7.1. Paragraaf 1 de prehistorie: Tijd van jagen en verzamelen. Boekverslag door X woorden 4 april keer beoordeeld

Transcriptie

1 Boekverslag door X woorden 4 april keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Hoofdstuk 1 van jagen en verzamelen naar landbouw Paragraaf 1 de prehistorie: Tijd van jagen en verzamelen Prehistorie bedoelen wij de tijd waarin mensen nog niet konden schrijven. Rond 3000 v.c. ontstond het schrift en eindigde de prehistorie. Voor sommigen volken eindigde de prehistorie pas in de 20ste eeuw bijvoorbeeld in Nieuw Guinea in het amazone gebied. Is de mens in Afrika ontstaan? De oudste mensachtige skeletten die zijn in Afrika gevonden (Oost Afrika nu Tanzania, Kenia en zuid Ethiopië). Ongeveer 2 miljoen jaar geleden was er een apensoort die afgezonderd was in een gebied door hoge bergen. Deze apensoort maakte verschillende ontwikkelingen door de verandering van het klimaat mee. Begroeiing veranderende sterk i.p.v. bossen kwamen er uitgestrekte graslanden meeste apen gingen daarom naar een andere plek. Een kleine groep wist te overleven daar door zich aan te passen en de inhoud van de hersenpan nam geleidelijk toe deze nieuwe soort word de austalopithecinen genoemd. Het ontstaan van etnische verschillen Alle mensen horen volgend de biologie tot 1 soort maar er zijn wel verschillen tussen de mens. Onder etnische groepen verstaan we een groep mensen met lichamelijke kenmerken die anders zijn als bij andere groepen mensen. Deze kenmerken zijn erfelijk en opvallendst is de huidskleur. Onderzoekers denken dat er zoveel verschillende groepen zijn ontstaan omdat de mensen zich voor hun omgeving moesten aanpassen om te kunnen overleven. Het ontstaan van verschillende culturen Onder cultuur bedoelen we het denken en doen van bepaalde bevolkingsgroepen: - Sociaal< hoe mensen zich gedragen en met elkaar omgaan - Politiek: hoe mensen de macht hebben verdeeld - Economie: hoe mensen in hun levensonderhoud zijn voorzien - Cultuur: andere onderdelen godsdienst, taal, sport, onderwijs, wetenschap, rechtspraak Cultuurverschillen zijn ontstaan doordat een kind word geboren en opgevoed in een groep en neemt deze gewoontes over. En zal deze gewoontes als normaal beschouwen andere gewoontes van andere mensen die anders zijn als die van het kind zelf zou ze als raar of apart beschouwen. Verzamelen en jagen: zo beginnen alle groepen In het begin van de mens verspreidden de mensen zich in kleine groepen over de hele aarde iedere groep kreeg een eigen geschiedenis (dus ook cultuur). Alle groepen hadden ook overeenkomsten ze leefden van planten en vruchten, van de jacht en visvangst. De groepen verzamelde alleen maar voedsel voor korte tijd en waren hier in de meeste gevallen de dag mee bezig. Ze leefden niet lang op dezelfde plek want als er in Pagina 1 van 17

2 de omtrek geen voedsel meer te vinden was gingen ze naar de volgende plek toe. Ze sliepen dan ook in de open lucht, grotten en eenvoudige hutten. De groepen maakte gebruik van simpele werktuigen gemaakt van houd stenen en botten. Er werden vooral stenen vuistbijlen speerpunten en schraapstenen gevonden. Magie en geloof: Magie is iets doen waarvan men denkt dat het een geheimzinnige kracht heeft. Op die manier probeerde ze op een manier iets te bereiken wat normaal niet zou kunnen. Mensen leven bestond uit vele geheimen: leven dood, dag nacht, seizoenen, slecht goed weer. Godsdienst geloven in god zou god het laten gebeuren. Godsdienst gaf de mensen een gevoel van veiligheid. Paragraaf 2 ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen. Het ontstaan van landbouw in het middenoosten 2 belangrijke vernieuwingen de eerste is de overgaan van het verzamelen en jagen naar de landbouw (landbouw en veeteelt) de tweede is de overgaan van landbouw naar industrie. Overgang naar de landbouw vond al duizenden jaren geleden plaats. In veel niet westerse landen is landbouw nog steeds het belangrijkste middel van bestaan. akkerbouw en veeteelt werden voor het eerst ong voor Chr. In het middenoosten ontstaan. De overgaan van jagen en verzamelen naar het boren bedrijf heeft nog maar kot geleden plaats gevonden. De mens heeft 2 miljoen jaar geleefd van jagen en verzamelen. Akkerbouw en veeteelt is op meer plaatsen in de wereld zelfstandig uitvonden. In Mesopotamie ontstaan steden In midden oosten ontdekte men dat als je iets ging zaaien het volgende jaar kon oogsten daarna ontdekten ze ook dat je dieren als huisdier kon houden. Hierdoor hoefden mensen niet steeds te vertrekken op zoek te gaan naar nieuw voedsel maar ontwikkelde zich een landbouwgemeenschap in vorm van een dorp. Een dorp is een kleine nederzetting waar meeste inwoners leven van landbouw. De oogsten leverden zoveel op dat niet iedereen meer in de landbouw hoefde te werken en andere beroepen konden uitoefenen. Bijvoorbeeld: ambachten, huisbedienden, koopman, kunstenaar, geleerde, soldaat, bestuurder, priester. Sommige grote dorpen groeiden uit waar de meeste mensen niet meer in de landbouw werken dit werden stedelijk gemeenschappen of steden genoemd. Hier ontstond de gelaagde samenleving. Ontstaan van staten in Mesopotamie In Mesopotamie (Irak) ontstonden langs de rivieren de eufraat en de tigris de eerste steden> Oer, Nineve en Babylon. Eerst waren de steden en het omliggende land zelfstandig maar er kwamen politieke leiders van sommigen steden en die slaagden erin gebieden samen te voeten tot staten als Soemerie en Babylonie. Een staat kan worden omschreven als een land met duidelijke grenzen waarin een kleine groep mensen de rest van de bevolking bestuurt. Uit de oude paleizen en tempels blijkt dat de koningen en priesters de meeste macht hadden. In deze nieuwe staten hadden mensen (vooral bestuurders en handelaren) behoefte aan een schrift 5000 jaar geleden ontstond het schrift. Koningen konden dankzij het schrift hun wetten bekendmaken en laten vastleggen hoeveel belasting er binnen moet komen. Handelaren hielden bij wat er verkocht werd. En konden mensen kennis opschrijven en bewaren voor de volgende generaties. In deze periode ontstond de eerste rechtsregels in de geschiedenis werden opgetekend: het wetboek van de Babylonische koning Hammoerabi Ook stedelijke landbouwgemeenschappen aan de Nijl de idus en de gele rivier Na Mesopotamie ontstonden ook steden langs de Nijl in Egypte. Ongeveer 2500 jaar voor Christus Pagina 2 van 17

3 ontstond langs de rivier de indus een hoog ontwikkelde cultuur met enkele grote steden: Mohenjo-daro en harappa, steden met een omtrek van ongeveer 5 km. Ruim 2000 jaar voor Christus ontwikkelde zich aan de oevers van de gele rivier in China een stedelijke landbouwgereedschap. Prehistorie in Nederland Over het gebied waar ons land is ontstaan hebben de Romeinen als eerste wat geschreven. De oudste in ons land gevonden werktuigen zijn tot jaar oud dit is minder dan de werktuigen in oost Afrika die zijn zo 2 miljoen jaar oud. Hunebedden zijn de bekendste monumenten uit de prehistorie. In Drente ong. 50 hunebedden bewaard gebleven dit zijn graven van de mensen van een dorp. De hunebedden zijn gebouwd in voor Chr. Ook grote stenen monumenten opgericht in europa: bij Carnac in Bretange, Stonehenge in Engeland. Paragraaf 3 Het oude Egypte. Tussen 5000 en 4000 voor Chr. Ontdekten jagers en verzamelaars in het vruchtbare Nijldal dat zij zaden van wilde gewassen konden bewaren en opnieuw zaaien. Ook konden ze dieren temmen en gebruiken als trek dieren en als voedsel (melk, eieren en vlees) Akkerbouw en veeteelt de belangrijkst middel van bestaan. En ontstaan van dorpen steden. Ontstaan van een staat in Egypte. Egyptenaren beheerste de rivier dmv dijken dammen en sloten. Beheersing van water word ook wel waterhuishouding genoemd. Voor de waterhuishouding waren vele arbeidskrachten nodig en een goede organisatie en een goede samenwerking was ook van belang tussen de dorpen. Elk gebied(dorp) dat ontstaan was werd geleid door een koning. Rond 3100 voor Chr.. Waren er nog maar 2 bestuursgebieden over: Boven Egypte (zuiden), onder Egypte(noorden). Toen wist koning Menes van deze gebieden 1 staat te maken hij werd farao van heel Egypte. De farao nam ambtenaren in dienst omdat hij niet alles kon controleren en zelf kon beslissen. De mensen die de farao hielpen vormden samen het bestuursapparaat. Voor de gewone man had de staat allerlei nadelen - hij moet een deel van zijn inkomsten afstaan - hij was verplicht werkzaamheden te verrichten voor de waterhuishouding - openbare werken zoals wegen aanleggen of een graf bouwen voor een farao - soldaat dienen in oorlog De gewone man had geen invloed dop bestuurd maar de koning en ambtenaren wel op zijn leven. Er waren ook voordelen - ze werden beschermd tegen vijanden - meer keuze uit beroepen Oorlogen tussen staten Er is altijd geweld gebruikt met samenleven van de mensen vooral mannen gebruikten veel geweld. Geweld om grenzen te beschermen grondgebied te veroveren voor de eigen bevolking, roem van een koning. Geweld om als arm volk te kunnen profiteren van de welvaart van een ander volk. Een gelaagde samenleving ontstaat Door de landbouw kwam er meer ongelijkheid tussen de mensen. De kleine groepen jagers en verzamelaars hadden geen ingewikkeld bestuursapparaat nodig. Zij bespraken met elkaar wat er moest gebeuren. Toen de dorpen verenigd werden tot en staat werden de problemen van het samenleven ingewikkelder. Er moest veel geregeld worden sommigen mensen kregen daarbij meer macht dan andere. Pagina 3 van 17

4 Zo raakte de samenleving verdeeld in verschillende lagen. Dit noemen we een gelaagde samenleving. De lagen verschillen altijd van elkaar in aanzien, bezig en macht. De macht in handen van weinig mensen Een belangrijke functie van de koning was de leiding bij oorlogvoering. Priesters verzorgde de tempels en leiden de verering van de goden ook bezaten de priesters rond de tempels veel grond hier werken boeren op. Een farao moest oppassen voor de macht van zijn hoge ambtenaren en generaals dat hen zijn plek niet innamen. Godsdienst In het begin had ieder dorp zijn eigen god. Toen Egypte eenheid werd namen ze de goden van elkaar over en aanboden ze vele goden. Voor de Egyptenaren waren sommigen dieren heilig zo werd een god (horus) afgebeeld met de kop van een valk. De valk kon het hoogst van alle volgens vliegen. Daardoor kon hij het dicht bij de zonnegod Re komen. De Scarabee (mestkever) werd vereerd. Egyptenaren dacht dat zij zichzelf konden scheppen. Ook de goden, half goden en sterfelijke helden als de farao s ontstonden verhalen die steeds werden doorverteld deze verhalen noemen we mythen een verzameling van de verhalen noemen we een mythologie De belangrijkste bouwwereken Van de belangrijkste bouwwerken is in Egypte weinig bewaard gebleven dit komt doordat de meeste gebouwen werden gemaakt van in de zon gedroogde klei en riet. Piramides bleven wel lange tijd staan die werden gemaakt van harde uit rots gehouwen steenblokken hier lieten de farao s zich begraven. De meeste bevinden zich in de zogenaamde koningsvallei bij het tegenwoordige luxor. Het ontstaan van het schrift Het schrift in Egypte noemen we ook wel hiërogliefen: tekens van mensen dieren en dingen. Ze schreven op papyrus *bladen gemaakt van stroken merk uit stengen van de papyrusplant). De Mesopotamiers schreven een spijkerschrift op kleitabletten en op steen. Het hiërogliefen en spijkerschrift was moeilijk te leren het koste veel tijd en oefening. Een schrijver was een belangrijk persoon in de samenleving. Uit het Egyptische schrift is het Latijns ontstaan. Na de verovering van Egypte door de Arabieren werd het Latijn schrift vervangen door het Arabische schrift. Hoofdstuk 2 de Griekse - Romeinse wereld. Paragraaf 1 het ontstaan van de polis, Athene als voorbeeld. Rond steden ontstaan staatjes: De vele gebieden in Griekenland worden gescheiden door bergen en zee ook wel natuurlijke omstandigheden genoemd dit is vanaf 800 v. Chr. Er ontstonden 200 aparte staatjes de Grieken noemen dit een polis. Het middelpunt hiervan is de versterkte heuvel de acropolis (hoge stad) word genoemd hier vluchten ze naar toe als de polis werd aangevallen. Hier was van ook een tempel met de belangrijkste god of godin. Er was ook een agora dit was een plein waar de burgers elkaar ontmoeten, handel dreven en het bestuur van de polis bespraken. Hierom heen ontstonden echte steden, grote nederzettingen waarvan de meeste bewoners leefde d.m.v. ambachtslieden, kooplieden, kunstenaars, soldaten, bestuurders, priesters, geleerden. In de stadsstaten ontstonden verschillende soorten bestuur: Autocratie: alleen heerschappij Oligarchie: alleen de aanzienlijkste (rijkste) burgers hadden wat te zeggen Democratie: alle burgers namen hier aan deel (alleen de mannen boven de 18) Pagina 4 van 17

5 De adel moet de macht gaan delen met andere bevolkingsgroepen: De adel had eerst in de polis de macht. Dit waren rijke families, hun rijkdom was vooraal grondbezit deze mensen namen vaak ook de beslissingen, de mannen kwamen bij elkaar om te vergaderen: e volksvergadering. Toen de Griekse steden te maken kregen met overbevolking kwamen er nieuwe bevolkingsgroepen, de handelaren. Er was maar weinig vruchtbare grond in Athene. Mensen (handelaren) vertrokken naar de middellandse zee en er ontstonden nieuwe nederzettingen (ook wel kolonie). Door deze handel werden de handelaren steeds rijker zelfs rijker dan de edelen. Zij wilden daarom ook macht hebben. En er ontstonden democratieën (deze waren echter niet helemaal echt want alleen de mannen kregen stemrechten). Athene als voorbeeld In Athene werd door Kleisthenes (509 v. Chr.) de directe democratie ingevoerd. Alle beslissingen werden vooraan oor de volksvergadering genomen hier hadden de burgers het goed of af te keuren. De vergadering werd voorbereid door de Raad van Vijfhonderd. De vijhonderd werden voor 1 jaar door loting aangewezen uit een grotere groep die door de volksvergadering was gekozen. In die tijd was dit een democratie maar de vrouwen, slaven, buitenlanders hadden geen stemrecht. In het begin waren er in Athene niet veel slaven later toen de handel en nijverheid toenamen kwamen er steeds meer slaven ⅓ van de bevolking was slaaf. Paragraaf 2: Niet overal kwamen democratieën voor. In Sparte was er een oligarchie/aristocratie. Oligarchie is dat de rijkste burgers aan de macht zijn en aristocratie is dat adel aan de macht is. Sparta stichtte geen kolonies maar veroverde het land van de buren, de Messeniërs. Deze werden gedwongen voedsel aan Sparta te leveren. Sparta had veel aandacht voor militaire zaken en werd dan ook een sterk leger. In de volksvergadering konden alle Spartaanse mannen voorstellen aannemen en verwerpen. Maar een raad van edelen mocht voorstellen doen. De volksvergadering mocht ook geen wijzigingen in voorstellen brengen. De Grieken verslaan de Perzen Nadat in Athene de democratie was ingevoerd, dreigde er groot gevaar uit het Midden- Oosten. Daar was een machtige staat ontstaan het Perzische Rijk. Griekse kolonisten hadden zich in het westen van het Perzische rijk aan de kust van Klein Azië gevestigd. Zij wilden zich onafhankelijk maken van de Perzische koning (Darius)In 500 voor Chr. kwamen ze in opstand. Deze opstand was het begin van de Perzische oorlogen. Darius besloot daarop Griekenland te veroveren. In 490 voor Chr. vielen de Perzen voor de eerste keer vanuit zee Griekenland aan. Athene en Sparta besloten toen op het laatste moment toch tot samenwerking. In de slag bij Marathon kwamen de Spartanen pas opdagen nadat de Atheners de overwinning al hadden bereikt. In 480 voor Chr. vielen de Perzen onder koning Xerxes opnieuw Griekenland aan. De Spartanen kregen de leiding over de strijd op het land en Athene op zee. De Perzen wonnen de slag bij Thermopylae en veroverderden heel Griekenland behalve de Peloponnesos. De Griekse vloot versloeg echter de Perzische vloot in de slag van Salamis. In 479 voor Chr. werd bij Plataea ook het Perzische leger verslagen. De Grieken strijden onderling Uit angst voor een nieuwe Perzische aanval besloten veel Griekse staatjes te gaan samenwerken. Het kwam tot twee bondgenootschappen. 1 onder leiding van Athene en de ander van Sparta. Athene was de grootste leider van de Delische zeebond(van het eiland Delos) Sparta gaf leiding aan de Peleponnesische Pagina 5 van 17

6 Bond. In 431 brak er tussen de beide bondgenootschappen de Peleponnesische oorlog uit. Deze zou tot 404 voor Chr. duren. IN 430 hield Pericles een beroemd geworden toespraak ter herdenking van de overledenen uit de oorlog. Hij sprak toen over de democratie in Athene. Sparta heeft tenslotte de oorlog gewonnen. Sparta nam dan ook de leiding tot eind van de 4de eeuw voor Chr. Paragraaf 3: De Grieken gaven net als andere volken een mythologische verklaring voor het ontstaan van de wereld. Sommige Grieken brachten daar verandering in. Zij probeerden als eersten het mythische wereldbeeld te vervangen door een natuurwetenschappelijk wereldbeeld. I.P.V. Mythologische verklaringen zochten natuurfilosofen filosofische verklaringen voor natuurverschijnselen. De belangrijkste Griekse theorieën over het heelal waren van de filosoof Aristotules en de wiskundige Ptolemaeus. Zij beschouwden de aarde als een onbeweeglijke bol die het centrum vormde van het bolvormige heelal. Dit natuurwetenschappelijk wereldbeeld drong door tot een klein deel van de bevolking. De meeste mensen bleven de aarde zien als een platte schijf met de hemellichamen daarboven. Een nieuwe manier van denken: voortdurend vragen en zoeken naar nieuwe kennis: Griekse onderzoekers hebben iets belangrijks veranderd in het leven van de mensen. Zij vonden dat te vaak allerlei verschijnselen (regen/onweer) werden veroorzaakt door goden. Zij ontdekte nieuwe kennis door te onderzoeken. Zij ging onderzoeken hoe de wereld waarin zij leefden in elkaar zat. Zij zochten verklaringen in de natuur zelf en niet in de godsdienst. Natuurkrachten waren het gevolg van bepaalde regels in de natuur. De wetenschap kwam hierdoor tot iets bijzonders te zien. Wetenschap is het systematisch ordenen van kennis en regels. Hun manier van denken is een voorbeeld geworden voor mensen uit latere tijd. Geboorte van de geneeskunde De arts Hippocrates zocht verklaringen voor het ziek zijn in de natuur. Hij ging precies opschrijven hoe een ziekte bij iemand verliep. Hij probeerde zo er achter te komen hoe de ziekte precies ontstond en hoe die genezen kon worden. Hippocrates word wel de vader van de geneeskunde genoemd. Geboorte van de geschiedenis Herodotus wordt wel de eerste geschiedschrijver genoemd. Hij reisde veel en noteerde dan wat de mensen hem vertelden. Hij schreef over de Egyptische piramiden en over de oorlogen tussen de Grieken en de Perzen. Thucydides schreef over de Peleponnesische Oorlog en probeerde deze ook te verklaren. Hij stond kritisch tegen over de andere mensen die hem gegevens over de oorlog gaven. Geboorte van de filosofie De filosofie houdt zich bezig met levensvragen zoals vragen over geluk en ongeluk, recht en onrecht, rijkdom en armoede. Filosofen zochten hiervoor een verklaring die met het verstand was gemaakt. Socratisch was zo filosoof die dat kon. Hij probeerde met vragen er achter te komen hoe de wereld in elkaar zat en wat het beste was. Hij dacht dat mensen alleen slechte dingen deden omdat ze niet nadachten. Hij zag domheid als het grootste gevaar van de mens. 1 van de belangrijkste plaatsen waar de filosofische vragen aan de orden weren gesteld was in het theater. De bibliotheek van Alexandrië als centrum van wetenschap In Alexandrië stichtte Alexander de Grote de grootste bibliotheek in het Midden- Oosten. Van alle plekken kwamen geleerden er studeren. De Grieken wilden een goed opleiding vol wedijver Pagina 6 van 17

7 De Grieken wilden in alles uitblinken, zoals de Goden. Alles stond in het teken zichzelf te verbeteren door op de eerste plaats te komen(wedijver). Iedereen moest succesvol zijn leven in. In Griekenland konden veel mensen lezen en schrijven. De ideale Griek moest niet alleen handel drijven maar ook kunnen deelnemen aan de democratie en een goed figuur kunnen slaan op het gebeid van sport en muziek. Zo ontstonden ook de Olympische Spelen die tere ere voor God Zeus werden gehouden. Paragraaf 5: In 338 voor Chr. werd Griekenland veroverd door koning Philippus van Macedonië. 2 jaar daarna werd hij vermoord. Zijn 20 jarige zoon Alexander volgde hem op. Alexander besloot de oude vijand Perzië aan te vallen. In 334 ging hij met zijn leger op weg. 9 jaar later had hij het Perzische Rijk in macht. Na zijn verovering trokken veel Grieken naar het Midden- Oosten. Grieks werd de belangrijkste taal en de Griekse kunst en wetenschap werd een voorbeeld. Na de dood van Alexander stuurden bijna alle generaals hun Perzische vrouwen weg. Hij werd na de dood door de Romeinen de grote genoemd omdat hij zo groot gebied had verspreid. Paragraaf 6: Rond 800 voor Chr. veroverden de Etrusken(een volk uit het Midden- Oosten) een groot deel van Noord en Midden Italië. In dat gebied lag Rome. De handel nam sterk toe en dorp en steden groeiden. Rond 500 voor Chr. kwamen de inwoners van een aantal steden in opstand tegen de Etrusken. Rome behoorde tot de steden die zich vrijvochten. Rome verovert vasteland van Italië Tussen 500 en 275 voor Chr. veroverden de Romeinen het grondgebied van de andere volken die in Italië leefden(behalve het Noorden). De Romeinen zouden Italië bijna duizend jaar regeren. Rome word een republiek Rome was eerst een koninkrijk maar werd een republiek. Een republiek is een regeringsvorm waarin tekens na verloop van tijd nieuwe bestuurder worden gekozen. De belangrijkste bestuurders waren twee consuls. Ze werden voor 1 jaar benoemd, en aanvoerders van het leger. De senaat zat daarnaast(raad van ouderen) De senaat gaf raad aan bestuurders. De Romeinse mannen kwamen bij elkaar in de volksvergadering maar ze hadden weinig invloed op het bestuur. Alleen rijke mensen konden de hoogste ambten vervullen want de ambten werden niet betaald. 2 groepen hadden geen invloed op het bestuur van Rome: de vrouwen en de slaven. Paragraaf 7: Nadat de Romeinen heel Italië in hun macht hadden gekregen(275 voor Chr.) veroverden de Romeinen een imperium dat bestond uit het Middellandse Zeegebied en een groot deel van de rest van Europa. Dat imperium kwam niet tot stand volgens het plan wat ze op hadden gesteld. De Romeinen hadden steeds weer anderen redenen om het gebied te veroveren. De gevolgen van de veroveringen Door de veroveringen van de Romeinen veranderde er veel zoals: De Romeinen verdeelden hun rijk in provincies. Aan het hoofd kwam een gouverneur en er werden troepen gelegerd. In het bestuur werd de Romeinse senaat machtiger. Daar zaten zeer ervaren bestuurder in. Zij gaven adviezen en dat werd altijd opgevolgd. De invloed van de Griekse cultuur werd sterker, Griekse goden namen, wetenschap en bouwkunsten namen ze over. Tempels werden op dezelfde manier gebouwd. Pagina 7 van 17

8 Veel boeren raakten hun grond en bedrijven kwijt dus trokken naar de stad. Zij werden proletariërs genoemd. Een proletariër was iemand die alleen kinderen bezat. Niet alleen het aantal arme mensen groeide maar ook het aantal rijke mensen. Ze werden rijk omdat ze groeiende handel hadden, teveel belasting lieten te betalen in veroverde gebieden. Door de veroveringen maakten de Romeinen ook veel slaven buit daardoor meer opstanden Het Romeinse leger werd minder sterk. Meer boeren werden proletariërs. Boeren konden hun uitrusting en wapens betalen maar proletariërs niet. Paragraaf 8: Doordat het aantal boeren steeds kleiner werd waren er te weinig soldaten voor het Romeinse leger. Ze besloten een beroepsleger in te voeren. Proletariërs konden als vrijwilligers 16 jaar dienst nemen in het leger. Na hun diensttijd kregen ze in een provincie een stukje grond. Dus waren ze trouwer aan hun bevelhebber dan aan Rome. Dat bleek toen Julius Caesar naar Rome optrok. Van republiek tot keizerrijk De senaat wilde dat Caesar de macht zou krijgen. Om de macht van de senaat te herstellen pleegden senatoren een moordaanslag op Caesar (44 voor Chr.)Maar er kwamen nieuwe tegenstanders zoals Caesars achterneef en aangenomen zoon Octavianus. Er ontstond een burgeroorlog die werd gewonnen door Octavianus, die zich Augustus liet noemen. Augustus ging voorzichtig te werk. Hij liet de oude senaat, het consulaat en de volksvergadering bestaan. Maar hij zorgde er wel voor dat hij in de werkelijkheid de macht had. Zo werd hij de eerste keizer van Romeinse Rijk. De Romeinse Vrede (Pax Romana) Augstus en zijn opvolgers zorgend voor enkele eeuwen vrede in het Romeinse Rijk. Deze tijd worde Pax Romana genoemd (Romeinse vrede)hoe er zo lang een vrede was daarvan zijn dit de oorzaken: Het leger bleef trouw aan de keizer. De soldaten kregen meer geld en betere grond na hun diensttijd. Legeraanvoerders waren de keizer trouw en maar korte tijd in dienst. Er kon goed handel worden gedreven zodat de welvaart toenam. De keizers zorgen ervoor dat er geen zeerovers en andere bandieten meer waren om de handel te bedreigen. Ze bouwden ook vuurtorens en werden havens aan gelegd. Met dezelfde munt betalen De Romeinen hadden ook het geluk dat er geen vijanden verschenen. Dat zou in de 3e eeuw voor Chr. gaan veranderen De meeste mensen wonen op het platteland Het aantal handelaren en handwerklieden nam toe. Deze woonden bijna allemaal in steden. Daar was veel vermaak te vinden in bijvoorbeeld het amfitheater. Het beroemdste was het Colosseum in Rome. De meeste mensen werkten nog in de landbouw en woonden op het platteland in dorpjes. Daar was een groot deel van de grond in handen van grootgrondbezitters. Het grootste deel van de bevolking op het platteland behoorde tot de vrije boeren. Zij hadden kleine boerderijtjes in eigen bezit. De romanisering Iedereen in het Romeinse rijk kon het Romeinse burgerrecht krijgen. Als men dat had viel men onder de Romeinse rechtspraak en kon je ook leidinggevende functie krijgen. De rechtspraak was zo goed dat veel volken later dezelfde regels had als de Romeinen. Vooral in de steden wilden veel inwoners van de provincies graag Romeins burger worden. Daarvoor moesten zij bewijzen dat ze geromaniseerd dus ingeburgerd waren (Romeinse cultuur hebben) Tot de Romeinse cultuur behoorden bijvoorbeeld de taal, godsdienst, de literatuur, kleding en vrijetijdsbesteding. Pagina 8 van 17

9 Paragraaf 9: Romeinse geleerden namen het wereldbeeld van de Grieken over. Maar voor veel Romeinen was de aarde een in het heelal zwevende platte schijf. De Romeinse wereldkaart was een weerspiegeling van dit wereldbeeld. De bekende wereld werd voorgesteld als een ronde schijf. Het Romeinse mensbeeld Het Romeinse wereldbeeld werd beïnvloed door de Grieken maar er waren verschillen Een meer militaire kijk op de mens Romeinen hadden ene meer militaire kijk op de mens: De Romeinen hadden een ander waardestelsel. Waarden die in oorlogen van groot belang zijn stonden in hoog aanzien zoals moed, gehoorzaamheid, opofferingsgezindheid, vaderliefde Romeinen bouwden ook tempels en theaters. Romeinen werden vooral bekend door hun amfitheaters. Maar ook triomfbogen en erezuilen Een meer praktische rijk op de mens De Romeinen hadden praktischer kijk op de mens dat kwam hieruit te voorschijn± Ze legden rechten en plichten vast op schrift. Zo ontstond de Romeinse rechtspraak. In Romeinse streken vond de rechtspraak plaats in gebouwen, basilica. Tot in onze tijd is de invloed van de Romeinse rechtspraak te zien. Het ging de Romeinen niet om grote filosofische problemen maar om verbetering van de kwaliteit van het dagelijkse leven. Ze legde aquaducten en badhuizen aan. Gedeeltelijk eigen kijk op de bouwkunst Het Romeinse theater was niet in een heuvel gebouw maar was een vrijstaande constructie met niets erom heen. De Griekse tempels hadden geen verschil van voor en achterkant. De tempel heeft haflzuielen, met platte kanten aangebouwd tegen de buitenmuur. De Griekse tempel was volledig omgeven door vrijstaande zuilen. Iets echt Romeinse vormen waren de boog, het gewelf en de koepel. Nieuwe bouwtechnische middelen gaven de mogelijkheid grote ruimten te overspannen Een juridisch voorbeeldige manier om met elkaar om te gaan De belangrijkste reden waarom volken het Romeinse bestuur waardeerden was door de Romeinse rechtspraak. Belangrijke rechtsregels van de Romeinen waren: Iemand is onschuldig tot zijn schuld is bewezen Iemand die ergens van is beschuldigd, moet de kans krijgen zich te verdedigen Niemand mag worden gestraft voor wat hij denkt Bestuurders van een land mogen zich niet met de rechtspraak bemoeien dat mogen alleen rechters Hoodstuk 2 de Grieks- Romeinse wereld: Paragraaf 1: Door natuurlijke omstandigheden ontstonden er vanaf 800 voor Chr. ongeveer 200 aparte staatjes. Zo n staatje noemde de Grieken een polis. Van dit woord is ons woord politiek afkomstig. Het middelpunt van bijna elke polis was een versterkte heuvel die Acropolis(hoge stad) werd genoemd. Op de Acropolis was ook een tempel waar ze de belangrijkste god of godin van de polis vereerden. Agora is een plein waar burgers elkaar ontmoeten om over het bestuur van de polis te praten en waar handel werd gedreven. Rondom de Acropolis ien de Agora ontstonden echt steden, grote nederzettingen waarvan de meeste bewoners van iets anders leefden dan akkerbouw en veeteelt. Hier woonden ambachtslieden, kooplieden, kunstenaars, soldaten, bestuurders, priesters, geleerden, en mensen die bij een andere dienst waren. Pagina 9 van 17

10 De Grieken ontwikkelden nieuwe gedachten over hoe inwoners van staat bij het bestuur betrokken kunnen worden namelijk: Autocratie: bestuur door alleenheersers Oligarchie/aristocratie: bestuursvormen waaraan alleen de aanzienlijkste burgers deelnamen Democratie: bestuursvormen waaraan alle burgers deelnamen De adel moet de macht gaan delen met andere bevolkingsgroepen De adel was een groep rijke en machtige families die hun rijkdom en macht erfden van hun voorouders. Hun rijkdom was vooral gebaseerd op grondbezit. De raad der edelen maakte de dienst uit in de polis. Deze manier van besturen noemen we aristocratie. Er was meestal wel een volksvergadering(vergadering van allemaal mannen) maar die stond onder invloed van adel. De bevolking groeide maar in Griekenland was de hoeveelheid vruchtbare grond beperkt. De bewoners kregen daardoor ruzie over de grond. Toen besloten ze kolonisatie in te stellen. Een nieuwe nederzetting/polis werd een kolonie genoemd. In 750 tot 500 voor Chr. zijn door de Grieken veel kolonies gesticht vooral rond de Middellandse en Zwarte zee. Door de kolonisatie breidde de handel zich sterk uit. Het waren nu de handelaren die ook het recht opeisten om invloed te kunnen uitoefenen op het bestuur. Zij wilden ook deelnemen aan de macht. In veel stadstaten ontstond zo democratieën. Het waren geen echt democratieën omdat alleen mannen stemrecht hadden. Athene als voorbeeld Op voorstel van de edelman Kleisthenes besloten de Atheners in 509 voor Chr. een nieuwe regeringsvorm in te voeren: Alle belangrijke beslissingen werden vanaf toen door de volksvergadering genomen Alle vrij mannen boven de 18 jaar mochten vanaf toen stemmen Dit noemen we een directe democratie. De volksvergadering koos 10 leiders van leger en vloot. Er is ook een indirecte democratie: Daar was men vertegenwoordigers kiest die voor de keizers in vergadering beslissen De vergaderingen werden voorbereid door een Raad van Vijfhonderd (door loting voor 1 jaar) Het dagelijkse bestuur van Athene was in handen van iedere keer een andere groep (50 ) Geen stemrecht hadden vrouwen, slaven(1/3 van de inwoners van Athene bestond uit slaven), kinder to 18 jaar en de buitenlanders. Paragraaf 2: Niet overal kwamen democratieën voor. In Sparte was er een oligarchie/aristocratie. Oligarchie is dat de rijkste burgers aan de macht zijn en aristocratie is dat adel aan de macht is. Sparta stichtte geen kolonies maar veroverde het land van de buren, de Messeniërs. Deze werden gedwongen voedsel aan Sparta te leveren. Sparta had veel aandacht voor militaire zaken en werd dan ook een sterk leger. In de volksvergadering konden alle Spartaanse mannen voorstellen aannemen en verwerpen. Maar een raad van edelen mocht voorstellen doen. De volksvergadering mocht ook geen wijzigingen in voorstellen brengen. De Grieken verslaan de Perzen Nadat in Athene de democratie was ingevoerd, dreigde er groot gevaar uit het Midden- Oosten. Daar was een machtige staat ontstaan het Perzische Rijk. Griekse kolonisten hadden zich in het westen van het Perzische rijk aan de kust van Klein Azië gevestigd. Zij wilden zich onafhankelijk maken van de Perzische koning (Darius)In 500 voor Chr. kwamen ze in opstand. Deze opstand was het begin van de Perzische Pagina 10 van 17

11 oorlogen. Darius besloot daarop Griekenland te veroveren. In 490 voor Chr. vielen de Perzen voor de eerste keer vanuit zee Griekenland aan. Athene en Sparta besloten toen op het laatste moment toch tot samenwerking. In de slag bij Marathon kwamen de Spartanen pas opdagen nadat de Atheners de overwinning al hadden bereikt. In 480 voor Chr. vielen de Perzen onder koning Xerxes opnieuw Griekenland aan. De Spartanen kregen de leiding over de strijd op het land en Athene op zee. De Perzen wonnen de slag bij Thermopylae en veroverderden heel Griekenland behalve de Peloponnesos. De Griekse vloot versloeg echter de Perzische vloot in de slag van Salamis. In 479 voor Chr. werd bij Plataea ook het Perzische leger verslagen. De Grieken strijden onderling Uit angst voor een nieuwe Perzische aanval besloten veel Griekse staatjes te gaan samenwerken. Het kwam tot twee bondgenootschappen. 1 onder leiding van Athene en de ander van Sparta. Athene was de grootste leider van de Delische zeebond(van het eiland Delos) Sparta gaf leiding aan de Peleponnesische Bond. In 431 brak er tussen de beide bondgenootschappen de Peleponnesische oorlog uit. Deze zou tot 404 voor Chr. duren. IN 430 hield Pericles een beroemd geworden toespraak ter herdenking van de overledenen uit de oorlog. Hij sprak toen over de democratie in Athene. Sparta heeft tenslotte de oorlog gewonnen. Sparta nam dan ook de leiding tot eind van de 4de eeuw voor Chr. Paragraaf 3: De Grieken gaven net als andere volken een mythologische verklaring voor het ontstaan van de wereld. Sommige Grieken brachten daar verandering in. Zij probeerden als eersten het mythische wereldbeeld te vervangen door een natuurwetenschappelijk wereldbeeld. Ipv mythologische verklaringen zochten natuurfilosofen filosofische verklaringen voor natuurverschijnselen. De belangrijkste Griekse theorieën over het heelal waren van de filosoof Aristotules en de wiskundige Ptolemaeus. Hun beschouwden de aarde als een onbeweeglijke bol die het centrum vormde van het bolvormige heelal. Dit natuurwetenschappelijk wereldbeeld drong door tot een klein deel van de bevolking. De meeste mensen bleven de aarde zien als een platte schijf met de hemellichamen daarboven. Een nieuwe manier van denken: voortdurend vragen en zoeken naar nieuwe kennis: Griekse onderzoekers hebben iets belangrijks veranderd in het leven van de mensen. Zij vonden dat te vaak allerlei verschijnselen (regen/onweer) werden veroorzaakt door goden. Zij ontdekte nieuwe kennis door te onderzoeken. Zij ging onderzoeken hoe de wereld waarin zij leefden in elkaar zat. Zij zochten verklaringen in de natuur zelf en niet in de godsdienst. Natuurkrachten waren het gevolg van bepaalde regels in de natuur. De wetenschap kwam hierdoor tot iets bijzonders te zien. Wetenschap is het systematisch ordenen van kennis en regels. Hun manier van denken is een voorbeeld geworden voor mensen uit latere tijd. Geboorte van de geneeskunde De arts Hippocrates zocht verklaringen voor het ziek zijn in de natuur. Hij ging precies opschrijven hoe een ziekte bij iemand verliep. Hij probeerde zo er achter te komen hoe de ziekte precies ontstond en hoe die genezen kon worden. Hippocrates word wel de vader van de geneeskunde genoemd. Geboorte van de geschiedenis Herodotus wordt wel de eerste geschiedschrijver genoemd. Hij reisde veel en noteerde dan wat de mensen hem vertelden. Hij schreef over de Egyptische piramiden en over de oorlogen tussen de Grieken en de Perzen. Thucydides schreef over de Peleponnesische Oorlog en probeerde deze ook te verklaren. Hij stond Pagina 11 van 17

12 kritisch tegen over de andere mensen die hem gegevens over de oorlog gaven. Geboorte van de filosofie De filosofie houdt zich beizg met levensvragen zoals vragen over geluk en ongeluk, recht en onrecht, rijkdom en armoede. Filosofen zochten hiervoor een verklaring die met het verstand was gemaakt. Socrates was zo filosoof die dat kon. Hij probeerde met vragen er achter te komen hoe de wereld in elkaar zat en wat het beste was. Hij dacht dat mensen alleen slechte dingen deden omdat ze niet nadachten. Hij zag domheid als het grootste gevaar van de mens. 1 van de belangrijkste plaatsen waar de filosofische vragen aan de orden weren gesteld was in het theater. De bibliotheek van Alexandrië als centrum van wetenschap In Alexandrië stichtte Alexander de Grote de grootste bibliotheek in het Midden- Oosten. Van alle plekken kwamen geleerden er studeren. De Grieken wilden een goed opleiding vol wedijver De Grieken wilden in alles uitblinken, zoals de Goden. Alles stond in het teken zichzelf te verbeteren door op de eerste plaats te komen(wedijver). Iedereen moest succesvol zijn leven in. In Griekenland konden veel mensen lezen en schrijven. De ideale Griek moest niet alleen handel drijven maar ook kunnen deelnemen aan de democratie en een goed figuur kunnen slaan op het gebeid van sport en muziek. Zo ontstonden ook de Olympische Spelen die tere ere voor God Zeus werden gehouden. Paragraaf 3: De Grieken gaven net als andere volken een mythologische verklaring voor het ontstaan van de wereld. Sommige Grieken brachten daar verandering in. Zij probeerden als eersten het mythische wereldbeeld te vervangen door een natuurwetenschappelijk wereldbeeld. Ipv mythologische verklaringen zochten natuurfilosofen filosofische verklaringen voor natuurverschijnselen. De belangrijkste Griekse theorieën over het heelal waren van de filosoof Aristotules en de wiskundige Ptolemaeus. Hun beschouwden de aarde als een onbeweeglijke bol die het centrum vormde van het bolvormige heelal. Dit natuurwetenschappelijk wereldbeeld drong door tot een klein deel van de bevolking. De meeste mensen bleven de aarde zien als een platte schijf met de hemellichamen daarboven. Een nieuwe manier van denken: voortdurend vragen en zoeken naar nieuwe kennis: Griekse onderzoekers hebben iets belangrijks veranderd in het leven van de mensen. Zij vonden dat te vaak allerlei verschijnselen (regen/onweer) werden veroorzaakt door goden. Zij ontdekte nieuwe kennis door te onderzoeken. Zij ging onderzoeken hoe de wereld waarin zij leefden in elkaar zat. Zij zochten verklaringen in de natuur zelf en niet in de godsdienst. Natuurkrachten waren het gevolg van bepaalde regels in de natuur. De wetenschap kwam hierdoor tot iets bijzonders te zien. Wetenschap is het systematisch ordenen van kennis en regels. Hun manier van denken is een voorbeeld geworden voor mensen uit latere tijd. Geboorte van de geneeskunde De arts Hippocrates zocht verklaringen voor het ziek zijn in de natuur. Hij ging precies opschrijven hoe een ziekte bij iemand verliep. Hij probeerde zo er achter te komen hoe de ziekte precies ontstond en hoe die genezen kon worden. Hippocrates word wel de vader van de geneeskunde genoemd. Geboorte van de geschiedenis Herodotus wordt wel de eerste geschiedschrijver genoemd. Hij reisde veel en noteerde dan wat de mensen hem vertelden. Hij schreef over de Egyptische piramiden en over de oorlogen tussen de Grieken en de Perzen. Thucydides schreef over de Peleponnesische Oorlog en probeerde deze ook te verklaren. Hij stond Pagina 12 van 17

13 kritisch tegen over de andere mensen die hem gegevens over de oorlog gaven. Geboorte van de filosofie De filosofie houdt zich beizg met levensvragen zoals vragen over geluk en ongeluk, recht en onrecht, rijkdom en armoede. Filosofen zochten hiervoor een verklaring die met het verstand was gemaakt. Socrates was zo filosoof die dat kon. Hij probeerde met vragen er achter te komen hoe de wereld in elkaar zat en wat het beste was. Hij dacht dat mensen alleen slechte dingen deden omdat ze niet nadachten. Hij zag domheid als het grootste gevaar van de mens. 1 van de belangrijkste plaatsen waar de filosofische vragen aan de orden weren gesteld was in het theater. De bibliotheek van Alexandrië als centrum van wetenschap In Alexandrië stichtte Alexander de Grote de grootste bibliotheek in het Midden- Oosten. Van alle plekken kwamen geleerden er studeren. De Grieken wilden een goed opleiding vol wedijver De Grieken wilden in alles uitblinken, zoals de Goden. Alles stond in het teken zichzelf te verbeteren door op de eerste plaats te komen(wedijver). Iedereen moest succesvol zijn leven in. In Griekenland konden veel mensen lezen en schrijven. De ideale Griek moest niet alleen handel drijven maar ook kunnen deelnemen aan de democratie en een goed figuur kunnen slaan op het gebeid van sport en muziek. Zo ontstonden ook de Olympische Spelen die tere ere voor God Zeus werden gehouden. Paragraaf 4: Aristoteles schreef het schone berust in de maat en orde. Hij bedoelde daarmee: maat en evenwicht houden, niet overdrijven. Kunstwerken moesten een ideaal benaderen. De beeldhouwkunst uit de Gouden Eeuw (5e eeuw voor Chr.) werd gekenmerkt door vrijstaande beelden, beweging en natuurlijke weergave van het lichaam. In de bouwkunst werd de toon gezet door het Parthenon. Tempels en theaters waren de belangrijkste bouwwerken in de Grieken. Het belangrijkste kenmerk van de tempels waren de zuilen. De verschillen van de bouwstijlen kun je goed zien aan de zuilen. Bouwkunst en godsdienst waren verbonden met de natuur: tempels werden gebouw op schitterende plaatsen in de natuur. Paragraaf 5: In 338 voor Chr. werd Griekenland veroverd door koning Philippus van Macedonië. 2 jaar daarna werd hij vermoord. Zijn 20 jarige zoon Alexander volgde hem op. Alexander besloot de oude vijand Perzië aan te vallen. In 334 ging hij met z n leger op weg. 9 jaar later had hij het Perzische Rijk in macht. Na zijn verovering trokken veel Grieken naar het Midden- Oosten. Grieks werd de belangrijkste taal en de Griekse kunst en wetenschap werd een voorbeeld. Na de dood van Alexander stuurden bijna alle generaals hun Perzische vrouwen weg. Hij werd na de dood door de Romeinen de grote genoemd omdat hij zo groot gebied had verspreid. Paragraaf 6: Rond 800 voor Chr. veroverden de Etrusken(een volk uit het Midden- Oosten) een groot deel van Noord en Midden Italië. In dat gebied lag Rome. De handel nam sterk toe en dorp en steden groeiden. Rond 500 voor Chr. kwamen de inwoners van een aantal steden in opstand tegen de Etrusken. Rome behoorde tot de steden die zich vrijvochten. Rome verovert vasteland van Italië Tussen 500 en 275 voor Chr. veroverden de Romeinen het grondgebied van de andere volken die in Italië leefden(behalve het Noorden). De Romeinen zouden Italië bijna duizend jaar regeren. Pagina 13 van 17

14 Rome word een republiek Rome was eerst een koninkrijk maar werd een republiek. Een republiek is een regeringsvorm waarin tekens na verloop van tijd nieuwe bestuurder worden gekozen. De belangrijkste bestuurders waren twee consuls. Ze werden voor 1 jaar benoemd, en aanvoerders van het leger. De senaat zat daarnaast(raad van ouderen) De senaat gaf raad aan bestuurders. De Romeinse mannen kwamen bij elkaar in de volksvergadering maar ze hadden weinig invloed op het bestuur. Alleen rijke mensen konden de hoogste ambten vervullen want de ambten werden niet betaald. 2 groepen hadden geen invloed op het bestuur van Rome: de vrouwen en de slaven. Paragraaf 7: Nadat de Romeinen heel Italië in hun macht hadden gekregen(275 voor Chr.) veroverden de Romeinen een imperium dat bestond uit het Middellandse Zeegebied en een groot deel van de rest van Europa. Dat imperium kwam niet tot stand volgens het plan wat ze op hadden gesteld. De Romeinen hadden steeds weer anderen redenen om het gebied te veroveren. De gevolgen van de veroveringen Door de veroveringen van de Romeinen veranderde er veel zoals: De Romeinen verdeelden hun rijk in provincies. Aan het hoofd kwam een gouverneur en er werden troepen gelegerd. In het bestuur werd de Romeinse senaat machtiger. Daar zaten zeer ervaren bestuurder in. Zij gaven adviezen en dat werd altijd opgevolgd. De invloed van de Griekse cultuur werd sterker, Griekse goden namen, wetenschap en bouwkunsten namen ze over. Tempels werden op dezelfde manier gebouwd. Veel boeren raakten hun grond en bedrijven kwijt dus trokken naar de stad. Zij werden proletariërs genoemd. Een proletariër was iemand die alleen kinderen bezat. Niet alleen het aantal arme mensen groeide maar ook het aantal rijke mensen. Ze werden rijk omdat ze groeiende handel hadden, teveel belasting lieten te betalen in veroverde gebieden. Door de veroveringen maakten de Romeinen ook veel slaven buit daardoor meer opstanden Het Romeinse leger werd minder sterk. Meer boeren werden proletariërs. Boeren konden hun uitrusting en wapens betalen maar proletariërs niet. Paragraaf 8: Doordat het aantal boeren steeds kleiner werd waren er te weinig soldaten voor het Romeinse leger. Ze besloten een beroepsleger in te voeren. Proletariërs konden als vrijwilligers 16 jaar dienst nemen in het leger. Na hun diensttijd kregen ze in een provincie een stukje grond. Dus waren ze trouwer aan hun bevelhebber dan aan Rome. Dat bleek toen Julius Caesar naar Rome optrok. Van republiek tot keizerrijk De senaat wilde dat Caesar de macht zou krijgen. Om de macht van de senaat te herstellen pleegden senatoren een moordaanslag op Caesar (44 voor Chr.)Maar er kwamen nieuwe tegenstanders zoals Caesars achterneef en aangenomen zoon Octavianus. Er onstond een burgeroorlog die werd gewonnen door Octavianus, die zich Augustus liet noemen. Augustus ging voorzichtig te werk. Hij liet de oude senaat, het consulaat en de volksvergadering bestaan. Maar hij zorgde er wel voor dat hij in de werkelijkheid de macht had. Zo werd hij de eerste keizer van Romeinse Rijk. De Romeinse Vrede (Pax Romana) Augstus en zijn opvolgers zorgend voor enkele eeuwen vrede in het Romeinse Rijk. Deze tijd worde Pax Pagina 14 van 17

15 Romana genoemd (Romeinse vrede)hoe er zo lang een vrede was daarvan zijn dit de oorzaken: Het leger bleef trouw aan de keizer. De soldaten kregen meer geld en betere grond na hun diensttijd. Legeraanvoerders waren de keizer trouw en maar korte tijd in dienst. Er kon goed handel worden gedreven zodat de welvaart toenam. De keizers zorgen ervoor dat er geen zeerovers en andere bandieten meer waren om de handel te bedreigen. Ze bouwden ook vuurtorens en werden havens aan gelegd. Met dezelfde munt betalen De Romeinen hadden ook het geluk dat er geen vijanden verschenen. Dat zou in de 3e eeuw voor Chr. gaan veranderen De meeste mensen wonen op het platteland Het aantal handelaren en handwerklieden nam toe. Deze woonden bijna allemaal in steden. Daar was veel vermaak te vinden in bijvoorbeeld het amfitheater. Het beroemdste was het Colosseum in Rome. De meeste mensen werkten nog in de landbouw en woonden op het platteland in dorpjes. Daar was een groot deel van de grond in handen van grootgrondbezitters. Het grootste deel van de bevolking op het platteland behoorde tot de vrije boeren. Zij hadden kleine boerderijtjes in eigen bezit. De romanisering Iedereen in het Romeinse rijk kon het Romeinse burgerrecht krijgen. Als men dat had viel men onder de Romeinse rechtspraak en kon je ook leidinggevende functie krijgen. De rechtspraak was zo goed dat veel volken later dezelfde regels had als de Romeinen. Vooral in de steden wilden veel inwoners van de provincies graag Romeins burger worden. Daarvoor moesten zij bewijzen dat ze geromaniseerd dus ingeburgerd waren (Romeinse cultuur hebben) Tot de Romeinse cultuur behoorden bijvoorbeeld de taal, godsdienst, de literatuur, kleding en vrijetijdsbesteding. Paragraaf 9: Romeinse geleerden namen het wereldbeeld van de Grieken over. Maar voor veel Romeinen was de aarde een in het heelal zwevende platte schijf. De Romeinse wereldkaart was een weerspiegeling van dit wereldbeeld. De bekende wereld werd voorgesteld als een ronde schijf. Het Romeinse mensbeeld Het Romeinse wereldbeeld werd beïnvloed door de Grieken maar er waren verschillen Een meer militaire kijk op de mens Romeinen hadden ene meer militaire kijk op de mens: De Romeinen hadden een ander waardestelsel. Waarden die in oorlogen van groot belang zijn stonden in hoog aanzien zoals moed, gehoorzaamheid, opofferingsgezindheid, vaderliefd Romeinen bouwden ook tempels en theaters. Romeinen werden vooral bekend door hun amfitheaters. Maar ook triomfbogen en erezuilen Een meer praktische rijk op de mens De Romeinen hadden praktischer kijk op de mens dat kwam hieruit te voorschijn± Ze legden rechten en plichten vast op schrift. Zo ontstond de Romeinse rechtspraak. In Romeinse streken vond de rechtspraak plaats in gebouwen, basilica. Tot in onze tijd is de invloed van de Romeinse rechtspraak te zien. Het ging de Romeinen niet om grote filosofische problemen maar om verbetering van de kwaliteit van het dagelijkse leven. Ze legde aquaducten en badhuizen aan. Gedeeltelijk eigen kijk op de bouwkunst Het Romeinse theater was niet in een heuvel gebouw maar was een vrijstaande constructie met niets erom Pagina 15 van 17