Algemene verspreiding. contractnr ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT. KWO bij ETAP te Malle. Eindrapport. N.Robeyn en J. Van Bael
|
|
- Sandra Maas
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Algemene verspreiding contractnr ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT KWO bij ETAP te Malle Eindrapport N.Robeyn en J. Van Bael Studie uitgevoerd in opdracht van ANRE 2006/ETE/R/ VITO Maart 2006
2 1 SAMENVATTING In het kader van de bevordering van nieuwe energietechnologieën heeft de Vlaamse overheid een subsidie toegekend van 35% van de investeringskosten van de koudewarmteopslag (KWO) installatie bij ETAP te Malle. Etap had beslist om bij de uitbreiding van hun kantoor- en demonstratieruimten gebruik te maken van energiezuinige koelsystemen. Daar KWO een alternatieve en energiezuinige techniek is ter vervanging van de elektriciteitsverslindende koelmachines, werd beslist deze techniek toe te passen. De koeling van het nieuwe Lichtpaviljoen wordt volledig gedekt door deze techniek. Dit rapport beschrijft de periode 01/01/2003 tot 31/12/2005. Tijdens deze periode werd er in het totaal m³ grondwater verpompt waarvan m³ voor het laden en m³ voor het ontladen. Op energetisch vlak komt dit overeen met kwh th warmtelevering en kwh th koudelevering. Het totaal elektrisch verbruik gedurende deze meetperiode is kwh. Wanneer koeling apart wordt beschouwd (KWO is vooral bedoeld als alternatief voor koelmachines) komt men op kwh e voor het leveren van kwh th ofwel een SPF (Seasonal Performance Factor) van 27 om in termen van koelmachines te spreken. Vergeleken met de referentietoestand (koelen met compressiekoelmachine en verwarmen met aardgasketel) is er over de meetperiode van 3 jaar een primaire energiebesparing van GJ ofwel 19 %. Wat betreft de CO 2 -emissie is er een vermindering van 74 ton ofwel 22 % minder t.o.v. de referentietoestand. De meerkost voor het toepassen van koude-warmteopslagtechniek kan terugverdiend worden door vermeden energiekosten alsook de vermeden kosten van een koelmachine met zijn specifiek onderhoud en de vermeden vermogenvergoeding. Wanneer dit alles in rekening wordt gebracht, geeft dit een terugverdientijd van 14,7 jaar zonder subsidies en 5,6 jaar inclusief subsidies. 1
3 INHOUD 1 SAMENVATTING INLEIDING TECHNISCHE BESCHRIJVING VAN DE INSTALLATIE METINGEN EN REGISTRAITE VAN DE ENERGIESTROMEN TECHNISCHE EVALUATIE GRONDWATERSYSTEEM DEBIET LADEN / ONTLADEN ENERGIE LADEN / ONTLADEN VERBRUIKTE ENERGIE GASVERBRUIK PRIMAIRE ENERGIEBESPARING EN CO 2 -REDUCTIE PRIMAIRE ENERGIEBESPARING CO2-REDUCTIE ECONOMISCHE EVALUATIE MENING VAN DE EIGENAAR BESLUIT BIJLAGE 1: SAMENVATTING RESULTATEN
4 2 INLEIDING Etap is een bedrijf dat functionele verlichting ontwikkelt, fabriceert en commercialiseert. Etap heeft een nieuw lichtpaviljoen gebouwd om de expertise met betrekking tot algemene verlichtingstechniek, veiligheidsverlichting en verlichtingstoepassingen met moderne middelen uit te bouwen en te tonen aan de klanten. Het lichtpaviljoen centraliseert alle ruimten om proefopstellingen voor eigen gebruik te bouwen ten behoeve van nieuwe productontwikkelingen en om de klanten in aangepaste simulatieruimten te tonen welke lichttechnische- en energetische resultaten er verwacht kunnen worden in hun specifieke omgeving. Het nieuwe lichtpaviljoen werd geïntegreerd in het bestaande gebouw dat hierdoor uitgebreid werd met 3000 m² vloeroppervlakte. Voor de koeling en verwarming van dit lichtpaviljoen is geopteerd voor koude-warmteopslag in watervoerende lagen met een vermogen van 570 kw th. De koude van het KWO systeem wordt gebruikt voor de koeling van het nieuwe lichtpaviljoen en voor de koeling van het hoofdgebouw. In het lichtpaviljoen is geen bijkomende koelinstallatie voorzien. Het hoofdgebouw wordt gekoeld met Airco I en Airco II. Dit zijn 2 luchtbehandelingsgroepen, die gekoeld worden via de KWO. Bij het laden van koude in de winter wordt buitenlucht gebruikt. De ventilatoren worden geregeld op 100% vermogen. Afhankelijk van de warmtevraag in het lichtpaviljoen, wordt de opgewarmde lucht (gedeeltelijk) gebruikt in het lichtpaviljoen of afgeblazen in de buitenomgeving. De regeling gebeurt met een luchtkleppensysteem dat van 0% tot 100% kan geregeld worden. De naverwarming van de pulsielucht voor het lichtpaviljoen gebeurt met een aardgasketel (100 kw) geïnstalleerd in de kelder van het lichtpaviljoen. De verwarming van het hoofdgebouw gebeurt met verschillende ketels. Deze warmteproductie wordt niet opgemeten gezien het KWO-systeem geen aandeel heeft in de warmtevraag van dit gebouw. De totale ingeschatte investeringskost voor KWO bedroeg ,01. Etap heeft een subsidie van 35% zijnde ,15 bekomen. VITO voerde in opdracht van de Afdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie (ANRE) van de Vlaamse Gemeenschap een evaluatie van dit demonstratieproject uit. Het demonstratieproject werd goedgekeurd in september 1999 en het aanvangsverslag werd opgemaakt in april Bedoeling was te starten met de metingen in juni Echter pas vanaf april 2002 was er de mogelijkheid om de juiste datagegevens uit het registratiesysteem te verkrijgen. De installateur van het regelsysteem heeft vrij veel tijd nodig gehad om alles zoals gevraagd in het lastenboek ook effectief weer te geven in excel. Dit rapport handelt over de periode van januari 2003 tot december Gedurende een meetperiode van drie jaar werden de energiestromen opgemeten en geregistreerd. Op basis van deze gegevens werden de technische prestaties van de technologie, de bereikte energiebesparing, de vermindering van de CO 2 -emissie en de rentabiliteit geëvalueerd. 3
5 3 TECHNISCHE BESCHRIJVING VAN DE INSTALLATIE Een principeschema van de installatie wordt weergegeven in figuur 1. Het grondwatersysteem wordt geregeld door middel van een eigen Centrale Verwerkings Eenheid (CVE), geplaatst in de technische ruimte. Deze CVE is softwarematig, via een netwerkkabel, verbonden met het Gebouw Beheer Systeem (GBS) van het lichtpaviljoen en met het GBS van de AIRCO I en II. De koudeopslag kent twee hoofdbedrijfssituaties, te weten: - laden in de winter; - ontladen in de zomer. Laden De koude benodigd voor het laden wordt onttrokken aan de buitenlucht door middel van een koel-/verwarmingsbatterij in een luchtbehandelingskast van het lichtpaviljoen. De koude wordt geladen indien de temperatuur van het gekoelde water, gemeten door het GBS van het lichtpaviljoen, een ingestelde waarde onderschrijdt (5 C). Het GBS van het lichtpaviljoen geeft een vrijgave signaal aan de CVE van het grondwatersysteem. Indien de temperatuur van het gekoelde water een ingestelde waarde overschrijdt (7 C), wordt door het GBS het vrijgave signaal ingetrokken. Het grondwatersysteem start op nadat het vrijgave signaal voor laden is ontvangen van het GBS. Het grondwater wordt uit de warme bron onttrokken met een maximaal debiet van 45 m³/h. Na afkoeling in de warmtewisselaar wordt het grondwater in de koude bron geïnfiltreerd. Het grondwaterdebiet wordt 1:1 geregeld op basis van het gekoeld waterdebiet van het lichtpaviljoen. Het grondwatersysteem gaat buiten bedrijf indien het vrijgave signaal door het GBS van het lichtpaviljoen is ingetrokken. Ontladen Indien het lichtpaviljoen of AIRCO I en II van koude moet worden voorzien, wordt zowel door het GBS van het lichtpaviljoen en de AIRCO s een vrijgave signaal afgegeven aan de CVE van het grondwatersysteem waarna het grondwatersysteem wordt opgestart. Het grondwater wordt uit de koude bron onttrokken met een maximaal debiet van 90 m³/h. Na afgifte van de koude aan de warmtewisselaars wordt het grondwater in de warme bron geïnfiltreerd. Het debiet van het grondwatersysteem wordt 1:1 geregeld op basis van de door de CVE van het grondwatersysteem gesommeerde gewenste debieten van het lichtpaviljoen en de AIRCO s. De debietverdeling van het grondwater over de twee warmtewisselaars vindt 4
6 plaats middels regelventielen. Deze regelventielen moeten er voor zorgen dat het grondwaterdebiet over de warmtewisselaars gelijk is aan de door het lichtpaviljoen en de AIRCO s gewenste debieten. Bij het intrekken van zowel het vrijgave signaal van het lichtpaviljoen als van de AIRCO's, wordt het grondwatersysteem buiten bedrijf gesteld. 5
7 Figuur 1: schematische voorstelling van de installatie 6
8 4 METINGEN EN REGISTRAITE VAN DE ENERGIESTROMEN Voor de energieregistratie van dit demonstratieproject werden onderstaande meters voorzien. Parameter Meter Eenheid KWO-koeling lichtpaviljoen caloriemeter (Etap) kwh KWO-koeling hoofdgebouw caloriemeter (Etap) kwh KWO-verwarming lichtpaviljoen caloriemeter (Etap) kwh grondwaterverplaatsing zomer debietmeter (Etap) m³ grondwaterverplaatsing winter debietmeter (Etap) m³ temperatuur warme bron temperatuursensor (Etap) C temperatuur koude bron temperatuursensor (Etap) C elektriciteitsverbruik KWO elektriciteitsmeter (VITO) kwh gasverbruik ketel lichtpaviljoen aardgasmeter (VITO) m³ gemiddelde klepstand uitgestuurde spanning klep (Etap) 0-10 V gemiddelde buitentemperatuur temperatuursensor (Etap) C gemiddelde relatieve vochtigheid vochtigheidssensor (Etap) %RV De meeste meters werden reeds voorzien door Etap. Enkel de elektriciteitsmeter voor het KWO-systeem en de gasmeter voor de ketel van het lichtpaviljoen werden door VITO aangekocht. Om de geleverde warmte van KWO aan het lichtpaviljoen op te meten, was het de bedoeling om met behulp van puntmetingen (luchtsnelheidsmetingen en luchttemperaturen) een verband te leggen tussen het uitgestuurde analoge signaal voor de klepstand en de nuttig geleverde warmte aan het lichtpaviljoen. Via continue meting van het uitgestuurde analoge signaal voor de klepstand kan dan bepaald worden welk aandeel van de geleverde KWOwarmte nuttig gebruikt wordt voor voorverwarming van de pulsielucht in het lichtpaviljoen. Deze meting kan echter niet gebeuren daar er een gebouwzijdige wijziging is gebeurd zodat er geen 1-1 relatie meer is!!! Het juiste aandeel van warmte dat naar het lichtpaviljoen gaat, kan dus niet geregistreerd worden! De bovenstaande gegevens worden elk half uur geregistreerd in het dataloggingssysteem van Etap (leverancier: Johnson Control). Maandelijks worden de gegevens per doorgestuurd naar VITO. De datafile is leesbaar in Excel. 7
9 1/01/ /01/ /01/ /02/ /02/ /03/ /03/2004 8/04/ /04/2004 6/05/ /05/2004 3/06/ /06/2004 1/07/ /07/ /07/ /08/ /08/2004 9/09/ /09/2004 7/10/ /10/2004 4/11/ /11/2004 2/12/ /12/ /12/2004 Buitentemperatuur [ C] Grondwaterdebiet [m³/h] 5 TECHNISCHE EVALUATIE Bij de toepassing van de KWO-technologie ligt de focus op koeling. Energieverslindende compressiekoeling wordt bij deze technologie zoveel mogelijk vervangen door energiezuinige koeling. Dit is mogelijk doordat grondwater van nature uit een temperatuur heeft van om en bij de 12 C en dat dit grondwater relatief makkelijk kan opgepompt worden voor energie-uitwisseling. Het gebruik (geen verbruik) van grondwater voor koeldoeleinden wordt ontladen genoemd. Grondwater wordt dan opgepompt uit de koude bron, en na warmtewisseling wordt de gebouwwarmte in de warme bron geïnjecteerd. Het systeem wordt aanzien als een gigantische koudebuffer, vandaar de termen laden en ontladen van koude. De resultaten beschreven in dit rapport hebben betrekking op 2003, 2004 en Grondwatersysteem In figuur 2 wordt op uurbasis het gevraagde grondwaterdebiet en de buitentemperatuur weergegeven gedurende een volledig jaar (2004) Buitentemperatuur [ C] Grondwaterdebiet [m³/h] Figuur 2: debiet en temperatuur gedurende 2004 Het primaire circuit van het koude-warmteopslagsysteem (grondwatercircuit) volgt nauwgezet de koudevraag van het gebouwcircuit. Er is dan ook duidelijk een verband te zien tussen de buitentemperatuur en het grondwaterdebiet. 8
10 1/01/ /01/ /01/ /02/ /02/ /03/ /03/2004 8/04/ /04/2004 6/05/ /05/2004 3/06/ /06/2004 1/07/ /07/ /07/ /08/ /08/2004 9/09/ /09/2004 7/10/ /10/2004 4/11/ /11/2004 2/12/ /12/ /12/2004 Temperatuur [ C] Figuur 3 geeft het verloop weer van de brontemperaturen (warme en koude bron) gedurende Er is een duidelijke stijging van de koude brontemperatuur te merken tijdens de zomerperiode. De temperatuur loopt langzaam maar zeker op van ongeveer 8 C in juni tot ongeveer 11 C eind september. Dit geeft aan dat op het einde van de koelperiode het grondwatersysteem nog steeds operationeel is en koude aanreikt onder de natuurlijke grondwatertemperatuur (zijnde 12 C). Tijdens de winterperiode wordt er warmte onttrokken van ± 13 C uit de warme bron om aan 7 C geïnjecteerd te worden in de koude bron. Er is ook duidelijk te merken dat er een wijziging is gebeurd aan de instellingen. In het najaar van 2004 wordt er merkelijk kouder geïnjecteerd dan tijdens de eerste maanden van het jaar T koude bron T warme bron Figuur 3: Evolutie van de brontemperaturen in 2004 Figuur 4 geeft een beeld van de energielevering door het KWO-systeem, ontlading van de koude bron enerzijds en laden van de koude bron anderzijds. In de winterperiode is er een eerder constante vermogenlevering aan gemiddeld 40 kw (koude laden in koude bron). In de zomerperiode fluctueert het geleverde vermogen veel sterker in functie van de thermische belasting van het gebouw. 9
11 1/01/ /01/ /01/ /02/ /02/ /03/ /03/2004 8/04/ /04/2004 6/05/ /05/2004 3/06/ /06/2004 1/07/ /07/ /07/ /08/ /08/2004 9/09/ /09/2004 7/10/ /10/2004 4/11/ /11/2004 2/12/ /12/ /12/2004 Vermogen [kw] Koude laden Koude ontladen Figuur 4: Thermische energie-overdracht naar grondwatersysteem 5.2 Debiet laden / ontladen Het debiet per maand (zowel laden als ontladen) over de meetperiode wordt weergegeven in figuur 5. Gedurende de meetperiode van 3 jaar is in het totaal m³ geladen en m³ ontladen. Figuur 6 geeft een overzicht van de debieten per jaar gedurende de meetperiode. Door gebouwzijdige veranderingen t.o.v. het processchema, is het niet mogelijk om na te gaan welk luchtdebiet er tijdens het laden effectief gebruikt wordt voor het opwarmen van het gebouw. Uit de data blijkt dat er over de meetperiode 3613 uren geladen wordt tussen en uur zijnde de uren waartussen de kantoorgebouwen dienen verwarmd te worden. In het totaal werd er gedurende de meetperiode 7822 uren geladen. Op basis van deze gegevens mag er van uitgegaan worden dat ongeveer 46% van de voorverwarmde lucht ook effectief wordt benut. 10
12 Debiet [m³] jan/03 feb/03 mrt/03 apr/03 mei/03 jun/03 jul/03 aug/03 sep/03 okt/03 nov/03 dec/03 jan/04 feb/04 mrt/04 apr/04 mei/04 jun/04 jul/04 aug/04 sep/04 okt/04 nov/04 dec/04 jan/05 feb/05 mrt/05 apr/05 mei/05 jun/05 jul/05 aug/05 sep/05 okt/05 nov/05 dec/05 Debiet [m³] Debiet ontladen [m³] Debiet laden [m³] Figuur 5: Totale debieten laden en ontladen gedurende de meetperiode Debiet ontladen [m³] Debiet laden [m³] Figuur 6: Totale debieten laden en ontladen per jaar gedurende de meetperiodemeetperiode 11
13 jan/03 feb/03 mrt/03 apr/03 mei/03 jun/03 jul/03 aug/03 sep/03 okt/03 nov/03 dec/03 jan/04 feb/04 mrt/04 apr/04 mei/04 jun/04 jul/04 aug/04 sep/04 okt/04 nov/04 dec/04 jan/05 feb/05 mrt/05 apr/05 mei/05 jun/05 jul/05 aug/05 sep/05 okt/05 nov/05 dec/05 Energie [MWh] 5.3 Energie laden / ontladen De hoeveelheden thermische energie per maand, die geleverd zijn door de KWO over de meetperiode, zijn weergegeven in figuur Energie ontladen [kwh] Energie laden [kwh] Figuur 7: Geleverde energie tijdens laden/ontladen over de meetperiode Tijdens de totale meetperiode is er in het totaal kwh th koude geladen en kwh th ontladen. Wanneer de warmtebalans bekeken wordt over de verschillende zomer- en winterperiodes kan er besloten worden dat dit gedurende de meetperiode bijna in evenwicht is en er maar iets minder koude geladen wordt dan ontladen. Enkel tijdens de laatste winterperiode (winter 05) lijkt er beduidend minder koude geladen te worden. Doordat de winterperiode van 2005 ook de eerste (winter)maanden van 2006 bevat kan er nog geen volledig beeld gevormd worden. Een mogelijke oorzaak van het iets minder koude laden in 2005 is de lagere injectietemperatuur van de koude bron t.o.v Figuur 8 geeft een beeld van de temperatuur in de koude bron tijdens het laden in zowel 2003 als Er valt op te merken dat door gewijzigde instelparameters er in 2003 nog koude geladen werd aan 7 C, en dat dit in 2005 rond 4 à 5 C is.. Doordat er bij lagere temperaturen geladen wordt, zullen 2 tegengestelde effecten spelen. De totale laadperiode zal verkleinen, en de bodem zal een lagere temperatuur krijgen aan de koude bron. Uit de gegevens kan er besloten worden dat het verkleinen van de laadtijd een groter invloed heeft dan de lagere temperatuur aan de koude bron. Er kan netto minder geladen worden. Het is belangrijk om een goed evenwicht 12
14 te vinden tussen voldoende koude temperaturen laden en zorgen dat de hoeveelheid koude die geladen wordt toereikend is om de volgende zomerperiode voldoende koude ter beschikking te hebben. Dit is zeker een aandachtspunt dat moet blijven opgevolgd worden om toekomstige problemen te vermijden. 13
15 1/12/2003 2/12/2003 3/12/2003 4/12/2003 5/12/2003 6/12/2003 7/12/2003 8/12/2003 9/12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/2003 Temperatuur [ C] 1/12/2005 2/12/2005 3/12/2005 4/12/2005 5/12/2005 6/12/2005 7/12/2005 8/12/2005 9/12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/ /12/2005 temperatuur [ C] December T koude bron December T koude bron Figuur 8: Injectietemperatuur van de koude bron tijdens het laden (2003 en 2005). 14
16 Energie [kwh] Tabel 1 geeft een overzicht van de warmtebalans over de verschillende seizoenen (winter/zomer). De winter van 2005 is bijgevolg nog niet volledig omdat de eerste maanden van 2006 nog ontbreken om een volledige winterperiode te verkrijgen. In figuur 9 wordt de warmtebalans over de meetperiode weergegeven per zomer- en winterperiode. Warmtebalans per seizoen Koude laden [kwh] Koude ontladen [kwh] Zomer Winter Zomer Winter Zomer Winter Tabel 1: Warmtebalans zomer-/winterperiodes Koude ontladen (zomerperiode) Koude laden (winterperiode) Figuur 9: Warmtebalans zomer-/ winterperiodes over de meetperiode 15
17 jan/03 feb/03 mrt/03 apr/03 mei/03 jun/03 jul/03 aug/03 sep/03 okt/03 nov/03 dec/03 jan/04 feb/04 mrt/04 apr/04 mei/04 jun/04 jul/04 aug/04 sep/04 okt/04 nov/04 dec/04 jan/05 feb/05 mrt/05 apr/05 mei/05 jun/05 jul/05 aug/05 sep/05 okt/05 nov/05 dec/05 Elektriciteitsverbruik [kwh] 5.4 Verbruikte energie Figuur 10 geeft het elektriciteitsverbruik voor het KWO-systeem weer gedurende de meetperiode Elektriciteitsverbruik ontladen Elektriciteitsverbruik laden Figuur 10: Elektriciteitsverbruik van KWO gedurende de meetperiode Over de totale meetperiode is er een totaal van 22,5 MWh e elektrische energie verbruikt door de bronpompen. Laden nam hiervan 10,4 MWh e voor zijn rekening, terwijl het ontladen 12,2 MWh e verbruikte. Voor het leveren van 322,8 MWh th koude was dus 12,2 MWh e elektrische energie vereist. In termen van een koelmachine komt dit neer op een SPF van 27. In de totale meetperiode is er 280,5 MWh th warmte geleverd. Hiervan wordt slechts 46% nuttig gebruikt, wat overeenkomt met 129,0 MWh th. Wanneer de berekening gemaakt wordt, komt dit neer op een SPF van 12. Tabel 2 geeft een overzicht van de SPF-factor per jaar voor zowel laden als ontladen. SPF-factor Koude laden Koude ontladen Totale meetperiode Tabel 2: SPF-factor voor koude laden en ontladen over de meetperiode 16
18 jan/03 feb/03 mrt/03 apr/03 mei/03 jun/03 jul/03 aug/03 sep/03 okt/03 nov/03 dec/03 jan/04 feb/04 mrt/04 apr/04 mei/04 jun/04 jul/04 aug/04 sep/04 okt/04 nov/04 dec/04 jan/05 feb/05 mrt/05 apr/05 mei/05 jun/05 jul/05 aug/05 sep/05 okt/05 nov/05 dec/05 Gasverbruik m³/maand 5.5 Gasverbruik Het gasverbruik tijdens de meetperiode wordt weergegeven in Figuur Gasverbruik m³ Figuur 11: Gasverbruik per maand gedurende de meetperiode Een totaal van m³ gas is verbruikt tijdens de meetperiode. Uitgaande van 33,5 MJ/m³ (verrijkt Slochteren) en een rendement van de gasketel van 85% geeft dit een totaal van GJ ofwel MWh th geleverde warmte. Tijdens de meetperiode is 46% van de energie bij het laden ook gebruikt als voorverwarming wat neerkomt op kwh th of 464 GJ (zie hiervoor 4.2). Tijdens de meetperiode werd dus 11 % van de warmtevraag geleverd door het KWO-systeem. 17
19 6 PRIMAIRE ENERGIEBESPARING EN CO 2 -REDUCTIE 6.1 Primaire energiebesparing Om de primaire energiebesparing te kunnen bepalen is het nodig om de KWO-installatie te vergelijken met een referentie-installatie. Hiervoor wordt vergeleken met een klassieke watergekoelde koelmachine een SPF van 3,5 en een HR+-gasketel met een jaarrendement van 85%. Voor de omrekening naar primaire energie wordt gerekend met een rendement van de elektriciteitscentrale van 44 %. KWO + ketel (installatie Etap) Gasketel + KM (referentie-installatie) Elektriciteitsverbruik 22,5 MWh e 92,2 MWh e Primair elektrisch energieverbruik 184 GJ 755 GJ Gasverbruik GJ GJ Totaal primair energieverbruik GJ GJ Reductie primaire energie GJ Besparing - 19 % Tabel 3: Primaire energiebesparing over de meetperiode Door toepassing van de KWO-techniek werd er GJ minder primaire energie verbruikt gedurende de voorbije drie jaar. Dit komt overeen met een jaarlijkse besparing van ongeveer 372 GJ of 19% van de nodige primaire energie van de referentie-installatie. Tabel 3 geeft een overzicht van de verschillende energieverbruiken. Omdat het hoofddoel van de KWO-installatie het leveren van koude is, zal de koeling apart bekeken worden. Tabel 4 geeft een overzicht van de verschillende energieverbruiken enkel voor wat betreft koeling. Er is een duidelijk grotere procentuele besparing wat betreft primair energieverbruik. Het aandeel van de KWO in de verwarming is dan ook beperkt. (11% zie 5.5) KWO (installatie Etap) KM (referentie-installatie) Elektriciteitsverbruik 22,5 MWh e 92,2 MWh e Primair elektrisch energieverbruik 184 GJ 755 GJ Reductie primaire energie GJ Besparing - 76 % Tabel 4: Primaire energiebesparing enkel voor koeling over de meetperiode 18
20 6.2 CO2-reductie Voor de bepaling van de CO 2 -emissie wordt uitgegaan van een uitstoot van 624 g CO 2 per kwh e en 55 g CO 2 per MJ th. Onderstaande tabel geeft een totaal-overzicht na drie jaar werking. KWO + ketel (installatie Etap) Gasketel + KM (referentie-installatie) Elektriciteitsverbruik 14 ton CO 2 58 ton CO 2 Gasverbruik 249 ton CO ton CO 2 CO 2 -uitstoot 263 ton CO ton CO 2 CO 2 -reductie - 74 ton CO 2 Besparing - 22 % Tabel 5: CO 2 -reductie tijdens de meetperiode Tabel 5 geeft een overzicht van de CO 2 -emissie over de meetperiode. Door toepassing van de KWO-techniek werd de CO 2 -reductie met ruim 74 ton verminderd over de voorbije 3 jaar. Op jaarbasis geeft dit een besparing van ongeveer 25 ton of 22 %. 19
21 7 ECONOMISCHE EVALUATIE In het kader van de bevordering van nieuwe energietechnologieën heeft de Vlaamse overheid een subsidie toegekend van 35% van de investeringskosten van de koudewarmteopslag (KWO) installatie bij ETAP te Malle. De totale investeringskost voor de KWO-installatie bedroeg ,01. Etap heeft een subsidie van 35% zijnde ,15 bekomen. De energiebesparing wordt bepaald door de koeling te vergelijken met mechanische koeling via een koelmachine. Voor de koelmachine is een investering voorzien van (Vermogen 570 kw th ). De warmte gerecupereerd bij het koude laden wordt door de ketel bijgeleverd. Er dienen hiervoor geen extra investeringen gedaan te worden. Voor de aardgasprijs wordt het tarief C gebruikt met een kostprijs van 2,81 ceuro/kwh en de elektriciteitsprijs wordt 7,5 ceuro/kwh e gebruikt. Enkel de variabele kosten voor aardgas en elektriciteit worden in rekening gebracht. Alle vermelde bedragen zijn exclusief BTW. Bij de evaluatie is er rekening gehouden met een vermeden onderhoudskost, geschat op /jaar, en een vermeden vermogenvergoeding van /jaar. Tabel 6 toont de economische evaluatie van het project. Investeringen ( ) KWO-installatie Totaal Vermeden investering koelmachine ( ) Subsidie Energiebesparing ( /jaar) Aardgasbesparing Elektriciteitsbesparing Subtotaal Vermeden onderhoudskost en vermogenvergoeding ( /jaar) Totaal Terugverdientijd (exclusief subsidie) (jaar) 14,7 Terugverdientijd (inclusief subsidie) (jaar) 5,6 Tabel 6: Economische evaluatie demonstratieproject bij Etap, Malle 20
22 Door toepassing van deze energiezuinige technieken wordt een aardgasbesparing van kwh prim /meetjaar of /jaar bereikt en een elektriciteitsbesparing van kwh/jaar of /jaar. De totale energiebesparing bedraagt /jaar. Samen met de vermeden onderhoudskost en vermogenvergoeding geeft dit een jaarlijkse besparing van /jaar. Wanneer de terugverdientijd berekend wordt, bedraagt deze 14,7 jaar zonder subsidie. Indien de subsidie mee in rekening gebracht wordt, dan bedraagt de terugverdientijd 5,6 jaar. 21
23 8 MENING VAN DE EIGENAAR Situering van het project: ETAP ontwikkelt, fabriceert en commercialiseert functionele verlichting, meer bepaald algemene-, specifieke- en noodverlichting; voornamelijk voor de werkomgeving in industrie en utiliteit. Het resulterende product is functioneel en van hoge kwaliteit, gesteund op de actuele stand van de verlichtingskunde, ontwikkeld en geproduceerd met up to date materiaal en -technologische middelen, rekening houdend met het verlangen van de klant, met voldoende mogelijkheid tot achterwaartse integratie en met een zo hoog mogelijke toegevoegde waarde. Hiervoor heeft ETAP een visie ontwikkeld die gedragen wordt door optimalisatie van fysiologische-, ergonomische- en comfortaspecten, met bovendien zeer veel aandacht voor het esthetische uitzicht en de gebruikskost. Het nieuwe "Lichtpaviljoen" dat gebouwd werd, is in de eerste plaats bedoeld om haar expertise met betrekking tot algemene verlichtingstechniek, noodverlichting en verlichtingstoepassingen met moderne middelen uit te bouwen en te tonen aan haar klanten. Het "Lichtpaviljoen" centraliseert alle ruimten die bedoeld zijn om licht te beleven in hiervoor speciaal ontwikkelde ruimten, om proefopstellingen voor eigen gebruik te bouwen ten behoeve van nieuwe productontwikkelingen en om de klanten in aangepaste simulatieruimten te tonen welke lichttechnische- en energetische resultaten er verwacht kunnen worden in hun specifieke omgeving. Het nieuw gebouwde lichtpaviljoen werd geïntegreerd in het bestaande gebouw dat hierdoor uitgebreid werd met circa 3000 m² vloeroppervlak. Procesbeschrijving: Voor de koeling van de ruimtes wordt gebruik gemaakt van een seizoenmatig koudeopslagsysteem. Het principe van een seizoenmatig koudeopslagsysteem is dat in de zomer wordt gekoeld met winterkoude. Hiertoe wordt in de winter grondwater onttrokken aan een zogenaamde warme bron en na afkoeling aan de buitenlucht, met een temperatuur van de 7ºC in een zogenaamde koude bron geïnfiltreerd. In de zomer keert het systeem om en wordt er gekoeld grondwater onttrokken aan de koude bron en na afgifte van koude aan het gebouw, geïnfiltreerd in de warme bron. Het seizoenmatige koudeopslagsysteem werd zo uitgelegd dat deze in de gehele koudevraag van de ruimtes kan voorzien, dit zowel voor het nieuwe lichtpaviljoen als voor het bestaande kantoorgebouw. De grootte van het grondwatersysteem is bepaald aan de hand van de totale koudevraag betreffende het "Lichtpaviljoen" en de bestaande AIRCO's I en II in het kantoorgebouw. De aansluiting van de koudevragers op het grondwatersysteem vond gefaseerd plaats. Als eerste werden de luchtbehandelingskasten van het lichtpaviljoen aangesloten. Op een later tijdstip werden AIRCO I en II van de bestaande gebouwen aangesloten. Beide systemen hebben een eigen warmtewisselaar, die zorg draagt voor de scheiding tussen het grondwater en het 22
24 gekoelde water. In de winter wordt alleen geladen met behulp van de luchtbehandelingskasten van het lichtpaviljoen. Motivatie en doelstellingen: ETAP is een bedrijf dat hoogwaardige verlichtingsarmaturen en noodverlichting ontwikkelt, fabriceert en commercialiseert. Eén van de belangrijke kenmerken van deze armaturen, buiten hun optische en esthetische eigenschappen, is dat ze zeer zuinig omspringen met energie. Dit wordt bereikt door: De juiste optimale vorm aan de reflectoren te geven. Een aluminiumkwaliteit te gebruiken met de hoogste reflectie-eigenschappen die vandaag op de markt is. Gesofistikeerde diffusoren te ontwerpen. De armaturen op de juiste plaats in te planten. Bovendien werden en worden er meerdere lichtregelsystemen ontwikkeld waarmee men behoorlijke besparingen kan realiseren op de energiefactuur. Elke dag wordt er gewerkt aan systemen die er moeten voor zorgen dat wij in de toekomst verlichtingsinstallaties hebben die een nog betere kwaliteit van verlichting garanderen met een nog lager energieverbruik. Men kan alle lichttechnische en energetische eigenschappen van een verlichtingsarmatuur en van een volledige verlichtingsinstallatie vastleggen met cijfers en grafieken, maar er is toch een sterke behoefte om dit zodanig voor te stellen aan de klanten, dat zij effectief kunnen ervaren dat een bepaald armatuur andere eigenschappen heeft dan een ander armatuur en dat zij kunnen ervaren wat het effect is van verschillende verlichtingsinstallaties. Om dit te kunnen realiseren hadden wij behoefte aan nieuwe showrooms en demoruimten. En hiervoor hebben wij ons lichtpaviljoen gebouwd. Technische historiek: Wij vinden het voor ons zelf vanzelfsprekend dat wanneer je alle dagen bezig bent met het ontwerpen van producten die het energieverbruik moeten beperken, dat je dan dezelfde filosofie doortrekt naar de gebouwen die je opricht. Gebouwen die bedoeld zijn om juist die producten voor te stellen. Wij zijn dus op zoek gegaan naar een technologie die, in eerste instantie voor het koelen van het gebouw, voldeed aan die maatstaven. We hebben gezocht in de vakliteratuur en via Internet en we hebben geleerd dat er een bepaalde technologie was die voldeed aan die criteria en die al in Europa gebruikt werd en waarvan er zelfs toen reeds een proefproject opgestart was in België, en het is die technologie die we uiteindelijk gebruikt hebben in ons nieuw gebouw. We zijn eerst gaan praten met VITO; de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek, over de mogelijkheden van deze techniek in onze omgeving en VITO heeft dan een 23
25 "haalbaarheidsstudie" gemaakt waaruit bleek dat de ondergrond geschikt was; dat er voldoende grondwater beschikbaar was; over welke vermogens we per jaar zouden kunnen beschikken; wat de invloed zou zijn op de stand van het grondwater; enz.. en we zijn dan op zoek gegaan naar een studiebureau dat reeds ervaring had opgedaan met deze technologie, zodanig dat er een gedetailleerd lastenboek kon opgemaakt worden. Evaluatie: Na 5 jaar gebruik kunnen hebben we voldoende ervaring opgebouwd om de installatie en het gebruik te evalueren. Er is voor de "kantoorgebruiker" geen enkel verschil merkbaar tussen een traditionele koeling en een KWO installatie. De gerealiseerde energiewinsten voldoen aan de vooropgestelde verwachtingen. Een KWO-installatie vereist iets meer opvolging dan een traditionele koelmachine, vooral omdat er ook gedurende de winter, bij voorkeur tijdens vorstperiodes, de bronnen terug moeten geladen worden met koude-energie. Na de iets moeilijkere opstart tengevolge van software-problemen zijn er tot op vandaag geen mankementen opgetreden aan het gedeelte KWO. De herstellingen van defecten die er uitgevoerd moesten worden situeerden zich allemaal aan het conventionele airco-gedeelte dat identiek zou uitgevoerd geworden zijn indien er een traditionele koelmachine zou gebruikt geweest zijn. John Kazandjian Afdelingshoofd Engineering ETAP nv 24
26 9 BESLUIT Het toepassen van de koude-warmteopslagtechniek (KWO) leidt bij Etap tot volgende besluiten (evaluatie over 3 jaar, 01/2003 tem 12/2005): Over de ganse periode was er een totale koelvraag van kwh en een totale warmtevraag van kwh voor de gebouwen; In totaal werd m 3 grondwater verplaatst van de koude naar de warme bron (ontladen); In totaal werd m 3 grondwater verplaatst van de warme naar de koude bron (laden), hiermee werd 11 % van de warmtevraag gedekt door het KWO-systeem; Toepassing van KWO gaf een totale jaarlijkse reductie van het primair energieverbruik met GJ (voor koeling én verwarming); Vertaald naar de CO 2 -uitstoot betekent dit een reductie met 74 ton per jaar; Globaal betekent dit een besparing van 19 % op het energieverbruik en 22 % op CO 2 -emissie; Na een moeilijke start in de periode (juiste datagegevens uit registratiesysteem halen), heeft de KWO-installatie bij Etap te Malle over de meetperiode toch een belangrijke hoeveelheid energiebesparing kunnen realiseren. De installatie biedt het grootste deel van de koude aan met een zeer hoog rendement (KF/SPF = 27 versus KF = 3,5 voor klassieke koelmachine). Bij het laden van koude in de winter wordt de warmte toch gedeeltelijk nuttig gebruikt als voorverwarming voor de luchtbehandelingskasten van het lichtpaviljoen. Wanneer het economische luik bekeken wordt van de installatie, kan er besloten worden dat het toepassen van koude-warmteopslagtechniek een zekere meerkost met zich meebrengt. Deze zal echter terug verdiend kunnen worden door vermeden energiekosten alsook de vermeden kosten van een koelmachine met zijn specifiek onderhoud en de vermeden vermogenvergoeding. Dit alles in rekening gebracht geeft een terugverdientijd van 15 jaar zonder subsidies, en 5,7 jaar inclusief subsidies. 25
27 BIJLAGE 1: SAMENVATTING RESULTATEN M aan d E n erg ie lad en E n erg ie o n tlad en D eb iet lad en D eb iet o n tlad en E lek lad en E lek o n tlad en G asverb ru ik C O P p er m aan d C O P p er m aan d [kw h ] [kw h ] [m ³] [m ³] [kw h ] [kw h ] [m ³] laden ontladen jan / feb / m rt/ ap r/ m ei/ ju n / ju l/ au g / sep / o kt/ n o v/ d ec/ jan / feb / m rt/ ap r/ m ei/ ju n / ju l/ au g / sep / o kt/ n o v/ d ec/ jan / feb / m rt/ ap r/ m ei/ ju n / ju l/ au g / sep / o kt/ n o v/ d ec/ T o taal
Algemene verspreiding. contractnr ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT. KWO bij TECHNOLOGIEHUIS en CIPAL te Geel. Eindrapport. N.Robeyn en J.
Algemene verspreiding contractnr.051988 ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT KWO bij TECHNOLOGIEHUIS en CIPAL te Geel Eindrapport N.Robeyn en J. Van Bael Studie uitgevoerd in opdracht van ANRE 2007/ETE/R/ VITO Februari
Nadere informatieANRE-DEMONSTRATIEPROJECT: KOUDE/WARMTEOPSLAG KAZERNE BLAIRON, TURNHOUT. Eindrapport
Beperkte verspreiding (contractnr. ) ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT: KOUDE/WARMTEOPSLAG KAZERNE BLAIRON, TURNHOUT Eindrapport B.Aerts, J. Desmedt en J. Van Bael Studie uitgevoerd in opdracht van ANRE 29/ETE/R/..
Nadere informatieANRE-DEMONSTRATIEPROJECT: WKK BIJ INVRIESBEDRIJF D'ARTA, ARDOOIE
ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT: WKK BIJ INVRIESBEDRIJF D'ARTA, ARDOOIE Eindrapport J. Van Bael VITO Oktober 1996 SAMENVATTING In het kader van de bevordering van nieuwe energietechnologieën (KB van 1983) heeft
Nadere informatieANRE DEMONSTRATIEPROJECT WKK IN TANKREINIGINGSINSTALLATIE HOYER, ANTWERPEN. Eindrapport. Wim Luyckx en Johan Van Bael
ANRE DEMONSTRATIEPROJECT WKK IN TANKREINIGINGSINSTALLATIE HOYER, ANTWERPEN Eindrapport Wim Luyckx en Johan Van Bael Vito Juli 2001 2 SAMENVATTING Hoyer België maakt deel uit van de Hoyer groep, gespecialiseerd
Nadere informatieANRE-DEMONSTRATIEPROJECT: INDIRECT KOELSYSTEEM MET FLO-ICE SLAGERIJ VAN HOOF IN MOL
ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT: INDIRECT KOELSYSTEEM MET FLO-ICE SLAGERIJ VAN HOOF IN MOL Eindrapport J. Van Bael VITO December 1997 SAMENVATTING In het kader van de bevordering van nieuwe energietechnologieën
Nadere informatieANRE-DEMONSTRATIEPROJECT: WKK BIJ ANODISERINGSBEDRIJF ANALU, MACHELEN
ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT: WKK BIJ ANODISERINGSBEDRIJF ANALU, MACHELEN Eindrapport J. Van Bael, W. Luyckx, J. Stroobants, T. Daems, J. Cools VITO Augustus 1998 SAMENVATTING In het kader van de bevordering
Nadere informatieANRE-DEMONSTRATIEPROJECT: ZONNEDAKSYSTEEM BIJ ZAADVERWERKINGSBEDRIJF DASO, BRUGGE
ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT: ZONNEDAKSYSTEEM BIJ ZAADVERWERKINGSBEDRIJF DASO, BRUGGE Eindrapport J. Van Bael, J. Stroobants en T. Daems VITO Juni 1999 2 SAMENVATTING In het kader van de bevordering van nieuwe
Nadere informatieHybride warmtepompen. Wat, wanneer en hoe? Simon Tuitel, Product Manager Warmtepompen, Controls & connectivity
Hybride warmtepompen Wat, wanneer en hoe? Simon Tuitel, Product Manager Warmtepompen, Controls & connectivity Agenda Waarom Hybride en wat zijn de voordelen Wat is een Hybride systeem Voorbeeld berekening
Nadere informatieAnalyse energieverbruik
Analyse energieverbruik International School of Amsterdam (ISA) Jan 217 24-1-217 J.A. Meerkerk Advies Tel. 6-53319418 j.a.meerkerk@online.nl 1 Inhoudsopgave 1 ENERGIEVERBRUIK... 3 2 GASVERBRUIK... 4 3
Nadere informatieMeer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp
Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is
Nadere informatieDemoproject: De Wending, meetresultaten
Demoproject: De Wending, meetresultaten Auteurs: K. Allaerts Datum: 20/01/2015 Deze studie werd uitgevoerd in het kader van het IWT-VIS traject Smart Geotherm (2011-2017) Eindverslag De Wending v2 1 1
Nadere informatieNaar de bron van de warmtepomp
C on d e ns o r Ve r d am p e r Studienamiddag : Introductie tot alternatieve en duurzame energieopwekking voor KMO s Energik Voka Mechelen 7 juni 2007 Naar de bron van de warmtepomp H.Hoes 1 Naar de bron
Nadere informatieANRE-DEMONSTRATIEPROJECT ROOKGASWASSING UITLAATGASSEN WKK BIJ TUINBOUWBEDRIJF SCHEERS, KONTICH
ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT ROOKGASWASSING UITLAATGASSEN WKK BIJ TUINBOUWBEDRIJF SCHEERS, KONTICH Eindrapport J. Van Bael, W. Luyckx, J. Stroobants en J. Cools VITO September 1999 2 SAMENVATTING In het kader
Nadere informatieOpen en gesloten WKO systemen. Open systemen
Open en gesloten WKO systemen Open systemen Een kenmerk van open systemen is dat er grondwater onttrokken en geïnfiltreerd wordt. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen doubletsystemen, monobronsystemen
Nadere informatieDeerns ketenanalyse downstream van een van de twee meeste materiele emissies
Deerns ketenanalyse downstream van een van de twee meeste materiele emissies 2013 Inleiding In het kader van de CO 2 prestatieladder is een ketenanalyse uitgevoerd naar de CO 2 productie door verwarming
Nadere informatieETAP Lichtpaviljoen E EN INDRUKWEKKENDE BELEVING VAN LICHT
ETAP Lichtpaviljoen E EN INDRUKWEKKENDE BELEVING VAN LICHT Een unieke visie in verlichting 50 jaar ervaring ETAP heeft sinds haar oprichting in 1949 een solide plaats veroverd op de Europese verlichtingsmarkt.
Nadere informatieMIP2 Groene Datacenters
Gebruik van omgevingskoude Concept Gemiddelde buitentemperatuur = ca 10 C Gemiddelde binnentemperatuur = 22 tot 34 C Afhankelijk van concept binnen in het DC Afhankelijk van het gekozen koelsysteem Afhankelijk
Nadere informatieENALYZER FOR COOLING 1. TAGS
ENALYZER FOR COOLING Geschikt voor: Koelcompressoren met een geïnstalleerd vermogen vanaf 50 kw Basis koel-layout: ééntraps systeem zonder warmterecuperatie basis chiller met ijswatercircuit Afhankelijk
Nadere informatieHybride warmtepompen Wat, wanneer en hoe?
Hybride warmtepompen Wat, wanneer en hoe? Simon Tuitel, Product Manager Warmtepompen, Controls & connectivity Agenda Wat is een Hybride systeem Waarom Hybride en wat zijn de voordelen Voorbeeld berekening
Nadere informatienergiebesparing in de ICT
nergiebesparing in de ICT Een koud kunstje? 10 April Green IT Energy Solutions Niels Sijpheer 3671 Meter (Q=m.g.h) 100 kg massa en 1 kwh arbeid: Hoe hoog kom ik? A Minder dan100 meter B Tussen 100 en 1000
Nadere informatieANRE-DEMONSTRATIEPROJECT WKK BIJ PSG SENTINEL, WELLEN
ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT WKK BIJ PSG SENTINEL, WELLEN Eindrapport J. Desmedt, W. Luyckx en J. Cools Vito Juli 1999 2 SAMENVATTING In het kader van de bevordering van nieuwe energietechnologieën (KB van
Nadere informatieOndergrondse koude/warmte-opslag in het Sint Elisabethziekenhuis
Ondergrondse koude/warmte-opslag in het Sint Elisabethziekenhuis Gerrit Draelants Raf Schildermans Overzicht presentatie 1 Overzicht presentatie Milieuvergunningsaanvraag + interactie Onderscheiden verantwoordelijkheden
Nadere informatieThermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming
H01N2a: Energieconversiemachines- en systemen Academiejaar 2010-2011 Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming Professor: Martine Baelmans Assistent: Clara
Nadere informatieDE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit
DE RYCK Klima LUWAGAM : pomp lucht-water aangedreven met gasmotor PAUL DE RYCK Werking op laag niveau (buitenlucht min. 0 C) omzetten naar warmte op hoog niveau (buiswater max. 50 C) Serreverwarming buis
Nadere informatieHet Nieuwe Telen van Amaryllis Amazone Amaryllis Deel 2 : energiemonitoring
Het Nieuwe Telen van Amaryllis Amazone Amaryllis 2011-2012. Deel 2 : energiemonitoring Het Nieuwe Telen Amaryllis : Deel 2 Energiemonitoring projectnummer 1400007415 Januari 2013 Energiemonitoring Plantmonitoring
Nadere informatieHoe duurzaamheid in de zorgsector verhogen?
Hoe duurzaamheid in de zorgsector verhogen? Pascal Debbaut Probis Corporate nv materiaal- en middelengebruik in de zorgsector Jason Van Driessche Profex energie in de zorgsector Ludo Timmermans Directeur
Nadere informatieEnergieboekhouding BRISE. Thomas Deville. Facilitator Duurzame gebouwen voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Energieboekhouding BRISE Thomas Deville Facilitator Duurzame gebouwen voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Doelstelling(en) van de presentatie Het belang van de invoering van een energieboekhouding
Nadere informatieGeniet van de DHP-AQ, de stilste en energiezuinigste lucht/water-warmtepomp ooit Zekerheid, comfort en energiebesparing in elk seizoen
MAKING MODERN LIVING POSSIBLE Geniet van de DHP-AQ, de stilste en energiezuinigste lucht/water-warmtepomp ooit Zekerheid, comfort en energiebesparing in elk seizoen kleincomforttechniek.nl Danfoss warmtepomptechnologie:
Nadere informatieAdvies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling
Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Een warmtepomp genereert op een efficiënte manier warmte om uw huis comfortabel te verwarmen of van warm water te voorzien. Warmtepompen hebben
Nadere informatieOptimale prijs/ prestatie energieopslagsystemen
Meer doen met minder Optimale prijs/ prestatie energieopslagsystemen Met steun van de NOVEM is er een onderzoek gedaan ter verbetering van de prijs/prestatie van energieopslagsystemen. De investeringen
Nadere informatieROL VAN INSTALLATIETECHNIEKEN EN IMPACT OP UW ONTWERP. Dirk Saelens. Afdeling Bouwfysica, Departement Burgerlijke Bouwkunde, K.U.
NAV STUDIENAMIDDAG MASSIEF PASSIEFBOUW IN DE PRAKTIJK: AANPAK VAN ONTWERP TOT REALISATIE NAAR EEN PASSIEVE WONING OP BASIS VAN TRADITIONELE BOUWMETHODES ROL VAN INSTALLATIETECHNIEKEN EN IMPACT OP UW ONTWERP
Nadere informatieInformatie avond Streefverbruik. Jan Willems
Informatie avond Streefverbruik Jan Willems Agenda - Hoe meet je energiebesparing? - Wat is de definitie van een graaddag? - Wat zijn gewogen graaddagen? - Gemiddelde binnentemperatuur - Waar wordt in
Nadere informatieKoude- en Warmte Opslag. 29 september 2010 Door: Bert Bekkers
Koude- en Warmte Opslag 29 september 2010 Door: Bert Bekkers Inhoudsopgave 1. Over Hydreco 2. Het KWO-systeem 3. Referenties 4. Gebiedsgerichte integrale aanpak 5. Exploitatie 6. Ervaringen/bevindingen
Nadere informatieThermische energie uit oppervlaktewater. Business case stadhuis Harderwijk
Thermische energie uit oppervlaktewater Business case stadhuis Harderwijk Colofon Datum 28 februari 2018 Referentie Betreft Behandeld door Gecontroleerd door Versienummer 67149/LH/20180228 Thermische
Nadere informatieKoelen en verwarmen: de bodem als energiebron
Jaarlijkse Informatievergadering Particulier Historisch Patrimonium 14 juni 2008, Kasteel van Hex te Heers Koelen en verwarmen: de bodem als energiebron J. Van Bael 1 Koelen en verwarmen : de bodem als
Nadere informatieWarmtekrachtkoppeling. Waarom Vaillant? Om eenvoudigweg dubbel gebruik te maken van energie. ecopower
Warmtekrachtkoppeling Waarom Vaillant? Om eenvoudigweg dubbel gebruik te maken van energie. ecopower Waarom ecopower? Eenvoudigweg omdat het de moeite waard is! Bij een traditionele productie van energie
Nadere informatieIndividuele uitzonderingsaanvraag bij vervangen van ketel : berekening terugverdientijd
1 Individuele uitzonderingsaanvraag bij vervangen van ketel : Inleiding Voor ketels tussen 10 en 20 jaar oud kunt u een individuele uitzondering aanvragen voor het minimaal installatierendement bij renovaties.
Nadere informatieVoorwaarden aansluiting appartementen en woningen op WKO bron DSKII
Voorwaarden aansluiting appartementen en woningen op WKO bron DSKII Stichting Spaarnesant 04 februari 2014 9X3803 Entrada 301 Postbus 94241 1090 GE Amsterdam +31 20 569 77 00 Telefoon 020-5697701 Fax info@amsterdam.royalhaskoning.com
Nadere informatieFOLLOW-UP VAN HET ENERGIEVERBRUIK
FOLLOW-UP VAN HET ENERGIEVERBRUIK Hoe kunt u de voorwaarden voor de follow-up van het energieverbruik in uw milieuvergunning naleven? WAAROM? U bent de beheerder van een gebouw en u wilt de exploitatievoorwaarden
Nadere informatieANRE-DEMONSTRATIEPROJECT DOMPELBRANDER MET BIOGAS BIJ DIEPVRIESGROENTENBEDRIJF D ARTA, ARDOOIE
ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT DOMPELBRANDER MET BIOGAS BIJ DIEPVRIESGROENTENBEDRIJF D ARTA, ARDOOIE Eindrapport J. Van Bael en T. Daems Vito November 2001 3 SAMENVATTING In het kader van de bevordering van
Nadere informatieWelkom. Rentabiliteit studie energiecentrale MMC
Welkom Rentabiliteit studie energiecentrale MMC Waarom ziekenhuis uitermate geschikt voor WKO Langs een warmte vraag heeft een ziekenhuis ook een grote koudevraag. Een WKO levert in zijn totaliteit meer
Nadere informatieVerdyn & Verdyn Cool. Plug and play. Hoog rendement warmte terugwinning. Energiezuinige ventilatoren. Hoge COP. HR-balansventilatie units
Verdyn & Verdyn Cool HR-balansventilatie units Plug and play Hoog rendement warmte terugwinning Energiezuinige ventilatoren Hoge COP HR-balansventilatie units type Verdyn & Verdyn Cool Ventileren is noodzakelijk
Nadere informatieHoe verbruikt ú minder gas?
Hoe verbruikt ú minder gas? Ardo de Graaf 06-520 56179 52 0 NB s zomers meer zon op noordelijk halfrond s Winters meer zon op zuidelijk halfrond Warme golfstroom zomer&winter, deze komt ongeveer tot het
Nadere informatieInformatieblad. Warmtepompen INLEIDING
INLEIDING Vanwege de oprakende fossiele brandstoffen worden we met zijn alle gedwongen op zoek te gaan naar verbeterde of alternatieve energieopwekkers. Van hout naar kolen naar olie naar gas en nu naar
Nadere informatie100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem
100% duurzame energie van eigen bodem Warmte, warm tapwater en koude Comfortabel én milieuvriendelijk wonen U gaat voor nul! Comfortabel én milieuvriendelijk wonen Warmte, warm tapwater en koude van Eteck
Nadere informatieTEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN
TEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN In gemeente Meppel is een nieuwbouwwijk van 1953 woningen gepland, die gefaseerd tussen 2014 en 2039 gerealiseerd wordt. Deels worden de kavels bouwrijp opgeleverd,
Nadere informatie3 Energiegebruik huidige situatie
3 Energiegebruik huidige situatie 3.1 Het Energie Prestatie Certificaat In het kader van de Europese regelgeving (EPBD) bent u verplicht om, bij verkoop of verhuur van de woning, een energiecertificaat
Nadere informatieCommissie Benchmarking Vlaanderen
Commissie Benchmarking Vlaanderen 023-0170 Bijlage I TOELICHTING 17 Bijlage I : WKK ALS ALTERNATIEVE MAATREGEL 1. Inleiding Het plaatsen van een WKK-installatie is een energiebesparingsoptie die zowel
Nadere informatieSlimmemeterPortal.nl maandrapport
SlimmemeterPortal.nl maandrapport Hierbij ontvangt u uw maandrapport van juli 218. In dit overzicht vindt u uw energieverbruik ten opzichte van juni, een overzicht van de laatste 12 maanden, een vergelijking
Nadere informatieOplossingenboek Energie besparen in de praktijk van het MKB metaal
Oplossingenboek Energie besparen in de praktijk van het MKB metaal De oplossingen Electromotoren Hergebruik van restwarmte Verwarming Verlichting Perslucht Toepassing PV Warmtepomp WKK installatie Isolatie
Nadere informatieBeslissing van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 29 mei 2007
Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 1000 Brussel Tel. +32 2 553 13 53 Fax +32 2 553 13 50 Email: info@vreg.be Web: www.vreg.be
Nadere informatieGeniet van de DHP-AQ, de stilste en energiezuinigste lucht/water-warmtepomp ooit
Geniet van de DHP-AQ, de stilste en energiezuinigste lucht/water-warmtepomp ooit Zekerheid, comfort en energiebesparing in elk seizoen. www.danfoss.com Danfoss warmtepomptechnologie: duurzaam, energiezuinig
Nadere informatieBeslissing van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 24 april 2007 1
Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 1000 Brussel Tel. +32 2 553 13 53 Fax +32 2 553 13 50 Email: info@vreg.be Web: www.vreg.be
Nadere informatieANRE-DEMONSTRATIEPROJECT BIJ BEUKELEERS, DUFFEL
ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT BIJ BEUKELEERS, DUFFEL Eindrapport D. Weyen en N. Dufait Vito Maart 1998 SAMENVATTING In het kader voor de bevordering van REG-demonstratietechnieken (KB van 10/02/1983) heeft
Nadere informatieDe Vries automatisering BV De heer K.J. de Vries Drievliet 45 2321 BS AMSTERDAM
De Vries automatisering BV De heer K.J. de Vries Drievliet 45 2321 BS AMSTERDAM Noordwijk, maandag 24 december 2012 Geachte heer de Vries, beste Klaas, Met genoegen doen we u hierbij een voorstel om geld
Nadere informatieWarmte tarieven. Warmtenet Antwerpen Nieuw-Zuid WARMTE@ZUID TARIEVENREGELING 2015-12-17 1
Warmte tarieven Warmtenet Antwerpen Nieuw-Zuid WARMTE@ZUID TARIEVENREGELING 2015-12-17 1 De hierna genoemde tarieven voor de aansluitbijdrage, de investeringsbijdrage, het vast recht en het warmtetarief
Nadere informatieToepassing open bronsysteem voor Leefmilieu Brussel op Site Tour & Taxis. S. Verheyen Smet GWT H. Hoes Terra Energy
Toepassing open bronsysteem voor Leefmilieu Brussel op Site Tour & Taxis S. Verheyen Smet GWT H. Hoes Terra Energy Leefmilieu Brussel Leefmilieu Brussel Leefmilieu Brussel Leefmilieu Brussel optimaal klimaat
Nadere informatieTEO/WKO WARMTE EN KOUDE
TEO/WKO WARMTE EN KOUDE BEDRIJVENTERREIN MARSLANDEN Op het bedrijventerrein de Marslanden in Zwolle zijn bedrijven gevestigd, met uiteenlopende behoefte aan warmte en koeling. Vanuit gegevens over het
Nadere informatieAantal warmtekrachtcertificaten verkocht aan minimumsteun
Statistieken Laatste aanpassing Aantal warmtekrachtcertificaten verkocht aan minimumsteun Dit document bevat gegevens betreffende de aantallen warmtekrachtcertificaten die aan netbeheerders werden verkocht
Nadere informatieJos Van Steenwinkel. Bestuurder. IF Tech
Uw logo Jos Van Steenwinkel Bestuurder IF Tech Seizoensmatige energieopslag in bodem en grondwater inzicht in de werking & proactief beheer Inhoudstafel 1. Begrippen energieopslag en geothermie 2. Ondergrondse
Nadere informatieImpact van efficiënte openbare verlichting op de CO 2 uitstoot
Impact van efficiënte openbare verlichting op de CO 2 uitstoot CE4 N35N 13.5.29 Samenvatting Drie scenario s om de hoeveelheid CO 2 te berekenen, die niet uitgestoten wordt als er energie bespaard wordt
Nadere informatieWarmte tarieven. Warmtenet Antwerpen Nieuw-Zuid. i.o.v.
i.o.v. Warmte tarieven Warmtenet Antwerpen Nieuw-Zuid warmte@zuid Antwerpsesteenweg 260 2660 Antwerpen-Hoboken T +32 78 35 30 20 warmteagent@infrax.be www.warmteadzuid.be De hierna genoemde tarieven voor
Nadere informatieKLIMAATGARANT. Bewonershandleiding. Woningen met EnergiePrestatieVergoeding
KLIMAATGARANT Bewonershandleiding Woningen met EnergiePrestatieVergoeding 2018 Bewonershandleiding Woningen met EnergiePrestatieVergoeding Inhoud Introductie 3 Wat is de EPV? 4 Wat is de Energiebundel?
Nadere informatieZuinig koelen met het Packo Eco gamma
Zuinig koelen met het Packo Eco gamma Zuinig koelen met het Packo Eco gamma Energie wordt jaar na jaar schaarser en duurder. Maar energie (in de vorm van elektriciteit, warm water, ) is nu eenmaal onmisbaar.
Nadere informatieEnergy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning
Energy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning De laatste jaren is er qua energiebehoefte veel veranderd in de woningbouw. Voorheen waren de behoefte en kosten m.b.t. verwarming in nieuwbouw woningen
Nadere informatieItho Daalderop Energiezuinig en comfortabel klimaatsysteem. uw nieuwe. woning
Itho Daalderop Energiezuinig en comfortabel klimaatsysteem uw nieuwe woning Water/water warmtepomp: - Verwarming in koude maanden door gebruik van bodemwarmte - Koeling in warme maanden door gebruik van
Nadere informatieDonderdag 28-jan 6:30 8:27 11:54 12:54 15:34 17:23 19:20
Januari 2016 Vrijdag 1-jan 6:44 8:50 11:41 12:44 14:55 16:41 18:45 Zaterdag 2-jan 6:44 8:50 11:41 12:45 14:56 16:42 18:46 Zondag 3-jan 6:44 8:50 11:42 12:45 14:57 16:43 18:47 Maandag 4-jan 6:44 8:49 11:42
Nadere informatieDe Life Cycle Cost van luchtbehandelingsgroepen
van luchtbehandelingsgroepen WEYNS GUIDO GSM 0475/280.134 GEA Heat Exchangers / GEA Happel Belgium Rekening houden met latere exploitatiekosten (verbruik & onderhoud)! => goedkope luchtgroep => eindklant
Nadere informatieEnergiezuinig renovatieproject Sterrenveld
Marc Paesmans 14 Het project Gebouw Zonneveld Klassieke renovatie K55 Ventilatie C Gebouw Sterrenveld Subsidies Eur. Unie Doorgedreven renovatie K28 Ventilatie D PV-installatie Zonnecollectoren voor SWW
Nadere informatieNieuwe wetgeving koelinstallaties versnelt toepassing warmtepompen
Nieuwe wetgeving koelinstallaties versnelt toepassing warmtepompen Door: Robin Sommers en Erik Deliege, Van Beek DIT IS EEN PUBLICATIE VAN: VAN BEEK INGENIEURS B.V. UTRECHTSESTRAAT 59 6811 LW ARNHEM +31
Nadere informatieDatum 29 september 2011
Beleidsnotitie duurzame openbare verlichting 2011-2016 Kerngegevens Projectleider Afdeling B.I.C. Stolk Ruimte 3 Datum 29 september 2011 3 Behandeling Gemeenteraad Planstatus Casenummer Vastgesteld AB11.00502
Nadere informatieWarmtepompen. Een introductie
Warmtepompen Een introductie Inhoud presentatie Introductie 040energie Warmtepompen: Principe Varianten Financieel Is mijn huis geschikt? Vragen? Introductie 040Energie 040energie is een vereniging van
Nadere informatie100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem
100% duurzame energie van eigen bodem Warmte, warm tapwater en koude Comfortabel én milieuvriendelijk wonen U gaat voor nul! Comfortabel én milieuvriendelijk wonen Warmte, warm tapwater en koude van Eteck
Nadere informatieEnergierapportage MFC Atria Leusden. Asschatterweg JJ Leusden
Energierapportage 2018 MFC Atria Leusden Asschatterweg 37 3831 JJ Leusden Introductie Voor u ligt de energierapportage 2018, waarin de energieverbruiken van de scholen wordt vergeleken met het maximale
Nadere informatieWavin Diensten BV. Energiebesparing. warmte-koudeopslag restwarmte. Door Thom Cremer Manager locatiebeheer Wavin Diensten B.V.
Wavin Diensten BV Energiebesparing warmte-koudeopslag restwarmte Door Thom Cremer Manager locatiebeheer Wavin Diensten B.V. Inhoud 2 Inhoud Wavin locatie algemeen Koude opslagsysteem Ombouw naar warmte-koude
Nadere informatieANRE-DEMONSTRATIEPROJECT WKK IN BURGERLIJK ZIEKENHUIS, RONSE
ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT WKK IN BURGERLIJK ZIEKENHUIS, RONSE J. Desmedt Eindrapport VITO Augustus 1997 2 SAMENVATTING In het kader van het Koninklijk Besluit van 10/02/1983, ter ondersteuning van REGdemonstratieprojecten,
Nadere informatieeen toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect
een toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 20.00 uur Opening 20.05 uur De initiatiefnemers: ZMF & Zeeuwind 20.15 uur Alles over de warmtepomp Niek Tramper, Zeeuwind 21.00 uur Ervaringen
Nadere informatieCasestudie: Geothermics, Lochristi
Casestudie: Geothermics, Lochristi Auteurs: Jad Al Koussa, Koen Allaerts Datum: 16-02-2016 Deze studie werd uitgevoerd in het kader van het IWT-VIS traject Smart Geotherm (2011-2017) Geothermics-Lochristi
Nadere informatieRiothermie en WKO voor duurzame warmte en koude
Riothermie en WKO voor duurzame warmte en koude Door Arné Boswinkel, Bert Palsma en Rada Sukkar Een aanzienlijk deel van de warmte uit huishoudens en industrie wordt via het afvalwater geloosd. Het potentieel
Nadere informatieWaarom je blauw betalen aan energie?
Waarom je blauw betalen aan energie? Energieprijzen Voordeel van energievriendelijke installaties Opbrengst spaarboekje Haal je voordeel uit energievriendelijke oplossingen voor warmte en water! Bespaar
Nadere informatieWarmte tarieven. Warmtenet Antwerpen Nieuw-Zuid TARIEVENREGELING
Warmte tarieven Warmtenet Antwerpen Nieuw-Zuid WARMTE@ZUID TARIEVENREGELING 2016-12-08 1 De hierna genoemde tarieven voor de aansluitbijdrage, de investeringsbijdrage, het vast recht en het warmtetarief
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE
Opleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE Leefmilieu Brussel Productie van thermische zonne-energie in individuele en collectieve woningen (< 10 eenheden) Gregory NEUBOURG APERe Doelstellingen van de presentatie
Nadere informatieKoude/warmteopslag in de praktijk
Koude/warmteopslag in de praktijk Meetgegevens van 67 projecten Opdrachtgever SenterNovem Postbus 8242 3503 RE UTRECHT T 030-239 34 93 F 030-231 64 91 E l.bosselaar@senternovem.nl Contactpersoon: dhr.
Nadere informatieEnergieanalyse voor balansventilatiesystemen op basis van veldstudies
Energieanalyse voor balansventilatiesystemen op basis van veldstudies SAMENVATTING Bart Cremers Zehnder Group Zwolle Lingenstraat 2 8028 PM Zwolle bart.cremers@zehndergroup.com Systemen voor balansventilatie
Nadere informatieCommissioning: Een absolute aanrader!
Seminarie Duurzame Gebouwen Commissioning: Een absolute aanrader! 15 maart 2019 COMMISSIONING VAN ONTWERP TOT EXPLOITATIE Vergelijking van twee ervaringen van een studiebureau Dietrich SCHILDERMANS Ingenium
Nadere informatieElga WINNAAR De kracht van de combinatie
Elga WINNAAR 2010 innovatieve Hybride module voor hr ketels De kracht van de combinatie E T E De Elga DE Elga steekt minder energie in de bestaande bouw Techneco ontwikkelde een oplossing die even simpel
Nadere informatieANRE-DEMONSTRATIEPROJECT: Energiezuinig kantoorgebouw met horizontale grondbuizen en regeneratieve warmtewisselaar bij kantoorgebouw SD Worx, Kortrijk
ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT: Energiezuinig kantoorgebouw met horizontale grondbuizen en regeneratieve warmtewisselaar bij kantoorgebouw SD Worx, Kortrijk Eindrapport J. Desmedt, N. Robeyn en P. Jannis Studie
Nadere informatieWarmte in de koudetechniek, een hot item
Wijbenga info sheet 5: Warmte in de koudetechniek, een hot item In het ontwerp van een koelinstallatie wordt steeds meer aandacht besteed aan het energieverbruik. Dit kan bereikt worden door een zo hoog
Nadere informatieENERGIE PRESTATIE ADVIES VOOR WONINGEN
Beta Testbedrijf E. van Dijk 007 Kleveringweg 12 2616 LZ Delft info@vabi.nl Delft, 8 februari 2007 ENERGIE PRESTATIE ADVIES VOOR WONINGEN Opdrachtgever: Opdrachtgever BV A. Bee Projectgegevens: Voorbeeldproject
Nadere informatieDE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN
1. CONTEXT Infofiche Energie DE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt de productie van groene stroom afkomstig van hernieuwbare energiebronnen of warmtekrachtkoppeling
Nadere informatieMeestal is er geen bouwvergunning nodig om een zonne-installatie op een dak te plaatsen. Informeer altijd eerst bij uw gemeentebestuur.
15 september 2018 Resultaat van uw opzoeking op www.energiesparen.be/zonnekaart De zonnekaart geeft een goede weergave van de zoninstraling op uw dak. De hoeveelheid zoninstraling is heel plaatsgebonden
Nadere informatieEnergiezorgsysteem + premies voor gemeenten. Brussel, 29 juni 2007 Ronny Thevis
Energiezorgsysteem + premies voor gemeenten Brussel, 29 juni 2007 Ronny Thevis Inhoud 1. Voorstelling Infrax 2. Energiezorgsysteem voor gemeenten 3. Premies voor gemeenten 1. Voorstelling Infrax WVEM IVEG
Nadere informatieCO-2 Rapportage 2014. Inhoudsopgave. Electrotechnische Industrie ETI bv Vierde Broekdijk 16 7122 JD Aalten Kamer van koophandel Arnhem 09080078
CO-2 Rapportage 2014 Electrotechnische Industrie ETI bv Vierde Broekdijk 16 7122 JD Aalten Kamer van koophandel Arnhem 09080078 Aalten 28-04-2015 Versie 2.2 J.Nannings Directeur Inhoudsopgave 1. Inleiding
Nadere informatieHet Varken als kachel. I r. M a u r i c e O r t m a n s
Het Varken als kachel I r. M a u r i c e O r t m a n s Hoeveel warmte produceren varkens? Vo e lbare w a rmteproductie: B ig 23 kg: 4 2 Wa t t Vleesva rken 11 0 k g: 1 2 7 Wa t t K raamzeug: 3 7 5 Wa t
Nadere informatieMWKK met gasturbine. Zwembadverwarming + elektriciteit met MWKK Coiffeusewaswater + elektriciteit met MWKK
MWKK met gasturbine 27/09/2018 Zwembadverwarming + elektriciteit met MWKK Coiffeusewaswater + elektriciteit met MWKK Uw energiedokter Oudenaardseweg 123 B 9790 Wortegem-Petegem Tel: 055 310242 Fax: 055
Nadere informatieGEVEL 5. "Een goed dak is niet vanzelfsprekend" 153,900 4,09 4,23 0,24 6,8 15,54 4,00 : g/m² 14,3 8,7. 5,6 g/m² goed. Nee.
blad 1 "Een dak is niet vanzelfsprekend" Opdrachtgever: Mijn voorbeeld Adres: Postcode en plaats: Dordrecht Contactpersoon: Gevel Behandeld door: Projectcode: Omschrijving: Voorbeeld Datum Berekening Overzicht
Nadere informatieHoeveel kost 1 ton stoom?
Hoeveel kost 1 ton stoom? ENERGIK 23 november 2011 Valérie de Groote, INDEA Voorstelling INDEA Bruikbaar energieadvies voor industriële bedrijven Audits / Haalbaarheidsstudies Wetgeving Begeleiding bij
Nadere informatieDiscussienota Tertiaire sector voor de studie: Energie en broeikasgasscenario s voor het Vlaamse gewest verkenning beleidsscenario s tot 2030
Discussienota Tertiaire sector voor de studie: Energie en broeikasgasscenario s voor het Vlaamse gewest verkenning beleidsscenario s tot 2030 BIJLAGEN 1 BIJLAGE 1 bij BELEIDSDOELSTELLING 1 van PIJLER II
Nadere informatieECN-RX--05-116 MICRO-WARMTEKRACHT: Hoe magisch is de Toverketel? G.J. Ruijg. ECN colloquium 2 mei 2005
ECN-RX--05-116 MICRO-WARMTEKRACHT: Hoe magisch is de Toverketel? G.J. Ruijg ECN colloquium 2 mei 2005 MEI 2005 Micro-Warmtekracht: Hoe magisch is de Toverketel? ECN colloquium 2 mei 2005 Gerrit Jan Ruijg
Nadere informatie