RISICOSIGNALERING Droogte
|
|
- Maurits Bakker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 RISICOSIGNALERING Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut
2 IEIDING heeft invloed op de groei van planten en gewassen, op de grondwaterstanden en daarmee indirect op bijvoorbeeld energiebedrijven en industrieën die gebruik maken van koelwater. is echter moeilijk eenduidig te definiëren en is niet direct te meten. Bij droogte zijn specifieke meteorologische omstandigheden, in het bijzonder verdamping en het uitblijven van neerslag, de belangrijkste factoren. Bij zonnig en droog weer met wind en hoge temperaturen kan er veel vocht verdampen, waardoor watertekorten kunnen ontstaan. Planten, gewassen en bomen zijn in belangrijke mate verantwoordelijk voor de verdamping. Als er gedurende het groeiseizoen volgens berekeningen meer vocht verdampt dan er in de vorm van neerslag valt, en er uiteindelijk onvoldoende vocht beschikbaar is voor een goede groei, spreken we van een (potentieel) neerslagtekort. Dit tekort wordt gebruikt als een maat voor de droogte. periodes laten zich moeilijk onderling vergelijken, omdat het verloop van de neerslag en verdamping van jaar tot jaar verschilt. Een neerslagtekort heeft tijd nodig om zich op te bouwen en gedurende het zomerhalfjaar is een landelijk gemiddeld (gemeten over dertien stations) neerslagtekort van 1 mm een vrij normaal verschijnsel. Het KNMI vermeldt op internet het doorlopend potentieel neerslagtekort*, gedurende het groeiseizoen van 1 april tot 1 oktober. Dit wordt berekend uit het verschil tussen de hoeveelheid neerslag en potentiële verdamping. Uit vergelijkingen tussen verschillende plaatsen en met vroegere situaties kan globaal vastgesteld worden waar en wanneer in ons land sprake is van droogte en hoe ernstig die is. * Doorlopend Potentieel Neerslagtekort: Het doorlopend potentieel neerslagtekort is het verschil dat in het zomerhalfjaar optreedt tussen de verdamping boven kort gras, dat optimaal is voorzien van bodemvocht, en de neerslag, geaccumuleerd vanaf 1 april in dat jaar tot 1 oktober. Om verdroging van het gewas te vermijden, moet een tekort worden aangevuld door bijvoorbeeld beregening; bij de berekening van de verdamping wordt er van uitgegaan dat het gras steeds weer optimaal van water is voorzien. De maximale waarde van het tekort is een maat voor de droogtestress die het milieu heeft ondergaan. Doorlopend potentieel neerslagtekort wordt veelal afgekort tot neerslagtekort. Een negatief neerslagtekort is een neerslagoverschot.
3 Klimatologie Omdat er in de winter normaal voldoende aanvoer van regen- en rivier water is en de verdamping klein is, treedt er in de winter meestal geen droogte op. In het voorjaar, met de stijging van de temperatuur en de groei van de vegetatie, speelt de verdamping een steeds grotere rol. In combinatie met het uitblijven van neerslag kan vroeg in het voorjaar sprake zijn van droogte (zoals in april 7). Deze relatieve droogte (droog voor de tijd van het jaar) is van invloed op de periode daarna (cumulatief) en het eventueel ontstaan van een droogte tekort in de daaropvolgende zomer. Uit studies blijkt dat we pas van serieuze droogte kunnen spreken bij een neerslagtekort van groter dan circa dan mm, ongeveer 2x de gemiddelde maximale waarde. De opbouw van een zeer grote neerslagtekort (groter dan 3 mm) vergt zoveel tijd dat het pas tussen half augustus en half september kan optreden. Maximale neerslagtekort en herhalingstijd Figuur 1 geeft vanaf 196 tot en met 7 het landelijk gemiddelde maximale neerslagtekort gedurende het zomerhalfjaar. In rood is apart het tekort van maart en april weergegeven. In 1976 werd eind augustus het neerslagtekort record gevestigd (36 mm) en 3 staat met ongeveer 22 mm op een zevende plaats. Uit de figuur blijkt dat er sinds 1976 geen zeer grote neerslagtekorten zijn voorgekomen, en ook is er geen trend in het maximale neerslagtekort waarneembaar. Op basis van een frequentieanalyse is bepaald dat het maximale neerslagtekort in 1976 van 36 mm gemiddeld ongeveer eens per 9 jaar voorkomt, terwijl een maximaal neerslagtekort van 22 mm, zoals in 3, gemiddeld ongeveer eens per 1 jaar voorkomt. Max. neerslag tekort in mm Figuur 1. Landelijk gemiddelde maximale neerslagtekort
4 Regionale verschillen in zomerdroogte Doordat er in Nederland regionale verschillen zijn in neerslag en verdamping, zijn er ook regionale verschillen in het neerslagtekort. In de zomer is het in de kustregio s vaak iets minder bewolkt dan in meer landinwaarts gelegen regio s. Het gevolg is dat er aan de kust vaak wat minder neerslag valt en dat de zonneschijnduur, en dus de zonnestraling en de verdamping, er iets groter is. Deze effecten leiden tot een groter neerslagtekort. (Figuur 2 ) Potentieel neerslagtekort (gemiddeld jaarmaximum) Periode Als we het recordjaar 1976 en de droogte van 3 per regio in beschouwing nemen, blijkt uit tabel 1 dat in die jaren ook het maximale neerslagtekort in de kustregio s groter was dan in de andere regio s. De droogte van 1976 in Zeeland valt niet alleen op vanwege het grote (maximale) neerslagtekort, maar ook vanwege de lange herhalingstijd. In Midden-oost Nederland was het maximale neerslagtekort kleiner en de herhalingstijd ook veel korter. Uit de herhalingstijden voor 3 blijkt vooral de relatieve droogte in Noordwest- en Midden-west Nederland. Op basis van 291 neerslagstations en AWS en Figuur 2. Regionale verdeling gemiddelde maximale neerslagtekort mm Kunstregio s Jaar Noordwest Middenwest Zeeland Noordoost Middenoost Maasgebied 1976 herhalingstijd herhalingstijd Tabel 1: Maximaal neerslagtekort (mm) in het zomerhalfjaar voor zes verschillende regio s en Nederland als geheel en de bijbehorende herhalingstijden (jaar).
5 GEVOLGEN EN MAATREGELEN, ofwel neerslagtekort, treedt niet van de ene op de andere dag op. In Nederland valt normaal gesproken het hele jaar door neerslag. Daarnaast is er water beschikbaar uit de vele meren, de aanvoer van de rivieren en worden de grondwaterstanden beheerd. leidt in Nederland daarom niet vaak tot ernstige problemen. De problemen die zich kunnen voordoen, treffen onder andere de landbouw, omdat de groei van gewassen achterblijft. De kans op bosbranden neemt ten tijde van droogte toe. Energievoorzieningen en industrie die gebruik maken van koelwater en de scheepvaart kunnen capaciteitsproblemen krijgen vanwege de lage rivierwaterstanden. Bovendien kan de drinkwatervoorziening beïnvloed worden. Zoute kwel (zout dat binnenkomt via omhoogkomend grondwater) kan in lager gelegen delen van Nederland een extra probleem vormen. Bij extreme droogte wordt ook het inklinken van veen en het breken van veendijken als een dreiging gezien. Als er sprake is van droogte kunnen beperkende maatregelen worden ingesteld, zoals een verbod op beregening, aangepaste scheepvaart en in uitzonderlijke gevallen beperking van de energieproductie. Extra surveillance worden in gezet voor het monitoren van het uitbreken van bosbrand. Recente voorbeelden April 7 In de maanden maart, april en mei van 7 viel bij elkaar een normale hoeveelheid neerslag van gemiddeld over het land 173 mm neerslag, tegen normaal 166 mm. Toch ontstond er in april 7 een extreem groot neerslagtekort. In het tijdvak van 22 maart tot en met 6 mei 7 viel er in vrijwel het hele land niet of nauwelijks neerslag. De lengte van het droge tijdvak, 45 dagen, was uniek voor tenminste de laatste honderd jaar. In combinatie met het vaak zonnige en zeer warme weer ontstond zo een neerslagtekort dat nog niet eerder in het voorjaar was voorgekomen. De scheepvaart werd beperkt en in de landbouw kwam zaaigoed slecht tot ontwikkeling. Rijkswaterstaat nam maatregelen om het waterpeil in de grote rivieren en meren te verhogen om zo een extra zoetwater buffer te creëren. mm 3 5% droogste jaren mediaan recordjaar 1976 jaar 7 mm 3 5% droogste jaren mediaan recordjaar 1976 jaar April Mei Juni Juli Augustus September April Mei Juni Juli Augustus September Figuur 3. Doorlopend neerslagtekort in Nederland in 7, met neerslagtekort in april. Figuur 4. Doorlopend neerslagtekort in Nederland in 3. In de figuren toont de zwarte lijn het verloop in de tijd van het neerslagtekort (mm), gemiddeld over 13 stations verspreid over Nederland. Een neerslagtekort is een negatief neerslagoverschot. De groene lijn met toevoeging 5% van de jaren geeft het verloop van het neerslagtekort aan dat in 5 % van de jaren (gemiddeld eens in de 2 jaar) wordt overschreden. De blauwe lijn met toevoeging mediaan toont het verloop dat in 5% van de jaren wordt overschreden. De rode lijn laat het neerslagtekort zien dat in de extreem droge zomer van 1976 optrad. In deze grafiek wordt de berekening stopgezet indien het doorlopend tekort op nul uitkomt en weer hervat zodra er een tekort optreedt. De berekening loopt in principe vanaf 1 april, mits er sprake is van een tekort, en stopt definitief per 1 oktober. De actuele grafieklijn zal een dalende tendens laten zien indien er gedurende een tijdvak de hoeveelheid neerslag de berekende verdamping overtreft. De hoeveelheden zijn afgerond in hele millimeters. De neerslagaftappingen vinden 1 maal daags plaats om 1. uur.
6 Zomer 3 In het droge jaar 3 liep het gemiddelde neerslagtekort in ons land op tot ongeveer 22 mm. De zomer van 3 was ook uitzonderlijk warm, met een 14 dagen durende hittegolf en in Limburg maxima van meer dan 37 graden. Gemiddeld over het land viel 119 mm, tegen ruim mm normaal en in combinatie met veel zon (736 uur, normaal 591) was de verdamping groot en ontstond het grote neerslagtekort. (Figuur 4) Om het water in de Rijnlandse boezem op peil te houden en het zoutgehalte niet verder op te laten lopen werd vanuit het IJmeer via Amsterdam zoetwater ingelaten. In augustus 3 brak in Wilnis, door uitdroging van een veendijk, een boezemkade door. Het dichten van de gaten kostte 1,2 miljoen euro. Dijkverschuiving in Wilnis Bron: Deltares WAARSCHUWING EN WEERALARM Het KNMI geeft voor droogte geen waarschuwingen of een weeralarm uit, maar de Waterdienst, voorheen RIZA, stelt vanaf april een droogtebericht op. Het KNMI levert daarvoor een gedetailleerde verwachting, die als input dient voor modellen die de te verwachten afvoer van de rivieren berekenen. Aan de doorlopend neerslagtekort grafiek die het KNMI op de website weergeeft, wordt bovendien een 1-daagse verwachting gekoppeld, met daarin de spreiding in de te verwachten neerslag. De Waterdienst, de adviesdienst van Rijkswater-staat op het gebied van zoetwater, berekent dagelijks de beschikbare afvoer van de Rijn en de Maas. Dit is onder meer van belang voor het bepalen van de diepten voor de scheepvaart. Voorspellingen worden voor enkele dagen vooruit gegeven. Met deze informatie kan de scheepvaart anticiperen op de lage waterstanden, bijvoorbeeld door schepen minder zwaar te beladen.
7 KLIMAATVERANDERING Hoewel het grillige karakter van veranderingen in neerslagpatronen de toekomstige ontwikkeling in ons land enigszins onzeker maakt, laten de KNMI- 6 klimaatscenario s voor de maanden april tot en met september, de periode waarover het neerslagtekort wordt berekend en waarin het veelal optreedt, rond 25 veranderingen zien in de neerslaghoeveelheden van -13% en +6%. zoals in de zomer van 3, die nu gemiddeld ongeveer eens in de 1 jaar voorkomt, in het meest extreme KNMI 6 scenario (W+) rond 25 om het andere jaar zal voorkomen, zie figuur 5, rode doorgetrokken lijn. In de scenario s G en W verandert er rond 25 niet veel in de herhalingstijd van een droogte zoals in 3. De wereldgemiddelde temperatuur blijft naar verwachting tot het einde van deze eeuw met 1,1 tot 6,4 C stijgen, en bij hogere temperaturen kan er weer meer verdampen. Warme en droge perioden gaan ook vaak samen met oostenwinden, waarmee droge, continentale lucht wordtaangevoerd. Als er nog bodemvocht aanwezig is, wordt de beschikbare stralingsenergie niet alleen gebruikt om de lucht op te warmen, maar ook om te verdampen en daardoor kan het neerslagtekort toenemen. De KNMI- 6 scenario s laten voor Nederland een opwarming zien rond 25 variërend van,9 C tot 2,8 C in de zomer ten opzichte van het basisjaar 199. De verdamping neemt door de hogere temperaturen toe en volgens de scenario s kan de neerslag toenemen of afnemen in het zomerhalfjaar. De meest recente berekeningen geven aan dat een droogte Neerslagtekort [mm] Jan Mrt Mei Jul Sep Nov W+ W Figuur 5. Cumulatief neerslagtekort (= verschil tussen neerslag en verdamping) in Nederland (gemiddelde van 13 stations) voor het historische klimaat (196-; zwarte lijnen), en twee klimaatscenario s voor 25 (W en W+). Het cumulatief neerslagtekort ligt in 5% van de jaren onder de doorgetrokken lijn en in 9% van de jaren onder de onderbroken lijn. VERDER LEZEN: Neerslagtekort en 1-daagse verwachting (vanaf 1 april tot en met eind september): Doorlopend neerslagtekort, geografisch overzicht (vanaf 1 april tot en met eind september): Waterdienst droogte bericht (vanaf 1 april, indien van toepassing): intranet.rijkswaterstaat.nl/wd/actueel/nieuwsberichten/83/1_droogtebericht.jsp KNMI dossier droogte: Klimaatscenario s: Toestand van het klimaat 8: 3: in Nederland en record lage waterstanden:
Nederlandse droogteperiodes vanaf 1906 in beeld Bart Vreeken, Logboekweer.nl
Nederlandse droogteperiodes vanaf 1906 in beeld Bart Vreeken, Logboekweer.nl 6 augustus 2018 Dit is een voorlopige versie. De methode kan nog verbeterd en de droogte van 2018 is nog niet ten einde. Commentaar
Nadere informatieVerwachtingen voor afvoeren, neerslag en temperaturen in de zomer van maart 2011 Nummer LCW Droogtebericht
24 maart 2011 Nummer 2011-01 LCW Droogtebericht Verwachtingen voor afvoeren, neerslag en temperaturen in de zomer van 2011 De kans op lage afvoeren is voor de Rijn in het komende voorjaar en zomer groter
Nadere informatieKlimaatverandering Wat kunnen we verwachten?
Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en
Nadere informatieEffecten van klimaatscenario s 2014 op de zoetwatervoorziening van Nederland Resultaten NWM basisprognoseberekeningen in 2016
Effecten van klimaatscenario s 2014 op de zoetwatervoorziening van Nederland Resultaten NWM basisprognoseberekeningen in 2016 Judith ter Maat, Joachim Hunink, Marjolein Mens, Edwin Snippen Kennisdag Zoetwater
Nadere informatieKernboodschap: Waterbeheerders houden rekening met aanhoudende droogte
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 26 april 2011 Nummer 2011-03 Kernboodschap: Waterbeheerders houden rekening met aanhoudende droogte
Nadere informatieDroogtemonitor (update)
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtemonitor (update) 8 september 2015 (update van droogtemonitor 25 augustus) Nummer 2015-14 Droogte voorbij, afvoeren
Nadere informatieDroogtebericht. Waterbeheerders spelen in op actuele situatie. Watermanagementcentrum Nederland. Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW)
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 9 mei 2011 Nummer 2011-05 Waterbeheerders spelen in op actuele situatie Ook in de afgelopen week is
Nadere informatieKNMI 06 klimaatscenario s
KNMI 06 klimaatscenario s Stof tot nadenken? Opzet presentatie Klimaatverandering en het (versterkte) broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering De nieuwe KNMI-klimaatscenario s Mogelijke effecten 1
Nadere informatieHuidige situatie en verwachtingen voor rivierafvoeren, (water)temperaturen en grondwater
Huidige situatie en verwachtingen voor rivierafvoeren, (water)temperaturen en grondwater De wateraanvoer van de Rijn is laag voor de tijd van het jaar, hij bedraagt momenteel 1165 m3/s. Naar verwachting
Nadere informatieKlimaat in de 21 e eeuw
Klimaat in de 21 e eeuw Hoe verandert ons klimaat? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd en voor Nederland Mogelijke
Nadere informatie3 Aan: Geïnteresseerden Droogteberichtgeving
3 Aan: Geïnteresseerden Droogteberichtgeving Droogtebericht Droogtebericht voor waterbeheerders, Huidige situatie en verwachtingen voor rivierafvoeren, (water)temperaturen en grondwater Nadat begin mei
Nadere informatieKNMI 06 klimaatscenario s
KNMI 06 klimaatscenario s Hoe verandert ons klimaat? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Klimaatscenario s Mogelijke
Nadere informatieKlimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Mondiaal en in Nederland J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd/in Europa
Nadere informatieDroogtebericht. Watermanagementcentrum Nederland. Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) 23 september 2013 Nummer 2013-10
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 23 september 2013 Nummer 2013-10 Laatste Droogtebericht 2013. De neerslag in de afgelopen periode heeft
Nadere informatieExtreme droogte 2018 Vechtstromen snakt (nog steeds) naar water
Extreme droogte 2018 Vechtstromen snakt (nog steeds) naar water NHI in relatie tot de droogte van 2018 Hans Gels Inhoudsopgave Beheergebied Vechtstromen Watersysteem en - aanvoer Situatie afgelopen zomer
Nadere informatieEen zeer lage Rijnafvoer, nog geen problemen met de watervoorziening.
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 2 mei 2011 Nummer 2011-04 Een zeer lage Rijnafvoer, nog geen problemen met de watervoorziening. Afgelopen
Nadere informatie5. Verdamping 1 91/ dag Maand Jan feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec
5. Verdamping Voor de verdamping in het stroomgebied de Goorloop is de gemiddelde referentiegewasverdamping van het KNMI weerstation in Eindhoven gebruikt. Dit station is het dichtstbij gelegen KNMI station
Nadere informatieRISICOSIGNALERING Zware regen
RISICOSIGNALERING Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut INLEIDING staat meestal synoniem voor een extreme hoeveelheid neerslag en kan in Nederland het hele jaar voorkomen. In het winterhalfjaar
Nadere informatieKlimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Wat kunnen we in de toekomst verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd/in
Nadere informatieLimburg Waterproof Klimaat, water en landbouw
Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw Provincie Limburg Maastricht, 14 september 216 Joris Schaap, Profiel 214 heden Zelfstandig hydroloog en bodemkundige 28-214 Adviseur water in het landelijk
Nadere informatie3 Aan: Geïnteresseerden Droogteberichtgeving
3 Aan: Geïnteresseerden Droogteberichtgeving Droogtebericht Droogtebericht voor waterbeheerders, Huidige situatie en verwachtingen voor rivierafvoeren, (water)temperaturen en grondwater In Nederland is
Nadere informatie-Klimaatverandering, klimaatscenario s en gevolgen voor beleid en beheer-
Klimaatverandering; wat komt er op ons af? -Klimaatverandering, klimaatscenario s en gevolgen voor beleid en beheer- Het klimaat in Nederland gaat veranderen. Op dit moment is dat nog niet te merken. De
Nadere informatieRISICOSIGNALERING Storm
RISICOSIGNALERING Storm Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut INLEIDING Storm Er is sprake van storm (9 Beaufort) bij een gemiddelde wind van 75-88 km/uur (21m/s), van zware storm (10 Beaufort)
Nadere informatieHUISSENSCHE WAARDEN AANVULLENDE GRONDWATERBEREKENING
HUISSENSCHE WAARDEN AANVULLENDE GRONDWATERBEREKENING BASAL TOESLAGSTOFFEN BV 12 december 2013 077461453:0.1 - Definitief C01012.100037.0120 Inhoud 1 Inleiding... 4 2 Rivierwaterstanden... 5 2.1 Rivierwaterstanden
Nadere informatieEen academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018
Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018 Imme Benedict Bron: Jannes Wiersema Meteorologie en Luchtkwaliteit Vakgroep Wie ben ik? 2010 2013 BSc Bodem, water en atmosfeer 2013 2015 MSc
Nadere informatieEen zeer lage Rijnafvoer, nog geen problemen met de watervoorziening.
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 2 mei 2011 Nummer 2011-04 Een zeer lage Rijnafvoer, nog geen problemen met de watervoorziening. Afgelopen
Nadere informatieEvolutie van het klimaat in België
Hans Van de Vyver Koninklijk Meteorologisch Instituut 11 januari 2013 Introductie wetenschappelijke activiteiten MERINOVA-project: Meteorologische risico s als drijfveer voor milieukundige innovatie in
Nadere informatieKlimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland
Page 1 of 6 Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Hoe voorspeld? Klimaatscenario's voor Nederland (samengevat) DOWNLOAD HIER DE WORD VERSIE In dit informatieblad wordt in het kort klimaatverandering
Nadere informatieNadere informatie. Weersverwachting
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 16 mei 2011 Nummer 2011-06 Droogtesituatie verandert weinig, ondanks regen De wateraanvoer van de Rijn
Nadere informatieNieuwe statistieken: extreme neerslag neemt toe en komt vaker voor
Nieuwe statistieken: extreme neerslag neemt toe en komt vaker voor Hans Hakvoort (HKV), Jules Beersma (KNMI), Theo Brandsma (KNMI), Rudolf Versteeg (HKV), Kees Peerdeman (Waterschap Brabantse Delta/STOWA)
Nadere informatie3 Aan: Geïnteresseerden Droogteberichtgeving
3 Aan: Geïnteresseerden Droogteberichtgeving Droogtebericht Droogtebericht voor waterbeheerders, Huidige situatie en verwachtingen voor rivierafvoeren, (water)temperaturen en grondwater In Nederland wordt
Nadere informatieVeranderend weer en klimaatverandering
Veranderend weer en klimaatverandering Mensen reageren op het weer. Trek je een T-shirt aan of wordt het een trui? Ga je met de tram omdat het regent, of neem je de fiets omdat het toch droog blijft? Is
Nadere informatieToestand van het watersysteem januari 2019
Toestand van het watersysteem januari 2019 Vlaanderen is milieu Documentbeschrijving Titel Toestand van het watersysteem - januari 2019 Samenstellers VMM, Afdeling Operationeel Waterbeheer Dienst Hoogwaterbeheer,
Nadere informatieRISICOSIGNALERING Hitte
RISICOSIGNALERING Hitte Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut INLEIDING Hitte De temperatuur volgt een jaarlijkse cyclus die samenhangt met de zonnestand. Deze jaarlijkse cyclus is duidelijk zichtbaar
Nadere informatieKlimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Welke extremen kunnen we in de toekomst verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Klimaatscenario
Nadere informatieKlimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Wat kunnen we in Nederland verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering) en het broeikaseffect? Waargenomen klimaatverandering KNMI 06 klimaatscenario
Nadere informatieToestand van het watersysteem november 2018
Toestand van het watersysteem november 218 Vlaanderen is milieu Documentbeschrijving Titel Toestand van het watersysteem - november 218 Samenstellers VMM, Afdeling Operationeel Waterbeheer Dienst Hoogwaterbeheer,
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland. november 2014
Maandoverzicht van het weer in Nederland november 2014 November 2014: Zeer zacht, zeer zonnig en droog Met veel zon en weinig wind ging de maand november bijna zomers van start. Op 1 november beleefde
Nadere informatiejan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec
2009 Jaar 2009: zeer zonnig en vrij droog Voor een uitgebreide beschrijving van het weer in 2009 zie: http://www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie/maand-en-seizoensoverzichten/2009/jaar Maximumtemperatuur
Nadere informatie3 Aan: Geïnteresseerden Droogteberichtgeving
3 Aan: Geïnteresseerden Droogteberichtgeving Droogtebericht Droogtebericht voor waterbeheerders, Na een droge juli maand en de neerslag die de afgelopen periode is gevallen in de vorm van buien, is de
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland. juni 2008
Maandoverzicht van het weer in Nederland juni 2008 Juni 2008: Juni 2008: Warm, zonnig en gemiddeld over het land vrij droog Voor een uitgebreide beschrijving van het weer in juni 2008 zie: http://www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie/maand-en-seizoensoverzichten/2008/juni
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland. mei 2008
Maandoverzicht van het weer in Nederland mei 2008 Mei 2008: Mei 2008: Uitzonderlijk warm, zeer zonnig en vrij droog Voor een uitgebreide beschrijving van het weer in mei 2008 zie: http://www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie/maand-en-seizoensoverzichten/2008/mei
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland. augustus 2009
Maandoverzicht van het weer in Nederland augustus 2009 Augustus 2009: Warm en zonnig, gemiddeld over het land droog Voor een uitgebreide beschrijving van het weer in augustus 2009 zie: http://www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie/maand-en-seizoensoverzichten/2009/augustus
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland. maart 2008
Maandoverzicht van het weer in Nederland maart 2008 Maart 2008: Maart 2008: Normale temperatuur, zeer nat en aan de zonnige kant Voor een uitgebreide beschrijving van het weer in maart 2008 zie: http://www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie/maand-en-seizoensoverzichten/2008/maart
Nadere informatieGrondwaterstanden juni 2016
Grondwaterstanden juni 2016 Kennisvraag: In beeld brengen van de grondwatersituatie zoals die buiten geweest is. Antwoord: op vrijwel alle meetlocaties waar analyse mogelijk was komt de maximale waterstand
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland. oktober 2008
Maandoverzicht van het weer in Nederland oktober 2008 Oktober 2008: Oktober 2008: Vrijwel normale temperatuur, zonnig en gemiddeld over het land vrij nat Voor een uitgebreide beschrijving van het weer
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland. februari 2008
Maandoverzicht van het weer in Nederland februari 2008 Februari 2008: Februari 2008: Zacht, zeer zonnig en vrij droog Voor een uitgebreide beschrijving van het weer in februari 2008 zie: http://www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie/maand-en-seizoensoverzichten/2008/februari
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland. september 2008
Maandoverzicht van het weer in Nederland september 2008 September 2008: September 2008: Vrij koel, aan de droge kant en zonnig Voor een uitgebreide beschrijving van het weer in september 2008 zie: http://www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie/maand-en-seizoensoverzichten/2008/september
Nadere informatieRISICOSIGNALERING Extreme kou
RISICOSIGNALERING Extreme kou Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut INLEIDING Extreme kou De temperatuur volgt een jaarlijkse cyclus die samenhangt met de zonnestand. Deze jaarlijkse cyclus is
Nadere informatieDroogtebericht. Watermanagementcentrum Nederland. Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) 29 juli 2013 Nummer
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 29 juli 2013 Nummer 2013-5 Neerslag draagt bij aan extra aanvoer van water, waterbeheerders houden waterkwaliteit
Nadere informatieENQUETE. Inventarisatie van wensen m.b.t. gegevens over klimaatverandering. Retourneer deze enquête a.u.b. aan:
ENQUETE Inventarisatie van wensen m.b.t. gegevens over klimaatverandering Binnen het BSIK-programma "Klimaat voor Ruimte" (website: http://www.klimaatvoorruimte.nl/) wordt veel aandacht besteed aan de
Nadere informatieDroogte monitoring. Coen Ritsema, Klaas Oostindie, Jan Wesseling
Droogte monitoring Coen Ritsema, Klaas Oostindie, Jan Wesseling Inhoud Droogte karakterisering KNMI Standardized Precipitation Index (SPI) Website Droogtemonitor Toekomstige website uitbreidingen? Droogte
Nadere informatieDroogtebericht. Watermanagementcentrum Nederland. Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) 28 april 2014 Nummer 2014-5
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 28 april 2014 Nummer 2014-5 Droog voor de tijd van het jaar, maar de situatie is goed beheersbaar Door
Nadere informatieKlimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014
Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek Scheldemondraad: Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid, 11 september 2009 Interregproject
Nadere informatieKLIMAATEFFECTSCHETSBOEK. Tabel 2.1 Schematisch overzicht van de trends in klimaatvariabelen, behandeld in dit hoofdstuk 16A
KLIMAATEFFECTSCHETSBOEK Tabel 2.1 Schematisch overzicht van de trends in klimaatvariabelen, behandeld in dit hoofdstuk 16A Hoofdstuk 2 Primaire klimaateffecten 2 PRIMAIRE KLIMAATEFFECTEN Tabel 2.1 geeft
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland. juli 2008
Maandoverzicht van het weer in Nederland juli 2008 Juli 2008: Juli 2008: Warm, nat en een normale zonneschijnduur Voor een uitgebreide beschrijving van het weer in juli 2008 zie: http://www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie/maand-en-seizoensoverzichten/2008/juli
Nadere informatie3 Aan: Geïnteresseerden Droogteberichtgeving
3 Aan: Geïnteresseerden Droogteberichtgeving Droogtebericht Droogtebericht voor waterbeheerders, Met de verwachte buien en de lagere temperaturen lijkt de droogtesituatie zich enigszins te herstellen.
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland. augustus 2008
Maandoverzicht van het weer in Nederland augustus 2008 Augustus 2008: Augustus 2008: Normale temperatuur, somber en nat Voor een uitgebreide beschrijving van het weer in augustus 2008 zie: http://www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie/maand-en-seizoensoverzichten/2008/augustus
Nadere informatieZoet is goed maar een beetje zout smaakt beter door Pier Vellinga *) Spaarwater eindsymposium Schouwburg de Harmonie, Leeuwarden, 12 maart 2019
Zoet is goed maar een beetje zout smaakt beter door Pier Vellinga *) Spaarwater eindsymposium Schouwburg de Harmonie, Leeuwarden, 12 maart 2019 Presentatie in drie delen: 1. Het klimaat verandert; wat
Nadere informatie9:45 Overzicht van de KNMI 06 klimaatscenario s. neerslag en potentiele verdamping. Aad van Ulden en Geert Lenderink
9:30 Inleiding ochtendvoorzitter Gerbrand Komen 9:45 Overzicht van de KNMI 06 klimaatscenario s Bart van den Hurk 10:15 Constructie van scenario s voor temperatuur, neerslag en potentiele verdamping Aad
Nadere informatie1. Algemeen klimatologisch overzicht, juli
Klimatologisch maandoverzicht juli 219 1. Algemeen klimatologisch overzicht, juli 219..... 1 2. Klimatologisch overzicht voor Ukkel, juli 219.... 4 Overzicht van de maandwaarden sinds 1981......... 4 Recordwaarden
Nadere informatieDroogtebericht. Watermanagementcentrum Nederland. Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) 7 juli 2014 Nummer 2014-12
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 7 juli 2014 Nummer 2014-12 Zuid-Nederland vrij droog; in Maas en Rijn voldoende water beschikbaar De
Nadere informatieDroogtemonitor. Watermanagementcentrum Nederland. Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) 28 juli 2015 Nummer 2015-9
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtemonitor 28 juli 2015 Nummer 2015-9 Droogte iets afgenomen na neerslag Door de recente neerslag in Nederland
Nadere informatie1. Algemeen klimatologisch overzicht, juni
Klimatologisch maandoverzicht juni 219 1. Algemeen klimatologisch overzicht, juni 219..... 1 2. Klimatologisch overzicht voor Ukkel, juni 219.... 4 Overzicht van de maandwaarden sinds 1981......... 4 Recordwaarden
Nadere informatieToestand van het watersysteem februari 2019
Toestand van het watersysteem februari 219 Vlaanderen is milieu Documentbeschrijving Titel Toestand van het watersysteem - februari 219 Samenstellers VMM, Afdeling Operationeel Waterbeheer Dienst Hoogwaterbeheer,
Nadere informatieZomermonitor rapport nr. 02. donderdag (week 29)
Zomermonitor 2013 rapport nr. 02 donderdag 18-07-2013 (week 29) Hoogheemraadschap van Rijnland afdeling Beleid team Monitoring Postbus 156, 2300 AD Leiden droogte@rijnland.net 071-3063351 1a. Opschaling
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland. december 2015
Maandoverzicht van het weer in Nederland december 2015 December 2015: Record zacht, droog en zonnig Met in een gemiddelde temperatuur van 9,6 C is december met afstand de zachtste decembermaand sinds tenminste
Nadere informatieDroogte in de stad Geohydrologie, civiele techniek en bouwkunde verbonden
Droogte in de stad Geohydrologie, civiele techniek en bouwkunde verbonden drs. ing. Maarten Kuiper Wareco ingenieurs ing. Arjen van Maanen Wat gaan we doen? Geohydrologische effecten van droogte (we meten,
Nadere informatie3 november 2014. Inleiding
3 november 2014 Inleiding In 2006 publiceerde het KNMI vier mogelijke scenario s voor toekomstige veranderingen in het klimaat. Het Verbond van Verzekeraars heeft vervolgens doorgerekend wat de verwachte
Nadere informatie3 Aan: Geïnteresseerden Droogteberichtgeving
3 Aan: Geïnteresseerden Droogteberichtgeving Droogtebericht Droogtebericht voor waterbeheerders, De afgelopen week is redelijk wat neerslag gevallen en is het neerslagtekort licht gedaald. De neerslag
Nadere informatie3 Aan: Geïnteresseerden Droogteberichtgeving
3 Aan: Geïnteresseerden Droogteberichtgeving Droogtebericht Droogtebericht voor waterbeheerders, Door de buien van de afgelopen periode heeft de droogtesituatie zich momenteel gestabiliseerd. Waterbeheerders
Nadere informatieDroogtebericht. Watermanagementcentrum Nederland. Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) 28 april 2015 Nummer 2015-2
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 28 april 2015 Nummer 2015-2 Ondanks droge aprilmaand voldoende water beschikbaar De maand april is tot
Nadere informatieKlimaatverandering & schadelast. April 2015
Klimaatverandering & schadelast April 2015 Samenvatting Het Centrum voor Verzekeringsstatistiek, onderdeel van het Verbond, heeft berekend in hoeverre de klimaatscenario s van het KNMI (2014) voor klimaatverandering
Nadere informatieKomende en volgende week blijft het warm en vrijwel droog. De neerslag zal onvoldoende zijn om het neerslagtekort niet verder op te laten lopen.
Extra WKC bericht Datum: 11-7-2018 Situatie: Aanhoudende droogte Afweging en advies Afgelopen twee dagen is er geen neerslag van betekenis gevallen. De grondwaterstanden en afvoeren zijn laag voor de tijd
Nadere informatieHoe extreem was de droogte van 2018?
Hoe extreem was de droogte van? Nienke Kramer, Marjolein Mens (Deltares), Jules Beersma (KNMI), Neeltje Kielen (Rijkswaterstaat) Met de nieuwe langjarige berekeningen van het Nationaal Water Model is voor
Nadere informatieMeteorologische gegevens,
Bron: KNMI. Indicator 1 april 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2013 bedroeg de
Nadere informatieDe droogte van 2018 Een analyse op basis van het potentiële neerslagtekort
De droogte van 2018 Een analyse op basis van het potentiële neerslagtekort Dit is een uitgave van: KNMI Rob Sluijter, Maarten Plieger, Geert Jan van Oldenborgh, Jules Beersma en Hylke de Vries Postbus
Nadere informatie1. Algemeen klimatologisch overzicht, februari
Klimatologisch maandoverzicht februari 219 1. Algemeen klimatologisch overzicht, februari 219.. 1 2. Klimatologisch overzicht voor Ukkel, februari 219. 3 Overzicht van de maandwaarden sinds 1981.........
Nadere informatie1. Algemeen klimatologisch overzicht, zomer
Klimatologisch seizoenoverzicht zomer 219 1. Algemeen klimatologisch overzicht, zomer 219... 1 2. Klimatologisch overzicht voor Ukkel, zomer 219.. 4 Overzicht van de seizoenswaarden sinds 1981.........
Nadere informatieAardrijkskunde samenvatting H2: Klimaat: is een beschrijving van het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar.
Samenvatting door S. 1016 woorden 28 februari 2016 6,2 47 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Aardrijkskunde samenvatting H2: Nadeel tropische klimaten: het vocht, en de insecten/ziektes.
Nadere informatieOverstromingen en wateroverlast
Atlasparagraaf Overstromingen en wateroverlast 1/6 In deze atlasparagraaf herhaal je de stof van Overstromingen en wateroverlast. Je gaat extra oefenen met het waarderen van verschijnselen (vraag 4 en
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland. oktober 2015
Maandoverzicht van het weer in Nederland oktober 2015 Oktober 2015: Vrij koud, droog en normale hoeveelheid zon Met een gemiddelde temperatuur van 9,9 C tegen een langjarig gemiddelde van 10,7 C was oktober
Nadere informatieDroogte-indices beter begrijpen
Droogte-indices beter begrijpen Sinds in 2003 de kade bij Wilnis bezweek, is bij de waterschappen de aandacht voor de droogtegevoeligheid van kaden verscherpt. Langdurige droogte kan namelijk effect hebben
Nadere informatieFactsheet KNMI waarschuwingen temperatuur
Factsheet KNMI waarschuwingen temperatuur Factsheet Temperatuur figuur 1 Schematisch overzicht van hoogste maximum- en minimumtemperaturen in De Bilt, gebaseerd op metingen over het tijdvak 1901- Risicosignalering
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland
Maandoverzicht van het weer in Nederland juli 2013 Juli 2013: Zeer warm, zonnig en droog Normaal wordt het in in juli 17,9 C, deze maand 19,2 C. Voor het eerst dit jaar kwam de gemiddelde maandtemperatuur
Nadere informatieNieuwe KNMIklimaatscenario s. Janette Bessembinder e.v.a.
Nieuwe KNMI klimaatscenario s Nieuwe KNMIklimaatscenario s 2006 2006 Janette Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Klimaatverandering Waargenomen veranderingen Wat zijn klimaatscenario s? Huidige en nieuwe
Nadere informatieDe KNMI 14 klimaatscenario s Ontwikkelingen De scenario s Voorbeelden
De KNMI 14 klimaatscenario s Ontwikkelingen De scenario s Voorbeelden Bart van den Hurk KNMI 2006 2009 2011 2014 KNMI 06 8 jaar verder IPCC 2007 en 2013 IPCC, 2007 IPCC, 2013 IPCC 2007 en 2013 IPCC, 2007
Nadere informatieDroogtebericht. Waterbeheerders nemen extra maatregelen tegen aanhoudende droogte. Watermanagementcentrum Nederland
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 23 mei 2011 Nummer 2011-07 Waterbeheerders nemen extra maatregelen tegen aanhoudende droogte Afgelopen
Nadere informatieStand van zaken na een half jaar opvolging van de grondwaterpeilen
Stand van zaken na een half jaar opvolging van de grondwaterpeilen Sinds eind december worden de grondwaterpeilen geregistreerd in 22 peilputten in de Zwinomgeving. Door het continu opvolgen van de schommelingen
Nadere informatieRuimtelijke klimaatscenario s voor Vlaanderen. & Impact op overstromingen en droogte
Ruimtelijke klimaatscenario s voor Vlaanderen & Impact op overstromingen en droogte Prof. dr. ir. Patrick WILLEMS KU Leuven - Afdeling Hydraulica Klimaateffecten & -impacten Klimaateffecten & -impacten
Nadere informatieKlimaatverandering in internationaal perspectief
Klimaatverandering in internationaal perspectief Gaan onze buurlanden uit van dezelfde verandering? Janette Bessembinder Stelling 1 Als de warme golfstroom tot stilstand komt, wordt het in Nederland minstens
Nadere informatieKlimaatscenario s, bandbreedtes en gebruik daarvan. Janette Bessembinder e.v.a.
Klimaatscenario s, bandbreedtes en gebruik daarvan Janette Bessembinder e.v.a. Opzet Waarom klimaatscenario s Bandbreedte extreme neerslag Transformatie Gebruik klimaatscenario s Klimaatscenario s Klimaatscenario
Nadere informatieGrondwaterstudie Fryslân
Nieuwsbrief Grondwaterstudie Fryslân Januari 2019 Terugblik en vooruitblik Een waterrijke provincie, dat is Fryslân! In de vorige nieuwsbrief vertelden we u al over het hoe en waarom van de Strategische
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland
Maandoverzicht van het weer in Nederland augustus 2013 Augustus 2013: Vrij warm, gemiddeld over het land droog en zonnig Augustus was een vrij warme maand met in een gemiddelde temperatuur van 18,1 C tegen
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland. september 2016
Maandoverzicht van het weer in Nederland september 2016 September 2016: Zeer warm, zeer droog en zeer zonnig Met in een gemiddelde temperatuur van 17,3 C tegen 14,5 C normaal was het de op twee na warmste
Nadere informatieMaandoverzicht van het weer in Nederland. september 2016
Maandoverzicht van het weer in Nederland september 2016 September 2016: Zeer warm, zeer droog en zeer zonnig Met in een gemiddelde temperatuur van 17,3 C tegen 14,5 C normaal was het de op twee na warmste
Nadere informatieWaterbeheer is normaal, dit is (voorlopig) het laatste droogtebericht van het seizoen.
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 15 augustus 2011 Nummer 2011-17 Waterbeheer is normaal, dit is (voorlopig) het laatste droogtebericht
Nadere informatieKlimaat, -verandering en -scenario s
Klimaat, -verandering en -scenario s Janette Bessembinder et al. Opzet presentatie Wat is klimaat en klimaatverandering Waargenomen veranderingen Klimaatscenario s Klimaatdienstverlening 1 Wat is klimaat?
Nadere informatie1. Algemeen klimatologisch overzicht, mei
Klimatologisch maandoverzicht mei 219 1. Algemeen klimatologisch overzicht, mei 219..... 1 2. Klimatologisch overzicht voor Ukkel, mei 219.... 4 Overzicht van de maandwaarden sinds 1981......... 4 Recordwaarden
Nadere informatieKLIMAATVERANDERING. 20e eeuw
KLIMAATVERANDERING 20e eeuw Vraag De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met 0.2-0.5 C 0.6-0.9 C Antwoord De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met
Nadere informatie