Bijtincidenten voorkomen. middels een protocol

Transcriptie

1 Bijtincidenten voorkomen middels een protocol

2 Bijtincidenten voorkomen middels een protocol Inleiding Het risico op een ongeval of vervelende ervaring tijdens (vrijwilligers)werk in het asiel moet zo klein mogelijk gehouden worden. Wanneer zich onverhoopt toch een (bijna)ongeval voordoet, is snel en adequaat handelen noodzakelijk. Zo wordt eventuele emotionele/lichamelijke schade zo veel mogelijk beperkt. In dit document wordt het belang van een bijtprotocol beschreven. In de eerste paragraaf wordt beschreven hoe (bijna) bijtincidenten zo veel mogelijk worden voorkomen. In de tweede en derde paragraaf worden tips gegeven voor het opstellen van een bijtprotocol. In de vierde paragraaf wordt informatie gegeven over het herkennen van risicogedrag bij honden. In de vijfde en laatste paragraaf worden suggesties gegeven voor het labellen van nieuw binnenkomende honden. Voorkomen (bijna)bijtincidenten (Bijna)bijtincidenten worden voorkomen door: æ Goede opleiding en training van vrijwilligers en medewerkers in het asiel. æ Het opzetten van protocollen en het maken van afspraken over het werk en het hanteren van/omgaan met de honden. Dit is inclusief de overdracht/melding van waargenomen risico(gedrag) bij de honden. æ Het maken van een risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) en het (half)jaarlijks herhalen daarvan. Uiteraard is het aanpakken van verbeterpunten een cruciaal onderdeel van dit proces. æ Het faciliteren en bevorderen van goede communicatie over risico s en preventieve maatregelen tussen alle partijen die bij het asiel betrokken zijn. æ Het aanwijzen van een preventiemedewerker en/of vertrouwenspersoon. Hierbij kunnen risicovolle situaties gemeld worden. Bovendien kan men er terecht om na een (bijna) bijtincident te praten over de emoties die dit vaak met zich meebrengt. Het opstellen van een bijtprotocol Ieder asiel moet een bijtprotocol hebben en zorgen dat deze bekend is bij medewerkers en vrijwilligers. Het protocol moet afgestemd zijn op de risico s en situatie binnen dat asiel. Een bijtprotocol moet in elk geval beschrijven: æ Op welke wijze (bijna) bijtincidenten worden voorkomen. æ Hoe te handelen bij een bijtincident om fysieke schade te beperken. æ Hoe te handelen bij een (bijna) bijtincident om emotionele schade te beperken. æ Op welke wijze (nieuwe) medewerkers/ vrijwilligers van de nodige informatie worden voorzien over het voorkomen van (bijna) bijtincidenten en over het bijtprotocol. Het is verstandig om één iemand verantwoordelijk te maken voor het opstellen, up-to-date houden en communiceren van het bijtprotocol. Uiteraard moet het bestuur het protocol goedkeuren, de beheerder zich er in kunnen vinden, en moeten alle medewerkers/vrijwilligers de inhoud kennen. Voor elk asiel is het cruciaal om een goede verzekering af te sluiten voor medewerkers en vrijwilligers. Wanneer er schade ontstaat door het werken met de honden of door een bijtincident kan een schadeclaim ingediend worden. Kosten van een kapot kledingstuk zijn vaak te behappen, maar de kosten van medische behandeling, van geestelijke hulp en van gedorven inkomen niet! Bespreek met medewerkers en vrijwilligers bij hun start in het asiel welke risico s er zijn, welke maatregelen genomen zijn om die risico s beheersbaar te maken, wat van hen wordt verwacht en waartoe zij al dan niet verplicht zijn in het kader van risicobeperking. Bespreek ook welke verzekeringen er zijn afgesloten en wat daardoor gedekt wordt. Laat hen een formulier tekenen waarop ze aangeven dat zij het bijtprotocol en deze informatie gekregen hebben. Een verplichte tetanusinjectie voor iedereen die actief is op het asiel, kan een verstandige keuze zijn. Tips voor het opstellen van het bijtprotocol Geef in het bijtprotocol duidelijke stappen aan. Een voorbeeld van de stappen staat hieronder. In het geval van een bijna ongeval wordt stap 1 overgeslagen. Bedenk ook dat bij een (bijna) bijtincident er misschien geef fysieke schade is, maar mogelijk wel emotionele schade. Stap 1 hulp zoeken Op een asiel moet altijd iemand aanwezig zijn met een geldig EHBO-diploma. Deze persoon moet makkelijk bereikbaar zijn bij nood. Vindt een bijtincident plaats, dan moet direct passende hulp geboden/ingeschakeld worden. Afhankelijk van de ernst kan deze bestaan uit het bellen van de hulpdiensten (112), het bezoeken van de huisarts of eerste hulp post. In elk vertrek van het asiel moeten de noodnummers vermeld staan. Een waarschuwingssysteem (noodknop/telefoon) in geval van nood is ook noodzakelijk. In ongeveer 85% van de gevallen van bijtwonden is er sprake van potentiële ziekmakende bacteriën in de wond. Een bezoek aan de huisarts voor advies is dus altijd verstandig. Bij beperkte schade kan de hulp bestaan uit: de wond goed laten uitbloeden, de wond spoelen met water of fysiologische zoutoplossing, de wond desinfecteren met een huiddesinfectans (betadine iodium oplossing (1: 10 tot 1:20), de wond tijdelijk afdekken met een nat verband en de (huis)arts/eerste hulp raadplegen. Denk eraan sieraden af te doen. Bij een ernstiger wond is het stelpen van het bloeden belangrijk terwijl direct hulpdiensten worden ingeschakeld. Het is belangrijk te beseffen dat incidenteel na bijtwonden erge infecties kunnen optreden. Dat is een reden om ook bij beperkte schade toch de huisarts te bezoeken. Met name bij diepe bijtwonden is er risico op tetanus. Laat het slachtoffer bij de huisarts nakijken of de tetanusenting nog geldig is of dat er opnieuw ingeënt moet worden. (Bron: GGD Utrecht nieuwsbrief voor huisartsen, juli 2004, de behandeling van bijtwonden ) Stap 2 - melden (bijna)ongeval Zodra passende hulp aan het slachtoffer is geboden, wordt de beheerder van het ongeval op de hoogte gesteld. Deze informeert direct de 2 3

3 beheerder, dan informeert een van de aanwezige Het herkennen van gedrag bij honden iets niet. Ze proberen dat wat medewerkers de voorzitter van het bestuur. Bij een Hondengedrag is ingewikkeld. Er is veel te zien ze niet willen te vermijden, zich voorzitter van het bestuur. Betreft het ongeval de Ontwijkende honden willen bijna ongeval wordt de beheerder op de hoogte en signalen die de hond afgeeft zijn soms kort en er van terug te trekken of er gesteld en informeert deze de voorzitter van het daardoor makkelijk te missen. Iedereen die met van weg te lopen. bestuur. honden werkt moet minimaal houdingen en spanningssignalen herkennen. Hieronder wordt hierop Hijgen Spanningssignalen Stap 3 - registreren (bijna)ongeval kort ingegaan. Dit maakt je geen expert, maar Daarnaast zijn er bepaalde signalen die aangeven Beheerder of voorzitter zorgen vervolgens voor geeft wel inzicht in wat er te leren valt! of een hond iets spannend vindt. Je vindt er hier- registratie van het ongeval in het registratieformu- De hond gaat plots hijgen terwijl hij niet moe of warm is. onder een aantal op alfabetische volgorde. De lijst lier ongevallen. Deze registratie vindt binnen twee Houdingen dagen na het (bijna) ongeval plaats. Honden geven dingen aan door middel van geluid, Stap 4 - nemen maatregelen om toekomstige ongevallen te voorkomen stand van hun oren of staart iets over hun gemoedstoestand. Een hond kan Binnen twee weken na het ongeval wordt bepaald neutraal, angstig, dreigend of ont- of, en zo ja, welke maatregelen noodzakelijk zijn wijkend gedrag tonen. is overigens niet compleet. maar vooral door middel van hun lijf. Zo zegt de Hoge geluiden De hond maakt hoge geluiden als blaffen, janken, piepen. om nieuwe (bijna) ongevallen te voorkomen en op welke termijn deze actief moeten zijn. Deze maat- Neutrale honden hebben een regelen worden naar medewerkers en vrijwilligers zachte uitdrukking, zijn ontspannen gecommuniceerd. en hebben hun staart en oren zoals Stap 5 - nazorg in hun buurt is en niets gebeurd. Bek aflikken of tongelen Oversprong snuffelen De tong van de hond komt kort uit zijn bek richting zijn neus, of hij likt zijn bek af. De hond snuft kort en schijnbaar zonder doel op een plek. ze deze ook hebben als er niemand Een (bijna) bijtincident kan emotionele schade geven. De gebeurtenis kan traumatisch zijn en Angstige honden hebben leiden tot angst. Maak afspraken in het protocol een gespannen lijf en hun over wie wanneer contact opneemt met het oren en/of hun staart lager slachtoffer en op welke wijze. Bij deze afspraak dan anders. Pootheffen met het slachtoffer dient niet alleen gevraagd te worden naar het fysieke herstel, maar ook naar Dreigende honden kunnen je het emotionele herstel. Het contact dient dus ook korter of langer strak aankijken. plaats te vinden bij een bijna bijtincident! Verwijs Ze kunnen positie kiezen en tus- bij emotionele schade door naar de huisarts zodat sen iets wat ze verdedigen en jou in overleg met deze huisarts juiste psychische hulp in gaan staan, maar ook wegkrui- gezocht kan worden. De hond zet zijn nek/rugharen op. pen of ergens achter gaan staan. Soms hoor je grommen of zie je een lip optrekken. Dat hoeft niet. 4 Borstelen De hond tilt een voorpoot op en houdt die daar, het pootje hangt er als het ware bij. Gapen De hond gaapt, al dan niet met een piep erbij. Trillen De hond trilt over zijn hele lijf of een stuk ervan. 5

4 Sommige spanningssignalen geven een hoog risico op een beet: Risicosituaties ontstaan wanneer honden spanning eerder agressie kan tonen, is het belangrijk zo veel en/of frustratie ervaren. Ook honden die onder mogelijk te voorkomen dat een hond bijt. Een stress geneigd zijn hun territorium of bezit te gaan bijtincident is niet alleen risicovol en eng voor de Verlangzaamd bewegen verdedigen, doen dit in een opvangsituatie soms betrokken mens, het is ook slecht voor de hond. De hond beweegt langzamer dan normaal voor eerder of feller. Hun territorium wordt immers Het kan zijn plaatsingskans aanzienlijk doen dalen! hem is of korte momenten als bevroren staan. duidelijk begrenst door hun hok en potentiele indringers zijn er veel. In de bijlage vind je een Gedragsdeskundigen en vaste medewerkers zijn Versneld bewegen beschrijving van risicosituaties en van verstandige vaak beter in staat gedrag van honden te lezen en De hond beweegt sneller dan normaal voor hem is. en minder verstandige handelingen. hierop in te spelen dan vrijwilligers. Een labelsy- Hij kan bijvoorbeeld onrustig heen en weer lopen steem kan helpen om veiligheid te bevorderen. Dit over een korte afstand, korte snelle happen in de houdt in dat elke hond een label groen, oranje riem zetten, met zijn voorpoten trappelen, zijn kop of rood heeft. Groene honden mogen door schichtig heen en weer bewegen of snel en hard iedereen gehanteerd worden, oranje slechts door opspringen. medewerkers met bewezen kennis en herkenning Verstarren rode honden slechts door vaste medewerkers en van gedrag en bewezen omgangsvaardigheden, De hond spant de spieren in zijn lichaam om zich gedragsdeskundigen. De kleur van de hond op dat Bij binnenkomst krijgt elke hond een rood label. schrap te zetten voor vechten of vluchten. Gaat moment is duidelijk met een kaartje aangegeven Na gewenning en ervaring met de hond, kan dit vaak samen met (kort of langer) strak aankijken. op de kennel. label naar oranje en uiteindelijk groen gaan. Een gedragstest kan waardevol zijn in het geven van Het kwispelmisverstand Een groene hond is bewezen niet-agressief, ook het juiste label aan de hond. Deze moet na de Veel mensen denken dat een hond die kwispelt blij niet in moeilijke situaties (zie bijvoorbeeld de eerste gewenning van de hond (minimaal 1 week) is. Dat kan. Je ziet dan een brede kwispel met een bijlage mbt risicosituaties). Een oranje hond kan worden uitgevoerd. Degene die verantwoordelijk flinke uitslag op neutrale hoogte waarmee de hond mee met dit kwispelen. Het labellen van nieuw binnenkomende honden Een kwispel is echter vaak een teken van spanning. Honden die in het asiel binnenkomen, kunnen je komt begroeten. Zijn achterhand beweegt vaak Een hond met een stijve, gespannen kwispel kan binnenkomen vanuit: op het punt staan om uit te vallen! æ Afstand, de eigenaar brengt het dier en doet De opvangsituatie æ Zwerf of dump, de eigenaar is niet (officieel) onder bepaalde situaties dreiggedrag tonen, maar is voor het labellen van de hond moet gedegen is ingeschat op laag bijtrisico. Een rode hond heeft gedragskennis bezitten en een logboek van gedrag een hoog bijtrisico. en incidenten van de honden beheren. om diverse redenen afstand In een opvangsituatie zijn vaak veel honden bijeen. bekend De situatie is niet altijd ideaal voor het laag houden æ In beslag genomen door diverse instanties van spanning. Soms hebben honden ook veel op- æ Pension, het dier is tijdelijk in opvang gekropte energie of net een traumatische situatie Vaak is er onvoldoende (betrouwbare) informatie achter de rug. Daardoor kan juist in een opvang- over karakter en gedrag van het dier in allerlei situatie een hond eerder overgaan tot bijten. situaties. Omdat juist in een asielsituatie een hond 6 7

5 Vormgeving: Hondenbescherming Statenlaan GV Den Haag