Status: Concept Mei 2008 Versie: 1.0. Beleidsplan Openbare Verlichting Periode:

Transcriptie

1 Status: Concept Mei 2008 Versie: 1.0 Beleidsplan Openbare Verlichting Periode:

2 Inhoudsopgave: 1. Samenvatting Inleiding Landelijke visie openbare verlichting Functies openbare verlichting Wet en regelgeving openbare verlichting Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde Politiekeurmerk veilig wonen Klimaatakkoord ; ambitie energiebesparing Kwaliteitsprofielen van SenterNovem Lichthinder Overige milieugevolgen Uitgangspunten en randvoorwaarden Uitgangspunten Randvoorwaarden Onderhoud openbare verlichtingsinstallatie Grootschalig onderhoud openbare verlichting Onderhoud lichtmasten Huidige beleid onderhoud lichtmasten Nieuw beleid onderhoud lichtmasten Onderhoud armaturen Huidige beleid onderhoud armaturen Nieuw beleid onderhoud armaturen Achterstallig onderhoud Onderhoud lampen Methode onderhoud lampen Type lampen Dimregime Lichtkleur Organisatie onderhoud Uitvoering onderhoud Beheer onderhoud Beheersysteem openbare verlichting Beleid t.a.v. nieuwbouw Materiaal keuze Extra verlichting buitengebied Aanvraag tot wijzigingen openbare verlichtingsinstallatie Milieu gevolgen maatregelen openbare verlichting Klachten afhandeling Procedure verwerken niet noodzakelijke klachten Procedure verwerken urgente klachten Financiën Uitgangspunten Toelichting bedragen financieel exploitatieoverzicht Toekomstvisie Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

3 1. Samenvatting Openbare verlichting speelt een belangrijke rol in de moderne maatschappij. De noodzaak van een goede verlichting wordt pas duidelijk wanneer deze, om wat voor reden dan ook, niet meer goed functioneert. Pas dan blijkt dat wij ons zonder openbare verlichting op straat onveilig voelen. Doel en functie Het doel van het beleidsplan is technische en financiële kaders aan te geven waarbinnen de werkzaamheden op het gebied van openbare verlichting worden uitgevoerd. Hierbij wordt het onderhoud, aanleg en beheer van de openbare verlichtingsinstallatie behandeld. Verlichtingskwaliteit en normen Om een zo goed mogelijke kwaliteit te waarborgen wordt er uitgegaan van de praktijkrichtlijn Nederlandse Praktijk Richtlijn Kwaliteitscriteria. Het voldoen aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen is geen vereiste bij het aanbrengen van openbare verlichting. Methode vervangen lampen De gemeente Uden stapt over van het individueel vervangen naar groepsremplace. Dit houdt in dat de lampen niet meer afzonderlijk maar in groepen worden vervangen. Deze methode brengt wel extra opstartkosten ( verdeelt over 3 jaar) met zicht mee maar is per jaar 7.500,- goedkoper als individueel vervangen. Tevens wordt door het toepassen van groepsremplace beter aan de Nederlandse Praktijk Richtlijn voldaan. Energiebesparing lampen Door het toepassen van energiezuinigere typen lampen kan er geld bespaard worden. Deze jaarlijkse besparing komt neer op kwh ( ,-). Door het verminderen van het energieverbruik zal de koolstofdioxide uitstoot reduceren. De uiteindelijke reductie van de uitstoot is jaarlijks 14,4 ton. Door deze reductie zijn er 937 bomen minder nodig om de uitstoot te compenseren. 937 Bomen staan gelijk aan een bos oppervlak van 4 ongeveer voetbalvelden. Dimmen openbare verlichting Om een egaler lichtbeeld te creëren gaat de gemeente Uden overstappen op het dimmen van de openbare verlichting i.p.v. de avond / nacht stand. Een egaler lichtbeeld zorgt voor een veiliger gevoel voor de bewoners van de gemeente Uden. Dimverlichting houdt in dat de verlichtingssterkte van alle lichtbronnen s nachts op 50% komt te staan. Hierdoor zal het energieverbruik s nachts afnemen. Het in zijn geheel toepassen van dimverlichting op de openbare verlichtingsinstallatie levert een jaarlijkse energiebesparing van kwh ( ,-). op. Door het verminderen van het energieverbruik zal de koolstofdioxide uitstoot reduceren. De maximaal haalbare reductie van de uitstoot is jaarlijks 9,35 ton. Door deze reductie zijn er 609 bomen minder nodig om de uitstoot te compenseren. 609 Bomen staan voor een bosoppervlak van 2,5 voetbalvelden. Kleur licht De openbare verlichtingsinstallatie is opgedeeld in functies. Voor de functies wonen, industriegebied en buitengebied is gekozen voor wit licht. Voor de functie verkeer is gekozen voor oranje / geel licht. Uitvoering onderhoud Om kwaliteit en continuïteit van het onderhoud te garanderen wordt overgestapt op het uitbesteden van het benodigde onderhoud t.b.v. de openbare verlichtingsinstallatie. De overstap op het uitbesteden van het onderhoud levert tevens een kostenbesparing op. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

4 Beheer onderhoud Om een zo goed mogelijke kwaliteit te waarborgen dient de openbare verlichtingsinstallatie gestructureerd worden onderhouden. Hiervoor is een meerjarenplanning opgesteld. In deze planning staat welke masten en armaturen wanneer vervangen dienen te worden. Deze planning moet gestructureerd worden bijgehouden. Voor dit bijhouden is het essentieel om een beheersysteem aan te schaffen. Kosten onderhoud Voor het goed onderhouden van de openbare verlichtingsinstallatie is jaarlijks extra budget nodig. Er is nu ,- per jaar beschikbaar voor het vervangen van masten en armaturen. Dit bedrag dient verhoogt te worden tot ,- per jaar. Tevens is er voor het wegwerken van het achterstallig onderhoud extra budget nodig. Er staat voor ,- aan achterstallig onderhoud in de gemeente Uden dat weggewerkt dient te worden. Eenduidig straatbeeld De gemeente Uden wil een eenduidig straatbeeld creëren. Hiervoor wordt er een keuze gemaakt voor het toepassen van bepaalde type armaturen en masten. Deze armaturen en masten komen overeen met de nota openbare ruimte. Deze nota komt uit in juni Extra verlichting buitengebieden De gemeente Uden gaat openbare verlichting plaatsen op alle belangrijke verkeerssituaties in het buitengebied. Dit met het oog op ambitie 14: voelbaar veilig van het coalitie programma Hiervoor is er een eenmalige extra investering van ,- nodig. Tevens dient het jaarlijks onderhoudsbudget verhoogt te worden met 4000 euro. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

5 2. Inleiding De openbare verlichting vervult een belangrijke functie op het gebied van verkeer- en sociale veiligheid. Aan afwikkeling en veiligheid van het verkeer bij duisternis worden eisen gesteld. Bovendien dient de burger zich in de openbare ruimte ook na het invallen van de duisternis, behaaglijk en veilig te voelen. In het coalitie programma van de gemeente Uden staat beschreven dat de gemeente de ambitie heeft om voelbaar veiliger te worden. Hierbij wordt vermeld dat donkere wegen beter verlicht dienen te worden. Doel beleidsplan Het doel van het beleidsplan is technische en financiële kaders aan te geven waarbinnen de werkzaamheden op het gebied van openbare verlichting worden uitgevoerd. Openbare verlichting wordt aangelegd in het belang van de gemeenschap. Diezelfde gemeenschap moet er de kosten voor dragen. Het is dan ook de taak van de gemeentelijke overheid om een verantwoord beleid ten aanzien van de openbare verlichting uit te stippelen, voordat tot technische realisatie kan worden overgegaan. Er ontbreekt bij de gemeente Uden een duidelijk structureel document waarin aangegeven wordt waar de openbare verlichting aan dient te voldoen. Tevens is er veel achterstallig onderhoud. Voor het wegwerken van dit achterstallig onderhoud bestaat geen meerjarenplan en is ook geen budget beschikbaar. Ook is het energieverbruik van de openbare verlichting niet anno Er zijn tegenwoordig zuinigere manieren van verlichten die kosten en energie besparend zijn. Maatschappelijke ontwikkelingen Klachten op het gebied van verkeersveiligheid, sociale veiligheid en kleine criminaliteit en de toenemende aandacht binnen gemeenten voor energie- en milieuaspecten versterken de behoefte om de continuïteit van de installatie te waarborgen. Het is zaak hierbij op de prijs / kwaliteitsverhouding te letten. Ontwikkelen van een beleidsplan De klantgerichte aanpak van de gemeente naar de bewoners, de aandacht voor energie- en milieuaspecten en het achterstallig onderhoud geven blijk van de behoefte aan een goed geformuleerd beleid. Een beleidsplan moet een goede afstemming bevorderen tussen de verschillende beleidsterreinen om inzicht te krijgen met welke mensen, middelen en activiteiten de doelstellingen gerealiseerd kunnen worden. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

6 3. Landelijke visie openbare verlichting In Nederland leven verschillende Ideeën ten aanzien van de voorwaarde waaraan een OV installatie moet voldoen. Hieraan liggen aspecten ten grondslag die te herleiden zijn tot begrippen als sociale- en verkeersveiligheid en leefbaarheid van de omgeving. De Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV) en Servicepunt Veilig Wonen van de politie zijn 2 organisaties die zich daar onder andere mee bezig houden. Om tot een beleid te komen op het gebied van openbare verlichting is het van belang te kijken wat de landelijke visie is. 3.1 Functies openbare verlichting Openbare verlichting heeft tot doel om het openbare leven bij duisternis ( circa 4100 uur per jaar) zo goed mogelijk te laten functioneren. Hoewel met de openbare verlichting het niveau van het daglicht niet wordt bereikt, moet de openbare verlichting wel bijdragen aan een sociaal veilige, verkeersveilige en leefbare openbare ruimte. Een goede kwaliteit van de openbare verlichting is van groot belang. Sociale veiligheid Verlichting en sociale veiligheid staan in nauwe relatie tot elkaar. Bij duisternis is over het algemeen eerder sprake van vandalisme, openlijke bedreiging, geweld e.d. dan op klaarlichte dag. Met het oog op de sociale veiligheid moet de openbare verlichting het mogelijk maken om tegemoet komende personen op een redelijke afstand te herkennen. Daarbij moet voldoende kleurweergave (Ra) mogelijk zijn zodat ook persoonsherkenning mogelijk is. Dit stelt specifieke eisen aan de openbare verlichtingsinstallatie. Deze eisen kunnen verschillen van de eisen die vanuit verkeersveiligheid worden gesteld. Kleurweergave (RA) De kleurweergave-index is een eigenschap van een lichtbron die aangeeft in hoeverre het met de desbetreffende lichtbron mogelijk is kleuren van objecten natuurlijk weer te geven. De waarde van de index loopt van 0 tot 100. Bij een kleurweergave van 100 worden kleuren op natuurlijk wijze weergegeven. Bij een kleurenweergave van 0 is geen kleurherkenning mogelijk. Verkeersveiligheid Onder verkeersveiligheid wordt een veilige en vlotte afwikkeling van het verkeer verstaan. Veiligheid in het verkeer bij nacht is moeilijk zonder straatverlichting te realiseren. De weg moet zodanig verlicht worden dat de situatie in de rijrichting te overzien is. De verkeersdeelnemers moeten het verloop van de weg en de aanwezigheid van zijwegen kunnen waarnemen. Vooral bij ingewikkelde wegsituaties zoals kruispunten en rotondes, is dit van belang. Buiten de bebouwde kom worden doorgaans alleen straatverlichting toegepast indien dit voor de verkeersveiligheid noodzakelijk is. Te denken valt aan kruisingen, rotondes en andere bijzondere situaties. De sociale veiligheid op fietspaden is wel een belangrijk onderwerp. Fietspaden worden verlicht indien zij uitmaken van een hoofd fietsroutenetwerk. Recreatieve fietspaden worden over het algemeen niet verlicht. Leefbaarheid en ruimtelijke inrichting Leefbaarheid heeft betrekking tot het bevorderen van de herkenbaarheid en sfeer, of het benadrukken van het bijzondere karakter van de openbare ruimte. Openbare verlichting speelt een belangrijke rol bij het tot zijn recht laten komen van de openbare ruimte. Het bijzondere karakter van een plek kan met behulp van de openbare verlichting tot uitdrukking worden gebracht. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

7 Hierbij moet men denken aan het verlichten van een monumentaal bouwwerk, het plaatsen van klassieke lantaarns is een klassiek dorpsbeeld of het plaatsen van eigentijdse lichtmasten op een stedelijk plein. De sfeer wordt in belangrijk mate beïnvloed door de gekozen lichtsoort en de mate waarin de omgeving mee wordt verlicht. Bij lage verlichtingsniveaus wordt warm licht meer gewaardeerd dan koel wit licht. Bij het verlichten van de weg kan rekening gehouden worden met de aanwezige bebouwing, de eventuele groenvoorzieningen, de straatnaamborden en huisnummers, in die zin dat deze mee verlicht worden. Bij het verlichten van de omgeving moet lichthinder of stoorlicht in de woningen worden voorkomen en het verblinden van de weggebruikers minimaal zijn. 3.2 Wet en regelgeving openbare verlichting Aansprakelijkheid van de wegbeheerder In artikel 6:174 van het Burgerlijk Wetboek, versie 1992, wordt de aansprakelijkheid van de wegbeheerder weergegeven. Hierin staat dat de wegbeheerder aansprakelijk is voor optredende schade aan personen of zaken. Dit geldt echter alleen, wanneer de weg, inclusief de openbare verlichting, niet voldoet aan de eisen die men daaraan in de gegeven omstandigheden mag stellen. Wettelijk is niet vastgelegd aan welke kwaliteit de openbare verlichting moet voldoen. Wanneer de weg overdag geen gevaar oplevert, maar s nacht ondeugdelijk is verlicht, kan de wegbeheerder aansprakelijk gesteld worden. Wanneer eenmaal is vastgesteld dat de schade het gevolg is van een gebrek aan de weg of de weguitrusting, dan heeft de wegbeheerder slechts beperkte mogelijkheden om de aansprakelijkheid te weerleggen. Op het moment dat de wegbeheerder kan aantonen dat de openbare verlichting installatie in goede staat van onderhoud verkeert, is de kans dat, in een geval van een ongeluk, de wegbeheerder niet aansprakelijk kan worden gesteld groter. In de praktijk betekent dit bijvoorbeeld een goede registratie van de openbare verlichting installatie, een duidelijke uiteenzetting van het onderhoudsbeleid en een goede storingsregistratie, inclusief acceptabele afspraken voor tijdig verhelpen van storingen. Een geautomatiseerd beheersysteem kan hierbij goed als hulpmiddel worden ingezet. Verlichtingsmiddelen Voor de verlichtingsmiddelen (lampen, armaturen, masten) zijn diverse Europese normen opgesteld. De normen hebben voornamelijk betrekking op het juist functioneren van de materialen. Denk bijvoorbeeld aan de stevigheid van de masten of de deugdelijkheid van de sluiting van het armatuur. De beheerder mag in de praktijk ervan uitgaan dat de leveranciers materialen leveren die aan deze normen voldoen. Verlichtingskwaliteit Voor de verlichtingskwaliteit zijn in Nederland geen wettelijke bepalingen. Dit houdt in dat er geen officiële voorschriften zijn waaraan de verlichtingskwaliteit dient te voldoen. Echter zijn er door de NSVV wel richtlijnen opgesteld die algemeen door gemeenten als norm worden gehanteerd. Deze richtlijnen zijn verwoord in de Nederlandse Praktijkrichtlijn van Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

8 3.3 Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde De NSVV is een landelijke kennisinstituut voor verlichting. Voor diverse soorten verlichting hebben zij richtlijnen opgesteld. Denk hierbij bijvoorbeeld aan binnenverlichting, buitenverlichting, sportverlichting en dergelijke. Voor beheerders van openbare verlichting worden richtlijnen die de NSVV heeft opgesteld als maatgevend beschouwd. De door de NSVV opgestelde Nederlandse Praktijk Richtlijnen stelt dat indien een openbare ruimte wordt verlicht, dit op een goede manier dient te gebeuren. In 2004 is de laatste versie van de richtlijnen uitgegeven in de vorm van een Nederlandse Praktijk Richtlijn: NPR De NPR onderscheidt ruimten met overwegend een verkeersfunctie en wegen met overwegend een verblijfsfunctie en geeft op basis van de volgende factoren een norm voor de verlichtingskwaliteit: hoofdweggebruiker type splitsingen verkeersintensiteit verkeersremmende maatregelen sociale veiligheid verlichtingsniveau omgeving. Het niveau is op basis van deze factoren niet objectief voor alle ruimten vast te stellen, maar moet afhankelijk van de ruimtelijke omstandigheden, soort verkeer, verkeersintensiteit, de sociale veiligheid worden geïnterpreteerd. 3.4 Politiekeurmerk veilig wonen In het kader van het onveiligheidsgevoel van burgers ten aanzien van sociale veiligheid en leefbaarheid van de openbare ruimte heeft de politie het Politiekeurmerk Veilig Wonen, opgezet. Het Servicepunt Veilig Wonen van de politie heeft een eisenpakket samengesteld voor nieuwbouwprojecten en bestaande woningen. Dit eisenpakket richt zich op de totale woonomgeving. Aspecten die hierbij een rol spelen zijn de aantrekkelijke vormgeving hiervan, goed onderhoud en betrokkenheid van bewoners en voorbijgangers bij hun omgeving. Dit zijn psychologische drempels die de kans op criminaliteit en onveiligheidsgevoelens reduceren. Er worden binnen het Politiekeurmerk Veilig Wonen een drietal certificaten onderscheiden. Dit zijn: Certificaat Veilige Wonen (W) Certificaat Veilig Complex (C) Certificaat Veilige Omgeving (O) Het laatste certificaat (O) beschrijft onder andere de eisen voor de openbare verlichting. Het politiekeurmerk maakt onderscheid tussen basiseisen en aanvullende eisen. Aan de basiseisen moet worden voldaan, aan de aanvullende eisen moet alleen worden voldaan op het moment dat een veiligheidsanalyse een hogere graad van onveiligheid aantoont. Voor deze eisen zie bijlage 2. Dit zijn de eisen die betrekking hebben op de openbare verlichten. Voor alle eisen van het Politiekeurmerk wordt verwezen naar de documentatie mappen Politiekeurmerk Veilig Wonen. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

9 3.5 Klimaatakkoord ; ambitie energiebesparing Ministerie van VROM en de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) hebben een Klimaatakkoord ondertekend. Kern van het akkoord is dat gemeenten en Rijk zich gezamenlijk gaan inspannen voor een schoner, duurzamer en zuiniger Nederland. De gemeenten onderschrijven de ambities van het kabinet op klimaatgebied: een reductie van de uitstoot van broeikasgassen in 2020, een energiebesparing van 2% per jaar en een verhoging van het aandeel duurzame energie tot 20% in Het akkoord bevat afspraken en maatregelen op het gebied van energiebesparing, het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen, de overgang naar duurzame energie en het klimaatbestendig maken van Nederland, waarmee de gemeenten aan de slag gaan. Gemeenten gaan actief aan de slag met energiezuinige verlichting en de afspraken zoals die binnen de Taskforce verlichting met marktpartijen worden gemaakt. Gemeenten worden geholpen door het opzetten van aantrekkelijke investeringsconstructies. De investeringen die gemeenten op het gebied van energiezuinige verlichting doen, betalen zich terug doordat de energiekosten fors dalen; De gemeenten streven naar 75% duurzaam inkopen in 2010 en 100% in Kwaliteitsprofielen van SenterNovem Bij de keuze voor een type installatie voor openbare verlichting spelen diverse factoren een rol. Naast sociale en verkeersveiligheid zijn lichtkwaliteit, kosten, energiebesparing en donkerte belangrijke kwaliteitseisen. Voor een evenwichtig besluit dienen al deze factoren tegen elkaar afgewogen te worden. Omdat de installaties een lange levensduur hebben, heeft dit soort beslissingen gevolgen voor een lange tijd. SenterNovem, een agentschap van het ministerie van Economische Zaken, en de provincie Utrecht hebben factsheets kwaliteitsprofielen voor openbare verlichting ontwikkeld om globaal inzicht te verschaffen in deze materie. De volgende verkeer- en verblijfssituaties worden beschreven: - Fietspad/wandelpad - Woonstraat in een 30 km/h zone - Woonstraat 50 km/h - Winkelgebied - Rotonde - Ontsluitingsweg - Bedrijventerrein - Parkeerterrein Deze kwaliteitsprofielen kunnen als een richtlijn worden gebruikt. Ieder energiebesparend concept in de factsheets kwaliteitsprofielen voldoet aan de Nederlandse Praktijk Richtlijn (NPR ) van de Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV) en het Politiekeurmerk Veilig Wonen. De richtlijnen zijn bijgevoegd in bijlage Lichthinder Stichting Natuur en Milieu en de provinciale Milieufederaties vragen aandacht voor de schoonheid van de nacht. Zij wijzen op het belang van donkere nachten en proberen de donkere plekken in Nederland donker te houden. Ook het Platform Lichthinder staat voor het behoud van duisternis als een kwaliteit van onze leefomgeving. Zij is de Nederlandse vertegenwoordiger van de International Darksky Association. Nederland is één van de meest lichtvervuilde gebieden ter wereld en deze vervuiling groeit met meer dan 5% per jaar. Het Platform Lichthinder wil deze ontwikkeling ter discussie stellen en waar mogelijk tegengaan of in goede banen leiden. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

10 Te veel licht heeft een negatieve invloed op mens en natuur. Mensen slapen slechter en nacht- en schemerdieren of trekvogels raken uit evenwicht door teveel licht. Het verstoort het bioritme van allerlei organismen en kan een heel ecosysteem ontwrichten. De Stichting Natuur en Milieu geeft de volgende aanbevelingen: - afgeschermde armaturen gebruiken die alleen licht naar beneden stralen; - reflecterende stroken op het wegdek plaatsen; - kattenogen langs de randen plaatsen; - geen verlichting in een park; - geen verlichting op fietspaden buiten een stad of dorp of alleen aan als er veel mensen rijden; - tijdstip van verlichting aanpassen: dimbare verlichting gebruiken die naar bijvoorbeeld 20% wordt geschakeld na een bepaald tijdstip; - dynamische verlichting (aanpassen verlichting aan omstandigheden) toepassen; - verlichting laten branden bij detectie weggebruikers; - energiezuinige LED's gebruiken; 3.8 Overige milieugevolgen Naast klimaatgevolgen en lichthinder is er nog een aantal milieuaspecten aan te geven. Bij het installeren van een openbare verlichtingsinstallatie wordt met het milieu rekening gehouden door: het toepassen van milieuvriendelijk geproduceerde materialen (duurzame materialen) de levensduur en recyclingmogelijkheden te betrekken bij de keuze van de materialen. Milieuvriendelijk onderhoud van de openbare verlichtingsinstallaties kan verbeteren door: het toepassen van milieuvriendelijk geproduceerde materialen het toepassen van milieuvriendelijke oppervlaktebescherming en / of oppervlaktebehandeling van masten de masten te schilderen met milieuvriendelijke materialen de vrijkomende materialen zoveel mogelijk te hergebruiken defecte gasontladingslampen af te voeren naar een erkende verwerker. Gasontladingslampen (TL-, spaar-, kwik- en natriumlampen) behoren tot het chemisch afval en moeten worden afgevoerd naar erkende verwerkingsbedrijven of gekwalificeerde inzamelaars. Aan de afvoer van lampen zijn kosten verbonden. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

11 4. Uitgangspunten en randvoorwaarden In dit hoofdstuk worden de uitgangspunten en randvoorwaarden weergegeven die betrekking hebben tot de openbare verlichting. Deze uitgangspunten en randvoorwaarden zijn opgesteld aan de hand van de landelijke visie openbare verlichting en de algemene doelstellingen van de gemeente Uden. Op basis van deze randvoorwaarden en uitgangspunten wordt het beleidsplan vorm gegeven. 4.1 Uitgangspunten Coalitie programma , ambitie 14: voelbaar veiliger In het coalitie programma van de gemeente Uden staat beschreven dat de gemeente de ambitie heeft om voelbaar veiliger te worden. Op het gebied van de openbare verlichting is er de intentie om donkere wegen beter te gaan verlichten. Politiekeurmerk Veilig Wonen in woonwijken toepassen Voor nieuwbouw en renovatie in woonwijken zal er niet gestreefd worden om te verlichten conform het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Dit Politiekeurmerk heeft als grote nadeel dat dit keurmerk hoge kosten met zich mee brengt. Niet alleen in aanleg maar ook in het onderhouden omdat er meer verlichting nodig is. Wanneer er vraag is voor het verlichten conform het Politiekeurmerk Veilig Wonen dient dit per situatie beoordeeld worden. De gemeente Uden heeft een afspraak met de Stichting Volkshuisvesting Uden (SVU) over het verlichten van de openbare ruimte in wijken conform Politiekeurmerk Veilig Wonen. 60% Van de aanliggende woningen dient in een woonwijk te voldoen aan het onderdeel Veilige Woonomgeving. Om dit bij de woonwijken te creëren neemt de SVU de aanschaf van de masten, armaturen en lampen en het benodigde onderhoud op zich. De elektriciteitskosten zijn voor rekening van de gemeente Uden. Milieuvriendelijk werken Hedendaags wordt er veel rekening gehouden met het milieu. De openbare verlichting heeft als uitgangspunt om op onderstaande manieren rekening te houden met het milieu. Bij het installeren van een openbare verlichtingsinstallatie: het toepassen van milieuvriendelijk geproduceerde materialen; de levensduur en recyclingmogelijkheden betrekken bij de keuze van de materialen. Milieuvriendelijk onderhoud van de openbare verlichtingsinstallaties verbeteren door: het toepassen van milieuvriendelijk geproduceerde materialen; het toepassen van milieuvriendelijke oppervlaktebescherming en / of oppervlaktebehandeling van masten; de masten te schilderen met milieuvriendelijke materialen; de vrijkomende materialen zoveel mogelijk te hergebruiken; defecte gasontladingslampen af te voeren naar een erkende verwerker. Levensduurkosten (TCO 20 jaar) TCO staat voor Total Cost of Ownership. Dit zijn de kosten die gepaard gaan met het aanleggen en gebruiken van een installatie over de periode van 20 jaar. Voor elk installatieconcept worden de levensduurkosten benoemd. Uitgangspunt daarbij is nieuwbouw of renovatie. De formule voor de berekening is in alle gevallen (bron: Kwaliteitsprofielen OVL, SenterNovem): TCO = I + 20 x (O + ((E + E x P 20 )/2)) Waarbij I = Investeringskosten O = Onderhoudskosten per jaar (exclusief schilderkosten) Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

12 E = Energiekosten eerste jaar P = Index voor de verwachte jaarlijkse prijsontwikkeling van elektriciteit de komende 20 jaar. Uitgangspunt is een stijging met 5% per jaar. Klachtenafwerking Klachten met betrekking op de openbare verlichting dienen spoedig afgewerkt worden. Spoedig is variabel en afhankelijk van het type klacht en de benodigde reparatie. Hieronder zijn de uitgangspunten voor het afwerken van 2 soorten klachten weergegeven. Klachten dienen binnen maximaal 10 werkdagen weggewerkt te worden Spoed klachten dienen binnen maximaal 24 uur verholpen te worden Het aantal werkdagen gaat in op de dag dat de klacht binnenkomt. Een uitzondering op deze uitgangspunten zijn storingen in het stroomnetwerk. Deze storingen kunnen niet intern opgelost worden. Hierdoor zijn wij als gemeente afhankelijk van de netwerkbeheerder Essent. Gebiedsgericht beleid: concept kwaliteitsprofielen Op 20 september 2005 heeft B&W ingestemd met een werkwijze om in ruimtelijke plannen rekening te houden met duurzaamheidaspecten. In dit gebiedsgerichte beleid zijn concept kwaliteitsprofielen aangegeven voor verschillende gebiedstypes. Lichthinder is hierbij een aandachtspunt. Verkrijgen structurele registratie openbare verlichting Een ander uitgangspunt is dat de gemeente Uden de beschikking krijgt over een database waarin alle benodigde informatie met betrekking op de openbare verlichting staan weergegeven. De registratie van reparaties, vervangingen en nieuwbouw aan de openbare verlichtingsinstallatie kunnen hierin bijgehouden worden door een medewerker van de gemeente Uden. Verkrijgen eenduidige openbare verlichtingsinstallatie De gemeente Uden wil een eenduidige openbare verlichtingsinstallatie krijgen. Eenduidig staat voor een gelijk beeld van masten en armaturen. Om dit te bereiken wil de gemeente Uden zoveel mogelijk dezelfde armaturen en masten plaatsen. 4.2 Randvoorwaarden De openbare ruimte verlichten conform de Nederlandse Praktijk Richtlijnen De openbare verlichting in de gemeente Uden dienen minimaal verlicht te worden volgens de praktijkrichtlijnen NPR van de NSVV. De door de NSVV opgestelde Nederlandse Praktijk Richtlijnen stelt dat indien een openbare ruimte wordt verlicht, dit op een goede manier dient te gebeuren. Dit houdt in dat alle openbare ruimte in de gemeente Uden conform of beter als deze praktijkrichtlijnen verlicht dienen te worden. Risico aansprakelijkheid gemeente minimaliseren In verband met de aansprakelijkheid van de gemeente bij ongelukken is het belangrijk om een goede openbare verlichting registratie bij te houden. Bij een goede registratie van de openbare verlichting installatie hoort een duidelijke uiteenzetting van het onderhoudsbeleid en een goede storingsregistratie, inclusief acceptabele afspraken voor tijdig verhelpen van storingen. Verlichtingsmiddelen dienen te voldoen aan de Europese richtlijnen De verlichtingsmiddelen dienen te voldoen aan de Europese richtlijnen. Dit is meestal het geval bij een erkende leverancier en staat weergegeven bij de meeste producten. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

13 Milieuzorgsysteem en duurzaam inkopen Op 28 maart 2006 is de milieubeleidsverklaring van het milieuzorgsysteem ondertekend door de secretaris en de burgemeester van de gemeente Uden. Hierin geven we aan welke koers we als gemeente, op het gebied van milieuzorg, willen inslaan. De speerpunten genoemd in de milieubeleidsverklaring zijn gespecificeerd in doelstellingen. Daarin staat het streven van de gemeente wat betreft duurzaam inkopen: De gemeente Uden streeft naar 50% duurzame inkopen voor alle locaties in In 2007 streven we naar 20% duurzame inkopen. Met duurzaam inkopen streven we naar het voorlopende niveau van de Menukaart Duurzaam Inkopen van SenterNovem. Deze doelstelling is inmiddels achterhaald door het Klimaatakkoord van VNG en VROM. Daarin staan afspraken om te streven naar 75% duurzaam inkopen in 2010 en 100% in Ook heeft de gemeente Uden in juni 2006 de deelnameverklaring Duurzaam Inkopen getekend. De definitie van duurzaam inkopen is: Het toepassen van milieuaspecten en sociale aspecten in alle fasen van het inkoopproces zodat dit uiteindelijk leidt tot de daadwerkelijke levering van een product, dienst of werk dat aan deze milieuaspecten en sociale aspecten voldoet." Klimaatbeleid gemeente Uden Op 25 mei 2004 heeft B&W ingestemd voor de uitvoering van het gemeentelijke Klimaatbeleid. Doel van het klimaatbeleid is om CO2 te reduceren en daarmee het broeikaseffect en alle gevolgen daarvan op onze leefomgeving en milieu. Een van de projecten uit dat klimaatbeleid is energiebesparing bij grond-, weg- en waterbouw. Openbare verlichting heeft een groot aandeel in het energieverbruik van de gemeente Uden. Bij de meeste gemeenten verbruikt de openbare verlichting 50% van de totale elektriciteit. Voortkomend uit een onderzoek blijkt dat het energieverbruik ten behoeve van de openbare verlichting in de gemeente Uden een besparingspotentieel heeft van 20%. Het nieuw toe te passen beleid dient zoveel mogelijk energiebesparing op te leveren. Dit kan bereikt worden door energiezuinige lampen en armaturen toe te passen. Ook dimmen heeft een positief effect op het energieverbruik. Door te rekenen met Total Cost of Ownership wordt het energieverbruik meegenomen over de hele levensduur van de voorziening, hierdoor kan een duurdere voorziening een goede investering blijken te zijn. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

14 5. Onderhoud openbare verlichtingsinstallatie Een openbare verlichtingsinstallatie dient net zoals een auto onderhouden te worden. Na verloop van tijd kunnen er verschillende defecten optreden waardoor de werking van de openbare verlichting niet meer optimaal is. Bij de gemeente Uden wordt dit onderhoud niet gestructureerd uitgevoerd. Mede hierdoor is er achterstallig onderhoud ontstaan. In hoofdstuk 4 staan de uitgangspunten en randvoorwaarden weergegeven die betrekking hebben op de openbare verlichting in de gemeente Uden. Aan de hand van deze uitgangspunten en randvoorwaarden wordt het beleid vorm gegeven. 5.1 Grootschalig onderhoud openbare verlichting Uit de opgestelde uitgangspunten en randvoorwaarden volgt dat de openbare ruimte conform de Nederlandse Praktijk Richtlijnen verlicht dient te worden. Dit is op het moment niet overal het geval in de gemeente Uden. Wij als gemeente Uden streven erna om het punt te bereiken wanneer dit wel het geval is. Wanneer grootschalig onderhoud zoals renovaties van straten plaats vindt dient de te vernieuwen openbare verlichtingsinstallatie te voldoen aan de Nederlandse Praktijk Richtlijnen. De toe te passen lichtmasten, armaturen en lampen moeten samen ervoor zorgen dat deze norm gehaald wordt. Deze norm is per wegklasse anders en staat beschreven in de NPR Wanneer er belang is om de openbare ruimte te verlichten volgens het Politiekeurmerk Veilig Wonen kan dit toegepast worden indien het budget toereikend is. De keuze om te verlichten volgens het Politiekeurmerk dient goed overwogen te zijn en is ten alle tijden in handen van de gemeente Uden. Bij woonwijken dient er gestreefd te worden om de verlichting te voldoen aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen. De specificaties voor dit keurmerk zijn weergegeven in bijlage Onderhoud lichtmasten Lichtmasten hebben net zoals lampen en armaturen een eindige levensduur. Deze is afhankelijk van het materiaal waaruit de mast is opgebouwd en de locatie van de mast. Wanneer een mast begint te roesten / rotten kan deze voor een onveilige situatie zorgen. Indien een onveilige situatie ontstaat dient de lichtmast vervangen te worden. Om roesten tegen te gaan dienen stalen lichtmasten om de 7 a 8 jaar geschilderd worden. Aluminium lichtmasten en thermische verzonken stalen lichtmasten hoeven niet geschilderd te worden. Algemeen geldt dat een lichtmast een levensduur heeft van 40 jaar. Meestal is een lichtmast sterk genoeg om langer als 40 jaar mee te gaan. Dit dient echter per afzonderlijke mast en situatie worden bekeken. In een lichtmast zit een schakelkast. Deze schakelkast regelt de stroomtoevoer vanaf het elektriciteitsnetwerk naar de lamp. Tevens kan hier ingesteld worden hoeveel stroom de lamp krijgt en op welke stand hij staat(avond of nacht stand). Deze schakelkast heeft dezelfde levensduur als de lichtmast Huidige beleid onderhoud lichtmasten Lichtmasten worden in het algemeen vervangen wanneer ze voor onveilige situaties zorgen. Dit vervangen van de lichtmasten gebeurt dus incidenteel. Verder worden lichtmasten vervangen bij reconstructies van wegen. In de huidige situatie worden lichtmasten een op een vervangen. Ze worden meestal door een dezelfde lichtmast vervangen. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

15 De te schilderen lichtmasten worden nu om de 8 jaar geschilderd. Tijdens deze onderhoudswerkzaamheid wordt gelijk de staat van de lichtmast vastgesteld. In de huidige situatie is er geen planning aanwezig voor het vervangen van lichtmasten. Hierdoor is er in de afgelopen jaren relatief weinig onderhoud uitgevoerd Nieuw beleid onderhoud lichtmasten De economische levensduur van een lichtmast is ongeveer 40 jaar. Echter is uit ervaring gebleken dat een lichtmast over het algemeen langer meegaat. De gemeente Uden gaan ervan uit dat een lichtmast 125 % van de economisch levensduur meegaan. Dit wordt ook wel de verwachte technische levensduur genoemd. Aan de hand van deze levensduur is een onderhoudsschema gemaakt. Dit onderhoudsschema geeft aan wanneer welke lichtmast geschilderd of vervangen dient te worden. Voor dit schema zie bijlage 8. In oude delen van de gemeente Uden is het nostalgisch om de nieuwe lichtmasten conform de aanwezige lichtmasten te plaatsen. Dus wanneer er kromstafmasten verwijderd worden heeft het opnieuw aanbrengen van kromstafmasten de voorkeur. Hierdoor wordt het authentieke beeld van de omgeving bewaard. In nieuwere wijken en straten heeft het de voorkeur om te kiezen voor veel gebruikelijke lichtmasten. De omgevingsontwerp(st)er en beheermedewerker openbare verlichting bepalen samen de keuze voor deze masten. Het heeft de voorkeur om veel voorkomende masten toe te passen. Voor de keuze van de armaturen en masten voor een bepaald gebied zie paragraaf: 7.1 materiaal keuze. De materiaalkeuze dient altijd conform de nota openbare ruimte te worden bepaald. Hierin staat bovenstaande materiaalkeuze uitgebreider uitgewerkt. Deze nota komt in mei 2008 uit. Tevens gaan zij ook over het wel of niet schilderen van masten. Over het algemeen worden alleen de masten in het centrum geschilderd. Wanneer er een mast geschilderd wordt dient deze de kleur RAL 7021 te krijgen. 5.3 Onderhoud armaturen Een armatuur verslijt naar verloop van tijd door diverse weersinvloeden. Hierdoor is de levensduur eindig en dienen de armaturen om de zoveel tijd vervangen te worden. De economische levensduur van armaturen ligt rond de 20 jaar. Echter is uit ervaring gebleken dat de meeste armaturen een langere levensduur hebben. De gemeente Uden gaat er net zoals bij masten vanuit dat de levensduur van een armatuur gemiddeld 125 % van de economische levensduur is. Dit wordt ook wel de technische levensduur genoemd. Een armatuur heeft verschillende functies. Een daarvan is het spiegelen / tegenhouden van de verlichting afkomstig van de lamp zodat deze de goede richting op gaat. Indien een armatuur een juiste spiegeloptiek heeft is er minder licht nodig vanuit de lichtbron. Dit leid tot energiebesparing. Verder beschermd de armatuur de lamp tegen beestjes die op de lamp willen gaan zitten en daardoor de lichtkwaliteit verminderen. Ook beschermt het armatuur de lamp tegen weersinvloeden zoals hagel en regen. De meeste schade aan de openbare verlichting ontstaat door vandalisme. Aangezien lampen vandalisme gevoelig zijn dient het armatuur de lamp tegen vandalisme te beschermen. Er zijn slagvaste armaturen die tegen een stoot moeten kunnen. Deze worden bij vandalisme gevoelige situaties toegepast. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

16 5.3.1 Huidige beleid onderhoud armaturen. Armaturen worden vervangen wanneer er een onveilige situatie is of dreigt te ontstaan door gebrek van het armatuur. Dit wordt door visuele inspectie of bij het vervangen van een lamp geconstateerd. Nadat is vastgesteld dat de armatuur vervangen dient te worden wordt er gekeken door welke armatuur deze vervangen dient te worden. Wanneer er geen armatuur van hetzelfde type aanwezig is op de gemeente werf of leverbaar is wordt er gezocht naar een vergelijkbaar model. Omdat de levensduur van een armatuur veel langer is dan die van een lamp is de kans dat de onveilige situatie tijdig wordt geconstateerd bij het vervangen van lampen groot. Hierdoor vindt er geen extra inspectie plaats voor het controleren van de armaturen. Tevens wordt het armatuur schoongemaakt bij het vervangen van lampen zodat de lichtsterkte optimaal blijft Nieuw beleid onderhoud armaturen In het huidige beleid worden armaturen vervangen wanneer gebreken zijn geconstateerd. Deze gebreken worden gevonden bij inspectie of onderhoudswerkzaamheden aan het openbare verlichting. De technische levensduur van een armatuur is ongeveer 25 jaar, dit is ongeveer 6 keer zo lang als die van een lamp. Aan de hand van deze levensduur is een schema gemaakt. In dit schema wordt aangegeven wanneer een armatuur vervangen dient te worden. Voor dit schema zie bijlage 7. De inspectie van de kwaliteit van een armatuur kan tegelijkertijd met het vervangen van een lamp worden uitgevoerd. Op basis van de geïnspecteerde kwaliteit wordt bepaald wanneer een armatuur vervangen dient te worden. Als deze gegevens afwijken van het tijdstip van vervangen volgens het beheersysteem dan dient dit bijgewerkt te worden. Keuze type armatuur Er zijn verschillende soorten armaturen die toegepast kunnen worden. Afhankelijk van welke lichtmast en het benodigde licht kan een type armatuur gekozen worden. De keuze uit deze modellen is voornamelijk gebaseerd op esthetische waarde en het kostenaspect op basis van TCO (Total Cost of Ownership) van de toe te passen lichtbron. De gemeente Uden wil over de gehele gemeente dezelfde armaturen toepassen. Dit houdt in dat er de keuze gemaakt kan worden tussen een klein aantal armaturen. Voor paaltoppers dient het armatuur CPS200 toegepast te worden. Aan kromstafmasten dienen armaturen van het type Hellux 028 of gelijkwaardig te komen. Met toestemming van de omgevingsontwerp(st)er mag hier van af worden geweken. Voor armaturen die in gebieden staan met de functie verkeer is de voorkeur om een SGS253, SGS252 of een aurora 265 toe te passen. Ook hier mag met toestemming van de omgevingsontwerp(st)er vanaf worden geweken. De materiaalkeuze dient altijd conform de nota openbare ruimte te worden bepaald. Hierin staat bovenstaande materiaalkeuze uitgebreider uitgewerkt. Deze nota komt in de loop van 2008 uit. Indien de locatie van het te vervangen armatuur vandalisme gevoelig is dient hier rekening mee gehouden te worden. Op zo een locatie dient er gekozen te worden voor een slagvast armatuur. Armaturen van een erkend bedrijf voldoen allemaal aan de Europese richtlijnen. Dit houdt in dat de kwaliteit voldoet aan de richtlijnen en dat wij als gemeente hier geen rekening mee hoeven te houden. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

17 5.4 Achterstallig onderhoud Een van de redenen voor het opstellen van het beleidsplan openbare verlichting is de aanwezigheid van achterstallig onderhoud. Het beleid van de gemeente Uden is om geen achterstallig onderhoud te hebben zodat de gemeente hier niet aansprakelijk voor kunnen worden gesteld. Tevens is het in verband met de verkeer- en sociale veiligheid van belang geen achterstallig onderhoud te hebben. Onder achterstallig onderhoud verstaan wij materialen die hun levensduur hebben overschreden en daardoor voor onveilige situaties kunnen zorgen. Onder deze materialen worden armaturen en lichtmasten verstaan. Lampen hebben in de huidige situatie geen achterstallig onderhoud. Het wegwerken van het achterstallig onderhoud dient zoveel als mogelijk gelijktijdig uitgevoerd te worden met eventuele reconstructies van wegen of rioleringsonderhoud. Indien deze werkzaamheden niet snel genoeg plaatsvinden blijft het noodzaak om het achterstallige onderhoud uit te voeren. In bijlage 7 is een vervangingsplanning weergegeven voor de aankomende jaren. Deze vervangingsplanning is zo opgesteld dat in 2015 al het achterstallig onderhoud is weggewerkt. Een voorwaarde voor deze planning is echter dat er voldoende budget beschikbaar komt. 5.5 Onderhoud lampen Lampen zijn een belangrijk onderdeel van de openbare verlichting. Zonder een lamp zal er geen licht ontstaan bij een lichtmast. De lampen ook wel lichtbronnen genoemd hebben een eindige levensduur en zullen dus na verloop van tijd vervangen dienen te worden. De levensduur van de diverse lampen ligt tussen de en branduren. LED lampen niet inbegrepen Methode onderhoud lampen Als lichtbron voor de openbare verlichting worden diverse soorten lampen toegepast. Deze lampen hebben per type een verschillende levensduur. Wanneer deze levensduur verlopen is zal het lichtniveau afgenomen zijn zodat deze onder de norm valt van de NPR Wanneer dit niveau niet meer toereikend is dient de lamp volgens de norm van de NPR vervangen te worden. Het vervangen van lampen kan incidenteel of in groepen (groepsremplace). Incidenteel vervangen Bij incidenteel vervangen worden lampen vervangen wanneer deze defect zijn. Dit heeft als voordeel dat de volledige levensduur van de lamp gebruikt wordt. Dit lijkt voordelig doordat de levensduur groter is maar deze vervangingsmethode heeft ook nadelen. Nadat de economische levensduur van een lamp verstreken is zal het lichtniveau niet meer voldoen aan NPR norm. Tevens is lampvervanging relatief duur aangezien voor iedere afzonderlijke lamp een actie moet worden ondernomen. Wanneer incidenteel vervangen wordt toegepast is het voldoen aan het vereiste verlichtingsniveau conform de NSVV naar verloop van tijd bijna onmogelijk. Ook moet er vaak gecontroleerd worden of de lampen nog wel werken wat ook weer extrakosten met zich meebrengt. Hieronder staan de voor en nadelen van deze methode weergegeven. Voordelen: -Lange levensduur lampen -Milieuvriendelijk door langere levensduur lampen -Methode van vervangen sluit goed aan op huidige installatie Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

18 Nadelen: -Relatief veel lampuitval waardoor de NPR norm niet constant wordt behaald -Lichtkwaliteit is aan het einde van de levensduur van de lamp onder de NPR Methode relatief arbeidsintensief door veelvuldig vervangen -Relatief veel overlast door veelvuldig vervangen -Vervanging schema onoverzichtelijk, reparaties moeilijk planbaar Groepsremplace Een andere methode om lampen te vervangen is groepsremplace. Groepsremplace betekent het vervangen in groepen. Bij groepsremplace worden groepen lampen vervangen nadat zij hun economisch levensduur hebben bereikt. Aangezien het moment van vervanging redelijk te voorspellen is, kan dit gepland gebeuren. Door dit tijdig te doen zal het verlichtingsniveau niet onder de norm komen. Tevens wordt de kans op donkere plekken als gevolg van een defecte lamp d.m.v. groepsremplace vervangen aanzienlijk verkleind. Bij een lange levensduur van de lampen hoeft er nauwelijks groepsremplace plaats te vinden waardoor weinig overlast ontstaat voor de omgeving. Wel dient bij deze methode van vervangen visuele controleronden plaatst te vinden. Door deze controleronden worden defecte lampen door vandalisme of stroomstoringen geconstateerd. Er zijn echter wel minder controleronden nodig als bij het incidenteel vervangen. Hieronder staan de voor en nadelen van deze methode weergegeven Voordelen: Nadelen: -Relatief weinig lampuitval -Relatief goede lichtkwaliteit, voldoet gedurende levensduur aan de NPR Overzichtelijk vervangingsschema -Relatief weinig arbeid t.b.v. vervanging -Relatief weinig overlast -Relatief weinig visuele controle werking lampen nodig -Vermindering aantal meldingen defecte lamp -Milieu onvriendelijk door kortere levensduur lampen -Methode van vervangen sluit in het binnengebied lastig aan (extra kosten) Huidige beleid t.a.v. onderhoud lampen In het huidige beleid worden de lampen zowel groepsremplace als incidenteel vervangen. In het centrum van Uden, Volkel en Odiliapeel worden de lampen incidenteel vervangen. Dit omdat hier de sociale controle op de lichtmasten groot is waardoor defecte lampen snel worden opgemerkt en daardoor snel gerepareerd kunnen worden. In het buitengebied van de gemeente Uden worden de lampen groepsremplace vervangen. De lampen staan in het buitengebied alleen op belangrijke verkeerssituaties. Hierdoor is het van belang dat er zo een klein mogelijke kans is op een defecte lamp. Door alle lampen aan de hand van hun levensduur tijdelijk te vervangen is de kans op een defecte lichtbron zeer klein zodat de belangrijke verkeerssituaties deuglijk belicht zijn. Tevens is er in het buitengebied weinig sociale controle waardoor defecte lampen minder snel worden opgemerkt. Lampen worden in de huidige situatie altijd door hetzelfde type lamp vervangen. Dit komt doordat wanneer je een ander type lamp wilt gebruiken je de aansluiting in het armatuur, of de gehele armatuur moet vervangen. Dit brengt extra kosten en werkzaamheden met zich mee. De werkzaamheden voor het vervangen van lampen worden uitgevoerd door de elektricien. Die doet deze werkzaamheid met behulp van een hoogwerker. De bestelling van lampen wordt geregeld door rayonleider centrale taken. Wanneer de elektricien het onderhoud niet zelf kan uitvoeren wordt dit uitbesteed. Dit is meestal wanneer het te druk is of de mast te hoog is (hoger dan 9 meter). Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

19 Nieuw beleid t.a.v. onderhoud lampen In respectievelijk 2005 en 2006 kwamen 554 en 650 meldingen binnen over niet werkende openbare verlichting. De oorzaak van 75 % van deze meldingen ligt bij het uitvallen van de lamp. De oorzaak van overige meldingen is vandalisme of stroomstoringen. Met het oog op het verminderen van deze meldingen en de daarbij behorende kosten is groepsremplace een prima oplossing. Methode buitengebied In de huidige situatie worden de lampen in het buitengebied vervangen met de groepsremplace methode. Hiervoor is gekozen omdat lampuitval in deze ruimten kan leiden tot onveilige verkeersituaties. Tevens worden kapotte lampen in het buitengebied minder snel opgemerkt omdat minder mensen gebruik maken van deze ruimte. Bij groepsremplace is de kans op uitval van lampen stukken kleiner en daardoor beter toepasbaar in het buitengebied. In het buitengebied houden wij deze methode aan. Dit omdat de voordelen hier duidelijk groter zijn als de nadelen vergeleken met het incidenteel vervangen. Methode bebouwde kom gemeente Uden Voor de lampen in de bebouwde kom dient ook de keuze gemaakt te worden voor het groepsremplace vervangen of individueel vervangen. In de bebouwde kom van Uden, Volkel en Odiliapeel staan 8043 lichtbronnen. Hieronder zijn de verwachte onkosten voor het vervangen van de lampen in de bebouwde kom. Voor de berekening van deze kosten zie bijlage 3. Kosten individueel vervangen: ,- Kosten groepsremplace vervangen: ,- Kapitaalvernietiging remplace: ,- Terugverdientijd kapitaalvernietiging: 7,22 jaar Uit deze waarden blijkt dat groepsremplace naar verloop van tijd voordeliger is als individueel vervangen. Tevens voldoet de lichtkwaliteit bij deze methode beter aan de NPR waardoor wij als wegbeheerder minder snel aansprakelijk kunnen worden gesteld. Het is dus verstandig om als gemeente over te stappen naar groepsgewijs vervangen van alle lampen t.b.v. de openbare verlichting in de gemeente Uden. Echter dient er wel extra ruimte in het budget te komen om de eenmalige kosten voor het eerder vervangen van de lampen (kapitaalvernietiging) te dekken. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden

20 5.5.2 Type lampen Tegenwoordig zijn er veel soorten energiezuinige lampen. Door het toe passen van nieuwe type lampen kan energiebesparing bereikt worden. Naar aanleiding van advies van SenterNovem hebben we onderstaand schema samengesteld voor het vervangen van de huidige lampen voor andere typen lampen. Figuur 5.4.2a: Vervangschema lichtbronnen SenterNovem Bij vervanging van deze lampen voor een andere lichtbron dient de aansluiting mee verandert te worden wat eenmalig extra kosten met zich mee brengt. Dit moet wel mogelijk zijn binnen het desbetreffende armatuur. Het vervangen voor een ander type lamp heeft diverse voordelen. Het belangrijkste voordeel is dat het energieverbruik zal minderen, dit leid tot kostenbesparing. Tevens zal er minder lichtoverlast ontstaan door het optimaal benutten van de lichtbron. Ook is de levensduur van de nieuwe lampen langer zodat ze minder vaak vervangen hoeven te worden Energiebesparing door keuze type lampen Door energie te besparen bespaar je automatisch in de onkosten. Echter zijn energiezuinige lichtbronnen meestal duurder dan minder zuinige lichtbronnen. In figuur 5.4.2a staat weergegeven welke lampen vervangen dienen te worden door een ander type lamp. Mogelijke besparing Door de huidige lampen te vervangen door energiezuinige lampen is energiebesparing haalbaar. Om deze besparing te bepalen is gebruik gemaakt van het programma zicht op licht. Voor de overzichten van de mogelijke besparingen voor het vervangen van type lampen en het toepassen van dimunits zie bijlage 5 en 6. Beleidsplan Openbare Verlichting Gemeente Uden