Toekomstbestendig bouwen

Transcriptie

1 Toekomstbestendig bouwen Jaarverslag 2013

2

3 Inhoudsopgave 3 Voorwoord 4 Kerncijfers 6 Verslag van het bestuur 1. Beleidsvoornemens 9 2. Financieel beleid Vermogensbeheer Beheersing van de risico s Communicatie Wijzigingen in reglementen en statuten Organisatie 47 Verslag van de Raad van Toezicht 54 Oordeel van het Verantwoordingsorgaan 56 Reactie van het bestuur 59 Melding als bedoeld in artikel 96 van de Pensioenwet 60 Jaarrekening 61 Overige gegevens Statutaire bestemming van saldo van baten en lasten 113 Actuariële verklaring 114 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 116 Bijlagen 1 Afkortingen en begrippen (Neven)functies bestuursleden SPW Korte cv s van de leden van de Raad van Toezicht Vergoedingen 125 Colofon 128

4 4 Voorwoord Toekomstbestendig bouwen De afgelopen jaren hebben in het teken gestaan van het thema governance. Dit liep als een rode draad door onze jaarverslaggeving. Met een goede governance is een stevig fundament gelegd. Voor SPW was 2013 opnieuw een uitdagend jaar, vanwege de lastige economische omstandigheden en de voortdurende onzekerheid in weten regelgeving. In deze turbulente omgeving heeft SPW opnieuw stappen gezet om verder te bouwen aan zowel de toekomstbestendige pensioenregeling als de governance. Financiële positie De financiële positie van ons fonds is in 2013 versterkt. Zo is de dekkingsgraad verbeterd: van 107 naar 114 procent. Omdat SPW drie keer aan het einde van het kwartaal geen dekkingstekort vertoonde, konden we eind eerste kwartaal 2013 het kortetermijnherstelplan beëindigen. Het langetermijnherstelplan is nog wel van toepassing. Onze beleggingen hebben opnieuw een positief resultaat opgeleverd: 2,9 procent. Ook het relatieve resultaat was positief: ten opzichte van onze benchmark hebben we een outperformance geleverd van 1,2 procent. Toch was de verbetering van de financiële positie nog onvoldoende om te komen tot een verlening van toeslag. Hierdoor is de toeslagachterstand bij onze gepensioneerden verder opgelopen. Toekomstbestendige pensioenregeling In 2013 hebben we veel aandacht geschonken aan de wijzigingen in de pensioenregeling 2014: de verhoging van de pensioenleeftijd en de verlaging van het jaarlijkse opbouwpercentage. Deze ingrijpende wijzigingen hebben we voorbereid samen met sociale partners. Voor 2015 staan nog ingrijpender wijzigingen op de agenda. Niet alleen wordt het verder versoberde fiscale kader van kracht, maar ook het aangepaste pensioencontract. Hoe gaan we om met de verdeling van de lusten en de lasten tussen de verschillende generaties? Welk premieniveau is verantwoord? Hoe gaan we om met het verlagen en verhogen van aanspraken en uitkeringen? Hoeveel risico s willen we lopen met onze beleggingen? Om een goed inzicht te krijgen in de opvattingen van onze deelnemers en pensioengerechtigden als het gaat om risico s, hebben we een uitgebreid onderzoek gedaan naar de risicobereidheid onder hen. De uitkomsten van dit onderzoek zijn gedeeld met sociale partners en worden meegenomen in de vormgeving van het nieuwe pensioencontract. Governance De governance van een pensioenfonds verbeteren is een continu proces. In 2013 hebben wij op dit gebied opnieuw belangrijke stappen gezet. In juli 2013 is de Wet versterking bestuur pensioen fonds en gepubliceerd in de Staatscourant. Op 1 juli 2014 trad deze wet in werking. Om hierin goede keuzes te kunnen maken en deze correct en tijdig te implementeren, hebben we hier veel tijd aan besteed. Daarnaast is de Code Pensioenfondsen gepubliceerd; ook hiermee zijn we aan de slag gegaan. Ten slotte is ons bestuur in 2013 versterkt met twee nieuwe bestuurders, waarmee het bestuur weer op sterkte is Opnieuw staan we voor grote uitdagingen. De begin dit jaar gewijzigde regeling goed uitvoeren, verdere aanpassingen van de pensioenregeling voorbereiden voor 2015, zorgen

5 5 voor een goede communicatie over en implementatie van de wijzigingen. Op bestuurlijk gebied gaan we het nieuwe bestuursmodel implementeren. De verkiezingen voor het nieuwe Verantwoordingsorgaan zijn een succes. Nu is het onze taak om hieraan een goed vervolg te geven. Onze ambitie is erop gericht opnieuw een outperformance te leveren. Een verdere verbetering van onze financiële positie moet ons in staat stellen om onze ambitie te realiseren: een toeslag voor onze gepensioneerden en deelnemers. Bestuur van SPW Harderwijk, 19 juni 2014

6 6 Kerncijfers (Bedragen in duizenden euro s) Aantallen Werkgevers Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Totaal Toeslagverlening Reguliere toeslagverlening actieven 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Als percentage van de norm 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Inhaaltoeslagverlening actieven 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Toeslagverlening inactieven 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Als percentage van de norm 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Inhaaltoeslagverlening inactieven 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Pensioenuitvoering Feitelijke premie Kostendekkende premie Pensioenuitvoeringskosten Uitkeringen Vanwege een presentatiewijziging is het vergelijkende cijfer van 2012 gewijzigd. 2 Vanaf 2012 gedempte kostendekkende premie. 3 SPW meldt met ingang van 2011 de kosten conform de aanbevelingen van de Pensioenfederatie in het jaarverslag. Hierdoor is een vergelijking met de cijfers van eerdere jaren moeilijk. In hoofdstuk 1 zijn de uitvoeringskosten opgenomen. Beleggingsportefeuille Vastgoed 7,6% 7,3% 8,4% 9,1% 9,6% Aandelen 30,0% 29,6% 30,7% 35,9% 35,2% Vastrentende waarden 37,2% 33,7% 34,0% 36,2% 41,5% Derivaten 11,5% 18,1% 15,1% 7,1% 3,9% Overige beleggingen 13,7% 11,3% 11,8% 11,7% 9,7%

7 Beleggingsperformance Beleggingsrendement incl. swaps 2,9% 14,4% 11,8% 13,2% 13,9% Beleggingsrendement excl. swaps 5,8% 8,6% 0,8% 5,5%./. 4,1% Benchmark 4 1,7% 13,1% 10,4% 13,4% 14,3% Z-score 0,88 0,78 0,78./. 0,03./. 0,15 Performancetoets 2,29 1,14 0,73 1,17 2,21 Belegd vermogen Opbrengst uit belegd vermogen Totaal pensioenverplichtingen Stichtingskapitaal en reserves Pensioenvermogen Aanwezige dekkingsgraad 113,3% 106,7% 101,5% 105,4% 104,4% Minimaal vereiste dekkingsgraad 104,2% 104,2% 104,2% 104,2% 104,2% Vereiste dekkingsgraad 118,0% 117,4% 117,8% 117,7% 117,3% 4 Inclusief renteswaps. 5 Vanwege een stelselwijziging is het vergelijkende cijfer van 2012 gewijzigd.

8 8 Verslag van het bestuur

9 1. Beleidsvoornemens 9 Missie SPW, het bedrijfstakpensioenfonds voor de sector van de woningcorporaties, streeft naar een waarde- respectievelijk welvaartsvast pensioen, tegen een betaalbare premie en aanvaardbare risico s. Premiebeleid De premie bij SPW is gebaseerd op de doorsneepremie. Afhankelijk van de financiële positie en in het bijzonder de hoogte van de dekkingsgraad, vraagt SPW minimaal de gedempte kostendekkende premie. Visie Bij het realiseren van ons streven naar een welvaartsrespectievelijk welvaartsvast pensioen, is het essentieel dat er bij SPW evenwicht is tussen de omvang van de toeslagambitie, de hoogte van de premie en de te nemen risico s bij het beleggingsbeleid. De concretisering van dit evenwicht moet op voldoende draagvlak bij alle bij het fonds betrokkenen kunnen rekenen. SPW streeft naar een waarde- respectievelijk welvaartsvast pensioen. Dit betekent in het vermogensbeheer dat verantwoorde risico s genomen moeten worden. Voor het risicomanagement van SPW houdt dit in dat gezocht wordt naar een optimum tussen de kosten en opbrengsten van het risico. De financiële risico s van het fonds moeten afgeleid zijn van onze rendementsdoelstelling. De dynamiek die onze omgeving kenmerkt, vereist voortdurende aandacht en tijdig bijsturen. SPW communiceert hierover intensief met de betrokkenen bij het fonds. Uitgangspunt hierbij is dat alle betrokkenen kunnen weten waar zij als individu en collectief aan toe zijn. SPW is benaderbaar en behulpzaam en is proactief bij belangrijke momenten in het leven van deelnemers, slapers en gepensioneerden. SPW staat voor: betrouwbaarheid, klantgerichtheid, servicegerichtheid, soliditeit en transparantie 6. Strategie De pijlers van de strategie van SPW zijn het beleid ten aanzien van de premie, de toeslagen, de beleggingen, de risico s, communicatie en uitbesteding. Toeslagbeleid Het toeslagbeleid van SPW is voorwaardelijk. De ambitie voor de deelnemers is het volgen van de loonontwikkeling in de sector van de woningcorporaties. Voor de gewezen deelnemers en de pensioengerechtigden ambieert SPW het volgen van de prijsontwikkeling. De hoogte van de toeslagverlening is afhankelijk van de beleidsdekkingsgraad. Hierbij wordt gekeken naar de hoogte van de dekkingsgraad van het voorafgaande jaar met een ondergrens van 110 procent. Als de financiële positie van het fonds hiertoe aanleiding geeft, kan het bestuur hiervan afwijken. Beleggingsbeleid Het beleggingsbeleid is gericht op het genereren van voldoende langetermijnrendement. Diversificatie en de verhouding russen risico en rendement zijn hierbij belangrijke uitgangspunten. Geen rendement zonder risico s. SPW stelt op basis van een ALM-studie (Asset Liability Management) voor de langere termijn het beleggingsbeleid vast. Jaarlijks wordt in een beleggingsplan het beleid geoperationaliseerd. Risicobeleid De kaders voor het risicobeleid worden bepaald door de rendementsdoelstelling van het fonds. Op basis van de ALM-studie wordt deze doelstelling regelmatig tegen het licht gehouden en doorgerekend. De ALM-studie vormt de basis voor het evenwicht tussen het premie- en toeslagbeleid 6 Het communicatiebeleidsplan kent de volgende kernwaarden: maatwerk, klanten servicegericht, betrouwbaar, solide en transparant. Maatwerk is niet echt een kernwaarde, maar wordt gekenmerkt door klant- en servicegerichtheid. Vandaar dat klant- en servicegerichtheid als twee kernwaarden zijn opgenomen.

10 10 en het strategisch beleggingsbeleid. In de ALM-studie wordt bepaald waar SPW meer of minder risico accepteert. Voor de beleggingsmix worden de kaders vastgelegd voor de verhouding tussen defensieve beleggingen en meer offensieve. Daarnaast wordt bepaald in welke mate de rente- en valutarisico s worden beperkt. Communicatiebeleid Het is van groot belang dat alle betrokkenen op de hoogte kunnen zijn van de keuzes die SPW maakt en wat de gevolgen van deze keuzes zijn. SPW maakt gebruik van traditionele en in toenemende mate van moderne communicatiemiddelen. Onze communicatie is gebaseerd op zowel het zenden van informatie als op het ontvangen van reacties van betrokkenen. SPW stelt haar communicatie voortdurend bij op basis van een-op-eencontacten en op online reacties. Uitbestedingsbeleid SPW besteedt de uitvoering uit van haar vermogensbeheer, van de administratie en van de communicatie. Alleen die professionele partijen die dit tegen redelijke kosten kunnen doen, komen hiervoor in aanmerking. Bij de selectie van de partijen waaraan SPW werkzaamheden uitbesteedt, zijn aantoonbare continuïteit, integriteit, kwaliteit en beheersing essentieel. SPW houdt voortdurend de vinger aan de pols als het gaat om de vraag of de uitvoering van de werkzaamheden volgens afspraak wordt uitgevoerd. Het uitbesteden van werkzaamheden laat onverlet dat SPW uiteindelijk verantwoordelijk is en aangesproken kan worden op het gevoerde beleid. n Verantwoording beleidsvoornemens 2013 Beleidsvoornemens Voor de strategische richting van SPW in de periode 2013 tot en met 2015 heeft het bestuur vier thema s opgesteld, namelijk: 1. externe ontwikkelingen uit omgeving en sector; 2. complexiteit; 3. in control Deskundigheid en beschikbaarheid ; 4. communicatie en verbinding. De thema s zijn afgeleid uit economische ontwikkelingen en ontwikkelingen in de pensioensector en politiek. Voor onze bestuurscommissies hebben we per thema speerpunten benoemd en omgezet in actieplannen. De omgeving en externe ontwikkelingen stellen aanvullende eisen aan SPW. De commissies volgen daarom de ontwikkelingen in de markt op de voet. In overleg met het bestuursbureau en de uitvoeringsorganisatie wordt gezorgd voor een vertaling van deze ontwikkelingen naar onze situatie. Om de uitlegbaarheid van onze pensioenregeling te vergroten is de pensioenregeling minder complex gemaakt met de aanpassingen in Op dit punt bekijken we nog of verdere vereenvoudigingen mogelijk zijn. Ook is de wens om de complexiteit in de beleggingsportefeuille te reduceren opgepakt. Een andere belangrijke ambitie voor de periode is om een toekomstvaste governancestructuur en personele invulling ervan te hebben. In het kader van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen is hier al een belangrijke stap gezet. Ook heeft de taakverdeling en de verhouding tussen bestuur, bestuursbureau en uitvoeringsorganisatie aandacht gehad. Met het thema communicatie en verbinding hebben wij de ambitie om ons nog verder te verdiepen in de veranderende behoeften van de verschillende klantgroepen. Zo kunnen wij

11 11 expliciete beleidskeuzes maken, waarbij de belangen van alle groepen in evenwicht blijven. Ontwikkeling dekkingsgraad over was een belangrijk jaar voor de dekkingsgraad. Eind 2008 kwam het fonds in onderdekking. Daarom diende SPW in juli 2009 een kortetermijnherstelplan in bij DNB. Een pensioenfonds heeft een dekkingstekort als de dekkingsgraad lager is dan de minimale vereiste dekkingsgraad van 104,2. Het dekkingstekort was een direct gevolg van de situatie op de financiële markten in Hierdoor waren de beleggingen in waarde gedaald en was de marktwaarde van de verplichtingen toegenomen door de gedaalde rente. Het doel van het kortetermijnherstelplan was om binnen vijf jaar weer op het minimaal vereiste niveau te komen. Hiervoor moet de dekkingsgraad minimaal drie kwartalen hoger zijn dan het minimaal vereiste. Per 31 maart 2013 is SPW uit de situatie waarbij sprake is van een dekkingstekort. De dekkingsgraad was de drie kwartalen daarvoor hoger dan minimaal vereist. Daarom heeft DNB besloten het kortetermijnherstelplan als beëindigd te beschouwen. Dit alles is gelukt zonder het laatste redmiddel, korten op de aanspraken en uitkeringen, te hoeven inzetten. In de volgende figuur wordt de ontwikkeling van de SPW maanddekkings graad weergegeven in 2013: Aan het begin van het jaar steeg de dekkingsgraad boven het minimaal vereiste niveau. In het voorjaar steeg deze nog iets verder, waarna een korte periode een verlaging volgde. De dekkingsgraad herpakte zich en de stijgende lijn hield tot november aan. Dekkingsgraad in % jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Verbeteringen pensioenfondsbestuur Het waarborgen van de Principes en de Code is een continu proces. In 2011 heeft het bestuur competenties, waarvan wij vinden dat die in het bestuur als collectief aanwezig moeten zijn, vastgesteld. In 2013 is een start gemaakt met het uitwerken van de competenties. In 2014 zal het opleidingsplan worden omgezet naar een individueel plan: een persoonlijk ontwikkelingsplan. Ook zijn we in 2013 gestart met de voorbereidingen voor de invoering van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen en van de Code Pensioenfondsen. Wet versterking bestuur pensioenfondsen Het bestuur was gedurende 2013 in touw met de Wet versterking bestuur pensioenfondsen en heeft nauwlettend de ontwikkelingen gevolgd. In oktober hebben wij besloten tot het paritaire bestuursmodel met onafhankelijk toezicht per 1 juli Bij een paritair model is medezeggenschap geregeld via een verantwoordingsorgaan. Het huidige verantwoordingsorgaan en de deelnemersraad verdwijnen.

12 12 Het nieuwe (gekozen) verantwoordingsorgaan gaat bestaan uit vertegenwoordigers van deelnemers, pensioengerechtigden en werkgevers. Het onafhankelijk toezicht is belegd bij een Raad van Toezicht, die bestaat uit drie onafhankelijke deskundigen. Daarnaast wijzigt de samenstelling van het bestuur van SPW. Nu bestaat het bestuur alleen uit vertegenwoordigers van werknemers en van werkgevers. Vanaf 1 juli 2014 krijgen pensioengerechtigden ook hun eigen vertegenwoordiger in het bestuur. De afvaardiging van pensioengerechtigden in het verantwoordingsorgaan zal een bestuurder namens de pensioengerechtigden voordragen. In december hebben wij besloten ook een onafhankelijke bestuurder aan het bestuur toe te voegen, om ervoor te zorgen dat de portefeuille financieel risicomanagement ingevuld kan worden met een expert. Eind december zijn voorbereidingen getroffen om in het begin van 2014 de verkiezingen voor het verantwoordingsorgaan te kunnen organiseren. Code Pensioenfondsen In september 2013 hebben de Stichting van de Arbeid en de Pensioenfederatie de Code Pensioenfondsen gepubliceerd. De Code bevat bepalingen over het functioneren van de verschillende bestuurlijke organen binnen een pensioenfonds. Daarnaast gaat de Code in op aspecten zoals benoemingen en zittingstermijnen. Ook integraal risicomanagement, beloningen, diversiteit en verantwoord beleggen komen aan bod. De Code komt in plaats van de Principes voor goed pensioenfondsbestuur en trad in werking op 1 januari De normen in de Code zijn een aanvulling op wet- en regelgeving. Afwijken is mogelijk wanneer dit wordt gemotiveerd. Wij hebben beoordeeld of wij voldoen aan de in de Code opgenomen normen. Daar waar wij niet aan de norm voldoen en aanpassing noodzakelijk is zullen wij dit in 2014 afhandelen. Risicobeleid Ons integrale risicobeleid is in 2013 getoetst op werking en bestaan. Daarbij is een aantal verbeterpunten opgemerkt, die zullen worden verwerkt in de jaarlijkse herziening van het risicobeleid in De verbeterpunten hebben te maken met de governance van SPW, de drie verdedigingslinies en specifieke onderwerpen binnen de gedefinieerde risicoklassen. Pensioenleeftijd naar 67 jaar Vanuit de fiscale wetgeving moest per 1 januari 2014 of de pensioenleeftijd verhoogd worden naar 67 jaar met een opbouwpercentage van 2,15 procent; of, bij handhaving van de leeftijd van 65 jaar, zou het opbouwpercentage nog veel verder verlaagd moeten worden. Cao-partijen en het bestuur vonden dit ongewenst, dus hebben cao-partijen in 2013 besloten om de pensioenleeftijd in de flexpensioenregeling per 1 januari 2014 te verhogen naar 67 jaar. Ook de opgebouwde pensioenaanspraken zijn per 1 januari aangepast naar pensioen op 67-jarige leeftijd. Door de verhoging van de pensioenleeftijd werden ook de aan het ouderdomspensioen gerelateerde pensioenproducten geraakt, waardoor wij nog een aantal aanvullende besluiten hebben moeten nemen. Convenant over verzekering van het inloop- en uitlooprisico bij arbeidsongeschiktheid In januari 2013 hebben het Verbond van Verzekeraars en de Pensioenfederatie een convenant gesloten over de dekking van arbeidsongeschiktheidspensioen en premievrijstelling in

13 13 pensioenregelingen. De Stichting van de Arbeid ondersteunt het convenant en heeft sociale partners gevraagd het convenant met ingang van 1 januari 2014 na te leven. Het doel van het convenant is om het makkelijker te maken voor mensen met een gezondheidsbeperking om van baan te wisselen zonder dat zij een bestaande bovenwettelijke inkomensbescherming, gebaseerd op een aanvullende pensioenregeling, verliezen. Omdat het volgen van het convenant de enige manier is om aansluiting te krijgen tussen fondsen op het gebied van dekking van het arbeidsongeschiktheidspensioen en premievrijstelling in de pensioenregeling, hebben wij besloten om met ingang van 1 januari 2014 het convenant te volgen. Pensioenregeling 2015 Vanwege de aangekondigde herziening van het Financieel Toetsingskader (FTK) en de versobering van het fiscale regime voor pensioenregelingen (Witteveenkader), zijn bestuur en cao-partijen in 2013 een werkgroep gestart over de pensioenregeling De werkgroep heeft tot doel om scenario s te definiëren voor de pensioenregeling. De werkgroep heeft in april 2014 een eindrapportage opgeleverd voor bestuur en cao-partijen. Cao-partijen zullen in 2014 een besluit nemen over eventuele aanpassing van de pensioenregeling en wij zullen aansluitend de wijzigingen doorvoeren in de pensioenregeling per 1 januari Er worden negen premiewaarborgen ingevoerd, om te bewerkstelligen dat de verlaging van de pensioenopbouw resulteert in een verlaging van de pensioenpremie (maar deze waarborgen zijn of worden via een andere weg al ingevoerd). De aftopping van het pensioengevend inkomen blijft gehandhaafd op euro. In de werkgroep zijn de gevolgen van het Witteveenkader onderzocht en opgenomen in de eindrapportage. Een ander belangrijk element voor de nieuwe pensioenregeling is het nieuwe financiële toetsingskader (nftk). Al lange tijd zijn pensioenfondsen in afwachting van het wetsvoorstel over het nftk, dat per 1 januari 2015 in werking zou moeten treden. In juli 2013 bood het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) het conceptwetsvoorstel Wet invoering reële ambitieovereenkomst ter consultatie aan op het internet. Het wetsvoorstel gaf de keuze tussen twee nieuwe pensioencontracten: een nieuw nominaal pensioencontract en een reëel pensioencontract. Bij de publicatie van de concepttekst wees staatssecretaris Klijnsma al direct op een aantal probleempunten. Zo was er in het nieuwe nominale contract weinig goede spreiding tegen financiële schokken mogelijk. Het nieuwe reële contract bood weinig keuze wat betreft de indexatieambitie (die moest altijd minimaal de prijsindex zijn). De belangrijkste voorstellen voor de versobering van het fiscale regime (Witteveenkader) zijn: Het opbouwpercentage wordt per 1 januari 2015 verlaagd van 2,15 procent naar 1,875 procent (middelloonregeling, bij pensioenleeftijd 67). Hoewel in het voorbereidende traject om te komen tot het conceptwetsvoorstel enkele pensioenfondsen waren betrokken, waren bijna alle pensioenfondsen ontevreden over het uiteindelijke resultaat. Ondanks de input van de betrokken fondsen over specifiek de invaarproblematiek in het voortraject, bleek het conceptwetsvoorstel voor de meeste fondsen nog

14 14 te veel juridische risico s rond het invaren van opgebouwde aanspraken in het nieuwe contract met zich mee te brengen. Samen met de reacties tijdens de consultatieperiode van onder meer pensioenfondsen, maar ook van wetenschappers, was dit voor de staatssecretaris reden om in oktober 2013 bekend te maken toch te kiezen voor één nieuw pensioenmodel in het FTK. Het pensioenmodel van Klijnsma is een tussenvariant van het nominale en het reële contract. Zo kunnen financiële schokken en veranderingen in de levensverwachting gespreid worden verwerkt over maximaal tien jaar. Voor elke nieuwe schok geldt weer een termijn van tien jaar. Korten blijft gelden als ultimum remedium, de zekerheidsgraad van 97,5 procent blijft overeind en de discontovoet blijft gebaseerd op de risicovrije rente. Verder blijft het mogelijk om bij de premievaststelling een demping toe te passen op basis van de gemiddelde rente over de voorgaande tien jaar. Wat betreft de dekkingsgraad wordt steeds het gemiddelde over de twaalf voorgaande maanden genomen, waardoor meer stabiliteit wordt bereikt. Omdat het FTK geen inbreuk maakt op de bestaande zekerheden, en omdat het gaat gelden voor zowel de nieuwe als de oude aanspraken, gaat Klijnsma ervan uit dat de invaarproblematiek is opgelost. De tussenvariant is in hoofdlijnen beschreven. Er bleef nog veel onduidelijk. Sinds oktober is er intensief contact geweest tussen de Pensioenfederatie, SZW, de Stichting van de Arbeid en diverse maatschappelijke organisaties. Complexe discussieonderwerpen zijn onder meer prudent person (bezittingen moeten belegd worden in het belang van de deelnemers en pensioengerechtigden), het vermijden van de beleggingsspagaat, stabiliteit (onder meer vermindering van de rentegevoeligheid) en toekomstbestendig indexeren. Het moment waarop Klijnsma het definitieve wetsvoorstel FTK indient bij de Tweede Kamer, werd al enkele keren uitgesteld. Eind mei 2014 werd bekend dat het wetsvoorstel op zijn vroegst dit najaar wordt behandeld door het parlement. Gezien de vertraging is invoering van het volledige nieuwe regime per 1 januari 2015 niet langer haalbaar. Invoering van de nieuwe spelregels zal in eerste instantie gedeeltelijk plaatsvinden. Vooralsnog blijft onduidelijk hoe het wetsvoorstel er nu precies uitziet, en wat er verandert ten opzichte van de huidige situatie. Risicohouding belanghebbenden In het najaar 2013 heeft SPW een risicobereidheidsonderzoek gehouden onder werkgevers, deelnemers en gepensioneerden. Het bestuur van SPW vindt het belangrijk om te weten hoe werkgevers, deelnemers en pensioengerechtigden nu denken over zekerheid en risico op het gebied van pensioen. De resultaten van dit onderzoek zijn gedeeld met cao-partijen. Cao-partijen bepalen immers de inhoud van de pensioenregeling en zullen de resultaten van het onderzoek meenemen bij de invulling van de nieuwe pensioenregeling van SPW in Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek lijkt er draagvlak te bestaan voor een regeling met enig risico. De voorkeuren van deelnemers en gepensioneerden zijn wel verdeeld als het gaat om een regeling met weinig respectievelijk meer risico s. Jongere deelnemers blijken minder risico te willen lopen, terwijl oudere werknemers en met name gepensioneerden meer risico willen lopen. Zeker als zij ervan uit kunnen gaan dat er een redelijk vaste bodem is waar het pensioen niet onder kan zakken. Ondanks enig wantrouwen tegenover de financiële sector, blijkt het oordeel over SPW zelf redelijk positief. Men vertrouwt erop dat SPW goed door de financiële crisis heen komt en voelt zich

15 15 thuis bij het fonds. Principes van collectiviteit en solidariteit tussen generaties worden onderschreven. De deelnemers en gepensioneerden geloven zelf geen betere beleggingsresultaten te kunnen behalen. geschiktheid, risicobeheer, (verantwoord) beleggen en communicatie. Uitvoeringskosten pensioenfondsen Ook in 2013 was de hoogte van de uitvoeringskosten onderwerp van bespreking. Er is nu, ook bij ons fonds, meer inzicht in deze kosten (zie pagina 28 en volgende). De stijging is vooral het gevolg van toename van het belegd vermogen en daaraan gerelateerde kosten. De kosten voor de pensioenuitvoering liggen tot 2016 contractueel vast. De hoogte van de kosten zal behoudens extra kosten als gevolg van wijzigingen in het kader van een nieuw pensioencontract en een nieuw financieel toetsingskader in 2014 en 2015 daarmee niet veel afwijken van de kosten in DNB-onderzoek alternatieve beleggingen DNB heeft onderzoek gedaan naar de beheersomgeving van de alternatieve beleggingen van SPW. Wij hebben verschillende acties uitgevoerd om verbeteringen aan te brengen. Daartoe hebben wij een plan van aanpak opgesteld en grotendeels uitgevoerd. In 2013 hebben we verschillende keren gecommuniceerd over de bevindingen. DNB heeft aangegeven dat het onderzoek in 2013 is afgerond. De nog openstaande punten van het onderzoek zijn in 2014 afgehandeld. De voorbereidingen op de gesprekken en de afstemming met verschillende bestuursgremia hebben ons veel energie gekost. We hebben hier veel van geleerd en zijn blij dat we het onderzoek hebben afgerond. In de afzonderlijke hoofdstukken van dit jaarverslag is verder uiteengezet hoe wij omgaan met zaken als bestuurlijke

16 16 2. Financieel beleid De-Valck optie De De-Valck optie houdt in dat premieruimte wordt ingezet voor extra toeslagverlening aan actieven, als aan drie voorwaarden wordt voldaan. Namelijk: 1. De gevraagde premie is hoger dan de zuivere (dus niet de gedempte) kostendekkende premie. 2. Er is sprake van onvolledige toeslagverlening. 3. De dekkingsgraad is hoger dan 110 procent. n Premie- en toeslagbeleid Premiebeleid van SPW Voor het vaststellen van de pensioenpremie volgt SPW de wettelijke regels: de pensioenpremie moet minimaal kostendekkend zijn. Dat betekent dat de premieopbrengsten minimaal gelijk zijn aan de kosten van de in enig jaar opgebouwde pensioenen. We streven ernaar de premie hoger vast te stellen dan de kostendekkende premie. Daarmee probeert het fonds de toeslagambitie voor actieve deelnemers waar te maken en toekomstige risico s te beperken. De premieopbrengsten in 2013 zijn hoger dan de gedempte kostendekkende premie in Grafische weergave van het premie- en toeslagbeleid In onderstaand overzicht wordt grafisch een (vereenvoudigde) weergave van het huidige premie- en toeslagbeleid gegeven. Premiebeleid Premiekorting neemt toe met maximaal 1% pensioengrondslag per jaar tot minimale premie is bereikt Dekkingsgraad Premiekorting ongewijzigd 135% Premiekorting daalt met maximaal 2% pensioengrondslag per jaar tot maximale premie is bereikt Premiekorting ineens naar 0%: maximale premie Premiekorting ineens naar 0%: maximale premie 125% 115% 110% 105% Toeslagbeleid Volledige toeslagverlening (plus inhaaltoeslagen?) vanaf 100% reëel (voor communicatiedoeleinden gesteld op 135% nominaal) Gedeeltelijke toeslag (pro rata) + de De-Valck optie Geen toeslagverlening en GEEN de De-Valck optie Hoogte van de premie Aan de hand van de financiële positie van het fonds gedurende en aan het einde van het jaar, bepaalt SPW of een korting op de maximale premie kan worden gegeven. Als de reserves van het fonds groot genoeg zijn, dan zijn de risico s kleiner en kan een lagere premie worden vastgesteld. Door middel van een premiekorting gaat de pensioenpremie dan omlaag. SPW kent twee verschillende pensioenregelingen: één voor deelnemers geboren vóór 1950 (vroegpensioenregeling) en één voor deelnemers geboren na 1949 (flexpensioenregeling). Deze pensioenregelingen kennen elk hun eigen premiestelling en premieverdeling. De premie voor 2013 is vastgesteld op het maximale premieniveau. Dit is 31 procent van de pensioengrondslag voor deelnemers geboren na 1949, of 26 procent van de pensioengrondslag voor deelnemers geboren vóór De premiepercentages in 2013 zijn gelijk aan die van Verhouding tussen premie en de dekkingsgraad De financiële positie van het fonds wordt gemeten aan de hand van de dekkingsgraad. Als de gemiddelde dekkingsgraad gedurende de laatste vier kwartalen of aan het einde van het jaar lager is dan 135 procent, vindt er geen verhoging van de premiekorting plaats. De premie gaat in dat geval dus niet omlaag. Bij een dekkingsgraad die hoger is dan 135 procent, wordt de premiekorting volgens bepaalde afspraken verhoogd. De korting op de pensioenpremie is op basis van het beleid maximaal 3,5 procent van de pensioengrondslag. Verlaging van de premiekorting stapsgewijs Bij een gemiddelde dekkingsgraad gedurende de laatste vier kwartalen of aan het einde van het jaar tussen 115 procent en 125 procent, wordt de premiekorting verlaagd met

17 17 maximaal 2 procent van de pensioengrondslag. De verlaging van de premiekorting zet zich jaarlijks door tot het maximale premieniveau is bereikt. Verlaging van de premiekorting ineens Als de gemiddelde dekkingsgraad van het fonds gedurende de laatste vier kwartalen of aan het einde van het jaar 115 procent of lager is, dan verlenen wij geen premiekorting. De pensioenpremie wordt dan ineens vastgesteld of deze blijft gehandhaafd op het maximale premieniveau. Ontwikkelingen premiekorting in het verslagjaar Op grond van het beleid kan pas een premiekorting plaatsvinden bij een dekkingsgraad vanaf 135 procent. SPW besloot daarom dan ook geen premiekorting te verlenen. Pensioenpremieverdeling in CAO Woondiensten De premieverdeling tussen werkgevers en werknemers is vastgelegd in de CAO Woondiensten. VPL-premie Met ingang van 1 januari 2012 heft het fonds bij alle deelnemers met een actief dienstverband een VPL-premie. De VPL-premie is voor 2013 vastgesteld op 3,0 procent van het pensioengevend loon (2012: 2,5 procent). Premies arbeidsongeschiktheidsverzekeringen Naast de pensioenpremie betalen de deelnemers ook een premiebijdrage voor drie arbeidsongeschiktheidsverzekeringen: WIA-excedentpensioen; WIA-pluspensioen; WGA-hiaatpensioen. De arbeidsongeschiktheidsverzekeringen zijn op risicobasis verzekerd. Dat betekent dat er alleen recht is op een uitkering uit deze verzekeringen zolang een werknemer deelneemt aan de pensioenregeling. In 2013 waren de premies als volgt vastgesteld: De premie voor het WIA-excedentpensioen was 0,7 procent (2012: 0,5 procent) van de WIA-excedentgrondslag, inclusief bereikbaarheidsdienstvergoedingen. De franchise voor het WIAexcedentpensioen was in euro (2012: euro). De premies voor het WIA-pluspensioen en het WGA-hiaatpensioen waren 0,2 procent (2012: 0,15 procent) van het pensioengevend loon, inclusief bereikbaarheidsdienstvergoedingen. n Toeslagbeleid van SPW Ieder jaar probeert SPW de opgebouwde pensioenen van deelnemers, gewezen deelnemers en de pensioenen van gepensioneerden te verhogen met een toeslag. De opgebouwde pensioenen van actieve deelnemers probeert het fonds mee te laten stijgen met de procentuele loonstijging volgens de cao. De (opgebouwde) pensioenen van gepensioneerden en gewezen deelnemers probeert het fonds mee te laten groeien met de prijsinflatie. Als SPW toeslag verleent, behouden de (opgebouwde) pensioenen hun waarde. Toeslagverlening is voorwaardelijk Om te bepalen of en in welke mate toeslag wordt verleend, hanteert SPW het volgende toeslagbeleid als richtlijn. Toeslagverlening is voorwaardelijk. Dat betekent dat alleen toeslag wordt verleend als de financiële positie van het fonds dit toelaat. Toeslagverlening is dus geen recht en het Wet VPL staat voor Wet aanpassing fiscale behandeling VUT/prepensioen en introductie levensloopregeling. De doelstelling van de wet is om mensen te stimuleren langer door te werken. Bij de invoering van Wet VPL heeft SPW met ingang van 1 januari 2006 voorwaardelijk pensioen toegezegd aan een specifieke groep deelnemers. Deze deelnemers moeten onder andere in dienst getreden zijn in de branche woningcorporaties vóór Dit voorwaardelijk pensioen dient voor deze groep deelnemers uiterlijk in 2020 te worden ingekocht of bij eerdere pensionering van deelnemers. Om de inkoop van deze pensioentoezegging te kunnen financieren, wordt vanaf 2012 een VPL-premie vastgesteld en geheven.

18 18 fonds reserveert er geen geld voor. Aan toeslagverlening in voorgaande jaren kunnen dan ook geen rechten worden ontleend ten aanzien van toekomstige toeslagverlening. De minimale dekkingsgraad waaronder geen toeslagen worden verleend, bedraagt 110 procent. Volledige toeslagen worden toegekend vanaf een nominale dekkingsgraad van 135 procent op basis van de verwachte te verlenen compensatie voor prijsinflatie. Bij een nominale dekkingsgraad tussen de 110 procent en 135 procent zullen toeslagen gedeeltelijk worden toegekend tot volledig bij 135 procent. Pas boven de nominale dekkingsgraad van 135 procent kan sprake zijn van inhaaltoeslagen. Aan de hand van de financiële positie (dekkingsgraad) van het fonds gedurende en aan het einde van het jaar, bepaalt SPW of toeslag kan worden verleend. Bij een gemiddelde of ultimo dekkingsgraad die lager is dan 110 procent, wordt geen toeslag verleend. In het beleid wordt rekening gehouden met een situatie waarin de premie die het fonds vraagt, hoger is dan de kostendekkende premie. Uit de premieruimte die hieruit ontstaat, kan nog (gedeeltelijk) toeslag worden verleend aan actieve deelnemers, mits de gemiddelde of ultimo dekkingsgraad zich boven de 110 procent bevindt. Toeslagverlening in 2013 en 2014 Per 1 januari 2013 zijn de opgebouwde pensioenen niet verhoogd met een toeslag. Voor dit besluit baseerde het fonds zich op de financiële positie van het fonds ultimo Deze was op dat moment onvoldoende om toeslag te verlenen. Dit is in overeenstemming met het bestaande toeslagbeleid. Toeslagverlening actieve deelnemers In verband met het feit dat in de periode tussen 31 juli 2012 en 31 juli 2013 geen collectieve loonsverhoging heeft plaatsgevonden, ontstond er per 1 januari 2014 geen na te streven toeslag over de opgebouwde rechten van actieve deelnemers. Vanwege de financiële positie van het fonds in 2013 is besloten om de beschikbare premieruimte niet te gebruiken voor een aanvullende toeslag voor de actieve deelnemers (De-Valckoptie). Toeslagverlening gewezen deelnemers en pensioengerechtigden De consumentenprijsindex alle huishoudens (van het Centraal Bureau voor de Statistiek) is de maatstaf die wordt gebruikt voor de verhoging van de opgebouwde pensioenen van gewezen deelnemers en de pensioenen van pensioengerechtigden. De consumentenprijsindex alle huishoudens (of de procentuele ontwikkeling van de prijzen) was in de meetperiode van 31 juli 2012 tot 31 juli ,7 procent. Omdat de gemiddelde dekkingsgraad van het fonds in de vier kwartalen van 2013 niet hoger was dan 110 procent, worden de opgebouwde pensioenen van gewezen deelnemers en gepensioneerden per 1 januari 2014 niet verhoogd met een toeslag. Inhaaltoeslag Naast een gewone toeslag kan SPW besluiten om de pensioenen nog eens extra te verhogen met een inhaaltoeslag. Met een inhaaltoeslag kunnen jaren waarin geen volledige toeslag is verleend, (gedeeltelijk) worden gecompenseerd. Achterstand in toeslagverlening Tot 1 januari 2009 was er geen sprake van een achterstand in de toeslagverlening. Per 1 januari 2009, per 1 januari 2010, per 1 januari 2011, per 1 januari 2012 en per 1 januari 2013 heeft SPW geen toeslagen verleend.

19 19 Ook per 1 januari 2014 zijn er geen toeslagen verleend. Hierdoor is het gedeelte van de toeslagverlening dat achterwege is gebleven, toegenomen. Niet toegekende toeslagen worden bij elkaar opgeteld. In de hiernavolgende tabellen is dit schematisch weergegeven. Tabel 2.1 Niet verleende toeslagen van actieve deelnemers (in procenten) Jaar Toeslagverlening op basis van beleid Korting (+) of inhaal (-) toeslagverlening Opgetelde niet verleende toeslagen ,31 +2,31 2, ,00 0,00 2, ,52 +2,52 4, ,50 +1,50 6, ,91 +1,91 8, ,00 0,00 8,24 Tabel 2.2 Niet verleende toeslagen van gewezen deelnemers en pensioengerechtigden (in procenten) Jaar Toeslagverlening op basis van beleid Korting (+) of inhaal (-) toeslagverlening Opgetelde niet verleende toeslagen ,0 +3,0 3, ,0 0,0 3, ,4 +1,4 4, ,4 +2,4 6, ,1 +2,1 8, ,7 +1,7 10,6 Per 1 januari 2014 bedragen de niet verleende toeslagen voor actieve deelnemers 8,24 procent. Voor gewezen deelnemers en gepensioneerden bedragen de niet verleende toeslagen 10,6 procent. Inhaaltoeslag afhankelijk van financiële positie Pas indien de dekkingsgraad in enig jaar (na toekenning reguliere toeslagen) boven 135 procent ligt, kan er sprake zijn van inhaaltoeslagen. Wanneer de mogelijkheid zich voordoet om de gemiste toeslagverlening in te halen, kan het bestuur overwegen om eventuele toeslagen als gevolg van de gestegen levensverwachting te verrekenen. Voorwaardelijkheidsverklaringen toeslagverlening Wij hanteren in onze communicatie met (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden voorwaardelijkheidsverklaringen. Een voorwaardelijkheidsverklaring is een voorgeschreven tekst door de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Pensioenfondsen moeten de voorwaardelijkheidsverklaring gebruiken om hun (gewezen) deelnemers en gepensioneerden duidelijk te informeren over toeslagverlening. n Verkort actuarieel verslag Met dit verkort actuarieel verslag willen wij inzicht geven in de financiële resultaten over het verslagjaar. Dat wordt gedaan door op iedere post uit de technische verlies- en winstrekening nader in te gaan. Doelstelling van ons fonds De belangrijkste doelstelling van pensioenfondsen - en dus ook van SPW is de zekerstelling van de toegezegde pensioenen. Die zekerstelling heeft niet alleen betrekking op de ingegane pensioenen, waarvoor geen premie meer wordt betaald, maar ook op de in de toekomst nog op te bouwen pensioenen van de actieve deelnemers. Daarnaast streeft het pensioenfonds ernaar dat pensioenen

20 20 van pensioentrekkende en premievrije deelnemers waardevast en de pensioenen van de actieve deelnemers welvaartsvast blijven, indien en voor zover de financiële positie van het fonds dit toelaat. Financieel Toetsingskader (FTK) en Financiering door kapitaaldekking De Pensioenwet schrijft voor dat het pensioen moet worden gefinancierd door kapitaaldekking. Dat betekent dat met de geheven premie een kapitaal bij elkaar gespaard moet worden dat groot genoeg is om de pensioenuitkeringen te betalen. Het benodigde kapitaal op enig moment noemen we de technische voorziening (TV). Bij kapitaaldekking speelt een aantal onzekere factoren een rol. Zo is er het beleggingsrendement dat het fonds behaalt. De beleggingsopbrengsten kunnen van jaar tot jaar grote schommelingen laten zien. Een andere onzekere factor is de inflatie. Bij de berekening van de TV van de opgebouwde nominale pensioenaanspraken wordt op dit moment geen rekening gehouden met toekomstige toeslagen ter compensatie van de inflatie. Voor de bepaling van de hoogte van de pensioenpremie is het belangrijk om te weten hoe de pensioenuitkeringen in de toekomst zullen verlopen. Pensioenuitkeringen komen bij SPW in drie vormen voor: 1. (tijdelijk) ouderdomspensioen; 2. (tijdelijk) nabestaandenpensioen; 3. tijdelijk arbeidsongeschiktheidspensioen. De uitkeringen zijn afhankelijk van de levensverwachting van de deelnemer, of hij wel of niet een partner heeft en of hij misschien arbeidsongeschikt zal worden. Deze vragen zijn niet met zeker- heid te beantwoorden. Wel is het mogelijk bepaalde aannames te doen, zeker bij een grote groep deelnemers, zoals bij SPW het geval is. Er worden dan aannames gedaan over de toekomstige ontwikkelingen op basis van bepaalde kansen en ervaringscijfers. Rekenrente en levenskansen samen noemen we de actuariële grondslagen. Hiermee kan berekend worden hoeveel geld benodigd is voor de pensioenbetalingen in de toekomst. Het pensioenfonds stelt de TV vast op basis van de overlevingstafels AG-Prognosetafel toegepast met fondsspecifieke ervaringssterfte. Hierdoor wordt er bij de vaststelling van de TV rekening gehouden met een voorzienbare trend in overlevingskansen. De ervaringssterfte wordt toegepast om het verschil in overlevingskansen van de SPW-populatie en de gehele Nederlandse bevolking in aanmerking te nemen. De TV is gelijk aan de actuariële contante waarde van de opgebouwde, premievrije en ingegane pensioenen. Bij de vaststelling van de TV is uitgegaan van de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur (driemaands middeling en toepassing van de UFR-methodiek). Dit kwam eind 2013 overeen met een vaste rekenrente van 2,8 procent (2012: 2,5 procent). De actuariële resultaten (bedragen x 1.000) In totaal is in 2013 een positief resultaat behaald van euro (2012: euro), dat is toegevoegd aan het eigen vermogen. Om na te gaan hoe dit resultaat is ontstaan uit afwijkingen tussen veronderstellingen (bijvoorbeeld rekenrente en sterfte) en werkelijkheid, is een analyse (technische winst- en verliesrekening) opgesteld. In deze analyse zijn de verschillende bronnen opgenomen die tot het resultaat hebben geleid. De uitkomsten uit deze analyse zijn als volgt.

21 21 Technische winst- en verliesrekening over 2013 (in euro) Lasten Baten Toeslagverlening - Beleggingen/marktrente Diversen 842 Premies Resultaat t.g.v. het eigen vermogen Levenskansen Arbeidsongeschiktheid Kosten VPL-regeling Totaal Totaal Hieronder volgt een toelichting voor de verschillende bronnen. Resultaat op toeslagverlening De opgebouwde pensioenaanspraken en rechten van actieve, gewezen en pensioentrekkende deelnemers zijn niet verhoogd per 1 januari 2014 en derhalve is het resultaat op toeslagverlening nul. Resultaat op diversen (in duizenden euro s) Het resultaat op diversen is 842 euro negatief en bestaat uit het resultaat op waardeoverdrachten van 224 euro negatief, het resultaat op uitkeringen van 125 euro negatief en het resultaat op overige mutaties (waaronder de effecten van de aanpassing van de regeling per 1 januari 2014 maar ook correcties) van 493 euro negatief. Resultaat op beleggingen en marktrente Het resultaat op interest is gelijk aan de behaalde beleggingsopbrengsten, verminderd met de mutatie van de TV (vanwege de wijziging van de marktrente gedurende het boekjaar) en verminderd met de technisch benodigde interest (op basis van 0,351 procent éénjaarsrente). De directe en indirecte beleggingsopbrengsten, na aftrek van de gemaakte interesten beleggingskosten en het rendement voor de VPL-schuld, bedroegen euro positief. Voor de TV was euro benodigd. Daarnaast is er sprake van een afname van de TV ultimo 2013 ad euro als gevolg van de gedaalde rente. Over het verslagjaar bedroeg de totale winst op beleggingen en marktrente derhalve: = euro. Resultaat op premies Het resultaat op premies is het verschil tussen de benodigde koopsom voor de pensioenopbouw en de premiebetalingen in het boekjaar. De totale premieontvangsten bedroegen in euro. Daarnaast kwam uit de premievrijstellingreserve en de overige voorzieningen een bedrag beschikbaar van euro. Het totale beschikbare bedrag was dus euro. Uit het totaal van de ontvangen premies is een bedrag van euro beschikbaar gesteld voor de dekking van nabestaandenpensioen (ANW), invaliditeitspensioen (IP), aanvullend arbeidsongeschiktheidspensioen ((A)AP), premievrijstelling (PVI) en kosten. Tevens was een bedrag van 86 euro beschikbaar voor de inkoop uit hoofde van de pensioenspaarregeling Privioen. De benodigde koopsom voor de reguliere pensioenopbouw in 2013 bedroeg euro. De risicokoopsom voor de dekking van het in de toekomst nog op te bouwen nabestaandenpensioen bedroeg euro. Het positieve resultaat op premies kwam daarmee dit jaar uit op = euro. Resultaat op levenskansen Het belangrijkste onderdeel van het resultaat op levenskansen is het sterfteverloop. Afwijkingen tussen het sterfteverloop

22 22 waarmee gerekend is en de werkelijke sterfte beïnvloeden immers het verloop van de pensioenuitkeringen en daarmee het resultaat van SPW. Er wordt onderscheid gemaakt tussen het langlevenrisico en het kortlevenrisico van alle deelnemers. Bij het langlevenrisico gaat het vooral om afwijkingen ten aanzien van de gemiddelde leeftijd die een gepensioneerde deelnemer bereikt. Bij het kortlevenrisico gaat het om afwijkingen ten aanzien van het verwachte aantal deelnemers met een partner die overlijdt. In 2013 is op zowel het langlevenrisico als het kortlevenrisico een winst geboekt, totaal euro. gefinancierd vanuit de beschikbare middelen (VPL-schuld). Conform de afspraken met cao-partijen ontvangt SPW over de inkoopsom een solvabiliteitsopslag ter grootte van de dekkingsgraad primo verslagjaar. Het resultaat op VPL bestaat uit deze solvabiliteitsopslag en bedroeg in euro. Resultaat op arbeidsongeschiktheid Het resultaat op arbeidsongeschiktheid is afhankelijk van het aantal invalideringen en revalideringen in een bepaald boekjaar. Per saldo is op arbeidsongeschiktheid een winst geboekt van euro. Resultaat op kosten Ter dekking van de door het fonds gemaakte kosten komen jaarlijks beschikbaar: Een kostenbijdrage uit de premie (2013: 0,88 procent van de pensioengrondslag). Een bedrag als gevolg van de vrijval van de excassokostenopslag uit de TV (2,3 procent opslag). Deze excassokostenopslag valt vrij op het moment dat het fonds uitkeringen doet. In 2013 was de kostenbijdrage uit de premie euro en de vrijval uit de TV wegens excassokosten euro. In totaal was in 2013 dus een bedrag beschikbaar van euro. De werkelijke kosten in 2013 bedroegen euro. Het resultaat op kosten was derhalve euro. Resultaat op VPL Toekenning van de VPL-aanspraak (bij pensionering) wordt

23 3. Vermogensbeheer 23 In het beleggingsplan 2013 is het bestuur uitgegaan van een gematigd positief hoofdscenario. Dit beleggingsplan is gebaseerd op het Strategisch Beleggingsplan , dat is opgesteld naar aanleiding van de in 2012 uitgevoerde ALM-studie. In de loop van 2013 zijn de ontwikkelingen in de financiële markten getoetst aan het hoofdscenario en mogelijke bijstellingen van de portefeuille besproken. Gedurende het jaar is echter vastgehouden aan het beleid zoals vastgelegd in ons beleggingsplan SPW kent een actief beleggingsbeleid. Dit geldt voor het allocatiebeleid en voor de beleggingscategorieën zelf. Door dit actieve beleid wijken de rendementen van de beleggingen af van de relevante referentie-index. De portefeuille kende een totaalrendement van 2,9 procent, tegenover 1,7 procent voor de referentie-index van de gehele portefeuille. De portefeuille heeft het daarmee beter gedaan dan de referentieindex. Dit kwam deels door een goed allocatiebeleid over de beleggingscategorieën en deels door een positief selectiebeleid binnen de meeste beleggingscategorieën, te weten aandelen, bedrijfsobligaties (credits), commodities (grondstoffen), private equity en hedgefondsen. Ontwikkeling van de financiële markten Het waren vooral de centrale banken, die de financiële markten in beroering brachten. Eind mei 2013 liet Fed-voorzitter Ben Bernanke voorzichtig doorschemeren dat de Fed op termijn wel eens zou kunnen ophouden met het opkopen van financiële assets (tapering). Hierop steeg de rente op staatsobligaties; niet alleen in de VS, maar ook in Europa. Emerging Markets (EM, opkomende markten) werden eveneens sterk geraakt. Een aanzienlijk deel van het geld dat in ontwikkelde markten werd gepompt, had zijn weg gevonden naar EM. Dat de lokale economische omstandigheden daar inmiddels waren verslechterd deed weinig ter zake, zolang de geldkraan maar open stond. Maar toen Bernanke dreigde de kraan dicht te draaien, vloeide het kapitaal voor een belangrijk deel terug naar veiliger oorden, met als gevolg dalende beurskoersen, stijgende rentes en depreciërende valuta in EM. Tot verrassing van velen besloot de Fed in september om de tapering voorlopig terug te draaien vanwege de scherpe stijging van de rente en het tegenvallende groeitempo. In december besloot de Fed toch tot tapering over te gaan, vanwege verbeterde macroeconomische cijfers. In november kwam de ECB met een verrassing door de beleidsrente met 25 basispunt te verlagen tot 0,25 procent, vanwege de geringe (krediet)groei, lage inflatie en hardnekkige werkloosheid. De verlaging kwam veel vroeger dan veel analisten hadden gedacht. Bovendien gaf ECB-president Draghi aan de economische vooruitzichten nog steeds negatief te vinden, zodat het monetaire beleid mogelijk verder wordt verruimd. Figuur 3.1. Rentes in de eurozone en de Verenigde Staten 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec 10y UST 10y Bunds 30y swap