Transferafdeling verhoogt welzijn. Al tien jaar beschikt VUmc over een transferafdeling voor patiënten die nog niet naar huis kunnen pagina 4

Transcriptie

1 22 augustus 2013 nummer 17 Een goed begin voor Wouter Bos De voorzitter van de raad van bestuur Wouter Bos begon zijn eerste werkdag met het schrijven van een column pagina 2 Workshop kijken in het hart In de zomerworkshop Een hart van binnen gezien? krijgen deelnemers een anatomische les over het hart pagina 3 Transferafdeling verhoogt welzijn Al tien jaar beschikt VUmc over een transferafdeling voor patiënten die nog niet naar huis kunnen pagina 4 Lopen voor VUmc CCA Eerste hulp bij statistische dilemma s De nieuwe werkwijze van E&B Xpert verbetert de analytische ondersteuning van onderzoekers pagina 4 Vrijwilligers zijn onbetaalbaar Het Gastenverblijf VUmc is verhuisd naar de Westflank.Op 2 september vindt de feestelijke opening plaats pagina 7 Wouter Bos in Zomergasten Foto Mark van den Brink Wie op 20 oktober samen met het VUmc-team wil meedoen aan de TCS Amsterdam Marathon, kan zich aanmelden. Er is keuze tussen drie afstanden: 8, 21 of 42 kilometer. Teamleden krijgen een gratis startnummer en een VUmc CCA-shirt, krijgen professionele ondersteuning bij het fondsenwerven, en mogen deelnemen aan de marathonevenementen. Zo wordt er een hardloopclinic georganiseerd, is er een kick-off bijeenkomst en een officiële pastaparty op de avond voor de marathon. Meer informatie: cca@vumc.nl, tst Haas Wiggers houdt lopers uit de wind Naast zijn functie als arts-onderzoeker bij VUmc CCA traint Tom Wiggers negen keer per week, weer of geen weer. Bij de TCS Amsterdam Marathon heeft hij de functie van haas. We mikken op een eindtijd van twee uur tien minuten. Het is mooi om een steentje bij te dragen aan de prestatie van iemand anders. n Terri Kester Op 20 oktober klinkt het startschot voor de 38e editie van de tcs Amsterdam Marathon. Eén van de dingen die deze marathon voor VUmc cca bijzonder maakt, is dat hematoloog Tom Wiggers, een topatleet die aan een aantal ek s heeft deelgenomen, zich inzet voor de promotie van de fondsenwerving voor het goede doel van dit evenement. Ook dit jaar is dat namelijk VUmc Cancer Center Amsterdam. Een groot team van VUmc-lopers laat zich sponsoren voor hun deelname aan de 8 kilometer of halve of hele marathon. Ook andere individuele en bedrijfslopers zetten zich in voor het goede doel. Rust De hazen geven het tempo aan en houden de lopers zoveel mogelijk uit de wind, legt Tom Wiggers uit. Waarschijnlijk start ik met de groep waarin de beste Europeanen zitten. Als haas weet je precies hoe hard je moet lopen om de afgesproken tijd te realiseren. Zo help je de rust in de groep te bewaren. Wiggers weet waarover hij het heeft, want hij fungeert al voor de zevende keer als haas. Vorig jaar was ik haas voor een teamgenoot en goede vriend. Ook op organisatorisch niveau is Wiggers namens VUmc cca nauw betrokken bij de marathon. Voor 17 september heeft hij een hardloopclinic genoteerd voor VUmc-deelnemers. Voor de Randstad-groep, die de opbrengst van hun fondsenwerving aan cca doneert, verzorgt hij samen met Erben Wennemars ook nog een keer een training: We werken niet alleen aan betere prestaties, maar geven ook een inspirerende extra dimensie aan het hardlopen. Aanmoedigen Net als Wiggers zal ook Madelon Wentink tijdens de clinics de Lean Leiders Netwerk Leidinggevenden delen ervaringen deelnemers van adviezen voorzien. Zij werkt als promovendus aan een studie naar de ontwikkeling van een kankervaccin. Zij loopt op 20 oktober de acht kilometer. Vorig jaar bleef ik net onder de veertig minuten. Daar wil ik nog een paar minuten vanaf knabbelen. Het stimuleren van het groepsgevoel is voor Wentink een belangrijk doel. Het is leuk om samen een link met de sport te hebben. Ik wil collega s graag aanmoedigen om mee te doen. Ze zet zich ook in voor de fondsenwerving. Als de datum dichterbij komt, ga ik alle leden van mijn atletiekclub benaderen. Ik weet uit ervaring hoeveel het kost om gedegen kankeronderzoek te kunnen doen. Zondagavond 25 augustus is onze nieuwe bestuursvoorzitter Wouter Bos drie uur lang live te gast bij presentator Wilfried de Jong in het vpro-programma Zomergasten (Nederland 2, uur). Omdat het een live-uitzending is, kan Bos vooraf niet zoveel over de inhoud zeggen. In ieder geval komt het medische bedrijf aan de orde in dit lange gesprek. Zo is er een fragment te zien uit het destijds bekende debatprogramma van Marcel van Dam, De achterkant van het gelijk. Daarin worden dilemma s voorgelegd aan medisch specialisten, bijvoorbeeld: Twee spoedeisende jonge patiënten worden tegelijk binnengebracht terwijl er één operatiekamer beschikbaar is. Een jonge alleenstaande vrouw van 25 jaar én een jonge, gehuwde moeder van 25 jaar. Welke patiënt helpt u het eerst en waarom? Het belooft een boeiend gesprek te worden en een goede mogelijkheid om onze nieuwe voorzitter van de raad van bestuur beter te leren kennen. Verkeershinder A10 Rijkswaterstaat verbreedt de A10- Oost tussen knooppunt Amstel en knooppunt Watergraafsmeer. Weggebruikers krijgen s nachts tijdens weekendwerkzaamheden te maken met afsluitingen en omleidingen. Houd rekening met ongeveer 30 minuten extra reistijd en drukte. Bij ongunstige (weers-) omstandigheden kunnen de werkzaamheden worden uitgesteld. Van vrijdag 23 augustus uur tot maandag 26 augustus 5.00 uur zijn de A10-Oost en de op- en afritten s111, s112 en s113 afgesloten tussen knooppunt Amstel en knooppunt Watergraafsmeer richting Zaanstad/ Amersfoort. Van vrijdag 30 augustus uur tot maandag 2 september 5.00 uur zijn de A10-Oost en op- en afritten s111 en s112 afgesloten tussen knooppunt Amstel en knooppunt Watergraafsmeer richting Zaanstad/ Amersfoort. Beide weekenden is er een omleidingsroute vanaf knoop punt Amstel via de A2, A9 en A1. De binnenring van de A10-Oost richting Schiphol/ Den Haag blijft wel open. De belangstelling voor Lean onder leidinggevende is er nog altijd. Dat bleek toen Bas Lohman, leancoach bij het instituut ondersteuning patiëntenzorg, het Lean Leiders Netwerk nieuw leven wilde inblazen. Voor de bijeenkomst eind juli moest hij meteen al een grotere zaal reserveren. n Monique Krinkels De laatste bijeenkomst van het Lean Leiders Netwerk vond eind 2012 plaats, vertelt Bas Lohman. Destijds was dat een gezamenlijk project met Ed Kist van ggz ingeest. Toen de samenwerking met de psychiatrische instelling minder hecht werd, zijn er even geen nieuwe bijeenkomsten georganiseerd. Het doel van het netwerk is dat we van elkaar leren en elkaar inspireren. Lean stelt bijzondere eisen aan een leidinggevende. Ze moeten aan de ene kant over een sterke persoonlijkheid beschikken en visie hebben. Aan de andere kant moeten ze bescheiden coaches zijn die de stijl van dienend leiderschap hanteren. Dat is bijna een contradictie. Tijdens de bijeenkomst maakten de deelnemers kennis met het boek dat Lohman samen met hoofd operatiekamers Kjeld Aij schreef over dit onderwerp. In L2 Zorg: Lean leiderschap in de praktijk, dat eerder dit jaar verscheen, beschrijft het tweetal over welke eigenschappen een leane leider moet voldoen. Ze identificeerden er 17, van kwetsbaarheid tot vasthoudendheid en van moed tot procesgeoriënteerd denken. Het is een praktisch boek dat het dagelijkse leven in de gezondheidszorg als uitgangspunt neemt. Het beschrijft invoering van lean in de fictieve umc Zorgelo. Lean klinkt voordehand liggend, maar het is worstelen om zo n logisch klinkende theorie in de praktijk voor elkaar te krijgen. We hebben tot dusver zo n tweehonderd leidinggevenden, van teamleiders tot leden van de raad van bestuur, een lean-training gegeven. Maar daarmee zijn we er natuurlijk nog lang niet. Vandaar dat we de groep regelmatig bij elkaar willen halen in het Netwerk. Ik denk aan één ontmoeting per kwartaal. We kunnen ervaringen delen, een nieuw thema bespreken, gastsprekers uitnodigen en terugkoppelen wat we de afgelopen maanden hebben gedaan. We hebben genoeg te bepraten over dit onderwerp, aldus Lohman.

2 Wouter Bos Een goed begin Eerste hulp bij parkeren (EHBP) Parkeerhostess ontvangt VUmc patiënten bij nieuwe parkeergarage P1 Als ik deze column schrijf, ben ik net twee uur begonnen bij VUmc. En eigenlijk begon het gisteren al, zij het dat ik daar liever niet te vaak aan word herinnerd. Frank Bloemers had me uitgenodigd om naar Ajax-Feyenoord te gaan in de Arena, in het kader van de lange en goede relatie die we al met Ajax hebben. Dat was een prachtig begin van mijn nulde dag bij VUmc, met slechts een klein minpuntje: de uitslag. Maar vanaf vandaag dus het echte werk. In mijn hoofd staat ergens met potlood geschreven, dat ik tot het eind van het jaar heb om me in te werken. Dat is ook wel zo in de zin dat ik voor die tijd al mijn kennismakingsbezoeken hoop te hebben afgerond. Tegelijkertijd, het echte werk wacht natuurlijk niet. Dus vanaf vandaag gaat het ook al over de relatie met de inspectie, de samenwerking met het amc en de verbetering van onze financiële positie. Bij dit alles helpt het om van tevoren goed in je hoofd te hebben, wat we eigenlijk met elkaar willen bereiken. Best kwetsbaar om dat te verwoorden, want dan kunnen anderen je er ook aan houden. Maar ik vind dat jullie daar recht op hebben. Dus hierbij mijn prioriteiten in willekeurige volgorde: Herstel van trots en zelfvertrouwen. Een open cultuur waarin samenwerking en constructieve onderlinge kritiek de norm is. Transparantie naar binnen en buiten over kwaliteit en kosten. Een fantastische samenwerking met het amc. Niet omdat we de grootste willen zijn maar wel omdat we de beste willen zijn. Wetenschappelijk en voor de patiënt. Doen jullie mee? Wouter Bos Foto jean pierre jans Ter ere van de opening van de nieuwe parkeergarage P1, werden patiënten en bezoekers op woensdag 21 augustus hartelijk ontvangen door parkeerhostess Jo. Zij wees patiënten de weg naar deze parkeergarage die ruimte biedt aan 420 auto s. Hiermee is de parkeercapaciteit rond VUmc flink uitgebreid. De parkeergarage P1 is bedoeld voor bezoekers van het ziekenhuis en het Gastenverblijf VUmc. Bezoekers voor de polikliniek kunnen in P2, de garage onder het acta gebouw, parkeren. De ingang van parkeergarage P1 is aan de Amstelveenseweg. Tracer Literatuur & Geneeskunde Opvallend 12e jaargang nr 17, 22 augustus 2013 Tracer is het tweewekelijkse medewerkersblad van VU medisch centrum. Oplage: Tracer wordt gemaakt onder verantwoor de lijk heid van de dienst communicatie. Eindredactie Monique Krinkels Redactie Caroline Arps, Dyske Beelen, Ellen van den Boomgaard, Bernie Hermes, Edith Krab, Marcel Licher, Marre Roozen, Marieke Schutte, Jan Spee Redactieraad Henk Groenewegen, Tom Stoof, Riekie de Vet Redactie-adviesgroep Erik van Aalst, Ronald Gabel, Marcel van der Haagen, Marga Jaspers, Inèz de Jonge, Willy Schuppert, Maybritt Stal, Esther van t Riet en Cora Visser Vaste bijdragen Rick Dros, Henriëtte van der Horst, Chris Mulder, Osvaldo Heredia Redactiesecretariaat dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 telefoon (020) , tracer.info@vumc.nl Vormgeving De Ontwerperij, Amsterdam Druk DeltaHage, Den Haag Opgave en vragen over abonnementen dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 (020) , tracer.info@vumc.nl Copyright 2013 VUmc, Amsterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. Volgende Tracer De volgende Tracer verschijnt op donderdag 5 september. Deadline voor kopij is 28 augustus. om uur. Vallende ziekte Op 9 oktober aanstaande zal voor de elfde keer het jaarlijkse Literatuur en Geneeskunde symposium worden gehouden. Het thema is het verwarde brein. De hoofdlezing zal worden verzorgd door romanschrijver en medisch microbioloog Miquel Bulnes. Tot 3 oktober zal Arko Oderwald in Tracer aandacht besteden aan hersenziekten in de romanliteratuur. Deze keer: Epilepsie. n Arko Oderwald De meest beroemde roman over epilepsie is waarschijnlijk De idioot van Dostojevski. In deze in 1869 gepubliceerde roman heeft de hoofdpersoon, prins Mysjkin, epilepsie. Omdat bekend is dat Dostojevski zelf ook epilepsie had, kunnen we er wel van uitgaan dat de, overigens spaarzame, beschrijvingen van de ervaring van epilepsie ontsproten zijn aan de ervaring van de schrijver. Epilepsie is een tot de verbeelding sprekende ziekte, die zowel tot positieve maatschappelijke beelden heeft geleid, als tot negatieve. In een aantal culturen en tijdperken stonden epileptici bekend als mensen die in verbinding stonden met de goden, hetgeen hen een zeker aanzien verleende. Maar uit de titel van de roman van Dostojevski valt al af te lezen dat negatieve beelden ook voorkomen en waarschijnlijk vaker en krachtiger dan de positieve beelden. Terwijl prins Mysjkin probeert een goed mens te zijn, wordt hij beschouwd als een idioot. Mysjkin beschrijft ook de mooie kanten van epilepsie. Geest en hart werden overgoten door een licht van uitzonderlijke helderheid; al zijn angsten, als zijn twijfels, alle onrust waren in een oogwenk weggevaagd en losten zich op in een hogere sereniteit, vol heldere, harmonieuze blijheid en hoop, vol van een redelijk inzicht in de laatste oorzaken. In de beeldroman Vallende ziekte, ongeveer 125 jaar na De idioot in Frankrijk gepubliceerd door David B., overheersen echter de negatieve beelden. Het verhaal is autobiografisch en gaat over de broer van de Franse striptekenaar David B., die een ernstige vorm van epilepsie heeft. We zien hoe deze ziekte het gezin ernstig beïnvloedt en hoe de buitenwereld met regelmaat afwijzend en afwerend reageert op de zieke broer. Als kinderen beschrijven zij epilepsie als een monster, op vele pagina s in allerlei vormen treffend getekend door David B. Het boek is een boek vol schaamte over het verleden. De zieke broer komt in de puberteit en wordt zeer opstandig. Uiteindelijk mijden ook zijn ouders, broer en zus hem en sturen ze hem naar een internaat. Zo wordt zijn isolatie compleet. Het boek in twee delen, waarin na ongeveer 30 jaar verslag wordt gedaan van het leven met epilepsie, is dan ook bedoeld als een verzoening en boetedoening.! Heleen Riper, universitair hoofddocent emental- Health bij het emgo+ Instituut, heeft ruim één miljoen euro subsidie ontvangen voor onderzoek naar blended care zorgprogramma s. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de afdeling psychiatrie in samenwerking met ggz ingeest en de afdeling klinische psychologie van de VU. Blended care is een combinatie van face-toface-consulten en e-healthmodules. Het wordt gezien als een veelbelovende, kostenefficiënte therapievorm voor patiënten met klachten in de tweede en derdelijn waaronder unipolaire en bipolaire aandoeningen en angststoornissen. 2 Tracer augustus 2013 Organisatie Onderzoek Onderwijs Patiëntenzorg

3 Hoogland omslag.indd 1 Lof alom voor scheidende bestuursvoorzitter Foto Digidaan Foto Digidaan Onder grote belangstelling nam Fred Plukker, interim-voorzitter van de raad van bestuur, na bijna een jaar afscheid van VUmc. Op donderdag 15 augustus vond een receptie plaats in de foyer. Onder de sprekers rvb-lid Wim Stalman, die een humoristische videopresentatie in elkaar had gezet en Cees Veerman, voorzitter van de raad van toezicht, die de vasthoudendheid van Plukker beschreef. Van alle kanten kwamen er afscheidscadeaus, waaronder een enorme VU-spaarpot, waarmee de inmiddels 65-jarige Plukker voor zijn pensioen zou kunnen sparen. Ook kreeg hij een boekje, waarin alle columns die Plukker voor Tracer schreef, zijn opgenomen. Voor belangstellenden: er zijn nog enkele exemplaren van Plukker unplugged: Zang en dans in de VUmc-bestuurskamer verkrijgbaar bij de dienst communicatie, communicatie@vumc.nl. Zomerworkshop laat medewerkers in het hart kijken Henriëtte van der Horst Een tienduizendkilometerbeurt Jaren geleden mopperde een van mijn patiënten al dat het toch wel erg achterlijk was dat er in dit land geen mogelijkheid was om als mens een tienduizendkilometer beurt te ondergaan. Iedereen brengt zijn auto regelmatig voor een onderhoudsbeurt naar de garage om eventuele ongerechtigheden op te sporen, dus waarom zou je je eigen dierbare lijf dan niet regelmatig grondig na laten kijken. Hij zal zich ongetwijfeld bij een van de buitenlandse bedrijven die total bodyscans en nog veel meer aanbieden, vervoegd hebben en al dan niet een brevet van gezondheid hebben verkregen. Mijn uitgebreide uitleg over de zinloosheid van dit soort screening heeft hem destijds niet kunnen overtuigen. Minister Schippers overweegt nu een full bodyscan onder voorwaarden toe te staan in Nederland en heeft de Gezondheidsraad om advies gevraagd, aldus een bericht in de Volkskrant Onder de zomerworkshops van de Amstel Academie zat dit jaar een heel bijzondere cursus. Tijdens Een hart van binnen gezien? kregen de deelnemers de kans om de anatomie van een lamshart te bekijken. Een lamshart lijkt het meeste op een menselijk hart, legt Ingrid Ambagtsheer, opleidingsadviseur bij de VUmc Academie, uit. Bovendien zijn ze gemakkelijk verkrijgbaar bij de slager. Ambagtsheer verzorgde de workshop samen met Margreet van der Pol van de Amstel Academie. We geven deze anatomieles al langer tijdens het vervolgonderwijs, onder andere bij de opleiding tot intensive care en cardiac care verpleegkundige, van 12 augustus. Ze wil weten aan welke criteria dergelijke scans moeten voldoen en tegen welke risico s mensen beschermd moeten worden. Ook wil ze weten wat het effect is op wachtlijsten en op de vervolgkosten. Allemaal relevante vragen, uiteraard, maar vreemd genoeg staat de hamvraag er niet bij, ook niet in andere mediaberichten over dit onderwerp. Ik hoop dat dit een journalistieke slordigheid is en dat Schippers natuurlijk eerst en vooral wil weten of full bodyscans ook zinvol zijn. Levert het laten verrichten van een full bodyscan gezondheidswinst op? Winst die niet op een andere manier verkregen kan worden? Ongetwijfeld is het niet eenvoudig om dat vast te stellen. Niet voor niets zijn er nog steeds discussies gaande over het nut van het bevolkingsonderzoek borstkanker. Op de meeste vragen anesthesiemedewerker en de okassistent cardiothoracale chirurgie scholing. Door het ontleden van een hart krijgen studenten zicht op de anatomische structuren. De cursus trok meer belangstelling dan gebruikelijk voor de zomerworkshops en de deelnemers reageerden enthousiast. Er was zelfs een praktijkopleider die voorstelde om dit ook aan de cursisten op de leerwerkplekken te geven. Daar gaan we binnenkort mee aan de slag. Op 10 september wordt deze workshop opnieuw gehouden van tot uur. Inschrijven is vereist; zie: n MK Zet Piet en Thomas Hoogland aan een keukentafel en een studeerdieet wordt spontaan geboren. Ook buiten etenstijd om is huize Hoogland een broedplaats voor nieuwe inzichten op studeergebied. De wekker gaat op speciale tijden, en de inrichting is gebaseerd op de nieuwste inzichten. Dagelijks wordt geëxperimenteerd met de verlichting, ooghoek, studeerkleding en allerlei factoren die tot dusver geheim zijn gebleven voor het grotere publiek. Bovendien worden alle resultaten ook nog eens getoetst aan de bestaande literatuur. Deze bevindingen staan nu allemaal opgeschreven in dit boekje dat de vele biologische aspecten van het studeren beschrijft. Piet Hoogland (Grootebroek, 1946) en Thomas Hoogland (Haarlem, 1987) zijn vader en zoon. Beiden hebben een uitgebreide achtergrond in het onderwijs. Piet Hoogland studeerde geneeskunde Nijmegen en heeft van de minister is het antwoord volgens mij 35 jaar in het academisch onderwijs gewerkt. Hij doorliep het hele scala van aanstellingen: van studentassistent tot hoogleraar. Hij doceerde het vak niet zo anatomie aan moeilijk. verschillende Nederlandse universiteiten Een full bodyscan zal ongetwijfeld Health Sciences bij in Windhoek, een Namibië. Daarnaast aantal mensen een incident- maar werkte ook bij de universiteit van Lausanne in Zwitserland, de Universiteit van Stellenbosch in Zuid- Afrika en op dit moment werkt hij bij de Faculty of was hij jarenlang voorzitter van het schoolbestuur van een basisschool en geeft hij in de winter schaatslessen aan schoolkinderen. Naast het onderwijs is hij al aloom, die tijd actief oftewel geweest als hersenonderzoeker. een onschuldig gezwelletje als Thomas Hoogland studeerde eerst een jaar Nederlands aan de universiteit van Leiden en daarna psychologie toevalsbevinding, opleveren. Uit wetenschappelijk onderzoek zich in Guangzhou in China blijkt waar hij dat de kans hierop voor in Amsterdam. Hij liep onder meer stages in Darmstadt, Frankfurt en Seoul. Na zijn afstuderen vestigde hij een baan als leraar Engels combineert met een studie van de Chinese talen en een carrière als jazzmuzikant. alleen al de schildklier zou kunnen oplopen tot 50%. Tel uit je winst, want incidentalomen komen net zo min als fout-positieve laboratoriumuitslagen met een labeltje let niet op mij, ik ben niet belangrijk. Dus nader onderzoek is gewenst, ergo wachtlijsten zullen toenemen en kosten zullen stijgen, om nog maar te zwijgen over alle ongerustheid die een dergelijke uitslag met zich meebrengt. Misschien zijn we bereid dat allemaal voor lief te nemen als het een hoop gezondheidswinst gaat opleveren. Maar gek genoeg voel ik aan mijn water, vroeger een belangrijk diagnosticum van artsen, dat de kans daarop wel heel erg klein is. Henriëtte van der Horst is hoogleraar huisartsgeneeskunde slagen zonder sokken Slagen zonder sokken Oud-Tracer columnist en emeritus hoogleraar neurowetenschappen Piet Hoogland heeft samen met zijn zoon Thomas een boek geschreven over de biologie van het leren. Topsporters zijn zuinig op hun spieren, volgen een speciaal dieet en worden voor en na een wedstrijd lekker gemasseerd. Hersenen worden niet half zo goed verzorgd en er bestaan ook geen trainingsprogramma s om ze in vorm te houden. Met Slagen zonder sokken wilde ik daar iets aan doen, stelt hij. slagen zonder sokken Piet Hoogland & Thomas Hoogland slagen zonder sokken Biologische voorwaarden voor succesvol studeren Piet Hoogland & Thomas Hoogland In tachtig pagina s vol met wetenswaardigheden leggen vader en zoon uit wat er in de hersenen gebeurt tijdens het studeren, hoe je ze optimaal aan de gang houdt en waarom je beter zonder sokken kunt studeren. Piet Hoogland: Het is voor studenten als de epo voor wielrenners, de klapschaats voor schaatsers, de Guus Hiddink voor Zuid-Korea, en af en toe gewoon als een goede vader voor zijn kind. Slagen zonder sokken kost 12,50 euro en is verkrijgbaar via en bij de VU Boekhandel. n MK Inhoud 5 De biologie van het stud 9 Mag het een onsje mind 15 Een kwestie van trainen 21 Bloed is goed 29 Hou je hoofd koel warm 37 En nu naar bed 43 Een smakelijke studeerh 51 Hoe een colaatje kan he 59 Met liefde geleerd 65 Planten voor het raam 71 Lentemaand = vakantie 77 Minder alledaagse stud Tracer augustus 2013 Organisatie Onderzoek Onderwijs Patiëntenzorg 3

4 Transferafdeling verhoogt welzijn tachtigplussers 10 jaar Ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de transferafdeling vindt op 11 september het symposium Transitiezorg is diversiteit en complexiteit plaats. Sprekers zijn: Cees Hertogh, hoogleraar ouderengeneeskunde en ethicus, Bert Keizer, specialist ouderengeneeskunde en publicist, Andrea Maier, internist-ouderengeneeskunde en Dineke van Mantgem, specialist ouderengeneeskunde Amstelring. Het symposium vindt plaats van tot uur in de Amstelzaal. Aanmelden is mogelijk via Monique Férouge, De zorgvraag van de patiënten op de transferafdeling is de laatste tien jaar steeds complexer geworden. Maar gedurende deze tijd is ook de kwaliteit van zorg op de afdeling gestegen. n Liesbeth Kuipers Geriatrische revalidanten, oncologische patiënten, mensen met psychogeriatrische problemen; de diversiteit van patiënten op de transferafdeling is groot. Naast de lichamelijke aandoening waarvoor zij in het ziekenhuis waren opgenomen, kampen veel patiënten met nog andere lichamelijke en vaak ook cognitieve problemen, vertelt Dineke van Mantgem. Zij is specialist ouderengeneeskunde van zorgorganisatie Amstelring, dat sinds tien jaar de transferafdeling binnen VUmc bemant en runt. Onze patiënten zijn gemiddeld tachtig jaar oud en lopen door de ziekenhuisopname veel functieverlies op. Na onderzoek stelt ons multidisciplinaire behandelteam - bestaande uit verpleegkundigen, verzorgenden en een psycholoog, fysiotherapeut, ergotherapeut, logopedist en mijzelf voor elke patiënt een behandelplan op maat op. Onderwijl richten activiteitenbegeleiders zich op het welzijn van onze patiënten. Doel is dat iedere de patiënt zo goed mogelijk opknapt voordat hij de transferafdeling verlaat. Niveau In tien jaar tijd groeide het aantal bedden op de transferafdeling van 16 naar 26. Maar het is vooral de kwaliteit van zorg die in deze tijd is gestegen, vindt Trudy Roek, locatiemanager van de transferafdeling. Eerst werkten we met voornamelijk verzorgenden en een enkele verpleegkundige, overeenkomstig het Foto Digidaan verpleeghuis. Vanwege de complexe zorgvraag besloten we al snel ons niveau te verhogen. Er zijn nu evenveel verpleegkundigen als verzorgenden. En in de loop der tijd hebben zij zich steeds verder gespecialiseerd. Bij de complexe zorg van de transferafdeling is de samenwerking met VUmc van groot belang, zegt Van Mantgem. Als ik een probleem ervaar op somatisch gebied, dan kan ik een VUmc-specialist op consult vragen. Ook is er tweewekelijks een overleg met de internist-ouderengeneeskunde van VUmc. Voor de nazorg is bovendien de samenwerking met het transferbureau heel belangrijk. Samenwerking Onlangs is ook met de spoedeisende hulp een samenwerking gestart, vult Roek aan. Bijvoorbeeld oudere patiënten die thuis gevallen zijn maar geen indicatie hebben voor een ziekenhuisopname, nemen wij dan op. Bij ons volgen ze een revalidatieprogramma terwijl het transferbureau de nazorg regelt. Ook vanuit de polikliniek neemt de afdeling steeds vaker patiënten op. Zoals thuiswonende bejaarden voor wie poliklinische chemoradiatie een te grote belasting is. Speerpunt voor het komende jaar is zorg aan patiënten met cognitieveen gedragsproblemen, vertelt Van Mantgem. In de eerste jaren van de afdeling konden wij deze patiënten niet opnemen. Maar nu onze expertise is gegroeid, willen wij ook aan hun zorgbehoeften tegemoetkomen. Prestigieuze subsidie voor Yvette van Kooyk 2,5 miljoen euro voor onderzoek naar kankervaccin E&B Xpert verkort wachttijd onderzoekers Eerste hulp bij statistische dilemma s n Jeroen Kleijne Yvette van Kooyk, hoogleraar moleculaire celbiologie en immunologie, heeft een Advanced Grant gekregen van de Europese Onderzoeksraad (ERC). De prestigieuze subsidie bedraagt maar liefst 2,5 miljoen euro en wordt toegekend aan ervaren topwetenschappers die leiders zijn binnen hun vakgebied. Van Kooyk gaat het geld gebruiken om drie aios, twee postdocs en een analist onderzoek te laten doen naar de ontwikkeling van een vaccin tegen kanker. n Joop K. de Vries Yvette van Kooyk is enorm blij met de subsidie, want haar onderzoek raakt daarmee in een stroomversnelling. We willen binnen vijf jaar een vaccin hebben dat in de kliniek gebruikt kan worden om de immuunreactie van kankerpatiënten te versterken. Dat vaccin is in te zetten als therapie, maar mogelijk ook preventief. En op termijn wellicht tegen andere ziekten die gebaat zijn bij een sterke afweer zoals infectieziekten. Levenslang beschermd Net als bij een prik tegen de bof of de mazelen zet het kankervaccin het afweersysteem levenslang aan. Maar een vaccin tegen kanker is veel ingewikkelder te maken omdat het niet gaat om vreemde bacteriën of virussen van buitenaf, maar om iets wat het lichaam zelf aanmaakt. Het is heel precies werk om te zorgen dat niet ook goede delen van het lichaam worden aangetast. Voor elke soort kanker moet er een apart vaccin komen. De komende jaren richt het onderzoek zich op baarmoederhalskanker en melanomen. Een kankervaccin bevat met suikers gemodificeerde eiwitten die op kankercellen voorkomen. Het vaccin wordt ingespoten in de huid en activeert de dendritische cellen. Deze cellen zetten het afweersysteem in werking door naar de lymfeklieren te gaan en daar lymfocyten aan te laten maken die op hun beurt het hele lichaam scannen op zoek naar de kankercellen die ze moet bestrijden. De werking van dit principe is al aangetoond. Unieke kennis Van Kooyk: Er zijn suikers die ervoor zorgen dat het vaccin zeer efficiënt door de dendritische cellen in de huid opgenomen wordt en vervolgens lymfocyten aanzetten tot het doden van kankercellen. Dankzij deze subsidie kunnen we onder meer onderzoeken welke combinatie van suikers efficiënt een groot scala van dendritische cellen aanzet. Zonder subsidie hadden we in een veel lager tempo ook wel een vaccin ontwikkeld, maar waarschijnlijk niet het best werkende. Het onderzoek van Yvette van Kooyk is wereldwijd uniek vanwege de combinatie van kennis van suikerchemie en immunologie. Het gebruik maken van het eigen afweersysteem van het menselijk lichaam wordt alom beschouwd als zeer veelbelovend. De afdeling epidemiologie en biostatistiek (E&B) heeft sinds 1 juli een nieuwe werkwijze om onderzoekers te ondersteunen. Een helpdesk beantwoordt eenvoudige vragen, terwijl experts de meer complexe kwesties behandelen. Op deze manier krijgen onderzoekers sneller en beter een oplossing voor hun probleem. We zien de laatste jaren een groei in de behoefte aan methodologische en statistische onderzoekondersteuning, vertelt Hans Berkhof, sectieleider biostatistiek. De onderzoeksinstituten groeien en de datasets worden steeds complexer, waardoor ze lastiger te analyseren zijn. De afdeling epidemiologie en biostatistiek heeft daarom een systeem ontwikkeld, waarmee we de onderzoekers van VUmc op een hoog niveau ondersteuning kunnen bieden. Dit systeem heet e&b Xpert en de helpdesk is daar een onderdeel van. De raad van bestuur heeft voor de komende drie jaar budget beschikbaar gesteld om de onderzoekinfrastructuur te professionaliseren. Met dat geld hebben we een digitaal registratiesysteem ontwikkeld, dat gekoppeld is aan een helpdesk. Elke onderzoeker vult een registratieformulier is, dat automatisch terechtkomt bij de helpdesk. De helpdeskmedewerkers behandelen de meest basale vragen zelf. De andere vragen worden doorgespeeld naar methodologische of statistische experts. Die zorgt er uiteraard voor dat de onderzoeker zo snel mogelijk antwoord krijgt op zijn vraag. Sinds 1 juli hebben al meer dan honderd onderzoekers een registratieformulier ingeleverd en de reacties zijn tot nu toe positief. Berkhof: Een groot voordeel van dit nieuwe systeem is voor de onderzoeker dat zijn vraag uiteindelijk behandeld wordt door iemand die gespecialiseerd is op zijn terrein. Zo kunnen we de vragen beter en sneller beantwoorden en zorgen we er dus voor dat de wachttijd voor de onderzoekers minimaal wordt. Gelukkig hebben we als afdeling nog veel direct contact met onderzoekers. Als zij aangeven dat het formulier op sommige punten niet optimaal werkt, kunnen we dat makkelijk aanpassen. Expertise Uiteindelijk wil de afdeling e&b ook graag de statistische en methodologische kennis van onderzoekers verbreden. Berkhof: In de toekomst willen we vrij toegankelijke sessies organiseren voor de onderzoekers van VUmc. Deskundigen vertellen daarin op een toegankelijke manierover statistische en methodologische thema s die vaak terugkomen in onze consultaties. Ook via internet willen we straks veel meer informatie beschikbaar stellen over statistische onderwerpen, met een lijst met veel gestelde vragen. Onderzoekers hoeven dan niet meer altijd naar ons toe te komen, maar kunnen meteen zelf aan de slag. De expertise ligt nu nog heel erg bij ons, we willen dat die meer komt te liggen bij de onderzoekers zelf. Wil je meer weten? Kijk op 4 Tracer augustus 2013 Organisatie Onderzoek Onderwijs Patiëntenzorg