie, uit het rendement op het onderhoudskapitaal, en uit subsidies. Tenzij expliciet anders wordt besloten, komen alleen uitgaven ten laste van de voorziening, die in de meerjaren onderhoudsbegroting zijn voorzien. Verbouwingen en vernieuwing van het interieur vallen daar in principe niet onder. Schulden Langlopende schulden hebben een looptijd langer dan een jaar. Onder de kortlopende schulden vallen onder andere de crediteuren. Baten en lasten De baten en lasten worden zoveel mogelijk toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Bij meerjarige toezeggingen aan derden worden deze kosten verdeeld over de perioden waarop ze betrekking hebben. Het resultaat is het verschil tussen de baten en lasten in het boekjaar. Daarnaast wordt gerapporteerd welk deel van de baten en lasten wordt gecompenseerd door toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves. PGU jaarrekening 2014 v / 36

8 - jaarrekening Balans na resultaatbestemming Activa Materiële vaste activa Kerkgebouwen 1 1 Woningen en andere gebouwen Inventaris Financiële vaste activa Beleggingen Vlottende activa Vorderingen Liquide middelen Totaal activa Passiva Eigen vermogen Algemene reserve Herwaarderingsreserve gebouwen Kapitaal onderhoud rijksmon. kerken Kapitaal onderhoud overige kerken Bestemmingsreserves Ad Voogt fonds Langdurig ziekteverzuim Bestemmingsreserves wijken Voorzieningen onderhoud Rijksmonumentale kerken Niet rijksmonumentale kerken Woningen Orgels Schulden Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva PGU jaarrekening 2014 v / 36

9 - jaarrekening Staat van Baten en Lasten Begroting Realisatie Begroting Realisatie Baten Gebouwen Bijdragen Financiële baten Subsidies Diverse baten Totaal baten Lasten Gebouwen Medewerkers Gemeenteleven Beheer en administratie Verplichtingen Diverse lasten Totaal lasten Resultaat boekjaar Uit reserves / voorz Naar reserves Resterend tekort (t.l.v. algemene reserve) PGU jaarrekening 2014 v / 36

10 - specificaties balans - Specificaties Balans Materiële vaste activa Kerkgebouwen De kerken van de Protestantse Gemeente Utrecht worden pro memorie gewaardeerd op 1. Hieronder is de herbouwwaarde van de kerkgebouwen gespecificeerd, zoals deze wordt aangehouden voor de opstalverzekering. De economische waarde van de kerken is belangrijk lager dan de herbouwwaarde. Kerkgebouw Monument Domkerk R Jacobikerk R Janskerk R Nicolaïkerk R Buurkerk R Bethelkerk G Johanneskerk G Nieuwe Kerk G Tuindorpkerk G Marcuskerk G Wilhelminakerk G Triumfatorkerk G Oranjekapel - Pniëlkerk G Verz. waarde Verz. waarde De kerkgebouwen worden onderscheiden in rijksmonumenten (R) en gemeentelijke monumenten (G). Alleen de Oranjekapel heeft geen monumentale status. De Buurkerk is permanent verhuurd aan de Gemeente Utrecht en huisvest de Stichting Museum Speelklok. Deze Stichting is volledig verantwoordelijk voor de exploitatie van het gebouw, en voor al het onderhoud en de kosten daarvan. De Pniëlkerk is per buiten gebruik gesteld als kerkgebouw van de PGU en is in 2014 verkocht. In verband met deze verkoop was deze eind 2013 ook opgenomen en gewaardeerd onder de overige gebouwen. Zie volgende paragraaf. PGU jaarrekening 2014 v / 36

11 - specificaties balans - Woningen en andere gebouwen Woningen en andere niet primair kerkelijke gebouwen worden gewaardeerd tegen de reële marktwaarde. Deze wordt gelijkgesteld aan de taxatiewaarden voor de Wet Onroerende Zaakbelasting (WOZ). De uitzonderingen worden apart toegelicht. De totale de waarde van deze materiële vaste activa correspondeert met de herwaarderingsreserve in het eigen vermogen. Woning en gebouwen Pastorie Abraham Keerstraat Pastorie van Lidth de Jeudestraat Pastorie Oudwijk Pastorie Lessinglaan Pastorie Van Everdingenlaan Kosterswoning Bethelkerk, Burg. Norbruislaan Kosterswoning Nieuwe Kerk, Bollenhofsestraat Kosterswoning Wilhelminakerk, Hobbemastraat Kosterswoning Triumfatorkerk, Marco Pololaan Kosterswoning Janskerk, Janskerkhof Prinsenhof, Eykmanlaan Pniëlkerk en kosterswoning, Lessinglaan - Calderonlaan Jacob van Ruisdaelstraat ('Ons Huis') Woning Vrouwe Justitiaplein 12 pm pm Totaal woningen en andere gebouwen Pniëlkerk De Pniëlkerk is in 2014 verkocht, inclusief de bijbehorende kosterswoning, het orgel en de overige inventaris. Omdat het gebouw als kerk van de PGU al per buiten gebruik is gesteld, is het gebouw bij de jaarovergang gewaardeerd onder de overige gebouwen voor de al in 2013 overeengekomen verkoopprijs. Bestemming van de opbrengst: Bestemmingsreserve t.b.v. Utrecht-West Bestemmingsreserve t.b.v De Haven Kapitaal onderhoud niet-rijksmonumentale kerken Kosten samenhangend met verkoop Totaal De bestemmingsreserve voor Utrecht-West is onder andere bestemd voor de herinrichting van de Wijkplaats als het nieuwe kerkgebouw van West. Deze reserve is al in 2013 gevormd door middel van een voorschot uit de algemene reserve van Centraal. Dit voorschot is bij de verkoop in 2014 verrekend. PGU jaarrekening 2014 v / 36

12 - specificaties balans - Ons Huis, Jacob van Ruisdaelstraat Dit voormalige wijkgebouw van de wijkgemeente Marcuskerk-Wilhelminakerk is in 2014 verkocht. Bij de jaarovergang is het gebouw gewaardeerd voor de in 2013 overeengekomen verkoopprijs en niet voor de hogere WOZ-waarde. Bestemming van de opbrengst: Kapitaal onderhoud niet-rijksmonumentale kerken Onderhoudsvoorziening Marcuskerk Afboeking investeringen voor herbestemming Ons Huis Kosten samenhangend met verkoop Totaal De onderhoudsvoorziening van de Marcuskerk is al in 2013 aangevuld door middel van een voorschot uit de algemene reserve Centraal. Dit voorschot is bij de verkoop in 2014 verrekend. Woning Vrouwe Justitiaplein 12 Deze woning is in 2013 verworven uit een erfenis ten behoeve van de wijkgemeente Nicolaikerk. Het huis is in vruchtgebruik bij de huidige bewoner. Inventaris De kerkelijk gebonden inventaris, waaronder orgels, installaties en meubilair, is in de balans pro memorie opgenomen. Niet kerkelijk gebonden inventaris, zoals kantoor- en cateringapparatuur, wordt geactiveerd en afgeschreven over de economische levensduur invest afschr Computer- en kopieerapparatuur Bureau PGU Inventaris Janskerk t.b.v. verhuur en catering Totaal bedrijfsinventaris PGU jaarrekening 2014 v / 36

13 - specificaties balans - Financiële vaste activa Beleggingen Portefeuille Aandelen PGU-algemeen Obligaties PGU-algemeen Spaartegoeden/deposito s PGU-algemeen Obligaties Rijksmon. kerken Spaartegoeden/deposito s Rijksmon. kerken Subtotaal portefeuilles Oikokredieten Totaal beleggingen Het overgrote deel van de beleggingen is in twee portefeuilles opgenomen, voor respectievelijk het algemene vermogen van de PGU en voor het Kapitaal Onderhoud Rijksmonumentale kerken. Het vermogensbeheer van beide portefeuilles is vastgelegd in een beleggingsstatuut en wordt uitgevoerd door ABN AMRO MeesPierson. Voor de algemene portefeuille van de PGU geldt een risicomijdende beleggingsstrategie, met een verhouding van 75% vastrentende waarden, voornamelijk obligaties, en 25% aandelen. Voor de portefeuille voor de rijksmonumentale kerken is, in overleg met de subsidiegevers, een zeer defensief beleggingsmandaat vastgesteld, waarbij niet wordt belegd in aandelen. De aandelen en de obligaties worden collectief gewaardeerd tegen de aanschaffingsprijs of tegen de lagere beurswaarde. De balanswaarde is door de ongerealiseerde koerswinsten lager dan de beleggingswaarde. PGU Rijksmon. Totaal Beleggingswaarde Toevoeging Beleggingsresultaat Beleggingswaarde Beleggingsrendement 8,84% 5,67% Balanswaarde Toevoeging Gerealiseerd resultaat Balanswaarde Gerealiseerd rendement 4,23% 6,81% Ongerealiseerd resultaat Op de algemene PGU-portefeuille is in 2014 een resultaat behaald van 4,23 % ( ). Omdat het beleggingsrendement van 8,84%, dat de basis is voor de rentevergoeding aan de wijken (zie paragraaf Rekening Courant), nog beduidend hoger lag, komt het gerealiseerde resultaat bijna volledig ten goede aan de wijken en profiteert PGU-centraal in 2014 nauwelijks van de beleggingen. PGU jaarrekening 2014 v / 36

14 - specificaties balans - Op advies van de vermogensbeheerder zijn eind 2014 alle obligaties in de portefeuille voor de rijksmonumentale kerken verkocht. Daarmee vielen alle nog niet gerealiseerde koerswinsten vrij en is de beleggingswaarde gelijk geworden aan de balanswaarde. Het extra vrijgevallen resultaat is bovenop de begrote rentedotaties toegevoegd aan de onderhoudsvoorzieningen van de vier rijksmonumentale kerken. Het Kapitaal voor het onderhoud van de rijksmonumentale kerken bedraagt (zie passiva). De waarde van de beleggingsportefeuille voor dit kapitaal is inmiddels Dit verschil is ontstaan doordat gedurende een aantal jaren de beleggingsresultaten uit de algemene middelen van de PGU zijn overgeboekt naar de onderhoudsvoorzieningen, en niet zijn verrekend met de portefeuille. Met andere woorden: het verschil van behoort toe aan de PGU. In 2015 zal dit surplus ook echt aan de portefeuille worden onttrokken en als PGU-vermogen worden belegd. Ter informatie de beleggingsrendementen vanaf 2010: Portefeuille PGU algemeen 7,41% -2,58% 10,06% 3,39% 8,84% Rijksmonumentale kerken 4,16% 3,23% 6,58% 0,26% 5,67% PGU jaarrekening 2014 v / 36

15 - specificaties balans - Vlottende activa Vorderingen Centraal PGU Investeringen herontwikkeling Prinsenhof Investeringen herontwikkeling Ons Huis Nog te ontvangen algemeen Nog te ontvangen interest Afrekening rekening courant DMO Debiteuren Overige vorderingen Wijken Nog te ontvangen Vorderingen, vooral huurinkomsten Vooruit betaalde kosten Betaalde borgsommen Voorraad Domshop Totaal vorderingen In 2014 is bijna geïnvesteerd in de herontwikkeling van de locatie Prinsenhof. Naar verwachting gaat de bouw van een gezondheidscentrum op die locatie in 2015 van start. Bij de financiering van de bouw, zullen de investeringen van 2014 en daarvoor worden meegenomen. De investeringen in Ons Huis uit voorgaande jaren zijn in 2014 verrekend met de verkoopopbrengst. Onder 'Nog te ontvangen door de wijken' zijn onder andere opgenomen: Restitutie jaarnota's energie Onderhoudssubsidies gemeente over Vordering op Stichting BB EUG Liquide middelen Centraal PGU aantal Rabo Van Lanschot SKG ING ABN-AMRO Kas Kruisposten Wijken Rabo ING Kas Kruisposten Totaal liquide middelen PGU jaarrekening 2014 v / 36

16 - specificaties balans - De banksaldi die worden aangehouden in de wijken zijn verder verlaagd, door het automatisch afromen van de Rabo bankrekeningen, maar ook door het van de PGU-balans verwijderen van een spaarrekening van de Stichting Belangenbehartiging EUG (zie toelichting Algemene Reserve). Voor de wijken zijn de bedragen per bank in 2013 niet gespecificeerd, maar het betrof toen vooral bankrekeningen bij Van Lanschot, die in 2014 allemaal zijn vervallen. Het voornemen is om de resterende rekening bij Van Lanschot van Centraal en de ING rekeningen van Centraal en van de wijken ook op te heffen. Rekening courant PGU Het vermogen van de PGU wordt Centraal beheerd, inclusief de reserves van de wijken. Dit betekent dat de wijken op hun wijkbalans een vordering hebben op PGU-Centraal. Dit is een rekening courant verhouding, omdat de vordering voortdurend aan wijzigingen onderhevig is, bijvoorbeeld als Centraal (AKB-)bijdragen ontvangt of lonen en onderhoud betaalt voor de wijken. De wijken ontvangen van PGU-Centraal een rentevergoeding gelijk aan het rendement op het in de algemene PGU-portefeuille belegde vermogen, over 90% van de vordering op de PGU op 1 januari van het verslagjaar. In 2014 was het gerealiseerde rendement van de PGU-portefeuille 8,84 %. Alle wijken samen ontvingen in 2014 als rentevergoeding: 8,84 % x 90 % x = Rekening courant wijken CP Domkerk in vruchtgebruik gegeven Rekening courant PGU Centraal Totaal rekening courant 0 0 Van de rekening courant van het Citypastoraat Domkerk telt niet mee voor de rentevergoeding, omdat dit bedrag in vruchtgebruik is overgedragen ten behoeve van het Kapitaal Rijksmonumentale Kerken. De rekening courant komt niet voor op de geconsolideerde balans, omdat voor de gehele PGU de totale waarde per definitie nul is. PGU jaarrekening 2014 v / 36

17 - specificaties balans - Eigen Vermogen Algemene reserve Stand per 1 januari Resultaat vorig boekjaar Legaten Voorschot verkoop Pnielkerk voor Utrecht-West Voorschot verkoop Ons Huis voor Marcuskerk Comp. tekort Jacobi vorig jaar door Mij. van Welstand Mutaties bestemmingsreserves (zie aldaar) Correctie Kapitaal rijksmonumentale kerken (zie aldaar) Afboeken vordering i.v.m. lift Johanneskerk Aanpassing herwaarderingswaarde Totaal per 31 december In 2013 zijn de bestemmingsreserve van Utrecht-West en de onderhoudsvoorziening van de Marcuskerk aangevuld, vooruitlopend op de definitieve verkoop in 2014 van respectievelijk de Pniëlkerk en Ons Huis. Hiervoor zijn voorschotten toegekend uit de algemene reserve van Centraal. Na de definitieve verkoop in 2014 zijn deze voorschotten verrekend met de verkoopopbrengst. Resultaat boekjaar Zie Baten en Lasten Algemene reserve Centraal per Stand per Resultaat over 2014 Centraal Janskerk Triumfatorkerk Totaal algemene reserve PGU centraal Algemene reserves wijken per Stand per Resultaat 2014 wijken (excl. Janskerk/Triumf.kerk) Totaal algemene reserves wijken Herwaarderingsreserve onroerend goed mutatie De herwaarderingsreserve is het deel van het eigen vermogen dat de waarde van het niet kerkelijk gebonden onroerend goed van de PGU representeert en komt overeen met de WOZ-waarden van die gebouwen. Voor de mutaties van de herwaarderingsreserve: zie specificaties materiële vaste activa. PGU jaarrekening 2014 v / 36

18 - specificaties balans - Kapitaal onderhoud rijksmonumentale kerken mut Voor de vier middeleeuwse rijksmonumententale kerken Domkerk, Jacobikerk, Janskerk en Nicolaikerk is een kapitaal bijeengebracht, waarvan het vruchtgebruik, dat wil zeggen het rendement op dit kapitaal, wordt aangewend voor het onderhoud. Voor een gedetailleerde specificatie: zie laatste paragraaf van de balanstoelichting. Voor de belegging van dit kapitaal wordt een aparte defensieve beleggingsportefeuille aangehouden. Deze is eind 2014 geheel liquide gemaakt, wat een hoger dan begroot resultaat opleverde van in totaal Dit bedrag is volledig toegevoegd aan de voorzieningen van de vier kerken, naast de dotaties door de wijken. Onderdeel van het Kapitaal Rijksmonumentale kerken is een bedrag van (oorspronkelijk fl ), dat door het Citypastoraat Domkerk in vruchtgebruik is gegeven. CP Dom had dit bedrag in de eigen wijkjaarrekening gehandhaafd als bestemmingsreserve voor het onderhoud van de Dom. In voorgaande jaren verscheen dit bedrag dubbel in het eigen vermogen op de geconsolideerde balans van de PGU: als onderdeel van het kapitaal én als bestemmingsreserve. Dit is opgelost door in het wijkjaarverslag van het CP Dom de bestemmingsreserve over te boeken naar het Kapitaal groot onderhoud. In de geconsolideerde balans valt nu vrij als balanscorrectie ten gunste van de algemene reserve. Kapitaal onderhoud niet-rijksmonumentale kerken In 2013 heeft het CvK besloten ook voor de acht kerken van de PGU, die geen rijksmonument zijn, een kapitaal te vormen, waarvan het rendement wordt gebruikt voor de financiering van het onderhoud. Dit kapitaal is in 2014 als volgt gevormd: Uit opbrengst verkoop Ons Huis Uit opbrengst verkoop Pniëlkerk Totaal Dit kapitaal is in de algemene portefeuille van de PGU belegd. In 2014 is het beleggingsresultaat van in mindering gebracht op de dotaties van de wijken aan de onderhoudsvoorzieningen. PGU jaarrekening 2014 v / 36

19 - specificaties balans - Bestemmingsreserve Ad Voogt fonds Het doel van het Ad Voogt fonds is het financieel ondersteunen van vernieuwingsprojecten binnen de Protestantse Gemeente Utrecht. Met ingang van 2014 is het beleid met betrekking tot het fonds herzien: terwijl in voorgaande jaren het rendement op het oorspronkelijke kapitaal werd besteed aan initiatieven die binnen de doelstelling vallen, wordt nu het eigenlijke kapitaal ingezet. Deze nieuwe opzet is in 2014 van start gaan. Het kapitaal en de bestemmingsreserve zijn samengevoegd. De toezeggingen voor de - meestal kleinere - projecten die al voor 2014 zijn gedaan, en waaraan ook DMO nog meebetaalt, zijn of worden nagekomen Stand 1 januari Ad Voogt fonds Legaat Dotatie uit rente op Ad Voogt kapitaal Bestedingen aan projecten oude stijl Bijdrage DMO in projecten oude stijl Bestedingen aan nieuwe projecten - zie hieronder Totaal Ad Voogt fonds Toegezegde bijdragen Ad Voogt Fonds CP Dom - Night of Light Nieuwe kerk en Jacobi - Jeugdwerker Jacobi - Missionair predikant Bethel - Predikant jongeren Nicolai - Kindernevendiensten Totaal Verloop Ad Voogt fonds Bestemmingsreserve Langdurig ziekteverzuim Uit de bestemmingsreserve voor de kosten Langdurig ziekteverzuim worden de lonen, traktementsbijdragen en reïntegratieuitgaven betaald van werknemers en predikanten na de eerste zes ziekteweken. Deze reserve wordt vanuit de exploitatie aangevuld via een toeslag op de loonkosten en de traktementsbijdragen Stand per 1 januari Vorming reserve uit verkoop pastorie Petrarcalaan Toevoegingen via toeslag op lonen Toevoeging uit vrijval reservering soc. lasten Onttrekkingen i.v.m. langdurig ziekteverzuim Totaal bestemmingsreserve ziekteverzuim De verwachting is dat de kosten ten gevolge van langdurig ziekteverzuim in 2015 lager zullen uitvallen dan in de voorgaande jaren. De hiervoor benoemde bestemmingsreserves, Ad Voogt fonds en langdurig ziekteverzuim, zijn bedoeld voor de gehele PGU. Hierna volgen de overige bestemmingsreserves, die aan een specifieke wijk (of kostenplaats) zijn gekoppeld. PGU jaarrekening 2014 v / 36

20 - specificaties balans - Bestemmingsreserves wijken bij af Toelichting Centraal Verhuizing Bureau Restant in 2015 Stedelijk kerkenwerk Nieuw uit collectes 2014 EUG Stichting BB EUG Zie toelichting hierna Levensnis Volledig besteed in 2014 Gemeentedag Volledig besteed in 2014 Werkgroepen Vrijval, naar alg. reserve Jacobikerk Missionair predikant uit resultaat CP Domkerk Inventaris Kapellen Eredienst Personeel Egalisatie Open Dom Egalisatie verhuur Legaat Zaterdagmiddagmuziek Herverdeling best.reserves met toevoeging legaat uit alg. reserve; uit result. aan Open Dom Onderhoud Domkerk Zie Kapitaal Rijksmon. Bethelkerk Instandh. Bethelkerk Pastoraal werker Predikant In 2014 niet nodig Jeugdwerk Interieur Oranjekapel Luidklokken Apparatuur Interieur Jubileum Predikant (?) Dekking tekort 2014 Nieuwe Kerk Nieuwe Keten Volledig besteed in 2014 Predikant Avondmaalsstel Nieuw uit inbraakverz. Sisterhood Nieuw uit spec. giften Tuindorpkerk Interieur Vernieuwing entree uit resultaat Wilhelminakerk Wilhelminakerk (?) Dekking tekort 2014 Nicolaikerk Nicolaikerk (?) Verbouwing Zie toelichting hierna Marcuskerk Marcuskerk (?) Dekking tekort 2014 Utrecht-West Exploitatie Herinrichting Wijkplaats De Haven Exploitatie Zie toelichting hierna Totaal PGU jaarrekening 2014 v / 36

21 - specificaties balans - Voor een overzicht van de toevoegingen en onttrekkingen via de exploitatie, zie laatste paragraaf van de specificaties van de baten en lasten. Tot en met 2013 was de bankrekening van de Stichting Belangenbehartiging EUG ten onrechte opgenomen op de balans van de PGU. Met instemming van het CvK is het vermogen van de Stichting, in totaal , per weer verzelfstandigd. De bestemmingsreserve van de EUG, die overeen kwam met het vermogen van de Stichting is opgeheven. De garantiesom van die de PGU van de Stichting heeft ontvangen voor de loonkosten van de katholieke pastor, is als schuld aan de Stichting opgenomen. In de Nicolaikerk is in 2014 een ingrijpende verbouwing van start gegaan, begroot op Daarvan valt onder de onderhoudsvoorziening. De andere wordt gedekt uit een in 2013 aan de Nicolaikerk toegevallen legaat. In afwachting van de afwikkeling van het legaat is alvast een bestemmingsreserve van voor de verbouwing gevormd uit de algemene reserve van de wijk (die daardoor negatief komt te staan). De bestemmingsreserve is vervolgens ook besteed via de exploitatie. De uit het legaat is in 2015 inmiddels ontvangen en weer toegevoegd aan de algemene reserve van de Nicolaikerk. Om de pioniersplek De Haven in de Triumfatorkerk op Kanaleneiland gedurende vier jaar te financieren is in 2014 een bestemmingsreserve gevormd van uit de verkoopopbrengst van de Pniëlkerk. Van de begrote per jaar is in besteed, omdat pas in de loop van het jaar een predikant werd beroepen. Drie wijken met een positief exploitatieresultaat hebben op basis van hun wijkjaarrekening als resultaatbestemmming extra toevoegingen gedaan aan bestemmingsreserves voor in totaal Van een deel van de bestemmingsreserves is het doel onduidelijk. Andere reserves zijn misschien inmiddels niet meer nodig. Het voornemen is de bestemmingsreserves in 2015 te actualiseren. PGU jaarrekening 2014 v / 36

22 - specificaties balans - Voorzieningen Onderhoudsvoorzieningen Rijksmonumentale kerken Niet rijksmonumentale kerken Woningen Orgels Totaal onderhoudsvoorzieningen Onderhoudsvoorzieningen rijksmonumentale kerken Voor de periode 2012 tot en met 2019 is voor de vier kerken een meerjaren onderhoudsbegroting opgesteld, waarin rekening is gehouden met verwachte subsidies voor de rijksmonumenten (BRIM) en met een jaarlijkse indexatie van 3%. Per kerk worden de gemiddelde jaarkosten gedoteerd aan de onderhoudsvoorziening. Een deel van de dotaties komt ten laste van de exploitatie van de betreffende wijk. Daarnaast wordt gedoteerd uit het rendement op het Kapitaal Onderhoud Rijksmonumentale kerken. De werkelijke uitgaven voor het onderhoud worden ten laste gebracht van de voorzieningen. De dotatie door elk van de vier wijken bedroeg in , overeenkomstig de onderhoudsbegroting. Besloten is om vanaf 2014 het werkelijk rendement op het Kapitaal Rijksmonumenten te doteren. Door het goede balansresultaat in zie paragraaf beleggingen - is uit de rente toegevoegd aan de voorzieningen, terwijl was begroot. De BRIM-subsidies zijn gedurende een aantal jaren niet toegekend. Vanaf 2014 wordt weer subsidie ontvangen voor de Nicolaikerk. Deze loopt tot en met Inmiddels zijn ook voor de Jacobikerk en de Janskerk weer subsidies toegezegd voor de jaren 2015 tot en met Helaas is er nog geen zicht op rijkssubsidie voor de Domkerk. Stand Dotaties door wijk Dotaties uit rente Uitgaven Subsidie Stand Janskerk Jacobikerk Domkerk Nicolaikerk De verbouwing van de Nicolaikerk is begroot op Daarvan is in besteed. De bestemmingsreserve van is al verrekend. De nog resterende verbouwingskosten in 2015 komen dus ten laste van de voorziening. PGU jaarrekening 2014 v / 36

23 - specificaties balans - Onderhoudsvoorziening niet rijksmonumentale kerken Voor de periode 2012 tot en met 2023 geldt voor de acht kerken een meerjaren onderhoudsbegroting, waarin rekening is gehouden met verwachte subsidies voor de gemeentelijk monumentale kerken en met een jaarlijkse indexatie van 3%. Per kerk worden de gemiddelde jaarkosten gedoteerd aan de onderhoudsvoorziening. De werkelijke uitgaven voor het onderhoud worden ten laste gebracht van de voorzieningen. De dotaties komen primair ten laste van de exploitatie van de betreffende wijk. In 2014 is het Kapitaal onderhoud niet-rijksmonumentale Kerken gevormd. Uit het rendement wordt een deel van de dotaties door de wijken gecompenseerd. In 2014 ging het in totaal om De Gemeente Utrecht heeft besloten vanaf 2015 het onderhoud van de gemeentelijk monumentale kerken niet langer te subsidiëren. Een deel van het voor volgende jaren geplande onderhoud is al in 2014 uitgevoerd, zodat dit nog onder de subsidieregeling viel. Stand Dotaties door wijk Dotaties uit rente Uitgaven Overige mutaties Stand Bethelkerk Oranjekapel Johanneskerk Nieuwe Kerk Tuindorpkerk Wilhelminakerk Marcuskerk Triumfatorkerk Onder Overige mutaties staan de in 2015 nog te ontvangen onderhoudsubsidies over De Nieuwe Kerk heeft in 2014 het bijgebouw de Nieuwe Keten verbouwd. Daarvoor is aan het onderhoudsfonds onttrokken. Daarvan bestaat uit de in 2012 aan de voorziening toegevoegde opbrengst uit grondverkoop. Verder zal de wijk tot en met 2024 jaarlijks extra doteren om de voorziening weer op peil te brengen. Onderhoudsvoorziening woningen en overige gebouwen Ook hiervoor geldt een meerjaren onderhoudsbegroting tot en met De dotaties komen ten laste van PGU-Centraal, uitgezonderd de (voormalige) kosterswoningen die bij de wijken in gebruik zijn. Subsidies zijn niet van toepassing. Stand Dotaties Dotaties uit Uitgaven Overige Stand rente mutaties Woningen Er wordt aan deze voorziening gedoteerd voor vijf pastoriën en voor vier (voormalige) kosterswoningen. Enkele andere woningen bij kerken vallen onder de voorziening van het kerkgebouw. De hoogst noodzakelijke kosten voor de Prinsenhof zijn in 2014 ook nog ten laste van deze voorziening gebracht, maar daarvoor wordt niet meer gedoteerd. PGU jaarrekening 2014 v / 36

24 - specificaties balans - Onderhoudsvoorziening kerkorgels Ook voor de kerkorgels is een onderhoudsvoorziening ingesteld. Het onderhoud aan de orgels (en vleugels) wordt via de voorziening gefinancierd, op dezelfde wijze als het onderhoud van de gebouwen. Stand Dotaties Dotaties uit Uitgaven Overige Stand door wijk rente mutaties Kerkorgels De onderhoudsvoorziening heeft betrekking op twintig kerkorgels en vleugels in elf kerkgebouwen. Schulden Langlopende schulden bij af Garantiesom van Stichting BB EUG Verplichting Jacobikerk aan Centraal Vordering Centraal op Jacobikerk Totaal langlopende schulden De PGU heeft een garantiesom van van de Stichting Belangenbehartiging EUG ontvangen als waarborg voor de salariskosten van de katholieke pastor, die door een externe stichting worden vergoed. Bij het verzelfstandigen van het vermogen van de Stichting BB EUG is deze garantie als langlopende schuld van de PGU aan de Stichting benoemd. De Jacobikerk is in 2011 ingrijpend verbouwd, hoewel de renovatie toen nog niet gepland stond in de meerjaren onderhoudsbegroting. Afgesproken is dat vanaf 2012 gedurende 10 jaar de door de voorfinanciering gederfde rente door de wijk wordt gecompenseerd. De rentevergoeding is gesteld op per jaar. De verplichting aan PGU Centraal wordt jaarlijks met dit bedrag afgebouwd. Kortlopende schulden Centraal PGU Crediteuren Vakantiegeld, premies en loonheffingen Nog te betalen kosten Vooruit ontvangen AKB Overlopende posten Wijken Crediteuren Nog te betalen kosten Ontvangen borg Totaal kortlopende schulden PGU jaarrekening 2014 v / 36

25 - specificaties balans - Specificatie Kapitaal Onderhoud Rijksmonumentale kerken De Protestantse Gemeente Utrecht is eigenaar van vijf monumentale middeleeuwse kerkgebouwen, namelijk de Domkerk, de Jacobikerk, de Janskerk, de Nicolaïkerk en de Buurkerk. Voor de Buurkerk ligt de volledige verantwoordelijkheid voor het onderhoud en de kosten daarvan bij de Stichting Museum Speelklok, die het kerkgebouw permanent huurt voor 45,38 (100 gulden) per jaar. Vier rijksmonumentale kerken vallen onder de onderhoudsplicht van de PGU. Voor de financiering van het groot onderhoud hebben de PGU, de Provincie Utrecht en de Gemeente Utrecht in 1991 een overeenkomst voor de periode 1990 tot en met 2019 gesloten, waarin partijen zich wederzijds verplichten tot het vormen van een ten dele in vruchtgebruik gegeven vermogen. Het rendement op dit kapitaal, dat is belegd in een aparte portefeuille met een zeer defensief mandaat, wordt aangewend voor het financieren van het groot onderhoud van de vier kerken. Jaarlijks wordt de opbrengst via een verdeelsleutel toegevoegd aan de vier onderhoudsvoorzieningen. Zie ook de toelichting aldaar. Het eigenlijke kapitaal blijft in stand. Na de vorming van het kapitaal in 1991 is dit nog een aantal keren aangevuld met nieuwe stortingen. De meest recente toevoegingen dateren uit Kapitaal Groot Onderhoud Monumentale Kerken Storting Hervormde Gemeente Utrecht Storting Gemeente Utrecht- vruchtgebruik Storting Provincie Utrecht - vruchtgebruik Storting Citypastoraat Domkerk - vruchtgebruik Storting Donateursfonds vijf kerken herleven Storting Gemeente Utrecht - vruchtgebruik Storting wijkgemeente Nicolaïkerk Onderhoudsfonds Monumentale kerken (1990/1999) Subsidie Gemeente Utrecht Storting PGU uit opbrengst verkoop Stefanuskerk Schenking Gemeente Utrecht Schenking Provincie Utrecht Totaal Kapitaal Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen De volgende aan de PGU toegevallen legaten zijn in 2014 nog niet ontvangen: Nicolaikerk 2013 woning in vruchtgebruik - zie MVA pm Nicolaikerk 2013 zie bestemmingsreserve Nicolai Nieuwe Kerk Utrecht-West PGU algemeen Nicolaikerk Jacobikerk 2014 nog verwacht deel Nieuwe Kerk Totaal verwachte legaten PGU jaarrekening 2014 v / 36

26 - specificaties baten en lasten - Specificaties Baten en Lasten BATEN Begroting Realisatie Begroting Realisatie Gebouwen Opbrengst verhuur Kosten verhuur Rouw- en trouwdiensten Opbrengst catering Kosten catering Opbrengst winkel/verkoop Kosten winkel/verkoop Opbrengst offerblokken Opbrengst offerkaarsen Kosten offerkaarsen Rondleidingen Opbrengst WZD Kosten WZD Opbrengst KCW Kosten KCW Kosten Open Dom Overige inkomsten gebouw Verhuur pastorieën Verhuur overige woningen Gebouwen Op enkele positieve uitzonderingen na bleven in veel wijken de inkomsten uit verhuur van de kerkgebouwen achter bij de begroting. Dat gold ook voor de Janskerk en de Triumfatorkerk, die centraal worden geëxploiteerd. De verwachtingen voor 2015 zijn voorzichtig optimistisch. Bijdragen Fonds VKB Kerkbalans Fonds VKB correcties Fonds Solidariteitskas Fonds Paascollecte Fonds Giften Fonds Wijkacties Bijdragen via wijk Financiele acties wijk Speciale acties wijk Giften via wijk Collecten via PGU Collecten via wijk Kleine legaten Overige bijdragen Bijdragen Ondanks de vergrijzing van onze gemeente, bleven ook in 2014 de bijdragen van onze leden op peil. De inkomsten uit vaste kerkelijke bijdragen via de Actie Kerkbalans stabiliseren al een aantal jaren rond de 1,3 miljoen euro. De ontwikkelingen verschillen wel van wijk tot wijk. PGU jaarrekening 2014 v / 36