Een duurzaam bestaan voor de woning
|
|
- Klaas Peters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Een duurzaam bestaan voor de woning Over de milieueffecten van het onderhouden, aanpassen en bewonen van woningen Arjen Meijer en Ad Straub, Onderzoeksinstituut OTB Delft University of Technology Challenge the future
2 Onderwerpen 1. Levensduur van bestaande woningen 2. Duurzaamheid 3. Instrumenten 4. Onderhoud 5. Voorbeeldwoning 6. Materiaalkeuze 7. Energie (operationeel en ingesloten) 8. Transport 9. Toekomstwaarde? 10. Discussie Een duurzaam bestaan voor de woning 2 30
3 Levensduur van bestaande woningen Woningen blijven in het algemeen lang bestaan (gemiddeld langer dan 120 jaar) Huurwoningen worden gemiddeld eerder gesloopt dan koopwoningen Meergezinswoningen hebben een relatief grotere kans te worden gesloopt en dan vooral in de sociale huursector Voor elke periode zijn specifieke redenen aan te wijzen voor sloop of juist behoud De belangrijkste woninggebonden factoren die de levensduur beïnvloeden zijn de bouwtechnische kwaliteit, de grootte en identiteit (Bron: SEV/MVROM, 2004, Bouwen met tijd; CBS) Een duurzaam bestaan voor de woning 3 30
4 Duurzaamheid Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen (Brundtland-commissie, 1987) Een duurzaam bestaan voor de woning 4 30
5 Duurzaamheid Vaak ligt focus op slechts één milieueffect: CO 2 -emissies (Kyoto-protocol) Energieverbruik Gezondheid Een duurzaam bestaan voor de woning 5 30
6 Duurzaamheid van woningen Waar in de keten vinden ingrepen plaats die effect hebben op het milieu? Bouwmaterialen zelf (schadelijke emissies) Afval (storten, verbranden, recycling) Productie van bouwmaterialen Cradle-to-gate Gebruiksfase (energieverbruik, onderhoud, aanpassingen) Levenscyclusanalyse (LCA) Winning grondstoffen Productie bouwmaterialen Sloopfase Bouwactiviteiten Gebruiksfase Afvalverwerking Een duurzaam bestaan voor de woning 6 30
7 Duurzaamheid van woningen Operationeel energieverbruik Materiaalgebruik tijdens bouw Materiaalgebruik tijdens onderhoudsactiviteiten en aanpassingen Gezondheid van bewoners Gezondheid van onderhoudsmedewerkers Winning grondstoffen Productie bouwmaterialen Sloopfase Bouwactiviteiten Gebruiksfase Afvalverwerking Een duurzaam bestaan voor de woning 7 30
8 Milieueffecten Uitputting grondstoffen Broeikaseffect Ozonlaagaantasting Ecotoxiciteit water Ecotoxiciteit bodem Verzuring Smogvorming Vermesting Humane toxiciteit Een duurzaam bestaan voor de woning 8 30
9 Milieueffecten Uitputting grondstoffen Broeikaseffect Ozonlaagaantasting Ecotoxiciteit water Ecotoxiciteit bodem Verzuring Smogvorming Vermesting Schaduwprijs Humane toxiciteit Een duurzaam bestaan voor de woning 9 30
10 Schaduwprijs Milieueffecten inzichtelijk maken, wegen en financieel waarderen Eéngetalscore Hoe? Theoretische schatting van de kosten om de milieuschade te voorkomen of te verhelpen Een duurzaam bestaan voor de woning 10 30
11 Instrumenten Criteria Duurzaam Inkopen BREEAM GPR Gebouw DMOP GPR Onderhoud Onderzoek Duurzaam VGO Toolkits bestaande bouw Uitwerkingsinstructies ISSO 100 Strategisch Tactisch Operationeel Een duurzaam bestaan voor de woning 11 30
12 Instrumenten Thema s: BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik: management, gezondheid, energie, transport, water, materialen, afval, landgebruik en ecologie, vervuiling GPR Gebouw: energie, milieu, gezondheid, gebruikskwaliteit, toekomstwaarde GPR Onderhoud: materialen Een duurzaam bestaan voor de woning 12 30
13 Onderhoud Een duurzaam bestaan voor de woning 13 30
14 Onderhoud 110 jaar onderhouden van woningen: Ad hoc, incidenteel (vooral correctief) Planmatig, cyclisch (vooral preventief) klein onderhoud. Sinds eind jaren 80 corporatiebezit, niet of nauwelijks particulier bezit Bij mutaties en transacties (binnenwerk, uitrusting) Groot onderhoud en aanpassingen Een duurzaam bestaan voor de woning 14 30
15 Voorbeeld Vooroorlogse rijwoning woningen (7,7% van de woningvoorraad) Ruim 70% particulier eigendom (Bron: Agentschap NL, 2011, Voorbeeldwoningen 2011 Bestaande bouw) Naar schatting Woningwetwoningen (Bron: Martin Liebregts, 2011, Themawonen avant la lettre, 24 oktober) Een duurzaam bestaan voor de woning 15 30
16 Vooroorlogse rijwoning Energetische kwaliteit, oorspronkelijk Geen eisen aan de energiezuinigheid Tot 1930 geen spouwmuren Vaak stalen of zachthouten kozijnen Lokale gaskachels, elektrische boilers en natuurlijke ventilatie Energetische kwaliteit, huidig Ruim 90% centrale verwarming (waarvan ruim 50% HR), natuurlijke ventilatie nog bijna 90% Dubbelglas ruim 50% Na-isolatie schil: geveldelen 11%, vloeroppervlak 12%, hellende dak 24% en platte dak 23% Een duurzaam bestaan voor de woning 16 30
17 Voorbeeldwoning, bouwjaar 1915 Een duurzaam bestaan voor de woning 17 30
18 Onderhoud en aanpassingen voorbeeldwoning Tot 1998 weinig aanpassingen Boven- en benedenwoning samengevoegd Aanpassingen: Na-isolatie Vernieuwing keuken en badkamer Vernieuwing serre Aanbrengen PV-panelen Een duurzaam bestaan voor de woning 18 30
19 Materiaalkeuze Kozijnen: Vurenhout Duurzaam te produceren Regelmatig schilderen Tropisch hardhout Minder duurzaam (tenzij FSC-keur) Onderhoudsarm PVC Minder duurzaam te produceren Onderhoudsarm Een duurzaam bestaan voor de woning 19 30
20 Houten kozijnen Een duurzaam bestaan voor de woning 20 30
21 PVC-kozijnen Een duurzaam bestaan voor de woning 21 30
22 Vergelijking hout en PVC Een duurzaam bestaan voor de woning 22 30
23 Materiaalkeuze Schilderwerk Oplosmiddelrijk Hoge uitstoot van VOC s Ongezond voor schilder en bewoner Oplosmiddelarm Minder uitstoot van VOC s Minder ongezond voor schilder en bewoner Watergedragen verf Geen uitstoot van VOC s Niet ongezond voor schilder en bewoner Een duurzaam bestaan voor de woning 23 30
24 Energie Operationeel energieverbruik Ruimteverwarming Elektriciteitsverbruik (PV-panelen) Ingesloten energie Materiaalverbruik en energieverbruik voor bouw Materiaalverbruik en energieverbruik voor onderhoud Materiaalverbruik en energieverbruik voor aanpassingen Een duurzaam bestaan voor de woning 24 30
25 Ruimteverwarming Tot ca. eind jaren 50: Ruimteverwarming met lokale gaskachels Ruimtes gestookt indien iemand aanwezig is Vanaf jaren 60 Centrale verwarming met centrale thermostaat Hoger comfort Woonkamers, badkamers, soms slaapkamers gestookt Vanaf jaren 90 Centrale verwarming met individuele thermostaatknoppen Vaak alle ruimtes gestookt Een duurzaam bestaan voor de woning 25 30
26 Ruimteverwarming Hogere vraag door hoger comfortniveau Lagere vraag door verbeterde warmteïsolatie Een duurzaam bestaan voor de woning 26 30
27 Warmteaanbod Tot tweede helft 19e eeuw: vooral kolen en hout Tweede helft 19e eeuw: aanleg gasfabrieken en beperkt gasnet 1959: ontdekking gasbel Slochteren; vervanging kolengas door aardgas Sindsdien aansluiting op gasnet standaard Daarnaast ook elektrische verwarming (meestal lokaal) Een duurzaam bestaan voor de woning 27 30
28 Gasfabrieken Droge destillatie van steenkool Producten: lichtgas en cokes Afvalproducten onder meer: Teer Waterstofsulfide Cyaanverbindingen Bodemvervuiling Een duurzaam bestaan voor de woning 28 30
29 Transport Transport onderhoudsmedewerkers Aanzienlijk aandeel in totale milieubelasting Sturen op transportafstanden, transportmiddelen, cycli en combinatie van activiteiten, prestatie-eisen uitstoot? (Bijvoorbeeld CO 2 -Prestatieladder ProRail) Een duurzaam bestaan voor de woning 29 30
30 Toekomstwaarde? Theoretische levensduur woning LCA-berekeningen 75 jaar Gemiddelde levensduur woning 120 jaar Verwachte levensduur voorbeeldwoning? WOZ-waarde is hoog! Kwaliteitseisen blijven stijgen. Culturele waarde woning stijgt? Sloop/nieuwbouw of (gefaseerd) renoveren? Een duurzaam bestaan voor de woning 30 30
WK 2020 Praktijkprogramma Woningcorporaties Programma en Voor een goed begrip Masterclass Duurzaam Onderhouden en Renoveren
WK 2020 Praktijkprogramma Woningcorporaties Programma en Voor een goed begrip Masterclass Duurzaam Onderhouden en Renoveren Ad Straub Delft University of Technology Challenge the future Programma 9.45
Nadere informatieRoadshow Rochdale 24 November 2011
WK 2020 Praktijkprogramma Woningcorporaties Roadshow Rochdale 24 November 2011 Delft University of Technology Challenge the future Roadshow Rochdale 1 Programma WK2020 Henk Visscher 2 Koppeling aan natuurlijk
Nadere informatieRoadshow OFW 13 December 2011
WK 2020 Praktijkprogramma Woningcorporaties Roadshow OFW 13 December 2011 Delft University of Technology Challenge the future Roadshow OFW 1 Programma WK2020 Henk Visscher 2 Inzichten voor duurzaam onderhoud
Nadere informatieVoorbij energiebesparing: milieueffecten van energiebesparende maatregelen
Voorbij energiebesparing: milieueffecten van energiebesparende maatregelen 9 Oktober 28 Laure Itard 1 november 28 1 Renovatie van een rijtjehuis gebouwd in de periode 1966-1976 1 november 28 2 1. Isolatie
Nadere informatieTKI-KIEM WP1 - Methode voor integrale Energie- en Milieuprestatie. Erik Alsema, David Anink, W/E adviseurs 1 april 2015
TKI-KIEM WP1 - Methode voor integrale Energie- en Milieuprestatie Erik Alsema, David Anink, W/E adviseurs 1 april 2015 Doel Ontwikkeling van integrale methodiek om de milieueffecten als gevolg van energiegebruik
Nadere informatieAluminium, LCA en EPD
Symposium Duurzaam Aluminium 5 februari 2015 Aluminium, LCA en EPD Harry van Ewijk IVAM UvA BV www.ivam.uva.nl IVAM UvA BV Opgericht in 1993 vanuit de Vakgroep Milieukunde UvA is enige aandeelhouder 15
Nadere informatieDefinitie. Wat is Duurzaamheid?
Duurzaamheid Definitie Wat is Duurzaamheid? Waarom is duurzaamheid belangrijk? Bevolkingsgroei 7naar 9Miljard Waarom is duurzaamheid belangrijk? Grondstofschaarste Waarom is duurzaamheid belangrijk? Ontbossing
Nadere informatieVoorbeeldwoningen 2011
Voorbeeldwoningen 2011 Bestaande bouw >> Als het gaat om energie en klimaat Voorbeeldwoningen 2011 Bestaande bouw Inhoudsopgave 1 Inleiding 5 2 Doel en gebruik van voorbeeldwoningen 7 3 Uitwerkingen voorbeeldwoningen
Nadere informatieFire Seminar 2015 Kingspan Group Tiel DUURZAAM BOUWEN. Hoe doen we dat ook alweer? Gert Jan van Beijnum
Fire Seminar 2015 Kingspan Group Tiel DUURZAAM BOUWEN Hoe doen we dat ook alweer? Gert Jan van Beijnum 1 1 Relevantie voor de bouwsector Bouwactiviteiten en gebouwen hebben een aanzienlijk aandeel in milieulast
Nadere informatieMATERIAAL-MILIEUPRESTATIE EN DE CIRCULAIRE ECONOMIE
MATERIAAL-MILIEUPRESTATIE EN DE CIRCULAIRE ECONOMIE Wat zit er achter instrumenten zoals GPR Gebouw, MRPI-MPG en BREEAM-NL / DGBC Materialentool? Harry van Ewijk (SGS) NVBV-Kennisdag, 14 juni 2017 1 HARRY
Nadere informatieDoor: Martijn Veerman AluEco en VMRG (brancheorganisatie voor de gevelbouw)
Door: Martijn Veerman AluEco en VMRG (brancheorganisatie voor de gevelbouw) Inhoudsopgave AluEco Gevels LCA aluminium referentiekozijnen Impact materialisatie LCA o o Productniveau Gebouwniveau AluEco
Nadere informatieEnergietransitie bij Renovatie
Energietransitie bij Renovatie Ir. Frans de Haas de Haas & Partners Studiedag Energietransitie bij Renovatie, naar de passief bouwen standaard? 9 oktober 2008 Inhoud 1981 Inhoud 1984 Inhoud 1997 Inhoud
Nadere informatieDuurzaam inkopen bij Rijkswaterstaat
Duurzaam inkopen bij Duurzaamheid bij aanleg en onderhoud van wegen, vaarwegen en waterwerken Edwin van der Wel, Sr. Adviseur Duurzaamheid en Energie, GPO Inhoud Programma duurzaam inkopen GWW Doelstellingen
Nadere informatiePlan van aanpak. 1. Aanleiding: waarom verduurzamen van de gebouwexploitatie?
Plan van aanpak Naar een duurzame gebouwexploitatie Afdeling Vastgoed Concept 23-4-2015 1. Aanleiding: waarom verduurzamen van de gebouwexploitatie? In de programmabegroting 2015 staat het duurzaamheidsdoel
Nadere informatieDuurzaamheid van daksystemen:
Duurzaamheid van daksystemen: Levenscyclusanalyse van isolatiematerialen, dakbedekking en warmteverliezen door het dak Arjen Meijer en Antonio Contarini Naast het bouwen van nieuwe gebouwen op duurzame
Nadere informatieT +3110 4664 444. Emantspad 5, 3061 CE ROTTERDAM INFO@2012ARCHITECTEN.NL WWW.2012ARCHITECTEN.NL INFO@2012ARCHITECTEN.NL WWW.2012ARCHITECTEN.
Schetsontwerp Woonhuis 2012Architecten Lelystad Een vrijstaande woning, vervaardigd van materialen die in de buurt voorhanden zijn, zoals kabelhastpelkernhoutjes van een kabel fabriek, kozijnen van renovatieprojecten
Nadere informatieInvloed op duurzaamheid als constructeur via de MPG
Invloed op duurzaamheid als constructeur via de MPG Olga van der Velde Datum: 14-06-2018 Constructeursdag Circl paviljoen www.nibe.org o.vandervelde@nibe.org 06 34 06 54 25 Voorstelronde: NIBE in het kort
Nadere informatieBalansventilatie in Vathorst Effectstudie van de verbetermaatregelen
Balansventilatie in Vathorst Effectstudie van de verbetermaatregelen Arjen Meijer 16-11-2009 In samenwerking met: GGD Midden-Nederland, DWA en GGD Groningen In opdracht van: Gemeente Amersfoort Begeleidingscommissie:
Nadere informatieVoorbeeldwoningen bestaande bouw 2007. Kompas energiebewust wonen en werken in opdracht van
Voorbeeldwoningen bestaande bouw 2007 Kompas energiebewust wonen en werken in opdracht van Op de rom staan: deze brochure als pdf de gedetailleerde gegevens van de 27 voorbeeldwoningen en van alle 117
Nadere informatieParallelsessie 1: Duurzaam Prestatiegericht aanbesteden & TCO
Parallelsessie 1: Duurzaam Prestatiegericht aanbesteden & TCO 3e TKI KIEM bijeenkomst,1 april 2015, Delft Ad Straub en Arjen Meijer 1 Software GPR Gebouw KIEM Afwegingsvraagstukken en varianten Sloop/Nieuwbouw
Nadere informatieDuurzaam bouwen en LCA s en de NMD. G. Jonkers NVVT 28-5-2013
Duurzaam bouwen en LCA s en de NMD G. Jonkers NVVT 28-5-2013 Presentatie Achtergronden duurzaam bouwen Bepalingsmethoden milieuprestatie gebouw LCA Nationale Milieudatabase Duurzaamheid en verf -> een
Nadere informatieVerbetering energieprestatie: een zaak van kleine stapjes?
Verbetering energieprestatie: een zaak van kleine stapjes? Nico Nieboer 3 november 2015 Delft University of Technology Challenge the future Inleiding Presentatie uitkomsten onderzoek naar verbetering energieprestatie
Nadere informatieVBI heeft met meerdere partners deze uitdaging opgepakt en een woningconcept ontwikkeld dat nu al voldoet aan de eisen van 2015.
1 Op de Bouwbeurs 2011 toonden wij u de VBI EcoPrefab Woning. Deze woning had toen al een EPC van 0,4. In dit document vindt u de technische uitgangspunten voor de berekening van de EPC (pagina 1 t/m 4)
Nadere informatieWaarom scoort aluminium niet beter?
Aluminiummiddag 27.04.2010 Waarom scoort aluminium niet beter? In het hol van de leeuw te gast? prof.dr.ir. Michiel Haas 1 Inhoudsopgave Voorstellen Materiaal prestatie instrumenten Nederlandse Nationale
Nadere informatieEPS. milieurelevante productinformatie INVOERDATA VOOR BEREKENING VAN HET MILIEUVOORDEEL LOGISCH PROCES: EEN BETER MILIEU MET EPS.
EPS milieurelevante productinformatie INVOERDATA VOOR BEREKENING VAN HET MILIEUVOORDEEL LOGISCH PROCES: EEN BETER MILIEU MET EPS. D e milieubelasting van een bouwwerk moet worden getoetst aan de eisen
Nadere informatieKwantificeren van Milieuprestatie. Mantijn van Leeuwen
Kwantificeren van Milieuprestatie Mantijn van Leeuwen NIBE (Experts in Sustainability) Ondersteund door LCA gegevens, maakt u betere beslissingen NIBE speelt een centrale rol tussen producenten, ontwerpers,
Nadere informatieBVR RENOVATIECONCEPT DOORZONWONINGEN. Presentatie 10 febr. 2011 Bouwbeurs Utrecht door mr. ir. A.J.P.M.G. (Ad) Wirken Algemeen directeur BVR Groep
BVR RENOVATIECONCEPT DOORZONWONINGEN Presentatie 10 febr. 2011 Bouwbeurs Utrecht door mr. ir. A.J.P.M.G. (Ad) Wirken Algemeen directeur BVR Groep Presentatie Voorstellen BVR Groep Uitleg Concepten 2 BVR
Nadere informatieBetaalbaar duurzaam bouwen is assembleren
1 Op de Bouwbeurs 2011 toonden wij u de VBI EcoPrefab Woning. Onderstaand vindt u de technische uitgangspunten voor de berekening van de EPC (pagina 1 t/m 4) en de duurzaamheidsscores binnen GPR gebouw
Nadere informatieOm te bepalen of een verf duurzaam is dient er, naar de mening van de VVVF, sprake te zijn van een integrale aanpak.
BEOORDELINGSMODEL DUURZAAM ONDERHOUD Integrale benadering Om te bepalen of een verf duurzaam is dient er, naar de mening van de VVVF, sprake te zijn van een integrale aanpak. Een integrale aanpak zou zich
Nadere informatieOverzicht voor Energietransitie bij renovatie
Onderzoeksresultaten Woningkwaliteit 2020 Overzicht voor Energietransitie bij renovatie Henk Visscher 8 Oktober 2009 Delft University of Technology Challenge the future Inhoud Wat is WK2020 Werkwijze WK2020
Nadere informatieHuis & Erf steekt energie in uw woning. Isolatiemaatregelen
Huis & Erf steekt energie in uw woning Isolatiemaatregelen Huis & Erf steekt energie in uw woning Huis & Erf steekt energie in uw woning in de vorm van een compleet isolatiepakket voor uw hele woning.
Nadere informatieAb Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO
Ab Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO Esther Loozen Atze Boerstra (Stanley Kurvers) NvvA Symposium 2010 1 Programma Introductie door Esther Loozen Korte inleiding over duurzaamheid+ MVO door Atze
Nadere informatieNaar Energie-nul in 2020: Renoveren of nieuw bouwen?
Naar Energie-nul in 2020: Renoveren of slopen en nieuw bouwen? Verschenen in Vastgoedmarkt, juni 2011 John Mak, W/E adviseurs Naar Energie-nul in 2020: Renoveren of nieuw bouwen? Kiezen voor nieuwbouw
Nadere informatieWP4: Verbeterde schattingsmethode materiaalhoeveelheden in constructies! 1 april 2015, TKI KIEM!
WP4: Verbeterde schattingsmethode materiaalhoeveelheden in constructies 1 april 2015, TKI KIEM WP4 - Verbeterde schattingsmethode materiaalhoeveelheden Projectpartners IMd Raadgevende Ingenieurs, Rotterdam
Nadere informatieTrends in duurzaam bouwen
Trends in duurzaam bouwen De ontwikkeling naar energie neutraal bouwen en duurzaam materiaalgebruik auteur ir. W.D. Wormgoor ZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - ROERMOND - DÜSSELDORF - BONN - BERLIJN - PARIJS
Nadere informatieGPR GEBOUW Versie 4.3
GPR GEBOUW Versie 4.3 GLASWOL EN MINERALE WOL ISOLATIE MET ECOSE TECHNOLOGY GPR Gebouw geeft inzicht in de duurzaamheid van woning- én utiliteitsbouw. De prestaties op het gebied van energie, milieu, gezondheid,
Nadere informatieDGBC Materialentool v2.13 Nationale Milieudatabase v1.5 Mat 1 berekening BREEAM-NL
Algemene gegevens BREEAM-NL registratienummer: - besl u i t : Dossiernummer: - Projectnaam: Tilburg, Distlerstraat, 41 woningen Status berekening: Definitief Aanmaakdatum: 21-05-2014 Laatst gewijzigd:
Nadere informatieInterview AD STRAUB OVER DUURZAAMHEID
Interview AD STRAUB OVER DUURZAAMHEID Onderzoeker bouwinnovaties aan de TU Delft TEKST: MARJON VAN WEERSCH, FOTO S: FLOREN VAN OLDEN Bron: Aedes-Magazine, 2017, nr. 1 Tegenwoordig is energiebesparing een
Nadere informatieCO 2 voortgangsrapportage 2014 UNIPRO BV
CO 2 voortgangsrapportage 2014 UNIPRO BV Naam opdrachtgever: Unipro BV Adres: Bouwstraat 18 Plaats: Haaksbergen Uitgevoerd door: Zienergie BV Adres: Dokter Stolteweg 2 Plaats Zwolle Telefoon: 038 85 313
Nadere informatieBewust Duurzaam Bouwen
Bewust Duurzaam Bouwen inleiding Inleiding 2 3 Energie Energieverbruik België 2005 4 Energieverbruik woning Totaal: ca. 28.000 kwh 5 Energieverbruik woning Totaal: ca. 3.000 kwh 6 Energieverbruik woning
Nadere informatieMilieubarometerrapport 2016
Milieubarometerrapport 2016 Plaisier Milieubarometer - 2016 Plaisier Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen die de milieubelasting
Nadere informatieMasterclass LCA. Wat kan je met LCA-studies in afvalland? Geert Bergsma
Masterclass LCA Wat kan je met LCA-studies in afvalland? Geert Bergsma CE Delft sinds 1978 Onafhankelijk onderzoek en advies Milieu, economie, techniek en beleid Energie, transport, afval, biomassa, voedsel,
Nadere informatieDuurzaamheid bouwwerken - Nieuwe Nederlandse en Europese normen en regelgeving
Duurzaamheid bouwwerken - Nieuwe Nederlandse en Europese normen en regelgeving Agnes Schuurmans Voorzitter NEN 351 281 (CEN TC350) Rockwool International 1 Bouwbesluit - 1 april 2012 Milieuparagraaf Artikel
Nadere informatieResultaten en stand van zaken project
Resultaten en stand van zaken project MKI Armaturen Kan ik al circulaire openbare verlichting inkopen met behulp van MKI? Kenniscafé: Circulariteit OVL, in de praktijk 14 maart 2019 Green Deal Duurzaam
Nadere informatieEffecten van energiebesparende maatregelen
Effecten van energiebesparende maatregelen Laure Itard, Olivia Guerra Santin 7-12-2009 Delft University of Technology Challenge the future Historisch gasverbruik huishoudens Gemiddeld huishoudelijk gasverbruik
Nadere informatieRapportage Energiebus
Rapportage Energiebus Nieuwe Leliestraat Amsterdam Type woningen: 14 portiekwoningen, 70 m2 Bouwjaar: 1974 Op verzoek van: Bewonerscommissie Nieuwe Leliestraat Verhuurder: De Alliantie Datum: 21-10-2014
Nadere informatieGreenCalc+, GPR gebouw, BREEAM
GreenCalc+, GPR gebouw, BREEAM Om de duurzaamheid van gebouwen weer te kunnen geven worden er verschillende programma s gehanteerd, zoals GreenCalc+, GPR gebouw en BREEAM. Hierbij hanteren de programma
Nadere informatiePelletketel CV. Ruimteverwarming. Warmtapwater
Een CV-ketel op houtpellets (pelletketel CV) is een hernieuwbaar alternatief voor de HR-ketel op aardgas. De pelletketel verbrandt houtpellets met een hoog rendement. De pellets worden door de gebruiker
Nadere informatieCO2 footprint voortgangsrapportage 2016
CO2 footprint voortgangsrapportage 2016 Naam opdrachtgever: Unipro BV Adres: Bouwstraat 18 Plaats: Haaksbergen Uitgevoerd door: Zienergie BV Adres: Dokter Stolteweg 2 Plaats Zwolle Telefoon: 038 85 313
Nadere informatieCO 2 footprint voortgangsrapportage 2015 UNIPRO BV
CO 2 footprint voortgangsrapportage 2015 UNIPRO BV Naam opdrachtgever: Unipro BV Adres: Bouwstraat 18 Plaats: Haaksbergen Uitgevoerd door: Zienergie BV Adres: Dokter Stolteweg 2 Plaats Zwolle Telefoon:
Nadere informatieLevenscyclusanalyse van groene wanden
Groen Bouwen: Groene gevels voor duurzame gebouwen en steden Levenscyclusanalyse van groene wanden Inzicht in de milieu-impact van de verschillende onderdelen Lisa Wastiels, An Janssen WTCB 1 Mid-term
Nadere informatietim.dejonge@winket.nl 1
NVBK 17 CEEC: Cost Planning of Sustainable Housing Projects Kostenbegeleiding duurzaam bouwen Doel bijeenkomst: Oprichting Doel werkgroep: Naar een open source methodiek voor kosteneffectieve duurzaamheid
Nadere informatieDe Ecolizer 2.0. Een instrument voor introductie van ecodesign
De Ecolizer 2.0 Een instrument voor introductie van ecodesign Ecolizer 2.0 Inhoud OVAM & ecodesign Ecolizer historiek Ecolizer 2.0 Toekomst OVAM Ecodesign Award Pro in samenwerking met Winnaars OVAM Ecodesign
Nadere informatieBouwen om te vernieuwen.
BVR-Groep Bouwen om te vernieuwen. Presentatie Reno+ BOUWLOKALEN Dordrecht donderdag 26 april 2012 Peter Suijkerbuijk Presentatie Reno+ BVR-Groep Renovatiequiz Reno+ voor de grondgebonden doorzonwoning
Nadere informatieMilieubeoordeling houten bruggen Diana de Graaf
Milieubeoordeling houten bruggen Diana de Graaf Vergelijkende milieustudie bruggen Onderzoek Brede studie met meerdere sectoren Specificatie, berekeningsmethode, data Niet-materiaal gebonden specificaties
Nadere informatieEcologie & BREEAM. Lucas Marijs, 6 december 2013, Utrecht
Ecologie & BREEAM Lucas Marijs, 6 december 2013, Utrecht Duurzame ontwikkeling Even terug naar de basis Duurzame ontwikkeling De basis Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften
Nadere informatieMethode en data in Europees perspectief
Methode en data in Europees perspectief SBK-symposium Nationale Milieudatabase 24 februari 2011 Agnes Schuurmans (vz normcie 351 281 / lid SBK-TIC / Rockwool) Europese ontwikkelingen waarvoor milieu-informatie
Nadere informatieMilieubarometerrapport 2014
Milieubarometerrapport 2014 Staro Natuur en Buitengebied Milieubarometer - 2014 Staro Natuur en Buitengebied Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar
Nadere informatieAuteurs: Martin Liebregts en Haico van Nunen
1 Auteurs: Martin Liebregts en Haico van Nunen V A N L E V E N S D U U R D E N K E N N A A R M I L I E U W A A R D E N A N A L Y S E ( M I W A ) Bij duurzaamheid gaat het om doen of laten. De praktijk
Nadere informatieNetwerk Groene Bureaus Themabijeenkomst BREEAM-NL 6 december Jeroen van Haasteren
Netwerk Groene Bureaus Themabijeenkomst BREEAM-NL 6 december 2013 Jeroen van Haasteren !! Programma 1. Intro DGBC 2. Waarom en hoe verduurzamen? 3. Hoe werkt certificeren? 4. Ecologische credits in operationele
Nadere informatieCO2-Prestatieladder. Actieve deelname initiatieven Schilderwerken De Boer Obdam B.V.
CO2-Prestatieladder Actieve deelname initiatieven Schilderwerken De Boer Obdam B.V. Auteurs: De heer R.J.M. de Boer (Schilderwerken De Boer Obdam B.V.) De heer R.J. van Stralen (Schilderwerken De Boer
Nadere informatieAantoonbaar duurzaam materiaalgebruik. Kwantificeren van milieuprestaties van gebouwen
Aantoonbaar duurzaam materiaalgebruik Kwantificeren van milieuprestaties van gebouwen Aanleiding Het schaarser worden van grondstoffen maakt zorgvuldig omgaan met bouwmaterialen (nog) belangrijker! Wat
Nadere informatieStichtse Vecht Isoleert 1.0 Nut & Noodzaak
Stichtse Vecht Isoleert 1.0 Nut & Noodzaak Doel van deze presentatie energie besparen lagere energie rekening comfort verhogend máár? Duurzame Vecht - van Dijk B&A isolatie actie bestaande bouw Nov. 2016
Nadere informatieMilieubarometerrapport 2015
Milieubarometerrapport 2015 Staro Natuur en Buitengebied Milieubarometer - 2015 Staro Natuur en Buitengebied Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar
Nadere informatieMilieubarometerrapport 2018
Milieubarometerrapport 2018 Barometer VanderHelm Samengesteld op 18 februari 2019 Milieubarometer - 2018 Barometer VanderHelm Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en
Nadere informatieCO2 footprint voortgangsrapportage 2017 Uzin Utz Nederland BV
CO2 footprint voortgangsrapportage 2017 Uzin Utz Nederland BV Naam opdrachtgever: Uzin Utz Nederland BV Adres: Bouwstraat 18 Plaats: Haaksbergen Uitgevoerd door: Zienergie BV Adres: Dokter Stolteweg 2
Nadere informatieValkruid WG Klazienaveen
Valkruid 10 7891 WG Klazienaveen www.gertpost.nl RAPPORTAGE MILIEU PRESTATIEBEREKENINGEN Project: 16 woningen aan de Verlengde Havenstraat te Beilen Datum: 17 maart 2016 Wijziging: - Algemene gegevens
Nadere informatieVan duurzaam denken naar duurzaam doen
Van duurzaam denken naar duurzaam doen Onze welvaart gaat ten koste van onze planeet en generaties na ons. Wij kunnen daar iets aan doen. Als we onze verantwoordelijkheid nemen. Maar hoe? Verantwoording
Nadere informatieEffecten Amsterdamse labelstappensubsidie t.b.v. Leerkring 27 juni rol van de bewoners bij renovatie van woningvoorraad naar energieneutraal
Effecten Amsterdamse labelstappensubsidie t.b.v. Leerkring 27 juni 2018 - rol van de bewoners bij renovatie van woningvoorraad naar energieneutraal Jurriaan Kooij Inhoud presentatie Introductie van de
Nadere informatieWONINGTRANSFORMATIECONCEPTEN
Bepalende overwegingen voor de toepassing bij corporaties! Maarten van den Berg 19-12-2012 1 Het toepassen van innovaties in de bestaande bouw? Welke overwegingen spelen bij woningcorporaties een bepalende
Nadere informatieMilieubarometerrapport 2015
Milieubarometerrapport 2015 Verheij Infra b.v Milieubarometer - 2015 Verheij Infra b.v Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen
Nadere informatieMilieubarometerrapport 2012
Milieubarometerrapport 2012 Gebroeders Van der Plas Milieubarometerrapport - Gebroeders Van der Plas - 2012 Milieubarometer - 2012 Gebroeders Van der Plas Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals
Nadere informatieCO 2. Ketenanalyse. Duurzaamheidsprestaties in de waardeketen. Het slimme duurzame bouwconcept. Van VolkerWessels
Ketenanalyse Duurzaamheidsprestaties in de waardeketen gehele waardeketen: upstream en downstream De waardeketen is onderverdeeld in twee stromen: de upstream en de downstream. In de upstream bevinden
Nadere informatieMilieueffecten van renovatie-ingrepen in de woningvoorraad
Habi_deel_omslag itard 15-6-27 13:38 Pagina 1 Vernieuwend Ruimtegebruik Milieueffecten van renovatie-ingrepen in de woningvoorraad Dr. L.C.M. Itard > Inhoud Hoe is energiebesparing door renovatie-ingrepen
Nadere informatieDe ecologische keuze van bouwmaterialen: aandachtspunten en basisbegrippen
De ecologische keuze van bouwmaterialen: aandachtspunten en basisbegrippen Opleidingscyclus 'De ecologische keuze van bouwmaterialen' 21 april 2009 1 Inhoud: 1. Enkele cijfers 2. Grijze energie: een basisbegrip
Nadere informatieCO 2. -Ketenanalyse. Duurzaamheidsprestaties in de waardeketen. Het slimme duurzame bouwconcept. Van VolkerWessels
-Ketenanalyse Duurzaamheidsprestaties in de waardeketen Het slimme duurzame bouwconcept. Van VolkerWessels Een slimmer concept door inzicht in de keten Met PlusWonen streeft VolkerWessels naar het minimaliseren
Nadere informatieMilieubarometerrapport 2016
Milieubarometerrapport Verheij Infra b.v Milieubarometer - Verheij Infra b.v Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen die de
Nadere informatieMilieu-impact van groene wandsystemen
Groen Bouwen: Groene gevels voor duurzame gebouwen en steden Milieu-impact van groene wandsystemen Lisa Wastiels, An Janssen WTCB Met de financiële steun van: 1 Milieu-impact van groene wanden 1. Levenscyclusanalyse
Nadere informatieKingspan Geïsoleerde Panelen. Toekomstbestendig bouwen begint met duurzaamheid
Kingspan Geïsoleerde Panelen Toekomstbestendig bouwen begint met duurzaamheid TOEKOMSTBESTENDIG BOUWEN Wie bouwt voor de toekomst weet ook dat je verder moet denken dan de gewenste levenscyclus van een
Nadere informatieSt. Elisabeth en GreenCalc +
Gree encalc + inle eiding St. Elisabeth en GreenCalc + Erik Meijerink 1 GreenCalc + Beoordelingsinstrument i t duurzaamheid op basis van verborgen milieukosten Beoordeeld: Materiaalgebruik Energiegebruik
Nadere informatietijd voor een gezonde aanpak in de renovatieen onderhoudsbranche
tijd voor een gezonde aanpak in de renovatieen onderhoudsbranche wat te verwachten? delen van visie en droom van fareno inzicht in mogelijkheden en proces gezondere aanpak in onze branche u enthousiast
Nadere informatieMilieubarometerrapport 2017
Milieubarometerrapport 2017 Barometer VanderHelm Milieubarometer - 2017 Barometer VanderHelm Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en
Nadere informatieHoutcafé 25 september 2014 Milieuaspecten van hout in de praktijk
Houtcafé 25 september 2014 Milieuaspecten van hout in de praktijk AGENDA Houtcafé 25 september 2014 16.00 uur Inleiding Milieuaspecten van hout Eric D. de Munck, projectleider en secretaris Centrum Hout/VVNH
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw : MATERIALEN
Opleiding Duurzaam Gebouw : MATERIALEN Leefmilieu Brussel Instrumenten voor materiaalkeuze - Workshop Els Van de Moortel info@vibe.be www.vibe.be DOELSTELLING VAN DE WORKSHOP INSTRUMENTEN VOOR MATERIAALKEUZE
Nadere informatieMeeuwbeemdweg 55 Venlo
Van Kempen Makelaars Venlo Straelseweg 232 Venlo - tel: 077-3524333 Van Kempen Makelaars Horst Loevestraat 9a Horst - tel: 077-3031000 www.vankempenmakelaars.nl info@vankempenmakelaars.nl Meeuwbeemdweg
Nadere informatieEnergieverspilling is zinloos
Aan de slag in de Bestaande Bouw Energieverspilling is zinloos in het verleden en daarna samengesteld door: Martin Liebregts Haico van Nunen Donderdag 13 september 2007 Milieu - Aandacht in de tijd 2/31
Nadere informatieCO 2 footprint rapportage Uzin Utz
CO 2 footprint rapportage 2018 Uzin Utz 1 januari 2018 t/m 31 december 2018 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding en samenvatting 1.1. Inleiding 1.2. Samenvatting 2. CO2 reductiebeleid 2.1. Visie 2.2.
Nadere informatieDuurzaamheidsprestatie van. Metalen Gebouwen
33 Duurzaamheidsprestatie van 14-10-2010 / Theo Henrar The world of steel Metalen Gebouwen MDG Symposium Bauke Bonnema Tata Steel Construction Centre Nov 2010 Inhoud Duurzaamheid: Drivers Meten Metaal
Nadere informatie1. Meten van duurzaamheid 2. Het instrument BREEAM 3. BREEAM: hoe werkt het? 4. Proces en kwaliteitsborging 13-10-2015 3
1 2 Meten is weten 1. Meten van duurzaamheid 2. Het instrument BREEAM 3. BREEAM: hoe werkt het? 4. Proces en kwaliteitsborging 13-10-2015 3 Waarde duurzaam gebouw JLL nov 2013: Twee-derde van ondervraagden
Nadere informatieMilieubarometerrapport 2017
Milieubarometerrapport 2017 Plaisier Milieubarometer - 2017 Plaisier Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen die de milieubelasting
Nadere informatieEnergie en comfort in duurzame gebouwen
Energie en comfort in duurzame gebouwen Aluminium Experience Day 30 augustus 2011 Dr.ir.arch. Griet Verbeeck (PHL & K.U.Leuven) DUURZAME GEBOUWEN KLIMAATSVERANDERING UITPUTTING NATUURLIJKE RIJKDOMMEN DUURZAAMHEID
Nadere informatieVoorwoord. Tenslotte is ook het aspect gedrag van belang. Daar staan we in de publicatie Energiegedrag in de woning (RIGO, 2009) uitgebreid bij stil.
Kernpublicatie WoON Energie 2006 Kernpublicatie WoON Energie 2006 Voorwoord De isolatiegraad van de gemiddelde Nederlandse woning is in de afgelopen jaren toegenomen. Daarbij gaat het met name om dak-
Nadere informatieCopyright SBR, Rotterdam
rapporteur: ir. J. F. van Mierlo TNO-IBBC Wonen in de kou? 110 Rotterdam, 1985 r(br Stichting Bouwresearch Het doel van de Stichting is het coördineren, stimuleren en begeleiden van speurwerk op het gebied
Nadere informatieDuCO N:\3435\C\R\R-01
Postbus 50521 3007 JA Rotterdam Piekstraat 77 3071 EL Rotterdam T 010 201 23 60 E imd@imdbv.nl www.imdbv.nl HANDLEIDING DuCo PROJECT: DuCO KENMERK: N:\3435\C\R\R-01 RAPPORTDATUM: 21-12-2012 OPDRACHTGEVER:
Nadere informatieEnergiescan. van: De Brink 6 te: 9999 DM Ons Dorp op: 15 maart 2014 door: Matthes Advies
Energiescan van: De Brink 6 te: 9999 DM Ons Dorp op: 15 maart 2014 door: Matthes Advies Energiescan voor woningen in opdracht van: de heer E. Scanner Straat en nr. gekeurde woning: De Brink 6 Postcode:
Nadere informatieHogeschool van Amsterdam College Duurzaam Bouwen. Tjerk Reijenga BEAR Architecten www.bear.nl
Hogeschool van Amsterdam College Duurzaam Bouwen Tjerk Reijenga BEAR Architecten www.bear.nl Introductie Architect / directeur BEAR Architecten Bureau voor Ecologie, Architectuur en Renovatie (BEAR) Redacteur
Nadere informatieVermeden CO 2 emissies door recycling van e-waste
Vermeden CO 2 emissies door recycling van e-waste Monitoring 2013 Datum: 6-5-2014 Versie: Eindrapport Project nummer: CL1039 In opdracht van: Hendrik Bijker, Wecycle. Uitgevoerd door: Jorrit Leijting,
Nadere informatieMilieubarometerrapport 2017
Milieubarometerrapport 2017 Verheij Infra b.v Milieubarometer - 2017 Verheij Infra b.v Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen
Nadere informatieMilieubarometerrapport 2017
Milieubarometerrapport Qualm Milieubarometer - Qualm Inhoud De Milieubarometer vertaalt gegevens zoals elektriciteitsverbruik en afvalproductie naar grafieken en tabellen die de milieubelasting van het
Nadere informatieRapport Milieuprestatie 2Amsterdam
Rapport Milieuprestatie 2Amsterdam Project 2Amsterdam Onderwerp Bouwaanvraag Onderbouw (parkeergarage) MPG Datum 20-02-2017 Paginas 5 Toelichting Dit rapport bevat de uitkomst van de berekende milieuprestatie
Nadere informatie