5 EMISSIEMETINGEN OP KACHELS VOOR VASTE BRANDSTOF

Transcriptie

1 5 EMISSIEMETINGEN OP KACHELS VOOR VASTE BRANDSTOF Bij het onderzoek op kachels en allesbranders werden metingen uitgevoerd op de emissies van CO, CO 2, SO 2, NO x, KWS, stof, PAK s en dioxines. In het totaal werd gebruik gemaakt van 5 verschillende kachels: - een Dovre Multi 750 GH voor het stoken van hout en bruinkoolbriketten; - een Dovre Multi 750 GM die tevens geschikt is voor het stoken van steenkool; - een Flam Kameleon 44/70, die afhankelijk van het gebruikte roostertype, zowel hout, bruinkoolbriketten als kolen kan verbranden; - een Cardoen houtkachel type CA4; - een Jøtul model 118 houtkachel; De voornaamste kenmerken van de verschillende toestellen worden samengevat in tabel 63. Tabel 63: Voornaamste kenmerken van de gebruikte toestellen Kachel Merk en type Brandstof P in kw Ø uit in mm Gewicht in kg BxHxD in mm Dovre Multi 750GH Hout, bruinkool x705x490 Dovre Multi 750GM Multibrandstof, inclusief steenkool x705x490 Flam Kameleon Hout, bruinkool 44/70 Steenkool x886x530 Cardoen type CA4 Hout x980x440 Jøtul type 118 Hout De uitlaat van de kachel werd via een leiding met een inwendige diameter van 15 cm en een lengte van ± 3 m naar een trechter geleid vanwaar het rookgas met behulp van twee ventilatoren in een meetkanaal met een lengte van ± 4 m werd aangezogen. De continue en discontinue meetapparatuur werd in deze leiding opgesteld op dezelfde wijze als voor de verbrandingsproeven in tonnetjes en open vuren. Een visuele voorstelling van het geheel wordt gegeven in figuur

2 Figuur 53: Visuele voorstelling van de meetopstelling voor de verbrandingsproeven in kachels In de volgende paragrafen zal achtereenvolgens een overzicht gegeven worden van de resultaten van testen met de Dovre 750 GM kolenkachel, de Dovre 750 GH houtkachel, de Flam Kameleon 44/70, de Cardoen type CA2 houtkachel en de Jøtul model 118 houtkachel. De kachels werden gestookt gedurende een periode van ±6 uur. ens deze volledige periode werden de concentraties van de gasvormige componenten CO, CO 2, O 2, SO 2, NO x en KWS continu opgevolgd. Stof, PAK s en dioxines werden respectievelijk bemonsterd gedurende 1, 2 en 6 uur. Volgens de EN Roomheaters fired by solid fuel requirements and test methods worden de resultaten van de emissiemetingen verrekend naar een referentiezuurstofgehalte van 13%. Gezien de grote verdunningsfactor in het meetkanaal en de grotere nauwkeurigheid van de CO 2 meting in deze omstandigheden, wordt geopteerd de gemeten concentraties te verrekenen op basis van de CO 2 concentratie. Een O 2 -concentratie van 13% komt bij gebruik van vaste brandstof zoals steenkool en/of hout overeen met een CO 2 gehalte van 8% vandaar dat in de volgende paragrafen deze concentratie als referentiewaarde zal gehanteerd worden. 86

3 5.1 Emissiemetingen op de Dovre 750 GM kolenkachel Emissies van de Dovre 750 GM tijdens het stoken van antraciet op De eerste emissiemetingen op de kolenkachel Dovre 750 GM werden uitgevoerd op ens deze metingen werd Calor Pack standaard antraciet 20/30 gebruikt die in de handel vrij te koop is. Het asgehalte van deze brandstof bedraagt volgens de verpakking 10 13%, het zwavelgehalte is kleiner dan 1%. ens de metingen werd ervoor gezorgd dat de druk in de schouw die rechtstreeks op de kachel gemonteerd is ongeveer -9 Pa bedraagt Debiet, temperatuur, watergehalte en concentraties van de gasvormige componenten O 2, CO 2, NO x, CO, SO 2 en KWS De resultaten van de metingen van debiet, temperatuur en watergehalte worden samengevat in tabel 64. Tabel 64: Debiet, temperatuur en watergehalte van het rookgas in het meetkanaal op Meetwaarde Debiet in Nm³dr/h 403 Temperatuur in C 80 Watergehalte in % 1,6 Statische druk in mbar -2,2 Atmosferische druk in mbar 1010,5 De concentraties van O 2, CO 2, NO x, CO, SO 2 en KWS werden opgevolgd tijdens de volledige duur van de verbrandingsproef, d.w.z. van tot Na het aansteken van de vuurhaard werd de kachel de rest van de tijd brandend gehouden op nominaal vermogen. In het totaal werden 5 extra vullingen toegevoegd, de laatste om u, waarna de rookgassamenstelling nog opgevolgd werd tot Het verloop van de verschillende parameters in functie van de tijd wordt grafisch weergegeven in figuur 54 tot 56. In deze figuren worden eveneens de brandstofverbruiken gevisualiseerd. In tabel 65 worden vervolgens de gemiddelde concentraties over de volledige meetperiode berekend en dit zowel bij het heersend CO 2 gehalte als bij een referentiegehalte van 8%. Om een idee te krijgen over de range waarin alle meetwaarden gelegen zijn wordt tevens voor elke parameter de maximumwaarde in tabel opgenomen. 87

4 Figuur 54: Continue registratie van NO x, SO 2 en het brandstofverbruik op ,0 20,0 Conc in ppm 10,0 0,0-10,0-20,0-30,0 8:24 8:54 9:24 9:54 10:24 10:54 11:24 11:54 12:24 12:54 13:24 13:54 NO NO2 SO2 g/min.e-1 Figuur 55: Continue registratie van CO, KWS en het brandstofverbruik op Conc in ppm 1500,0 1300,0 1100,0 900,0 700,0 500,0 300,0 100,0-100,0-300,0-500,0 8:24 8:54 9:24 9:54 10:24 10:54 11:24 11:54 12:24 12:54 13:24 13:54 CO KWS g/min.e-1 88

5 Figuur 56: Continue registratie van O 2, CO 2 en het brandstofverbruik op ,0 20,0 Conc in % 10,0 0,0-10,0-20,0-30,0 8:24 8:46 9:09 9:31 9:54 10:16 10:39 11:01 11:24 11:46 12:09 12:31 12:54 13:16 13:39 14:01 O2 CO2 g/min.e-1 Tabel 65: Gemiddelde concentraties van CO, CO 2, NO x, SO 2, O 2 en KWS op (08.24 tot 13.52) O 2 in % CO 2 in % NO in mg/nm³dr NO 2 in mg/nm³dr NO x in mg NO 2 /Nm³dr CO in mg/nm³dr SO 2 in mg/nm³dr KWS in mg C/Nm³dr Min. Min. Meetwaarden Reële CO 2 8% CO ,4 20,9 0, ,113 15, , ,96 81,1 16, , ,3 68,0 7,

6 Bepaling van de concentraties van PAK s en dioxines De bemonsteringskarakteristieken van het PAK s- en dioxinestaal worden samengevat in tabel 66 terwijl in tabel 67 en 68 de analyseresultaten van de beide parameters worden weergegeven. Deze resultaten worden zowel uitgedrukt bij de heersende CO 2 -concentratie als bij 8%. Tabel 66: Bemonsteringskarakteristieken voor het PAK- en dioxinestaal op Staalnummer Meetperiode Aangezogen volume in Nm³dr 02-LU PAK s 0, LU PCDD/F 2,811 Tabel 67: Concentraties van de 16 PAK s van EPA Concentratie in mg/nm³dr Staal 02-LU-084 0,800% CO 2 8% CO 2 Naftaleen Acenaftyleen Acenafteen Fluoreen Fenanthreen Anthraceen Fluorantheen Pyreen Benzo(a)anthraceen Chryseen Benzo(b)fluorantheen Benzo(k)fluorantheen Benzo(a)pyreen Indeno(1,2,3,c,d)pyreen Dibenzo(a,h)anthraceen Benzo(g,h,i)peryleen 07 0, ,041 0,009 0,008 0,004 0,007 0,006 1,068 0,060 0, , ,085 0,083 0,036 0,067 0,061 0,008 0, ,021 Som van de 16 van EPA 0,210 2,098 90

7 Tabel 68: Dioxineconcentratie in de emissie op (staal 02-LU-085) Congeneer TEF Concentratie in ng/nm³dr 2,3,7,8-TCDD 1,2,3,7,8-PeCDD 1,2,3,4,7,8-HxCDD 1,2,3,6,7,8-HxCDD 1,2,3,7,8,9-HxCDD 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD OCDD 1 0,5 Concentratie in ng TEQ/Nm³dr 0,658% CO 2 8% CO 2 0,658% CO 2 8% CO 2 <0,005 < < < <0,004 <0,008 0,009 Totaal Dioxines 0,009* 0,032** 2,3,7,8-TCDF 0,006 1,2,3,7,8-PeCDF 0,05 2,3,4,7,8-PeCDF 0,5 0,005 1,2,3,4,7,8-HxCDF 1,2,3,6,7,8-HxCDF 2,3,4,6,7,8-HxCDF 1,2,3,7,8,9-HxCDF < 1,2,3,4,6,7,8-HpCDF <0,006 1,2,3,4,7,8,9-HpCDF 0,008 OCDF <0,022 <0,056 <6 <0,029 <0,037 <0,042 <0, * 0,388** 0,074 0,037 0,056 0,031 0,023 0,028 <0,039 <0,078 0,095 <0,264 0,344* 0,725** 0,456* Totaal Furanen 0,028* 0,060** Dioxines + Furanen 0,038* 0,092** 1,113** *: concentraties <DL worden bij sommatie gelijkgesteld aan 0 **: concentraties <DL worden bij sommatie gelijkgesteld aan DL <0,005 <0,0006 <0,0002 <0,0003 <0,0004 <0, , ,00001* 0,006** 0,0006 0,0002 0,0003 0,0002 0,0002 <0,0003 <0, ,00008 <0, ,004* 0,004** 0,004* 1** <0,056 <0,008 < <0,004 <0,004 < 0,0001 0,0001* 0,076** 0,007 0,028 <0,004 <0,0008 <0,0003 0,046* 0,051** 0,047* 27** Bepaling van de brandstofsamenstelling van De samenstelling van de antraciet die op 5 maart gebruikt werd bij de stookproeven in de Dovre kachel 750 GM wordt weergegeven in tabel 69. Tabel 69: Brandstofsamenstelling op 5 maart 2002 antraciet Totaal N in % 0,880 Totaal C in % 84,40 Totaal S in mg/kg ds Totaal Cl in mg/kg ds 261 Calorische waarde in kj/kg 91

8 5.1.2 Emissies van de Dovre 750 GM tijdens de stookproef met Rheinbraun briketten 100% op Op 11 maart 2002 werd de Dovre 750 GM kachel gestookt met Rheinbraun briketten 100%. Deze brandstof heeft volgens de verpakking een asgehalte van 3,5% en een zwavelgehalte van 0,35%. De calorische waarde bedraagt 19,8 MJ/kg. ens de stookproeven werd de druk in de schouw die rechtstreeks aan de kachel gekoppeld is op 8 Pa gehouden. Van de kachel, die voorzien is van twee luchttoevoerwegen, werd de bovenste volledig opengezet en de onderste 5,5 toeren. De metingen werden uitgevoerd tijdens het volledige stookproces, van tot De resultaten van deze metingen worden samengevat in de volgende paragrafen Debiet, temperatuur, watergehalte en concentraties van de gasvormige componenten O 2, CO 2, NO x, CO, SO 2 en KWS in het meetkanaal De resultaten van de metingen van debiet, temperatuur en watergehalte worden samengevat in tabel 70. Tabel 70: Debiet, temperatuur en watergehalte van het rookgas op Meetwaarde Debiet in Nm³dr/h 414 Temperatuur in C 75 Watergehalte in % 2,0 Statische druk in mbar -2,2 Atmosferische druk in mbar 1012 De concentraties van O 2, CO 2, NO x, SO 2 en KWS evenals het brandstofverbruik werden continu opgevolgd van tot ens deze periode werd de kachel een vijftal keer bijgevuld. De grafische voorstelling van het verloop van de verschillende parameters wordt gegeven in de figuren 57 tot en met 59. Een overzicht van de gemiddelde en de maximumconcentratie wordt voor elke parameter gegeven in tabel 71 en dit zowel bij de heersende CO 2 -concentratie als bij 8% CO 2. 92

9 Figuur 57: Continue registratie van NO x, SO 2 en het brandstofverbruik op ,0 20,0 Conc in ppm 10,0 0,0-10,0-20,0-30,0 8:42 9:12 9:42 10:12 10:42 11:12 11:42 12:12 12:42 13:12 13:42 14:12 NO NO2 SO2 g/mine-1 Figuur 58: Continue registratie van CO, KWS en het brandstofverbruik op ,0 800,0 600,0 Conc in ppm 400,0 200,0 0,0-200,0-400,0-600,0-800,0-1000,0 8:42 9:12 9:42 10:12 10:42 11:12 11:42 12:12 12:42 13:12 13:42 14:12 CO KWS g/mine-1 93

10 Figuur 59: Continue registratie van O 2, CO 2 en het brandstofverbruik op ,0 20,0 10,0 Conc in % 0,0-10,0-20,0-30,0 8:42 9:12 9:42 10:12 10:42 11:12 11:42 12:12 12:42 13:12 13:42 14:12 O2 CO2 g/mine-1 Tabel 71: Gemiddelde concentraties van CO, CO 2, NO x, SO 2, O 2 en KWS op (08.41 tot 14.31) O 2 in % CO 2 in % NO in mg/nm³dr NO 2 in mg/nm³dr NO x in mg NO 2 /Nm³dr CO in mg/nm³dr SO 2 in mg/nm³dr KWS in mg C/Nm³dr Min. Min. Meetwaarden Reële CO 2 8% CO ,3 20,7 0, ,277 14, , ,95 92,4 12, , ,6 23,1 14, ,

11 Bepaling van de concentraties van stof, PAK s en dioxines Het stof in de emissies van de kachel tijdens de verbranding van de Rheinbraun briketten werd bemonsterd gedurende 1 uur en dit van tot In het totaal werd 1,195 Nm³ droog rookgas aangezogen over één filter waarop 18,0 mg stof werd teruggevonden. Dit komt overeen met een stofconcentratie van 15,1 mg/nm³ bij 0,986% CO 2 of 122 mg/nm³ bij 8% CO 2. De bemonsteringskarakteristieken van het PAK s- en dioxinestaal worden samengevat in tabel 72, de analyseresultaten in de tabellen 73 en 74. Deze resultaten worden zowel uitgedrukt bij de heersende CO 2 -concentratie als bij 8%. Tabel 72: Bemonsteringskarakteristieken voor het PAK- en dioxinestaal op Staalnummer Meetperiode Aangezogen volume in Nm³dr 02-LU PAK s 0, LU PCDD/F 2,797 Tabel 73: Concentraties van de 16 PAK s van EPA Concentratie in mg/nm³dr Staal 02-LU-086 0,788% CO 2 8% CO 2 Naftaleen Acenaftyleen Acenafteen Fluoreen Fenanthreen Anthraceen Fluorantheen Pyreen Benzo(a)anthraceen Chryseen Benzo(b)fluorantheen Benzo(k)fluorantheen Benzo(a)pyreen Indeno(1,2,3,c,d)pyreen Dibenzo(a,h)anthraceen Benzo(g,h,i)peryleen 0,267 0,025 0, ,044 0, ,004 0,004 0,004 0,0004 2,715 0,250 0, ,445 0, ,040 0,045 0, , ,004 0,023 Som van de 16 van EPA 0,418 4,246 95

12 Tabel 74: Dioxineconcentratie in de emissie op (staal 02-LU-087) Congeneer TEF Concentratie in ng/nm³dr Concentratie in ng TEQ/Nm³dr 0,577% CO 2 8% CO 2 0,577% CO 2 8% CO 2 2,3,7,8-TCDD 1,2,3,7,8-PeCDD 1,2,3,4,7,8-HxCDD 1,2,3,6,7,8-HxCDD 1,2,3,7,8,9-HxCDD 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD OCDD 1 0,5 0,020 0,028 0,006 0,007 0, ,033 0,283 0,382 0,089 0, ,213 0,461 0, ,0006 0,0007 0,0009 0,0002 0, , ,009 0, ,0005 Totaal Dioxines 18 1,641 0,037 0,506 2,3,7,8-TCDF 1,2,3,7,8-PeCDF 2,3,4,7,8-PeCDF 1,2,3,4,7,8-HxCDF 1,2,3,6,7,8-HxCDF 2,3,4,6,7,8-HxCDF 1,2,3,7,8,9-HxCDF 1,2,3,4,6,7,8-HpCDF 1,2,3,4,7,8,9-HpCDF OCDF 0,05 0,5 39 0,075 0,089 0,024 0,033 0,027 <0,004 0, ,933 1,041 1,239 0,327 0,451 0,367 <0,059 0, ,004 0,045 <0,0004 0,0004 0,0001 0, ,052 0,620 0,033 0,045 0,037 <0,006 0,005 0,0002 Totaal Furanen 0,448* 6,206* 0,071* 0,986* 0,452** Dioxines + Furanen 0,566* 0,570** 6,266** 7,847* 7,906** *: concentraties <DL worden bij sommatie gelijkgesteld aan 0 **: concentraties <DL worden bij sommatie gelijkgesteld aan DL 0,072** 08* 08** 0,992** 1,492* 1,498** Bepaling van de samenstelling van de brandstof De samenstelling van de briketten op 11maart wordt samengevat in tabel 75. Tabel 75: Samenstelling van de Rheinbraun briketten op 11 maart 2002 antraciet Totaal N in % 1,75 Totaal C in % 61,4 Totaal S in mg/kg ds Totaal Cl in mg/kg ds 321 Calorische waarde in kj/kg 96

13 5.1.3 Verbrandingsproeven met de Dovre 750GM kolenkachel op 22, 23 en 29 april 2002 (klein vermogen) Op 22, 23 en 29 april 2002 werden met de kolenkachel 750 GM van Dovre drie analoge verbrandingsproeven uitgevoerd. Als brandstof werd standaard antraciet 20/30 van het merk Calor Pack gebruikt. Deze antraciet heeft volgens de verpakking een zwavelgehalte van minder dan 1% en een asgehalte van 10 à 13%. De onderste luchttoevoer naar de kachel werd 1,5 toer geopend, de bovenste werd volledig gesloten. Op deze wijze brandde de kachel op klein vermogen. De continue registratie evenals de bepaling van stof en PAK s gebeurde analoog aan de andere meetdagen. Voor de dioxinebemonstering werd een onderscheid gemaakt tussen de aanmaakfase, de normale werkingsfase en de uitdooffase. Zo werd op elk van de drie dagen gedurende één uur bemonsterd tijdens de periode dat de kachel werd aangestoken. Een tweede set deelmonsters werd genomen terwijl de kachel in normale omstandigheden brandde en een derde set van af de laatste bijvulling tot uitdoving. De tweede en derde bemonsteringsperiodes bedroegen per dag respectievelijk 2 en 3 uur. De resultaten van alle metingen die tijdens deze drie dagen bekomen werden, worden samengevat in de volgende paragrafen Debiet temperatuur, watergehalte en continue opvolging van de concentraties aan CO 2, O 2, SO 2, CO, NO x en KWS tijdens elk van de drie meetdagen Debiet, temperatuur, watergehalte en de statische en atmosferische druk die op elk van de drie meetdagen bekomen werden, worden samengevat in tabel 76. Tabel 76: Debiet, temperatuur, watergehalte, statische en atmosferische druk op 22, 23 en 29 april 2002 Meetwaarde Meetwaarde Meetwaarde Debiet in Nm³dr/h Temperatuur in C Watergehalte in % 1,3 1,6 1,0 Statische druk in mbar -1,0-1,0-1,0 Atmosferische druk in mbar ,3 996,2 De continue registraties van de verschillende gasvormige parameters worden grafisch voorgesteld in de figuren 60 tot en met 68. De gemiddelde concentraties werden berekend over de volledige verbrandingsproef, zowel bij de heersende CO 2 concentratie als bij 8% en samen met de maxima opgenomen in de tabellen 77, 79 en 81. Bijkomend werden eveneens de gemiddelden bij de beide CO 2 concentraties berekend voor de periodes dat de dioxine deelstalen genomen werden. Deze resultaten worden samengevat in de tabellen 78, 80 en

14 Figuur 60: Continue registratie van NO x, SO 2 en het brandstofverbruik op ,0 20,0 Conc in ppm 10,0 0,0-10,0-20,0-30,0 8:39 9:09 9:39 10:09 10:39 11:09 11:39 12:09 12:39 13:09 13:39 14:09 14:39 NO NO2 SO2 g/mine-1 Figuur 61: Continue registratie van CO, KWS en brandstofverbruik op ,0 1500,0 Conc in ppm 1000,0 500,0 0,0-500,0 8:39 9:09 9:39 10:09 10:39 11:09 11:39 12:09 12:39 13:09 13:39 14:09 14:39 CO KWS g/mine-1 98

15 Figuur 62: Continue registratie van CO 2, O 2 en brandstofverbruik op ,0 15,0 Conc in % 5,0-5,0-15,0-25,0 8:39 9:09 9:39 10:09 10:39 11:09 11:39 12:09 12:39 13:09 13:39 14:09 14:39 O2 CO2 g/mine-1 Figuur 63: Continue registratie van NO x, SO 2 en brandstofverbruik op ,0 25,0 15,0 Conc in ppm 5,0-5,0-15,0-25,0-35,0 8:15 8:45 9:15 9:45 10:15 10:45 11:15 11:45 12:15 12:45 13:15 13:45 14:15 NO NO2 SO2 g/mine-1 99

16 Figuur 64: Continue registratie van CO, KWS en brandstofverbruik op ,0 500,0 Conc in ppm 0,0-500,0-1000,0-1500,0 8:15 8:45 9:15 9:45 10:15 10:45 11:15 11:45 12:15 12:45 13:15 13:45 14:15 CO KWS g/mine-1 Figuur 65: Continue registratie van CO 2, O 2 en brandstofverbruik op

17 Figuur 66: Continue registratie van NO x, SO 2 en brandstofverbruik op ,0 15,0 Conc in ppm 5,0-5,0-15,0-25,0-35,0 8:12 8:42 9:12 9:42 10:12 10:42 11:12 11:42 12:12 12:42 13:12 13:42 14:12 NO NO2 SO2 g/mine-1 Figuur 67: Continue registratie van CO, KWS en brandstofverbruik op ,0 1500,0 Conc in ppm 1000,0 500,0 0,0-500,0-1000,0 8:12 8:42 9:12 9:42 10:12 10:42 11:12 11:42 12:12 12:42 13:12 13:42 14:12 CO KWS g/mine-1 101

18 Figuur 68: Continue registratie van CO 2, O 2 en brandstofverbruik op ,0 15,0 Conc in % 5,0-5,0-15,0-25,0-35,0 8:12 8:42 9:12 9:42 10:12 10:42 11:12 11:42 12:12 12:42 13:12 13:42 14:12 O2 CO2 g/mine-1 Tabel 77: Gemiddelde concentraties van CO, CO 2, NO x, SO 2, O 2 en KWS op (08.39 tot 14.39) O 2 in % CO 2 in % NO in mg/nm³dr NO 2 in mg/nm³dr NO x in mg NO 2 /Nm³dr CO in mg/nm³dr SO 2 in mg/nm³dr KWS in mg C/Nm³dr Min. Min. Meetwaarden Reële CO 2 8% CO 2 20,6 18,6 20,9 71 0,000 2,359 6, , , , , ,7 11,1 23, ,

19 Tabel 78: Gemiddelde concentraties van CO, CO 2, NO x, SO 2, O 2 en KWS tijdens de verschillende stookfasen op Aanmaak Normaal Uitbrand Aanmaak Normaal Uitbrand Concentraties bij gemeten CO 2 Concentratie bij 8% CO 2 O 2 in % 20,4 20,7 20,6 CO 2 in % 0, NO mg/nm³ 11,1 6,0 3, NO 2 mg/nm³ 5,5 3,7 2, NO x mg/nm³ 22,6 12,9 8, CO mg/nm³ SO 2 mg/nm³ 3,1 0,0 3, ,0 156 KWS mg C/Nm³ 65,9 18,5 10, Tabel 79: Gemiddelde concentraties van CO, CO 2, NO x, SO 2, O 2 en KWS op (08.15 tot 14.15) O 2 in % CO 2 in % NO in mg/nm³dr NO 2 in mg/nm³dr NO x in mg NO 2 /Nm³dr CO in mg/nm³dr SO 2 in mg/nm³dr KWS in mg C/Nm³dr Min. Min. Meetwaarden Reële CO 2 8% CO 2 20,6 19,5 20,9 77 0,000 1,250 6, , , , , ,71 7,7 20, , Tabel 80: Gemiddelde concentraties van CO, CO 2, NO x, SO 2, O 2 en KWS tijdens de verschillende stookfasen op Aanmaak Normaal Uitbrand Aanmaak Normaal Uitbrand Concentraties bij gemeten CO 2 Concentratie bij 8% CO 2 O 2 in % 20,5 20,6 20,7 CO 2 in % 0, NO mg/nm³ 8,30 8,0 3, NO 2 mg/nm³ 4,11 3,7 1, NO x mg/nm³ 16,8 16 7, CO mg/nm³ SO 2 mg/nm³ 4,86 0,29 2, ,6 143 KWS mg C/Nm³ 72,8 14,1 4,

20 Tabel 81: Gemiddelde concentraties van CO, CO 2, NO x, SO 2, O 2 en KWS op (08.12 tot 14.12) O 2 in % CO 2 in % NO in mg/nm³dr NO 2 in mg/nm³dr NO x in mg NO 2 /Nm³dr CO in mg/nm³dr SO 2 in mg/nm³dr KWS in mg C/Nm³dr Min. Min. Meetwaarden Reële CO 2 8% CO 2 20,7 19,0 21,0 85 0,000 2,141 6, , , , , ,3 18,3 14, Tabel 82: Gemiddelde concentraties van CO, CO 2, NO x, SO 2, O 2 en KWS tijdens de verschillende stookfasen op Aanmaak Normaal Uitbrand Aanmaak Normaal Uitbrand Concentraties bij gemeten CO 2 Concentratie bij 8% CO 2 O 2 in % 20,6 20,7 20,7 CO 2 in % 0, ,203 NO mg/nm³ 8,57 7,5 4, NO 2 mg/nm³ 3,7 3,3 3, NO x mg/nm³ 16,8 14,8 10, CO mg/nm³ SO 2 mg/nm³ 2,3 2,86 7, KWS mg C/Nm³ 42,4 7,9 1, , Concentraties van stof, PAK s en dioxines in de emissies op 22, 23 en 29 april 2002 De stofbemonstering werd op 22 april uitgevoerd van tot In een totaalvolume van 1,302 Nm³ werd 7,7 mg stof teruggevonden. Dit komt overeen met een concentratie van 5,9 mg/nm³ bij 71% CO 2 of 277 mg/nm³ bij 8%. Op 23 april liep de bemonstering van tot en werden 1,303 Nm³ droog rookgas aangezogen. Hierin bevonden zich 3,6 mg stof hetgeen resulteert in een concentratie van 2,8 mg/nm³ bij 0,240% CO 2 en 9 mg/nm³ bij 8%. 104

21 ens de derde reeks experimenten op 29 april werd het stof bemonsterd van tot Het totaalvolume was gelijk aan 1,334Nm³, de gewogen stofhoeveelheid bedroeg 1,7 mg. Met deze gegevens werd een concentratie berekend van 1,3 mg/nm³ bij 0,098% CO 2 en 104 mg bij 8%. De bemonsteringkarakteristieken van de verschillende PAK- en dioxinestalen worden samengevat in de tabellen 83 tot en met 89. Tabel 83: Bemonsteringskarakteristieken van de PAK- en dioxinestalen op 22, 23 en 29 april 2002 Staalnummer Meetperiode Aangezogen volume in Nm³dr 02-LU : PAK s 0, LU : PAK s 0, LU : PAK s 0, LU : : : LU : : : LU : : : PCDD/F Aanmaakfase PCDD/F Normaal vermogen PCDD/F Uitbrandfase 0,447 0,464 0,482 1,446 1,456 1,490 0,675 0,826 0,671 Tabel 84: Concentraties van de 16 PAK s van EPA op Concentratie in mg/nm³dr Staal 02-LU-167 0,245% CO 2 8% CO 2 Naftaleen Acenaftyleen Acenafteen Fluoreen Fenanthreen Anthraceen Fluorantheen Pyreen Benzo(a)anthraceen Chryseen Benzo(b)fluorantheen Benzo(k)fluorantheen Benzo(a)pyreen Indeno(1,2,3,c,d)pyreen Dibenzo(a,h)anthraceen Benzo(g,h,i)peryleen 83 0,023 0,026 0, , ,005 0,004 5,982 0,739 0,060 0,844 2,393 0,338 0,528 0,493 0,264 0,422 0,348 0, ,091 0, Som van de 16 van EPA 0,395 12,89 105

22 Tabel 85: Concentraties van de 16 PAK s van EPA op Concentratie in mg/nm³dr Staal 02-LU-171 0,264% CO 2 8% CO 2 Naftaleen Acenaftyleen Acenafteen Fluoreen Fenanthreen Anthraceen Fluorantheen Pyreen Benzo(a)anthraceen Chryseen Benzo(b)fluorantheen Benzo(k)fluorantheen Benzo(a)pyreen Indeno(1,2,3,c,d)pyreen Dibenzo(a,h)anthraceen Benzo(g,h,i)peryleen 0,231 0,049 0,022 0, ,022 0,022 0,006 0,008 0,008 0,005 0,004 7,003 1,496 0,064 0,668 1,910 0,353 0,668 0, ,245 0,236 0, ,086 0, Som van de 16 van EPA 0,460 13,95 Tabel 86: Concentraties van de 16 PAK s van EPA op Concentratie in mg/nm³dr Staal 02-LU % CO 2 8% CO 2 Naftaleen Acenaftyleen Acenafteen Fluoreen Fenanthreen Anthraceen Fluorantheen Pyreen Benzo(a)anthraceen Chryseen Benzo(b)fluorantheen Benzo(k)fluorantheen Benzo(a)pyreen Indeno(1,2,3,c,d)pyreen Dibenzo(a,h)anthraceen Benzo(g,h,i)peryleen 0,276 0,066 0,024 0, ,005 0,007 0,006 11,979 2, ,065 2,751 0,488 0,710 0,710 0,213 0,297 0,271 0, ,093 0, Som van de 16 van EPA 0,505 21,97 106

23 Tabel 87: Dioxineconcentratie in de emissie op tijdens de aanmaakfase (staal 02-LU-168) Congeneer TEF Concentratie in ng/nm³dr Concentratie in ng TEQ/Nm³dr 0,313% CO 2 8% CO 2 0,313% CO 2 8% CO 2 2,3,7,8-TCDD 1,2,3,7,8-PeCDD 1,2,3,4,7,8-HxCDD 1,2,3,6,7,8-HxCDD 1,2,3,7,8,9-HxCDD 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD OCDD 1 0,5 0,004 0, ,072 0, ,057 0,073 0,084 0,477 1,835 0,004 0,0002 0,0003 0,0003 0,0002 0, ,092 0,060 0,006 0,007 0,008 0,005 Totaal Dioxines 07 2,74 0, ,3,7,8-TCDF 1,2,3,7,8-PeCDF 2,3,4,7,8-PeCDF 1,2,3,4,7,8-HxCDF 1,2,3,6,7,8-HxCDF 2,3,4,6,7,8-HxCDF 1,2,3,7,8,9-HxCDF 1,2,3,4,6,7,8-HpCDF 1,2,3,4,7,8,9-HpCDF OCDF 0,05 0,5 0, , ,022 0, ,119 0,477 0,642 0,367 0,330 0,312 0,040 0,569 0,097 0,312 0,004 0, ,0002 0,0002 0, , ,024 0,321 0,037 0,033 0,031 0,004 0,006 0,0003 Totaal Furanen 67 4,27 0,022 0,569 Dioxines + Furanen 0,274 7,00 0,029 0,748 Tabel 88: Dioxineconcentratie in de emissie tijdens normale werking bij klein vermogen (staal 02-LU-169) Congeneer TEF Concentratie in ng/nm³dr Concentratie in ng TEQ/Nm³dr 39% CO 2 8% CO 2 39% CO 2 8% CO 2 2,3,7,8-TCDD 1,2,3,7,8-PeCDD 1,2,3,4,7,8-HxCDD 1,2,3,6,7,8-HxCDD 1,2,3,7,8,9-HxCDD 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD OCDD 1 0,5 0,0007 0,0005 0,0006 0,0005 0,004 0,042 0,072 0,030 0,035 0, ,249 0,0007 0,0006 0, , , , , ,042 0,036 0,004 0,0002 Totaal Dioxines 1 0,629 0,090 2,3,7,8-TCDF 1,2,3,7,8-PeCDF 2,3,4,7,8-PeCDF 1,2,3,4,7,8-HxCDF 1,2,3,6,7,8-HxCDF 2,3,4,6,7,8-HxCDF 1,2,3,7,8,9-HxCDF 1,2,3,4,6,7,8-HpCDF 1,2,3,4,7,8,9-HpCDF OCDF 0,05 0,5 0,007 0,004 0,005 0,004 0,0004 0,009 0,005 0,393 0,210 0,301 0, ,021 0,524 0,064 0,288 0,0007 0,0002 0,0004 0,0003 0,0003 0, , , , , ,022 0,020 0,020 0,005 0,0006 0,0003 Totaal Furanen 0,042 2,42 0,005 0,270 Dioxines + Furanen 0,053 3,05 0,006 0,

24 Tabel 89: Dioxineconcentratie in de emissie tijdens de uitbrandfase (staal 02-LU-170) Congeneer TEF Concentratie in ng/nm³dr 2,3,7,8-TCDD 1,2,3,7,8-PeCDD 1,2,3,4,7,8-HxCDD 1,2,3,6,7,8-HxCDD 1,2,3,7,8,9-HxCDD 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD OCDD 1 0,5 Concentratie in ng TEQ/Nm³dr 69% CO 2 8% CO 2 69% CO 2 8% CO 2 <0,0002 0,0006 <0,0006 <0,0007 0, Totaal Dioxines 6* 7** 2,3,7,8-TCDF 1,2,3,7,8-PeCDF 0,05 2,3,4,7,8-PeCDF 0,5 1,2,3,4,7,8-HxCDF 1,2,3,6,7,8-HxCDF 2,3,4,6,7,8-HxCDF 1,2,3,7,8,9-HxCDF <0,0009 1,2,3,4,6,7,8-HpCDF 0,004 1,2,3,4,7,8,9-HpCDF < OCDF 0,004 <1 0,031 <0,026 <0, ,588 0,748* 0,817** 26 0,052 0,068 0,055 0,050 0,055 <0, < ,78* 0,944** 1,53* Totaal Furanen 6* 0,020** Dioxines + Furanen 0,032* 0,037** 1,76** *: concentraties <DL worden bij sommatie gelijkgesteld aan 0 **: concentraties <DL worden bij sommatie gelijkgesteld aan DL <0,0002 0,0003 <0,00006 <0, , , , ,0004* 0,0008** 0,0003 0, ,0007 0,0001 0,0001 0,0001 <0, ,00004 <0, , * ** * ** <1 5 < < 0,0006 9* 0,035** 3 0,034 0,005 0,005 0,005 <0,004 < 0,0002 0,067* 0,072** 0,086* 08** Bepaling van de brandstofsamenstelling gebruikt voor de experimenten op 22, 23 en Een overzicht van de karakteristieken van de brandstof wordt gegeven in onderstaande tabel. Tabel 90: Overzicht van de samenstelling van de antraciet antraciet Totaal N in % 0,880 Totaal C in % 84,40 Totaal S in mg/kg ds Totaal Cl in mg/kg ds 261 Calorische waarde in kj/kg 108

25 5.2 Emissiemetingen op de Dovre 750 GH houtkachel Emissies van de Dovre 750 GH tijdens het stoken van droog naald- en loofhout op Op 18 maart 2002 werden in de Dovre 750 GH kachel, bestemd voor hout als brandstof, stookproeven uitgevoerd met droog naald- en loofhout jonger dan 1 jaar. In het totaal werden 7,5 kg naaldhout, 12 kg eik en 9,5 kg beuk verbrand. De kachel werd zodanig afgeregeld dat de druk in de schouw ± -8 Pa bedroeg. Hiervoor werd de luchttoevoer langs de bovenzijde voor 100% opengezet, terwijl de onderste toevoer 2 toeren geopend werd. De resultaten van deze meting worden samengevat in de volgende paragrafen Debiet, temperatuur, watergehalte en concentraties van de gasvormige componenten O 2, CO 2, NO x, CO, SO 2 en KWS De resultaten van de metingen van debiet, temperatuur en watergehalte worden samengevat in tabel 91. Tabel 91: Debiet, temperatuur en watergehalte van het rookgas op Meetwaarde Debiet in Nm³dr/h 335 Temperatuur in C 130 Watergehalte in % 2,29 Statische druk in mbar -2,2 Atmosferische druk in mbar 1002 De concentraties van O 2, CO 2, NO x, CO, SO 2 en KWS werden opgevolgd van tot Na het aansteken van de vuurhaard werd de kachel de rest van de tijd brandend gehouden op nominaal vermogen. In het totaal werden 11 extra vullingen toegevoegd, de laatste om u, waarna de rookgassamenstelling nog opgevolgd werd tot Het verloop van de verschillende parameters in functie van de tijd wordt grafisch weergegeven in figuur 69 tot 71. In deze figuren worden eveneens de brandstofverbruiken gevisualiseerd. In tabel 92 worden vervolgens de gemiddelde concentraties over de volledige meetperiode berekend en dit zowel bij het heersend CO 2 gehalte als bij een referentiegehalte van 8%. Ook de maximumconcentraties die voor iedere parameter werden waargenomen worden in de tabel opgenomen 109

26 Figuur 69: Verloop van de concentraties van NO x en SO 2 en van het brandstofverbruik op ,0 25,0 15,0 Conc in ppm 5,0-5,0-15,0-25,0-35,0 8:21 8:51 9:21 9:51 10:21 10:51 11:21 11:51 12:21 12:51 13:21 13:51 14:21 NO NO2 SO2 g/min E-1 Figuur 70: Verloop van de concentraties van CO en KWS en van het brandstofverbruik op ,0 1500,0 Conc in ppm 1000,0 500,0 0,0-500,0-1000,0 8:21 8:51 9:21 9:51 10:21 10:51 11:21 11:51 12:21 12:51 13:21 13:51 14:21 CO KWS g/mine-1 110

27 Figuur 71: Verloop van de concentraties van O 2 en CO 2 en van het brandstofverbruik op ,0 Conc in % 20,0 10,0 0,0-10,0-20,0-30,0 8:21 8:51 9:21 9:51 10:21 10:51 11:21 11:51 12:21 12:51 13:21 13:51 14:21 O2 CO2 g/mine-1 Tabel 92: Gemiddelde concentraties van CO, CO 2, NO x, SO 2, O 2 en KWS op (08.21 tot 14.22) O 2 in % CO 2 in % NO in mg/nm³dr NO 2 in mg/nm³dr NO x in mg NO 2 /Nm³dr CO in mg/nm³dr SO 2 in mg/nm³dr KWS in mg C/Nm³dr Min. Min. Meetwaarden Reële CO 2 8% CO 2 19,7 16,0 20,9 0,964 0,097 4,047 10,4 93,9 50, ,16 53,2 19, , ,86 4,3 18, ,

28 Bepaling van de concentratie aan stof, PAK s en dioxines Het stof in het rookgas werd bemonsterd over een kwartsfilter van tot In het totaal werd 0,931 Nm³ droog rookgas aangezogen. Na drogen en conditioneren van de filter werd een gewichtsverschil van 17,6 mg vastgesteld. Dit komt overeen met een stofconcentratie van 18,9 mg/nm³ bij 1,569% CO 2 of 96,4 mg/nm³ bij 8% CO 2. PAK s en dioxines werden elk eenmaal bemonsterd en dit over een periode van respectievelijk 2 en 6 uur. De karakteristieken van beide staalnames worden samengevat in tabel 93. De analyseresultaten worden weergegeven in tabel 94 en 95. Tabel 93: Bemonsteringskarakteristieken van het PAK- en dioxinestaal op Staalnummer Meetperiode Aangezogen volume in Nm³dr 02-LU PAK s 0, LU PCDD/F 2,554 Tabel 94: Concentraties van de 16 PAK s van EPA Concentratie in mg/nm³dr Staal 02-LU-089 1,477% CO 2 8% CO 2 Naftaleen Acenaftyleen Acenafteen Fluoreen Fenanthreen Anthraceen Fluorantheen Pyreen Benzo(a)anthraceen Chryseen Benzo(b)fluorantheen Benzo(k)fluorantheen Benzo(a)pyreen Indeno(1,2,3,c,d)pyreen Dibenzo(a,h)anthraceen Benzo(g,h,i)peryleen 0, ,009 0,064 0,007 0,025 0,022 0,004 0,005 0,006 0,0004 1,930 0, ,048 0,345 0, ,022 0,025 0, Som van de 16 van EPA 0,527 2,

29 Tabel 95: Dioxineconcentratie in de emissie op (staal 02-LU-090) Congeneer TEF Concentratie in ng/nm³dr 2,3,7,8-TCDD 1,2,3,7,8-PeCDD 1,2,3,4,7,8-HxCDD 1,2,3,6,7,8-HxCDD 1,2,3,7,8,9-HxCDD 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD OCDD 1 0,5 Concentratie in ng TEQ/Nm³dr 0,968% CO 2 8% CO 2 0,968% CO 2 8% CO 2 1 0,006 <0,009 <0,005 <0,0002 <0,006 <0,041 Totaal Dioxines 7* 0,077** 2,3,7,8-TCDF 33 1,2,3,7,8-PeCDF 0,05 0,039 2,3,4,7,8-PeCDF 0,5 0,037 1,2,3,4,7,8-HxCDF 0,009 1,2,3,6,7,8-HxCDF 0,009 2,3,4,6,7,8-HxCDF 0,007 1,2,3,7,8,9-HxCDF <0,004 1,2,3,4,6,7,8-HpCDF <0,008 1,2,3,4,7,8,9-HpCDF 0,006 OCDF <0,025 0,091 0,049 <0,078 <0,039 < <0,052 <0,330 39* 0,639** 1,100 0,320 0,307 0,078 0,078 0,055 <0,031 <0,065 0,052 <0,204 1,99* 2,29** 2,13* Totaal Furanen 0,241* 0,277** Dioxines + Furanen 0,258* 0,354** 2,93** *: concentraties <DL worden bij sommatie gelijkgesteld aan 0 **: concentraties <DL worden bij sommatie gelijkgesteld aan DL 1 <0,0009 <0,0005 <0,00002 <0,00006 <0, * 5** 3 9 0,0009 0,0009 0,0007 <0,0004 <0, ,00006 <0, ,036* 0,037** 0,050* 0,052** 0,091 0,024 <0,008 <0,004 <0,0002 <0,0005 <0, * 28** ,008 0,008 0,006 < <0,0006 0,0005 <0,0002 0,301* 0,305** 0,416* 0,433** Bepaling van de brandstofsamenstelling De brandstofkarakteristieken van elke houtsoort werden afzonderlijk bepaald. Een overzicht van deze samenstelling wordt gegeven in onderstaande tabel. Tabel 96: Overzicht van de brandstofsamenstelling van de verschillende houtsoorten Naaldhout < 1 jaar Eik < 1 jaar Beuk < 1 jaar Water in % 11,2 17,1 7,0 Totaal N in % < 0,031 < 0,031 < 0,031 Totaal C in % 48,7 47,5 47,9 Totaal S in mg/kg ds < Totaal Cl in mg/kg ds < 21 < 21 < 21 Calorische waarde in kj/kg

30 5.2.2 Verbrandingsproeven met de Dovre 750 GH houtkachel op Op werd in de Dovre 750 GH houtkachel naast droog naald- en loofboomhout van minder dan 1 jaar nog gestookt met bricks, plastieken drankflessen en plastiek verpakkingsmateriaal. De totale hoeveelheid brandstof bestond uit 7,5 kg naaldhout, 12 kg eik, 9,5 kg beuk en telkens 300 g aan bricks, drankflessen en verpakkingmateriaal. De opvolging van de verbrandingsproef liep van tot waarbij de brandstof in het totaal een 17 maal werd bijgevuld. De kachel werd zodanig afgeregeld dat de druk in de schouw ± -8,5 Pa bedroeg. Dit werd gerealiseerd door de lucht boven voor 100% open te zetten (=13,1 cm²), terwijl de onderste luchtregeling 1,5 toer geopend werd. De resultaten worden samengevat in onderstaande tabel Debiet, temperatuur, watergehalte en continue registratie van O 2, CO, CO 2, SO 2, NO x en KWS Debiet, tempratuur en watergehalte, evenals de statische en atmosfeerdruk die op 19 maart gemeten werden, worden samengevat in tabel 97. Tabel 97: Debiet, temperatuur, watergehalte, statische en atmosfeerdruk op Meetwaarde Debiet in Nm³dr/h 353 Temperatuur in C 80 Watergehalte in % 2,36 Statische druk in mbar -2,2 Atmosferische druk in mbar 997,4 De continue registratie van de gasvormige parameters liep van tot Het verloop wordt grafisch weergegeven in figuren 72 tot 74. Ook het verloop van de brandstofverbruiken is in deze tabellen opgenomen. De gemiddelde en maximumwaarden die tijdens deze periode gemeten werden, worden samengevat in tabel

31 Figuur 72: Continue registratie van NO x, SO 2 en brandstofverbruik op ,0 25,0 15,0 Conc in ppm 5,0-5,0-15,0-25,0-35,0 8:18 8:48 9:18 9:48 10:18 10:48 11:18 11:48 12:18 12:48 13:18 13:48 NO NO2 SO2 g/mine-1 Figuur 73: Continue registratie van CO, KWS en brandstofverbruik op ,0 800,0 600,0 Conc in ppm 400,0 200,0 0,0-200,0-400,0-600,0-800,0 8:18 8:48 9:18 9:48 10:18 10:48 11:18 11:48 12:18 12:48 13:18 13:48 CO KWS g/mine-1 115

32 Figuur 74: Continue registratie van O 2, CO 2 en het brandstofverbruik op ,0 20,0 Conc in % 10,0 0,0-10,0-20,0-30,0 8:18 8:48 9:18 9:48 10:18 10:48 11:18 11:48 12:18 12:48 13:18 13:48 O2 CO2 g/mine-1 Tabel 98: Gemiddelde concentraties van CO, CO 2, NO x, SO 2, O 2 en KWS op (08.18 tot 14.15) O 2 in % CO 2 in % NO in mg/nm³dr NO 2 in mg/nm³dr NO x in mg NO 2 /Nm³dr CO in mg/nm³dr SO 2 in mg/nm³dr KWS in mg C/Nm³dr Min. Min. Meetwaarden Reële CO 2 8% CO 2 19,6 18,3 20,9 1,108 0,428 2,396 12,3 88,5 45, ,0 64,9 34, , ,29 5,43 16, ,86 38,

33 Bepaling van stof, PAK s en dioxines op Het stof werd via een nozzle van 10 mm gedurende 1 uur aangezogen, van tot 10.24, over een kwartsvezelfilter. In het totaal werd 1,057 Nm³ droog rookgas bemonsterd waarin 25,2 g stof geanalyseerd werd. Dit komt overeen met een concentratie van 23,8 mg/nm³ bij 1,025% CO 2 of 186 mg/nm³ bij 8%. Voor PAK s en dioxines werden bemonsteringstijden van respectievelijk 2 en 6 uur aangehouden. De karakteristieken van beide stalen worden samengevat in tabel 99, de resultaten in tabellen 100 en 101. Tabel 99: Bemonsteringskarakteristieken van het PAK s- en dioxinestaal op Staalnummer Meetperiode Aangezogen volume in Nm³dr 02-LU PAK s 0, LU PCDD/F 2,499 Tabel 100: Concentraties van de 16 PAK s van EPA Concentratie in mg/nm³dr Staal 02-LU-115 1,206% CO 2 8% CO 2 Naftaleen Acenaftyleen Acenafteen Fluoreen Fenanthreen Anthraceen Fluorantheen Pyreen Benzo(a)anthraceen Chryseen Benzo(b)fluorantheen Benzo(k)fluorantheen Benzo(a)pyreen Indeno(1,2,3,c,d)pyreen Dibenzo(a,h)anthraceen Benzo(g,h,i)peryleen 0,402 0, , ,030 0,026 0,006 0,007 0,007 0,0004 2,666 0,053 0,022 0,097 0,549 0,069 0, ,037 0,044 0, , Som van de 16 van EPA 0,607 4,

34 Tabel 101: Dioxineconcentratie in de emissie op (Staal 02-LU-116) Congeneer TEF Concentratie in ng/nm³dr Concentratie in ng TEQ/Nm³dr 1,108% CO 2 8% CO 2 1,108% CO 2 8% CO 2 2,3,7,8-TCDD 1,2,3,7,8-PeCDD 1,2,3,4,7,8-HxCDD 1,2,3,6,7,8-HxCDD 1,2,3,7,8,9-HxCDD 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD OCDD 1 0,5 04 0, ,560 0,304 0,751 1,762 1,127 1,271 1,271 4,045 2, ,006 0,0003 0,751 0, ,040 Totaal Dioxines 1,721 12,4 0,283 2,04 2,3,7,8-TCDF 1,2,3,7,8-PeCDF 2,3,4,7,8-PeCDF 1,2,3,4,7,8-HxCDF 1,2,3,6,7,8-HxCDF 2,3,4,6,7,8-HxCDF 1,2,3,7,8,9-HxCDF 1,2,3,4,6,7,8-HpCDF 1,2,3,4,7,8,9-HpCDF OCDF 0,05 0,5 1,080 1,000 1,321 1,200 1,161 1, ,521 0,440 0,760 7,801 7,223 9,535 8,668 8,379 7,801 0,925 18,20 3,178 5, ,050 0, ,025 0,004 0,0008 0,780 0,361 4,767 0,867 0,838 0,780 0, ,032 0,006 Totaal Furanen 10,7 77,2 1,21 8,71 Dioxines + Furanen 12,4 89,6 1,49 10, Bepaling van de brandstofsamenstelling De brandstofkarakteristieken van elke brandstofcomponent werden afzonderlijk bepaald. Een overzicht van deze samenstelling wordt gegeven in onderstaande tabel. Tabel 102: Overzicht van de brandstofsamenstelling van de verschillende houtsoorten Naaldhout < 1 jaar Eik < 1 jaar Beuk < 1 jaar Water in % 12,1 17,4 7,7 Totaal N in % < 0,031 < 0,031 < 0,031 Totaal C in % 48,7 47,5 47,9 Totaal S in mg/kg ds < Totaal Cl in mg/kg ds < 21 < 21 < 21 Calorische waarde in kj/kg Bricks Drankflessen Plastiekverpakking Totaal N in % 1,14 < 0,031 1,08 Totaal C in % 44,5 64,6 78,6 Totaal S in mg/kg ds 441 < 100 < 250 Totaal Cl in mg/kg ds Calorische waarde in kj/kg

35 5.2.3 Verbrandingsproeven met de Dovre houtkachel op Op 6 mei werd de houtkachel 750 GH van Dovre gestookt met droog loofhout ouder dan 2 jaar. In het totaal werden tijdens dit experiment 1 kg klein aanmaakhout en 18 kg eik verbruikt. Voor wat de luchttoevoer betreft werd de bovenste regelaar voor ¾ opengezet terwijl de secundaire luchttoevoeropening gesloten bleef. De resultaten van deze metingen worden samengevat in de paragrafen tot en met Debiet, temperatuur en watergehalte en continue registratie van CO 2, O 2, NO x, SO 2, CO, KWS en brandstofverbruiken op De resultaten van de metingen van debiet, temperatuur, watergehalte en statische en atmosferische druk worden samengevat in tabel 103. Tabel 103: Debiet, temperatuur, watergehalte, statische en atmosferische druk Meetwaarde Debiet in Nm³dr/h 365 Temperatuur in C 70 Watergehalte in % 2,1 Statische druk in mbar -2,2 Atmosferische druk in mbar 1018,6 De continue registratie van de gasvormige parameters en van het brandstofverbruik werd uitgevoerd van tot De resultaten worden grafisch weergegeven in figuren 75 tot 77. De numerieke waarden voor de gemiddelden en de maxima worden samengevat in tabel

36 Figuur 75: Continue registratie van NO x, SO 2 en brandstofverbruik op ,0 15,0 Conc in ppm 5,0-5,0-15,0-25,0-35,0 8:22 8:52 9:22 9:52 10:22 10:52 11:22 11:52 12:22 12:52 13:22 13:52 NO NO2 SO2 g/mine-1 Figuur 76: Continue registratie van CO, KWS en brandstofverbruik op ,0 1500,0 Conc in ppm 1000,0 500,0 0,0-500,0-1000,0 8:22 8:52 9:22 9:52 10:22 10:52 11:22 11:52 12:22 12:52 13:22 13:52 CO KWS g/mine-1 120

37 Figuur 77: Continue registratie van CO 2, O 2 en brandstofverbruik op ,0 25,0 15,0 Conc in % 5,0-5,0-15,0-25,0-35,0 8:22 8:52 9:22 9:52 10:22 10:52 11:22 11:52 12:22 12:52 13:22 13:52 O2 CO2 g/mine-1 Tabel 104: Gemiddelde concentraties van CO, CO 2, NO x, SO 2, O 2 en KWS op (08.22 tot 14.22) O 2 in % CO 2 in % NO in mg/nm³dr NO 2 in mg/nm³dr NO x in mg NO 2 /Nm³dr CO in mg/nm³dr SO 2 in mg/nm³dr KWS in mg C/Nm³dr Min. Min. Meetwaarden Reële CO 2 8% CO 2 20,2 18,7 20,9 0, ,115 7, , ,8 94,5 20, , ,57 7,7 26, ,1 98,

38 Bepaling van stof, PAK s en dioxines op Het stof werd via een nozzle van 10 mm gedurende 1 uur aangezogen, van tot In het totaal werd hierbij 1,193 Nm³ droog rookgas bemonsterd waarin 4,6 g stof geanalyseerd werd. Dit komt overeen met een concentratie van 3,9 mg/nm³ bij 0,633% CO 2 of 48,7 mg/nm³ bij 8%. De bemonsteringskarakteristieken van het PAK- en dioxinestaal worden samengevat in tabel 105, de resultaten in tabellen 106 en 107. Tabel 105: Bemonsteringskarakteristieken van het PAK s- en dioxinestaal op Staalnummer Meetperiode Aangezogen volume in Nm³dr 02-LU PAK s 0, LU PCDD/F 2,616 Tabel 106: Concentraties van de 16 PAK s van EPA Concentratie in mg/nm³dr Staal 02-LU-198 0,773% CO 2 8% CO 2 Naftaleen Acenaftyleen Acenafteen Fluoreen Fenanthreen Anthraceen Fluorantheen Pyreen Benzo(a)anthraceen Chryseen Benzo(b)fluorantheen Benzo(k)fluorantheen Benzo(a)pyreen Indeno(1,2,3,c,d)pyreen Dibenzo(a,h)anthraceen Benzo(g,h,i)peryleen 0,403 0, ,065 0,008 0,023 0,020 0,005 0,006 0,006 0,0004 4,169 0,078 0, ,674 0,082 0,233 0,208 0,048 0,058 0, , ,005 0,021 Som van de 16 van EPA 0,565 5,

39 Tabel 107: Dioxineconcentratie in de emissie op (staal 02-LU-199) Congeneer TEF Concentratie in ng/nm³dr Concentratie in ng TEQ/Nm³dr 0,561% CO 2 8% CO 2 0,561% CO 2 8% CO 2 2,3,7,8-TCDD 1,2,3,7,8-PeCDD 1,2,3,4,7,8-HxCDD 1,2,3,6,7,8-HxCDD 1,2,3,7,8,9-HxCDD 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD OCDD 1 0,5 0,042 0,023 0,005 0,005 0, ,600 0,333 0,065 0,071 0, , ,0005 0,0005 0,0005 0,0001 0, , ,007 0,007 0,007 0,0002 Totaal Dioxines 02 1,455 0,055 0,788 2,3,7,8-TCDF 1,2,3,7,8-PeCDF 2,3,4,7,8-PeCDF 1,2,3,4,7,8-HxCDF 1,2,3,6,7,8-HxCDF 2,3,4,6,7,8-HxCDF 1,2,3,7,8,9-HxCDF 1,2,3,4,6,7,8-HpCDF 1,2,3,4,7,8,9-HpCDF OCDF 0,05 0,5 0, ,036 0,034 0,025 0,024 7,087 2,017 1,908 0,518 0,491 0,349 0,033 0,338 0,028 0,047 0,050 0,007 0,067 0,004 0,0002 0,0002 0, , , ,954 0,052 0,049 0,035 0,0003 0,00005 Totaal Furanen 0,899 12, ,906 Dioxines + Furanen 1,001 14, , Bepaling van de brandstofsamenstelling De brandstofsamenstelling van het hout wordt gegeven in onderstaande tabel. Tabel 108: Overzicht van de brandstofsamenstelling Eik > 2 jaar Water in % 11,2 Totaal N in % 0,670 Totaal C in % 48,0 Totaal S in mg/kg ds 199 Totaal Cl in mg/kg ds 85 Calorische waarde in kj/kg 123

40 5.2.4 Verbrandingsproeven met loofhout, jonger dan 1 jaar op ens de verbrandingsproeven met de Dovre 750 GH houtkachel op 7 mei 2002 werd loofhout, jonger dan 1 jaar als brandstof gebruikt. De kachel zelf werd zodanig ingesteld dat de bovenste luchttoevoer voor ¾ openstond terwijl de onderste luchttoevoer gesloten bleef. In het totaal werden over de 6 uur durende stookperiode 1 kg klein aanmaakhout verbruikt en 9 kg eik en beuk. De resultaten van de uitgevoerde metingen worden samengevat in onderstaande paragrafen Debiet, temperatuur, watergehalte en continue registratie van gasvormige componenten en brandstofverbruik op De resultaten van de metingen van debiet, temperatuur, watergehalte, statische en atmosferische druk zijn opgenomen in tabel 109. Tabel 106: Debiet, temperatuur, watergehalte en statische en atmosferische druk Meetwaarde Debiet in Nm³dr/h 379 Temperatuur in C 60 Watergehalte in % 2,1 Statische druk in mbar -2,2 Atmosferische druk in mbar 1019,9 De continue registratie van de gasvormige componenten CO, CO 2, O 2, SO 2, NO x, KWS en het brandstofverbruik werd uitgevoerd van tot De resultaten worden voorgesteld in de figuren 78 tot 80. De numerieke gegevens inzake gemiddelde en maximale waarden zijn samengevat in tabel 110 en dit zowel bij de gemeten CO 2 concentratie als bij 8%. 124

41 Figuur 78: Continue registratie van NO x, SO 2 en brandstofverbruik op ,0 15,0 Conc in ppm 5,0-5,0-15,0-25,0-35,0 8:20 8:50 9:20 9:50 10:20 10:50 11:20 11:50 12:20 12:50 13:20 13:50 NO NO2 SO2 g/mine-1 Figuur 79: Continue registratie van CO, KWS en brandstofverbruik op ,0 2000,0 1500,0 Conc in ppm 1000,0 500,0 0,0-500,0-1000,0 8:20 8:50 9:20 9:50 10:20 10:50 11:20 11:50 12:20 12:50 13:20 13:50 CO KWS g/mine-1 125

42 Figuur 80: Continue registratie van CO 2, O 2 en brandstofverbruik op ,0 15,0 Conc in % 5,0-5,0-15,0-25,0-35,0 8:20 8:50 9:20 9:50 10:20 10:50 11:20 11:50 12:20 12:50 13:20 13:50 O2 CO2 g/mine-1 Tabel 110: Gemiddelde concentraties van CO, CO 2, NO x, SO 2, O 2 en KWS op (08.20 tot 14.20) O 2 in % CO 2 in % NO in mg/nm³dr NO 2 in mg/nm³dr NO x in mg NO 2 /Nm³dr CO in mg/nm³dr SO 2 in mg/nm³dr KWS in mg C/Nm³dr Min. Min. Meetwaarden Reële CO 2 8% CO 2 20,2 18,2 20,8 0, ,517 8, , ,2 96,1 18, , ,29 2,86 28, ,

43 Bepaling van stof, PAK s en dioxines in het rookgas op Omwille van de relatief grote stofhoeveelheid die op 7 mei in het rookgas aanwezig was, werden er voor de stofmeting twee filters gebruikt. De eerste werd beladen van tot 09.38, de tweede van tot In het totaal werden 1,222 Nm³ droog rookgas aangezogen waarin 17,9 mg stof geanalyseerd werd. Dit komt overeen met een stofconcentratie van 14,6 mg/nm³ bij 0,436% CO 2 of 269 mg/nm³ bij 8%. Voor PAK s en dioxines werden bemonsteringsperiodes van respectievelijk 2 uur en 6 uur gehanteerd. Voor de bemonsteringskarakteristieken wordt verwezen naar tabel 111, voor de analyseresultaten naar de tabellen 112 en 113. Tabel 111: Bemonsteringskarakteristieken van het PAK s- en dioxinestaal op Staalnummer Meetperiode Aangezogen volume in Nm³dr 02-LU PAK s 0, LU PCDD/F 2,574 Tabel 112: Concentraties van de 16 PAK s van EPA Concentratie in mg/nm³dr Staal 02-LU-201 0,622% CO 2 8% CO 2 Naftaleen Acenaftyleen Acenafteen Fluoreen Fenanthreen Anthraceen Fluorantheen Pyreen Benzo(a)anthraceen Chryseen Benzo(b)fluorantheen Benzo(k)fluorantheen Benzo(a)pyreen Indeno(1,2,3,c,d)pyreen Dibenzo(a,h)anthraceen Benzo(g,h,i)peryleen 0,325 0,024 0,008 0,055 0, ,004 0,004 0,0002 4,178 0,313 0,024 0,097 0,701 0,081 0, ,040 0,054 0, , ,022 Som van de 16 van EPA 0,469 6,

44 Tabel 113: Dioxineconcentratie in de emissie op (staal 02-LU-202) Congeneer TEF Concentratie in ng/nm³dr Concentratie in ng TEQ/Nm³dr 0,588% CO 2 8% CO 2 0,588% CO 2 8% CO 2 2,3,7,8-TCDD 1,2,3,7,8-PeCDD 1,2,3,4,7,8-HxCDD 1,2,3,6,7,8-HxCDD 1,2,3,7,8,9-HxCDD 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD OCDD 1 0,5 05 0, ,427 0, , ,031 0,0002 0, ,427 0, ,0001 Totaal Dioxines 0,225 3, ,897 2,3,7,8-TCDF 1,2,3,7,8-PeCDF 2,3,4,7,8-PeCDF 1,2,3,4,7,8-HxCDF 1,2,3,6,7,8-HxCDF 2,3,4,6,7,8-HxCDF 1,2,3,7,8,9-HxCDF 1,2,3,4,6,7,8-HpCDF 1,2,3,4,7,8,9-HpCDF OCDF 0,05 0,5 1,010 0,303 0,307 0,093 0,089 0,062 0,005 0,070 0,005 0,007 13,74 4,123 4,176 1,269 1,216 0,846 0,063 0,951 0,069 0, ,009 0,009 0,006 0,0005 0,0007 0, , ,374 0,206 2, ,085 0, ,0007 0,00009 Totaal Furanen 1,951 26,54 0,295 4,018 Dioxines + Furanen 2,176 29,61 0,435 2, Bepaling van de brandstofsamenstelling De brandstofsamenstelling van het hout wordt gegeven in onderstaande tabel. Tabel 114: Overzicht van de samenstelling van het hout Eik < 1 jaar Beuk < 1 jaar Water in % 8,7 6,8 Totaal N in % <0,031 <0,031 Totaal C in % 47,5 47,9 Totaal S in mg/kg ds Totaal Cl in mg/kg ds < 21 < 21 Calorische waarde in kj/kg 128

45 5.2.5 Verbranding van droog naaldhout in de Dovre 750 GH kachel op Op 8 mei 2002 werd de Dovre 750 GH houtkachel gebruikt voor de verbranding van droog naaldhout ouder dan jaar. Over de periode van tot werden in het totaal 1 kg droog aanmaakhout en 18 kg naaldhout verbrand. De onderste luchttoevoer van de kachel werd afgesloten, de bovenste werd voor ¾ geopend. De resultaten worden besproken in de volgende paragrafen Debiet, temperatuur, watergehalte en continue registratie van CO, CO 2, NO x, SO 2, O 2, KWS en brandstofverbruik op De resultaten van debiet, temperatuur, watergehalte evenals de statische en atmosferische druk worden samengevat in tabel 115. Tabel 115: Debiet, temperatuur, watergehalte en statische en atmosferische druk Meetwaarde Debiet in Nm³dr/h 383 Temperatuur in C 70 Watergehalte in % 2,5 Statische druk in mbar -2,2 Atmosferische druk in mbar 1013,5 Het verloop van de parameters CO, CO 2, O 2, NO x, SO 2, KWS en het brandstofverbruik werd continu opgevolgd van tot De resultaten worden voorgesteld in figuren 81 tot 83. De gemiddelde en maximumconcentraties die tijdens deze periode gemeten werden worden samengevat in tabel 116 bij de heersende CO 2 concentratie en omgerekend naar 8%. 129