Programmaplan OPENBARE VERSIE. In opdracht van. Economic Development Board Almere OPENBARE VERSIE

Transcriptie

1 Programmaplan In opdracht van Economic Development Board Almere 1

2 Index 1 Managementsamenvatting 2 Achtergronden van het programma 2.1 Schaalsprong Almere 2.2 Almere als DataCapital vestigingsplaats 2.3 Toename digitale data 2.4 Behoeften van de zorgsector 2.5 Visie op Almere DataCapital 3 Doelstellingen programma 3.1 Primaire doelstellingen 3.2 Secundaire doelstellingen 3.3 Nevendoelstellingen 3.4 Randvoorwaarden Bestuurlijke randvoorwaarden Randvoorwaarden gemeente Almere Randvoorwaarden sectoren Technische randvoorwaarden Juridische en beveiligingsvoorwaarden Kennisontwikkeling als randvoorwaarden 3.5 Samenhang met andere programma s en projecten Aanpak Een meerjarig regieprogramma Versnelde marktwerking Standaardisatie door propositie Dataopslag in combinatie met het ontwikkelen van een ecosysteem In drie stappen naar Next Generation Datacenter(s) De gemeente is er klaar voor! Start met de zorgsector (Dutch Health Hub) Uitbouw per sector Samenwerking tussen sector en ICT- marktpartijen Het uitlokken van investeringen Realisatie structurele financiering Flankerende activiteiten Breed commitment en co-financiering Communicatie & Marketing Opvolging van leads & acquisitie Inhoudelijk leiderschap

3 5 Fasering 5.1 Voorfase: 5.2 Fase 1: Start 5.3 Fase 2: Uitbouw 5.4 Fase 3: Opschalen 6 Planning 7 Programmaorganisatie en sturing 7.1 Stakeholders 7.2 Succesfactoren Copyright EDBA Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande toestemming en bronvermelding worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door print-outs, kopieën, of op welke andere manier dan ook. 3

4 1 Managementsamenvatting Almere DataCapital is een programma dat primair gericht is op het scheppen van nieuwe banen en nieuwe bedrijvigheid in Almere. Het middel is het opzetten van een duurzaam ecosysteem rondom de opslag, distributie en verwerking van big data. Er zijn ook secundaire doelstellingen als een efficiëntere opslag en betere benutting van grootschalige dataverzamelingen, het ontwikkelen van nieuwe business modellen en datagerelateerde diensten in uiteenlopende sectoren zoals bijvoorbeeld de zorg. De secundaire doelstellingen lingen dragen bij aan het realiseren van de primaire doelstelling (zie hoofdstuk 3). Almere DataCapital is ingebed en afgestemd binnen de Metropoolregio Amsterdam en provincie Flevoland. Het is een van de icoonprojecten op de Kennis- en Innovatieagenda van Amsterdam en de relatie met belangrijke andere programma s zoals Open Data, Metrocampus en Amsterdam Smart City is nadrukkelijk gelegd en wordt bewaakt. Almere DataCapital is neergezet als meerjarig regieprogramma wat inhoudt dat de realisatie van de doelstellingen niet van de initiatiefnemer EDBA komt maar vooral wordt voortgebracht door de triple helix van ondernemingen, onderwijs- en onderzoeksinstellingen en overheden. Dit vergt een meerjarige aandacht voor het bijeenbrengen, verbinden, samenwerken, bouwen, overtuigen etc. van allerlei spelers binnen de triple helix. De in dit programmaplan neergezette aanpak loopt via een aantal sporen en flankerende activiteiten waarvan de belangrijkste zijn (hoofdstuk 4): Het inzetten op versnelde marktwerking door het neerzetten van een innovatieve gestandaardiseerde pay per use oplossing voor grootschalige dataopslag, verwerking, bewerking en distributie. Dit maakt het voor bedrijven en organisaties uit diverse sectoren makkelijk om snel in te stappen. Het biedt daarnaast de basis voor allerlei nieuwe bedrijvigheid doordat de gestandaardiseerde opslag nieuwe toegevoegde waarde diensten mogelijk maakt. Een sectorale aanpak waarbij via de Dutch Health Hub wordt gestart met het opzetten van een shared services platform voor de zorgsector in 2012 om vervolgens via andere veelbelovende sectoren een verdere uitbouw te realiseren. Een spoor gericht op het maximaal kunnen faciliteren door de gemeente van bedrijven die data opslaan, verwerken en/of toegevoegde waardediensten willen gaan ontwikkelen en positioneren in Almere. Een inhoudelijk leiderschap van Almere in de discussie en kennispositionering over big data die ertoe leidt dat wie aan big data denkt dit koppelt aan Almere als big datacapital. In 2012 zal de focus liggen op de zorgsector (zie hoofdstuk 5) en willen wij een Dutch Health Hub realiseren: een plaats waar ziekenhuizen en andere zorgaanbieders zowel hun research als klinische data goedkoop, veilig, goed toegankelijk en duurzaam kunnen opslaan. Dit maakt het mogelijk om toepassingen te ontwikkelen en gebruiken op de data die uiteindelijk de werkprocessen en de zorg voor patiënten verder kan verbeteren. 4

5 Daarnaast worden een aantal veelbelovende vervolgsectoren geïdentificeerd. Eind 2012 wordt op basis van een formele evaluatie besloten of het programma wordt voortgezet en welke sectoren aan de zorg zullen worden toegevoegd. Als het programma succesvol is kan het een uitstekende bijdrage leveren aan het economisch offensief in Almere: nieuwe banen, nieuwe bedrijvigheid, nieuwe opleidingen, een completere stad en een versterkte aanhaking aan de omgeving zoals de metropoolregio en provincie. Toch zijn er ook risico s. Veel van de beheersmaatregelen om risico s te beperken hangen samen met een goede communicatie rond het programma en de betrokkenheid en hulp van personen en organisaties die voorbeelden en uithangborden van het programma kunnen zijn. 5

6 2 Achtergronden van het programma In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de achterliggende gedachte bij het opzetten van het programma, waartoe het dient en wat er mee bereikt moet worden. 2.1 Schaalsprong Almere De Schaalsprong Almere is een omvangrijk programma dat tot doel heeft om Almere in de periode tot 2030 te laten groeien tot een stad met inwoners. Dit moet leiden tot een versterking van de internationale concurrentiekracht van de Randstad en moet tevens bijdragen aan de ontwikkeling van Almere tot een complete stad met een eigen identiteit. Anders gesteld moet de schaalsprong ertoe leiden dat Almere in economisch opzicht een integraal onderdeel wordt van de Metropoolregio Amsterdam (MRA), waarin Almere zijn eigen profiel opbouwt en handhaaft. De Economic Development Board Almere (EDBA) stelt investeringsprogramma s op voor de economische ontwikkeling van Almere. De EDBA jaagt aan, koppelt mensen en kennis aan elkaar, initieert, wijst de weg, organiseert, bundelt, cofinanciert, beoordeelt, makelt en schakelt. Om de gestelde doelen te verwezenlijken heeft Almere zijn oog laten vallen op de combinatie van media, gezondheidszorg, duurzaamheid en ICT. In de economische visie Almere 2030 (Almere INC., de economische visie Almere 2030) zijn de doelstellingen nader uitgewerkt. Het cluster ICT en Media is daarbij aangewezen als één van de vijf economische omische clusters die moeten uitgroeien tot de aanjagers van de economie van Almere. Innovatie binnen de ICT wordt steeds meer bepalend voor de concurrentiekracht van andere opererende clusters. De ambities van Almere gaan uit naar het internationale ontwikkelingsconcept van Smart City of intelligente stad. De ambitie: "Almere de intelligente en verbonden stad" is uitgewerkt in een viertal ontwikkelingslijnen: Programmalijn 1: Almere Smart Society 2.0 Programmalijn 2: Almere DataCapital Programmalijn 3: Almere Labs Programmalijn 4: Kennisontwikkeling 6

7 2.2 Almere als DataCapital vestigingsplaats Almere beschikt over een aantal sterke punten waarmee het in potentie in een goede uitgangspositie verkeert om uit te groeien tot (internationaal) DataCapital. Almere beschikt over een duidelijke strategie en wil investeren Almere is een stad die permanent investeert in crosssectorale innovaties met ICT en voorop loopt, leert en ontdekt in de ontwikkeling van digitale diensten. Almere werkt samen met regio en de Rijksoverheid in grootschalige projecten gericht op maatschappelijke innovatie, zorgt voor een aansluiting bij de nationale kennis- en onderzoeksprogramma s en is samenwerkingspartner voor grote ICT-bedrijven in Nederland. Almere manifesteert zich hiermee als hét testbed van Nederland voor diensteninnovatie en ontwikkelt zich daarmee tot een kenniscentrum voor praktijkgerichte diensteninnovatie. Denk aan Green IT, metadatering, workflowtransformatie, etc. Dit is een stepping stone voor het exporteren van deze expertise naar andere regio s en landen. Almere is een maakbare stad Nergens in Nederland wordt zoveel relatieve groei in banen en nieuwbouw van woningen, faciliteiten, bedrijven en instellingen voorzien als in Almere. Dit betekent dat alle sectoren forse investeringen gaan doen in het opzetten van nieuwe diensten en het inrichten van nieuwe voorzieningen bij instellingen en woningen. Denk aan wijkservicecentra, brede scholen, wijksportcentra, zorgcentra, etc. Door bij al deze investeringen consequent aandacht te besteden aan diensteninnovatie kan de ICT-sector deze nieuwe en nog jonge markt optimaal gaan ontwikkelen. Almere heeft ruimte en maakbare energie In Almere is aan ruimte voorlopig geen gebrek: er is volop ruimte voor bijvoorbeeld datacenters en bedrijfshuisvesting. Omdat de openbare ruimte in Almere beter maakbaar is dan in andere steden in de Metropoolregio Amsterdam, is het goed mogelijk om de capaciteit van energiedistributienetwerken voldoende groot te maken. Ook biedt de maakbare ruimte kansen om decentrale, duurzame energieproductie (zon, wind, vergisting) op nieuwe manieren te koppelen aan verbruikers als datacenters en om het laagcalorische warmteoverschot van datacenters in de bebouwde omgeving te hergebruiken. Een mogelijke implementatie is het OZZO-concept voor een CO2-neutraal datacenter. 7

8 Almere heeft een sterke en groeiende ICT-sector De ICT-sector in Almere neemt in de top tien van steden in de Metropoolregio Amsterdam een zesde positie in als het gaat om de omvang van de ICT-sector, gemeten in het aantal banen. Voor Almere is vooral de deelsector diensten van belang. Dit is de kern van de ICT-sector van Almere. Circa zestig procent van alle ICT-banen bevindt zich in deze deelsector. Qua omvang is Almere nog geen grote speler in de Metropoolregio Amsterdam, maar de groei in Almere is afgelopen tien jaar zeer hoog geweest. De gemiddelde jaarlijkse groei in de afgelopen tien jaar was maar liefst 11,4% en in de deelsector Diensten 12,7%. Dit zijn indrukwekkende cijfers die ver boven de jaarlijkse groeicijfers liggen van andere ICT-kernen in de Metropoolregio Amsterdam. Opvallend is dat Almere in de Metropoolregio Amsterdam een afwijkend beeld vertoont als het gaat om het aantal banen per vestiging. Almere heeft op Zaanstad na het laagste aantal banen per vestiging en een heel hoog aantal vestingen. Er zijn dus veel relatief kleine ICT-bedrijven in Almere gevestigd. Dit is een belangrijke constatering, omdat dit veel zegt over de aard van de huidige ICT-bedrijvigheid in Almere. De kleinere ICT-bedrijven werken relatief veel onderling samen en zijn vaak actief in netwerkenverbanden. Daarnaast impliceert de aanwezigheid van veel kleine bedrijven ook een relatief groot potentieel aan snelle groeiers. De kweekvijver van Almere is goed gevuld. Almere vormt een geschikte vestigingsplaats voor ICT-bedrijven De ICT-sector van Almere wordt komende jaren steeds meer complementair aan de economische activiteiten in de Metropoolregio Amsterdam en draagt daarmee bij aan de concurrentiekracht van de gehele regio. ICT-bedrijven hebben in Almere uitstekende doorgroeimogelijkheden die elders in deze regio niet (meer) bestaan. Het is daarom denkbaar dat bepaalde activiteiten (financieel of creatief) op Schiphol of in de Amsterdamse binnenstad plaatsvinden en alle andere activiteiten in Almere, waar meer werkruimte en/of specifieke faciliteiten (datacenters, testlabs etc.) beschikbaar gemaakt kunnen worden tegen aantrekkelijke voorwaarden. De ICT-bedrijven in Almere kunnen bovendien complementair zijn aan an sterke economische clusters in de Metropoolregio Amsterdam, waardoor wederzijds synergie ontstaat. Concreet gaat het hierbij bijvoorbeeld om de zorgsector en de media- en entertainmentindustrie. Almere kan zich sterk ontwikkelen op het leveren van hoogwaardige ICT-faciliteiten en -diensten voor deze twee sectoren. Tot slot vormt Almere ten opzicht van andere plaatsen in Nederland een aantrekkelijke vestigingsplaats voor nieuwe (inter)nationale ICT bedrijven die van belang zijn voor de regio. Almere kan immers profiteren van de internationale uitstraling van de regio Amsterdam en van de nabijheid van Schiphol. 8

9 Almere beschikt over een uitstekende ICT-infrastructuur Almere beschikt over een uitstekende digitale infrastructuur in de vorm van een glasvezelnetwerk waarop alle huishoudens en bedrijven zijn aangesloten. Via het rekencentrum van SARA in Almere en via het KPN Braincenter is er nabijheid van respectievelijk de internetexchanges AMS-IX (nr 1 in de wereld) en NL-ix (nr 5 in de wereld). Daarnaast beschikt Almere over computing power (SARA/Vancis en AlmereGrid ) en zijn er al verschillende datacenters gevestigd in Almere (KPN, MihosNet, SARA, UNET). Almere heeft bovendien een stevige basis met tal van activiteiten die gericht zijn op het ontwikkelen van nieuwe digitale diensten en het opbouwen en delen van kennis en ervaring met diensteninnovatie. Almere is op dit punt één van de meest vooruitstrevende gemeenten van Nederland, die structureel werkt aan diensteninnovatie en heeft een unieke schaal voor experimentele diensten. Almere huisvest een goed georganiseerde en innovatieve zorgsector Almere heeft een goed georganiseerde en innovatieve zorgsector. De Almeerse zorginstellingen zijn in Nederland vooruitstrevend in het gebruik van de mogelijkheden van ICT. Almere kan het verschil maken, door nieuwe technologieën en dienstenconcepten interactief, in de praktijk te ontwikkelen. Almere investeert nu al volop in innovatie in de zorg zoals Immuno Valley, het Turing Instituut, de Zorgboulevard, het Themapark Preventie en het Medical Trade Park. 2.3 Toename digitale data De verregaande digitalisering van de maatschappij leidt tot een enorme toename van de hoeveelheid digitale data. De grootschalige adoptie van digitale televisie, de snelle opkomst van HDTV, de toenemende consumptie van video op smartphones en tablet Pc s, de recente ontwikkeling van 3DTV en de populariteit van user generated content hebben in de mediasector al geleid tot een geweldige datagroei. Maar ook in andere sectoren zoals in de zorgsector groeit de hoeveelheid data de komende jaren exponentieel. De groei van data is ook een gevolg van de digitalisering van bestaande infrastructuren. Een goed voorbeeld hiervan vormen Smart Grids, waarin het energie/elektriciteitsnetwerk tot in detail met ICT wordt aangestuurd opdat de beschikbare capaciteit optimaal benut kan worden en variabele groene energiebronnen goed kunnen worden gebruikt

10 Een onderdeel van de groeiende behoefte aan dataopslag is de toename van big data. Big data is een verzamelterm, die staat voor enorme verzamelingen gegevens die niet meer te ontsluiten zijn met traditionele technologie. Dit zijn datasets met een omvang groter dan de capaciteit van conventionele databasetoepassingen. Big data omvat zowel gestructureerde als ongestructureerde hoeveelheden data. Voorbeelden van big data zijn te vinden in mediabestanden (beelden en video), medische informatie (waaronder beeldmateriaal en in toenemende mate genetisch materiaal), sociale netwerken en het internet. De grootste toename aan beeldmateriaal vindt op dit moment plaats in de zorg. Uit recent onderzoek van IBM (eind 2011) komt naar voren dat inmiddels 30% van alle wereldwijde opslagcapaciteit aan zorgdata gerelateerd is. In de MRA is daar ook een voorbeeld van te vinden: het door de Amsterdam Economic Board benoemde iconisch project VUmc Imaging Center zal vele petabytes aan big data gaan produceren die ook ergens moeten worden opgeslagen en eenvoudig toegankelijk gemaakt. 2.4 Behoeften van de zorgsector De zorgsector ziet zich geconfronteerd met een sterk groeiend gebruik van beeldsystemen en digitale of gedigitaliseerde data. De hoeveelheden die worden geproduceerd vragen een voor de zorgsector onconventionele aanpak om de kosten beheersbaar te houden en de data herbruikbaar te laten zijn. De zorgsector kan een enorme inhaalslag maken door de werkprocessen die de media- industrie de afgelopen vijftien jaar heeft ontwikkeld voor digitaal (beeld)materiaal over te nemen. Vermoedelijk is de groeisnelheid in de zorgsector nog groter r dan in de mediasector omdat in de zorgsector de verwerking van (beeld)data data voor researchdoeleinden momenteel erg sterk toeneemt. Ook op het gebied van beeldanalyse worden momenteel grote stappen gezet in de zorgsector. Dit vraagt om de ontwikkeling van hoogwaardige ICT-diensten. Maar niet alleen in de media- en zorgsector maar ook in allerlei andere sectoren ontstaat een groeiende behoefte aan hoogwaardige ICT-diensten en -faciliteiten en aan intensieve samenwerking en mogelijk zelfs aan integratie met de ICT-industrie. De komende decennia wordt wereldwijd een zeer substantiële groei verwacht in dataverwerking en opslag. Het is aannemelijk dat de vraag naar distributie- en rekencapaciteit aciteit evenredig zal toenemen. De ICT-bedrijven in de Metropoolregio Amsterdam en in het bijzonder Almere kunnen hiervan profiteren. Almere heeft de kans hier komende jaren op in te spelen door een actief beleid te voeren en te investeren in kennisontwikkeling, netwerkvorming, onderwijsprogramma s, promotie en communicatie. Almere kan zich zo op deze ontwikkelingen voorbereiden en claimen hét schone en duurzame digitale industriecentrum te gaan worden voor omgevingen als de Dutch Health Hub. 10

11 Kortom, met de toename van big data neemt de vraag naar hoogwaardige kennis en diensten over het verwerken van grote datasets op een snelle, veilige en kostenefficiënte manier, ook toe. Centralisatie van dataopslag in Almere is een mogelijkheid om deze hoogwaardige kennis rondom het thema big data aan Almere te binden. 2.5 Visie op Almere DataCapital De gewenste schaalsprong en de enorme groei in dataproductie, -gebruik en -verkeer vormen tezamen het startpunt voor het programma Almere DataCapital. Almere heeft een heldere doelstelling, ze moet een forse uitbreiding in inwoneraantal realiseren om de groei in de Metropoolregio Amsterdam op te vangen. Deze groei kan alleen maar plaatsvinden als de Almeerse lokale economie plaats biedt aan een significant deel van deze uitbreiding. Digitale data groeit exponentieel en de huisvesting van traditionele data centers bij Amsterdam bereikt zijn grenzen. Daarnaast is er in de nabije toekomst een sterke behoefte aan duurzame en zeer energiezuinige groene datacenters. Een aantal ontwikkelingen komt hier samen: Big data vraagt om een andere benadering dan traditionele data en om een ander soort datacenters: het is veel meer dan alleen opslaan en de zorgsector wordt een grootverbruiker in een dergelijk systeem. Almere kan met gericht beleid bedrijvigheid c.q. werkgelegenheid opbouwen en aantrekken rondom een kern van grootschalige en moderne faciliteiten voor dataopslag, -distributie en -verwerking. In de visie van Almere leidt het programma Almere DataCapital tot een ecosysteem van mensen, energie, kennis en bedrijvigheid rondom een concentratie van dit nieuwe soort datacenter, ook wel Next Generation Datacenter genoemd. Investeringen vanuit de triple helix van overheid, bedrijfsleven en onderwijs en onderzoeksinstellingen gericht op big data worden gebundeld in dit ecosysteem. Eenmaal opgebouwd levert een dergelijk ecosysteem Almere een duurzame positie op want een dergelijk samenhangend systeem is niet eenvoudig te reproduceren op een andere plaats. 11

12 3 Doelstellingen programma 3.1 Primaire doelstellingen De belangrijkste doelstelling van Almere DataCapital is om de basis te leggen voor nieuwe datagerelateerde bedrijvigheid in Almere die nieuwe banen oplevert in De diensten kunnen bestaan uit het opslaan en archiveren van data, maar daarnaast ook uit het verwerken en bewerken van data, alsmede van het uitvoeren van analyses op die data. De diensten die geleverd worden bestaan derhalve uit opslag, ontsluiting, rekenkracht, verbindingen en werkplekken "op de data" om onnodig transport te vermijden en toegangstijden kort te houden. Almere heeft als stad als doelstelling om duurzaam te groeien. In overleg met het Green- IT consortium zal gekomen worden tot een duurzaamheidvereiste dat wordt opgelegd aan de te realiseren uitbreidingen. Het ecosysteem wordt opgebouwd middels een aantrekkelijk kelijk vestigingsklimaat en het uitzicht op de aanwezigheid van voldoende aantallen goed gekwalificeerd human capital. 3.2 Secundaire doelstellingen Om de primaire doelstelling te kunnen realiseren zijn meerdere andere doelstellingen relevant: Almere wil een positie hebben als nationale en internationale datahub: de plaats waar men aan denkt als het gaat at om grootschalige dataopslag en verwerking van big data. Het programma biedt een basis voor banengroei bij bestaande Almeerse ICT- bedrijven die toegevoegde waardediensten leveren rondom grootschalige dataopslag. Dit geldt in het bijzonder voor de vele MKB-bedrijven. Daarnaast worden de voorwaarden gecreëerd voor het aantrekken van nieuwe ICT-bedrijven die toegevoegde waardediensten leveren. 12

13 Onderzoeksorganisaties wordt een kans geboden om onderzoek te doen en maatschappelijke en diensteninnovaties innovaties te realiseren op basis van big data. Researchprogramma s krijgen de mogelijkheid tegen lagere kosten te werken en datasets te gebruiken die tot op heden niet beschikbaar zijn. Daarbij kan tegen pay per use gebruik worden gemaakt van zowel opslag als high performance computing. Onderwijsinstellingen, zowel nationaal maar ook internationaal wordt de kans geboden (nieuwe) opleidingen in de markt te zetten die voorzien in de toenemende vraag naar specialisten op het terrein van big data 1. Via het programma kan een substantiële bijdrage worden geleverd aan het reduceren van de kosten in zorginstellingen en het verbeteren van de kwaliteit van de zorg. Daarmee levert het ook ok een bijdrage aan doelstellingen binnen de gezondheidszorg die op een nationaal niveau liggen. Samen met ICT-bedrijven, onderzoeks- en onderwijsinstellingen neemt Almere een centrale en leidende positie in bij het inhoudelijk debat en het denken over ontwikkelingen rond big data. In samenwerking met diverse overheden wordt ruimte geboden voor het uittesten en breed uitrollen van maatschappelijke innovaties op basis van big data vanuit Almere. Het testen en uitrollen moet gericht zijn op een nationale en internationale betekenis. De gemeente Almere moet haar plannen voor gebiedsontwikkeling afstemmen op de toekomstige vestiging van moderne en gevarieerde voorzieningen voor dataopslag en databewerking en het beoogde ecosysteem daaromheen. 3.3 Nevendoelstellingen 1 McKinsey Global Institute stelt in haar rapport Big Data: the next frontier for innovation, competition and productivity: dat alleen al in de US data-analyse-specialisten specialisten nodig zullen zijn en 1,5 miljoen managers en adviseurs opgeleid moeten worden om met Big Data adequaat om te kunnen gaan. 13

14 De ontwikkeling moet bijdragen aan de beoogde versterking van de internationale concurrentiekracht van de Randstad en tevens bijdragen aan de ontwikkeling van Almere tot complete stad met een binnen de metropoolregio Amsterdam eigen identiteit. Voor de specifieke concrete resultaten ( deliverables ) van het programma wordt verwezen naar hoofdstuk Randvoorwaarden Bestuurlijke randvoorwaarden De lange adem die dit programma vergt en de wil om dit over een lange termijn te laten ontstaan, wijst erop dat hier een publieke taak ligt. De oplossing dient duurzaam te zijn in alle opzichten, zoals imago, vestigingsklimaat, commercieel, juridisch-technisch, facilitair, etc. Het uitgangspunt is dat Almere DataCapital uiteindelijk een ecosysteem wordt met content hubs voor verschillende sectoren en gericht op de opslag- en uitwisseling van bewerkte of onbewerkte big data tussen organisaties. Aan de verschillende vormen van participatie in en met Almere DataCapital zullen eisen gesteld moeten worden, waardoor een commerciële en operationele versnelling in de marktwerking kan worden aangebracht Randvoorwaarden gemeente Almere De gemeente Almere creëert binnen haar bestaande beleid zo gunstig mogelijke financiële- en vestigingsvoorwaarden voor datacenters en het ecosysteem. Daarbij zet de gemeente op Green IT. De gemeente zet daarbij maximaal in op het door uitgedragen beleid van excellent gastheerschap Randvoorwaarden sectoren Vanuit de betrokken bedrijfstakken moeten bedrijven en organisaties/instellingen ook bereid zijn een deel van de noodzakelijke investeringen ngen voor hun rekening te nemen. Dat kan via directe financiële bijdragen ten behoeve van de ontwikkeling, participatie in projecten als (betalende) klant of in kind. Binnen de zorgsector moet er de bereidheid zijn een paradigma shift te maken naar het open maken van de eigen data en het (willen) delen van data tussen medisch specialisten, interdisciplinair en werkzaam binnen meerdere instellingen die gezamenlijk als behandelaar van dezelfde patiënt optreden. Ook moet er de bereidheid zijn de data uit de bestaande systemen te halen en deze centraal in een beveiligde omgeving neer te zetten. 14

15 3.4.4 Technische randvoorwaarden De ICT-infrastructuur van Almere DataCapital moet in staat zijn om een heterogene multi-vendor omgeving te ondersteunen en moet data en informatie automatisch door de verschillende opslag- en procesomgevingen kunnen laten stromen aan de hand van Information Lifecycle Management (ILM) Policies. Ook de processen voor archivering en back-up moeten automatisch kunnen worden uitgevoerd op basis van deze policies conform de voor de dienstverlening overeen te komen Service Level Agreements. De ICT-infrastructuur moet hierbij de integratie van de bestaande infrastructuur van afnemers dynamisch schaalbaar kunnen ondersteunen. In de praktijk betekent dit dat er verschillende vormen van dataopslag, rekenkracht en netwerkcapaciteit mogelijk moeten zijn waarbij er ook (technisch) hybride vormen ondersteund moeten worden. Door het ondersteunen nen van een heterogene omgeving kan elke leverancier van diensten en/of infrastructuur zich aansluiten op het platform. Daardoor gaan potentiële concurrenten deel uitmaken van de alliantie die Almere DataCapital kenmerkt en wordt het risico van vendor lock-in verlaagd. De combinatie van kwalitatief hoogwaardige dienstverlening, een vanwege schaalgrootte attractieve prijsstelling en de gekoppelde klantinfrastructuur zorgt op haar beurt wel voor een vergrote client lock-in in Almere DataCapital Juridische en beveiligingsvoorwaarden Vanaf het begin wordt uitdrukkelijk aandacht besteed aan de privacy- en beveiligingsaspecten van het programma. De ervaring leert dat andere programma s die betrekking hebben op het omgaan met (gevoelige) persoonsgegevens, hier last van hebben gekregen. Het op het programma betrekking hebbende wet- en regelgevingkader dient in beeld te worden gebracht. Van daaruit dienen de vragen die op privacy en beveiligingsgebied naar voren komen beantwoord te worden. Daar waar spanningsvelden ten opzicht van bestaande wet- en regelgeving gesignaleerd worden dient het programma zich te buigen over acties om hier mee om te gaan. Naast de consequente aandacht voor privacy- en beveiliging van de startfase van het programma, dient er ook uitdrukkelijk ijk aandacht gegeven te worden aan andere juridische vraagstukken. Een belangrijk vraagstuk zal zijn of het programma of het consortium op enig moment een vertaling dient te krijgen in een juridische entiteit. Ook vragen rond het eigendom van de gegevens en de juridische consequenties van houderschap en bewerking van gegevens zullen aandacht vergen Kennisontwikkeling als randvoorwaarden Een belangrijke succesfactor voor Almere DataCapital is de beschikbaarheid van mensen met de juiste kennis van het zich snel ontwikkelende veld van Big Data. Het is daarom van groot belang aandacht te besteden aan de relatie en de inzet van de in Almere aanwezige HBO-instellingen (Windesheim en LaSalle) en de relatie met de universitaire instellingen in de Metropoolregio Amsterdam. Het aanhaken van de belangrijke spelers op HBO en universitair niveau vormt een randvoorwaarde voor het programma. 15

16 3.5 Samenhang met andere programma s en projecten Almere DataCapital wordt als zelfstandig programma uitgevoerd maar heeft dwarsverbanden en relaties met andere programma s, projecten, activiteiten en ontwikkelingen. Van belang is dat er een koppeling bestaat met diverse projecten binnen de metropoolregio Amsterdam. Binnen het programmaplan zijn activiteiten voorzien om de koppeling met deze projecten nadrukkelijk te leggen en te beheren. Het gaat om de volgende relaties: Smart City Almere DataCapital is een voorbeeld van een smart city-toepassing. toepassing. Het gaat immers om een vernieuwende wijze waarbij slimmer omgegaan wordt met bestaande data. Goedkoper en beter zijn kwalificaties die passen bij Almere DataCapital. Daarmee is er een relatie met de binnen de metropoolregio bestaande programma s Amsterdam Smart City en Almere Smart Society 2.0 ( Open Data Er is een relatie met het Icoonproject Open Data in een Open Stad. De nieuwe wijze van opslag van data binnen Almere DataCapital betekent dat er meer mogelijkheden gaan bestaan om data open te stellen voor gedeeld gebruik. Het hele idee van Almere DataCapital gaat er vanuit dat door data op een nieuwe gestandaardiseerde wijze op te slaan, er vele nieuwe mogelijkheden gaan ontstaan om toegevoegde waardediensten te ontwikkelen en op basis daarvan te komen tot nieuwe bedrijvigheid. Metrocampus Metrocampus is een initiatief waarbij wordt ingezet op het economisch verzilveren van aanwezige kennis door regiobreed een gevoel van een campus te creëren. Ook Almere DataCapital kan uitmonden in het creëren van een campusgevoel of zelfs de fysieke ontwikkeling van een campus. De campus van Almere DataCapital zou een onderdeel kunnen vormen van de Metrocampus die in de volgende acht jaren vorm dient te krijgen. VUmc Imaging Center Het VUmc Imaging Center moet over enkele jaren leiden tot een geïntegreerde state-ofdie breder inzicht moet bieden in alle structuren en functies van het menselijke lichaam. Dit alles met het doel de patiëntenzorg verder te optimaliseren. Hier ligt een nauwe inhoudelijke band met het programma Almere DataCapital. Niet alleen zal er een grote behoefte zijn aan een efficiënte en kwalitatief goede opslag van grote hoeveelheden data die het Imaging Center zal produceren. Er is ook een nauwe verbinding tussen de ambitie om patiëntenzorg op basis van de data te verbeteren en het ecosysteem dat wordt nagestreefd door Almere the-art imaging faciliteit DataCapital. 16

17 Kennis- en Innovatieagenda MRA Bovenstaande relaties tussen Almere DataCapital en andere programma s en projecten in de Metropoolregio Amsterdam geven aan dat vanuit ADC een bijdrage wordt geleverd aan de Kennis- en Innovatieagenda van deze metropoolregio. De Amsterdam Economic Board (AEB) heeft in december 2011 besloten dat Almere DataCapital de status krijgt van icoonproject binnen de metropoolregio. Almere DataCapital is daarmee opgenomen in de Kennis & Innovatieagenda van de Amsterdam Economic Board, in de uitwerking van de "clusterstrategie ICT & escience". Dutch Health Hub & Dutch Media Hub Het verder ontwikkelen en faciliteren van de Dutch Health Hub is een hoofdtaak binnen het programma. De Dutch Health Hub wordt door Almere DataCapital omarmd en verder ontwikkeld binnen Almere. Daarbij arbij zal gebruik worden gemaakt van de lessen die uit de mediasector komen. In dat verband is de Dutch Media Hub ook belangrijk. 17

18 4 Aanpak Om de beschreven doelstellingen te realiseren wordt een aanpak gehanteerd die uitgaat van de volgende sporen: 1. Een meerjarig regieprogramma 2. Versnelde marktwerking 3. Standaardisatie op basis van proposities 4. Dataopslag in combinatie met het ontwikkelen van een ecosysteem 5. In drie stappen naar Next Generation Datacenters 6. De gemeente is er klaar voor 7. Start met de zorgsector (Dutch Health Hub) 8. Uitbouw per sector 9. Samenwerking ng tussen sector en ICT-marktpartijen 10. Het uitlokken van investeringen 11. Realisatie structurele financiering Deze aanpak wordt verder versterkt door een aantal flankerende activiteiten zoals: 12. Realiseren van een breed commitment en co-financiering 13. Communicatie & marketing 14. Opvolging van leads & acquisitie 15. Inhoudelijk leiderschap 4.1 Een meerjarig regieprogramma EDBA en immovator zijn stichtingen die niet tot doel hebben commerciële activiteiten zelf in de markt te zetten, maar die door regie, advisering en het aanjagen van innovatie ruimte willen geven aan ondernemerschap en het spel van vraag en aanbod om nieuwe bedrijvigheid neer te zetten. Het programma speelt daarom vooral een enthousiasmerende, stimulerende en bijeenbrengende rol. Als spin in het web richt het programma zich op de triple helix van ondernemingen, overheid en onderzoeks- en onderwijsinstellingen. Maar ook op de betreffende sectoren (bijvoorbeeld de zorg) en de overheden (bijvoorbeeld de gemeente Almere). Uiteindelijk dienen de Almeerse samenleving, provincie Flevoland en de Metropool Regio Amsterdam te profiteren door middel van nieuwe bedrijvigheid en werkgelegenheid. 4.2 Versnelde marktwerking Versnelde marktwerking vormt het kernbegrip voor Almere DataCapital. Illustratief is de parallel met de Rotterdamse haven, groot geworden door zijn systeem van gestandaardiseerde, snelle en veilige uitwisseling van goederen. Het gaat dus niet om de goederen sec, maar veeleer om het verhandelen en distribueren ervan volgens gestandaardiseerde, snelle en veilige processen. Ook voor Almere DataCapital is het realiseren van een dergelijk systeem van versnelde markthandel cruciaal. Daarvoor is het neerzetten van standaards essentieel. Dat wat Aalsmeer is voor de uitwisseling van bloemen, SWIFT voor de uitwisseling van 18

19 financiële informatie en Rotterdam voor de uitwisseling van goederen, moet Almere de standaard worden voor de uitwisseling van Big Data. Binnen het programma zal de regie erop gericht zijn om door ondernemingen een systeem voor gestandaardiseerde, snelle en veilige opslag en gebruik van data gerealiseerd te krijgen. 4.3 Standaardisatie door propositie Het realiseren van standaarden voor dataopslag binnen uiteenlopende sectoren kan een zeer langdurige aangelegenheid zijn. Er zal uitdrukkelijk gekeken ken worden naar wat er binnen sectoren aan ontwikkelingen op dit vlak bestaat, welke bestaande standaarden zijn in te zetten en hoe organisaties die daar mee bezig zijn aangetakt moeten worden. Binnen de zorg zijn dat bijvoorbeeld IHE en Nictiz. Om snel tot t resultaat te komen zullen de standaarden echter onderdeel uit gaan maken van de propositie die de markt een sector gaat bieden. Door tegen (veel) lagere kosten (veel) meer kwaliteit te gaan bieden en het mogelijk te maken pay per use arrangementen aan te bieden aan sectoren moet een propositie ontstaan die het eenvoudig maakt voor partijen bij de nieuwe standaards aan te sluiten. 4.4 Dataopslag in combinatie met het ontwikkelen van een ecosysteem De directe werkgelegenheid die een datacenter oplevert, is beperkt en bevindt zich op het vlak van dagelijks beheer, onderhoud en beveiliging. Dit is een typische facilitaire dienstverlening, uitgevoerd door laag of middelbaar geschoolde werknemers. Met andere woorden, met slechts een datacenter zal Almere zijn werkgelegenheidsdoelstelling niet halen. De beoogde werkgelegenheid van tot banen moet vooral uit het ecosysteem rond de dataopslag komen. Uit de bedrijven die diensten leveren op de opgeslagen data, de partijen die diensten afnemen, de kennisinstellingen ellingen en scholen die opleidingen verzorgen, de toeleveranciers die bijvoorbeeld advieswerkzaamheden verrichten, enzovoorts. Als het merendeel van de doelstelling wordt gerealiseerd door het ecosysteem rond de opslag van data is de vraag gerechtvaardigd gd waarom het dan noodzakelijk is de dataopslag in Almere te laten plaatsvinden. Wat Almere DataCapital daarbij in de kaart speelt is dat het vanuit technisch perspectief verstandig is om dataprocessing van grote datasets die in een beperkte hoeveelheid tijd verricht moet worden, uit te voeren op de locatie waar deze data zich bevindt. Het is inefficiënt (werkt vertragend, en is duurder en risicovoller) om grote hoeveelheden data te verplaatsen om deze te analyseren of te bewerken. 19

20 4.5 In drie stappen naar Next Generation Datacenter(s) De uitbouw van het huidige aantal datacenters in combinatie met een uitbreiding naar Next Generation Datacenters zal parallel verlopen aan de opbouw van het ecosysteem van bedrijven, kennisinstellingen en onderzoeksfaciliteiten. Stap 1 is dat er op zeer korte termijn reeds een propositie komt om data op te slaan in bestaande data centers in Almere. Stap 2 kan pas gezet worden als alle voorbereidingen voor een meer gestandaardiseerde dienstverlening gereed zijn. Dan pas kan het nieuwe gestandaardiseerde systeem van opslag en gebruik worden gerealiseerd. Deze stap is gepland in de 2 e helft van 2012 De realisatie van Next Generation Datacenters zal echter een 3 e stap vormen die pas over enkele jaren genomen zal worden. Het denken n over datacenters krijgt een steeds duurzamer karakter. Partijen die thans nieuwe datacenters realiseren sluiten aan bij moderne, efficiënte en duurzame technieken maar realiseren over het algemeen nog datacentergebouwen op een perceel. 4.6 De gemeente is er klaar voor! De gemeente Almere zal haar propositie voor geïnteresseerde partijen (datacenter of ecosysteem), verder moeten aanscherpen. Voor een deel gaat het om aspecten waar de gemeente direct zelf invloed op kan uitoefenen: De beschikbaarheid van geschikte percelen Een scherpe m2 prijs Afwezigheid van de noodzaak tot bestemmingsplan aanpassingen Deels gaat het om aspecten waar de gemeente alleen indirect invloed op kan uitoefenen: Beschikbaarheid van (groene) stroom Een goede stroomprijs De mogelijkheid voor duurzaamheidarrangementen Beschikbaarheid van adequate opleidingen Beschikbaarheid van gekwalificeerd personeel Geschikte datacommunicatiefaciliteiten Goede bereikbaarheid Daartoe zal met de betrokken onderdelen in de backoffice van de gemeente contact moeten worden opgenomen en zullen zaken gezamenlijk uitgezocht moeten worden. Almere zal daarbij keuzes moeten maken (bijvoorbeeld: waar wil de gemeente toekomstige datacenters of bedrijven uit het ecosysteem gevestigd willen zien). Indien nodig zal er bestuurlijke dekking voor deze keuzes moeten worden verworven. 20