vaker vergeten in palliatieve zorg
|
|
- Matthias ten Hart
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Communicatie: zo vaak geroemd, maar nog vaker vergeten in palliatieve zorg Antwerpen, 27 november 2010 Walter Rombouts Klinisch psycholoog Medische oncologie en Palliatief support team UZ Leuven Bureau voor opleiding en vorming Perspectief
2 Laat duidelijk zijn. Ik heb jullie niet veel te leren Ik wil samen met u kijken naar een aantal uitgangspunten en een aantal mogelijke knelpunten Want communicatie is een opperbest medicament, als het goed gegeven wordt!
3 Laat duidelijk zijn Kwaliteit van communicatie is wel degelijk te bepalen Door beoordeling van Het effect door betrokkene Door adequate toepassing binnen de context
4 Laat duidelijk zijn Beoordeling van de context Context Zoals ik die waarneem (JM Pfaff; hier is nog niets aan de hand ) Zoals ik die creëer (Obama; hier hebben we zeker nog iets voor ) Zoals die feitelijk is
5 Laat duidelijk zijn Knelpunten in arts-patiënt communicatie hebben gevolgen voor patiënt, voor familie, voor arts zelf Stewart et al, 2007 Ervaring alleen doet artsen niet evolueren in wenselijke richting Fallowfield, 2006
6 Kwaliteit van communicatie binnen context palliatieve zorg Tijdig Herhaald Met begrip voor crisisgevoel Met aandacht voor info en voor emotie
7 Kwaliteit van communicatie binnen context palliatieve zorg Met adequate balans tussen eigen verantwoordelijkheid en begrip voor het verlangen van de andere Vooruitblikkend Met omgeving (partner, gezin )
8 Kwaliteit van communicatie binnen context palliatieve zorg Met aandacht voor bespreking van zorgconcepten Met holding en containing
9 TIJDIG
10 Pst onderzoek: Communicatie over diagnose en prognose Te weinig communicatie met de pt. over prognose & diagnose: 33% van de patiënten weet niet dat het levenseinde nadert Geen bewuste en actieve communicatie: bij 20% van de patiënten weten we niet wat ze weten Kent Ja Neen Niet patient: duidelijk diagnos e prognos e 77,5% 15% 7,5% 47% 33% 20% N = 503 in 4 ziekenhuizen met PST, registratie bij aanmelding bij het PST
11 Pst onderzoek: Communicatie over diagnose en prognose Laattijdige communicatie: 102/503 patiënten kunnen niet meer 102/503 patiënten kunnen niet meer geïnformeerd worden wegens coma, verwardheid, etc.
12 Pst onderzoek: Communicatie over diagnose en prognose Communicatie hangt te veel af van factoren die niet relevant zijn: Oudere patiënten zijn minder geïnformeerd dan jongere Kankerpatiënten op oncologische afdeling zijn beter geïnformeerd dan kankerpatiënten op nietoncologische afdeling Kankerpatiënten zijn beter geïnformeerd dan niet- kankerpatiënten
13 Pst onderzoek: Communicatie over diagnose en prognose De reden waarom een patiënt niet geïnformeerd is over prognose lijkt niet altijd relevant Waaier aan redenen: 416 redenen / 166 niet-geinformeerde patiënten (=2,5 reden/patient) Redenen reflecteren veeleer de eigen / familie s onmacht of angst Redenen gaan vaak uit van eigen opvatting: «Wat is het best voor de patiënt». ( paternalisme!) Vragen we ons af : «Wat wil/moet deze patient echt weten?» Zijn er echt tegenindicaties i om dat niet te bespreken?
14 P A T I E N T A R T S Onmogelijkheid om pt te informeren (coma, verwardheid ) 102 Pt stelt zelf geen vragen 36 Pt wil niet geïnformeerd worden 21 Onwenselijk om de pt in te lichten 10 Anderee 14 Eigen oordeel dat het onwenselijk is om de pt in te lichten 38 Oordeel dat het niet nodig is de pt in te lichten 30 Moeilijk in te schatten prognose/onzekerheid over prognose 7 Gebrek aan tijd, nog geen gelegenheid genomen 5 Onenigheid binnen het artsenteam 4 Respect voor de wens van de pt om niet ingelicht te worden 4 Andere 46 F A M I L I E Angst voor de confrontatie met de pt 30 Hoop van de pt niet willen wegnemen 28 Angst om de pt te belasten met info 26 Onenigheid binnen de familie 7 Andere 8
15 Tijdig Niet snel genoeg We onderschatten de info-nood nood van patiënten Fallowfield 2002 (87%) Meedelen geeft geen psychologische stoornissen Barnett 2002 Niet meedelen verhoogt angst, onzekerheid en verwarring Fallowfied 2002
16 En als de familie zegt niet doen Resist the temptation (IPOS richtlijnen, 2006) Wat brengen ze in? Iemand die het echt niet kan dragen Die eigen emotionele verwarring en crisis De eigen coping
17 MET BEGRIP VOOR CRISISGEVOEL
18 crisis Psychologische crisis ik moet iets doen, maar ik weet niet wat Uit zich in allerlei soorten van gedragingen Omgeving heeft vaak een groter crisisgevoel dan de patiënt Overschatten symptoomlijden bij patiënt Zweers, 2009 Eigen onmacht
19 crisis Crisis voorkomen Arts die zelf initiatief tot communicatie neemt van waar komen we, waar zijn we, waar gaan we naartoe? Angstreductie door controle en voorspelbaarheid in onzekere situaties ti te verhogen (ipv 100% controle) Bekommernissen en belevingen bespreken RAZAVI, 2007: ability to explore
20 crisis Crisis hanteren Herkennen!!! Gedachten: tunnelperspectief Gevoelens: onzekerheid, angst Lichamelijk: verstoring Gedrag: storend Interpersoonlijk: belastend Brinkman, 2003 Regel van drie: Wie kan helpen? Nog meegemaakt? Hoe toen opgelost?
21 crisis Vraag naar behandeling is vaak crisisvraag it is usually a reaction of shock in a patient, even those who may have been expecting it resist the temptation to offer another anti-cancer therapy which may diminish the patient s qualitiy of life without much benefit IPOS, 2006
22 MET AANDACHT VOOR INFO EN EMOTIE
23 Info en emotie Het is een informatieopdracht Het is een emotionele opdracht Niet altijd goesting, slechte d dag (BENSING 2003) Niet altijd in staat (eigen jobsatisfactie)(bensing 2003) Niet altijd bewust van eigen blocking behavior (MAGUIRE 1996,2000,2005), 2005) (BLACK 2007)
24 Info en emotie Afblokken van emoties (blocking) Veel te veel informatie geven (lecturing) Geen moeilijke onderwerpen aansnijden als de patiënt dat zelf niet doet (collusion) Vroegtijdige geruststelling (premature reassurance)
25 Info en emotie Informatieopdracht: met mondjesmaat beginnen met informatie te geven, en vervolgens op het copinggedrag van de patiënt letten Copinggedrag: (MILLER, 1996) Monitoring (info-verzamelaar) Blunting (info-vermijder)
26 Info en emotie Informatiebehoefte van de patiënt vraagt instrumenteel gedrag van de arts Info doseren, grafisch voorstellen, herhalen, toetsen of info begrepen is en eventueel bijsturen
27 Info en emotie Naast info-behoefte, is er bij de patiënt ook een emotionele o e e behoefte (BENSING, 2002, the need to know and the need to be known ) Affectief gedrag: Luisterhouding Inleven Erkenning geven (gevoelens benoemen) Vragen naar gevoelens, verwoorden van gevoelens bevorderen (FAULKNER & MAGUIRE: educated guesses )
28 Info en emotie Emotionele en info-opdracht combineren Zelf de touwtjes in handen nemen Info wordt vaak niet of verkeerd begrepen Meerdere gesprekken aanbieden
29 Info en emotie Emotionele opdracht: artsen reageren slechts op 40% van de emotionele cues (MAGUIRE, 2006) Basisschema (FLETCHER 2006) Basisschema (FLETCHER,2006) Naming Understanding Respecting Supporting Exploring
30 Info en emotie Emotionele zorg vraagt niet zo veel tijd, wel erkenning van emoties Emotionele zorg vraagt Opleiding van de arts Zelfzorg van de arts
31 MET AANDACHT VOOR PATIENT EN OMGEVING
32 Patiënt en familie Familie wordt nog te vaak gezien als alleen maar zorg-gever, en niet als zorg-vrager (terwijl distress twee maal zo hoog is ) Familie betrekken is niet iets bijzonder speciaal doen Familie betrekken is door gesprek met een systeem de eigen dynamiek van het systeem laten werken (emoties uiten, krachten bundelen, moeilijkheden samen oplossen, elkaars draagkracht verhogen ) en negatief geladen interacties beperken (elkaar sparen, elkaar ontwijken ) Familie dus zeker betrekken bij crisisgedrag, en niet vermijden
33 Patiënt en familie Betrekken van familie: Moeilijker, ingewikkelder Niet alleen: weten jullie alles? Ook: zien jullie het zitten om hiermee om te gaan? Maar ook sterker en constructiever (CHOCHINOV,2001: preventie van depressie)
34 MET DE BLIK VOORUIT
35 Met de blik vooruit Bossuyt, Volckaerts,Hiele,Sermeus, 2007 over gebruik van therapiebeperkingsmogelijkheden en DNRcodes in UZ Gasthuisberg resultaat: in 20% van de situaties wordt de beslissing met de patiënt en de familie besproken
36 Met de blik vooruit Gebruik van scharniermomenten als aanleiding tot gesprek Van waar komen we? Waar staan we? Waar gaan we naartoe? We hopen dat alles goed zal gaan Maar We hopen dat alles goed zal gaan. Maar wat gaan we doen als het niet goed loopt?
37 Met de blik vooruit Scharniermomenten: momenten in het zorgtraject van patiënten waarop er iets verandert in de medische situatie of in de ziektebeleving van de patiënt Worden: Vaak niet herkend Onvoldoende d benut
38 Met de blik vooruit Scharniermomenten: patiënt en omgeving zijn actieve partners niet benutten geeft crisis COX 2007 overschatting van prognose door g p g artsen bemoeilijkt LAMONT 2000;GLARE 2003
39 Met de blik vooruit Communicatie rond Comfort Levensverlenging Behoud van functies Dr.Ghijsebrechts, wzc Zonnestraal Hasselt
40 En Communicatie vanuit eigen verantwoordelijkheid, met begrip voor het verlangen van de andere
41 En Vermogen om holding en containing te geven als arts Containing: ernstige emoties kunnen verdragen Holding: woorden geven aan die emoties Kohut
42 En Vermogen om zorgconcepten te bespreken
43 Zorgconcept is interne overtuiging van wat goede zorg is Hoe wensen we te zorgen voor iemand, en waar komt dat vandaan? Wat denken we dat optimale zorg is, en hoe is dat idee tot stand gekomen? Invloed van tijd, omgeving, spiritualiteit, media Bij familie, maar ook bij zorgverleners (paternalisme, gebruik medicatie ) Enkel vroegtijdige bespreking maakt het zorgconcept van mezelf en de andere helder
44 Wat heeft de arts hiervoor nodig? Kennis van communicatieregels Moed Niet altijd goesting, slechte d dag (BENSING 2003) Niet altijd in staat (eigen jobsatisfactie)(bensing 2003) Niet altijd bewust van eigen blocking behavior (MAGUIRE 1996,2000,2005), 2005) (BLACK 2007)
45 Wat heeft de arts hiervoor nodig? Goede zelfzorg Preventie van burn-out (grenzen bewaken, keuzes maken)shaufelli k ) 2009 Preventie van emotional fatigue FIGLEY 2000
46 Wat heeft de arts hiervoor nodig? Zicht op eigen rol in het team Bespreking van Spiritualiteit Ethische keuzes places to be bad
47 Tot slot H. Priggerson kwaliteit van communicatie tijdens palliatieve fase beïnvloedt rechtstreeks de kwaliteit van het nabestaan van nabestaanden
Psychologische ondersteuning van patiënt, familie en hulpverlener. Inge Bossuyt, verpleegkundige palliatief support team UZ Leuven
Psychologische ondersteuning van patiënt, familie en hulpverlener Inge Bossuyt, verpleegkundige palliatief support team UZ Leuven Inhoud 1. Zorgattitude van alle hulpverleners 2. Hoe beleving en bekommernis
Nadere informatieSlecht nieuws goed communiceren
Slecht nieuws goed communiceren M A N U K E I R S E F A C U L T E I T G E N E E S K U N D E, K U L E U V E N Waarheid is een van de meest krachtige medicamenten waarover men beschikt, maar men moet nog
Nadere informatieCommunicatie in de palliatieve zorg
Communicatie in de palliatieve zorg Met patiënten, met hun omgeving, met andere hulpverleners 1Dr. Stéphanie De Maesschalck Inleiding Voorstelling Eigen vragen/casussen kort in groepjes van 3-tal Enkele
Nadere informatieDE COMMUNICATIE VAN DE BEROEPSUITOEFENAAR IN DE GEZONDHEIDSZORG MET DE NAASTEN VAN DE PATIËNT
DE COMMUNICATIE VAN DE BEROEPSUITOEFENAAR IN DE GEZONDHEIDSZORG MET DE NAASTEN VAN DE PATIËNT Colloquium cel Patiëntenrechten, FOD Brussel,24-11-2017 Walter Rombouts UZ Leuven Palliatief Support team,
Nadere informatiePsychologische aspecten bij donatie dr. Carine Poppe, MSc, PhD Psycholoog Cognitief-gedragstherapeut Transplantatiecentrum UZG
Psychologische aspecten bij donatie dr. Carine Poppe, MSc, PhD Psycholoog Cognitief-gedragstherapeut Transplantatiecentrum UZG 1 Emotioneel beladen thema s Overlijden van dierbare Donatie van iets van
Nadere informatieResilience. 9de Vlaams Congres Palliatieve Zorg. 13 september 2012 1. Gespannen veer of relaxte kracht: wat maakt het verschil in de concrete zorg?
Gespannen veer of relaxte kracht: wat maakt het verschil in de concrete zorg? Walter Rombouts Klinisch Psycholoog Palliatief Support Team UZ Leuven Docent Kaderopleiding Palliatieve Zorg Universiteit van
Nadere informatieMIJN WENSEN voor mijn gezondheidszorg
MIJN WENSEN voor mijn gezondheidszorg Leidraad bij VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Eindejaarscongres BVPV 3 dec 2016 Arne Heylen klin. psycholoog PST arne.heylen@uzleuven.be Shift in patiëntenbejegening Voorafgaande
Nadere informatieVan curatief naar palliatief: moeilijke communicatie
Van curatief naar palliatief: moeilijke communicatie Het belang van communicatie in palliatieve zorg Sofie Eelen psychologe PST AZ St Jozef Malle Van curatief naar palliatief Communicatie: van curatief
Nadere informatieSlecht nieuws goed communiceren. Dr. Piet Vercauter OLV-Ziekenhuis Aalst-Ninove-Asse 22/04/2016
Slecht nieuws goed communiceren Dr. Piet Vercauter OLV-Ziekenhuis Aalst-Ninove-Asse Piet.vercauter@olvz-aalst.be 22/04/2016 Communicatie in de oncologie Slecht nieuws meedelen is een proces Structuur van
Nadere informatieHet levenseinde teruggeven aan de mensen
Het levenseinde teruggeven aan de mensen Manu Keirse Hoogleraar, Faculteit der Geneeskunde KU Leuven Ondervoorzitter Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen Sterven is zo oud als de mensheid Het levenseinde
Nadere informatiePROGRAMMA. 14u15: PLENAIRE TERUGKOPPELING
PROGRAMMA 12u00: ONTHAAL MET BROODJES LUNCH 12u30: PLENAIRE INLEIDING Visie Mijn wensen voor mijn gezondheidszorg: VZP op maat van de patiënt Casus uit de praktijk 13u15: MULTIDISCIPLINAIRE UITWISSELING
Nadere informatie28/11/2010. Belgische kankerregistratie nieuwe diagnoses. Vera Callebaut Psychologe/psychotherapeute UZA. 156 per dag.
Belgische kankerregistratie 2005 Vera Callebaut Psychologe/psychotherapeute UZA 57.185 nieuwe diagnoses 156 per dag Slecht nieuws bij diagnose recidief progressie behandeling heeft geen effect meer behandeling
Nadere informatieZiek zijn en (niet) genezen. Leuven 1-12-2011
Ziek zijn en (niet) genezen Leuven 1-12-2011 Johan Menten Walter Rombouts UZ Leuven - Goed ouder worden is een levenskunst. - Oudere mensen hebben vele zaken misschien minder in de hand, maar.zo lang mogelijk
Nadere informatieIt takes two to tango Effectieve communicatie met de (oudere) patiënt. Julia van Weert Utrecht, 8 juni 2015 Samen Bouwen aan Transmurale Zorg
It takes two to tango Effectieve communicatie met de (oudere) patiënt Julia van Weert Utrecht, 8 juni 2015 Samen Bouwen aan Transmurale Zorg 2 Doelen van Communicatie? Doelen van Communicatie Functie Doel
Nadere informatieDe oncocoach. Marrigje Tielens Digestieve en respiratoire oncocoach ZOL Genk
De oncocoach Marrigje Tielens Digestieve en respiratoire oncocoach ZOL Genk Wat is een oncocoach? Nationaal kankerplan van Laurette Onckelinx: Initiatief 10: psychosociale steun aan de patiënten in het
Nadere informatieDokter, ik heb kanker..
Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut
Nadere informatieHet slecht nieuws gesprek : een oncologische visie. Wesley Teurfs Medisch oncoloog ZNA Stuivenberg/Sint-Erasmus/Middelheim 04/06/2016
Het slecht nieuws gesprek : een oncologische visie Wesley Teurfs Medisch oncoloog ZNA Stuivenberg/Sint-Erasmus/Middelheim 04/06/2016 Het slecht nieuws gesprek 1. Inleiding 2. Doelstellingen 3. 10 stappen
Nadere informatieIeder zijn waarheid. Dirk Hendrickx. oncologie (digestieve) palliatief support team. Coda Hospice Wuustwezel
Ieder zijn waarheid Dirk Hendrickx psycholoog AZ Klina Brasschaat oncologie (digestieve) palliatief support team Coda Hospice Wuustwezel Uitgangspunt: omgang met sterfelijkheid (Yalom, 2008) Er zijn mensen
Nadere informatieVroegtijdige zorgplanning
Vroegtijdige zorgplanning Een planning die zorg vraagt WZC Onze Lieve Vrouw WAT IS VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING? Welke zorg zou u wensen indien u ernstig ziek zou worden? Wilt u een levensverlengende behandeling
Nadere informatieWorkshop: Geweldloze Communicatie
Workshop: Geweldloze Communicatie ALV SIETAR NL Door Jackie van der Kroft www.jackievanderkroft.nl Programma: Geweldloze Communicatie Introductie Model 4 elementen Niet-verbindende communicatie Praktijk
Nadere informatieDe lange weg is vaak te kort.
www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw De lange weg is vaak te kort. Dr. F. Krekelbergh Geriater Verantwoordelijke arts palliatieve zorgen Levenseinde is belangrijk moment Vroeg of laat Leven : veel verlieservaringen
Nadere informatieDe waarde van een warm contact onderzoek naar affectieve zorgverlener-patiënt communicatie
De waarde van een warm contact onderzoek naar affectieve zorgverlener-patiënt communicatie iii Sandra van Dulmen Ziel en Zakelijkheid in de Zorg 30 september 2012 Ik vind het belangrijk dat mijn arts Ik
Nadere informatieSchokbrekers in de communicatie met de patiënt en hun naasten
Schokbrekers in de communicatie met de patiënt en hun naasten Christien de Jong Psychotherapeut / trainer Eigen praktijk / Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie Christien de Jong, psychotherapeut
Nadere informatieHet palliatief support team
Het palliatief support team T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont
Nadere informatieVroegtijdige Zorgplanning
Vroegtijdige Zorgplanning Theoretisch kader Dr Ruth Piers Dienst Geriatrie UZ Gent 1 Inleiding Wetgevend kader MAAR praktijk Kanttekeningen vanuit de patiënt Kanttekeningen vanuit de zorgverstrekkers Toegepast
Nadere informatieInterculturele communicatie
Interculturele communicatie 11 november 2014 Andre van Houwelingen, Klinisch psycholoog, psychotherapeut Medisch Centrum Haaglanden 1 Programma Inleiding en kennismaking Wat is cultuur Wat is communicatie
Nadere informatieTRAJECTBEGELEIDING BIJ PATIËNTEN MET
TRAJECTBEGELEIDING BIJ PATIËNTEN MET DARMKANKER 26 maart 2015 EVA PAPE MARIANNE MARTENS 2011 Universitair Ziekenhuis Gent WAT IS EEN VERPLEEGKUNDIG CONSULENT IN DE ONCOLOGIE? = ONCOCOACH, ZORGVERPLEEGKUNDIGE,
Nadere informatiePsychosociale aspecten bij longkankerpatiënten. Christine De Coninck Palliatief Support Team UZ Gent 1 december 2007
Psychosociale aspecten bij longkankerpatiënten Christine De Coninck Palliatief Support Team UZ Gent 1 december 2007 Overzicht Inleiding Prevalentie psychosociale problemen Specifieke aspecten bij longkanker
Nadere informatieGefaseerde Tijdigheid
Gefaseerde Tijdigheid Marc Eyck, huisarts Gezondheidscentrum Neerbeek Consulent Palliatieve Zorg Hoofd Beleid NHG Belangenverstrengeling Geen Op tijd en proactief bespreken keuzes laatste levensfase Deze
Nadere informatieContinue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou
Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde/docent Wat is het? Probeer te verwoorden wat volgens jou palliatieve sedatie is PALLIATIEVE SEDATIE
Nadere informatieWacht maar tot ik groot ben!
www.geerttaghon.be Wacht maar tot ik groot ben! Omgaan met agressie bij kleine kinderen Geert Taghon 2013 Ontwikkeling kleine kind De wereld leren kennen en zich hieraan aanpassen (adaptatie) Processen
Nadere informatieCasus Hoe wensen mensen te sterven? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. Samen werken rond. Vroegtijdige Zorgplanning
DEELSEL Gent : (SEL : samenwerking Eerste Lijn) Samen werken rond vroegtijdige zorgplanning Samen werken rond Vroegtijdige Zorgplanning Palliatieve Zorg Gent-Eeklo Uitgangspunt van dit project : Toename
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieWat je zegt doet ertoe; Gesprekstechnieken in de palliatieve zorg
Wat je zegt doet ertoe; Gesprekstechnieken in de palliatieve zorg Dr.Mecheline van der Linden 24 mei 2018 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieVoorafgaande zorgplanning: van studies naar klinische praktijk. Naomi Dhollander
Voorafgaande zorgplanning: van studies naar klinische praktijk. Naomi Dhollander Inhoud Wat is advance care planning (ACP) in kader van goede palliatieve zorg? Enkele cijfers voor Vlaanderen/België? ACP
Nadere informatieOmgaan met een stoma: een versmald levenspad met een ongenode gast?
Omgaan met een stoma: een versmald levenspad met een ongenode gast? An Lievrouw psycholoog Oncologisch Centrum UZ Gent Stellingen 2 We moeten de patiënt zover krijgen dat hij zijn stoma aanvaardt. Ja Ik
Nadere informatieSituering Vlaams Patiëntenplatform vzw (VPP) - onafhankelijk platform - Bijna 100 patiëntenverenigingen - Ervaringsdeskundigen
Patiëntenparticipatie als meerwaarde voor... Situering Vlaams Patiëntenplatform vzw (VPP) - onafhankelijk platform - Bijna 100 patiëntenverenigingen - Ervaringsdeskundigen Ilse Weeghmans,VPP vzw Symposium
Nadere informatieRe-integratie van de chronische pijnpatiënt: van pijn coping tot arbeidstrajectbegeleiding. Vera Callebaut Psycholoog Pijncentrum UZA
Re-integratie van de chronische pijnpatiënt: van pijn coping tot arbeidstrajectbegeleiding Vera Callebaut Psycholoog Pijncentrum UZA Pijn is multidimensioneel sensorisch cogn/evaluatief affectief Pijn
Nadere informatieKanker in het gezin als een steen in het water
NVPO Congres 16 maart Drs. Carine Kappeyne van de Coppello Drs. Anja van Onna Kanker in het gezin als een steen in het water als een steen in het water Agenda Kanker in het gezin: algemene informatie Ontwikkelingsfases
Nadere informatieWaarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Motiveren tot gedragsverandering; Wat is lastig en wat kun je doen?
Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Motiveren tot gedragsverandering; Wat is lastig en wat kun je doen? Leerlingen met SOLK Effectieve gesprekken met ouders en leerlingen drs. Hilde Jans psycholoog
Nadere informatieBalans in evenwicht. Praktische tips voor familieleden van een palliatieve persoon. Ann Herman St. Jozefskliniek Izegem 27/09/11
Balans in evenwicht Praktische tips voor familieleden van een palliatieve persoon Historiek Binnen de werkgroep Sociaal werk van de Federatie Palliatieve Zorg werkten we geruime tijd rond de taakinhoud
Nadere informatieMotivatiedissonantie in de hulpverlening. Luc Van de Ven Klinisch Ouderenpsycholoog UPC KU Leuven
Motivatiedissonantie in de hulpverlening Luc Van de Ven Klinisch Ouderenpsycholoog UPC KU Leuven Wat is motivatiedissonantie? Interactie vanuit verschillende motivatie De logica van de hulpverlener en
Nadere informatieWat als ik niet meer beter word
Wat als ik niet meer beter word moeilijke keuzes & beslissingen rondom levenseinde Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Consulent en adviseur IKNL Antoon van Dijck Palliatieve zorg is integrale
Nadere informatieOndersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter)
Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) De diagnose kanker kan grote impact op u en uw naaste(n) hebben. De ziekte en de behandeling kunnen niet alleen lichamelijke klachten met zich meebrengen,
Nadere informatieVeiligheid en Integriteit
Veiligheid en Integriteit Persoonlijke aspecten en effecten van (be)dreiging VBG 27 februari 2013 Rob van den Biggelaar adviseur sociale veiligheid / psycholoog E-mail: vandenbiggelaar@habilis.nl Deze
Nadere informatieCOMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM???
Ik wil niet leven zoals een plant Als ik mijn familie niet meer ken, wil ik liever dood Ik wil niet afzien! Mijn broer denkt zus, en ik zo, wat moeten we nu doen? Hebben wij nu wel de juiste keuzes gemaakt?
Nadere informatieCommunicating about Concerns in Oncology K. Brandes
Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Nederlandse samenvatting Uit een recente rapportage van KWF Kankerbestrijding blijkt dat 64% van de (ex-) patiënten met kanker zorgen ervaart over psychosociale
Nadere informatieProcesadvisering Bijeenkomst 4
Procesadvisering Bijeenkomst 4 Inhoud Terugblik bijeenkomst 3 Hoofdstuk 4: De beleving van adviseur en geadviseerde Rolopvatting adviseur Cyclus van veranderingen Appriciative inquiry Weerstand bij veranderingen
Nadere informatieDe 10 meest gestelde vragen: Richtlijnen voor patiëntgerichte informatieverstrekking
De 10 meest gestelde vragen: Richtlijnen voor patiëntgerichte informatieverstrekking Dr. C. De Valck Interactie-consulente Virga Jesseziekenhuis 011/309001 -Wat is patiëntgerichtheid? -Waarom aandacht
Nadere informatieDNR EEN ZORGVULDIGE AFWEGING VAN WAT MEDISCH NOG ZINVOL IS
DNR EEN ZORGVULDIGE AFWEGING VAN WAT MEDISCH NOG ZINVOL IS Een zorgvuldige afweging van wat medisch (nog) zinvol is... Soms biedt een medische behandeling geen oplossing meer voor een bestaand medisch
Nadere informatieWaarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Workshop Motiverende Gespreksvoering Hoe werkt advies? drs. Hilde Jans psycholoog hilde.jans@cambiamo.
Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Workshop Motiverende Gespreksvoering Hoe werkt advies? drs. Hilde Jans psycholoog hilde.jans@cambiamo.nl Waarom mensen niet? Dus wat kun je doen? Ze weten niet
Nadere informatieMini symposium 5 leefstijlen bij sterven
Mini symposium 5 leefstijlen bij sterven Gent 25 april 2013 Opzet Opstarten Toelichting op STEM Introductie in leefstijlen bij sterven + casuïstiekbespreking Verschillen in omgaan met verdriet Afsluiting
Nadere informatiePalliatieve zorg in ontwikkeling
Palliatieve zorg in ontwikkeling Wim van Boerdonk Gertie van Gemert Marleen van Casteren Voor een warm thuis Programma Project: verbeteren stervensfase in Kalorama Inhoud: zorg in de stervensfase 1 Verbeteren
Nadere informatieOnline Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out
Online Psychologische Hulp 2 Therapieland 3 Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Overspanning & Burn-out van Therapieland. Je krijgt uitleg
Nadere informatieDe terminale patiënt: Inleiding. Prof Dr Nele Van Den Noortgate Universitair Ziekenhuis Gent PUO VZA 6 november 2007
De terminale patiënt: Inleiding Prof Dr Nele Van Den Noortgate Universitair Ziekenhuis Gent PUO VZA 6 november 2007 Medische beslissingen bij levenseinde Type of deaths 1998 % of all death 2001 Intention
Nadere informatiePALLIATIEVE ZORG In de tjongerschans
PALLIATIEVE ZORG In de tjongerschans Alie Timmer Marieke van Harskamp Disclosure sheet Palliatieve zorg in de Tjongerschans Inleiding Palliatieve zorg: definitie en meer. Markering Behoeften Kenmerken
Nadere informatieVroegtijdige zorgplanning
Vroegtijdige zorgplanning Manu Keirse Hoogleraar, Faculteit der Geneeskunde KU Leuven Ondervoorzitter Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen Het levenseinde voorzien 74 % sterven in zorgvoorzieningen 1/3
Nadere informatieKomt u mij leren mijn ziekte te aanvaarden? : over psychologische ondersteuning van patiënten met darmkanker
Komt u mij leren mijn ziekte te aanvaarden? : over psychologische ondersteuning van patiënten met darmkanker An Lievrouw psycholoog Oncologisch Centrum UZ Gent 26 maart 2015 Uiteindelijk is het belangrijk
Nadere informatieErvaringen vanuit D4D. Waarvoor staan we? Aanspreekpunt voor wie? Via de website Vzw met een verhaal Eerste gegevens uit de praktijk Hoe verder
Inleiding Doctors4Doctors (D4D) is recentelijk van start gegaan en biedt een aanspreekpunt voor artsen met een hulpvraag. We schetsen kort vanuit welke idee D4D is opgericht, en aan welke noden in het
Nadere informatieCommunicatie met de patiënt na een vermijdbaar incident: Een weg vol obstakels
Communicatie met de patiënt na een vermijdbaar incident: Een weg vol obstakels Wim Schrauwen Klinisch psycholoog Medische Oncologie & Palliatieve Zorg UZ Gent 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 1 Er spelen
Nadere informatieErvaring in palliatieve zorg
De psychologische invalshoek in de palliatieve zorg Wie doet wat? Dr. Judith Prins klinisch psycholoog Medische Psychologie Congres NPTN 2 november 2006 1 Ervaring in palliatieve zorg 1986-1990 1992-1996
Nadere informatieJozien Bensing Hanneke de Haes Jozien Bensing
Communicatie in de zorg voor kankerpatiënten Jozien Bensing Hanneke de Haes Jozien Bensing Algemene insteek Niet alleen aandacht nodig voor: De kanker die een patiënt heeft Maar ook voor: De patiënt die
Nadere informatieHoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s. Foto Britt Straatemeier. Deze brochure werd mogelijk gemaakt door:
Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s Foto Britt Straatemeier Deze brochure werd mogelijk gemaakt door: Tips voor grootouders Foto Susanne Reuling Als in het gezin van
Nadere informatieOncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis
Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk
Nadere informatiePartner ondersteuning 1
Partnerondersteuning 1 Je partner heeft borstkanker, wat nu? Informatie voor je partner Kanker heb je niet alleen. Ook jij als partner wordt mee betrokken in de strijd. Het bericht is voor jou net zo n
Nadere informatieOncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis
Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk
Nadere informatieSTABLE LOVE, STABLE LIFE?
STABLE LOVE, STABLE LIFE? De rol van sociale steun en acceptatie in de relatie van paren die leven met de ziekte van Ménière Oktober 2011 Auteur: Drs. Marise Kaper Master Sociale Psychologie, Rijksuniversiteit
Nadere informatieSchokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten
Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Christien de Jong, psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Koos van der Knaap,
Nadere informatieDE OUDER-KIND RELATIE EEN KWALITATIEVE ANALYSE VAN GESPREKKEN MET AWEL
DE OUDER-KIND RELATIE EEN KWALITATIEVE ANALYSE VAN GESPREKKEN MET AWEL HALLO Hallo. Ik ben een meisje van 12, mijn ouders zijn gescheiden en mijn moeder heeft nu een nieuwe man en ik kan hem niet goed
Nadere informatieSuïcidepreventie. Marian de Groot Directeur handicap + studie Mede namens 113-Online
Suïcidepreventie Marian de Groot Directeur handicap + studie Mede namens 113-Online Missie en visie @113 Taboe op praten over zelfmoord doorbreken Drempels bij zoeken en vinden van hulp verlagen Landelijk
Nadere informatieOnderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017
Onderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017 Deze lijst van onderzoeksvragen kwam tot stand na een bevraging bij de coördinatoren van de regionale netwerken voor palliatieve zorg en de voorzitters van
Nadere informatieAls genezing niet meer mogelijk is
Algemeen Als genezing niet meer mogelijk is www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG043 / Als genezing niet meer mogelijk is / 06-10-2015 2 Als
Nadere informatieen de rol van palliatieve zorg
en de rol van palliatieve zorg 16 februari 2017 Marleen Hout-Korevaar Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Enkele casus vooraf Ontwikkeling euthanasie debat Euthanasiewet in 2002 In
Nadere informatieHoe werkt advies? Ze weten niet wat Ze weten niet waarom Ze weten niet hoe. HersenletselCongres 2014 3 november
HersenletselCongres 2014 3 november Disclosure belangen sprekers C1 Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Motiveren tot gedragsverandering; wat is lastig en wat kun je als professional doen? (potentiële)
Nadere informatieSTUDIEDAG SAMENWERKINGSVERBAND ZUID-KENNEMERLAND
STUDIEDAG SAMENWERKINGSVERBAND ZUID-KENNEMERLAND VANDAAG: WAAR VOEDEN WE VOOR OP? PREVENTIE ONTWIKKELING VAN HET BREIN SOCIAAL EMOTIONEEL LEREN METACOGNITIEVE VAARDIGHEDEN ESSENTIE VAN OVERDRACHT PROBLEEM
Nadere informatieThema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie
Thema Kernelementen Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie Tips voor de trainer: Werken met mensen is werken met emotie. Leer emoties als signaal te herkennen, maar niet als leidraad te
Nadere informatieKanker... wat nu? T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk
Kanker... wat nu? T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatiemiddelengebruik en verstandelijke beperking Een folder voor hulpverleners uit de verslavingszorg
middelengebruik en verstandelijke beperking Een folder voor hulpverleners uit de verslavingszorg Eric komt in begeleiding om zich te laten behandelen voor alcohol- en cannabisgebruik. Hij doet vlot zijn
Nadere informatieOMGAAN MET DE DIAGNOSE EN DE BEHANDELING HOE MOET HET NU VERDER?
OMGAAN MET DE DIAGNOSE EN DE BEHANDELING HOE MOET HET NU VERDER? KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_alg_009 INHOUDSTAFEL 01 Inleiding 3 02 Moet ik veel weten over de behandeling? 3 03 Hoe kan ik goed voor mezelf
Nadere informatieZelfevaluatie * Agressie
ben op de hoogte van agressie & beleid Ik heb inzicht in beleidsmatige zaken rondom agressie, stel (mede) beleid op voor een veilig klimaat en toon leiderschap om een veilige werkomgeving te optimaliseren.
Nadere informatieHelen Dowling Instituut psychologische zorg bij kanker. Landelijke Contactdag Nier- en blaaskanker Amersfoort 5 april 2014
Helen Dowling Instituut psychologische zorg bij kanker Landelijke Contactdag Nier- en blaaskanker Amersfoort 5 april 2014 Inhoud Rondleiding Over het HDI (missie, visie en aanbod) Kanker: feiten en cijfers
Nadere informatieCasus Hoe wensen mensen te sterven? Waarom vroegtijdig nadenken over zorg? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning.
DEELSEL Gent : (SEL : samenwerking Eerste Lijn) Samen werken rond vroegtijdige zorgplanning Samen werken rond Vroegtijdige Zorgplanning Palliatieve Zorg Gent-Eeklo Uitgangspunt van dit project : Toename
Nadere informatieIn Balans.met je zelf en binnen je gezin
In Balans.met je zelf en binnen je gezin PROGRAMMA De organisatie Hersenen - Hersenletsel Hersenletsel en gevolgen Moeilijkste hersenfuncties Waar iedereen last van heeft en waarom In balans in het gezin
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatieSchokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten
Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Christien de Jong, psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Distress rond overgangen
Nadere informatieKinderen en ziek zijn. Nele Janssens Studiedag 25 maart 2011 1
Nele Janssens Studiedag 25 maart 2011 1 welkom Nele Janssens Studiedag 25 maart 2011 2 Kinderen en verlies Een kind hecht zich (hechting= het proces waarbij een kind voor zijn gevoel van welbevinden in
Nadere informatieAls stemmen niet gehoord worden.. Communiceren de palliatieve fase
Als stemmen niet gehoord worden.. Communiceren de palliatieve fase Christien de Jong psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Casus 1 Mevrouw
Nadere informatieTherapietrouw (bij DIABETES)
Therapietrouw (bij DIABETES) S.J. Fischer; Klinisch Psycholoog, Slotervaartziekenhuis Amsterdam Therapietrouw Mate waarin het gedrag van een patiënt overeenkomt met het medische of gezondheidsadvies dat
Nadere informatieBespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) 03/02/2019
Bespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) Kristel Mulders Coördinator oncopsychologen /oncoseksuoloog Jessa Ziekenhuis 03/02/2019 Betrekken van de partner Literatuur over psycho-oncologie: In de dagdagelijkse
Nadere informatieCommunicatie, een rode draad. Hanneke de Haes Afdeling Medische Psychologie AMC, Amsterdam
Communicatie, een rode draad Hanneke de Haes Afdeling Medische Psychologie AMC, Amsterdam Elsken Van der Wall leert haar studenten de patiënten te begeleiden in hun angsten en onzekerheden door de ziekte
Nadere informatieLight up your fire voordat burnout toeslaat. Muriël Van Langenhove Psycholoog Coach Dienst Welzijn Personeel UZ Gent
Light up your fire voordat burnout toeslaat Muriël Van Langenhove Psycholoog Coach Dienst Welzijn Personeel UZ Gent Wat is jouw droom? Vuur - energie Waarden, zaken die voor jou belangrijk zijn in je leven
Nadere informatiePalliatieve zorg en (centraal) neurologische aandoeningen. Palliatief netwerk
Palliatieve zorg en (centraal) neurologische aandoeningen Palliatief netwerk Introductie Aandacht voor neurologie omdat Er in de neurologie veel chronische aandoeningen bestaan die vroeg of laat leiden
Nadere informatieWAARGENOMEN HINDERNISSEN EN FACILITATOREN VOOR HUISARTS-PATIËNT COMMUNICATIE IN
WAARGENOMEN HINDERNISSEN EN FACILITATOREN VOOR HUISARTS-PATIËNT COMMUNICATIE IN PALLIATIEVE ZORG: EEN SYSTEMATISCHE OVERZICHTSSTUDIE Slort, W., Schweitzer, B.P.M., Blankenstein, A. H., Abarshi, E. A.,
Nadere informatieSchokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten
Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Christien de Jong, psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Koos van der Knaap,
Nadere informatieScen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen
Scen Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen inhoud Inleiding Getallen Zorgvuldigheidscriteria Valkuilen Euthanasie versus palliatieve sedatie De scenarts S: staat voor steun: informatie,
Nadere informatieIndividuele voorlichting in de oncologie
8-- Individuele voorlichting in de oncologie Primeur! Julia van Weert Jesse Jansen Sandra van Dulmen LOOV, 8 februari Doelen van Communicatie Doelen van Communicatie? Functie Contact leggen Informatie
Nadere informatieCaroline Penninga-de Lange Je kind in balans
Je kind in balans Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Op weg naar emotionele stabiliteit UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM ZOETERMEER Van Caroline Penninga-de Lange verschenen eerder bij Uitgeverij Boekencentrum:
Nadere informatieAchtergrond borstkanker
Casus Ilse (32 jaar): geen kanker in voorgeschiedenis Moeder overleden op 43-jarige leeftijd toen Ilse 12 jaar was Ook oma en tante aan borstkanker overleden Erfelijkheidsonderzoek Achtergrond borstkanker
Nadere informatiePalliatieve sedatie is geen euthanasie. Medische aspecten
Palliatieve sedatie is geen euthanasie Medische aspecten Hoe kwam deze richtlijn er? Werkgroep artsen met interesse in palliatieve zorg Uit meerdere regionale ziekenhuizen en 1 ste lijn Meerdere specialiteiten
Nadere informatie