landbouw en natuurlijke omgeving verwerking agrarische producten CSE GL

Transcriptie

1 Examen VMBO-GL 2010 tijdvak 1 woensdag 19 mei uur landbouw en natuurlijke omgeving verwerking agrarische producten CSE GL Naam kandidaat Kandidaatnummer Beantwoord alle vragen in dit opgavenboekje. Dit examen bestaat uit 57 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 70 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden. GL-0961-a-10-1-o

2 Meerkeuzevragen Omcirkel het goede antwoord (voorbeeld 1). Geef verbeteringen aan volgens voorbeeld 2 of 3. (1) A A A B B B (2) X (3) B X C C X C D D D PH-meter 1p 1 Hier zie je een advertentie voor een digitale ph-meter. ph-meter HI waterproof bereik ph 0,0 tot 14,0 0,0 tot + 60,0 C resolutie 0,1 ph; 0,1 C nauwkeurig ± 0,1 ph; ± 0,5 C calibratie automatisch op 1 of 2 punten naar geheugenbuffers compensatie automatisch maar kan ook handmatig indien gewenst batterij 4 x 1,5 Volt met auto-off na 8 minuten afmetingen 163 x 40 x 26 mm; gewicht 85 gram prijs 99,50 Wat betekent ph? A droge stof B osmose C refractie D zuurgraad NB exclusief ijkvloeistoffen - inclusief batterijen GL-0961-a-10-1-o 2 lees verder

3 1p 2 Het bereik van de ph-meter loopt van 0,0 tot 14,0. Hoe heet een ph-waarde van 10,5? A basisch B hard C neutraal D zuur E zacht 1p 3 De ph-meter heeft een nauwkeurigheid van ± 0,1 ph. Tussen welke twee werkelijke waarden kan een gemeten ph-waarde van 8,15 variëren? onderwaarde:... bovenwaarde:... 1p 4 De advertentie meldt over de batterij: 4 x 1,5 Volt met auto-off binnen 8 minuten. Wat betekent auto-off na 8 minuten? 1p 5 Uit de informatie blijkt dat de ph-meter niet voor elke toepassing geschikt is. Van welk product kan de ph met deze meter wél betrouwbaar worden gemeten? A van diepvriesfruit vóór ontdooien B van zojuist vers afgebakken brood C van sinaasappelsap tijdens pasteurisatie D van het vocht van de zuurkool tijdens de verzuring 1p 6 Uit de informatie blijkt dat de ph-meter, bijvoorbeeld na het verwisselen van een ph-elektrode, automatisch kalibreert. Wat betekent kalibreren? A afwegen B meten C opslaan D ijken GL-0961-a-10-1-o 3 lees verder

4 M&M Hier zie je de productinformatie van een zakje M&M's. Pinda s (23%) in melkchocolade (48%) in een krokant, gekleurd suikerlaagje Ingrediënten: suiker, pinda s, cacaomassa, magere melkpoeder, botervet, cacaoboter, plantaardig vet, lactose, zetmeel, glucosesiroop, gehard plantaardig vet, emulgator (soja lecithine), geleermiddel (E414), dextrine, kleurstoffen (E104, E120, E133, E171), glansmiddel (carnaubawas), aroma s, zout, plantaardige olie, (sporen: hazelnoot, amandel) Inhoud 300 g e voedingswaarde per 100 g energie 2165 kj (517kcal) eiwit 10,0 g koolhydraat waarvan suikers vet waarvan verzadigd vezel natrium 58,8 g 51,9 g 26,9 g 10,9 g 2,7 g 0,08 g 2p 7 Hoeveel gram pinda s zit er gemiddeld in een zakje M&M's? Schrijf de berekening op. 1p 8 Er zit veel suiker in M&M's. Welke suiker zal vooral gebruikt zijn? A fructose B glucose C lactose D sacharose 2p 9 De koolhydraten in M&M's bestaan hoofdzakelijk uit suikers. Hoeveel gram overige koolhydraten bevat een zakje M&M's? Schrijf de berekening op en rond af op een heel getal. 1p 10 Er zitten plantaardige producten in M&M's. Wat geldt in het algemeen voor plantaardige producten vergeleken met dierlijke producten? A plantaardige producten bevatten meer verzadigde vetten B plantaardige producten bevatten minder verzadigde vetten C plantaardige producten bevatten geen verzadigde vetten GL-0961-a-10-1-o 4 lees verder

5 1p 11 Er zitten vezels in M&M's. In welke grondstof van M&M's zitten vezels? A botervet B magere melkpoeder C pinda's D zetmeel 1p 12 Er zit 0,08 gram natrium in 100 gram M&M's. Uit welk ingrediënt van M&M s zal dit natrium vooral afkomstig zijn? 1p 13 In de productinformatie staat dat M&M's sporen van hazelnoot en amandel bevatten. Waarom is het voor de volksgezondheid belangrijk dat deze informatie op het product staat? GL-0961-a-10-1-o 5 lees verder

6 Actimel Hier zie je de productinformatie van Actimel. Consumentenservice Danone Nederland bv Antwoordnummer / 4800 VB Breda Bel gratis Ingrediënten: yoghurt, water, afgeroomde melk, dextrose, verdikkingsmiddel (pectine), zoetstoffen (aspartaam, acesulfaam K), Lactobacillus caseï Defensis, aroma. Bevat een bron van fenylalanine. Bevat melk. 4 x 100 g schudden voor gebruik gekoeld bewaren, max. +7 C tenminste houdbaar tot: zie bovenzijde voedingswaarde per 100 g energiewaarde 117 kj (28 kcal) eiwitten 2,8 g koolhydraten 3,3 g vetten 0,1 g Zonder kleurstoffen en conserveermiddelen 1p 14 Actimel helpt de weerstand te verhogen. Waarom is het nuttig om de weerstand te verhogen? 1p 15 Men deelt voedingsmiddelen in verschillende productgroepen in. Tot welke productgroep behoort Actimel? A tot de akkerbouwproducten B tot de frisdranken C tot de geneesmiddelen D tot de zuivelproducten GL-0961-a-10-1-o 6 lees verder

7 1p 16 In Actimel zit de reincultuur Lactobacillus caseï Defensis. Wat is een reincultuur? 1p 17 Er zit afgeroomde melk in Actimel. Welk bestanddeel haalt men bij ontromen uit de melk? A eiwit B melksuiker C vet D water 1p 18 Op de verpakking van Actimel staat het bewaaradvies: gekoeld bewaren. Welke groep micro-organismen groeit dan toch het meeste door? A de anaerobe micro-organismen B de mesofiele micro-organismen C de psychrofiele micro-organismen D de thermofiele micro-organismen 2p 19 Op de verpakking is de energiewaarde gegeven per 100 gram product. Bereken met de gegevens uit de productinformatie hoeveel kj gelijk is aan 1 kcal. Schrijf de berekening op en rond af op één decimaal. 1p 20 Er zit dextrose in Actimel. Wat voor soort voedingsstof is dextrose? A een eiwit B een koolhydraat C een vet D een vitamine 1p 21 In Actimel zit het verdikkingsmiddel pectine. Uit welke grondstof wordt pectine vooral gewonnen? A uit fruit B uit groente C uit vleeswaren D uit zuivelproducten GL-0961-a-10-1-o 7 lees verder

8 Kaas Er zitten meerdere bestanddelen in kaas. Kaas wordt op diverse manieren gebruikt: op de boterham, geraspt over gerechten, op toast of gewoon uit het vuistje. In de meeste kaassoorten zit (veel) verzadigd vet. Er zijn kaassoorten met minder vet. Zo zijn of kazen veel minder vet dan kaas. Het plusteken heeft te maken met het vetgehalte. Hoe hoger het getal hoe vetter de kaas. Ter vergelijking: een plak volvette kaas levert 6 gram vet. Een plak kaas levert 4 gram vet. Wie per dag tweemaal een boterham met kaas eet en s avonds enkele blokjes kaas in plaats van volvette kaas, eet minder vet. Behalve harde gele kazen zijn er zachte kazen en schimmelkazen uit binnen- en buitenland. Deze kazen zijn vaak erg vet, namelijk 50 + en Magere alternatieven zijn Cottage cheese, magere smeerkazen, magere kwark met kruiden, buitenlandse kaas en Zwitserse strooikaas. per 100 gram kj koolhydraten eiwit vet totaal water Amsterdammer Leidse Edammer p 22 Welk bestanddeel zit er in kaas het meest? A eiwit B koolhydraten C vet D water 2p 23 Het grootste deel van de kaas die men in Nederland verkoopt, bestaat uit Edammer kaas. Deze aanduiding gaat over het vetgehalte in de droge stof. Hoeveel gram vet bevat de droge stof in 100 gram Edammer kaas minimaal? Schrijf de berekening op en rond af op één decimaal. 1p 24 Er zitten verzadigde en onverzadigde vetten in kaas. Welk soort vetten zit er het meest in kaas? A onverzadigde vetten B verzadigde vetten C evenveel verzadigde als onverzadigde vetten GL-0961-a-10-1-o 8 lees verder

9 2p 25 Er vinden meerdere bewerkingen plaats om kaas uit melk te maken. Elke bewerking beïnvloedt een levensvoorwaarde voor micro-organismen. Welke levensvoorwaarden zijn dat? Vul de tabel verder in. bewerkingen melk levensvoorwaarden 1 pasteuriseren van melk temperatuur 2 toevoegen van melkzuurbacteriën 3 toevoegen van kaliumnitraat 4 persen van de kaas 5 pekelen van de kaas 1p 26 Kaas wordt gemaakt uit melk waaraan zuursel wordt toegevoegd. Welke reactie vindt door het zuursel plaats? 1p 27 Hier zie je de samenstelling van belegen kaas belegen kaas 30 + Ingrediënten: melk, keukenzout, zuursel, stremsel, kleurstof: E160b voedingswaarde per 100 g energie 1380 kj (330 kcal) eiwit 33 g koolhydraten 0 g vet 22 g natrium 0,6 g keukenzout 1,6 g calcium 1100 mg De energie-inhoud van vet is 9 kcal/g en die van eiwit 4 kcal/g. Vet levert een bepaald percentage van de totale energie-inhoud van belegen kaas. Welk percentage is dat? A 22% B 33% C 40% D 60% GL-0961-a-10-1-o 9 lees verder

10 Evergreen Hier is de tekst van de verpakking van Evergreen afgebeeld. Evergreen productinformatie voedingswaarde per 100 g per biscuit (= ca 21 g) energie 1570 kj (370 kcal) 325 kj (77 kcal) eiwitten 5,4 g 1,1 g koolhydraten waarvan suikers waarvan zetmeel vet waarvan verzadigd enkelvoudig onverzadigd meervoudig onverzadigd 70 g 33,4 g 35 g 7,8 g 0,9 g 4,4 g 2,4 g 14,7 g 7,0 g 7,4 g 1,6 g 0,2 g 0,9 g 0,5 g voedingsvezels 5,6 g 1,2 g natrium 0,180 g 0,038 g calcium 310 mg (=39% ADH) 65 mg (=8% ADH) magnesium 45 mg (=15% ADH) 9,5 mg (=3% ADH) fosfor 130 mg (=16% ADH) 27 mg (=3% ADH) ijzer 7,0 mg (=50% ADH) 1,5 mg (=11% ADH) vitamine B6 1,2 mg (=60% ADH) 0,25 mg (12% ADH) ADH = Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid Ingrediënten: granen 46% (waarvan volkorenhavermeel 37%, volkorentarwemeel 14%, tarwebloem 49%), vruchtenvulling 35% (waarvan rozijnen 63%, appelblokjes 19,5% (waarvan fructose-glucosestroop, geconcentreerde appelpuree 33%, suiker, stabilisator (glycerol), vezels, plantaardig vet, geleermiddel (pectine), appelaroma, antioxidant (ascorbinezuur)), krenten 14,5%, rijstbloem), suiker, plantaardige olie (koolzaad), glucosestroop, calciumcarbonaat, rijsmiddel (ammoniumwaterstofcarbonaat), kaneel, zout, appelaroma, erwteneiwit, emulgator (sojalecithine), ijzer, vitamine B6. Bevat: gluten, soja Gemaakt in een bedrijf waar ook ei, melk en sesam worden verwerkt. 1p 28 Verpakte biscuits zijn lang houdbaar. Welke levensvoorwaarde voor micro-organismen ontbreekt in de biscuits, waardoor deze lang houdbaar zijn? A osmose B voedingsstoffen C water D zuurgraad GL-0961-a-10-1-o 10 lees verder

11 1p 29 Er zit tarwemeel en tarwebloem in Evergreen. Wat is het belangrijkste verschil tussen meel en bloem? 1p 30 Er zitten verschillende bestanddelen in Evergreen die gemaakt zijn van vruchten. Welke twee bestanddelen zijn gemaakt van druiven? 1p 31 Uit de productinformatie op de verpakking blijkt dat er weinig verzadigd vet zit in Evergreen. Welke welvaartsziekte brengt men vaak in verband met de consumptie van te veel verzadigde vetten? 1p 32 Uit de productinformatie op de verpakking van Evergreen blijkt dat het product veel voedingsvezels bevat. Voedingsvezels hebben een positieve invloed op een lichaamsfunctie. Welke lichaamsfunctie is dat? A de darmwerking B de haargroei C de hartfunctie D de hormoonhuishouding 1p 33 Er zit keukenzout in Evergreen. Wat is de functie van keukenzout in Evergreen? 1p 34 Er zit 0,18 g zout in Evergreen. Welke groep mensen zal om medische redenen in ieder geval het advies krijgen hun zoutgebruik te verminderen? A mensen met botontkalking B mensen met hoge bloeddruk C mensen met suikerziekte D mensen met obesitas 2p 35 Evergreen bevat vruchtenvulling. Hoeveel gram rozijnen zit er in de vruchtenvulling van één biscuit? Schrijf de berekening op en rond af op één decimaal. GL-0961-a-10-1-o 11 lees verder

12 2p 36 Evergreen bevat grondstoffen bereid uit granen zoals tarwe. Voor hoeveel procent bestaat Evergreen uit grondstoffen bereid uit tarwe? Schrijf de berekening op en rond af op één decimaal. 1p 37 Uit de ingrediëntenlijst van Evergreen blijkt dat er een emulgator in zit. Wat is de functie van een emulgator in levensmiddelen? 2p 38 Op de verpakking staat de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) voor een aantal stoffen. Wat is de ADH van calcium in mg? Schrijf de berekening op en rond af op een heel getal. 2p 39 Evergreen bevat vitamine B6. Hoeveel (gehele) biscuits moet je minimaal eten om ook de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine B6 binnen te krijgen? Schrijf de berekening op. GL-0961-a-10-1-o 12 lees verder

13 Microbiologie 2p 40 Hier zie je een microscoop. Een microscoop heeft drie oculairen: 5x, 10x en 20x en vier objectieven: 5x, 20x, 40x en 60x. Op welke twee manieren kan de microscoop 400x vergroten? 1p 41 Men gebruikt vaak een entnaald voor het maken van een microscopisch preparaat. Waarom gloeit men de entnaald vóór gebruik uit? 1p 42 Men bepaalt het algemeen kiemgetal van een product vaak op een voedingsbodem van PCA. Waarvoor staat de afkorting PCA? 1p 43 Bij microbiologisch onderzoek gebruikt men soms een Rodac-schaaltje. Voor welk microbiologisch onderzoek is een Rodac-schaaltje het meest geschikt? A voor het bepalen van de optimumtemperatuur van schimmels B voor het bepalen van het kiemgetal van snijplankjes C voor onderzoek naar de groeifactoren van gisten D voor onderzoek naar de vorm van micro-organismen GL-0961-a-10-1-o 13 lees verder

14 1p 44 Na het gieten van een voedingsbodem zet men deze meestal ondersteboven neer. Waarom doet men dat? A om te snelle afkoeling te voorkomen B om condensvorming op de voedingsbodem te voorkomen C om uitzakken van de voedingsbodem te voorkomen D om luchtinfectie te voorkomen 1p 45 Soms verdunt men het monster om het kiemgetal van producten op een betrouwbare wijze te bepalen. Wanneer moet men het monster verdunnen? A als het kiemgetal te hoog is B als het monster ondoorzichtig is C als het monster stroperig is D als het monster kleurstof bevat 1p 46 Men plaatst de petrischaal bij voorkeur in een broedstoof om de micro-organismen op een petrischaal te laten uitgroeien tot kolonies. Welke combinatie van tijd en temperatuur is het meest geschikt om het algemeen kiemgetal te bepalen? A één dag bij 20 C B drie dagen bij 10 C C drie dagen bij 30 C D twee weken bij 45 C 1p 47 Soms giet men voedingsbodems met een dubbele bodem. monster bodem 2 bodem 1 Voor welke bepaling gebruikt men zo n dubbele bodem? A de bepaling van het aeroob kiemgetal B de bepaling van het anaeroob kiemgetal C de bepaling van het aantal coli-achtigen D de bepaling van het aantal melkzuurbacteriën GL-0961-a-10-1-o 14 lees verder

15 Hygiënisch werken 2p 48 Hieronder staan tips die betrekking hebben op de hygiëne voor, tijdens en na de bereiding van een maaltijd. 1 Was je handen met zeep, voor en na, maar ook tijdens de bereiding van een maaltijd. Bijvoorbeeld nadat je een biefstukje in de pan hebt gelegd en daarna tomaten wilt snijden. 2 Gebruik keukengerei dat is schoongemaakt met heet water en een afwasmiddel. 3 Ontdooi voedingsmiddelen bij voorkeur in de magnetron of in de koelkast. Laat nooit iets op kamertemperatuur ontdooien. 4 Houd steeds rauwe en bereide producten uit elkaar. Gebruik bijvoorbeeld niet dezelfde snijplank voor rauwe en gebakken kip, behalve als je die snijplank tussendoor goed schoonmaakt. 5 Ruim afval meteen op. Zet restjes eten direct in de koelkast en houd de vuile vaat apart van schoon servies. 6 Let erop dat de voedingsmiddelen voldoende worden verhit: minimaal 75 C tot in de kern. Dit geldt ook voor producten die je opwarmt in de magnetron. 7 Houd de tijd tussen de bereiding en de consumptie zo kort mogelijk. Welke vier van bovenstaande tips hebben betrekking op het tegengaan van kruisbesmetting? Vermeld de nummers. Afwas en milieu Vaatwassers zijn de afgelopen jaren veel minder water en energie gaan gebruiken. In 1978 was zeventig liter water voor een machine-afwas nog heel normaal. Een nieuwe vaatwasser gebruikt gemiddeld twintig liter water en 1,5 kwh elektriciteit per keer. Een gemiddeld gezin gebruikt de vaatwasser vier keer per week. 2p 49 Met hoeveel procent is het waterverbruik per machine-afwas afgenomen? Schrijf de berekening op en rond af op één decimaal. 2p 50 Hoeveel kwh elektriciteit gebruikt een gemiddeld gezin voor de vaatwasser op jaarbasis? Vermeld ook de berekening. GL-0961-a-10-1-o 15 lees verder

16 Steriel huis onnodig Goed schoonmaken met een gewoon reinigingsmiddel beperkt besmettingen met micro-organismen. Door een goede reiniging wordt het voor micro-organismen een stuk moeilijker zich te vermeerderen. 1p 51 Over welke levensvoorwaarde voor micro-organismen gaat het in bovenstaande tekst? A over osmose B over voeding C over water D over zuurstof 1p 52 Welke van onderstaande schoonmaakmiddelen zijn desinfectiemiddelen? A afwasmiddel en soda B alcohol en soda C chloor en schoonmaakazijn D schoonmaakazijn en alcohol 1p 53 Om iets goed schoon te maken, moet je hard boenen. Welke eigenschap of eigenschappen van het reinigingsmiddel is of zijn ook belangrijk om iets goed schoon te krijgen? A de concentratie B de temperatuur C zowel de concentratie als de temperatuur Het vaatdoekje In verschillende onderzoeken is aangetoond dat in de keuken veel ziekmakende bacteriën en virussen voorkomen. Rauwe levensmiddelen, vooral rauw vlees en rauwe kip, kunnen die ziekmakers afleveren. De bacteriën en virussen kunnen enige tijd overleven, vooral in een warme en vochtige ruimte. Regelmatig slagen ze er dan ook in iemand ziek te maken. De vochtige vaatdoek is bij uitstek een plaats waar bacteriën en virussen makkelijk kunnen overleven. 1p 54 Hoe kan je het risico op besmetting door vaatdoekjes het best voorkomen? A de vaatdoekjes altijd direct drogen op een radiator B de vaatdoekjes altijd vochtig ophangen C de vaatdoekjes vaak en bij 30 C wassen D de vaatdoekjes vaak en bij 60 C wassen 1p 55 In bovenstaande tekst gaat het over ziekmakende bacteriën. Hoe noemt men ziekmakende bacteriën ook wel? A aeroob B anaeroob C pathogeen D zuurstofminnend GL-0961-a-10-1-o 16 lees verder

17 1p 56 Men gebruikt veel reinigings- en desinfectiemiddelen voor het schoonmaken van de hulpmiddelen in de keuken. Welk product is het minst belastend voor het milieu? A ammonia B chloor C groene zeep D soda-oplossing 1p 57 Welk product is het meest geschikt voor het verwijderen van kalkaanslag? A soda B alcohol C schoonmaakazijn D schuurmiddel GL-0961-a-10-1-o* 17 lees verder einde