Bijlagen. Bijlagen 105
|
|
- Sonja Brouwer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Bijlagen Bijlagen 105 Bijlage 1 EPAS Rapportage Bijlage 2 Demmonificatietesten uitgevoerd door Grontmij 125 Bijlage 3 Opzet analysepakketten GWL Bijlage 4 Literatuuronderzoek en aanvullend labonderzoek; Effect van componenten uit de DMF-urine matrix op anammox in de DEMON. 135 Bijlage 5 Rapportages Grontmij antibioticaeffectmetingen Bijlage 6 Resultaten analyse medicijnen en antibiotica in SOURCE urine 177 Bijlage 7 Kengetallen kostenberekeningen SOURCE
2 104
3 Bijlage 1 EPAS rapportage 105
4 106
5 107
6 108
7 109
8 110
9 111
10 112
11 113
12 114
13 115
14 116
15 117
16 118
17 119
18 120
19 121
20 122
21 123
22 124
23 Bijlage 2 De-ammonificatietesten uitgevoerd door Grontmij 125
24 126
25 De-ammonificatietesten uitgevoerd door Grontmij Tijdens het vooronderzoek is door Grontmij op laboratoriumschaal onderzoek uitgevoerd naar de ontwikkeling van de ammonium oxidatie activiteit en de de-ammonificatie activiteit bij een oplopend gehalte DMF. Door een geleidelijke batchgewijs toegepaste toevoeging van DMF aan de-ammonificerend slib (afkomstig van het DEMON proces) wordt de zoutconcentratie in de reactor geleidelijk verhoogd. Het doel van deze proef is verder om het DEMON slib in de tijd te laten adapteren aan een steeds hogere zoutconcentratie en het verloop van de afzonderlijke activiteiten hierbij te volgen. Nitrificatie testen Allereerst zijn er proeven uitgevoerd om de invloed van DMF op de nitrificatie activiteit te bepalen. Nitrificatie is het proces waarbij ammonium via nitriet wordt geoxideerd tot nitraat. Voor deze omzetting zijn nitrificerende bacteriën verantwoordelijk. Nitrificerende bacteriën kunnen worden onderscheiden in twee klassen. De ammonium oxiderende bacteriën (AOBs) die ammonium omzetten naar nitriet en nitriet oxiderende bacteriën (NOBs) die nitriet omzetten naar nitraat. De nitrificatie activiteit wordt gemeten door de reactor enige tijd te beluchten. De afname van het gehalte ammonium in combinatie met een toename van het nitriet- (en nitraat) gehalte in de tijd kan AOB en de NOB activiteit bepaald worden. Voor het DEMON proces is nitriet oxidatie ongewenst omdat de-ammonificerende bacteriën en NOB s competeren voor nitriet. Uit de literatuur is bekend dat NOB s gevoeliger zijn voor hogere vrije ammoniak concentraties dan AOB s. Om deze reden wordt de ammoniumconcentratie steeds verder verhoogd om te bepalen wat voor effect dit heeft op de AOB en de NOB activiteit. Een weergave van de opstelling is weergegeven in de figuur hieronder. Laboratoriumopstelling nitrificatie en de-ammonificatietesten. De activiteitstesten zijn uitgevoerd in één reactor met een volume van ca ml. De reactor is uitgerust met een bovenmenger. Beluchting vindt plaats door perslucht (door een wasfles) door de reactor te leiden. De reactor is geplaatst in een waterbad met een temperatuur van 30 C. Een plastic plaat op de reactor zorgt ervoor dat de verdamping vanuit de reactor zoveel mogelijk wordt tegengegaan. Deze plaat is voorzien van twee gaatjes voor de menger en voor de aanvoerslang voor de beluchting. 127
26 Voordat de beluchting is aangezet zijn ammonium-, nitriet-, en nitraat concentraties gemeten. Na één uur is de beluchting uitgezet en worden de metingen herhaald. Tevens worden de ph en de geleidbaarheid gemeten. Als startvolume is 1000 ml slib afkomstig van de DEMON full scale rejectiewater behandelingsinstallatie Apeldoorn geïncubeerd. In eerste instantie zijn de activiteitstesten uitgevoerd op het ruwe slib (nultest) om referentiewaardes voor de nitrificatie activiteit te bepalen. Vervolgens is geleidelijk een klein volume DMF toegevoegd, in die mate dat de ammoniumconcentratie in de reactor langzaam oploopt tot maximaal 300 mg NH 4 N/l. Door toevoeging van DMF zal de zoutconcentratie in de reactor geleidelijk oplopen. Gedurende alle testen zijn de ammonium-, nitriet- en nitraatconcentraties periodiek gemeten. Daarnaast zijn de ph en de geleidbaarheid (Ec) gemeten aan het begin en aan het eind van een proef. Op deze wijze is het effect van de zoutconcentratie op de activiteit en het effect van de ammoniumconcentratie op de activiteit apart van elkaar gemeten. De resultaten van de nitrificatietesten zijn weergegeven in de figuur hieronder. AOB en NOB activiteit als functie van ammoniumconcentratie en geleidbaarheid (waarden tussen haakjes). Uit bovenstaande figuur kan worden afgeleid dat NOBs sterk geremd worden bij ammoniumconcentraties boven de 150 mg/l. Een licht herstel bij hogere ammoniumconcentraties wordt wel waargenomen maar bij deze metingen is de zoutconcentratie lager. Aangezien de matrix steeds zouter wordt in de tijd wordt verwacht dat er (vrijwel) geen NOB activiteit zal plaatsvinden bij hoge ammoniumconcentraties. Dit is gunstig voor het DEMON proces. De-ammonificatie testen De de-ammonificatie activiteit wordt bepaald in monsterflesjes van 100 ml. Voor aanvang van het experiment wordt 100 µl (14.78 % w/w) NaNO 2 stock oplossing toegevoegd (ca 30 mg NO 2 -N/l) en worden de ammonium-, nitriet- en nitraatconcentraties gemeten. De monsterflesjes worden op een magneetplaatje in een incubator van 30 C gezet. Na minuten wordt een meting gedaan en wordt de nitrietconcentratie gemeten. De afname van nitriet is een maat voor de-ammonificatie activiteit van het slib. Door extrapolatie kan 128
27 vervolgens worden bepaald wanneer een volgend monster wordt genomen. Tegen het eind van het experiment, waarbij vrijwel al het nitriet is omgezet, worden ook de ammonium-, en nitraatconcentratie gemeten. De stochiometrie van de reactie geeft een indicatie van de te meten concentraties ammonium en nitraat. Het is belangrijk de tijd te noteren die nodig is voor de omzetting. Aan de hand van de tijd kan de activiteit worden uitgerekend. De activiteit wordt uitgedrukt in mg NH 4 -N/gTSS/h of mg NH 4 -N/l/h. Voor het vaststellen van de de-ammonificatie activiteitstesten is begonnen met een nultest waarbij de slibconcentratie 6,4 g TSS/l bedroeg. De activiteit is berekend door de omzettingstijd van 30 mg NO 2 -N/l te bepalen. Aan de hand van stoichiometrie van de omzetting kan vervolgens de activiteit worden berekend. De resultaten staan weergegeven in de tabel hieronder De-ammonificatietesten zonder toevoeging van DMF (nultest) DMF Tijd (min) NH 4N (mg/l) NO 2N (mg/l) NO 3N (mg/l) 0% X 17.4 X 45 X 8.0 X % X 20.2 X 60 X 7.0 X Slibconc (g TSS/l) De-ammonificatie activiteit (mg NH 4N/l/h) 6,4 14,0 6,4 15,7 De-ammonificatie activiteit (mg NH 4N/g TSS/h) 2,19 2,45 Bij beide nultesten is een stoichiometrische afname van NH 4 -N en NO 2 -N waarneembaar die overeenkomt met de anammox reactie. Hierbij is de anammox activiteit van het slib aangetoond. Vervolgens is de proef wederom uitgevoerd inclusief een deel DMF. De resultaten zijn weergegeven in de tabel hieronder. De-ammonificatie activiteitstesten na toevoeging van DMF DMF Tijd (min) NH 4N (mg/l) NO 2N (mg/l) NO 3N (mg/l) 5% X 18.9 X 120 X 4.88 X % X 25.2 X 120 X 20.6 X Slibconc (g TSS/l) De-ammonificatie activiteit (mg NH 4N/l/h) 6,4 6,92 6,4 3,90 De-ammonificatie activiteit (mg NH 4N/g TSS/h) 1,08 0,61 Het eerste experiment is uitgevoerd bij een DMF aandeel van 5%. Bij deze proef was de activiteit ongeveer een factor 2 lager in vergelijking met de nultest. Bij een DMF percentage van 10% was de activiteit zelfs een factor 10 lager. Net als bij de nitrificatietesten stijgen de ammonium- en zoutconcentratie te snel door dit relatief lage aandeel DMF. Continu testen in de Baby DEMON Gedurende de periode april 10 tot juli 10 zijn activiteitstesten uitgevoerd in een laboratorium chemostaat opstelling van 5 liter. De reactor is gevuld met DEMON slib uit de reactor in 129
28 Apeldoorn. De DEMON cyclus is ingesteld op 1200 seconden (3 cycli per uur). Gedurende een cyclus wordt de reactor 200 seconden belucht en 1000 seconden niet belucht. De ph bandbreedte wordt ingesteld op 6,9 als ondergrens en 7,7 als bovengrens, het DO setpoint bedraagt 0,3 mg/l. Na de nulmeting is geleidelijk onbehandelde DMF toegevoegd. Per cyclus wordt de influentpomp één seconde (1,08 ml) aangezet zodat het slib geleidelijk kan adapteren aan de toenemende zoutconcentraties. De geleidbaarheid is hierbij opgelopen van 5 tot 20 ms/cm aan het einde van de proef. De hoge geleidbaarheid is te verklaren door het feit dat vanwege de lage dosering van DMF en verdamping a.g.v. de regelmatige beluchting van de reactor inhoud flinke verdamping is opgetreden. Hierdoor dienen de resultaten van deze test wat betreft zoutlast als worst-case beschouwd te worden. Aangezien de activiteit hoger ligt dan de inkomende ammoniumvracht vanuit het DMF wordt NH 4 Cl (in droge vorm) aan de reactor toegevoegd tot de NH 4 -N concentratie ongeveer gelijk is aan 250 mg/l. Vervolgens wordt het aanwezige ammonium in de reactor omgezet tot een concentratie van 100 mg/l is bereikt. De lineaire afname van NH 4 -N in de reactor staat gelijk aan de totale activiteit in het systeem uitgedrukt in mg NH 4 -N/l/h. In de figuur hieronder is de totale activiteit uitgezet tegen het volume DMF dat is toegediend. DEMON activiteit als functie van de hoeveelheid toegediende DMF Uit deze figuur valt te concluderen dat de activiteit in het systeem direct verminderd is na toediening van DMF en tot circa 25% van de oorspronkelijke activiteit afneemt vanaf een 1:1 mengverhouding. 130
29 Bijlage 3 Opzet analyse pakketten GWL 131
30 132
31 Monstername punten gedurende periode 0 t/m 3 Monstername punten, frequentie en pakket periode 0 t/m 3 Periode 0 t/m Periode 3 Monster Beschrijving Analyse Pakket (Ongefiltreerd) Punten Wekelijks Maandelijks A Opslag DMF S101 + NH 4 -N B Opslag urine S101 + NH 4 -N C Influent aerobe tank S101 + S105 S167 D Actief slib nabezinker S167 E Effluent aerobe tank S103 + S105 S167 F Effluent struviet reactor S101 + S105 S167 G Influent DEMON H Effluent/inhoud DEMON S103 + S105 S167 + Co en Mo I Aflaat DEMON Monstername punten gedurende periode 4 Monstername punten, frequentie en pakket periode 4 Periode 4 Monster punten A B C D E F G H I Beschrijving Opslag urine Opslag DMF Influent aerobe tank Actief slib nabezinker Effluent aerobe tank Effluent struvietreactor Influent DEMON Effluent/Inhoud DEMON Aflaat DEMON Analysepakket (Ongefiltreerd) Analysespakket (Gefiltreerd) Wekelijks Maandelijks Wekelijks Maandelijks S101 + NH 4 -N S101 + NH 4 -N S101 + S105 S167 S101 + S105 S167 S101 + S105 Na,K,Mg,Ca,Mn S101 + S105 Na,K,Mg,Ca,Mn S101 + S105 Na,K,Mg,Ca,Mn S101 + S105 Na,K,Mg,Ca,Mn S101 + S Na,K,Mg,Ca,Mn S103 + S105 S167 S103 + S105 Na,K,Mg,Ca,Mn S103 + S105 Na,K,Mg,Ca,Mn
32 Code S101 (vh 9) S105 (vh 14) S103 (vh 11) Pakketnaam Pakket inhoud (ILOW) Range (mg/l) Influent klein CZV volgens NEN-ISO (11) (Dommel) Onopgeloste bestandsdelen (8) Kjeldahl Stikstof (11) Totaal Fosfaat (11) Orthofosfaat (6) ph (2) 4 12 Effluent additioneel Cl - (6) (Aa en Maas) SO 2-4 (8) BZV (12) Effluent klein CZV volgens NEN-ISO (11) (Dommel) Onopgeloste bestanddelen (8) Kjeldahl Stikstof (11) Fosfaat Totaal (11) Orthofosfaat (6) ph (2) 4 12 Nitriet (NO2-N) (6) Nitriet en nitraat (NOx-N) (6) NH4-N(6) S167 (vh 5) Totaal metalen (ongefiltreerd) 8 Standaardmetalen (40) (Cu,Cr,Zn,Pb,Cd,Al,Fe,Ni) Spoorelementen 5 Alkalimetalen (25) Na: (Na,K,Ca,Mg,Mn) Ca: Onopgeloste bestanddelen (8) Mg: Ontsluiten Metalen (15) K:
33 Bijlage 4 Literatuuronderzoek en aanvullend labonderzoek; Effect van componenten uit de DMF-urine matrix op anammox in de DEMON 135
34 136
35 Literatuuronderzoek en aanvullend labonderzoek; Effect van componenten uit de DMF-urine matrix op anammox in de DEMON Naar aanleiding van het wegvallen van de biologische activiteit in de DEMON is nader onderzoek uitgevoerd naar mogelijk remmende componenten in de DMF-urine matrix: Er is een literatuurstudie uitgevoerd om te bepalen welke oorzaken verantwoordelijk kunnen zijn geweest voor het wegvallen van met name de anammoxactiviteit. Er zijn aanpassingen uitgevoerd aan procesonderdelen die voor de DEMON geschakeld zijn, zoals het verminderen van de hydraulische verblijftijd voor alle procesonderdelen om reductie van sulfaat en daarmee sulfide vorming te voorkomen Op basis van bovenstaande punten zijn aanvullende laboratoriumtesten uitgevoerd Op basis van literatuuronderzoek 1 zijn meerdere factoren gevonden die van invloed zouden kunnen zijn op de populatie in de DEMON en meer in het bijzonder op anammox bacteriën: Sulfide Organisch materiaal, BZV/CZV en humuszuren Gesuspendeerd materiaal verhindert contact tussen bacteriën en substraat Zout Vrije ammonia en vrij HNO 2 (o.a. Dapena Mora et al., 2007). Op basis van de aanwezigheid van deze componenten in de matrix is een selectie gemaakt. Sulfide Uit literatuurstudie blijkt dat anammox bacteriën met 60% geremd worden bij sulfide concentraties van 1-2 mm (32-64 mg/l). De toxiciteit van sulfide hangt samen met de ph. Vooral sulfide in de ongedissocieerde (waterstofsulfide) vorm is toxisch. Doordat dit molecuul geen lading heeft dringt het makkelijk in de cel. Eénmaal in de cel gaat H 2 S irreversibel complexen o.a. met aanwezig Fe (vaak aanwezig in het actieve centrum van enzymen) waardoor de moleculaire reacties in de cel stil komen te liggen en de cel afsterft. Sulfide is aanwezig in de DMF-urine-matrix, maar de hoeveelheid is slechts eenmalig bepaald en was toen ongeveer 104 mg/l. Afhankelijk van de condities in een processtap kan sulfide gevormd worden uit sulfaat of andere geoxideerde S-verbindingen of juist worden omgezet tot bijvoorbeel zwavel en sulfaat. Of dit ook daadwerkelijk gebeurt hangt bijvoorbeeld af van de zuurstofconcentratie. Echter ook andere stoffen als nitraat en ijzer kunnen hierbij een rol spelen. De sulfaatconcentratie in het influent van de mengtank (T03) bedroeg ongeveer mg/l bedraagt (Figuur B4-1). Na behandeling van de DMF-urine matrix in de aerobe tank is de sulfaatconcentratie aanzienlijk hoger (T05) waarschijnlijk door oxidatie van gereduceerde zwavelverbindingen. Daarentegen bevat het effluent van de SOURCE pilot weer een lagere concentratie sulfaat. Waarschijnlijk wordt een deel van het sulfaat biologisch of fysisch-chemisch chemisch vastgelegd of dat een deel wederom gereduceerd is naar zwavel of sulfide. Sulfaatreductie is, op basis van de gehele verblijftijd tussen de aerobe tank en de DEMON, goed mogelijk. Bovendien zijn de redoxpotentialen tussen de aerobe tank en de DEMON zijn laag (- 400 mv). Op basis van Figuur B4-1 kan worden berekend dat in november en december (sulfaatafname tussen aerobe tank en DEMON ~700 mg/l) ongeveer mg/l opgelost H 2 S aanwezig kan zijn geweest (ph 7.5)..Een remming van anammox door sulfide kan dus niet worden uitgesloten. 1 Geraadpleegde literatuur is weergegeven aan eind van de bijlage. 137
36 Figuur B4-1 Sulfaatconcentraties in de matrix op verschillende plaatsen in de SOURCE installatie (T03: inhoud mengtank, T05: effluent aerobie; T10: effluent DEMON. Als actie hierop is besloten om de verblijftijd tussen de aerobe tank en de DEMON te verkorten door het influent van de DEMON direct uit de nabezinker te halen. Hierdoor is de verblijftijd tussen de aerobe tank en de DEMON verminderd van 12 dagen naar 6 uur. Bij de eenmalige sulfidemeting bleek dat na de aerobe stap geen sulfide meer in het water aanwezig was. Ook in de rest van de installatie was de concentratie te laag om te detecteren. ecteren. Op basis van die gegevens kan (voorzichtig) worden geconcludeerd dat het sulfide vrijwel allemaal reageert in de aerobe tank. Deze resultaten lijken tegenstrijdig te zijn met de resultaten uit Figuur B4-1. Echter, het uit sulfaat gevormde sulfide zou na vorming kunnen neerslaan. Ook kan in plaats van sulfide een andere zwavelverbinding zijn gevormd. De toxiciteit van andere zwavelverbindingen op anammox bacteriën is echter niet bekend. Organisch materiaal - BZV/CZV en humuszuren Volgens Dapena-Mora et al. (2006) hebben verhoogde concentraties BZV een negatieve invloed op de anammox activiteit. Uit dat onderzoek blijkt dat bij concentraties van 25 mm NaAc (BZV 1600 mg/l) de activiteit daalt naar 80% van de oorspronkelijke activiteit. Afgezien daarvan an heeft een zo laag mogelijke BZV/N verhouding is gunstig voor de selectie (het ophopen) van anammox bacteriën in de DEMON. Een hogere verhouding zou heterotrofe omzetting van nitriet (denitrificatie) in de DEMON kunnen bevorderen. In de aerobe tank wordt respectievelijk 30% CZV en 60% BZV verwijderd bij een HRT ox van 1,8 dag. De BZV concentraties in het effluent van beluchte tank varieerden in periode 1 tussen de mg/l. Als actie hierop is gekeken hoe de CZV en BZV verwijdering in de aerobe tank verder verbeterd kan worden: 138
37 De ph in de aerobe tank is tijdelijk verlaagd door toediening van salpeterzuur 2, zodat de vrije ammoniuakconcentratie in de aerobe tank lager zou worden. Aangezien de ph in de aerobe tank zonder zuurdosering vrij hoog was (rond ph 8,5) was de verwachting dat zuurdosering zowiezo zou leiden tot een ph (onder ph 8) waarbij de activiteit van de micro-organismen organismen in de tank hoger zou zijn. Daarnaast was de verwachting dat een ph verlaging zou ook positieve gevolgen kunnen hebben voor de struvietvorming (zie ook elders in deze rapportage). In de opslagtank (T-02) is een verwarmingselement aangebracht zodat de temperatuur boven de 10 C werd gehandhaafd en de biologische activiteit niet kon dalen als gevolg van een daling van de temperatuur. Uit literatuuronderzoek is wel gebleken dat humuszuren een remmende werking hebben op anammox bacteriën maar dit is nooit goed gekwantificeerd. De remming zou berusten op sorptie van humuszuren aan de celwand van de bacteriën en verstoring van de natuurlijke uitwisseling van voedings- en afvalstoffen vanuit de cel. Verlaging van de concentratie humuszuren kan mogelijk een positief effect hebben op de activiteit in de DEMON. Bij een kleinschalige test op laboratoriumschaal is bepaald in hoeverre humuszuren kunnen worden verwijderd door middel van flocculatie met ijzer(iii)chloride. Door de hoge zoutconcentratie in de matrix was het niet mogelijk de humuszuren te verwijderen met een flocculant. In periode 2 zijn geen extra maatregelen ondernomen om de concentratie humuszuren te verlagen. Zouten Osmotische stress kan een oorzaak zijn geweest voor het wegvallen van de activiteit in de DEMON. Onder andere ammonium en natrium kunnen als ionen een remmende werking hebben op de activiteit. In een continu test in het laboratorium (5L) is getest wat de invloed is van de toenemende zoutconcentratie op de prestatie van de DEMON. Om uit te sluiten dat humuszuren of andere organische verbindingen invloed hebben op de activiteit is slechts ammoniumchloride (NH 4 Cl) en kaliumbicarbonaat (KHCO 3 ) toegevoegd als kunstmatige voeding. Deze twee zouten zijn het meest aanwezig in de mestmatrix. Voor het experiment is gebruik gemaakt van DEMON slib uit de reactor in Apeldoorn. Gedurende de test is steeds batchgewijs NH 4 Cl en KHCO 3 toegevoegd in een molaire verhouding (NH + 4 : HCO - 3 ) van 1. Als startconcentratie is uitgegaan van een ammoniumconcentratie van 4000 mg/l. Het batchgewijs voeden is bewust gedaan om te kijken of een directe osmotische shock ook een bijdrage levert aan het wegvallen van de activiteit. De reactor is steeds gevoed tot 250 mg NH 4 -N/l. Een nieuwe batch kunstmatig medium is steeds toegevoegd als de omzettingssnelheid afnam. Op deze manier nam de zoutconcentratie in de reactor steeds verder toe. De geleidbaarheid is op deze manier opgevoerd naar 13 ms/cm. Dit was vergelijkbaar met de geleidbaarheid die gemeten werd in de DEMON in periode 1. De proef heeft plaatsgevonden over een tijdspanne van 12 dagen. Als eerste is een nultest uitgevoerd bij een regime van 15 minuten beluchten en 20 minuten onbelucht. Voor deze waardes is gekozen omdat de reactor in Apeldoorn op het moment van monstername onder dat regime draaide. De resultaten van de proef zijn weergegeven in Figuur B Dosering van salpeterzuur heeft meerdere voordelen ten opzichte van zoutzuur dat eerder werd gedoseerd. Salpeterzuur kan in een hogere concentratie worden toegediend omdat het minder snel dampt en beter past binnen de vergunningsvoorschriften voor de pilotinstallatie. Hierdoor zal de volumetrische zuurconsumptie lager liggen dan dat eerder geconstateerd was met zoutzuurdosering. Daarnaast kan het tegen-ion, nitraat, worden gebruikt als electronacceptor op plaatsen in de aerobe tank waar de zuurstofspanning wellicht lager is. Door de-nitrificatie kan het CZV/BZV verwijderingsrendement verder worden verhoogd. 139
38 AOB en Anammox activiteit als functie van geleidbaarheid (1200 s belucht/1500 s onbelucht) AOB Anammox Totaal 50 Activiteit [mg NH4N/L/h] Losse anammox activiteitstest NO2N ophoping Wegvallen anammox act. 300 s belucht 2400 s onbelucht ,30 5,00 6,00 7,00 8,92 8,92 10,95 13,13 13,13 17,80 Geleidbaarheid [ms/cm] Figuur B4-2 Totale DEMON activiteit als functie van oplopende geleidbaarheid. Uit Figuur B4-2 blijkt dat de totale activiteit bij de nultest rond de 10 mg NH 4 -N/l/h bedraagt. Omdat deze periode geen activiteitsmetingen tsmetingen in Apeldoorn zijn uitgevoerd is het niet mogelijk om te zeggen of de gemeten activiteit overeenkomt. Wat wel zichtbaar is, is dat de activiteit gedurende proef de activiteit in de reactor toenam met een toenemende zoutconcentratie. Een duidelijke e verklaring kan hiervoor niet gegeven worden, wellicht dat het slib wederom geactiveerd moest worden na incubatie. Bij een geleidbaarheid van 9 ms/cm is er zelfs nog geen verlies van activiteit waarneembaar. Om te kijken hoe de totale activiteit is opgebouwd zijn er losse nitritatie- en de-ammonificatietesten uitgevoerd, zoals beschreven in paragraaf. Bij een geleidbaarheid van 13 ms/cm vindt lichte nitrietophoping plaats. Dit wordt veroorzaakt doordat er meer nitriet geproduceerd tijdens nitritatie dan er wordt geconsumeerd door de-ammonificatie. Uit figuur.. is ook zichtbaar dat de nitritatie activiteit verder toeneemt terwijl de de-ammonificatie activiteit constant blijft op 11 mg NH 4 - N/l/h. De laatste meting, uitgevoerd bij een geleidbaarheid 17,80 ms/cm vertoonde vrijwel geen de-ammonificatie activiteit meer, ook niet bij aangepaste procesomstandigheden. Uit deze test kan geconcludeerd worden dat de oplopende zoutconcentratie in de DEMON pas invloed heeft bij een hogere geleidbaarheid. De geleidbaarheid waarbij voor de eerste maal lichte nitrietophoping plaatsvond was bij 13 ms/cm. Dit komt overeen met de evenwichtswaarde die in de DEMON op locatie werd gemeten in periode 1. Het is dus niet waarschijnlijk dat primair de hogere zoutconcentraties verantwoordelijk zijn voor het wegvallen van de activiteit in de reactor. Op basis van deze gegevens ligt het meer voor de hand dat een combinatie van oplopende zoutconcentratie, aanwezigheid van CZV, BZV en humuszuren de basis is geweest voor het wegvallen van de activiteit. Overige acties Het effect van de tot dat moment gebruikte antischuim op de-ammonificatie is onbekend. Om er zeker van te zijn dat het antischuim middel vanuit de aerobe tank geen invloed heeft op de prestaties in de DEMON is besloten over te stappen op een antischuimmiddel dat ook 140
39 gebruikt wordt in de DEMON in Apeldoorn. Dit middel is specifiek voor dit soort toepassingen en krachtiger dan het tot dan toe gebruikte antischuim middel. Dapena-Mora, A., I. Fernández, J. L. Campos, A. Mosquera-Corral, R. Méndez, and M. S. M. Jetten Evaluation of activity and inhibition effects on Anammox process by batch tests based on the nitrogen gas production. Enzyme and Microbial Technology 40: Dapena-Mora, A., J. R. Vázquez-Padín, J. L. Campos, A. Mosquera-Corral, M. S. M. Jetten, and R. Méndez Monitoring the stability of an Anammox reactor under high salinity conditions. Biochemical Engineering Journal 51: Hwang, I. S., K. S. Min, E. Choi, and Z. Yun Nitrogen removal from piggery waste using the combined SHARON and ANAMMOX process. Water Science & Technology 52: Isaka, K., Y. Suwa, Y. Kimura, T. Yamagishi, T. Sumino, and S. Tsuneda Anaerobic ammonium oxidation (anammox) irreversibly inhibited by methanol. Applied Microbiology and Biotechnology 81: Jensen, M. M., B. Thamdrup, and T. Dalsgaard Effects of specific inhibitors on anammox and denitrification in marine sediments. Appl. Environ. Microbiol. 73: Kartal, B., M. Koleva, R. Arsov, W. van der Star, M. S. M. Jetten, and M. Strous Adaptation of a freshwater anammox population to high salinity wastewater. Journal of Biotechnology 126: Molinuevo, B., M. C. García, D. Karakashev, and I. Angelidaki Anammox for ammonia removal from pig manure effluents: Effect of organic matter content on process performance. Bioresource Technology 100: Qiao, S., T. Yamamoto, M. Misaka, K. Isaka, T. Sumino, Z. Bhatti, and K. Furukawa High- rate nitrogen removal from livestock manure digester liquor by combined partial nitritation anammox process. Biodegradation 21: Van Hulle, S. W. H., H. J. P. Vandeweyer, B. D. Meesschaert, P. A. Vanrolleghem, P. Dejans, and A. Dumoulin Engineering aspects and practical al application of autotrophic nitrogen removal from nitrogen rich streams. Chemical Engineering Journal 162:1-20. Yamamoto, T., K. Takaki, T. Koyama, and K. Furukawa Long-term stability of partial nitritation of swine wastewater digester liquor and its subsequent treatment by Anammox. Bioresource Technology 99:
40 142
41 Bijlage 5 Antibiotica effectmetingen Rapportages Grontmij antibioticaeffectmetingen 143
42 144
43 145
44 146
45 147
46 148
47 149
48 150
49 151
50 152
51 153
52 154
53 155
54 156
55 157
56 158
57 159
58 160
59 161
60 162
61 163
62 164
63 165
64 166
65 167
66 168
67 169
68 170
69 171
70 172
71 173
72 174
73 175
74 176
75 Bijlage 6 Resultaten analyse medicijnen en antibiotica in Source urine 177
76 178
77 179
78 180
79 181
80 182
81 Bijlage 7 Kengetallen van exploitatiekosten SOURCE 183
82 184
83 Gebruikte kengetallen bij raming van exploitatiekosten SOURCE 1. Kapitaalslasten jaarlijkse kapitaalslasten conform annuïteiten methode economische afschrijvingsperiode 8 jaar rekenrente (incl. Inflatiecorrectie) 6 % 2. Personeel jaarlijkse kosten 1 Fte benodigde inzet voor SOURCE ,7 Fte 3. Chemicaliën anti-schuim, diverse overige chemicaliën (schatting) 0,06 per m 3 influent kengetal magnesiumchloride dosering bij 10% molair overdosering 0,85 per kg P verwijderd 4. Elektriciteit benodigd voor beluchtingsystemen 2 kg O 2 (OC) / kwh verbruik voor overige apparatuur 85% van opgestelde vermogen bedrijfstijd 350 dagen per jaar kwh prijs 0,10 per kwh 5. Slibverwerking tarief voor verwerking, ontwatering en eindverwerking 550 per ton ds 6. Jaarlijks onderhoud van het totale investeringsbedrag 1,50% 7. Lozing effluent SOURCE op RWZI kostprijs per v.e. 15 omgerekend betekent dit een bijdrage van ca. 1,80/ton SOURCE effluent 8. Aardgas Uitgangspunt: Restwarmte op een RWZI wordt maximaal benut verondersteld dat in 10% van de tijd bijstoken met aardgas noodzakelijk is. bijstoken totale warmtebehoefte met aardgas omzettingsrendement energie-inhoud inhoud aardgas Aardgasprijs 9. Onvoorzien voor de posten 2 tot en met 8 10% 90% 35 MJ/Nm 3 0,28 per Nm 3 10% 10. Opbrengst struviet per ton struviet
AWZI Schiphol. Ervaringen met het DEMON-proces. Marthe de Graaff. 22 mei 2019
AWZI Schiphol Ervaringen met het DEMON-proces Marthe de Graaff 22 mei 2019 AWZI Schiphol In eigendom vanaf 2004 3.000 5.000 m 3 /d afvalwater van: Passagiers Bedrijven Schiphol terrein Catering Fecaliën
Nadere informatieSource. Dinsdag 24 mei Stowa Afvalwaterketen Symposium Marlies Kampschreur
Source 1 Dinsdag 24 mei Stowa Afvalwaterketen Symposium Marlies Kampschreur Wat is SOURCE? 2 Simultaneous Removal of Human and Veterinary Pharmaceuticals and Nutrients ( ) Met medewerking van: Wat is SOURCE?
Nadere informatieKRW symposium 9 mei Epe. Anammox in de hoofdstroom: een quantum leap in stikstofverwijdering!
1 KRW symposium 9 mei Epe Anammox in de hoofdstroom: een quantum leap in stikstofverwijdering! rwzi Dokhaven locatie pilotinstallatie 2 3 RWZI Dokhaven Grootste RWZI WSHD 560.000 v.e. 150 Capaciteit ca.
Nadere informatieBepaling van het Biochemisch Zuurstofverbruik (BZV) in oppervlaktewater
Bepaling van het Biochemisch Zuurstofverbruik (BZV) in oppervlaktewater april 2005 One Cue Systems Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming
Nadere informatieFull scale de-ammonificatie in de waterlijn
Full scale de-ammonificatie in de waterlijn 1 Met DEMON en EssDe Harm Baten Hoogheemraadschap van Rijnland Annette Buunen - Grontmij Nederland B.V. (part of Sweco) Full scale de-ammonificiatie in de waterlijn
Nadere informatieEindexamen scheikunde 1-2 vwo 2008-I
Anammox In deze opgave staat een bacteriële omzetting van ammoniumionen met nitrietionen centraal, de zogenoemde anammoxreactie. Bij deze opgave horen twee tekstfragmenten die zijn afgedrukt in de bijlage
Nadere informatieDe afvalwaterzuivering als energiefabriek
De afvalwaterzuivering als energiefabriek Joop Colsen Energiebesparing op RWZI s anno 2010 www.colsen.nl info@colsen.nl Introductie (1) Afvalwaterzuivering levert energie op: Door vergisting van biomassa
Nadere informatiePraktijk : Voorschrift bacterieel wateronderzoek
LTO42 Toets 5.1 Boek: Biologie voor het MLO. (zesde druk) H17, pag 347 t/m 350 H17, pag 354 t/m 357 H17, pag 362 t/m 373 (dit is hoofdstuk 16 van de vijfde druk, Blz 321-324, Blz 328-332, Blz 336-345)
Nadere informatieToets 5.1 Waterzuivering (ppt + aanvullend lesmateriaal)
LTO42 Toets 5.1 Waterzuivering (ppt + aanvullend lesmateriaal) Biologie voor het MLO. (zesde druk) H17, pag 347 t/m 350 H17, pag 354 t/m 357 H17, pag 362 t/m 373 (dit is hoofdstuk 16 van de vijfde druk,
Nadere informatieWaterkwaliteit 2: Natuur/chemie
Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie Prof. ir. Hans van Dijk 1 Afdeling Watermanagement Sectie Gezondheidstechniek Inhoud hydrologische kringloop kwalitatief 1. regenwater 2. afstromend/oppervlaktewater. infiltratie
Nadere informatieSPECTROFOTOMETRISCHE BEPALING VAN HET ORGANISCH KOOLSTOFGEHALTE IN BODEM
SPECTROFOTOMETRISCHE BEPALING VAN HET ORGANISCH KOOLSTOFGEHALTE IN BODEM 1 DOEL EN TOEPASSINGSGEBIED Deze methode beschrijft de spectrofotometrische bepaling van het organisch koolstofgehalte in bodem
Nadere informatieOptimalisatie biologische afvalwaterzuivering
Optimalisatie biologische afvalwaterzuivering Innovatieve Stikstofverwijdering In Slachthuisafvalwater ir. Marc Feyten 24/03/2016 Onze referenties zijn onze visitekaartjes www.aaqua.be 2 1. Problematiek
Nadere informatieVerkorte ZAHN- WELLENS test voor afvalwaters
Verkorte ZAHN- WELLENS test voor afvalwaters februari 2010 Pagina 1 van 7 WAC/V/B/005 INHOUD 1 INLEIDING... 3 2 PRINCIPE... 3 3 BIODEGRADATIEVOORWAARDEN... 3 4 TESTVOORWAARDEN... 3 5 MATERIAAL... 4 5.1
Nadere informatieDe toegevoegde waarde van Ammonium in Kalksalpeter
De toegevoegde waarde van Ammonium in Kalksalpeter Water en kooldioxide zijn qua hoeveelheid de belangrijkste bouwstoffen voor planten. Van andere voedingsstoffen hebben ze minder nodig, al zijn die wel
Nadere informatieBacteriële ijzer reductie
Bacteriële ijzer reductie Een aantal bacteriën zijn in staat om ferri ijzer te reduceren. Dit gebeurt bv in sedimenten van meren. Dit gereduceerde ijzer kan dan worden getransporteerd over zelfs grote
Nadere informatieBasisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media
Zie Basisscheikunde voor het hbo bij https://www.syntaxmedia.nl/basisscheikunde-voor-het-hbo Uitwerkingen van de opgaven uit: Hoofdstuk 15 Milieu en veiligheid bladzijde 1 Opgave 1 Welke schade veroorzaakt
Nadere informatieOrganische vracht continue on-line bewaken. Peter-Jan van Oene, 8 november 2011, nieuwegein
Organische vracht continue on-line bewaken Peter-Jan van Oene, 8 november 2011, nieuwegein Waardeketen Organische stoffen TOC/CZV correlatie Inhoud Afvalwater karakteristiek zuivel-industrie Redenen om
Nadere informatieI feel goo o d! De wetenschap achter helder water voor tropische zoetwateraquaria
I feel goo o d! De wetenschap achter helder water voor tropische zoetwateraquaria Philips ontwikkelde dit Zuiveringsapparaat voor tropische aquaria in samenspraak met aquarium- en waterexperts. Wetenschappelijke
Nadere informatieDemonamiddag 11 september 2012
Demonamiddag 11 september 2012 Behandeling van spuiwater Telen zonder spui = Problematiek van spuiwater aan de bron aanpakken! Indien toch spuiwater: Volume beperken en behandelen alvorens te lozen. Normen
Nadere informatie2 Achtergrondinformatie van het EssDe -proces Het EssDe -proces is een alternatief voor de conventionele stikstofverwijderingsroute 1.
Notitie Referentienummer Datum Kenmerk Versie 5 12 juli 2015 334159 Betreft Beschrijving EssDe en energiebalans t.b.v. MER oplegnotitie 1 Inleiding Vanwege het feit dat de gekozen oplossing voor de renovatie
Nadere informatieXIII. Samenvatting. Samenvatting
XIII In dit werk wordt de invloed van dimethyldisulfide (DMDS) en van zeven potentiële additieven op het stoomkraken van n-hexaan onderzocht aan de hand van experimenten in een continu volkomen gemengde
Nadere informatieVergisting van eendenmest
Lettinga Associates Foundation for environmental protection and resource conservation Vergisting van eendenmest Opdrachtgever: WUR Animal Sciences Group Fridtjof de Buisonjé Datum: 3 oktober 2008 Lettinga
Nadere informatiePACCO-PARAMETERS DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR. PaccoParameters
PACCO-PARAMETERS PH DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR PH De ph geeft de zuurtegraad van het water weer. Ze varieert doorgaans op een schaal
Nadere informatieChemie (ph) bij het inkuilen Scheikunde klas V41a en V41b door Erik Held
Chemie (ph) bij het inkuilen Scheikunde klas V41a en V41b door Erik Held Inkuilproces Proces bij het inkuilen: In de kuil ondergaat het gewas een biochemisch proces onder invloed van micro-organismen Een
Nadere informatie1 Voedingselementen Voedingselementen Zuurgraad Elektrische geleidbaarheid (EC) Afsluiting 14
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Voedingselementen 9 1.1 Voedingselementen 9 1.2 Zuurgraad 12 1.3 Elektrische geleidbaarheid (EC) 13 1.4 Afsluiting 14 2 Kunstmeststoffen 15 2.1 Indeling kunstmeststoffen
Nadere informatieOnderzoek waterkwaliteit en waterzuivering
Onderzoek waterkwaliteit en Onderzoek waterkwaliteit en waterzuivering Met behulp van kiezel, grof en fijn zand, actieve kool en wat watten werd het natuurlijk zuiveringssysteem van de bodem nagebootst.
Nadere informatieHogeschool West-Vlaanderen Departement PIH Industrieel Ingenieur Milieukunde
Hogeschool West-Vlaanderen Departement PIH Industrieel Ingenieur Milieukunde Het effect van nitriet op fosfaataccumulerende organismen in een pilootschaal SBR. Niville Kwinten Promotor: Van Hulle Stijn,
Nadere informatieFAST Fermentation Eddie Broeders e.broeders@nijhuis-water.com Wilbert Menkveld w.menkveld@nijhuis-water.com
FAST Fermentation Eddie Broeders e.broeders@nijhuis-water.com Wilbert Menkveld w.menkveld@nijhuis-water.com w.menkveld@nijhuis-water.com Inhoud Over Nijhuis Water Technology BV Waarom ammonium verwijderen/terugwinnen?
Nadere informatieThermische Druk Hydrolyse
Thermische Druk Hydrolyse Techniek om de conversie van moeilijke biomassa te verhogen Door: Ir. Frederik Oegema 1 4e Europese leverancier van biogas installaties Micro vergisting 50-130 kwe Co-vergisting
Nadere informatieFeNeLab vakdeskundigenoverleg Juni 2008 CONSERVERING VAN TIN IN WATER MET SALPETERZUUR
FeNeLab vakdeskundigenoverleg Juni 2008 CONSERVERING VAN TIN IN WATER MET SALPETERZUUR INHOUDSOPGAVE Pagina SAMENVATTING... 3 1. INLEIDING... 4 2. BESCHRIJVING PROEFOPZET... 4 3. BESCHRIJVING MONSTERS...
Nadere informatieVaste mest en vaste behandelde mest Ammoniumstikstof
Bemonsterings- en analysemethodes voor mest, bodem en veevoeder in het kader van het mestdecreet Vaste mest en vaste behandelde mest stikstof Versie november 2015 BAM/deel 4/05 1 PRINCIPE Voor de bepaling
Nadere informatieAGENDAPUNT 9 ONTWERP. Onderwerp: Krediet renovatie rwzi De Meern Nummer: 568495. Voorstel. Het college stelt u voor om
VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR AGENDAPUNT 9 Onderwerp: Krediet renovatie rwzi De Meern Nummer: 568495 In D&H: 16-07-2013 Steller: Tonny Oosterhoff In Cie: BMZ 03-09-2013 Telefoonnummer: (030) 6345726
Nadere informatieonderzoeken Peka Kroef 2011/2012
onderzoeken Peka Kroef 2011/2012 1 Verwerking van > 200.000 ton aardappelen per jaar Productie van gekookte aardappel producten Verbruikt hierbij ca. 600.000 m 3 water. Produceert hierbij ca. 500.000 m
Nadere informatieNutriënten: stikstof, fosfor. Assimilatie: opbouw van levend materiaal
Nutriënten: sleutelrol bij de groei van organismen en het functioneren van ecosystemen Jos Verhoeven Assimilatie: opbouw van levend materiaal In de eerste plaats: Fotosynthese! 6 CO 2 + 6 H 2 O C 6 H 12
Nadere informatieOEFENTOETS Zuren en basen 5 VWO
OEFENTOETS Zuren en basen 5 VWO Gesloten vragen 1. Carolien wil de zuurgraad van een oplossing onderzoeken met twee verschillende zuur-baseindicatoren en neemt hierbij het volgende waar: I de oplossing
Nadere informatieInvestigations on the Nitrogen Cycle in the Coastal North Sea H. Fan
Investigations on the Nitrogen Cycle in the Coastal North Sea H. Fan Samenvatting Dit proefschrift gaat over de stikstofcyclus in het Nederlandse kustgebied, waarbij zowel de waterkolom als het sediment
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting 106 Samenvatting Samenvatting Actieve sportpaarden krijgen vaak vetrijke rantsoenen met vetgehalten tot 130 g/kg droge stof. De toevoeging van vet verhoogt de energiedichtheid van voeders.
Nadere informatieStikstofeis noodzaakt rwzi Dokhaven tot innovatie Waterkwaliteit > Afvalwaterbehandeling > Beschrijving van r.w.z.i.
Page 1 of 5 home actualiteiten evenementen bedrijvengids archief zoeken adverteren abonneren colofon Redactie R. van Dalen Kopij Neerslag zenden aan: NVA, t.a.v. redactie Neerslag Postbus 70, 2280 AB Rijswijk
Nadere informatie/~T 4r( Ol S O PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS. Onderzoek naar de optimale EC van de voedingsoplossing voor de teelt van komkommers in steenwol
/~T 4r( Ol S O PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS ' hxt Onderzoek naar de optimale EC van de voedingsoplossing voor de teelt van komkommers in steenwol W. Voogt Naaldwijk, augustus 1980 Intern verslag
Nadere informatieOnderhoud RWZI Amstelveen
Onderhoud RWZI Amstelveen Erwin Meijers 25 juli 2017 Versie 3 Onderzoeksvraag: De effectiviteit van RWZI Amstelveen gaat achteruit. De meetdata van het effluent laat zien dat de totaal stikstofconcentratie
Nadere informatieZeesla, van lastige bijvangst tot nieuw visserij product: Ulva-mest. Tussenrapportage fase 2. Bemestingstoepassing Ulva
Zeesla, van lastige bijvangst tot nieuw visserij product: Ulva-mest Tussenrapportage fase 2 Bemestingstoepassing Ulva uitgevoerd door Zilt Proefbedrijf B.V. dagelijkse uitvoering en controle: Mark van
Nadere informatie2. BESCHRIJVING 2.1 ALGEMENE GEGEVENS CONCEPT
Bladnr. 1 van 6 2. BESCHRIJVING 2.1 ALGEMENE GEGEVENS Bladnr. 2 van 6 PAR 01 TEKENINGEN... 02 PEILEN EN HOOFDAFMETINGEN... 03 KWALITEITSBORGING Bij het opstellen van een kwaliteitsplan, zoals bedoeld in
Nadere informatieKationen voor slibontwatering
Kationen voor slibontwatering Symposium slibontwatering David Berkhof Aanleiding Stowa onderzoek (2012): trend van neergaande slibontwateringsresultaten: Toename PE-verbruik (ca 20%) Lager DS% ontwaterd
Nadere informatieGemaakt door: Erik, Rens en Lorijn 3H4. Inleverdatum: ma 8 okt. 07
Gemaakt door: Erik, Rens en Lorijn 3H4 Inleverdatum: ma 8 okt. 07 Onderzoeksvraag Hoe schoon of vuil is het water? We onderzoeken de vuilheid van het water in de Dinkel aan het SinGraven En de volgende
Nadere informatieCN-verwijdering uit afvalwater met Geavanceerde Oxidatie (AOP) met Lagedruk UVC-lampen en waterstofperoxide
CN-verwijdering uit afvalwater met Geavanceerde Oxidatie (AOP) met Lagedruk UVC-lampen en waterstofperoxide Gegevens water Ammonium 50 mg/l Cyanide totaal 160 mg/l Indamp rest 41 g/l Chloride 3200 mg/l
Nadere informatieUitgave 7 november 2014 Nieuwsbrief
Uitgave 7 november 2014 Nieuwsbrief STATUS VERHUIZING Zoals in de vorige nieuwsbrief is aangegeven, beëindigt de analyse-activiteiten per 1 januari 2015 op de locatie Almelo. De monsternemers die werkzaam
Nadere informatie2. BESCHRIJVING 2.1 ALGEMENE GEGEVENS CONCEPT
Bladnr. 1 van 7 2. BESCHRIJVING 2.1 ALGEMENE GEGEVENS Bladnr. 2 van 7 PAR 01 TEKENINGEN... 02 PEILEN EN HOOFDAFMETINGEN... 03 KWALITEITSBORGING Bij het opstellen van een kwaliteitsplan, zoals bedoeld in
Nadere informatieTest Oxidatieve biologische behandeling met een MBR
Test Oxidatieve biologische behandeling met een MBR Concept eindrapportage Document nr: Project nr: T843 Versie: 0 Client: Provincie Noord-Brabant Contact Triqua: Christel Kampman Triqua bv Vadaring 7
Nadere informatieHydro-Pure Technology (FAQ's)
Hydro-Pure Technology (FAQ's) Veelgestelde vragen voor Hydra Interne Filter en Hydra streamen producten aangedreven door Hydro-Pure Technology Wat is Hydro-Pure-technologie? Hydro-Pure-technologie is een
Nadere informatieSTIKSTOF & FOSFOR CURSUSBOEK NIEUWEGEIN
STIKSTOF & FOSFOR CURSUSBOEK NIEUWEGEIN 2017 Stichting Wateropleidingen, Oktober 2017 Nieuwegein Versie 6.1 Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk,
Nadere informatieDit document is van toepassing op de vergunningaanvraag lozing brijn en reststromen waarbij effluent AWZI Suiker Unie als grondstof wordt ingenomen.
Toelichting vergunningaanvraag Effluent lozing brijn en reststromen BEM1301457 gemeente Steenbergen Gietwaterfabriek TOM 1. Inleiding Tuinbouwontwikkelingsmaatschappij (TOM) ontwikkelt het glastuinbouwgebied
Nadere informatieDigestaatbehandeling en recirculatie: invloed op de anaerobie
Digestaatbehandeling en recirculatie: invloed op de anaerobie Tetraproject N 150156 5 e Vlaams Vergistingsforum 14 december 2017 KU Leuven Campus De Nayer Inhoud van de presentatie Inleiding Doel van het
Nadere informatieMethoden voor de bepaling van groepsparameters
Compendium voor de monsterneming, meting en analyse van water Methoden voor de bepaling van groepsparameters Versie november 2016 WAC/III/D Inhoud INHOUD 1 Drinkwater 3 2 Afvalwater 5 3 Grondwater 8 4
Nadere informatieKanzi&appels& Gelderland,&2013& Resultaten)
Kanzi&appels& Gelderland,&2013& Deondernemerheefteengangbareteelt.Zijnfocusbijdedemowastekijkenof hijdegewassengezonderenweerbaarderkankrijgen. Vanwegeintensiefspuitenmetgewasbeschermingsmiddeleniservoorgekozen
Nadere informatieGrip op voeding Plantsapme*ngen vs wateranalyses
Grip op voeding Plantsapme*ngen vs wateranalyses Landelijke Glasgroente dag De toekomst van de tuinbouw Sjoerd Smits, HortiNova Joan Timmermans NovaCropControl Even voorstellen Sinds 003 bezig met plantsapmengen
Nadere informatieAB systeem RWZI Dokhaven
AB systeem RWZI Dokhaven Olaf Duin 21 juni 2011 De langste dag van Nieuwveer 2 3 RWZI Rotterdam Dokhaven Capaciteit: 560,000 i.e 150 Hydraulische capaciteit : A-trap: 19,000 m 3 /h B-trap: 14.500 m 3 /h
Nadere informatie1-STEP filter rwzi Horstermeer
1-STEP filter rwzi Horstermeer Eén jaar ervaring Manon Bechger Waternet 21 November 2013 Openingssymposium 1-STEP Een nieuwe generatie effluent Inhoud Aanleiding bouw 1-STEP op Horstermeer Wat is 1-STEP?
Nadere informatieOpgaven zuurgraad (ph) berekenen. ph = -log [H + ] poh = -log [OH - ] [H + ] = 10 -ph [OH - ] = 10 -poh. ph = 14 poh poh = 14 ph ph + poh = 14
Opgaven zuurgraad (ph) berekenen Met behulp van deze formules dien je berekeningen te kunnen uitvoeren. Deze hoef je niet uit je hoofd te leren, maar je moet ze wel kunnen toepassen. Bij een toets zullen
Nadere informatieGeniaal van mest en digestaat naar nutriënten en schoon water. Wilbert Menkveld
Geniaal van mest en digestaat naar nutriënten en schoon water Wilbert Menkveld wilbert.menkveld@nijhuisindustries.com Nijhuis Industries Total solution provider offering own innovative industrial solutions
Nadere informatieLeg aan de hand van informatie op het etiket uit hoe de merknaam POKON tot stand is gekomen.
De fles POKON Bijna iedereen heeft thuis kamerplanten. Die geef je meestal water uit de kraan, maar één of twee keer per maand voeg je aan het gietwater ook kunstmest toe. Een veel gebruikt merk kunstmest
Nadere informatiehoofdgroep maatschappelijke technologie
hoofdgroep maatschappelijke technologie organisatie voor. toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek Rapport nr. Project nr. Datum R 84/41 10881 15-03-1984 ONDERZOEK NAAR DE BIODEGRADATIE VAN DE KLEURSTOF
Nadere informatieCENIRELTA: hoofdstroom-anammox op RWZI Rotterdam-Dokhaven
CENIRELTA: hoofdstroom-anammox op RWZI Rotterdam-Dokhaven Stefan Geilvoet, Charlotte van Erp Taalman Kip, Olaf Duin (waterschap Hollandse Delta), Tim Hendrickx (Paques BV), Maaike Hoekstra (Technische
Nadere informatieNotitie. Inleiding. Belangrijke kostenposten. Groene weide
Notitie Aan : Dhr. Jan Lourens (Waterschap Rijn en IJssel) Van : Dr. ir. Wim Wiegant Datum : 23 augustus 2011 Kopie : Onze referentie : 9W3729.01/N00005/423160/Nijm Betreft : Nieuwe anti-afhaakregeling
Nadere informatieBasisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media
Hoofdstuk 14 Chemische processen bladzijde 1 Opgave 1 Wat denk je, zijn de volgende processen continuprocessen of batch-processen? a productie van verschillende soorten medicijnen b productie van verschillende
Nadere informatie34 ste Vlaamse Chemie Olympiade
34 ste Vlaamse hemie Olympiade 2016-2017 2 de ronde 22 februari 2017 Je naam en voornaam: Je adres: De naam van je school: Het adres van je school: Je leerjaar: antal lesuren chemie per week die je dit
Nadere informatieBUFFEROPLOSSINGEN. Inleiding
BUFFEROPLOSSINGEN Inleiding Zowel in de analytische chemie als in de biochemie is het van belang de ph van een oplossing te regelen. Denk bijvoorbeeld aan een complexometrische titratie met behulp van
Nadere informatieProject Waterschoon. Onderzoeksfacet: Effectiviteit Verwerkingssysteem. Nieuwsbrief Zwartwaterverwerking
Project Waterschoon Onderzoeksfacet: Effectiviteit Verwerkingssysteem Nieuwsbrief Zwartwaterverwerking Liesbeth Wiersma November 2012 Inleiding De belangstelling voor nieuwe innovatieve sanitatieconcepten,
Nadere informatieA 2. B 7$ Proefstation voor de Tuinbouw onder Glas te Naaldwijk
do Bibliotheek Proefstation Naaldwijk A 2. B 7$ Proefstation voor de Tuinbouw onder Glas te Naaldwijk De invloed van ammonium en calcium op het optreden van chlorose bij komkommer in steenwol (voorjaar
Nadere informatieOEFENOPGAVEN VWO EVENWICHTEN
OPGAVE 1 OEFENOPGAVEN VWO EVENWICHTEN In een ruimte van 5,00 liter brengt men 9,50 mol HCl(g) en 2,60 mol O 2 (g). Na evenwichtsinstelling is 40,0% van de beginstoffen omgezet en is er Cl 2 (g) en H 2
Nadere informatieBert Bellert, Waterdienst. 5 september 2011
Ammonium in de Emissieregistratie?! Natuurlijke processen, antropogene bronnen en emissies in de ER Bert Bellert, Waterdienst Ammonium als stof ook in ER??: In kader welke prioritaire stoffen, probleemstoffen,
Nadere informatieTabel 1 - Waterkwaliteit voor een aantal parameters (indien geen eenheid vermeld is de eenheid in mg/l). aeroob grondwater
Oefenopgaven Zuivering Vraag 1 In de onderstaande tabel staan de analyses van het ruwe water van drie zuiveringsstations gegeven. Het betreft een aeroob grondwater, een oppervlaktewater (directe zuivering)
Nadere informatieCellulose Assisted Dewatering of SLudge:
14 september 2017 1 Cellulose Assisted Dewatering of SLudge: Gericht op ontwatering van slib door hergebruik van cellulosevezel! 4 jarig onderzoeksproject (eind 10 september 2017) Uitgevoerd door 6 partijen
Nadere informatieBiologische beschikbaarheid van stikstof en fosfaat in effluent: Kunnen algen nog wel groeien op nagezuiverd effluent van rwzi Leiden Zuid-West?
Biologische beschikbaarheid van stikstof en fosfaat in effluent: Kunnen algen nog wel groeien op nagezuiverd effluent van rwzi Leiden Zuid-West? Kees Bruning, Jaap Postma en Richard Jonker 1 Biologische
Nadere informatieBijlage 1. Noorderzijlvest Gemiddeld Nederland NZV t.o.v. gem. 2006 78,2 83,7-5,5 2009 81,6 86,6-5,0 2012 84,6 86,6-2,0
Bijlage 1 Inleiding Door ons waterschap is voor het jaar 2012 weer deelgenomen aan de Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer (BVZ). Met de uitkomsten van deze vergelijking kan de positie c.q. score van
Nadere informatieSamenvatting Zure gassen zijn veelvuldig aanwezig in verschillende concentraties in industriële gassen. Deze moeten vaak verwijderd worden vanwege corrosie preventie, operationele, economische en/of milieu
Nadere informatieVloeibare mest en vloeibare behandelde mest Ammoniumstikstof
Bemonsterings- en analysemethodes voor mest, bodem en veevoeder in het kader van het mestdecreet Vloeibare mest en vloeibare behandelde mest stikstof Versie november 2015 BAM/deel 3/05 1 PRINCIPE De bepaling
Nadere informatiePage 1
www.colsen.nl Page 1 Inhoudsopgave Deel I: Hydrobusiness en Colsen I.1. Over Hydrobusiness I.2. Over Colsen Deel II: AWZI Vion II.1. Oorspronkelijke AWZI II.2. Nieuwe AWZI II.3. Wat kost het? www.colsen.nl
Nadere informatieVan Haagse plaspaal naar grasmat in Hengelo
Van urine tot kunstmest De hoogheemraadschappen van Rijnland en Delfland zijn in samenwerking met onder andere Eco-toilet een onderzoek gestart naar de bereiding van kunstmest uit urine. In onderstaand
Nadere informatieFrieslandCampina Lochem Meet- en registratietabel
In de volgende tabel is weergegeven hoe de waarden bij de verschillende emissies tot stand zijn gekomen. Inhoud Frequentie Registratievorm Verantwoordelijk 1a Klimaatverandering Ozonlaagaantasting NH 3
Nadere informatieIonenbalans. Ministerieel besluit van 4 maart Belgisch Staatsblad van 25 maart 2016
Compendium voor monsterneming en analyse in uitvoering van het Materialendecreet en het Bodemdecreet Versie december 2006 CMA/7/A.4 ontwerp INHOUD Inhoud 1 Toepassingsgebied 3 2 Principe 3 3 Opstelling
Nadere informatieBAM - Bemonsterings- en analysemethodes voor bodem in het kader van het mestdecreet Bodem Bepaling van snel vrijkomende organische stikstof
- Bemonsterings- en analysemethodes voor bodem in het kader van het mestdecreet Bodem Bepaling van snel vrijkomende organische stikstof VERSIE 3.0 juni 2010 Pagina 1 van 5 BAM/deel 1/12 1 PRINCIPE Het
Nadere informatieBijeenkomst PN DA. Hans Smeets. Adviseur DLV plant BV
Bijeenkomst PN DA Jongenelen oktober 2013 Hans Smeets. Adviseur DLV plant BV Waarom een grondanalyse? Inzicht krijgen in de beschikbare voeding voor de plant; Hoofdelementen; Sporenelementen; ph van de
Nadere informatieuniversele gasconstante: R = 8,314 J K -1 mol -1 Avogadroconstante: N A = 6,022 x 10 23 mol -1 normomstandigheden:
Nuttige gegevens: universele gasconstante: R = 8,314 J K -1 mol -1 vogadroconstante: N = 6,022 x 10 23 mol -1 normomstandigheden: θ = 0 p = 1013 hpa molair volume van een ideaal gas onder normomstandigheden:
Nadere informatieConservering en behandeling van watermonsters
Conservering en behandeling van watermonsters oktober 2010 Pagina 1 van 9 WAC/I/A/010 INHOUD 1 DOEL EN TOEPASSINGSGEBIED... 3 2 TERMEN EN DEFINITIES... 3 3 PRINCIPE... 3 4 VOORBEHANDELING... 9 4.1 HOMOGENISATIE...
Nadere informatie12.1 Indeling volgens NEN-EN 1008
12 Aanmaakwater 12 Aanmaakwater is een essentiële grondstof voor beton; zonder water geen hydratatie. Het is daarom belangrijk dat het aanmaakwater geen verontreinigingen bevat die: het hydratatieproces
Nadere informatie1 Inleiding Leerdoelen... 21
Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 Leerdoelen... 1 1.1 De waterkringloop... 1 1.1.1 Eigenschappen van water... 1 1.1.2 Kringloop... 2 1.1.3 Waterbalans... 3 1.2 Het watersysteem... 4 1.3 Het waterbeheer...
Nadere informatieDeze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:
van Tata Steel IJmuiden B.V. Wenckebachstraat 1 1951 JZ Velsen-Noord Nederland Locatie waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Preparatie a IJzererts Preparatie t.b.v. IVN 1009,
Nadere informatieStikstofbeheer en ph in recirculatie teeltsystemen
capita selecta Stikstofbeheer en ph in recirculatie teeltsystemen Door M. Verdegem en E. Eding, Visteelt en Visserij, Wageningen Universiteit. Vis zet eiwit in het voer om in o.a. ammoniak en ammonia.
Nadere informatieWat is de formule van het metaalchloride waarin M het symbool van het metaal voorstelt?
Chemie Vraag 1 5,0.10-4 mol van een metaalchloride wordt opgelost in water. Er is 60 ml van een 2,5.10-2 mol.l -1 zilvernitraatoplossing nodig om alle chlorideionen neer te slaan onder de vorm van zilverchloride.
Nadere informatieWat is de formule van het metaalchloride waarin M het symbool van het metaal voorstelt?
Chemie Vraag 1 5,0.10-4 mol van een metaalchloride wordt opgelost in water. Er is 60 ml van een 2,5.10-2 mol.l -1 zilvernitraatoplossing nodig om alle chlorideionen neer te slaan onder de vorm van zilverchloride.
Nadere informatie2. BESCHRIJVING 2.1 ALGEMENE GEGEVENS CONCEPT
Bladnr. 1 van 6 2. BESCHRIJVING 2.1 ALGEMENE GEGEVENS Bladnr. 2 van 6 PAR 01 TEKENINGEN... 02 PEILEN EN HOOFDAFMETINGEN... 03 KWALITEITSBORGING Bij het opstellen van een kwaliteitsplan, zoals bedoeld in
Nadere informatieTotaal cyanide met behulp van continue doorstroomanalyse
Compendium voor monsterneming en analyse in uitvoering van het Materialendecreet en het Bodemdecreet Totaal cyanide met behulp van continue doorstroomanalyse Versie september 2015 CMA/2/I/C.2.2 1 TOEPASSINGSGEBIED
Nadere informatieOefenopgaven REDOX vwo
Oefenopgaven REDOX vwo OPGAVE 1 Geef de halfreactie waarbij 01 P 2 O 5 wordt omgezet in PH 3. 02 Jodaat, IO 3 - in neutraal milieu wordt omgezet in H 5 IO 6. 03 Methanol in zuur milieu wordt omgezet in
Nadere informatieBelasting van het oppervlaktewater met zuurstofbindende stoffen en nutriënten
21 3.12 KWALITEIT OPPERVLAKTEWATER P Belasting van het oppervlaktewater met zuurstofbindende stoffen en nutriënten belasting oppervlaktewater (2=1) 12 P landbouw N landbouw P huishoudens N huishoudens
Nadere informatieOefenopgaven REDOXREACTIES vwo Reactievergelijkingen en halfreacties
Oefenopgaven REDOXREACTIES vwo Reactievergelijkingen en halfreacties OPGAVE 1 Geef de halfreactie waarbij 01 P 2 O 5 wordt omgezet in PH 3. 02 Jodaat, IO 3 - in neutraal milieu wordt omgezet in H 5 IO
Nadere informatieDeze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:
(s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Wenkebachstraat 1 1951 JZ Velsen-Noord Nederland Afkorting Wenkebachstraat 1 1951 JZ Velsen-Noord Nederland Preparatie a. IJzererts
Nadere informatieBepaling van de oxideerbaarheid bij warmte
Bepaling van de oxideerbaarheid bij warmte februari 2009 Pagina 1 van 7 WAC/III/D/022 INHOUD 1 TOEPASSINGSGEBIED... 3 2 PRINCIPE... 3 3 OPMERKINGEN... 3 4 APPARATUUR EN MATERIAAL... 4 5 REAGENTIA EN OPLOSSINGEN...
Nadere informatieOEFENOPGAVEN MOLBEREKENINGEN
OEFENOPGAVEN MOLBEREKENINGEN * = voor VWO Salmiak, NH 4 Cl(s), kan gemaakt worden door waterstofchloride, HCl(g), te laten reageren met ammoniak, NH 3 (g) 01 Wat is de chemische naam voor salmiak? 02 Geef
Nadere informatieBepaling van de oxideerbaarheid bij warmte
Compendium voor de monsterneming, meting en analyse van water Bepaling van de oxideerbaarheid bij warmte Versie februari 2009 WAC/III/D/022 INHOUD Inhoud 1 TOEPASSINGSGEBIED 3 2 PRINCIPE 3 3 OPMERKINGEN
Nadere informatieMemo. Datum 21 december 2016 Aantal pagina's 5 Van Bas van der Zaan. Doorkiesnummer +31(0)
Memo Aantal pagina's 5 Van Bas van der Zaan Doorkiesnummer +31(0)88335 7179 E-mail bas.vanderzaan@deltares.nl Onderwerp Samenvatting onderzoek thermische verwarming van de bodem voor stimulatie biologische
Nadere informatie