De opinie van Marijke IJff
|
|
- Petra Bogaerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De opinie van Marijke IJff Het interview met Marijke IJff begint in mijn hoofd weken voordat het daadwerkelijke gesprek plaatsvindt. In welke mate is al dan niet een taboe voor mij? Met wie praat ik eigenlijk openhartig en heel concreet over mijn? In welke mate is onderwerp van gesprek met mijn cliënten?
2 COUNSELLING MAGAZINE NR CM Wanneer is een probleem een probleem? Leona Aarsen Dit was één van de vragen die Marijke IJff gesteld werden, toen ze eind jaren 70 bij de Rutgers Stichting solliciteerde. Ze kwam in Arnhem terecht in een nieuw team voor psychosociale hulpverlening, dat later team seksuologische hulpverlening ging heten. Op mijn vraag wat Marijke IJff motiveerde om seksuologe te worden, antwoordt ze met: Wat bewoog mij om het te blijven? Ze was immers niet bewust op zoek naar een baan als seksuologe. Het sprak haar aan dat een thema is dat moeilijk ligt en daardoor uitdagend is. Ook het feit dat haar doelgroep volwassenen waren die eigen keuzes konden maken en meestal gemotiveerd waren om aan de slag te gaan met hun problematiek, speelde een rol. IJff vond ook uitdaging in het feit dat onder de noemer een breed werkgebied schuilgaat; een veelheid van biologische, psychologische en sociale aspecten. Vanuit en naast haar werk bij de Rutgers Stichting is IJff vrij snel lezingen en onderwijs gaan geven en met groepen gaan werken. Na twaalf jaar is ze samen met een mannelijke collega een eigen praktijk begonnen voor psychoseksuele therapie. Ze werkte toen al jaren als docent en supervisor bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Later werkte ze ook als seksuologische hulpverlener in twee ziekenhuizen. Marijke IJff is vanaf de jaren 90 betrokken geweest bij de eerste seksuologie opleiding, die opgezet werd vanuit de Nederlandse Vereniging Voor Seksuologie (NVVS). Sinds vorig jaar is IJff niet meer actief met cliënten en richt zij zich vooral op supervisie en onderwijs. Daarnaast houdt ze lezingen voor patiëntenorganisaties Missie IJff is een vrouw met een missie. Ze is gedreven door het verlangen om mensen te laten onderzoeken en ontdekken wat ze zelf echt willen; om hen te ondersteunen om los te komen van wat de media voorschotelen over hoe het hoort in. Haar passie, talent en energie zijn in 2011 bij de Rinogroep in Utrecht beloond met de Award voor de professional van het jaar. IJff vraagt steevast aan mensen met hoeveel personen ze echt en eerlijk over hun eigen praten. Niet in zijn algemeenheid, maar concreet: over wat ze lekker vinden, hoe vaak ze seks hebben en of ze masturberen. De meeste mensen, op enkele uitzonderingen na, praten gemiddeld met een tot drie personen (inclusief hun eigen partner) zo gedetailleerd over hun. Daar is niets mis mee, maar Marijke IJff vindt het belangrijk dat mensen zich realiseren, dat ze hun ideeën over wat anderen doen en beleven bij seks niet baseren op wat ze van veel anderen hebben gehoord, maar meestal op het beeld dat de media schetsen. Dat maakt de invloed van de media op de beeldvorming over seks behoorlijk groot en die beeldvorming strookt meestal niet met de dagdagelijkse werkelijkheid. Dat niet iedereen zo slank is als in films en op tv zie je om je heen wel, maar dat 17
3 CM COUNSELLING MAGAZINE NR de meeste vrouwen niet via gemeenschap klaarkomen zoals in films lijkt bespreek je niet op een verjaardagsfeestje. We vrijen te weinig Veel seksuele problemen vinden hun oorsprong mede in door de media gevoede normen en waarden, en in belemmerende overtuigingen. Cliënten komen bijvoorbeeld met de klacht dat ze te weinig vrijen. De sekscounsellor richt zich dan ook in de visie van IJff in eerste instantie op het boven water krijgen van de impliciete normen. Wat is weinig en ten opzichte waarvan of van wie is het weinig? Veel mensen laten zich leiden door de gemiddelden waarover ze in de media lezen. Ze nemen daarbij nauwelijks de ruimte en de vrijheid om na te denken over wat ze zelf écht willen en wat bij hen past. Het vergroten van deze handelings- en keuzevrijheid als het gaat om, is één van de missies van Marijke IJff. Sekscounselling Sekscounselling is een methode van kortdurende hulpverlening gemiddeld vijf tot tien gesprekken gericht op het opheffen van de seksuele klacht. Dat betekent meestal het verbeteren van de seksuele beleving of het seksueel functioneren. Bij gecompliceerde seksuele problematiek, vaak gecombineerd met persoonlijkheidsproblemen, verwijst de sekscounsellor door naar een arts, een psychoseksueel therapeut of een psycho- of relatietherapeut. Sekscounselling kan ook ingezet worden als opstap om de motivatie en de mogelijkheden van de cliënt te onderzoeken. Als handvat bij het afbakenen van het werkgebied van de sekscounsellor verwijst IJff naar het PLISSIT-model (figuur 1). Figuur 1. PLISSIT-model Een sekscounsellor beperkt zicht tot de eerste twee of drie stappen van het model, afhankelijk van zijn deskundigheid: Permissie: voor veel cliënten is het accepteren van hun probleem door een deskundige een grote geruststelling en soms is dit voldoende om weer zelf te komen tot probleemoplossing. Laagdrempelige informatie: bijna altijd is er meer nodig dan acceptatie, namelijk gerichte informatie. Voorlichting en psycho-educatie zijn elementen die de sekscounsellor inzet om de kennis en het inzicht van de cliënt te vergroten. Specifieke suggesties: een volgende stap is het geven van gerichte (gedrags)adviezen aan de cliënt. Ook oefeningen horen hierbij. Dit vereist, zeker als het om seksuologische interventies gaat, een gespecialiseerde scholing van de hulpverlener. Intensieve therapie: als sprake is van complexe of langdurige problematiek, is verwijzing naar gespecialiseerde experts wenselijk. Seks zit in je hoofd? IJff ziet het als een belangrijke taak van de sekscounsellor om cliënten bewust te maken van de overtuigingen en normen die ten grondslag liggen aan hun verhouding tot. Psycho-educatie en voorlichting zijn daarom een belangrijk 18
4 COUNSELLING MAGAZINE NR CM onderdeel van seksuologische hulpverlening. Gebrek aan kennis of onjuiste kennis kan een klacht mee veroorzaken of in stand houden. Om een erectie te krijgen, is opwinding nodig. En voor opwinding zijn opwindende gedachten nodig. Dat klinkt als een open deur, maar veel mannen en vrouwen realiseren zich niet dat gedachten als het lukt vast niet of ik moet nog een rekening betalen niet bevorderlijk zijn voor de opwinding en dus ook niet behulpzaam zijn om een erectie te krijgen. Inzicht in het verband tussen lichamelijke reacties en cognities is een interventie die groot effect kan hebben voor cliënten, benadrukt IJff. Hierdoor krijgen cliënten grip op hun probleem. Zij kunnen zelf bepalen hoe ze met hun omgaan, of ze er op een prettige of niet prettige manier aan denken. Al is het natuurlijk voor velen niet simpel om die remmende gedachten te vervangen door opwindende. De sekscounsellor kan mensen hierbij helpen en advies geven om te oefenen. De aandacht kunnen richten op de eigen beleving is daarbij essentieel. Met je volle aandacht een taartje eten IJff vergelijkt met het eten van een taartje. Als je het goed wilt proeven, moet je met je aandacht bij de zintuigen zijn waarmee je van het taartje kunt genieten. Dat geldt ook voor : je kunt genieten als je met je aandacht gericht bent op wat je beleeft. In het hier en nu aanwezig zijn mindful dus. Veel mensen hebben bij vrijen het idee dat ze vooral op de ander gericht moeten zijn, in elkaar op moeten gaan. Voor een deel kan dat. Maar als je echt van je lijf wilt genieten, dan zul je ook op je eigen lichaam gericht moeten zijn, stelt IJff. Het is net als bij het eten van dat taartje. Als ik steeds erop let of jij wel van je taartje geniet, kan ik niet van het mijne genieten en jij voelt je misschien minder vrij waardoor ook jij minder geniet. Om de aandacht te leren richten op de éigen lichamelijke beleving kan de sekscounsellor sensate focusoefeningen meegeven aan de cliënten. Dit zijn oefeningen al is de Nederlandse benaming streeloefeningen misleidend die cliënten Veel seksuele problemen vinden hun oorsprong in door de media gevoede normen en waarden, en in belemmerende overtuigingen helpen om te leren hun aandacht op hun lichamelijke beleving te richten. De oefeningen worden door de sekscounsellor in samenspraak met de cliënt of het cliëntenpaar op maat aangepast aan wat de cliënt nodig heeft. IJff geeft aan dat dit gespecialiseerd werk is, waarin veel sekscounsellors zich na hun opleiding via supervisie verder in bekwamen. Zij heeft minder zin De meest voorkomende klacht bij heteroseksuele paren is verschil in seksueel verlangen. Het wordt meestal gepresenteerd als: zij heeft minder zin. Minder dan wat? Minder dan wanneer, dan wie?, vraagt IJff en wijst daarmee naar de rol van normen en overtuigingen. Als de vrouw minder zin heeft in seks dan haar partner, dan is er niet zonder meer een seksueel probleem; het draait immers om het verschil. De valkuil voor veel sekscounsellors is dat ze meegaan met de partner die meer zin heeft, waardoor de partner met minder zin probleemdrager wordt en zou moeten veranderen. Terwijl de cruciale vraag is: hoe zijn de partners gewend om verschillen 19
5 CM COUNSELLING MAGAZINE NR in visie en behoeften op te lossen over nietseksuele zaken als eten, vakantie, opvoeding? Overleggen ze? Wat is er mogelijk anders dan bij dit seksuele verschil, wat is hetzelfde? Wat kan het doel worden van de begeleiding of behandeling rond dit verschil in seksueel verlangen? Hoe wil men het probleem oplossen? Heb ik een probleem? Mensen gaan vaak opgelucht weg na een bezoek aan een sekscounsellor. Niet altijd omdat het probleem of de klacht opgelost is, maar omdat het probleem er niet meer blijkt te zijn, als ze ontdekken dat ze er op een andere manier naar kunnen kijken, waardoor ze er tevreden mee zijn. Soms denken cliënten dat ze een probleem hebben waar ze iets aan moeten doen, omdat een gynaecoloog of huisarts ze verwezen heeft. Als een verwijzer schrijft: ze vrijen nog maar x keer is het normatieve voelbaar in de formulering nog maar, vindt IJff. Het gaat niet om de statistieken of om wat de arts weinig vindt, maar om wat de cliënten zelf belangrijk vinden. Wanneer is een probleem een probleem? In de visie van Marijke IJff is de cliënt daarin in het algemeen leidend. Een arts kan constateren dat er sprake is van een vaginistische reactie bij een patiënte, maar of dat een probleem is, zal de arts moeten navragen bij mevrouw en haar partner. En die kunnen heel tevreden zijn over hun lichamelijk en seksueel contact zonder gemeenschap te hebben. De sekscounsellor Goed geschoolde counsellors kunnen met een gespecialiseerde opleiding sekscounsellor worden, een in Nederland niet wettelijk geregistreerd beroep evenmin als seksuoloog overigens. De NVVS heeft een register voor leden (bijvoorbeeld counsellors) die met de Aantekening Seksuologie binnen hun eigen werksituatie seksuologische hulp, begeleiding of vorming kunnen bieden. De postmaster seksuologieopleidingen zijn sinds een paar jaar alleen nog toegankelijk voor artsen en gezondheidszorgpsychologen. De Rinogroep kent een post-hbo-opleiding voor een bredere groep hulpverleners. IJff vermoedt, dat in de meeste counsellingopleidingen, evenals in andere hulpverleningsopleidingen, weinig aandacht besteed wordt aan, terwijl het een plaats verdient in het basiscurriculum. IJff doet een appel op de opleidingsinstituten om een module te wijden aan en sekscounselling, liefst met inschakeling van een seksuoloog NVVS. Ik weet niet of het gebeurt, maar en lichamelijke reacties verdienen zeker aandacht bij het behandelen van de thema s overdracht en tegenoverdracht in lessen en supervisie. Een goede sekscounsellor is een professional die kan en wil praten over seks, cliënten een veilige omgeving kan bieden en ruimdenkend is zonder dat op te dringen aan cliënten, vindt IJff. Zelfkennis is onontbeerlijk, de sekscounsellor kent de eigen grenzen, normen en overtuigingen en kan hiermee adequaat omgaan. De counsellor dient alert te zijn op voyeurisme. Iedere vraag die gesteld wordt, alles waarop doorgegaan wordt, moet onderbouwd en verantwoord kunnen worden. Veiligheid ontstaat eerder door het respectvol bespreken van dan door het te verzwijgen. Ook zonder seksuologische specialisatie, kan de counsellor daarom veel betekenen door bespreekbaar te maken en te normaliseren. Verder lezen IJff, M.T. (2010). Sexcounseling. Assen: Van Gorcum. Meer informatie NVVS: Rutgers WPF: Marijke IJff: 20
Post-hbo opleiding seksuologie
Post-hbo opleiding seksuologie mensenkennis Plezierige overdracht, de docent spreekt uit ervaring en brengt veiligheid en openheid in de groep door haar respectvolle wijze van benaderen. Top! Post-hbo
Nadere informatieOpleiding consulent seksuele gezondheid NVVS
Dat vind ik een van de mooiste dingen aan de seksuologie: dat de geestelijke en de somatische gezondheidszorg erin samen komen. evaluatie deelnemer mensenkennis Opleiding consulent seksuele gezondheid
Nadere informatieWat is Altrecht? centrum seksuologie
centrum seksuologie Centrum Seksuologie Seksualiteit is een belangrijk thema in het leven van ieder mens. 2 Inhoud Algemene informatie 4 Problemen 4 Aanmelding 4 Behandeling 5 Behandelteam 7 Ontwikkeling
Nadere informatieOpleiding consulent seksuele gezondheid NVVS
Opleiding consulent seksuele gezondheid NVVS Als consulent seksuele gezondheid bied je laagdrempelige seksuologische hulp en ondersteun je collega s in het omgaan met vragen van patiënten of cliënten op
Nadere informatieSH10A. Seksuologie. post-hbo opleiding. Begeleiden bij seksuele problemen. mensenkennis
SH10A post-hbo opleiding Seksuologie Begeleiden bij seksuele problemen mensenkennis Post-hbo opleiding seksuologie Begeleiden bij seksuele problemen Goede begeleiding bij seksuele problemen vraagt specifieke
Nadere informatieSeksuologie. mensenkennis. post-hbo opleiding. Begeleiden bij seksuele problemen
post-hbo opleiding Seksuologie Begeleiden bij seksuele problemen mensenkennis Post-hbo opleiding seksuologie Begeleiden bij seksuele problemen Goede begeleiding bij seksuele problemen vraagt specifieke
Nadere informatieSH12B & SH13A. Seksuologie. post-hbo opleiding. Begeleiden bij seksuele problemen. mensenkennis
SH12B & SH13A post-hbo opleiding Seksuologie Begeleiden bij seksuele problemen mensenkennis Post-hbo opleiding seksuologie Begeleiden bij seksuele problemen Goede begeleiding bij seksuele problemen vraagt
Nadere informatiePost-BIG opleiding seksuologie
Post-BIG opleiding seksuologie Goede seksuologische hulpverlening doet recht aan het hele complex van lichamelijke, psychische en sociale facetten van seksualiteit. Je maakt je deze kennis en kunde op
Nadere informatieVaginistisch reageren
Vaginistisch reageren 1 Wat is het? Vaginisme wil zeggen dat het niet lukt om een penis, vingers of tampon in je vagina in te brengen. Probeer je het, dan spannen je bekkenbodemspieren zich onbewust aan.
Nadere informatieVoorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13
Omgaan met een sexprobleem.qxd 20-03-07 11:54 Pagina 5 Inhoud Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13 Waar hebben seksuele problemen mee te maken?
Nadere informatieWie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg
Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Voor wie? Waarom? Wat? Hoe? Voor Omdat leiding Ervaringsgerichte Door middel van leidinggevenden, geven, adviseren en coaching en werkvormen waarbij het adviseurs
Nadere informatieVerschil in verlangen
Verschil in verlangen 1 Wat is normaal? Hoe vaak denk je dat mensen samen vrijen in een goede relatie? Twee keer per week, eens in de maand of alleen in de vakantie? Het antwoord op deze vraag zegt iets
Nadere informatieNaar de seksuoloog polikliniek Verloskunde & Gynaecologie
Naar de seksuoloog polikliniek Verloskunde & Gynaecologie Samen met uw behandelend arts heeft u gesproken over een bezoek aan de seksuoloog van de polikliniek Verloskunde & Gynaecologie. Misschien overweegt
Nadere informatieEgbert Kruijver. Inhoud Lezing 19-06-15. Een veelzijdig vraagstuk. Intimiteit en Seksualiteit In de zorg. seksuoloog NVVS
Egbert Kruijver seksuoloog NVVS Intimiteit en Seksualiteit In de zorg Een veelzijdig vraagstuk Egbert Kruijver MW-VO / seksuoloog NVVS 18-06-2015 Het Nachtcongres Seksuoloog in de revalidatie Sophia Revalidatie
Nadere informatieCentrum voor Psychotherapie
Centrum voor Psychotherapie Je zit al een langere tijd niet goed in je vel. Op steeds dezelfde punten in je leven loop je vast. Je hebt al geprobeerd te veranderen. Waarschijnlijk heb je ook al behandelingen
Nadere informatieIntimiteit en seksualiteit
UMCG Centrum voor Revalidatie Intimiteit en seksualiteit bij chronische ziekte of lichamelijke beperking Tekst met dank aan Egbert Kruijver, revalidatieseksuoloog voor Sophia Revalidatie in Den Haag en
Nadere informatieWorkshop Seksuele opvoeding een gave (op) gave
Workshop Seksuele opvoeding een gave (op) gave Seksuele opvoeding l 18-22 jaar oud Wat is de bagage die uw kind meegekregen moet hebben rond sekuele vorming als hij/zij volwassen is geworden? uw kind als
Nadere informatieIntimiteit en Parkinson
+ Intimiteit en Parkinson Anouk van Dillen Gezondheidszorgpsycholoog Seksuoloog NVVS + 14 februari, een mooie dag om over intimiteit te praten! + Nadruk op: - het positieve - wat wel kan - verbetering
Nadere informatieSupervisiereglement van de Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie
Supervisiereglement van de Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie Als vastgesteld op de ledenvergadering van 27 maart 2015 Inleiding In dit reglement is de procedure geregeld van het
Nadere informatieOmgaan met een stoma: een versmald levenspad met een ongenode gast?
Omgaan met een stoma: een versmald levenspad met een ongenode gast? An Lievrouw psycholoog Oncologisch Centrum UZ Gent Stellingen 2 We moeten de patiënt zover krijgen dat hij zijn stoma aanvaardt. Ja Ik
Nadere informatieSpeel het spel. stimulansen
Speel het spel In een mix van hints, pictionary, ganzenbord en spijker slaan staan we stil bij belevingsgericht werken. In twee teams strijden we om de eer: wie is het meest belevingsgericht? Hierbij moeten
Nadere informatiePost-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch
Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch werker Volwassenen en ouderen mensenkennis Van onze klinisch psycholoog heb ik een groep cliënten overgenomen, bij wie ik de instrumenten uit de opleiding
Nadere informatieOnline Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out
Online Psychologische Hulp 2 Therapieland 3 Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Overspanning & Burn-out van Therapieland. Je krijgt uitleg
Nadere informatieGedragscode. Gewoon goed doen
Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel
Nadere informatieKanker en seksualiteit Infofolder voor hulpverleners.
Kanker en seksualiteit Infofolder voor hulpverleners. Deze folder is bedoeld voor hulpverleners van kankerpatiënten met seksuele problemen. Thema kanker en seksualiteit bespreekbaar maken De diagnose en
Nadere informatiehtp://centrumvoorseksualiteit.nl
1 Vaginismetps 2009 Drs JM Tinbergen te Amsterdam Dit ebook mag je verspreiden, grats of voor welke prijs je maar wilt. Het is echter niet toegestaan om er iets in te veranderen, te verwijderen of toe
Nadere informatieJaarcongres KP & KNP. Parallelsessie 12 april 2019 SEKS. Noortje Roussel klinisch psycholoog psychotherapeut seksuoloog NVVS
Jaarcongres KP & KNP Parallelsessie 12 april 2019 SEKS praten over seks, kennis over complexe comorbiditeit en timing van interventies Noortje Roussel klinisch psycholoog psychotherapeut seksuoloog NVVS
Nadere informatiePostmaster opleiding seksuologie
mensenkennis De docenten komen uit het werkveld. Dit vind ik een plus, op deze manier worden theorie en praktijk goed met elkaar verbonden. Postmaster opleiding seksuologie Postmaster opleiding seksuologie
Nadere informatieChronisch nierlijden en seksualiteit. informatie voor patiënten
Chronisch nierlijden en seksualiteit informatie voor patiënten CHRONISCH NIERLIJDEN EN SEKSUALITEIT 3 WAT IS SEKSUALITEIT? 4 SEKSUELE PROBLEMEN EN HUN OORZAKEN 4 PROFESSIONELE HULP? 6 CONTACTGEGEVENS 7
Nadere informatieHet gedragmodel. 1. Inleiding
Het gedragmodel 1. Inleiding Het gedragmodel is een NLP-techiek, ontwikkeld door Peter Dalmeijer (zie www.vidarte.nl) en Paul Lenferink. Het model leert ons feedback te geven waarbij we anderen op hun
Nadere informatiePersoonlijke competenties Sociale competenties Leer (school) competenties
Reader TOP-dagen 2014-2015 In het onderwijs is het steeds vanzelfsprekender dat je ieder jaar meer kunt en weet. Je bent druk bezig met het leren van de vakken. Maar je ontwikkelt ook competenties. In
Nadere informatieSekscoaching Sekscoaching voor verbetering van je seksleven Wat betekent seks voor jou? Seks betekent nog meer.
Sekscoaching Sekscoaching voor verbetering van je seksleven Wat betekent seks voor jou? Bij het stellen van deze vraag aan de vele mensen die ik de afgelopen jaren heb gecoacht, kreeg ik in eerste instantie
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Voor cliënten
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Voor cliënten Ik red me prima, maar nu mijn zoontje zich niet normaal ontwikkelt weet ik het even niet meer. Mijn beperking vraagt om aanpassingen in huis.
Nadere informatieOnderwijs met hoofd en hart
Als ik hier een diploma kon halen was ik het liefst hier gebleven Onderwijs met hoofd en hart www.altra.nl minigids_school2care.indd 1 18-06-15 14:22 Beste leerling, welkom bij School2Care! School2Care
Nadere informatieSeksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen. Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland)
Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland) Programma 1. Seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren 2. Criteria om normaal
Nadere informatiePostmaster opleiding diagnostiek in de jeugdzorg en jeugdhulpverlening
me nse nkennis Postmaster opleiding diagnostiek in de jeugdzorg en jeugdhulpverlening Door te werken met de laatste wetenschappelijke inzichten, vergroot je de kans dat je adviezen juist blijken. Postmaster
Nadere informatieMedisch Centrum Wilhelmina. Informatie voor patiënten. Poli Seksuologie
Medisch Centrum Wilhelmina Informatie voor patiënten Poli Seksuologie 1 Poli Seksuologie Uw huisarts of specialist heeft u doorverwezen naar de poli Seksuologie van het Medisch Centrum Wilhelmina. (Het
Nadere informatiePost-hbo opleiding autismespecialist
Post-hbo opleiding autismespecialist mensenkennis De docente is duidelijk, enthousiast en motiverend. Ik heb inzicht gekregen in wat ik in mijn rol als hulpverlener kan doen en waar ik rekening mee moet
Nadere informatiePost-hbo opleiding bemoeizorg. Ik vond alle docenten top! Veel passie voor het werk, dit stralen ze uit naar de groep. evaluatie deelnemer
mensenkennis Post-hbo opleiding bemoeizorg Ik vond alle docenten top! Veel passie voor het werk, dit stralen ze uit naar de groep. evaluatie deelnemer Bemoeizorg Hulpverleners in de bemoeizorg hebben te
Nadere informatieCommunicatie, intimiteit en seksualiteit bij mensen met een nieraandoening. Niervereniging zaterdag 16 januari 2016
Communicatie, intimiteit en seksualiteit bij mensen met een nieraandoening Niervereniging zaterdag 16 januari 2016 Even voorstellen Claudia van der Wel Consulent seksuele gezondheid in Deventer Inhoud
Nadere informatieSpecificaties. Pedagogisch medewerker 4 jeugdzorg. Creëer een veilig seksueel klimaat. Werksituatie:
Specificaties Pedagogisch medewerker 4 jeugdzorg Titel: Soort: Werksituatie: Eindproduct: Creëer een veilig seksueel klimaat Cursus PWJ Voorlichtingsprogramma voor een specifieke doelgroep Niveau: 4 KD:
Nadere informatieResultaten onderzoek seksualiteit
Resultaten onderzoek seksualiteit Augustus 2015 In opdracht van Way of Life en de NPV Uitgevoerd door Direct Research www.wayoflife.nl www.npvzorg.nl Conclusies Kennis Seksuele voorlichting Opvattingen
Nadere informatieWaar een wil is, is een Weg!
5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht
Nadere informatiemet liefde, geduld en begrip kan ook iemand met een longprobleem een prettige seksuele relatie hebben
Intimiteit en seksualiteit bij longziekten Inleiding Intimiteit en/of seksualiteit horen bij het leven. De een is hierin wat actiever dan de ander en in de ene periode loopt het beter dan in de andere.
Nadere informatieEet jezelf in balans.een nieuwe (blijvende!) oplossing voor eet- en gewichtsproblemen
Matoeta, Centrum voor voeding, gezondheid en bewustwording Specialist bij eet- en gewichtsproblemen Eet jezelf in balans.een nieuwe (blijvende!) oplossing voor eet- en gewichtsproblemen In mijn praktijk
Nadere informatiePijn bij het vrijen 1
Pijn bij het vrijen 1 Wat is het? Pijn bij het vrijen is een klacht die voornamelijk bij vrouwen voorkomt. Meestal gaat het om pijn bij de geslachtsgemeenschap, maar ook andere manieren van vrijen kunnen
Nadere informatieWat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?
Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Voor cliënten
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Voor cliënten Ik red me prima, maar nu mijn zoontje zich niet normaal ontwikkelt weet ik het even niet meer. Mijn beperking vraagt om aanpassingen in huis.
Nadere informatie1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule
Werkboek Inhoudsopgave: 1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule 2. Het H.A.R.T. model 2.1. H.A.R.T. staat voor: 2.1.1. Mijn verhaal over oprechte communicatie 2.1.1: Hoofd Gebruik de rest van deze
Nadere informatieKom op CBT-er: en nu ook de seks!
Kom op CBT-er: en nu ook de seks! Ellen Laan, Gz-psycholoog, Seksuoloog NVVS, e.t.laan@amc.uva.nl Reinhilde Melles, Klinisch Psycholoog BiG, VGcT, Seksuoloog NVVS reinhilde.melles@mumc.nl Wat moet een
Nadere informatieOmgaan met een seksueel probleem
Omgaan met een seksueel probleem Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag
Nadere informatieCommuniceren is teamwork
Communiceren is teamwork Je werkt vaak zelfstandig, maar blijft altijd onderdeel van je team. Samen met je collega s zorg je zo goed mogelijk voor jullie cliënten. Samenwerken vereist veel communicatie.
Nadere informatieBOUWEN AAN JOUW IDEALE EIGEN PRAKTIJK Utrecht. 14 juni 2013 - van 10.00 tot 17.00 EEN TRAINING VOOR PSYCHOLOGEN, THERAPEUTEN EN PRAKTIJKMEDEWERKERS
BOUWEN AAN JOUW IDEALE EIGEN PRAKTIJK Utrecht 14 juni 2013 - van 10.00 tot 17.00 EEN TRAINING VOOR PSYCHOLOGEN, THERAPEUTEN EN PRAKTIJKMEDEWERKERS IDEALE EIGEN PRAKTIJK Met plezier en voldoening werken
Nadere informatieConsultatie en begeleiding bij seksuele problematiek. Centrumlocatie
Centrumlocatie In deze tijd van openheid in de media over seksualiteit lijkt het alsof seks iets vanzelfsprekends is en er geen problemen op dit gebied bestaan. De indruk wordt gewekt dat seks alleen voorkomt
Nadere informatiellochtone meiden en vrouwen in-zicht
2010 PROJECTEN Nieuwsbrief INHOUD Allochtone meiden & vrouwen in-zicht (Vervolg project) Kinderen aan zet (Onderzoek naar de gevolgen voor kinderen van het hebben van een moeder die seksueel misbruikt
Nadere informatieWat doet NIM Maatschappelijk Werk?
Wat doet NIM Maatschappelijk Werk? Hulp, informatie en advies voor iedereen die het nodig heeft Bij NIM Maatschappelijk Werk kan iedereen die het nodig heeft (in Nijmegen en de regio) aankloppen voor gratis
Nadere informatieCollege voor zorgverzekeringen t.a.v. mevrouw mr. J.M. van Diggelen Postbus 320 1110 AH DIEMEN. Wormerveer, 3 juni 2013
NVVS Secretariaat - Status Plus Postbus 94 1520 AB Wormerveer Tel.: 075-6476374 Fax: 075-6476371 Mail: info@nvvs.info Web: www.nvvs.info College voor zorgverzekeringen t.a.v. mevrouw mr. J.M. van Diggelen
Nadere informatietoolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte
toolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte Over deze toolkit Welkom in het huis van persoonsgerichte zorg! Zoals je ziet is het huis nog in
Nadere informatieInhoudsopgave. Seksualiteit, intimiteit en hulpverlening Mathieu Heemelaar 5e druk VOORWOORD INLEIDING 1 BELEVING VAN SEKSUALITEIT EN INTIMITEIT
Inhoudsopgave Seksualiteit, intimiteit en hulpverlening Mathieu Heemelaar 5e druk VOORWOORD INLEIDING Plaatsbepaling ten opzichte van andere vakliteratuur Visie op hulpverlening Doelgroep Themataken Gebruik
Nadere informatieOf misschien zoek je een leuke werkplek of dagbesteding voor jezelf of voor een familielid. Of je wilt iets zinnigs doen in je vrije tijd.
Welkom bij De Zijlen Wie wil het niet? Wonen in een prettig dorp of in een leuke buurt. Waar je kunt zijn wie je bent en je leven kunt leiden zoals dat bij jou past. Waar je meedoet aan dat wat er om je
Nadere informatieTraining - Begeleiding - Coaching BALANS DE BAAS VOOR VROUWEN DIE MAMA ZIJN OF WORDEN
Training - Begeleiding - Coaching BALANS DE BAAS VOOR VROUWEN DIE MAMA ZIJN OF WORDEN HERKEN JE DIT? Heb je steeds het gevoel het net niet goed genoeg te doen voor iedereen? Zijn de dagen te kort voor
Nadere informatieDOEN EN LATEN. Take home SOLK 10-03- 13. Aandoeningen vragen om adaptatie van seks
DOEN EN LATEN Peter Leusink, huisarts, seksuoloog NVVS Take home Aandoeningen vragen om adaptatie van seks Adaptatie voornamelijk beperkt door: mythe dat seks spontaan hoort te zijn dwang van coïtale seks
Nadere informatieOncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis
Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk
Nadere informatieGratis online Zelf-liefde test! www.lifestyling.me
Gratis online Zelf-liefde test! www.lifestyling.me De Zelf-liefde test bestaat uit een tiental vragen op een aantal belangrijke thema s in je leven: Zelfbeeld Relaties Werk Het leven Print de Zelf-liefde
Nadere informatieCindy Jaspers VRAGEN. die je op weg helpen naar méér klanten die goed bij jou passen
Cindy Jaspers 5 VRAGEN die je op weg helpen naar méér klanten die goed bij jou passen 5 vragen die je op weg helpen naar méér klanten die goed bij jou passen Voordat je met de vragen in dit e-book begint,
Nadere informatieLuisteren en samenvatten
Luisteren en samenvatten Goede communicatie, het voeren van een goed gesprek valt of staat met luisteren. Vaak denk je: Dat doe ik van nature. Maar schijn bedriegt: luisteren is meer dan horen. Vaak luister
Nadere informatieE-mailmarketing voor zorg-professionals: Reader Deel 1: Waarom is e-mail marketing belangrijk?
Waarom is e-mail marketing belangrijk als zorg-professional? Als therapeut of coach werk je graag met mensen. Ook wil je graag genoeg verdienen om van te kunnen leven. Dat betekent dat het belangrijk voor
Nadere informatieover? referatenagz @referatenagz
Durf jij de drempel over? referatenagz @referatenagz referatenagz @referatenagz Agenda Referaten AGZ referatenagz @referatenagz WIFI WIFI 1. Inlognaam: g110621 Wachtwoord: XPZ3VKO 2. Inlognaam: g110641
Nadere informatieWeek van de Lentekriebels
Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding, op school en thuis Anja Sijbranda GGD Hart voor Brabant Programma Waarom relationele en seksuele vorming? Wat doet school?
Nadere informatieAanvullende seksualiteitshulpverlening: de cijfers over 2013
Aanvullende seksualiteitshulpverlening: de cijfers over 2013 1. Inleiding De aanvullende seksualiteitshulpverlening (ASH) is laagdrempelige zorg waar jongeren tot 25 jaar gratis en indien gewenst anoniem
Nadere informatieVaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep
Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Therapie en training, iets voor jou? Als je bij De Hoenderloo Groep komt wonen, heb je vaak al veel meegemaakt in je leven. Het valt niet altijd
Nadere informatieGGzE centrum autisme volwassenen
GGzE centrum autisme volwassenen GGzE centrum autisme volwassenen Centrum voor specialistische zorg, kennis en ontwikkeling op het gebied van autisme Informatie voor verwijzers >> GGzE centrum autisme
Nadere informatieVan Egmond Coaching. Voor wie?
Van Egmond Coaching Heb je behoefte aan iemand die goed kan luisteren, met je meedenkt, kritisch kijkt, ondersteunend is en je kan helpen bij het doorbreken van vastgelopen situaties? Zoek je voor jezelf
Nadere informatieMuCeS: voor al uw vragen en problemen op het gebied van seksualiteit Met welke vragen en problemen kan ik bij MuCeS terecht?
MuCeS: voor al uw vragen en problemen op het gebied van seksualiteit Seksualiteit is een onderdeel van het leven. Voor de een is het een zeer belangrijk onderdeel, voor de ander is het veel minder belangrijk.
Nadere informatieEEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS
EEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS Een school met talentuitdagend onderwijs Een basisschool kiezen is moeilijk. Er is zoveel om op te letten. Is de school wat zij lijkt? Van buiten kan een schoolgebouw
Nadere informatiePSTG-REGISTRATIE 2008-2009
PSTG-REGISTRATIE 2008-2009 PSTG-REGISTRATIE 2008-2009 Utrecht, december 2011 Auteurs: Hans Kruijer, Harald Kedde & Jos Vroege Platform van Seksuologische Teams in GGZ-instellingen (PSTG) Projectnummer:
Nadere informatieEvaluatie netwerkbijeenkomst Autisme bij meisjes en vrouwen
Evaluatie netwerkbijeenkomst Autisme bij meisjes en vrouwen D a t u m 4 s e p t e m b e r 2 0 1 4 V o o r b e r e i d i n g S a r r o n d e r d e e l v a n d e P a r n a s s i a G r o e p ( F e r r y v
Nadere informatieMaster in de seksuologie
Master in de seksuologie Faculteit Geneeskunde Kiezen voor de opleiding seksuologie De seksuologie is een erg jonge wetenschap amper iets meer dan een eeuw oud, waarvan de ontwikkeling lang heeft geleden
Nadere informatie@ AB. Eigenaardig Mentorschap
@ AB Eigenaardig Mentorschap Als mentor moet je kunnen omgaan met al die eigenaardigheden van je leerlingen. Daarbij heb je ook je persoonlijke eigenaardigheden waarvan het prettig is als die een plek
Nadere informatieKids2b. Een koffer vol bagage. Kleine kinderen worden groot. REIS vormt de kern van ons handelen; RES PEC VOOR. Het pedagogisch beleid
Op REIS met Kids2b Kids2b Kids2b is zeer verheugd dat u uw kind aan ons toevertrouwd. Wij begrijpen dat het voor S I E R u als ouder een grote stap is om een deel van de zorg en opvoeding van uw kind te
Nadere informatieOpleiding Praktijkondersteuner Huisartsenzorg GGZ (POH-GGZ)
Opleiding Praktijkondersteuner Huisartsenzorg GGZ (POH-GGZ) Als praktijkondersteuner ggz ben je op een laagdrempelige manier van grote betekenis in het leven van patiënten met psychische problemen. In
Nadere informatieHulpverlening Lijn5. Kom verder! www.ln5.nl LVB-ZORG PROVINCIE UTRECHT. Algemene informatiefolder voor jongeren, ouders en verwijzers
Hulpverlening Lijn5 LVB-ZORG PROVINCIE UTRECHT Algemene informatiefolder voor jongeren, ouders en verwijzers Kom verder! www.ln5.nl Daarnaast geeft Lijn5 ook advies en consultatie aan bijvoorbeeld een
Nadere informatieToolkit. Mijn kind wil een kind. Kinderen, waar kies ik voor?
Toolkit Kinderen, waar kies ik voor? Mijn kind wil een kind Informatiefolder voor ouders van mensen met een verstandelijke beperking en een kinderwens 2 Vraag een willekeurige persoon wat voor hem belangrijk
Nadere informatieVan Egmond Coaching. Voor wie?
Van Egmond Coaching Heb je behoefte aan iemand die goed kan luisteren, met je meedenkt, kritisch kijkt, ondersteunend is en je kan helpen bij het doorbreken van vastgelopen situaties? Zoek je voor je instelling
Nadere informatieDeel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost
Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op
Nadere informatieYoung People Coaching Experience
Hét loopbaanprogramma voor Young Professionals Young People Coaching Experience In 5 stappen naar je ideale baan! Ga jij met tegenzin naar je werk? Heb je er genoeg van om werk te doen dat niet bij je
Nadere informatieKanker en Seksualiteit?
Birgit Van hoorde Centrum voor Seksuologie en Gender UZ Gent Kanker en Seksualiteit? Intimiteit en seksualiteit bij kanker: wat is normaal? INHOUD Seksualiteit Kanker: gevolgen voor seksualiteit Taak seksuoloog
Nadere informatiePost-hbo cognitief gedragstherapeutisch werker. Kinderen en jeugdigen
mensenkennis Post-hbo cognitief gedragstherapeutisch werker Kinderen en jeugdigen De docente geeft duidelijk en methodisch les, vertaalt vanuit eigen ervaring complexe theorie naar praktijk. Nu zet ik
Nadere informatieDe Piramide van Pavlov, de interactiedriehoek en de rubrics
De Piramide van Pavlov, de interactiedriehoek en de rubrics Hoe kunnen we gedragsproblemen in het onderwijs substantieel verminderen? Een integrale benadering voor op de werkvloer leidt tot minder ervaren
Nadere informatieNierfalen en Seksualiteit
Nierfalen en Seksualiteit 1 Inhoudsopgave Inleiding Seksuele problemen bij nierfalen Bij mannen en vrouwen Factoren die het seksueel functioneren kunnen beïnvloe- den Bespreekbaar maken Maatschappelijk
Nadere informatieHandreiking Seksualiteit
Handreiking Seksualiteit Mannelijke seksualiteit speelt een centrale rol in belangrijke maatschappelijke vraagstukken rondom seksualisering, pornoficatie, en grensoverschrijdend gedrag. Emancipatiebeleid
Nadere informatieOncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis
Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk
Nadere informatieSprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig
Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Laat je talenten leven Helpt je het
Nadere informatieWaar kunt u terecht als u kanker hebt?
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Waar kunt u terecht als u kanker hebt? z Vragen? 1 Er is kanker bij u geconstateerd. Als gevolg van uw ziekte kunt u te maken
Nadere informatieAlgemeen: Antwoorden in rood op vragen gesteld op de bijeenkomst over zorg in Stadsdorp Rivierenbuurt 13 december 2014.
Antwoorden in rood op vragen gesteld op de bijeenkomst over zorg in Stadsdorp Rivierenbuurt 13 december 2014. Zie ook http://www.amsterdam.nl/zorg-welzijn/zorg-ouderen/ Algemeen: Wat betekenen de bezuinigingen
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatiePeer to peer interventie copyright Marieke Kroneman les 3 van 4 debat
3. Derde bijeenkomst over gender stereotype verwachtingen Gender stereotype verwachtingen zijn een belangrijke determinant voor een homonegatieve houding. KERNBOODSCHAP van deze les: je hoeft niet je houding
Nadere informatie