Raamwerk Beroepsprofiel

Transcriptie

1 Raamwerk Beroepsprofiel Modelproduct van OKAB, Ondersteuning Kwaliteitszorg Alternatieve Behandelwijzen Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO

2 Inleiding Het project Ondersteuning Kwaliteitszorg Alternatieve Behandel/geneeswijzen (OKAB) is in oktober 1996 van start gegaan. Dit project wordt uitgevoerd door het Kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg CBO en is gesubsidieerd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De doelstelling is het begeleiden en ondersteunen van beroepsverenigingen in de niet-reguliere gezondheidszorg bij het ontwikkelen en implementeren van kwaliteitszorg. In pilotprojecten zijn producten ontwikkeld, waaronder een aantal beroepsgroepspecifieke beroepsprofielen. Een beroepsprofiel is een omschrijving van deskundigheden van een beroepsgroep. Het schept duidelijkheid rondom taken en verantwoordelijkheden van de beroepsuitoefening en beschermt de patiënt tegen onzorgvuldig en ondeskundig handelen van de beroepsbeoefenaar. Een beroepsprofiel draagt bij aan professionalisering van het beroep. Met de kennis en ervaring opgedaan in de pilotprojecten en door bestudering van andere beroepsprofielen, is een algemeen raamwerk gemaakt voor een beroepsprofiel. Dit raamwerk kan een hulpmiddel zijn wanneer u met uw vereniging een beroepsprofiel wilt maken. Voorliggende notitie Raamwerk Beroepsprofiel is opgebouwd uit twee delen. Het eerste deel beschrijft de functie, de definitie en het doel van een beroepsprofiel. Deel twee geeft de inhoud van het beroepsprofiel weer. Tot slot is een overzicht opgenomen van de beroepsprofielen die zijn bekeken en de overige literatuur waarvan gebruik is gemaakt bij de samenstelling van de notitie Raamwerk Beroepsprofiel. Overal waar patiënt staat kan ook cliënt, klant of een benaming die u prefereert worden gelezen. Overal waar hij/hem staat kan ook zij/haar worden gelezen. Contactpersoon OKAB: Voor nadere informatie/aanmelden kunt u contact opnemen met: Jolanda van Herk (projectleider), tel , j.vanherk@cbo.nl. Zij is meestal op maandag, dinsdag en woensdag aanwezig. Dit stuk is ook te downloaden vanaf de website van het CBO: G:\doc\Website\teksten website\okab\raamwerk Beroepsprofiel.doc,

3 Deel 1 Definitie: Een beroepsprofiel: is een gestructureerde verzameling uitspraken over taken die in de beroepsuitoefening voorkomen; is een omschrijving van deskundigheden en beroepsactiviteiten die plaatsvinden in de beroepspraktijk, inclusief beroepsvereisten; geeft een antwoord op de vraag wat een bepaalde beroepsbeoefenaar doet en voor welke taken hij verantwoordelijk is; is een gemeenschappelijke kern, een basisdocument, dat o.a. de grondslag kan vormen en houvast kan bieden bij het opstellen van eindtermen van een opleiding, ontwikkelen van gedragsregels, richtlijnen, tuchtrecht, klachtenregeling en registratie. De beschrijving van de beroepstaken en taakgebieden van de betreffende beroepsbeoefenaar is de kern van het beroepsprofiel. Beroepstaken zijn de bouwstenen van een profiel en door de omschrijving van taakgebieden wordt structuur in dat geheel aangebracht. Functie: Een beroepsprofiel: 1. dient als een instrument voor de betreffende beroepsgroep om de kwaliteit en de positie van het beroep en de uitoefening daarvan te bevorderen en te bewaken (SLO 1990). 2. dient als een instrument voor de beroepsopleiding om de kwaliteit van de opleiding vast te stellen en te bewaken. De beroepstaken die in het beroepsprofiel staan genoemd, vormen een uitgangspunt voor het ontwikkelen van eindtermen van de beroepsopleiding. Deze eindtermen vormen op hun beurt het uitgangspunt voor het ontwikkelen van het opleidingsprogramma (SLO 1990). Doel: De wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg heeft als doelstelling de kwaliteit van de beroepsuitoefening te bevorderen en te bewaken en de patiënt te beschermen tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen door beroepsbeoefenaren. Hieruit volgt dat het voor beroepsgroepen belangrijk is duidelijk te maken wat zij doen en waar zij voor staan. Dit kan in een beroepsprofiel. Dit instrument maakt onder andere inzichtelijk op welke kwaliteiten een beroepsbeoefenaar kan worden aangesproken. Een ander doel is het behalen van keurmerk en registratie. De wet BIG zegt niets over beroepen in de niet-reguliere sector. Gezien de doelstelling is het voor de beroepsverenigingen in de niet-reguliere gezondheidszorgsector eveneens van belang een beroepsprofiel op te stellen. Ook zij willen professionaliseren, goede zorg leveren en inzichtelijk maken waar zij mee bezig zijn. G:\doc\Website\teksten website\okab\raamwerk Beroepsprofiel.doc,

4 Deel 2 Een algemene structuur voor de opbouw van een beroepsprofiel is tot stand gekomen na bestudering van algemene literatuur omtrent beroepsprofielen en diverse bestaande beroepsprofielen van beroepsgroepen in de niet-reguliere en reguliere gezondheidszorg. Deze structuur impliceert niet dat alles wat onder de diverse hoofdstukken staat ook precies in dat hoofdstuk beschreven dient te worden. Het gaat meer om de inhoud dan om de volgorde. Ook dient te worden vermeld dat dit raamwerk één keer in de vijf jaar moet worden bijgesteld om mee te gaan met de ontwikkelingen in de tijd. Onderstaande indeling kan worden gebruikt als hulpmiddel bij het ontwikkelen van een beroepsprofiel. Voorwoord In het voorwoord wordt kort aangegeven: Wat een beroepsprofiel is. Waar het beroepsprofiel toe dient. Wie ermee kan werken. Opzet en ontwikkeling beroepsprofiel (door wie het is geïnitieerd). Een verwijzing naar de toekomst (aanpassing en bijstelling). Een bedankwoord naar een stuurgroep, leden e.d. inleiding In de inleiding staat: Het ontstaan van de roep om een beroepsprofiel (aanleiding) en de commissie belast met de uitwerking hiervan. De ontwikkeling van het document, hoe de validering heeft plaatsgevonden en wie daarbij betrokken is geweest. Doel van een beroepsprofiel en de plaats binnen het kwaliteitsbeleid. Wat de status is van het beroepsprofiel. Verantwoording van het ordeningsprincipe / opzet waarvoor is gekozen. Relatie met andere stukken zoals bijvoorbeeld het opleidingsprofiel. Opbouw van het 'Beroepsprofiel'. Hoofdstuk 1 In hoofdstuk 1 staat: Een definitie van het beroep van betreffende beroepsbeoefenaar. Mensvisie, mensbeeld. De functie-inhoud. Hier wordt aandacht besteed aan de doelgroep; de therapievormen die gebruikt worden en begrenzingen van de behandeling. De functie-eisen. Hier wordt gedoeld op het soort opleiding, de opname in een register, de beroepscode e.d Plaatsbepaling van het beroep in de gezondheidszorg. G:\doc\Website\teksten website\okab\raamwerk Beroepsprofiel.doc,

5 Hoofdstuk 2 Dit hoofdstuk geeft de taakgebieden weer waarop de beroepsbeoefenaar werkzaam is. De taakgebieden zijn voor iedere beroepsbeoefenaar anders, echter een aantal zullen in elk beroepsprofiel terug komen. De taakgebieden zijn weer onderverdeeld in beroepstaken. Beroepstaken maken de taakgebieden concreet en de taakgebieden zorgen voor een duidelijke groepering / structurering van de beroepstaken. Hieronder volgt een aantal voorbeelden van mogelijke indelingen van taakgebieden, geïllustreerd met onderdelen uit enkele beroepsprofielen van verschillende disciplines. De fysiotherapeuten hebben een indeling in de volgende taakgebieden: - Fysiotherapeutische zorg - Voorlichting en preventieve zorg - Administratie en beheer - Organisatie, onderzoek, ontwikkeling en kwaliteitszorg Voorbeeld uit het beroepsprofiel Fysiotherapeut Taakgebied: 1 Fysiotherapeutische zorg Beroepstaak: 1.1 De fysiotherapeut beoordeelt een verwijzing De uit te voeren activiteiten om deze beroepstaak te volbrengen zijn: - analyseert de verwijzing; - raadpleegt eerdere gegevens in patiëntendossiers; - neemt eventueel contact op met verwijzer voor verheldering of nadere specificatie van de verwijzing, dan wel voor aanvullende gegevens; - beoordeelt of de problematiek in aanmerking komt voor therapeutische interventie. G:\doc\Website\teksten website\okab\raamwerk Beroepsprofiel.doc,

6 De verpleegkundigen hebben een indeling in de volgende taakgebieden: - Preventieve en voorlichtende taken - Verzorgende en begeleidende taken - Diagnostische taken - Therapeutische taken - Coördinerende taken - Rapportage, registratie en administratieve taken - Huishoudelijke taken - Organisatie, onderzoek, ontwikkeling en kwaliteitszorg - Overige taken Voorbeeld uit het Verpleegkundig beroepsprofiel Taakgebied 1. Preventieve en voorlichtende taak Beroepstaken (verrichtingen) 1.1 De verpleegkundige observeert en signaleert bij de patiënt (of groep patiënten of patiëntenpopulaties) Specifieke kenmerken van risicopopulaties. 1.2 De verpleegkundige geeft gezondheidsvoorlichting en -opvoeding (GVO) aan de patiënt of groep Patiënten. Veel beroepsprofielen in de niet-reguliere zorg hebben een opbouw in: - Entreetaken - Taken met betrekking tot anamnese en diagnose - Therapeutische taken - Evaluatie taken - Ondersteunende taken - Overige taken Voorbeeld uit het beroepsprofiel Natuurgeneeskundig therapeut Taakgebied: 1. Therapeutische taken 1.1 Beroepstaken: Het is de taak van een natuurgeneeskundige een behandelingsplan op te stellen. Dit houdt in: ieder afzonderlijk ziektegeval te individualiseren; bestudering van de totaliteit van de symptomen van de patiënt; etc. G:\doc\Website\teksten website\okab\raamwerk Beroepsprofiel.doc,

7 De taakgebieden zijn hieronder uitgewerkt naar een model van de Stichting Leerplanontwikkeling (SLO). Onder deze taakgebieden dienen de beroepstaken te worden ingevuld. Het is van belang dat elke beroepsgroep een indeling kiest die het meest aansluit bij de werkwijze van de betreffende beroepsgroep. 1. Verlenen van zorg: Dit is het centrale taakgebied. De benaming van dit taakgebied is zo algemeen gekozen dat deze zich afhankelijk van het beroep concretiseert in bijvoorbeeld behandelen, ondersteunen en assisteren. De kenmerkende beroepstaken krijgen binnen dit taakgebied een plaats. Onder dit taakgebied worden die beroepstaken gegroepeerd die betrekking hebben op het werken met en rond de patiënt. De meeste beroepsprofielen maken bij dit centrale taakgebied nog een onderverdeling. Deze onderverdeling is meestal opgezet via het methodisch proces: anamnese, diagnose, behandeling en evaluatie. De volgende indeling is hier een variant van: Signaleren van de hulpvraag; Analyse van het probleem; Bepaling van het doel; Overwegen van de behandelmogelijkheden; Opstellen van een behandelplan; Behandelen; Evalueren. Een andere mogelijke indeling: Taken in het algemeen; Taken in de voorbereidingsfase; Taken in de uitvoeringsfase; Taken in de afrondingsfase. 2. Verstrekken van preventieve zorg: Als onderscheid ten opzichte van taakgebied 1, worden hier de beroepstaken beschreven die gericht zijn op het voorkomen of verkorten van de behandeling. Te denken valt aan epidemiologische activiteiten, aanpassingen in woon- en / of werkomgeving van de cliënt / patiënt, het geven van gezondheidsvoorlichting en -opvoeding aan één patiënt of een groep patiënten. 3. Samenwerken met andere zorgverleners: Binnen de zorgverlening wordt door verschillende disciplines samengewerkt. In dit taakgebied staat beschreven wat onder deze samenwerking wordt verstaan. Te denken valt aan het opstellen van een behandelplan, teamvorming, consultatie e.d. 4. Voorlichten: Hier worden beroepstaken bedoeld die zijn gericht op het verstrekken van informatie aan de te onderscheiden doelgroepen. 5. Beheren De taken die onder Beheren vallen zijn taken die niet direct patiënt / cliëntgericht zijn. Echter, ze zijn wel noodzakelijk voor een goede dienstverlening. Het gaat zowel om management en organisatietaken als om indirecte patiënt / cliëntgerichte taken zoals documentatie. 6. Geven van onderwijs en begeleiding Hierin staan beroepstaken die gericht zijn op het verzorgen van onderwijs (bijvoorbeeld het verzorgen van onderwijs aan initiële opleidingen, bij- en nascholing) en begeleiding (van bijvoorbeeld stagiaires, aankomende beroepsbeoefenaars en anderen). G:\doc\Website\teksten website\okab\raamwerk Beroepsprofiel.doc,

8 7. Verrichten van onderzoek: Het verrichten van onderzoek heeft betrekking op wetenschappelijke kennisontwikkeling ten behoeve van het eigen beroep, van de gezondheidszorg en welzijnszorg in het algemeen en onderwijs. 8. Evalueren van beroepsmatig handelen: De beroepsbeoefenaar dient een bijdrage te leveren aan het opzetten en uitvoeren van evaluaties ten behoeve van het beroepsmatig handelen. Dit kan gaan om intercollegiale toetsing, visitatie, het toetsen van protocollen, standaarden of richtlijnen e.d. 9. Ontwikkelen van individuele kennis en kunde Ook het ontwikkelen van eigen kennis en kunde is zeer belangrijk. Het gaat hierbij om het bijhouden van vakliteratuur, het bijwonen van congressen en symposia, het volgen van bij- en nascholing e.d. 10. Ontwikkelen van het eigen beroep Deze beroepstaken zijn gericht op de verdere ontwikkeling van het beroep. Bijvoorbeeld het leveren van inhoudelijke bijdragen aan beleidsvoorbereiding en beleidsbepaling in het kader van de beroepsontwikkeling. Ook kan worden gedacht aan het publiceren in vakbladen, het organiseren van studiebijeenkomsten, symposia, congressen e.d. Hoofdstuk 3 Het derde deel is per beroepsprofiel verschillend. Een aantal paragrafen, die in bijna elk profiel terugkomen, is: 1. Historie (ontstaan van de genees-/behandelwijze). 2. De filosofie van de genees-/behandelwijze (mensbeeld). 3. Informatie over bestaande opleidingen. 4. Onderscheid met andere zorgverleners. 5. Trends en ontwikkelingen (invloeden overheidsbeleid, wetgeving, ontwikkeling arbeidsmarkt, economische trends, onderzoek etc). 6. Eventueel een verduidelijking van het vakgebied door een beschrijving van casussen. 7. Verklarende woordenlijst. 8. Literatuurlijst. De indeling in taakgebieden en de formulering van de beroepstaken dienen te worden vastgesteld door beroepsbeoefenaren. Alleen zij zijn in staat te beoordelen of de omschrijvingen volledig, juist en herkenbaar zijn. Ook voor het creëren van draagvlak is het noodzakelijk de betreffende beroepsbeoefenaren te betrekken bij de ontwikkeling van een beroepsprofiel. Voor de ontwikkeling en implementatie van een beroepsprofiel wordt verwezen naar de notitie: 'Implementatie'. G:\doc\Website\teksten website\okab\raamwerk Beroepsprofiel.doc,

9 Literatuur Voor dit raamwerk zijn de volgende beroepsprofielen op inhoud en structuur / opbouw bekeken. Beroepsprofielen in de niet-reguliere gezondheidszorgsector: Beroepsprofiel Acupuncturist N.V.A. Beroepsprofiel Klassiek Homeopaat. Beroepsprofiel Natuurgeneeskundige. Beroepsprofiel Natuurgeneeskundig Therapeut. Beroepsprofiel Paranormaal Therapeut. Beroepsprofiel Psychomotorisch Therapeut. Basisberoepsprofiel Psychosociaal en Geestelijk Begeleider. Beroepsprofiel Paranormaal genezer. Beroepsprofiel Vereniging Voor Haptotherapeuten. RING Beroepsprofielmodel voor de RING-therapeut in de natuurlijke geneeswijzen. Beroepsprofielen in de reguliere gezondheidszorgsector: Beroepsprofiel Radiodiagnostisch Laborant. Beroepsprofiel Diëtist. Beroepstaken Fysiotherapeut. Beroepsprofiel Mondhygiënist. Beroepsprofiel Podotherapeut. Verpleegkundig beroepsprofiel. Instituut voor Leerplanontwikkeling (SLO). De gehanteerde methode voor het ontwikkelen van beroepsprofielen voor beroepen in de gezondheidszorg 1990 Enschede. Grol RTPM, JJE. Van Everdingen en AF. Casparie. Invoering van richtlijnen en veranderingen. Utrecht G:\doc\Website\teksten website\okab\raamwerk Beroepsprofiel.doc,