Wat zijn de oorzaken van de verschillen in vruchtbaarheid tussen de alpacamerries en wat is het effect van deze factoren?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wat zijn de oorzaken van de verschillen in vruchtbaarheid tussen de alpacamerries en wat is het effect van deze factoren?"

Transcriptie

1 Wat zijn de oorzaken van de verschillen in vruchtbaarheid tussen de alpacamerries en wat is het effect van deze factoren? Lennie Buijtenhek Maasbommelstraat 35 Tilburg Samenvatting Dit onderzoek beschrijft het effect van gewicht, leeftijd, behandelingen en hengstkeuze op de vruchtbaarheid van Belgische alpacamerries. Er zijn gegevens verzameld van alle alpacamerries die aanwezig zijn geweest op het bedrijf Alpaca-International van John Peeters. Het algemene slagingspercentage van het bedrijf is 63,3%. De grens tussen een ondergewicht en een normaal gewicht is vastgesteld op 40 kg. De merries met ondergewicht hebben minder drachten dan de merries met een normaal gewicht (31,1% v. 64,4%) De merries uit de leeftijdcategorie 1 tot 2 jaar hebben een laag slagingspercentage van 50,0%. De dieren die behandeld zijn hebben een lager slagingspercentage dan de dieren die niet behandeld zijn (61,9% v. 67,7%). Het effect van scheren in combinatie met een parasietbehandeling blijkt redelijk groot (63,3% bij wel scheren en 57,6% bij niet scheren). Het effect van een hormoonbehandeling bij dieren die minstens 1 keer niet geovuleerd hebben is ook duidelijk aanwezig (61,0% slaging na de behandeling). Het effect van een wormenkuur (63,3% wel v. 66,0% niet) en de vaccinaties (61,9% wel v. 66,0% niet) is minder aanwezig. Het effect van de verschillende hengsten is duidelijk. Er zijn een aantal tophengsten (o.a. Benleigh Talisman met 84,4%) die een hoog percentage postieve drachten geven, maar ook een aantal hengsten die niet over de 60% heen komen (Alpaca Stud Rodrigo met 47,1% en Take a Chance met 59,7%). De belangrijkste aanbeveling voor John Peeters is te zorgen dat de merries op de dag van dekken minstens 45 kg wegen en minstens 14 à 16 maanden oud zijn. Verder: doorgaan met hormoonbehandeling, dieren voor de proberen te scheren, dieren evoor de alleen inenten indien noodzakelijk en hengsten gebruiken met een hoog slagingspercentage als er meerdere hengsten een merrie zouden mogen dekken. Introductie De vruchtbaarheid van alpacamerries kan onderling erg verschillen. Alpacafokkers denken dat verschillende factoren hier invloed op hebben. Het kan zo zijn dat verschillende bacteriën en parasieten en hun behandelingen, maar ook temperatuurschommelingen voor een daling van de vruchtbaarheid zorgen. Ook een verminderde conditie, mineraaltekort of stress kunnen leiden tot een verminderde vruchtbaarheid. Er is nog niet eerder onderzoek gedaan naar de oorzaken van verschillen in de vruchtbaarheid. Hierdoor is er nog weinig tot niets bekend over deze factoren die mogelijk een rol spelen in de vruchtbaarheid. De grote vraag is welke van alle mogelijke factoren daadwerkelijk een invloed uitoefenen op de vruchtbaarheid. De vruchtbaarheid van een alpacamerrie is moeilijk te meten. Wel kan er geanalyseerd worden aan de hand van het aantal pogingen tot dracht. In dit onderzoek wordt het aantal pogingen tot dracht gebruikt als indicatie voor de vruchtbaarheid. De factoren die in dit onderzoek geanalyseerd worden zijn: ondergewicht van de merrie, leeftijd van de merrie, behandelingen die de merrie heeft ondergaan en de hengst die gedekt heeft. Het doel van

2 deze studie is de vraag of deze factoren ook daadwerkelijk geassiocieerd zijn met een verminderde vruchtbaarheid. Voor de alpacasector is deze vraag op zowel economisch vlak als voor het dierwelzijn van groot belang. Als de oorzaak van de verminderde vruchtbaarheid van een merrie bekend is, kan deze eventueel verholpen of voorkomen worden. Zo kan er bij bijvoorbeeld een dekking rekening gehouden worden met de hengstkeuze en het tijdstip van bepaalde behandelingen voorafgaand aan de dekking. Onze hypothese is dat in dit onderzoek een negatief verband tussen de bovengenoemde factoren en de vruchtbaarheid naar voren komt. Materiaal en methode Selectie en databestand Alle alpaca s van John Peeters die ooit op het bedrijf aanwezig zijn geweest zijn opgenomen in een alpacabestand. In dit bestand staan alle data van de met de naam van de hengst. Ook de testdata met bijbehorende testmanier (spit off, scan of bloedonderzoek) en resultaat (negatief, positief of dubieus) worden in deze data weergegeven. Als laatste staan er gegevens in over: het gewicht met bijbehorende weegdata, de behandelingen die de alpacamerrie heeft ondergaan en de geboortedatum. De behandelingen die de merries ondergaan hebben zijn als volgt: hormoonbehandeling, antiparasiet, ontworming, vaccinatie, antibiotica, vitaminen en behandeling tegen coccidiose. Datacleaning Allereerst zijn alle uit het databestand onder elkaar gezet in het programma excel, met alle gegevens van het dier erachter. Hierbij zijn automatisch alle mannelijke dieren uit het bestand verwijderd. Met behulp van de geboortedatum en de data van de is uitgerekend wat de leeftijd van de merrie is op de dag van dekken. Hiervoor heeft Excel de twee data van elkaar getrokken en een leeftijd in jaren bepaald. Om te bepalen wat het gewicht van de merrie was op de dag van het dekken heeft Excel bij elke dekdatum de dichtstbijzijnde weegdatum gezocht. Hierbij is uitgegaan van een weegdatum van maximaal 4 maanden voor het dekken en 2 maanden na het dekken. De behandelingen voorkomend in het databestand zijn in excel gesorteerd op type behandeling. Er is een paar keer gecorrigeerd voor medicijnen met een foutieve behandeling. Ook zijn lege regels met wel een medicijnnaam, maar geen behandeling aangevuld met de juiste behandeling. De behandelingen die meegenomen zijn in het onderzoek zijn de behandelingen die tot een maand voor de dekking hebben plaatsgevonden. Dit geeft een goede betrouwbaarheid voor de resultaten. Als laatste heb ik bij elke dekking gekeken of deze dekking succesvol is geweest. Hiervoor heb ik gekeken naar de dichtszijzijnde testdatum na de dekking (als deze niet inmiddels al na de volgende dekking kwam), het testresultaat en de testmethode. Een voorbeeld: een negatieve test met behulp van een spit off, met een week daarna een positieve test met behulp van een scan kreeg de code voor geslaagd. Een scan is een veel betrouwbaardere testmethode dan een spit off, dus er is sprake van een positieve dracht. Statistiek Voor het analyseren van de effecten van de verschillende factoren op de vruchtbaarheid van de alpacamerries zijn de gegevens uit het (herschreven) databestand overgezet naar het statistiekprogramma SPSS. Eerst is er een tabel gemaakt met alle en het bijbehorende percentage positieve en negatieve drachten. Dit is gedaan met een frequentietabel inclusief percentages. Aangezien er een paar merries zijn die nog nooit drachtig zijn geweest, is er eenzelfde tabel gemaakt zonder deze probleemmerries. Ook is er per jaar een frequentietabel gemaakt. Hiermee kan gekeken worden hoe het

3 slagingspercentage is over de jaren heen. Vanuit de literatuur is bepaald dat er bij de merries met een gewicht van 40 kg en lichter sprake is van ondergewicht. In SPSS zijn de merries onderverdeeld in een groep met ondergewicht en een groep met een normaal gewicht. De vruchtbaarheid van de dieren met ondergewicht en van de dieren met een normaal gewicht werden vergeleken door middel van een independant sample t-test. De aanname van gelijkheid van varianties werd gemeten met behulp van de Levene s Test. Er werd gekozen voor de t-toets met gepoolde varianties (Equal Variances Assumed) als de varianties gelijk zijn en voor de t-toets voor ongelijke varianties (Unequal Variances Assumed) als blijkt dat de varianties ongelijk zijn. Hierna werd dezelfde test als hierboven uitgevoerd, maar nu met de merries die John Peeters zelf heeft gefokt en de merries die aangekocht zijn uit Chili. Vervolgens werd dezelfde test uitgevoerd, maar nu met verschillende leeftijdsgroepen. De groepen zijn als volgt gemaakt: 1 tot 2 jaar, 2 tot 3 jaar, 3 tot 5 jaar, 5 tot 7 jaar en 7 jaar en ouder. Na deze test zijn de merries met een ondergewicht uit het databestand gehaald. De komende analyses zijn uitgevoerd zonder deze groep dieren. Vervolgens werd dezelfde test weer uitgevoerd, maar dan met een groep merries die wel behandeld zijn en een groep merries die niet behandeld zijn. Ook de verschillende behandelingen zijn met dezelfde test geanalyseerd op het effect op de vruchtbaarheid. Voor het analyseren van de verschillende dekhengsten is gebruik gemaakt van een kruistabel (Crosstabs), waarbij horizontaal het slagingspercentage staat en verticaal de verschillende hengsten.

4 Resultaten Het aantal met het bijbehorende percentage dat een negatieve of een positieve dracht tot gevolg heeft is weergegeven in onderstaande tabel. Dit zijn alle uit het databestand. Tabel 1. Aantal en percentage negatieve en positieve drachten van Belgische alpacamerries Aantal Percentage Negatieve dracht ,8% Positieve dracht ,2% Onderstaande tabel geeft het slagingspercentage weer van alle, maar dan exclusief de probleemmerries: Rumania (7803), Sonatina (7819), Condon G77 (10098) en AI ZARIFA (10243). Tabel 2. Aantal en percentage negatieve en positieve drachten van Belgsiche alpacamerries zonder 4 probleemmerries Aantal Percentage Negatieve dracht ,8% Positieve dracht ,2% Zonder de probleemmerries stijgt het slagingspercentage naar 64,2%. Dit is een stijging van 1,0%. Om te zien of het elk jaar beter is gegaan met de fokkerij is in onderstaande tabel het slagingspercentage per jaar te zien. Tabel 3. Aantal met bijbehorend slagingspercentage van Belgische alpacamerries per jaar ,5% ,5% ,5% ,5% ,0% ,5% De jaren 2001, 2002 en 2003 zijn weggelaten, omdat hier te weinig zijn geweest voor een betrouwbaar resultaat. Het slagingspercentage van de merries die door John Peeters zelf zijn gefokt (Alpaca International) en van de merries die aangekocht zijn in Chili is weergegeven in tabel 4.

5 Tabel 4. Aantal met bijbehorend slagingspercentage van Belgische alpacamerries met verschillende herkomst. Alpaca ,6% International Chili ,2% Overige ,7% De grens tussen ondergewicht en een normaal gewicht is vastgesteld op 40 kg. In onderstaande tabel is het slagingspercentage (het percentage positieve drachten) weergegeven van de merries met ondergewicht en de merries met een normaal gewicht. Tabel 5. Aantal met bijbehorend slagingspercentage van de Belgische alpacamerries met ondergewicht en met een normaal gewicht Ondergewicht (<= 40kg) Normaal gewicht (> 40 kg) 45 31,1% ,6% De merries met een gewicht van 40 kg en lager hebben een gemiddeld lager slagingspercentage dan de merries met een normaal gewicht van minstens 40 kg (31,3% v. 64,6%). Het verschil is 33,5%. De verschillende leeftijdscategorieёn zijn geanalyseerd en het slagingspercentage is weergegeven in onderstaande tabel. Tabel 6. Aantal met bijbehorend slagingspercentage van de Belgische alpacamerries in de verschillende leeftijdscategorieёn 1 tot 2 jaar 72 50,0% 2 tot 3 jaar ,4% 3 tot 5 jaar ,2% 5 tot 7 jaar ,7% 7 jaar en ouder ,7% Alpacamerries in verschillende leeftijdscategorieёn verschillen in vruchtbaarheid en met name de jonge merries wijken af van de rest. Het ondergewicht en de leeftijd van de merries hangt erg nauw samen. De dieren met ondergewicht zitten bijna allemaal in de categorie 1 tot 2 jaar.

6 Tabel 7. Leeftijdscategorieёn uitgezet tegen ondergewicht en normaal gewicht van Belgische alpacamerries Ondergewicht (<= 40 kg) Normaal gewicht (> 40 kg) 1 tot 2 jaar tot 3 jaar tot 5 jaar tot 7 jaar jaar en ouder Omdat de dieren met ondergewicht zo duidelijk een verschil laten zien met de dieren met een normaal gewicht, zijn deze merries in de komende analyses eruit gehaald. Voor de analyse van de behandelingen zijn de behandelingen meegenomen die tot een maand voor de dekking zijn uitgevoerd. Het effect van wel of niet behandelen op het slagingspercentage is te zien in tabel 8. Behandelingen zijn geanalyseerd als deze minstens 40 keer voorkomen om een betrouwbaar resultaat te hebben. Tabel 8. Aantal met bijbehorend slagingspercentage van Belgische alpacamerries die wel en niet behandeld zijn Wel behandeld ,9% Niet behandeld ,7% Het effect van het scheren met daarna een dompelbad met het middel Sarnacuran tegen parasieten is weergegeven in onderstaande tabel. Dit zijn de resultaten van de jaren 2007, 2008 en 2009, omdat het dompelbad pas sinds 3 jaar gebruikt wordt. Er is gekeken naar het effect van het scheren tot een maand voor het dekken. Tabel 9a. Aantal met bijbehorend slagingspercentage van Belgische alpacamerries die wel en niet geschoren en in het dompelbad zijn geweest Wel geschoren ,3% Sarnacuran dompelbad Niet geschoren ,6% Het effect van het scheren tot meerdere maanden terug is te vinden in tabel 9b. Slagings % wel geschoren Slagings % niet geschoren Tot 1 maand ervoor 63,3% 57,6% 1-2 maanden ervoor 63,0% 58,2% 2-3 maanden ervoor 61,7% 60,1% Er is gekeken naar het effect van het scheren en het dompelbad tot 3 maanden voor het dekken. Het aantal met meer dan 3 maanden geleden geschoren is te weinig om een betrouwbaar resultaat te krijgen.

7 Het effect van een hormoonbehandeling op het slagingspercentage is weergegeven in tabel 10. Tabel 10. Aantal na een hormoonbehandeling met het bijbehorende slagingspercentage van Belgische alpacamerries die minstens 1 keer niet geovuleerd hebben Hormoonbehandeling 41 61,0% Alleen de alpacamerries die minstens 1 keer niet geovuleerd hebben krijgen een hormoonbehandeling. Deze merries hebben na de behandeling een drachtigheidspercentage van 61,0%. Het effect van wel of geen wormenkuur is te zien in tabel 11 en het effect van wel of niet vaccineren tegen clostridium is te zien in tabel 12. Tabel 11. Aantal met bijbehorend slagingspercentage van Belgische alpacamerries die wel en niet ontwormd zijn Wel ontwormd 98 63,3% Niet ontwormd ,0% Tabel 12. Aantal met bijbehorend slagingspercentage van Belgische alpacamerries die wel en niet gevaccineerd zijn tegen clostridium Wel vaccinatie 63 61,9% Geen vaccinatie ,0% De hengsten die geanalyseerd zijn op succes zijn de hengsten die minstens 30 keer gedekt hebben. Dit is belangrijk voor een goede betrouwbaarheid van de resultaten. Het aantal met bijbehorend slagingspercentage van de hengsten is te zien in tabel 13. Tabel 13. Aantal met bijbehorend slagingspercentage van Belgische alpacamerries die gedekt zijn door verschillende hengsten Alpaca Stud Leonid 30 66,7% Alpaca Stud Rodrigo 68 47,1% Benleigh Talisman 32 84,4% EAI C ,0% Peruvian Raaqim 53 62,3% Shanbrooke Distinction 50 70,0% Take a Chance 62 59,7% Ualyan 30 66,7%

8 Conclusies en aanbevelingen Uit de resultaten komt een algemeen slagingspercentage van 63,2%. Dit wil zeggen dat 63,2% van alle een positieve dracht tot gevolg heeft. Dit percentage had John Peeters hoger ingeschat. Een aanbeveling was om een aantal probleemmerries uit de analyse te halen en dan opnieuw een percentage te laten berekenen. Hieruit blijkt dat 4 merries die nog nooit drachtig zijn geweest het slagingspercentage met 1,0% hadden verlaagd. Door per jaar te kijken naar het slagingspercentage van de op het bedrijf blijkt dat er een aantal topjaren, maar ook een aantal mindere jaren tussenzaten. Zo blijkt dat in 2004 en 2009 het percentage erg laag lag (52,5% en 54,5%), maar dat 2006 een topjaar was met een percentage van 76,5%. De andere jaren hebben een gemiddeld percentage. Uit deze gegevens kan niet gezegd worden dat het percentage positieve drachten de laatste jaren toegenomen is. Dit zou je wel verwachten, aangezien dhr. Peeters steeds vakkundiger wordt op het gebied van vruchtbaarheid en fokkerij, wat zou moeten resulteren in hogere slagingspercentages. Uit de resultaten blijkt dat de zelfgefokte merries van John Peeters goed zijn voor een slagingspercentage van 60,6%. Dit is hoger dan de merries die hij heeft aangekocht vanuit Chili (58,2%). Dit is een minimaal verschil en kan komen door de stress die de merries uit Chili hebben door de lange reis naar Belgiё en de vreemde omgeving. Als ze binnen een niet al te lange tijd hierna gedekt worden, kan de stress zorgen voor een lagere vruchtbaarheid. De overige dieren hebben gemiddeld een hogere vruchtbaarheid (68,7% positieve drachten). Het is de bedoeling dat dhr. Peeters binnenkort ook op dit niveau zit of een nog hoger percentage scoort met zijn zelfgefokte dieren. Uit de resultaten komt duidelijk een verschil in vruchtbaarheid naar voren tussen de merries met ondergewicht en de merries met een normaal gewicht. (31,1% v. 64,4% positieve drachten). Hiermee kan gezegd worden dat de merries met een gewicht van 40 kg en lager duidelijk niet klaar zijn voor een dekking. De merries met ondergewicht zitten met name in de leeftijd van 1 tot 2 jaar. Deze merries zijn nog niet volgroeid en hebben nog niet het juiste gewicht bereikt om gedekt te worden. De overige merries met ondergewicht zitten met name in de leeftijdklasse van 7 jaar en ouder. Deze merries hebben met hun lage gewicht een dusdanige slechte conditie dat dekken niet verstandig is. Het is beter deze merries voldoende bij te voeren en te zorgen voor een gewicht van minimaal 45 kg. Dit is volgens de theorie het minimale gewicht dat een merrie moet hebben om voldoende vruchtbaar te zijn. Volgens de resultaten van de verschillende leeftijdscategorieёn is de groep van 1 tot 2 jaar duidelijk het minst vruchtbaar (slagingspercentage van 50,0%). Volgens de theorie zijn de merries klaar om gedekt te worden als zij 12 tot 14 maanden zijn. De merries van deze categorie zijn dus theoretisch oud genoeg, maar uit dit onderzoek blijkt dat het verstandig is te wachten tot de merries wat ouder zijn. Aangezien het gewicht en leeftijd nauw samenhangen, is het dus van groot belang om te zorgen dat de merries oud genoeg zijn, maar dat ze tevens een goed gewicht hebben. Het is opvallend dat de merries in de oudste leeftijdcategorie een goed slagingspercentage hebben. Je zou verwachten dat het percentage, naarmate de merrie ouder wordt, weer zou gaan dalen. Dit is namelijk bij vele diersoorten wel het geval. De resultaten van de behandelingen zijn onderverdeeld in het type behandeling. Allereerst blijkt dat de dieren die behandeld zijn in een maand voor de dekking een verminderde vruchtbaarheid hebben ten opzichte van de dieren die in die maand niet behandeld zijn (61,9% v. 67,7% positieve drachten). Het effect van het scheren, waarna de dieren in een dompelbad gaan met het middel Sarnacuran tegen parasieten, blijkt groot. Het is te verwachten dat de merries na het scheren een hoger percentage hebben, doordat ze het minder warm hebben en de wol niet in de weg zit tijdens het dekken. Ook zijn de dieren parasietvrij, wat ten goede komt aan de vruchtbaarheid. Dit blijkt ook uit de resultaten. De merries die geschoren zijn in de maand

9 voor het dekken hebben een hoger slagingspercentage dan de dieren die niet geschoren zijn (63,3% v. 57,6%). Het effect van het scheren en dompelbad blijkt ook nog aanwezig tot 3 maanden voor het dekken. Het effect van een hormoonbehandeling blijkt ook duidelijk aanwezig te zijn als je kijkt naar de resultaten. De merries krijgen een hormoonbehandeling als ze minstens 1 keer niet geovuleerd hebben. De van deze merries geven na de behandeling een slagingspercentage van maar liefst 61,0%. Dit is erg hoog, aangezien deze dieren na de eerste dekking niet geovuleerd hadden. Hieruit blijkt dat dit middel duidelijk werkt. Uit de resultaten blijkt dat het effect van wel of geen wormenkuur iets minder aanwezig is. Er is een klein verschil in slagingspercentage tussen de dieren die ontwormd zijn en de dieren niet ontwormd zijn (63,3% v. 66,0%). Dit verschil is niet groot genoeg om te kunnen zeggen dat er beter niet ontwormd kan worden in de maand voor de dekking. Een iets groter verschil is te zien bij de vaccinaties. De dieren die niet gevaccineerd zijn in de maand voor de dekking hebben een iets hoger percentage postieve drachten dan de dieren wel gevaccineerd zijn (66,0% v. 61,9%). Als laatste is het effect van de verschillende hengsten op de merries ook uit de resultaten af te leiden. Er zijn een aantal tophengsten (o.a. Benleigh Talisman met 84,4%) die een hoog percentage postieve drachten geven, maar ook een aantal hengsten die niet over de 60% heen komen (Alpaca Stud Rodrigo met 47,1% en Take a Chance met 59,7%). De aanbevelingen voor John Peeters voor een hoger slagingspercentage zijn als volgt: - Zorg dat de merries minstens 45 kg wegen als ze gedekt worden en minstens 14 à 16 maanden oud zijn. De dieren met een laag gewicht die al wat ouder zijn, dienen bijgevoerd te worden tot ze de juiste conditie hebben om gedekt te worden. Als dit gebeurt is er al een grote stijging in het percentage positieve drachten te zien. - Blijf doorgaan met de hormoonbehandeling bij de dieren die minstens een keer niet geovuleerd hebben. Het blijkt dat dit erg doeltreffend is, gezien het slagingspercentage van 61,0% na de behandeling. - Probeer de dieren voor de geschoren te hebben. Het kleine percentage dat in de afgelopen jaren voor de geschoren is, blijkt hier toch profijt van de hebben. - Probeer de dieren in de maand voor het dekken alleen te vaccineren als het noodzakelijk is. De jaarlijks inentingen kunnen beter eerder plaatsvinden, zodat je hier in het dekseizoen geen vruchtbaarheidsdalingen van ziet. - Probeer hengsten te gebruiken met een hoog slagingspercentage als er meerdere hengsten een merrie zouden mogen dekken. Als een kwalitatief goede hengst een laag slagingspercentage heeft, is het verstandig om het sperma van de hengst te laten controleren. Zodoende kan er eventueel iets gedaan worden aan het lagere slagingspercentage.

10 Bronnenlijst 1. Van Amerongen, J. De lama: management, ziekten en vruchtbaarheid. Uit: diergeneekundig memorandum. Jaargang no. 1, maart The Australian Alpaca Association Inc. Proceedings from the Australian Alpaca Industry National Conference. Canberra, augustus The Australian Alpaca Association Inc. Proceedings from the Australian Alpaca Industry National Conference. Queensland, augustus Van Beurden, K. e.a. Adviesrapport Alpaca-international. HAS Den Bosch, 17 oktober Hoffman, E. The complete alpaca book. 2e editie Van Meijl, M. e.a. Weidedekking versus handdekking. HAS den bosch, 22 oktober De Nie, S. Overzicht, voortplanting van de alpaca Peeters, J. Handboek voor de alpacafokker. HAS den Bosch, 2000

Korte uitleg van twee veelvoorkomende statistische toetsen Veel wetenschappelijke hypothesen kunnen statistisch worden getoetst. Aan de hand van een

Korte uitleg van twee veelvoorkomende statistische toetsen Veel wetenschappelijke hypothesen kunnen statistisch worden getoetst. Aan de hand van een Korte uitleg van twee veelvoorkomende statistische toetsen Veel wetenschappelijke hypothesen kunnen statistisch worden getoetst. Aan de hand van een statistische toets beslis je of een hypothese waar is.

Nadere informatie

Dierenkliniek Oldenzaal-Losser

Dierenkliniek Oldenzaal-Losser Dierenkliniek Oldenzaal-Losser Van eisprong tot veulen Dierenkliniek Oldenzaal-Losser is een dierenartsenprakijk met veel ervaring op paardengebied. Onze paardendierenartsen zijn Jantine van Ginneken,

Nadere informatie

Genetische diversiteit in de Shetland Pony populatie

Genetische diversiteit in de Shetland Pony populatie Genetische diversiteit in de Shetland Pony populatie Lezing door Ir. Anouk Schurink, onderzoeker bij Wageningen Universiteit, tijdens ALV van het NSPS op 23 november 2013 Er is door Wageningen Universiteit

Nadere informatie

Meten van voerefficiëntie voor betere benutting eigen ruwvoer. Meten van voerefficiëntie voor betere benutting eigen ruwvoer

Meten van voerefficiëntie voor betere benutting eigen ruwvoer. Meten van voerefficiëntie voor betere benutting eigen ruwvoer Meten van voerefficiëntie voor betere benutting eigen ruwvoer Januari 2013 Meten van voerefficiëntie voor betere benutting eigen ruwvoer Herman van Schooten (WUR-LR) Hans Dirksen (DMS) Januari 2013 Inleiding

Nadere informatie

DE INVLOED VAN GELUK, PECH, BIED- EN SPEELTECHNIEK OP DE SCORE BIJ BRIDGE

DE INVLOED VAN GELUK, PECH, BIED- EN SPEELTECHNIEK OP DE SCORE BIJ BRIDGE DE INVLOED VAN GELUK, PECH, BIED- EN SPEELTECHNIEK OP DE SCORE BIJ BRIDGE Versiedatum: 30-8-2008 Jan Blaas Blz. 1 van 7 Versiedatum: 30-8-08 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 Hoe groot is de invloed van pech

Nadere informatie

4.1 Voederwaarderingssystemen voor paarden en pony s

4.1 Voederwaarderingssystemen voor paarden en pony s 4 Paarden en pony s 4.1 Voederwaarderingssystemen voor paarden en pony s Sinds januari 2005 zijn voor paarden en pony s twee officiële CVB systemen van kracht, een netto energiesysteem (met als kengetal

Nadere informatie

SPREEKBEURT LAMA EN ALPACA

SPREEKBEURT LAMA EN ALPACA l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT LAMA EN ALPACA ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE LAMA

Nadere informatie

Check Je Kamer Rapportage 2014

Check Je Kamer Rapportage 2014 Check Je Kamer Rapportage 2014 Kwantitatieve analyse van de studentenwoningmarkt April 2015 Dit is een uitgave van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). Voor vragen of extra informatie kan gemaild worden

Nadere informatie

Kruis per vraag slechts één vakje aan op het antwoordformulier.

Kruis per vraag slechts één vakje aan op het antwoordformulier. Toets Stroom 1.2 Methoden en Statistiek tul, MLW 7 april 2006 Deze toets bestaat uit 25 vierkeuzevragen. Kruis per vraag slechts één vakje aan op het antwoordformulier. Vraag goed beantwoord dan punt voor

Nadere informatie

Dekovereenkomst Alpacaranch Tia Lowa Toy

Dekovereenkomst Alpacaranch Tia Lowa Toy Dekovereenkomst Alpacaranch Tia Lowa Toy Dekking heeft plaats op de Ranch Tia Lowa Toy. Tussen Naam van het bedrijf Naam Adres Postcode + woonplaats Tel Fax BTW nr. Voorts merrie eigenaar genoemd En Alpacaranch

Nadere informatie

Kengetallen. E-13 Voortplanting

Kengetallen. E-13 Voortplanting Kengetallen E-13 Voortplanting Inleiding Op melkveebedrijven wordt jaarlijks een aanzienlijke schade geleden als gevolg van een niet optimale tussenkalftijd en een voortijdige afvoer van koeien die niet

Nadere informatie

Waarom mensen zich niet verdiepen in partnerpensioen

Waarom mensen zich niet verdiepen in partnerpensioen Onderzoek Waarom mensen zich niet verdiepen in partnerpensioen Onderzoek in opdracht van Pensioenkijker.nl Projectleider Kennisgroep : Vivianne Collee : Content Unit Financiën Datum : 09-11-010 Copyright:

Nadere informatie

Modelleren C Appels. Christian Vleugels Sander Verkerk Richard Both. 2 april 2010. 1 Inleiding 2. 3 Data 3. 4 Aanpak 3

Modelleren C Appels. Christian Vleugels Sander Verkerk Richard Both. 2 april 2010. 1 Inleiding 2. 3 Data 3. 4 Aanpak 3 Modelleren C Appels Christian Vleugels Sander Verkerk Richard Both 2 april 2010 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Probleembeschrijving 2 3 Data 3 4 Aanpak 3 5 Data-analyse 4 5.1 Data-analyse: per product.............................

Nadere informatie

Peter Daels Bevruchting van de merrie

Peter Daels Bevruchting van de merrie Peter Daels Bevruchting van de merrie Er was eens een langvervlogen tijd toen natuurlijke dekking aan huis nog alledaags was. Natuurlijke dekking en kunstmatige inseminatie. Sommige stamboeken aanvaarden

Nadere informatie

Robuustheid regressiemodel voor kapitaalkosten gebaseerd op aansluitdichtheid

Robuustheid regressiemodel voor kapitaalkosten gebaseerd op aansluitdichtheid Robuustheid regressiemodel voor kapitaalkosten gebaseerd op aansluitdichtheid Dr.ir. P.W. Heijnen Faculteit Techniek, Bestuur en Management Technische Universiteit Delft 22 april 2010 1 1 Introductie De

Nadere informatie

Cursus TEO: Theorie en Empirisch Onderzoek. Practicum 2: Herhaling BIS 11 februari 2015

Cursus TEO: Theorie en Empirisch Onderzoek. Practicum 2: Herhaling BIS 11 februari 2015 Cursus TEO: Theorie en Empirisch Onderzoek Practicum 2: Herhaling BIS 11 februari 2015 Centrale tendentie Centrale tendentie wordt meestal afgemeten aan twee maten: Mediaan: de middelste waarneming, 50%

Nadere informatie

Het gebruik van Excel 2007 voor statistische analyses. Een beknopte handleiding.

Het gebruik van Excel 2007 voor statistische analyses. Een beknopte handleiding. Het gebruik van Excel 2007 voor statistische analyses. Een beknopte handleiding. Bij Excel denken de meesten niet direct aan een statistisch programma. Toch biedt Excel veel mogelijkheden tot statistische

Nadere informatie

INDUCTIEVE STATISTIEK VOOR DE GEDRAGSWETENSCHAPPEN OPLOSSINGEN BIJ HOOFDSTUK 5

INDUCTIEVE STATISTIEK VOOR DE GEDRAGSWETENSCHAPPEN OPLOSSINGEN BIJ HOOFDSTUK 5 INDUCTIEVE STATISTIEK VOOR DE GEDRAGSWETENSCHAPPEN OPLOSSINGEN BIJ HOOFDSTUK 5 1. De onderzoekers van een preventiedienst vermoeden dat werknemers in een bedrijf zonder liften fitter zijn dan werknemers

Nadere informatie

VOORSCHRIFTEN CERTIFICERING HENGSTENHOUDERIJ. voor hengstenhouderijen met Natuurlijke Dekking

VOORSCHRIFTEN CERTIFICERING HENGSTENHOUDERIJ. voor hengstenhouderijen met Natuurlijke Dekking VOORSCHRIFTEN CERTIFICERING HENGSTENHOUDERIJ voor hengstenhouderijen met Natuurlijke Dekking Inhoudsopgave 1. ALGEMEEN 3 1.1 OPLEIDINGSNIVEAU, VERANTWOORDELIJKHEDEN EN DE BEVOEGDHEDEN 3 1.2 CONTROLE 3

Nadere informatie

Homeopathie voor paarden

Homeopathie voor paarden Artikel: http://horsefulness.be/homeopathie-voor-paarden/ site van Horsefulness van Karine Vanderborre Homeopathie voor paarden Homeopathie, niet iedereen heeft er vertrouwen in Ikzelf sta er volledig

Nadere informatie

Compex wiskunde A1-2 vwo 2004-I

Compex wiskunde A1-2 vwo 2004-I KoersSprint In deze opgave gebruiken we enkele Excelbestanden. Het kan zijn dat de uitkomsten van de berekeningen in de bestanden iets verschillen van de exacte waarden door afrondingen. Verder kunnen

Nadere informatie

Belang Telecom Achterstanden

Belang Telecom Achterstanden Ons kenmerk 7 1 van 10 Opgesteld door Bregit Sibma Daniël Okma definitief Belang Telecom Achterstanden Belang Telecom Achterstanden voor Inschatting Betalingsrisico s 2 van 10 Inhoud Management Samenvatting

Nadere informatie

DierenArtsenCentrum Noordwolde Voorjaar 2012

DierenArtsenCentrum Noordwolde Voorjaar 2012 DierenArtsenCentrum Noordwolde Voorjaar 2012 Beste paardeneigenaar, Op het moment is het rhinopneumonievirus volop in het nieuws. Het virus is vastgesteld op verschillende plaatsen in Nederland. Aangezien

Nadere informatie

Burgerparticipatie in de openbare ruimte. Juni, 2014

Burgerparticipatie in de openbare ruimte. Juni, 2014 Burgerparticipatie in de openbare ruimte Juni, 2014 Uitgave : Team Kennis en Verkenning Naam : M. Hofland Telefoonnummer : 0570-693317 Mail : m.hofland@deventer.nl 1 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Kader

Nadere informatie

Studenten aan lerarenopleidingen

Studenten aan lerarenopleidingen Studenten aan lerarenopleidingen Factsheet januari 219 In de afgelopen vijf jaar is het aantal Amsterdamse studenten dat een lerarenopleiding volgt met ruim 9% afgenomen. Deze daling is het sterkst voor

Nadere informatie

Code FAVV Titel van het certificaat Pagina s. EX.VTL.ZA.06.02 Veterinair certificaat voor uitvoer van paarden naar de Republiek van Zuid-Afrika.

Code FAVV Titel van het certificaat Pagina s. EX.VTL.ZA.06.02 Veterinair certificaat voor uitvoer van paarden naar de Republiek van Zuid-Afrika. I. Toepassingsgebied Productomschrijving GN-code Land Paarden 0101 21 ZA II. Bilateraal certificaat Code FAVV Titel van het certificaat Pagina s EX.VTL.ZA.06.02 Veterinair certificaat voor uitvoer van

Nadere informatie

Verschillenanalyse effect nieuwe BKR. Samenvatting. Inleiding. datum Directie Kinderopvang, Ministerie SZW. aan

Verschillenanalyse effect nieuwe BKR. Samenvatting. Inleiding. datum Directie Kinderopvang, Ministerie SZW. aan Verschillenanalyse effect nieuwe BKR datum 15-8-2018 aan van Directie Kinderopvang, Ministerie SZW Lucy Kok en Tom Smits, SEO Economisch Onderzoek Rapportnummer 2018-78 Copyright 2018 SEO Amsterdam. Alle

Nadere informatie

Werkinstructies voor de CQI Verpleging, Verzorging en Thuiszorg CQI VV&T (VV-ZT) Werkinstructies voor CQI Zorg thuis voor de landelijke meting

Werkinstructies voor de CQI Verpleging, Verzorging en Thuiszorg CQI VV&T (VV-ZT) Werkinstructies voor CQI Zorg thuis voor de landelijke meting Werkinstructies voor CQI Zorg thuis voor de landelijke meting 1. De vragenlijst Waarvoor is de CQI Zorg Thuis bedoeld? De CQI Zorg Thuis is bedoeld om de kwaliteit van zorg te meten zoals die wordt waargenomen

Nadere informatie

Stageopdracht 5: Opvolging en fokkerij

Stageopdracht 5: Opvolging en fokkerij Naam: Nr: Studierichting: Fokkerij VRIJ AGRO- EN BIOTECHNISCH INSTITUUT Zuidstraat 27, 8800 Roeselare Klas: 7BD Bedrijf : INDIENEN TEGEN woensdag 9 mei 2012 Vakleerkracht: Mevr. Maes Stageleerkracht:.

Nadere informatie

Vaccinatie tegen tetanus

Vaccinatie tegen tetanus Vaccinatie tegen tetanus Albert Schweitzer ziekenhuis juli 2013 pavo 0376 Inleiding U bent zojuist behandeld aan een verwonding. Door uw verwonding loopt u risico op een besmetting met tetanus. Daarom

Nadere informatie

Ervaringen thuiszorgcliënten V&V Huize het Oosten Gemeten met de CQI index

Ervaringen thuiszorgcliënten V&V Huize het Oosten Gemeten met de CQI index Ervaringen thuiszorgcliënten V&V Huize het Oosten Gemeten met de CQI index April 2014 Samenstelling: drs. Jeroen J. Haamers, Versie: april 2014 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 CQI-onderzoek; achtergrond en

Nadere informatie

Onder- en overadvisering in beeld 2006/ /2009 Gemeente Helmond

Onder- en overadvisering in beeld 2006/ /2009 Gemeente Helmond Onder- en overadvisering in beeld 6/7-8/9 Gemeente Helmond November 9 Mevrouw drs. Marian Calis OCGH Advies Samenvatting Een goede aansluiting tussen het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs is in

Nadere informatie

Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages

Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages Dit rapport is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding. Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages Een analyse van de huisartsenregistratie over de

Nadere informatie

A DATA-DISCOVERY JOURNEY

A DATA-DISCOVERY JOURNEY A DATA-DISCOVERY JOURNEY Waarom een data- discovery journey Je hebt een hoop data maar wat kun je er mee. Data is voor veel bedrijven nog een erg abstract begrip. Natuurlijk snapt iedereen dat informatie

Nadere informatie

Leningen en kasstromen

Leningen en kasstromen 2015 Leningen en kasstromen Onderzoek ikv artikel 213a van de gemeentewet Otto Mekel JS Consultancy 9/21/2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 1.1 Aanleiding van het onderzoek... 2 1.2 Onderzoeksvragen...

Nadere informatie

Hoofdstuk 18. Verbanden tussen variabelen vaststellen en interpreteren

Hoofdstuk 18. Verbanden tussen variabelen vaststellen en interpreteren Hoofdstuk 18 Verbanden tussen variabelen vaststellen en interpreteren Analyse van verbanden Analyse van verbanden: bij de analyse van verbanden stel je vast of er een stabiel verband bestaat tussen twee

Nadere informatie

Bijlage 1 Toelichting kwantitatieve analyse ACM van de loterijmarkt

Bijlage 1 Toelichting kwantitatieve analyse ACM van de loterijmarkt Bijlage 1 Toelichting kwantitatieve analyse ACM van de loterijmarkt 1 Aanpak analyse van de loterijmarkt 1. In het kader van de voorgenomen fusie tussen SENS (o.a. Staatsloterij en Miljoenenspel) en SNS

Nadere informatie

Veterinaire kengetallen om tot meer rendement te komen

Veterinaire kengetallen om tot meer rendement te komen Veterinaire kengetallen om tot meer rendement te komen Inhoud presentatie Dierziekten: ontwikkelingen BVD en IBR Uiergezondheid: kengetallen omtrent droogstandstherapie Vruchtbaarheid: nieuwe benadering

Nadere informatie

Ervaringen thuiszorgcliënten V&V Raffy Breda

Ervaringen thuiszorgcliënten V&V Raffy Breda Ervaringen thuiszorgcliënten V&V Raffy Breda Gemeten met de CQI index Februari 2015 Samenstelling: drs. Jeroen J. Haamers, Versie: februari 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 CQI-onderzoek; achtergrond

Nadere informatie

Nieuwsbrief Maart 2014

Nieuwsbrief Maart 2014 Nieuwsbrief Maart 2014 Beste Klant, Eerst graag uw aandacht voor het volgende: In Zoetermeer en Ypenburg zijn de afgelopen week, eind februari, verschillende honden ziek geworden door het Canine Distemper

Nadere informatie

Inge Test 07.05.2014

Inge Test 07.05.2014 Inge Test 07.05.2014 Inge Test / 07.05.2014 / Bemiddelbaarheid 2 Bemiddelbaarheidsscan Je hebt een scan gemaakt die in kaart brengt wat je kans op werk vergroot of verkleint. Verbeter je startpositie bij

Nadere informatie

9 Gebruik van wetenschappelijke kennis

9 Gebruik van wetenschappelijke kennis 9 Gebruik van wetenschappelijke kennis In dit hoofdstuk wordt het gebruik van wetenschappelijke kennis a) geanalyseerd in alle onderzochte beleidsprocessen in de JGZ voor 4-19-jarigen in de vier GGD-regio's.

Nadere informatie

Ervaringen thuiszorgcliënten V&V De Leystroom

Ervaringen thuiszorgcliënten V&V De Leystroom Ervaringen thuiszorgcliënten V&V De Leystroom Gemeten met de CQI index Februari 2016 Samenstelling: drs. Jeroen J. Haamers, Versie: februari 2016 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 CQI-onderzoek; achtergrond

Nadere informatie

Wijziging Gebruikelijkloonregeling

Wijziging Gebruikelijkloonregeling Notitie Wijziging Gebruikelijkloonregeling datum 5 november 2015 Aan Van StartupDelta N. Rosenboom en T. Smits, SEO Economisch Onderzoek Rapportnummer 2015-78 Conclusie SEO Economisch Onderzoek heeft de

Nadere informatie

landbouw en natuurlijke omgeving dierhouderij en -verzorging gezelschapsdieren CSPE KB

landbouw en natuurlijke omgeving dierhouderij en -verzorging gezelschapsdieren CSPE KB Examen VMBO-KB 2015 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving dierhouderij en -verzorging gezelschapsdieren CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens

Nadere informatie

Hoe goed is een test?

Hoe goed is een test? Hoe goed is een test? 1.0 het ideale plaatje Als we een test uitvoeren om te ontdekken of iemand ziek is hebben we het liefst een test waarbij de gezonde en de zieke groepen duidelijk gescheiden zijn.

Nadere informatie

Resultaten van de IVF behandeling in Maastricht

Resultaten van de IVF behandeling in Maastricht Resultaten van een IVF-behandeling kunt u in vele boeken, tijdschriften, folders en websites vinden. Het is niet eenvoudig om resultaten van het ene centrum met die van andere centra te vergelijken. Dat

Nadere informatie

4 Normale en abnormale dracht Normale dracht Abnormale dracht Afsluiting 47

4 Normale en abnormale dracht Normale dracht Abnormale dracht Afsluiting 47 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Oestrische cycli, optimale dektijdstip bij de teef en mogelijke aandoeningen van het vrouwelijke geslachtsapparaat 9 1.1 Overwegingen voorafgaand aan het fokken 9 1.2 Oestrische

Nadere informatie

Twee en een half jaar Kwaliteitsmeting in de Fysiotherapie

Twee en een half jaar Kwaliteitsmeting in de Fysiotherapie Twee en een half jaar Kwaliteitsmeting in de Fysiotherapie Feiten en cijfers tot nu toe Managementsamenvatting Na twee en een half jaar kwaliteitsmetingen in de fysiotherapie is het een geschikt moment

Nadere informatie

Proef Natuurkunde Warmteafgifte weerstand

Proef Natuurkunde Warmteafgifte weerstand Proef Natuurkunde Warmteafgifte weerstand Proef door een scholier 1229 woorden 12 december 2003 5,7 31 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Inleiding Wij hebben ervoor gekozen om ons met onze natuurkunde EXO

Nadere informatie

Het belang van begeleiding

Het belang van begeleiding Het belang van begeleiding Langdurig zieke werknemers 9 en 18 maanden na ziekmelding vergeleken Lone von Meyenfeldt Philip de Jong Carlien Schrijvershof Dit onderzoek is financieel mogelijk gemaakt door

Nadere informatie

Ervaringen thuiszorgcliënten V&V St. Elisabeth Gemeten met de CQI index

Ervaringen thuiszorgcliënten V&V St. Elisabeth Gemeten met de CQI index Ervaringen thuiszorgcliënten V&V St. Elisabeth Gemeten met de CQI index December 2014 Samenstelling: drs. Jeroen J. Haamers, Versie: december 2014 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 CQI-onderzoek; achtergrond

Nadere informatie

Ontwormen en mestonderzoek bij paarden

Ontwormen en mestonderzoek bij paarden Nieuwsbrief Paard Maart Een aantal keer per jaar stellen we voor paardeneigenaren een korte nieuwsbrief samen. In deze eerste nieuwsbrief willen we een aantal vragen beantwoorden die er nog zijn omtrent

Nadere informatie

Rapportage landelijk onderzoek zorggebruik j-ggz. Rotterdam 20 mei 2015 P.F. Oosterbaan J. van de Ketterij B. den Outer

Rapportage landelijk onderzoek zorggebruik j-ggz. Rotterdam 20 mei 2015 P.F. Oosterbaan J. van de Ketterij B. den Outer Rapportage landelijk onderzoek zorggebruik j-ggz Rotterdam 20 mei 2015 P.F. Oosterbaan J. van de Ketterij B. den Outer Colofon tekst: JB Lorenz vormgeving: de Beeldsmederij mei 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding

Nadere informatie

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2

Nadere informatie

Redenen genoeg om de BVDV-situatie op uw bedrijf na te gaan

Redenen genoeg om de BVDV-situatie op uw bedrijf na te gaan Auteur: Steven Sarrazin Redenen genoeg om de BVDV-situatie op uw bedrijf na te gaan Boviene Virale Diarree (BVD) is een aandoening met een veel ruimer ziektebeeld dan de naam laat vermoeden. Daarom is

Nadere informatie

Onderzoeksvraag zoals geformuleerd door SZW

Onderzoeksvraag zoals geformuleerd door SZW aan SZW van Peter-Paul de Wolf en Sander Scholtus (Senior) methodoloog onderwerp Aandeel 0-jarigen onder aanvragen toeslag kinderdagopvang datum 5 september 2018 Inleiding Naar aanleiding van een voorgestelde

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 138 Uitstel van ouderschap De positie van de vrouw in de westerse maatschappij is de laatste tientallen jaren fundamenteel veranderd. Vrouwen zijn hoger opgeleid dan vroeger en werken vaker buitenshuis.

Nadere informatie

SPSS Introductiecursus. Sanne Hoeks Mattie Lenzen

SPSS Introductiecursus. Sanne Hoeks Mattie Lenzen SPSS Introductiecursus Sanne Hoeks Mattie Lenzen Statistiek, waarom? Doel van het onderzoek om nieuwe feiten van de werkelijkheid vast te stellen door middel van systematisch onderzoek en empirische verzamelen

Nadere informatie

Onderzoek naar patiënttevredenheid

Onderzoek naar patiënttevredenheid Onderzoek naar patiënttevredenheid Uitslag patiënten enquête 2012 Dermatologisch Centrum Amstel & Vechtstreek Oktober 2012 Introductie In dit rapport vindt u de resultaten van het onderzoek naar de tevredenheid

Nadere informatie

Rapportage Kunsten-Monitor 2014

Rapportage Kunsten-Monitor 2014 Rapportage Kunsten-Monitor 2014 Inleiding In 2014 heeft de AHK deelgenomen aan het jaarlijkse landelijke onderzoek onder recent afgestudeerden: de Kunsten-Monitor. Alle bachelor en master afgestudeerden

Nadere informatie

Onderzoek heeft aangetoond dat een hoge mate van herstelbehoefte een voorspellende factor is voor ziekteverzuim. Daarom is in de NL-SH ook de relatie

Onderzoek heeft aangetoond dat een hoge mate van herstelbehoefte een voorspellende factor is voor ziekteverzuim. Daarom is in de NL-SH ook de relatie Samenvatting Gehoor en de relatie met psychosociale gezondheid, werkgerelateerde variabelen en zorggebruik. De Nationale Longitudinale Studie naar Horen Slechthorendheid is een veelvoorkomende chronische

Nadere informatie

De kwaliteit van educatieve activiteiten meten. Universiteitsmuseum Utrecht

De kwaliteit van educatieve activiteiten meten. Universiteitsmuseum Utrecht De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht Claudia de Graauw Bo Broers Januari 2015 1 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Analytics rapport: AmbiSphere

Analytics rapport: AmbiSphere www.vanhaelewyn.be/webdesign Industrieweg 3 marketing@vanhaelewyn.be B-3001 HAASRODE (op afspraak) +32 (0) 495 61 58 05 Analytics rapport: AmbiSphere 1 november 2008 30 november 2008 V = vaststelling V

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. (summary in Dutch)

Nederlandse samenvatting. (summary in Dutch) (summary in Dutch) Type 2 diabetes is een chronische ziekte, waarvan het voorkomen wereldwijd fors toeneemt. De ziekte wordt gekarakteriseerd door chronisch verhoogde glucose spiegels, wat op den duur

Nadere informatie

N o t i t i e. Lactosebepalingen MPR Datum: Arnhem, 29 augustus 2006 Onze referentie: R&D/06.0108/MH/HWA Bijlage(n): -

N o t i t i e. Lactosebepalingen MPR Datum: Arnhem, 29 augustus 2006 Onze referentie: R&D/06.0108/MH/HWA Bijlage(n): - Auteur: Horneman Betreft: Lactosebepalingen MPR Datum: Arnhem, 29 augustus 2006 Onze referentie: R&D/06.0108/MH/HWA Bijlage(n): - N o t i t i e Sinds begin 2006 worden resultaten van lactosebepalingen

Nadere informatie

Vaccinaties in Nederland, een vanzelfsprekende zaak.

Vaccinaties in Nederland, een vanzelfsprekende zaak. nipo het marktonderzoekinstituut Postbus 247 1000 ae Amsterdam Grote Bickersstraat 74 Telefoon (020) 522 54 44 Fax (020) 522 53 33 E-mail info@nipo.nl Internet http://www.nipo.nl Rapport Vaccinaties in

Nadere informatie

Basisprincipes fokkerij en inteelt

Basisprincipes fokkerij en inteelt Basisprincipes fokkerij en inteelt Krista A. Engelsma Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) Introductie Fokkerij ras Dieren met bepaalde eigenschappen Genetische vooruitgang Selectie Open/gesloten

Nadere informatie

Het gebruik van SPSS voor statistische analyses. Een beknopte handleiding.

Het gebruik van SPSS voor statistische analyses. Een beknopte handleiding. Het gebruik van SPSS voor statistische analyses. Een beknopte handleiding. SPSS is een alom gebruikt, gebruiksvriendelijk statistisch programma dat vele analysemogelijkheden kent. Voor HBO en universitaire

Nadere informatie

80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER,

80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER, Meting juni 2013 Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door Peil.nl 80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER, AL ZIEN MINDER

Nadere informatie

Antwoordvel Versie A

Antwoordvel Versie A Antwoordvel Versie A Interimtoets Toegepaste Biostatistiek 13 december 013 Naam:... Studentnummer:...... Antwoorden: Vraag Antwoord Antwoord Antwoord Vraag Vraag A B C D A B C D A B C D 1 10 19 11 0 3

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Module Begeleiden voortplanting

Module Begeleiden voortplanting Module Begeleiden voortplanting De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Martijn Smeets

Nadere informatie

Factoren in de relatie tussen angstige depressie en het risico voor hart- en vaatziekten

Factoren in de relatie tussen angstige depressie en het risico voor hart- en vaatziekten Factoren in de relatie tussen angstige depressie en het risico voor hart- en vaatziekten In dit proefschrift werd de relatie tussen depressie en het risico voor hart- en vaatziekten onderzocht in een groep

Nadere informatie

gegevens analyseren Welk onderzoekmodel gebruik je? Quasiexperiment ( 5.5) zonder controle achtergronden

gegevens analyseren Welk onderzoekmodel gebruik je? Quasiexperiment ( 5.5) zonder controle achtergronden een handreiking 71 hoofdstuk 8 gegevens analyseren Door middel van analyse vat je de verzamelde gegevens samen, zodat een overzichtelijk beeld van het geheel ontstaat. Richt de analyse in de eerste plaats

Nadere informatie

Benchmark psychiatrie: preklinische setting

Benchmark psychiatrie: preklinische setting November 2015 Inleiding In 2012 is er vanuit de focusgroep acute psychiatrie Limburg besloten om een benchmark psychiatrie uit te voeren. Doelstelling was: de toegankelijkheid van het GGZ loket in beeld

Nadere informatie

Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen

Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen Inleiding De fokwaardeschatting voor stieren valt onder regelgeving van de overheid. De GES (Genetische Evaluatie Stieren) is verantwoordelijk voor de publicatie

Nadere informatie

Oostzaan Buiten gewoon

Oostzaan Buiten gewoon GESCAND OP Gemeente Oostzaan Buiten gewoon Gemeenteraad Oostzaan P/a Postbus 20 153OAA Wormeriand - 8 APR. Comeents Oostzaan Gemeentehuis ockadrcs Kerkbuurt 4, 1 511 BD Oostzaan Postadres Postbus 20, 1

Nadere informatie

Hoofdstuk 7: Statistische gevolgtrekkingen voor distributies

Hoofdstuk 7: Statistische gevolgtrekkingen voor distributies Hoofdstuk 7: Statistische gevolgtrekkingen voor distributies 7.1 Het gemiddelde van een populatie Standaarddeviatie van de populatie en de steekproef In het vorige deel is bij de significantietoets uitgegaan

Nadere informatie

Demografische trends binnen de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt): Een analyse van de ontwikkelingen van de ledentallen van de GKv

Demografische trends binnen de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt): Een analyse van de ontwikkelingen van de ledentallen van de GKv Trendanalyse GKv, drs. M.J. Wijma, Praktijkcentrum, Zwolle, mei 216. Demografische trends binnen de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt): Een analyse van de ontwikkelingen van de ledentallen van de GKv Auteur:

Nadere informatie

Practicum algemeen. 1 Diagrammen maken 2 Lineair verband en evenredig verband 3 Het schrijven van een verslag

Practicum algemeen. 1 Diagrammen maken 2 Lineair verband en evenredig verband 3 Het schrijven van een verslag Practicum algemeen 1 Diagrammen maken 2 Lineair verband en evenredig verband 3 Het schrijven van een verslag 1 Diagrammen maken Onafhankelijke grootheid en afhankelijke grootheid In veel experimenten wordt

Nadere informatie

Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting

Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting xvii Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting Samenvatting IT uitbesteding doet er niet toe vanuit het perspectief aansluiting tussen bedrijfsvoering en IT Dit proefschrift is het

Nadere informatie

Beknopte handleiding LE/KB en draaitabellen 3 november 2015

Beknopte handleiding LE/KB en draaitabellen 3 november 2015 Deel 1: gegevens uit de ledenadministratie naar Excel halen. Open in Navision de ledenadministratie. Kies segmenten. Maak vervolgens een segment aan. Klik rechtsonder op functies, segment, contactpersonen

Nadere informatie

Addendum. Nederlandse Samenvatting

Addendum. Nederlandse Samenvatting Addendum A Nederlandse Samenvatting 164 Addendum Cardiovasculaire ziekten na hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap Hypertensieve aandoeningen zijn een veelvoorkomende complicatie tijdens de zwangerschap.

Nadere informatie

Werkinstructies voor de CQI Huisartsenposten

Werkinstructies voor de CQI Huisartsenposten Werkinstructies voor de 1. De vragenlijst Waarvoor is de bedoeld? De is bedoeld om de kwaliteit van zorg op een huisartsenpost (HAP) te meten vanuit het perspectief van de patiënt. De vragenlijst kan worden

Nadere informatie

Emergente Vegetatie in relatie tot nutriëntenconcentraties in het sediment

Emergente Vegetatie in relatie tot nutriëntenconcentraties in het sediment Emergente Vegetatie in relatie tot nutriëntenconcentraties in het sediment Bart van der Aa 840515-001-004 Capita Selecta Aquatic Ecology Januari 2010 Wageningen Universiteit Inhoud 1 Inleiding... 1 2 Methode...

Nadere informatie

Beschrijving van de gegevens: hoeveel scholen en hoeveel leerlingen deden mee?

Beschrijving van de gegevens: hoeveel scholen en hoeveel leerlingen deden mee? Technische rapportage Leesmotivatie scholen van schoolbestuur Surplus Noord-Holland Afstudeerkring Begrijpend lezen 2011-2012, Inholland, Pabo-Alkmaar Marianne Boogaard en Yvonne van Rijk (Lectoraat Ontwikkelingsgericht

Nadere informatie

Folkert Buiter 2 oktober 2015

Folkert Buiter 2 oktober 2015 1 Nuchter kijken naar feiten en trends van aardbevingen in Groningen. Een versneld stijgende lijn van het aantal en de kracht van aardbevingen in Groningen. Hoe je ook naar de feitelijke metingen van de

Nadere informatie

De beoordeling van tests en toetsen door de COTAN: Meetinstrumenten de maat genomen Arne Evers

De beoordeling van tests en toetsen door de COTAN: Meetinstrumenten de maat genomen Arne Evers RCEC Conferentie 19 november 2008 De beoordeling van tests en toetsen door de COTAN: Meetinstrumenten de maat genomen Arne Evers Coördinator Testbeoordelingen van de Commissie Test- Aangelegenheden Nederland

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20358 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20358 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20358 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Witsenburg, Tijn Title: Hybrid similarities : a method to insert relational information

Nadere informatie

Werkinstructies voor de CQI Spataderen

Werkinstructies voor de CQI Spataderen Werkinstructies voor de 1. De vragenlijst Waarvoor is de bedoeld? De is bedoeld om de kwaliteit van zorg rond spataderen te meten vanuit het perspectief van de patiënt. De vragenlijst kan worden gebruikt

Nadere informatie

Duurzaamheid uitstroom uit een Abw- en WW-uitkering

Duurzaamheid uitstroom uit een Abw- en WW-uitkering Duurzaamheid uitstroom uit een Abw- en WW-uitkering verschillen tussen uitstroom naar Bedrijf en Loondienst Inspectie Werk en Inkomen (februari 2006) 1 Inhoud \ Managementsamenvatting 3 1 Inleiding 4 2

Nadere informatie

Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen

Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen Inleiding De fokwaardeschatting voor stieren valt onder regelgeving van de overheid. De Coöperatie CRV is verantwoordelijk voor de publicatie van fokwaarden

Nadere informatie

Gezond voeren van het (Friese) paard

Gezond voeren van het (Friese) paard Gezond voeren van het (Friese) paard Het Friesch Paard Limburg 17 januari 2011 Machteld Oudshoorn in samenwerking met Programma Introductie Spijsvertering van het paard Gewenste conditie Basistips goed

Nadere informatie

Onderzoek naar het register van verwerkingen EEN ONDERZOEK NAAR HET REGISTER VAN VERWERKINGEN BIJ GEMEENTEN EN PROVINCIES

Onderzoek naar het register van verwerkingen EEN ONDERZOEK NAAR HET REGISTER VAN VERWERKINGEN BIJ GEMEENTEN EN PROVINCIES Onderzoek naar het register van verwerkingen EEN ONDERZOEK NAAR HET REGISTER VAN VERWERKINGEN BIJ GEMEENTEN EN PROVINCIES Maarten Visser OPEN STATE FOUNDATION JUNI 2019 Achtergrond De Algemene Verordening

Nadere informatie

Werkinstructie voor de CQI Naasten op de IC

Werkinstructie voor de CQI Naasten op de IC Werkinstructie voor de CQI Naasten op de IC 1. De vragenlijst Waarvoor is de CQI Naasten op de IC bedoeld? De CQI Naasten op de IC is bedoeld is bedoeld om de kwaliteit van de begeleiding en opvang van

Nadere informatie

Check je Kamer 2010/2011 Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) Check je kamer 2010/2011 Kwantitatieve analyse van de studentenwoningmarkt

Check je Kamer 2010/2011 Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) Check je kamer 2010/2011 Kwantitatieve analyse van de studentenwoningmarkt Check je kamer Kwantitatieve analyse van de studentenwoningmarkt 1 Dit is een uitgave van het Onderzoeksbureau van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). Voor vragen of extra informatie kan gemaild worden

Nadere informatie

Analyse van de cursus De Kunst van het Zorgen en Loslaten. G.E. Wessels

Analyse van de cursus De Kunst van het Zorgen en Loslaten. G.E. Wessels Analyse van de cursus De Kunst van het Zorgen en Loslaten G.E. Wessels Datum: 16 augustus 2013 In opdracht van: Stichting Informele Zorg Twente 1. Inleiding Het belang van mantelzorg wordt in Nederland

Nadere informatie

Vaccinatie schema kat door: Dierenarts van Kessel

Vaccinatie schema kat door: Dierenarts van Kessel Vaccinatie schema kat door: Dierenarts van Kessel De vaccinatieprotocollen in de praktijk voor katten worden gehanteerd zijn gebaseerd op de Europese richtlijnen die door het ABCD zijn opgesteld. Hieronder

Nadere informatie

Verbanden tussen demografische kenmerken, gezondheidsindicatoren en gebruik van logopedie

Verbanden tussen demografische kenmerken, gezondheidsindicatoren en gebruik van logopedie Notitie De vraag naar logopedie datum 24 mei 2016 aan van Marliek Schulte (NVLF) Robert Scholte en Lucy Kok (SEO Economisch Onderzoek) Rapport-nummer 2015-15 Kunnen ontwikkelingen in de samenstelling en

Nadere informatie