Gezocht! Het waterdraakje
|
|
- Joanna van Beek
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Gezocht! Het waterdraakje 1
2 Bladwijzer Inleiding 2 3 Identiteitskaart 4-5 Een grote familie 6-11 Hoe kan je helpen? Nuttige tips voor de ouders 18-19
3 Kam sala ma nd er Het waterdraakje ocx Will go Hu Er was eens... in het midden van de poel, een glibberig diertje met een hoge kam op zijn rug en staart en met een geeloranje buik met zwarte vlekken. Het diertje lijkt een beetje op een draak en wordt daarom soms ook waterdraakje genoemd, maar zijn echte naam is kamsalamander. Net als een pad of een kikker is de kamsalamander een amfibie: hij kan zowel op het land als in het water overleven. Vroeger kwam het waterdraakje vaak in onze streken voor. Spijtig genoeg krijgt het diertje het de laatste tijd hard te verduren en is het zelfs met uitsterven bedreigd. De poelen met waterplanten waar het waterdraakje zo graag vertoeft zijn sterk vervuild of gewoon verdwenen en de schuilplaatsen op het land zoals hagen en houtkanten nemen nog steeds in aantal af. Ook bij het oversteken van de weg op zoek naar een verblijfplaats komen veel amfibieën en dus ook de kamsalamander onder de voorbijrazende auto s terecht. De waterdraakjes kunnen jullie hulp dus zeker goed gebruiken! Gezocht? Waarom zijn we op zoek naar het waterdraakje? Het heeft toch niets mispeuterd? Nee, wees gerust! Het waterdraakje is helemaal geen monster. We zijn op zoek naar kamsalamanders om hen beter te kunnen helpen. Als we weten waar de waterdraakjes nog voorkomen, kunnen we ervoor zorgen dat ze een beter leven krijgen. In dit boekje kom je te weten hoe we dit doen en ook jij kan een handje helpen! Op zijn paspoort vind je hoe de kamsalamander eruit ziet, wat hij graag eet, waar hij graag vertoeft en nog heel wat meer! 3
4 Identiteitskaart Nederlandse naam Kamsalamander Latijnse naam Triturus cristatus Volksnaam Kamsalamander Familie van Echte salamanders (Salamandridae) Opvallende kenmerken Donkerbruine tot blauwzwarte (gevlekte) rug witgespikkelde flanken donkere keel met spikkels oranjegele buik met zwarte vlekken Opvallende kenmerken bij mannetje tijdens de voortplantingsperiode 4 } staartkam hoge, onregelmatige rugkam witblauwe band (aan weerszijden van staart) Grootte Mannetje: cm Vrouwtje: cm Larve: tot 8,5 cm Levensduur tot 17 jaar in de vrije natuur Verblijfplaats Platteland en halfopen landschappen, weiden, heggen, bosranden, braakland of bosjes. Tijdens de voortplantingsperiode: bij voorkeur in stilstaande, diepe, grote en zonbeschenen wateren zonder vis en met voldoende watervegetatie. De soort komt ook voor in kleinere poelen, vijvers, sloten, vennen en groeven. Winterverblijf Meestal diep onder de grond, in losse grond of in holen van kleine zoogdieren. Soms in het water op de bodem van een poel.
5 Voedsel Levenswijze Ei-afzetting Gedaanteverwisseling (metamorfose) Larven: kleine prooien zoals watervlooien, kreeftjes die in zoet water leven, plankton of larven van insecten en salamanders Volwassen dieren: larven van insecten, wormen, weekdieren, kikkervisjes, larven en eitjes van andere salamanders, kleine kreeftjes die in zoet water leven, Van eind februari tot begin maart trekken de dieren van het land naar het water. Na de voortplantingsperiode (april-juni) gaan ze terug aan land en zijn ze terug te vinden op begroeide plaatsen of onder stenen. Kamsalamanders leggen tientallen of honderden meters af om zich naar hun voortplantingsplaats te begeven (vaak de plek waar ze geboren zijn). In de voortplantingstijd zijn kamsalamanders s nachts actief, maar in de zomer worden ze vaak aan het wateroppervlak gezien. Het vrouwtje legt vooral in april-mei tussen 200 en 400 eitjes af. Ze vouwt de geelgroene eitjes elk afzonderlijk tussen bladeren van waterplanten. Na 2 tot 3 weken komen de 10 tot 15 mm lange larven uit de eitjes. Na 2 tot 4 maanden zijn de larven ongeveer 8 cm en klaar om een gedaanteverwisseling (metamorfose) te ondergaan. De jonge salamanders zijn 5 tot 8 cm lang en na 2 jaar zijn de mannetjes volwassen. De vrouwtjes zijn iets later volgroeid. Vijanden Andere problemen Vissen en watervogels (eenden, ganzen, reigers). De larven zijn meer kwetsbaar dan de volwassen dieren en worden opgegeten door waterinsecten, vissen en vogels (waterhoenen, futen...). Watervervuiling of verlanding Verdwijnen van poelen, hagen en houtkanten Verkeersslachtoffers Vis in de poel 5
6 Een grote familie Wat is een amfibie? De naam amfibie is afgeleid van het Griekse Amphi (dubbel) en bios (leven) en betekent letterlijk dubbelleven. Deze term verwijst naar de dubbele levenswijze van amfibieën: ze kunnen zowel in het water (de larven of kikkervisjes) als op het land (de jonge en volwassen dieren) leven. Toch blijven amfibieën hun leven lang nauw met het water verbonden, zelfs nadat ze als volwassen dier aan het landleven zijn aangepast. De huid van amfibieën is dun en gevoelig voor uitdrogen en wordt samen met de longen gebruikt om te ademen. Om te voorkomen dat de tere huid beschadigd wordt, raak je amfibieën best nooit aan met droge handen. Met staart of zonder staart? Er zijn twee grote groepen amfibieën te onderscheiden: de kikkers en padden (Anura of staartlozen ) en de salamanders (Caudata of staartdragers ). De Anura dragen in volwassen toestand geen staart meer, terwijl de Caudata hun hele leven hun staart behouden zelfs na de gedaanteverwisseling (= overgang van larve naar volwassen dier). 6
7 Bruine Kikker - Hugo Willocx Anura (kikkers en padden) De Bruine kikker is een vrij algemene soort en is wijdverspreid in onze regio. Toch gaat de soort achteruit. De bruine kikker komt in veel biotopen voor, waaronder bossen, graslanden, parken en tuinen. Groene Kikker - Hugo Willocx In tegenstelling tot de bruine kikkers zijn de Groene kikkers meestal in het water te vinden, bij voorkeur in zonnige poelen of vijvers. In West-Europa komen drie soorten groene kikkers voor: de poelkikker, de bastaardkikker en de meerkikker. In onze regio komt vooral de bastaardkikker (ook wel middelste groene kikker ) voor, hoewel hij fors in aantal is afgenomen. Gewone pad - Hugo Willocx De gewone pad leeft graag in bosrijke gebieden, maar we kunnen hem praktisch overal aantreffen. De gewone pad is aangepast aan drogere omstandigheden en komt ook vaak voor in parken en tuinen. Alleen voor de voortplanting heeft hij water nodig. Deze soort kan beter tegen de aanwezigheid van vis, troebel water en/of een gebrek aan waterplanten dan de andere soorten. 7
8 Groene kikker Pelophylax spec. 3 lichte, overlangse rugstrepen Kwaakblaas Trommelvlies Zwemvliezen Kop Poten Huid Grootte Opvallende kenmerken Anura (kikkers en padden) 6-9 cm (mannetje) 8-12 cm (vrouwtje) glad springpoten smalle kop en scherpe snuit volledig meestal duidelijk zichtbaar uitwendig 6-8 cm (mannetje) 9-10 cm (vrouwtje) glad springpoten bredere kop en stompere snuit goed ontwikkeld duidelijk zichtbaar inwendig Tot 7 cm (mannetje) 8-10 cm (vrouwtje) ruw en wrattig korte kruippoten gedrongen kop iets groter dan helft van de tenen onduidelijk afwezig springt goed Bruine kikker Rana temporaria donkere vlek achter het oog springt goed Gewone pad Bufo bufo opvallende gifklier achter het oog wrattige huid huppelt of wandelt i.p.v. springen 8
9 Geslachtsrijp Metamorfose (gedaanteverwisseling) Dikkopjes bruinzwarte eitjes in eiklompen tussen waterplanten 5-8 cm olijfkleurig met bruine vlekjes, lichte buik en scherp staarteinde in augustus- 2-3 jaar september of overwinterend als larve kleine landdiertjes (insecten, spinnen, pissebedden, wormen, ) op vochtig land zwarte eitjes in aan wateroppervlak drijvende eiklompen 4-5 cm donkerbruin met glanzende stippen en stomp staarteinde in mei-juni 2-4 jaar kleine landdiertjes (insecten, spinnen, pissebedden, wormen, slakken ) op droog ingegraven, tot ondergronds vochtig land in juni-juli, aan land 4-5 jaar Paartijd Eitjes Levensduur Winterverblijf Zomerverblijf water en onder 5-7 jaar april tot half oever water, soms mei ingegraven op land Voedsel kleine land- en waterdiertjes, eitjes van vissen en bruine kikker ingegraven in 6-9 jaar begin modder, soms februari tot op land half maart, opvallende massale trek jaar of meer half februari tot eind maart, opvallende massale trek zwartbruine eitjes in lange snoeren tot 2m 2-3,5 cm zwarte rug en grijze buik 9
10 Caudata (salamanders) De Vinpootsalamander is de kleinste en minst algemene soort die in onze streken voorkomt. De soort verkiest waterpartijen in bosrijke gebieden. Vinpootsalamander - Hugo Willocx De Kleine watersalamander is een veelvoorkomende soort. De Kleine watersalamander is weinig kieskeurig wat betreft zijn water- en landbiotoop. Ondanks de wijde verspreiding in onze regio, gaat de soort toch fors achteruit. De achteruitgang vindt vooral plaats in landbouwgebied. In geschikte tuinvijvers zonder vis en in natuurreservaten houdt hij beter stand. Kleine watersalamander - Hugo Willocx Alpenwatersalamander - Hugo Willocx De Alpensalamander is de minst kieskeurige en meest voorkomende salamander in de regio. Toch neemt de soort nog steeds in aantal af. De Alpenwatersalamander verkiest kleine, ondiepe, beschaduwde poelen, maar komt ook voor in tijdelijke poeltjes in (de nabijheid van) bossen. De Vuursalamander leeft in oude vochtige bossen. Ze is makkelijk te herkennen aan het zwart-met-gele kleurpatroon. De vuursalamander kan in tegenstelling tot de watersalamanders Vuursalamander - Hugo Willocx niet zwemmen, maar de larven wel. Ze worden direct door de moeder afgezet in zuivere bron(beken) en bospoelen. De soort verdween in de jaren 1980 uit de West-Vlaamse heuvels, maar overleeft nog aan de Franse kant. 10
11 Kleine watersalamander Lissotriton vulgaris Alpenwatersalamander Ichthyosaura alpestris Vinpootsalamander Lissotriton helveticus Grootte 6-11 cm vrouwtje iets kleiner dan mannetje 7-10 cm (mannetje) 8-12 cm (vrouwtje) 5-8 cm (mannetje) 6,5-9 cm (vrouwtje, zonder staartdraad) Rug geelbruin met zwarte vlekken, kop gewoonlijk 3-5 groeven mannetje: blauwachtig met zwarte vlekken geel, groen tot donkerbruin met donkere ronde vlekken mannetje in paarperiode: grote ononderbroken rug- en staartkam, huidzomen aan de tenen mannetje in paarperiode: lage geelachtige kam met zwarte strepen, onderzijde van de vuilwitte band tussen rug en buik met lichtblauw afgezoomd mannetje in paarperiode: lage rug- en iets hogere staartkam, staartpunt versmalt en eindigt draadvormig, sterk ontwikkelde vliezen tussen achtertenen vrouwtje: bruingroen gemarmerd > > Buik vuilwit met brede, geeloranje lengtestreep en ronde bruine vlekken gevlekte keel ongevlekt geel, oranje(rood) keel soms met kleine, donkere vlekjes rozig met smalle gele lengtestreep en kleine vlekken op de zijden ongevlekte keel 3-5 cm lichtbruin staart versmalt geleidelijk in punt, niet te onderscheiden van larven van vinpootsalamander 4-6 cm donkerbruin met donkere vlekjes, hoge staart eindigt in stompe punt oranje rugstreep 3-5 cm lichtbruin staart versmalt geleidelijk in een punt, niet te onderscheiden van de larven van kleine watersalamander > Larve 11
12 Beschermd?! Alle (inheemse) amfibieën (zowel eitjes, larves als volwassen dieren) zijn bij wet beschermd en mogen niet opzettelijk gevangen, gedood of verstoord worden. Ook het bezit, vervoeren, verhandelen en/ of ruilen van (inheemse) amfibieën is bij wet verboden. Een kikker, pad of salamander vangen om in je tuinvijver of aquarium te houden is dus strafbaar! Enkel voor inventarisaties of wetenschappelijk onderzoek kan een uitzondering worden gemaakt, maar daarvoor heb je hoe dan ook een vergunning nodig. De vergunning kan worden aangevraagd bij het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Amfibieën onder druk Ondanks de wettelijk bescherming, staan de amfibieën nog steeds onder druk. Veel poelen waar ze graag vertoeven zijn verdwenen, verwaarloosd of vervuild. Vaak werden de veedrinkpoelen vervangen door veedrinkbakken, pompen of badkuipen. Andere poelen werden gedempt of gebruikt als stortplaats, of verlandden door verwaarlozing. Daardoor kregen niet alleen de amfibieën het moeilijk, maar ook tal van watergebonden insecten en waterplanten. Ook het uitzetten van vis maakt een poel ongeschikt voor amfibieën. Als de amfibieën of hun prooien (zoals watervlooien) al niet opgegeten worden, dan wel de waterplanten waar ze hun eitjes moeten op afzetten of zich moeten kunnen verstoppen voor belagers. Salamanders jagen op zicht en hebben dus helder water nodig met veel waterplanten om zich te verschuilen. In troebel water kunnen ze niet jagen en gedijen waterplanten ook niet. Geen vis dus in een amfibieënpoel! Vaak zijn ook de omliggende schuilplaatsen, zoals hagen en houtkanten, verdwenen. Amfibieën zijn geregeld het slachtoffer van bestrijdingsmiddelen of meststoffen en ook het steeds drukker wordende verkeer zorgt voor ontelbare slachtoffers. Veel tuin- of parkvijvers hebben steile oevers of zijn afgeboord met betonnen of houten constructies, waardoor de amfibieën gevangen zitten in de poel. Bovendien hebben amfibieën tal van natuurlijke vijanden. Waterinsecten smullen van de eitjes en de larven en volwassen dieren vallen vaak ten prooi aan vossen, blauwe reigers of uilen. Ook door de mens uitgezette exoten, zoals waterschildpadden, eten maar al te graag eitjes, larven of volwassen amfibieën. 12
13 Hoe kan jij helpen? Veedrinkpoel in de Scheldemeersen Vildaphoto Yves Adams Een poel in de tuin Poelen maken onlosmakelijk deel uit van ons landschap. Deze kleine landschapselementen werden veelal door de mens gegraven als veedrinkpoel of als rootput. Soms ontstaan ze ook natuurlijk, zoals (tijdelijk) in gaten van de wortelkluit van omgevallen grote bomen of als afgesloten beekmeanders. Allerlei vormen van stilstaand en stromend water kunnen veel betekenen voor natuur in onze dagelijkse omgeving. Een poel, gelegen in grasland, voldoende ver van autowegen, met hagen, houtkanten en/of hoger gras in de buurt, vormt een perfecte omgeving voor amfibieën. 13
14 In je eigen tuin een poel aanleggen is voor heel wat amfibieën van levensbelang. Ook een tuinvijver in landelijk gebied kan de amfibieën helpen op voorwaarde dat er geen vissen in de vijver zitten. De amfibieën moeten ook gemakkelijk in en uit de vijver kunnen. Dit kan door een zachte helling te voorzien en loodrechte randen uit beton of hout te vermijden. Aangezien amfibieën ook een groot deel van hun leven op het land doorbrengen, kan je ook de rest van de tuin amfibievriendelijk inrichten. Steenhopen, haagjes, houtstapels en voldoende planten zijn ideale schuilplaatsen en zorgen voor een gevarieerd terrein waar amfibieën ongestoord op zoek kunnen naar voedsel. In een natuurrijke tuin waar geen gifstoffen worden gebruikt kunnen amfibieën zich het hele jaar door thuis voelen. Meer informatie over de technische aspecten van aanleg en onderhoud van een poel in de tuin vind je in de praktijkgids Werken aan de waterkant. In deze brochure wordt informatie gegeven over allerlei vormen van stilstaand en stromend water uit onze dagelijkse omgeving, hoe ze bij ontwerp natuurvriendelijk kunnen aangelegd worden en hoe ze daarna natuurvriendelijk beheerd kunnen worden. De gids is digitaal beschikbaar op de website van de Provincie West-Vlaanderen. 14
15 Paddentr ek Hu go Wi llo cx De grote trektocht Bruine kikkers, padden en salamanders gaan éénmaal per jaar op trektocht. In de periode februari-maart gaan de dieren bij zacht en vochtig weer na zonsondergang op zoek naar hun geboorteplaats om er zich voort te planten. Groene kikkers wachten meestal tot mei om aan hun trektocht te beginnen. Sommige goedgelegen poelen of grachten zijn zo populair dat de amfibieën er met duizenden tegelijk naartoe trekken. Vooral padden gaan op dezelfde dagen met gunstig (warm en vochtig) weer massaal op stap. Vaak kruipt het mannetje op de rug van een vrouwtje om haar te bewaken. Elk jaar sterven duizenden trekkende dieren bij het oversteken van wegen. Vooral padden blijken vaak het slachtoffer te zijn van het voorbijrazend verkeer. Op heel wat plaatsen worden daarom door vrijwilligers of overheden in het voorjaar overzetacties georganiseerd. 15
16 Plaatsen van paddenschermen Mario Desloovere Langs wegen die massaal worden overgestoken door amfibieën worden schermen geplaatst met op regelmatige afstanden een emmer die in de grond zit. De amfibieën worden langs de schermen naar de emmers geleid. Daarna worden ze door de vrijwilligers uit de emmer gehaald en veilig aan de overkant van de weg geplaatst. Wil je zelf helpen om amfibieën een veilige overtocht te garanderen? Neem dan contact op met de (lokale) amfibieënwerkgroep van Natuurpunt ( 16
17 Paddentrek Bron: Shutterstock Veilig over de weg Door de inzet van vele vrijwilligers worden al veel verkeerslachtoffers vermeden, maar vaak is dit niet voldoende. De paddenoverzetacties zijn arbeidsintensief en vrijwilligers kunnen ook niet overal tegelijk aan de slag gaan. Een permanente, meer duurzame oplossing is de aanleg van zogeheten paddentunnels die een veilige oversteek garanderen. Aangezien de aanleg van paddentunnels nogal duur is, helpen ook andere maatregelen. Zo kan in je gemeente een belangrijke weg voor amfibieën (tijdelijk) worden afgesloten. Ook verkeersborden kunnen de autobestuurders aanmanen om hun snelheid aan te passen tijdens de paddentrek. De aanleg van nieuwe poelen aan beide zijden van de weg vermindert de noodzaak van de gevaarlijke oversteek en is veel goedkoper dan paddentunnels. In de brochure Amfibieën onderweg vind je alle informatie over de mogelijke maatregelen om amfibieën een veilige oversteek te garanderen! De brochure kan je downloaden op de website van de hylawerkgroep ( 17
18 Nuttige weetjes en tips voor de ouders Wist je dat? De kamsalamander één van de campagnesoorten is binnen het Europees project BiPS (Biodiversité/Biodiversiteit Périurbaine/in de Stadsrand)? Het project BiPS omvat een uniek samenwerkingsverband en verenigt 7 partners uit Vlaanderen (Provincie West-Vlaanderen, Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels), Wallonië (Provincie Henegouwen en de gemeentes Komen, Estaimpuis en Moeskroen) en Frankrijk (Espace Naturel Lille Métropole). Het grensoverschrijdend aspect is uniek en noodzakelijk, want natuur stopt niet aan de grenzen! We streven samen naar een betere bescherming en het verhogen van de biodiversiteit in verstedelijkt gebied. Fuiken voor inventarisatie Mario Desloovere Al gehoord dat 18 natuurverenigingen en vrijwilligers al heel wat ondernemen om de kamsalamander en andere amfibieën een betere toekomst te geven? In verschillende regio s engageren natuurliefhebbers zich bij het zoeken naar geschikte plekken om nieuwe poelen te graven. Ze noteren ook meteen welke poelen dringend een onderhoudsbeurt nodig hebben. Bovendien gaan de vrijwilligers met vergunning vaak op stap om met behulp van fuiken te controleren hoeveel en welke amfibieën in de poelen zitten. Op basis van de resultaten van de inventarisaties worden verdere beschermingsmaatregelen uitgewerkt. Aan beheerders van natuur- en landbouwgebieden geeft de Provincie WestVlaanderen aanbevelingen mee om het behoud van de soort te stimuleren.
19 Tip! Heb je ergens een lapje grond dat vochtig genoeg is om er een poel op aan te leggen? Of dient je bestaande poel dringend geschoond te worden? Neem dan zeker contact op met de Provincie West-Vlaanderen Op jouw vraag brengen we een terreinbezoek, waarbij samen wordt bekeken of het terrein geschikt is voor de aanleg van een natuurrijke en natuurlijke poel. Indien het terrein geschikt is helpt de Provincie WestVlaanderen particulieren met advies, begeleiding en uitvoering! En de natuur die doet de rest! Zeker weten dat ook jouw waarnemingen van kamsalamander of andere amfibieën ons kunnen helpen! Om concrete beschermingsmaatregelen voor de kamsalamander uit te werken, verzamelen we best zoveel mogelijk gegevens over zijn voorkomen. Indien je zelf een kamsalamander spot, kan je je waarneming invoeren op Ben je niet zeker om welke soort amfibie het precies gaat, geef dan meer uitleg over je waarneming op de website. Zo vind je op basis van een aantal kenmerken de soortnaam misschien toch nog terug. Foto s van het dier zijn hierbij vaak een hulp! Wens je meer bij te leren over de herkenning van amfibieën of ben je geïnteresseerd in excursies, inventarisaties of overzetacties voor amfibieën? Neem dan contact op met Hyla Zuid-West-Vlaanderen ( 19
20 Meer informatie Interessante publicaties Brochure Kikker & Co Brochure Amfibieën onderweg Praktijkgids Werken aan de waterkant natuur/waterkant-lr.pdf V.U.: Rik Samyn, dienst EEG, Provinciehuis Boeverbos, Koning Leopold III-laan 41,8200 Sint-Andries 20 Cette brochure existe aussi en français Contact: (pour la Wallonie) (pour la France) Foto s: Hugo Willocx, Mario Desloovere, Vildaphoto, Shutterstock Illustraties: Martine Le Comte
Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3. Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4. Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6
Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Literatuurlijst 1 Inleiding 2 Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3 Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4 Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6 Hoofdstuk 4: Verzorging
Nadere informatieWaterlanders : op weg met Sam de salamander. Poelenproject Herzele ter uitbreiding van de amfibieënpopulatie met als kernsoort de kamsalamander.
Waterlanders : op weg met Sam de salamander Poelenproject Herzele ter uitbreiding van de amfibieënpopulatie met als kernsoort de kamsalamander. 1 De kamsalamander... Hallo, Ik ben Sam, de salamander met
Nadere informatieLimburgs Landschap. natuurboekje van
Limburgs Landschap natuurboekje van lente 2012 Hoi! Salamanders zien eruit als dino s in het klein. Het zijn prehistorische beestjes die al miljoenen en miljoenen jaren op onze aardbol wonen. Ze waren
Nadere informatieBasiscursus amfibieën & reptielen 2007 RAVON Nijmegen
Basiscursus amfibieën & reptielen 2007 RAVON Nijmegen soortherkenning amfibieën salamanders: 1 familie 2 geslachten, 5 soorten landsalamanders 1. vuursalamander watersalamanders 2. kleine watersalamander
Nadere informatieKijk een kikker. Achtergrond informatie bij de lespakketten. Maak kennis met kikkers van Nederland! Kennis maken. Observeren.
Kijk een kikker Maak kennis met kikkers van Nederland! Achtergrond informatie bij de lespakketten Kennis maken Observeren Leren BIJLAGEN - Algemene informatie over Nederlandse amfibieën voor docenten -
Nadere informatieDe Heikikker De Heikikker
De Heikikker Brabant Water beheert 2200 hectare grond waarvan 1500 hectare natuurgebied. Hiermee zijn wij een van de grootgrondbezitters in Noord-Brabant. In deze natuurgebieden liggen ook de waterwingebieden
Nadere informatieNaam:_ KIKKERS. pagina 1 van 6
Naam:_ KIKKERS _ De kikker is een amfibie. Er zijn veel soorten kikkers op de wereld. In Nederland zie je de bruine en de groene kikker het meest. De groene kikkers zijn graag veel in het water, de bruine
Nadere informatieGewone pad. Teksten en foto s overgenomen van de Hylawerkgroep van Natuurpunt
Gewone pad De gewone pad (Bufo bufo) is een vrij groot en zwaar gebouwd dier. De mannetjes meten 5 tot 7 cm en de vrouwtjes worden nog iets groter, tot 12 cm. De rug is beige, lichtbruin, grijsbruin of
Nadere informatieHet is eind februari en de paddentrek staat weer op beginnen. Wat beweegt al die duizenden padden om massaal de weg op te gaan?
paddentrek Paddentrek Het is eind februari en de paddentrek staat weer op beginnen. Wat beweegt al die duizenden padden om massaal de weg op te gaan? Wat ze beweegt? De voortplanting, en dat is een heel
Nadere informatieMilieu Vergadering amfibieënwerkgroep woensdag 11 januari 2012
1 Milieu Vergadering amfibieënwerkgroep woensdag 11 januari 2012 Aanwezig: Piet Desmet, Martine Lakiere, Caroline Jamar, Wim Marichal, Karel De Coninck, Reginald Dufoor, Georges Demeyer, Johan Decock;
Nadere informatieGewriemel zonder piemel
Gewriemel zonder piemel Zeer vroeg in het voorjaar voelen de amfibieën de lente kriebelen. Watersalamanders, kikkers en padden trekken dan naar hun paaiplaatsen. Ook kleine waters zonder stroming, zoals
Nadere informatieSPREEKBEURT Chinese vuurbuiksalamander
SPREEKBEURT Chinese vuurbuiksalamander l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER
Nadere informatieAmfibieën. Les 1 Kenmerken amfibieën en de kikker. 1. De leerkracht vertelt dat de les gaat over hoe je amfibieën kunt herkennen.
Amfibieën Les 1 Kenmerken amfibieën en de kikker Inhoud 1. De leerkracht vertelt dat de les gaat over hoe je amfibieën kunt herkennen. Hulpmiddel Prezi les 1: http://prezi.com/hwpatwdyvqpv/?utm_campaign
Nadere informatieAmfibieën. Peter Harrewijn 9 maart 2017 IVN Steilrand
Amfibieën Peter Harrewijn 9 maart 2017 IVN Steilrand Inhoud Welkom / voorstellen Reptiel/amfibie? Padden / kikkers / salamanders / exoten Ziekten / plagen Poelen Wetgeving Beheer Vragen Peter Harrewijn
Nadere informatieKLARA DE KIKKER. OPDRACHT: Sommige kikkers kunnen tot 20 keer hun eigen lichaamslengte springen. Hoe ver kan jij springen?
Edo van Uchelen KLARA DE KIKKER Kikkers zijn amfibieën, net als padden en salamanders. Ze leven zowel op het land als in het water. In poelen en beken leggen ze eitjes. Reigers en andere dieren eten graag
Nadere informatiel a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT AXOLOTL AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT AXOLOTL AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE AXOLOTL BIJ
Nadere informatieSoortenlijst Flora faunawet. Bestendig beheer gemeentelijke groenvoorziening
Soortenlijst Flora faunawet Bestendig beheer gemeentelijke groenvoorziening 25 beschermde soorten zie soortenlijst t.b.v. F&F wet pag. 2: Deze 25 herkennen tijdens het examen. pag 3 t/m 7: Één of enkele
Nadere informatieAmfibieën en poelen. Gerlof Hoefsloot
Amfibieën en poelen Gerlof Hoefsloot Inhoud presentatie Functie van een poel: vroeger en nu Hoe werkt een poel? Wat bepaalt een goede ecologische situatie Soorten amfibieën Beheer van amfibieënpoelen,
Nadere informatieLimburgs Landschap. natuurboekje van
Limburgs Landschap natuurboekje van lente 2009 Hoi! Kikkers en padden komen in de lente uit hun winterslaap. Sommige al in februari /maart, als het nog bibberkoud is. Zoals de bruine kikker. Of de bufo
Nadere informatieKikkers. Inleiding. Kikkers bij ons in de buurt
Kikkers Inleiding Vandaag wil ik jullie graag iets meer vertellen over de kikker. Iedereen van jullie kent wel de kikker, misschien woont er wel ergens één in jullie tuin? Zoals in onze tuin, daar woont
Nadere informatieInformatie: zoetwaterdiertjes
Informatie: zoetwaterdiertjes In het zoete water wonen heel veel diertjes. Ze zien er best schattig uit, maar pas op! Leven in een sloot is heerl gevaarlijk. Kijk maar eens naar dit diertje. Het is de
Nadere informatieAMFIBIEËN IN DE ACHTERHOEK DE KAMSALAMANDER SAMEN WERKEN AAN EEN OPTIMAAL LANDSCHAP
AMFIBIEËN IN DE ACHTERHOEK DE KAMSALAMANDER SAMEN WERKEN AAN EEN OPTIMAAL LANDSCHAP 1 2 KAMSALAMANDER De Achterhoek is één van de gebieden met de ruimste verspreiding van de kamsalamander in Nederland.
Nadere informatieKamsalamander en Ringslang. in de gelderse vallei. Hoe om te gaan met vleermuizen in de directe woonomgeving
Kamsalamander en Ringslang in de gelderse vallei Hoe om te gaan met vleermuizen in de directe woonomgeving hulp gevraagd In het gevarieerde en natuurrijke landschap van de Gelderse Vallei komen verschillende
Nadere informatieLandschappelijke elementen
Welkomstkaarten voor Landschappelijke elementen Gaan voor groen! Behoud en herstel van landschappelijke elementen? Geweldig! Landschappelijke elementen zijn van culturele en historische waarde. Maar ze
Nadere informatieAMFIBIEËN IN DE ACHTERHOEK DE KNOFLOOKPAD SAMEN WERKEN AAN EEN OPTIMAAL LANDSCHAP
AMFIBIEËN IN DE ACHTERHOEK DE KNOFLOOKPAD SAMEN WERKEN AAN EEN OPTIMAAL LANDSCHAP 1 2 KNOFLOOKPAD De knoflookpad is één van de meest bedreigde amfibie soorten in Nederland. Er zijn landelijk nog 40 restpopulaties
Nadere informatieSPREEKBEURT WITLIPBOOMKIKKER
SPREEKBEURT WITLIPBOOMKIKKER l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE WITLIPBOOMKIKKER
Nadere informatieAquarium. Groep 6, 7 en 8 van het basisonderwijs
Aquarium Groep 6, 7 en 8 van het basisonderwijs Hallo, welkom in Ouwehands Dierenpark! In het aquarium leven heel veel verschillende vissen en ook een paar amfibieën, zoals kikkers. In deze Doe Mee staan
Nadere informatieWerkblad slootdiertjes
Werkblad slootdiertjes Hoe groot is het dier? Hoeveel poten heeft het dier? Hoe ziet de achterkant van het dier eruit? Zit er bij de kop rode franje? Heeft het dier een schelp? Hoe heet het dier? 0, 4,
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Eend Inleiding Ik hou mijn werkstuk over eenden omdat ik het leuke dieren vind en ik wil er wat over leren. Dit wil ik er over weten: Wat doen eenden de hele dag? Wat eten eenden? Wat voor soorten eenden
Nadere informatieVAN ERVE NATUURONDERZOEK
ONDERZOEK KAMSALAMANDER IN DELEN VAN NATUURGEBIED DE BRAND Juni 2014 VAN ERVE NATUURONDERZOEK ONDERZOEK KAMSALAMANDER IN DELEN VAN NATUURGEBIED DE BRAND Inleiding Het natuurgebied De Brand is aangewezen
Nadere informatieSPREEKBEURT GROENE BOOMKIKKER
SPREEKBEURT GROENE BOOMKIKKER l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE GROENE
Nadere informatiein de s sloten & plassen
tad in de s sloten & plassen 2 De kringloop van het water Ü Een regendruppel vertelt: 3 Sloten De Bourgoyen-Ossemeersen zijn een meersengebied met vele sloten. Deze werden lang geleden gegraven om het
Nadere informatiep a h sc d n a L s rg u b im L
Limburgs Landschap natuurboekje van lente 2009 Hoi! Kikkers en padden komen in de lente uit hun winterslaap. Sommige al in februari /maart, als het nog bibberkoud is. Zoals de bruine kikker. Of de bufo
Nadere informatieVuursalamander. Vuursalamander
Vuursalamander Trouw aan huis Met een lengte tot wel 25 cm is de vuursalamander vrij opvallend. Als vuursalamanders kleiner waren geweest, vielen ze nog steeds op door hun zwart met felgele of knaloranje
Nadere informatieGEWONE ZEEHOND. Huiler
GEWONE ZEEHOND Huiler Je zou het bijna niet geloven, maar een gewone zeehond is een echt roofdier! De zeehond is met zijn gestroomlijnde lichaam, speciale neus en handige snorharen helemaal aangepast op
Nadere informatieDe Groenzoom Struweelvogels
De Groenzoom Struweelvogels 1 Inhoudsopgave Zanglijster Struweelvogels - Zanglijster 3 - Roodborsttapuit 4 - Kneu 5 - Blauwborst 6 - Patrijs 7 - Rietzanger 8 Zanglijster - Lichte borst met pijlpuntige
Nadere informatieEen kreeft in de klas
Een kreeft in de klas Leerdagboek van:... Een kreeft in de klas Wat doet de kreeft? Kijk een poosje heel nauwkeurig naar de kreeft. Schrijf heel nauwkeurig op wat de kreeft doet en hoe hij dat doet. Doe
Nadere informatieSPREEKBEURT SLUIERSTAARTGOUDVIS
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT SLUIERSTAARTGOUDVIS VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE SLUIERSTAARTGOUDVIS
Nadere informatieVerwerkingsles biodiversiteit onderbouw
Verwerkingsles biodiversiteit onderbouw Doelen: Kinderen weten dat sommige dieren, zoals kikkers en vlinders, gedaanteverwisselingen doormaken tijdens hun leven Kinderen ontdekken dat rupsen en vlinders
Nadere informatieLANGENHOLTE: TOPNATUUR
LANGENHOLTE: TOPNATUUR ROUTE 18 km 20 19 Een prachtige fietstocht langs de uiterwaarden van de Vecht en 'Buitenlanden Langenholten', een nat en ruig natuurgebied waar in het voorjaar wilde kievietsbloemen
Nadere informatieAMFIBIEËN IN DE ACHTERHOEK DE BOOMKIKKER SAMEN WERKEN AAN EEN OPTIMAAL LANDSCHAP
AMFIBIEËN IN DE ACHTERHOEK DE BOOMKIKKER SAMEN WERKEN AAN EEN OPTIMAAL LANDSCHAP 1 2 BOOMKIKKER De Achterhoek is voor de boomkikker momenteel het belangrijkste gebied in Nederland. In de jaren 80 van de
Nadere informatieSPREEKBEURT SUMATRAAN
SPREEKBEURT SUMATRAAN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE SUMATRAAN BIJ
Nadere informatieGezocht! fruitdiefjes
Gezocht! fruitdiefjes Bladwijzer Inleiding 3 Identiteitskaart 4-5 Hoe kan je helpen? 6 Bouw je eigen nestkast 7 Heb jij gasten op bezoek? 8 Smullen maar! 9 Nuttige tips voor de ouders 10-11 Er was eens
Nadere informatie[Konijn] Beschrijving: Vindplaats: Algemene Naam: konijn. Wetenschappelijke Naam: Oryctolagus cuniculus Levenscyclus. Voeding:
[Konijn] Algemene Naam: konijn Wetenschappelijke Naam: Oryctolagus cuniculus Konijnen hebben lange oren, een grijsbruine vacht en een korte wipstaart met witte onderzijde en zwarte bovenzijde. Ze worden
Nadere informatieS64. KAMSALAMANDER Triturus cristatus. Beschermingsstatus. Belangrijke leefgebieden. Korte soortbeschrijving. Soortkenmerken. Rode lijstcategorieën
KAMSALAMANDER Triturus cristatus (foto Jelger Herder / Buiten-beeld) S64 Beschermingsstatus Rode lijstcategorieën /? Beschermingsstatus ja nee Habitatrichtlijnsoort II IV Vogelrichtlijnsoort ja nee N A
Nadere informatieSPREEKBEURT NEONTETRA
SPREEKBEURT NEONTETRA l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE NEONTETRA BIJ
Nadere informatiemaart 2011» nummer 3
N i e u w s b r i e f maart 2011» nummer 3 Nederland kikkerland Kikkers, padden en salamanders vormen samen de groep van de amfibieën. De naam amfibie is afgeleid van het Griekse Amphi-bios. Dit betekent
Nadere informatieBever. Laatste bever in Nederland. Over de bever
Bever Laatste bever in Nederland Om te beginnen vertel ik jullie een verhaal over de laatste bever in Nederland! We gaan een eind in de geschiedenis terug, naar het jaar 1825. Een visser voer op de IJssel
Nadere informatieHelp mee om achterstallig onderhoud te signaleren!
www.poelen.nu Help mee om achterstallig onderhoud te signaleren! Frank Spikmans Rheden 31 mei 2018 Inhoud Poelen als leefgebied voor amfibieën Amfibieën (in Rheden) Poelen aanleg & beheren www.poelen.nu
Nadere informatieVeldwerkhandleiding Meetnet Boomkikker Meetnet Kamsalamander. Larvendeterminatie
Veldwerkhandleiding Meetnet Boomkikker Meetnet Kamsalamander Larvendeterminatie 1 Inhoudsopgave 1 Introductie... 2 2 Determinatie... 3 2.1 Kamsalamander... 3 2.2 Kleine Watersalamander en Vinpootsalamander...
Nadere informatieSPREEKBEURT GEMARMERDE RENKIKKER
SPREEKBEURT GEMARMERDE RENKIKKER l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE
Nadere informatieSPREEKBEURT MAANVIS VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n
SPREEKBEURT MAANVIS l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE MAANVIS BIJ ELKAAR
Nadere informatieEen leefgebied voor de rugstreeppad
Een leefgebied voor de rugstreeppad Landschapsbeheer Flevoland 1 De rugstreeppad in de Noordoostpolder Op zwoele avonden klinkt in het Noordoostpolder vanuit poelen en sloten de luidruchtige roep van de
Nadere informatieSPREEKBEURT Vissengroep Harnasmeervallen
SPREEKBEURT Vissengroep Harnasmeervallen l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER
Nadere informatieSPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE
Nadere informatieGezocht! Sleedoornpage
Gezocht! Sleedoornpage Vildaphoto - Jeroen Mentens 1 Bladwijzer Even voorstellen 3 Identiteitskaart 4-5 De waardplant 6 De cirkel is rond 7 Kapers op de kust! 8 Geschikte plekjes om te vertoeven 8 Bedreigde
Nadere informatieDe ringslang een bijzondere bewoner van Gouda
De ringslang een bijzondere bewoner van Gouda Uit de serie Natuur in Gouda 10 2 colofon tekst: Cyclus, gemeente Gouda en RAVON lay-out: Steenbergen Ontwerp Studio foto s: André van Kleinwee en Richard
Nadere informatieOpdrachten Jaar van de Bever voor groep 3,4,5 van de basisschool
Opdrachten Jaar van de Bever voor groep 3,4,5 van de basisschool 2012 is het jaar van de bever. Vroeger kwam de bever in een groot deel van Nederland voor, maar er kwamen er steeds minder. De bevers werden
Nadere informatieVoorbereiding post 4. Van ven en veen Groep 3-4
Voorbereiding post 4 Van ven en veen Groep 3-4 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de Powerpointserie als voorbereiding op post 4: Van ven en veen voor groep 3 en 4. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel
Nadere informatieFlora en fauna. Flora
Flora en fauna Flora De bomen in Australië zijn het hele jaar groen. Niet altijd het mooie groen zoals bij ons, maar meer het grijze groen. Zoals de eucalyptus, waarvan de meeste soorten nooit hun bladeren
Nadere informatieKreeftachtigen hebben meestal kleine ogen, waar ze maar weinig mee zien. Ze kunnen wel bijzonder goed ruiken.
Kreeftachtigen Er zijn veel verschillende soorten kreeftachtigen. Van ieder soort leven er vaak zeer grote aantallen in zee. Kreeftachtigen zijn bijvoorbeeld de roeipootkreeftjes, de zeepissebedden en
Nadere informatieLesbrief Dierenzoekermoorden
Lesbrief Dierenzoekermoorden Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: ± 20 minuten Leerstofgebied: Wereldoriëntatie, Nederlands Werkvorm: Tweetallen of zelfstandig Doel van de opdracht: Het oefenen met het gebruik
Nadere informatieSPREEKBEURT Vissengroep Cichliden
SPREEKBEURT Vissengroep Cichliden l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE VISSENGROEP
Nadere informatieDE DAPPERE REIZIGER WERKBLAD DE STEKELBAARS: 1. DE STEKELBAARS IN BEELD 2. DAPPERE REIZIGER. De stekelbaars is een veelvoorkomend visje in Nederland.
WERKBLAD DE STEKELBAARS: DE DAPPERE REIZIGER Naam 1. DE STEKELBAARS IN BEELD Groep 2. DAPPERE REIZIGER De stekelbaars is een veelvoorkomend visje in Nederland. Bekijk het clipje De dappere reiziger. Bekijk
Nadere informatieSPREEKBEURT LIJSTENPAD
SPREEKBEURT LIJSTENPAD l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE LIJSTENPAD
Nadere informatieDe inhoud. 1. De inleiding. 2. De woordspin. 3. Het uiterlijk van de das. 4. Wat eet de das? 5. Waar wonen dassen? 6. Hoe wordt de das geboren?
De inhoud 1. De inleiding 2. De woordspin 3. Het uiterlijk van de das 4. Wat eet de das? 5. Waar wonen dassen? 6. Hoe wordt de das geboren? 7. De dassenwerkgroep Utrecht 8. De afsluiting 9. Bronnen 1.
Nadere informatieSPREEKBEURT AFRIKAANSE RIETKIKKER
SPREEKBEURT AFRIKAANSE RIETKIKKER l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE
Nadere informatieSPREEKBEURT PLATY VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n
SPREEKBEURT PLATY l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE PLATY BIJ ELKAAR
Nadere informatieMijn spreekbeurt gaat over een exotisch dier, de Koala. Ik heb de koala als onderwerp voor mijn spreekbeurt gekozen omdat
De Koala Inleiding. Mijn spreekbeurt gaat over een exotisch dier, de Koala. Ik heb de koala als onderwerp voor mijn spreekbeurt gekozen omdat Ik ga over de volgende punten iets vertellen: Wat is een koala?
Nadere informatieSPREEKBEURT VINK VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n
SPREEKBEURT VINK l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE VINK BIJ ELKAAR GEZOCHT.
Nadere informatiePoelen en amfibieën. in West-Vlaanderen
Poelen en amfibieën in West-Vlaanderen Resultaten van een grootschalig poelenonderzoek door vrijwilligers in 2000-2005 POELEN EN AMFIBIEËN IN WEST-VLAANDEREN Resultaten van een grootschalig poelenonderzoek
Nadere informatieDE GEWONE ZEEHOND. Huiler
DE GEWONE ZEEHOND Huiler Je gelooft het bijna niet als je in die mooie zwarte ogen kijkt, maar een gewone zeehond is een echt roofdier. Zijn scherpe tanden en gestroomlijnde lichaam zijn perfect voor het
Nadere informatieEen. hoort erbij! Over dieren uit een ei. groepen 3-5
Een hoort erbij! Over dieren uit een ei groepen 3-5 1. Een ei hoort erbij Veel dieren leggen eieren: vogels en vissen. Maar ook insecten leggen kleine eitjes. Uit dat eitje komt een klein diertje. Dat
Nadere informatieDocentenhandleiding Onderzoek Leefomgeving
Docentenhandleiding Onderzoek Leefomgeving Doelgroep: Groep 6,7 en 8 Leerstofgebied: Natuur en techniek Werkvorm: Buiten in groepjes van 3 leerlingen Duur: 45 minuten buiten + 30 minuten nabespreken in
Nadere informatieKortom, iedere gifkikker heeft zo zijn eigen middeltjes om te zorgen dat hij genoeg te eten krijgt, zonder zelf opgegeten te worden.
1 Eten en (niet) gegeten worden 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 De meest onwaarschijnlijke kleuren van alle dieren vind je bij de kikkers.
Nadere informatieSPREEKBEURT KOI VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n
SPREEKBEURT KOI l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE KOI BIJ ELKAAR GEZOCHT.
Nadere informatieTuinieren voor amfibieën en reptielen
Tuinieren voor amfibieën en reptielen Hoe maak ik mijn tuin aantrekkelijk voor salamanders, kikkers, padden, hagedissen en (ring)slangen? Edo van Uchelen Bij het werken in de tuin of de heemtuin kom je
Nadere informatieinhoud 1. De mier 2. De teek 3. De regenworm 4. De pissebed 5. De hoofdluis 6. De vlieg 7. De mug 8. De vlo 9. Filmpje Pluskaarten Colofon
Kleine beestjes inhoud. De mier 2. De teek 4. De regenworm 5 4. De pissebed 6 5. De hoofdluis 7 6. De vlieg 8 7. De mug 9 8. De vlo 0 9. Filmpje Pluskaarten 2 Colofon 4 Bronnen en foto s 5 . De mier Een
Nadere informatieEen pad kan oud worden
Paddentrek Het is weer zover! De buitentemperatuur s nachts is boven 7 graden C en er valt een mals regentje neer. De gewone padden ( Bufo bufo) warmen op worden wakker en trekken naar het water om zich
Nadere informatieTekst lezen en verwijswoorden begrijpen
1. Lees de uitleg. Tekst lezen en verwijswoorden begrijpen In veel zinnen in de tekst staan verwijswoorden. Een verwijswoord verwijst naar een ander woord. Bijvoorbeeld: hij, hem, zij, het, die, hun, daar,
Nadere informatieGa je mee op watersafari?
Informatie en reserveringen voor het Nationaal Park Weerribben-Wieden: www.np-weerribbenwieden.nl Beulakerpad 1 8326 AH Sint Jansklooster t 0527-246196 / 06-12890380 e n.vanderlaan@ivn.nl Ga je mee op
Nadere informatieSPREEKBEURT DISCUSVIS
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT DISCUSVIS VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE DISCUSVIS BIJ
Nadere informatieEcologie voedselweb van zoetwater
Ecologie voedselweb van zoetwater Inleiding: In een voedselweb worden de relaties tussen organismen duidelijk. In alle voedselketens en dus ook een voedselweb start de reeks / basis met een groen organisme.
Nadere informatieOpdrachtenboekje. Waterkant
enboekje Dit boekje is van Naam:... School:... Groep:... Waterkant - 1 - Dit heb je nodig Lichtgrensmeter 2 loeppotjes aquariumbakje plastic lepel of klein schepnetje groot schepnet zoekkaart waterdiertjes
Nadere informatieThema 4 Voortplanting
Naut samenvatting groep 8 Mijn Malmberg Thema 4 Voortplanting Samenvatting Zaad, plant, boom De voortplanting zorgt ervoor dat mensen, dieren en planten kunnen voortbestaan. Bij planten vindt de bevruchting
Nadere informatieSpreekbeurt de grote Toppereend
Ra,ra wie ben ik. Spreekbeurt de grote Toppereend Inleiding Ik doe mijn spreekbeurt over de grote toppereend. Omdat ik dit een hele mooie vogel vind. En omdat jullie misschien veel te weinig weten over
Nadere informatiePraktijkopdrachten groep 7/8.
Praktijkopdrachten groep 7/8. 1 2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Opdrachten bij de water excursie 3 Hoe ziet de plas eruit?...3 Planten in het water en op de oever.3 Voorbeelden van planten in om de poel
Nadere informatieAfdrukken pagina 2-19 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd
Gebruiksaanwijzing leerdagboek Miniatuur Een kreeft in de klas Afdrukken pagina 2-19 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd Aanwijzingen Schrijf- en tekenruimte
Nadere informatieSPREEKBEURT BRUINE ANOLIS
SPREEKBEURT BRUINE ANOLIS l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE BRUINE
Nadere informatieEgel. Kids for Animals Egel spreekbeurt. Egel kennis. Schemerdier. Houdt van planten
Egel Egel kennis Misschien heb je wel eens een egel gezien in de tuin. Het is een klein rond stekelig beestje dat rustig door bladeren en struiken schuifelt om eten te zoeken. De haren op zijn buik zijn
Nadere informatieinhoud 1. Kom jij uit een ei? 2. Dieren uit een ei. 3. Vogels 4. Vissen 5. Insecten 6. Spinnen 7. Reptielen 8. Kikkers en padden 9.
Het ei inhoud. Kom jij uit een ei? 3. Dieren uit een ei. 5 3. Vogels 7 4. Vissen 8 5. Insecten 0 6. Spinnen 3 7. Reptielen 4 8. Kikkers en padden 5 9. Filmpje 6 Pluskaarten 7 Bronnen en foto s 9 Colofon
Nadere informatieDoe mee. op 17&18 mei 2008. Laat ons weten of er kikkers, padden of salamanders in jouw tuinvijver zitten
Doe mee op 17&18 mei 2008 Laat ons weten of er kikkers, padden of salamanders in jouw tuinvijver zitten Met de energieke steun van Zeer vroeg in het voorjaar voelen de amfibieën de lente kriebelen. Ze
Nadere informatieSPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD
SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE
Nadere informatieDE MELKSLANG. Na-aap slang
DE MELKSLANG Na-aap slang De melkslang heeft mooie, opvallende kleuren. Met zijn rode, zwarte en witte ringen zie je hem zeker niet over het hoofd. En dat is nou precies de bedoeling! DIERENPASPOORT MELKSLANG
Nadere informatieSPREEKBEURT MANDARIJNEEND
SPREEKBEURT MANDARIJNEEND l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE MANDARIJNEEND
Nadere informatieSPREEKBEURT ZWAARDDRAGER
SPREEKBEURT ZWAARDDRAGER l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE ZWAARDDRAGER
Nadere informatieAmfibieën in de verbindingszone Kaaistoep - Drijflanen in. Tilburg Frank Spikmans & Arnold van Rijsewijk
Amfibieën in de verbindingszone Kaaistoep - Drijflanen in Tilburg 2015 Frank Spikmans & Arnold van Rijsewijk Amfibieën in de verbindingszone Kaaistoep Drijflanen in Tilburg 2015 Frank Spikmans & Arnold van
Nadere informatieSPREEKBEURT BIDSPRINKHAAN
SPREEKBEURT BIDSPRINKHAAN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n ONGEWERVELDEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE BIDSPRINKHAAN
Nadere informatieWOLF. Huilend roofdier
WOLF Huilend roofdier Wolven hebben vaak een hele slechte naam. Denk maar eens aan de wolf in het verhaal van Roodkapje, die haar oma heeft opgegeten. Of Midas de wolf, die tevergeefs op de drie biggetjes
Nadere informatieWelke vakjes kan jij aankruisen op onze beekbingo? Laat het ons weten!
BINGO AAN DE BEEK Vogels, juffers en vissen: de Vlaamse beken bruisen opnieuw van het leven. De investeringen in waterzuivering en natuur beginnen hun vruchten af te werpen. Eerst zien en dan geloven?
Nadere informatie