Samenwerkingsprogramma Zuidoost. Workshops. Schooljaar

Transcriptie

1 Samenwerkingsprogramma Zuidoost Workshops Schooljaar Aanbod voorjaar 2012

2 Voorwoord Geachte directie, Dit schooljaar organiseert het Projectenbureau Primair Onderwijs Zuidoost, in opdracht van de gezamenlijke besturen, workshops voor leerkrachten in het basisonderwijs in Zuidoost. Op vijf woensdagmiddagen (verspreid over het schooljaar) kunnen zij deelnemen aan workshops rond de inhoudelijke thema s opbrengstgericht werken (rekenen en taal) en passend onderwijs. De eerste twee workshopdagen zijn georganiseerd in november Bij deze bijeenkomsten hebben we de lijn van opbrengstgericht werken verder doorgetrokken. In deze studiegids vindt u het aanbod voor de overige drie middagen, in het voorjaar van In deze periode ligt de focus sterker op passend onderwijs. De kosten van de workshops worden gedragen door de gezamenlijke besturen. Aan deelname zijn voor uw school daarom geen kosten verbonden. Aanmelden Aanmelding van leerkrachten verloopt via de directies van de scholen. U kunt gebruikmaken van het aanmeldingsformulier achter in deze brochure of de apart meegezonden formulieren. Wij verzoeken u per workshop een apart formulier te gebruiken. Aanmelden voor deze workshops kan tot uiterlijk 23 december Ongeveer een week voor de workshop ontvangt u praktische informatie over de locatie en eventueel mee te brengen materialen. Wij verzoeken u vriendelijk deze informatie door te geven aan de collega s die u hebt aangemeld. Deelnemers ontvangen na afloop een bewijs van deelname. Graag wijzen wij u op de mogelijkheid om een of meer workshops op te nemen in het POP. Wij hopen veel van uw leerkrachten te mogen begroeten! Met vriendelijke groet, Marijke van den Broek Directeur

3 Overzicht workshops Pagina Ontwikkelingen rond Passend Onderwijs 5 Vanaf morgen een goede samenwerking met ouders 6 Van signalering naar een gerichte observatie 7 Werken met het Protocol ERWD 8 Handelend rekenen met kleuters: werken met rekenconflicten 9 Taalhulp bij realistisch rekenen 10 Leren in de hoogste versnelling 11 Gebruik van het digibord in de rekenles - basis 12 Gebruik van het digibord in de rekenles - gevorderden 13 Rekenen in de bouwhoek (groep 1-2) 14 In gesprek met ouders 15 Vroegsignalering 16 Begeleiding van faalangstige rekenaars 17 Coöperatieve leerstrategieën binnen rekenonderwijs 18

4 Overzicht workshops Pagina Klankletteractiviteiten met kleuters 19 Non-verbale representaties: gebruik van afbeeldingen en symbo- 20 Rekengesprek voeren met leerlingen 21 Slechtnieuwsgesprekken voeren met ouders 22 Rekentuin 23 Concentreren kun je leren. Omgaan met drukke kinderen en rekenproblemen 24 Nieuwsbegrip 25 Maatwerk met meten en meetkunde 26 MindMappen in de klas 27 Aanmeldingsformulier 29 4

5 Ontwikkelingen rond Passend Onderwijs In 2012 krijgt Passend Onderwijs een nieuwe wettelijke basis, er verandert veel. Voor besturen en directies en IB ers, maar vooral ook voor jezelf als leerkracht. Om enkele veranderingen en ontwikkelingen te noemen: de verantwoordelijkheid voor goede onderwijszorg komt nog meer scholen/ schoolbesturen te liggen, de rugzakjes verdwijnen, de indicatiestelling wordt opgeheven, de ambulante begeleiding wordt na een forse bezuiniging - anders georganiseerd. Van leerkrachten wordt in de klas steeds meer gevraagd als het gaat om specifieke aandacht en zorg. Het is goed te weten waarom al deze ontwikkelingen op gang zijn gebracht. Wat wordt nu met de nieuwe wetgeving beoogd, hoe wordt dit op het niveau van de stad vorm en inhoud gegeven en wat betekent dit voor de school en haar directe omgeving? Daar komt nog bij dat de taken van Jeugdzorg ook steeds dichterbij worden belegd en meer en meer samenvloeien met onderwijszorg. Tijdens deze workshop word je geïnformeerd over alle (meest recente) ontwikkelingen die voor jouw werk als leerkracht er toe doen. Er is volop gelegenheid voor vragen en opmerkingen. Je bent up-to-date op de hoogte van de veranderingen die op landelijk, stad- en stadsdeelniveau spelen. Datum en tijd: Keuze uit: Woensdag 25 januari 2012 Woensdag 22 februari 2012 Woensdag 14 maart 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 t/m 8 Gert van den Ham - Coördinator Samenwerkingsverband Zuidoost 5

6 Vanaf morgen een goede samenwerking met ouders Ieder kind, iedere leerling heeft recht op een goede samenwerking tussen school en ouders. Ouderbetrokkenheid is daarom een niet-vrijblijvende en gelijkwaardige samenwerking tussen ouders en school waarin ouders en school vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid werken aan de (school)ontwikkeling van het kind. Naast kwalitatief goede leerkrachten en goed leiderschap is de betrokkenheid van ouders bij het onderwijs van invloed op de leerprestaties van kinderen uit uw groep. Maar hoe komen we als school in beweging? En hoe krijg je als leerkracht de ouders in de goede samenwerkingspositie? Wat is ouderbetrokkenheid en wat niet? We gaan vervolgens aan de slag met de praktijk van morgen. Hoe werken we als leerkracht, samen met de ouders, aan betrokkenheid? Hoe zorgen we dat we niet tegenover elkaar terecht komen, maar dat we samen blijven staan voor dezelfde zaak? Tijdens de workshop ontvangt u praktische tips om te werken aan hogere ouderbetrokkenheid. We kijken in de spiegel en we gaan omdenken. Als leidraad worden de 10 criteria ouderbetrokkenheid van Stichting LLO ( gebruikt, die ten grondslag liggen aan het pas ontwikkelde en succesvolle keurmerk ouderbetrokkenheid. En dan gaat het niet om mooie woorden, maar om het gedrag van de leerkrachten en de ouders van de kinderen uit uw groep! Na deze workshop hebt u als leerkracht een zeer praktische leidraad in handen om ouders te betrekken bij het onderwijs van hun kind. De leidraad bestaat uit concrete activiteiten waarmee u morgen kunt beginnen. Activiteiten waarbij zowel leerkrachten als ouders een belangrijke rol vervullen. Ouderbetrokkenheid vraagt wat van de ouders, maar ook zeker van leerkrachten. Leerkrachten en ouders hebben elkaar nodig! Datum en tijd: Woensdag 25 januari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 t/m 8 Alma Buitenhuis - Senior consultant bij CPS Onderwijsontwikkeling en advies Wij laten u ongeveer een week vóór deze workshop weten waar deze. 6

7 Van signalering naar een gerichte observatie Het kind geeft signalen af dat er mogelijk iets aan de hand is. Als leerkracht besluit je om dit afwijkende gedrag in kaart te brengen. Het signaleren gaat dan over in observeren. Observeren is één van de belangrijkste methoden die een leerkracht kan gebruiken om kinderen (beter) te leren kennen. Observeren moet wel goed gebeuren: observatie vormt immers een basis voor de beslissingen die je - al dan niet in samenspraak met anderen - als leerkracht gaat nemen. Observaties zijn niet alleen bedoeld om afwijkingen te constateren; leerkrachten observeren het gedrag van kinderen ook om een goede opdracht, een goede leertaak, een juist verhaal of een goed spel te kiezen. Goed observeren vraagt van een leerkracht vaardigheid, geduld, tijd en een juiste attitude. In de loop van de tijd zijn handelingsgerichte instrumenten ontwikkeld om aan de waarneming een goede richting te geven. Na een theoretisch introductie wordt op grond van casuïstiek volop geoefend. Na afloop bent u beter in staat bewust en gericht te observeren: je weet als leerkracht waar je op moet letten bij uw observaties. Ook zijn de belangrijkste valkuilen bij observeren in kaart gebracht. Datum en tijd: Woensdag 25 januari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 t/m 8 Marilou van Ginkel - Onderwijsadviseur bij de Bascule, divisie Speciale Onderwijszorg (SOz). Wij laten u ongeveer een week vóór deze workshop weten waar deze 7

8 Werken met het Protocol ERWD In 2011 is het Protocol Ernstige Reken-Wiskundeproblemen en Dyscalculie (Protocol ERWD) geïntroduceerd. Het protocol bevat een stappenplan op weg naar effectief rekenonderwijs. Het protocol zal de komende jaren de toon gaan zetten voor de instructie en organisatie van het rekenwiskundeonderwijs op de basisschool. In het protocol worden vier sporen onderscheiden waarop de leerkracht het reken-wiskundeonderwijs zal gaan organiseren in de eigen groep. Maar wat betekent dit voor de leerkracht en de leerling? Wat wordt er van zowel de leerkracht als de leerling verwacht? En hoe verhouden deze sporen zich tot de referentieniveaus rekenen? Al deze vragen zullen in deze interactieve workshop aan de orde komen. Na een korte theoretische introductie gaan we aan de slag gaan met het lesplan rekenen voor morgen. Aan de hand van de nieuwe informatie uit het Protocol ERWD ontwerpen de leerkrachten een les (volgens het ADI of DI-model) voor de eigen groep op spoor 2 of spoor 3, waarbij er bij de instructie rekening wordt gehouden met het drieslagmodel en het handelingsmodel. Van de deelnemers wordt verwacht dat ze hiervoor de eigen rekenmethode en handleiding van het eigen leerjaar meenemen. Na deze cursus hebt u kennisgemaakt met instructie- en organisatietechnieken van het Protocol ERWD en kunt u deze toepassen bij de eigen rekenlessen. Datum en tijd: Woensdag 25 januari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 3 t/m 8 Henk Logtenberg - Senior consultant/rekenexpert bij CPS Onderwijsontwikkeling en advies 8

9 Handelend rekenen met kleuters: werken met rekenconflicten In groep 1 en 2 wordt de basis gelegd voor rekenen. Kinderen ontdekken dat je kunt tellen, meten, bouwen, noteren etc. Deze belangrijke ontdekkingen dragen bij aan de ontwikkeling van gecijferd bewustzijn. De leerkracht speelt hier een cruciale rol in. Het inbrengen van rekenconflicten (betekenisvolle problemen die begrip van rekenen-wiskunde vergen om ze op te lossen) stimuleert kinderen samen oplossingen te bedenken en uit te voeren. Spelenderwijs, maar goed voorbereid door de leerkracht, werken de kinderen zo toe naar de doelen voor eind groep 2. In deze workshop gaan we aan de slag met de in 2011 door SLO gepubliceerde beheersingsdoelen voor rekenen. Deze doelen zijn gebaseerd op de referentieniveaus, maar dan vertaald naar groep 1-2. In deze workshop wordt het begrip rekenconflict uitgewerkt en gaat u praktisch aan de slag. We verkennen de mogelijkheden van rekenconflicten en bekijken hoe we deze kunnen inzetten in onze huidige werkwijze. Hier gaan we ook praktisch mee oefenen. Zo werken we ook zelf aan gecijferd bewustzijn. Bovendien staan we stil bij de SLO-beheersingsdoelen voor groep 1-2: wat betekenen deze voor het onderwijs in mijn groep en op mijn school? Na deze workshop bent u in staat om rekenactiviteiten op basis van een rekenconflict vorm te geven. Daarnaast hebt u kennisgemaakt met de actuele ontwikkelingen wat betreft beheersingsdoelen voor groep 1-2. U hebt geoefend om de SLO-doelen te vertalen naar betekenisvolle rekenactiviteiten waarmee u de volgende dag in de praktijk kunt werken. Datum en tijd: Woensdag 25 januari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 en 2 Marije Bakker - Consultant/rekenexpert bij CPS Onderwijsontwikkeling en advies 9

10 Taalhulp bij realistisch rekenen Taalbegrip is een heel belangrijke component binnen realistisch rekenen. Kinderen met taalproblemen zullen hierbij hulp nodig hebben. In deze workshop wordt besproken welke aanpassingen en hulp geboden kunnen worden om de invloed van taalproblemen bij rekenen te minimaliseren. Presentaties zullen worden afgewisseld met interactieve werkvormen. De docent zal de kenmerken van taalproblemen bij realistisch rekenen belichten, waarna in groepjes de methodes bestudeerd worden. U krijgt voorbeelden en handreikingen hoe u het beste om kunt gaan met de invloed van taalachterstanden bij het rekenen. Maar ook hoe u de leerling kunt leren hiermee om te gaan, bijvoorbeeld door strategieën aan te leren. Het wordt op prijs gesteld als u uw rekenboek plus handleiding van de methode meeneemt. Na deze workshop bent u in staat om de invloed van taal op realistisch rekenen te herkennen. U bent op de hoogte van verschillende begeleidingsmogelijkheden voor leerlingen die door hun taalproblemen moeilijkheden ervaren met rekenen. Datum en tijd: Woensdag 25 januari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 3 t/m 8 Berber Klein - Orthopedagoog en Opleider Speciale Onderwijszorg bij VU Onderwijscentrum Hannah Etsiwah - Zelfstandig onderwijskundige Willeke Beuker - Rekenspecialist ABC 10

11 Leren in de hoogste versnelling U wilt uit leerlingen halen wat erin zit. De leerstof vlot en actief verwerven, vasthouden en terughalen in een context van interactie, aanmoediging en plezier. Dat kan door in uw onderwijs vijf dimensies als uitgangspunt te nemen, die leren in de hoogste versnelling mogelijk maken. Leren in de hoogste versnelling is een werkwijze waarin door specifiek aandacht te besteden aan de Vijf Dimensies de leerprestaties worden verhoogd. De Vijf Dimensies zijn: inrichting van de klas gedrag van de leraar instelling van de leraar gedrag van de leerling instelling van de leerling In de workshop kijkt u vanuit uw eigen praktijk naar de Vijf Dimensies. Van iedere dimensie komt aan de orde wat u in het kader van die dimensie kunt doen. In deze workshop wisselen interactieve presentaties en werkvormen elkaar af. Aan de theorie worden concrete voorbeelden gekoppeld waardoor leerkrachten kunnen reflecteren op de eigen vaardigheden. U ervaart enkele didactische werkvormen die u meteen in uw eigen groep kunt toepassen. Na deze workshop weet u welke aspecten van de Vijf Dimensies optimaal leren stimuleren en heeft u ideeën om dit te realiseren. U kent ten minste twee didactische werkvormen die u in uw eigen situatie kunt toepassen. U beschikt over een checklist waarmee u kunt reflecteren op de Vijf Dimensies in uw eigen praktijk. Datum en tijd: Woensdag 25 januari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 3 t/m 8 Carola Riemens - Trainer en adviseur bij Bazalt 11

12 Gebruik van het digibord in de rekenles - basis Het digitale schoolbord biedt tal van mogelijkheden voor zinvol gebruik in de rekenles. Maar hoe en waar vind je nu geschikte activiteiten, voorbeelden, etc.? Tijdens deze workshop laten we mogelijkheden zien voor gebruik van het digitale schoolbord tijdens (of ter voorbereiding op) de rekenles. Deze basisworkshop is bedoeld voor leerkrachten/ondersteuners die graag stap voor stap begeleid willen worden in de mogelijkheden van het digibord en de ondersteunende websites. De trainers zullen stap voor stap uitleggen hoe het digibord werkt, hoe ondersteunende websites gevonden kunnen worden en hoe deze op een makkelijke manier zijn in te zetten. We zullen dit ook op papier zetten, zodat u de stappen thuis en/of op school nog eens kunt oefenen en toepassen. Tijdens deze workshop zijn digiborden en laptops beschikbaar om op te oefenen. U kunt na het volgen van deze workshop zelfstandig gebruik maken van het digibord en websites opzoeken en bewaren die nuttig zijn bij de ondersteuning van een (reken)les. U krijgt hierbij stappenplannen aangereikt, zodat u de gemaakte stappen thuis of op school nog eens kunt oefenen en toepassen. Datum en tijd: Keuze uit: Woensdag 25 januari 2012 of Woensdag 22 februari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 3 t/m 8 Jan-Willem Haak - Leerkracht en ICT-er 16e Montessorischool Jacqueline Stroosnijder - Leerkracht 16e Montessorischool 16e Montessorischool Gaasperdam 12

13 Gebruik van het digibord in de rekenles - gevorderden Deze workshop voor gevorderden is bedoeld voor leerkrachten die al meer zijn ingewerkt in het gebruik van het digibord en dit beter willen benutten tijdens de (reken)les. In deze workshop gaan we verder in op de basisworkshop Gebruik van het digibord in de rekenles. Aan de hand van de tussendoelen tonen de trainers bruikbare sites om de (reken)lessen te optimaliseren. Deelnemers krijgen gerichte opdrachten die betrekking hebben op een rekenles. Aan het eind van de bijeenkomst presenteren de deelnemers kort hun opbrengsten. Tijdens deze workshop zijn digiborden en laptops beschikbaar om op te oefenen. U hebt na het volgen van deze workshop een reeks handige tools/websites in handen voor gebruik van het digibord in uw (reken)les, die aansluit bij de tussendoelen van uw groep. Datum en tijd: Keuze uit: Woensdag 25 januari 2012 Woensdag 22 februari 2012 Woensdag 14 maart 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 3 t/m 8 Jan-Willem Haak - Leerkracht en ICT-er 16e Montessorischool Jacqueline Stroosnijder - Leerkracht 16e Montessorischool 16e Montessorischool Gaasperdam 13

14 Rekenen in de bouwhoek In de onderbouw kiezen kinderen vaak voor de bouwhoek, constructiehoek of -tafel. Ze zijn daar heel betrokken bezig. Dat is juist de reden om ontluikende gecijferdheid op een betekenisvolle manier te integreren in het bouw-constructiespel. Wat kun je dan extra aanbieden, welke rekendomeinen en tussendoelen komen dan aan bod, welke stappen moet je zetten? Welke rekenproblemen kun je inbrengen, zodat kinderen geprikkeld worden na te denken over een of meer oplossingen? U maakt ook kennis met de rekenroutine Foto Fien uit het boek Spelend Rekenen en andere uitdagende en soms heel eenvoudige materialen die je toe kunt voegen. U wordt verzocht eigen praktijkvoorbeelden mee te nemen, waarin rekenactiviteiten gekoppeld zijn aan de bouwhoek, constructiehoek of tafel. Vanuit deze voorbeelden gaan we verkennen welke mogelijkheden er nog meer zijn om kinderen in hun spel uit te dagen tot betekenisvolle rekenactiviteiten: bijvoorbeeld de manier van vragen stellen. We gaan zelf in groepjes aan de slag met de materialen die iets toevoegen aan het bouw-constructiespel en hoe deze dan ingezet kunnen worden. Welke materialen dagen u als leerkracht uit om meteen te gaan gebruiken? De activiteiten en voorbeelden worden steeds gekoppeld aan de rekendomeinen en tussendoelen. Na deze workshop bent u in staat om meer rekenopbrengsten te realiseren tijdens het spel in de bouwhoek, constructiehoek of -tafel. U hebt kennisgemaakt met de verschillende materialen die toegevoegd kunnen worden en de manier waarop kinderen uitgedaagd kunnen worden tot gevarieerde rekenactiviteiten. Datum en tijd: Woensdag 25 januari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 en 2 Ine van Schijndel-Boel - Trainer bij Onderwijs Maak Je Samen 14

15 In gesprek met ouders Leerkrachten hebben opvattingen over ouders. Over hoe ouders met hun kinderen omgaan en de verwachtingen die zij hebben met betrekking tot hun schoolprestaties. Ouders op hun beurt hebben opvattingen over scholen en leerkrachten. Op eigen wijze dragen ze bij aan de ontwikkeling en het schoolsucces van hun kinderen. Vaak wordt verzucht dat ouders zich daarbij steeds meer gedragen als ontevreden consumenten. Wie zijn oor goed te luister legt, kan echter ook andere signalen opvangen. In deze interactieve workshop gaan we betekenis geven aan die verzuchtingen van leerkrachten. We richten de aandacht op hulpbronnen waarvan leerkrachten meer gebruik kunnen maken wanneer zij met ouders in dialoog gaan. In een veilige context zullen we kijken naar wat er bij leerkrachten onder de oppervlakte leeft. Daarbij zullen we gebruikmaken van ieders ervaringen als kind op school. We onderzoeken hoe deze ervaringen ons in het werk beïnvloeden: we nemen praktijksituaties onder de loep oefenen met het voeren van gesprekken met lastige ouders reflecteren op de eigen gedachten, gevoelens en handelwijzen Een reflectiegroep (werkvorm) zal deelnemers zoeklichten aanreiken waarmee ze scherper kunnen zien wat er allemaal meebeweegt in het contact met ouders. Na de workshop bent u zich meer bewust van de impact van uw gedachten en gevoelens op de samenwerking met ouders. U leert de samenwerking met ouders positief beïnvloeden door in de gesprekken met hen steeds ook hun perspectief mee te nemen. Datum en tijd: Woensdag 22 februari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 t/m 8 Astrid Echteld - Trainer en coach bij Joeroké 15

16 Vroegsignalering Vroegsignalering is het zo vroeg mogelijk onderkennen van (het risico op) op groei- en ontwikkelingsproblemen bij kinderen. Door vroegtijdig te signaleren en vervolgens te handelen kunnen problemen worden voorkomen en/of minder groot worden. De workshop biedt de leerkrachten in het basisonderwijs kennis en vaardigheden om systematisch te kunnen signaleren en hoe concreet verder te handelen. Je leert welke rol je zelf hebt en wanneer je andere deskundigen moet inschakelen. Hoe je effectief kunt handelen én hoe je de gesignaleerde zorgen bespreekbaar kunt maken met ouders en verzorgers. Na een korte theoretische introductie wordt aan de hand van casuïstiek handelingsgericht geoefend. Na deze workshop ben je in staat de meerwaarde van de opgedane kennis en ervaring te gebruiken in de school; in de klas en in het contact met andere deskundigen binnen en/of school en de ouders. Datum en tijd: Woensdag 22 februari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 t/m 8, in het bijzonder voor groep 1 t/m 4 Marilou van Ginkel - Onderwijsadviseur bij de Bascule, divisie Speciale Onderwijszorg (SOz). 16

17 Begeleiding van faalangstige rekenaars Rekenen kan bij sommige leerlingen angsten oproepen. Helemaal als onder tijdsdruk gepresteerd moet worden tijdens bijvoorbeeld een rekentoets of een automatiseringstest. Uit internationale onderzoeken blijkt dat angst bij rekenen niet alleen zorgt voor onzekerheid, maar ook voor het daadwerkelijk minder goed functioneren van het brein tijdens de rekenopdrachten. Belangrijk is daarom deze leerlingen intensief en goed te begeleiden in hun angsten bij het rekenen. In deze workshop laten de workshopleiders u zien hoe angst de rekenprestaties beïnvloedt en welke interventies u kunt plegen. Het eerste deel van de workshop bestaat voornamelijk uit een presentatie van de workshopleider over hoe angst en rekenprestaties elkaar beïnvloeden. In het tweede deel zullen verschillende interventies worden toegelicht en worden deze gekoppeld aan voorbeelden uit uw praktijk. Heeft u een leerling in de klas met faalangst bij rekenen? Dan kunt u deze casus inbrengen tijdens de workshop, zodat gezamenlijk gezocht kan worden naar een effectieve aanpak. Na deze workshop heeft u kennis van de invloed van angst op rekenprestaties. U bent in staat signalen van angst te herkennen en u hebt handreikingen ontvangen waarmee u in uw lespraktijk aan de slag kunt gaan om faalangstige rekenaars te begeleiden. Datum en tijd: Woensdag 22 februari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 5 t/m 8 Berber Klein - Orthopedagoog en Opleider Speciale Onderwijszorg bij VU Onderwijscentrum Willeke Beuker - Rekenspecialist ABC 17

18 Coöperatieve leerstrategieën binnen rekenonderwijs Rekenen leer je door een goede uitleg te krijgen, ermee bezig te gaan, nog eens uitleg te krijgen en het te snappen. Maar dan ben je niet klaar; de stof moet nog in het procedurele geheugen komen en dat vraagt herhaling en oefenen en nog eens oefenen. Coöperatieve leerstrategieën is een manier van werken die leerlingen actief en betrokken houdt bij de leerstof. U sluit aan bij wat kinderen graag doen, namelijk praten en actief zijn. Niet alleen voor de leerlingen, maar ook voor de leerkracht wordt het (laten) oefenen van rekenstof en het oplossen van rekenproblemen, een stuk leuker. Coöperatieve leerstrategieën zijn namelijk afwisselend en eenvoudig in te zetten als middel om uw lesdoel te bereiken. In deze workshop werkt u vooral praktisch door didactische werkvormen zelf te ervaren, zodat u deze effectief in kunt bouwen in één van de fasen van het model doordacht lesgeven. U formuleert concrete doelen en activiteiten voor uw rekenlessen en koppelt hieraan coöperatieve leerstrategieën. Er wordt met uw eigen rekenmethode gewerkt. Om die reden wordt u gevraagd de handleiding en één leerlingboek mee te brengen naar de workshop. Na deze workshop kunt u tenminste drie coöperatieve structuren inbouwen in de fasen van het model doordacht lesgeven. U weet wat er bekend is vanuit de research over coöperatief leren en de invloed op de leerprestaties van kinderen. U kent de principes van coöperatieve leerstrategieën en kunt ten minste drie didactische structuren toepassen in de rekenlessen. U weet hoe u cruciale rekenleerstof op een coöperatieve wijze kunt inoefenen. Datum en tijd: Woensdag 22 februari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 3 t/m 8 Carola Riemens - Trainer en adviseur bij Bazalt 18

19 Klankletteractiviteiten met kleuters Voor het leren lezen is het belangrijk dat kinderen van jongs af aan in aanraking komen met klanken en letters. Het klankletterbewustzijn is een grote voorspeller in het succes van het leren lezen. De activiteiten die met kleuters gedaan kunnen worden, staan in het teken van speelse en betekenisvolle activiteiten vanuit een thema of vanuit een prentenboek. Tijdens de workshop krijgt u veel verschillende klankletteractiviteiten aangeboden die ingedeeld zijn in vier categorieën. De cursisten gaan eerst zelf enkele klankletteractiviteiten ervaren. Er wordt een korte theorie over de leerlijn lezen van 2-6 jaar gegeven. We wisselen uit hoe en hoe vaak je met klankletteractiviteiten bezig bent. We gaan we ook zo n dertigtal activiteiten bekijken. Welke activiteiten doe je al, welke niet en welke wil je zeker uit gaan proberen? In een groepje bespreek je met collega s op welke manier je de verschillende klankletteractiviteiten kunt gaan inzetten We nemen daarvoor een thema of een van de prentenboeken. Tevens geven we elkaar tips: hoe organiseer je dat je regelmatig aan klankletteractiviteiten blijft werken? U hebt kennisgemaakt met een gevarieerd klankletteraanbod en bent in staat om structureel speelse klankletteractiviteiten bij een thema of prentenboek in te zetten. Datum en tijd: Woensdag 22 februari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 en 2 Ine van Schijndel-Boel - Trainer Onderwijs Maak Je Samen 19

20 Non-verbale representaties: gebruik van afbeeldingen en symbolen Altijd al het idee gehad dat het gebruik van afbeeldingen en symbolen zorgt dat leerlingen meer betrokken zijn en daardoor misschien wel hogere leerresultaten behalen? Dat laatste blijkt inderdaad uit onderzoek! Maar hoe maak je goed gebruik van afbeeldingen en schema s in je les? En hoe zorg je dat je verder komt dan een leuk illustrerend plaatje op bijvoorbeeld het digibord? Er zijn verschillende manieren om te werken aan non-verbale representaties. In deze workshop gaan we met twee van deze manieren aan de slag; het gebruik van schema s binnen uw onderwijs en kinderen zelf afbeeldingen en pictogrammen laten tekenen. In deze workshop wisselen achtergrondinformatie en praktijkvoorbeelden elkaar af. En tussendoor wordt u zelf aan het werk gezet om ervaring op te doen met het geleerde. Neem uw methode of lesplannen mee voor de volgende dag(en), dan kunt u direct uitproberen hoe u met non-verbale representaties aan de slag kunt in uw les. Na deze cursus hebt u kennisgemaakt met verschillende manieren van non-verbale representaties. U bent in staat om zelf concreet aan de slag te gaan met non-verbale representaties om uw lessen te versterken. Datum en tijd: Woensdag 22 februari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 3 t/m 8 Anne-Marie Dogger-Stigter - Trainer en adviseur bij Bazalt 20

21 Rekengesprek voeren met leerlingen Cito-niveaus en rekenlabels zeggen me niet zoveel. Het gaat mij erom wat een leerling écht denkt en ervaart als hij vastloopt bij het rekenen. Anders weet ik niet waar ik moet beginnen, aldus een leerkracht. De Inspectie voor het onderwijs herkent deze problematiek. Veel leerkrachten hebben ermee te maken. De Inspectie constateert dat een derde deel van de leraren in het basisonderwijs problemen heeft om de instructie en de verwerking van de leerstof op maat af te stemmen op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Leerkrachten staan voor de lastige vraag: hoe kun je als leraar op een vlotte en effectieve manier zoveel mogelijk tijdens de rekenles zicht krijgen op de rekenproblematiek van de leerlingen? Tijdens deze workshop presenteert de docent een methodiek om dit voor elkaar te krijgen. De workshop sluit aan bij het ERWD-protocol en de elementen die daarin zijn opgenomen. Aan de hand van praktijksituaties demonstreert de docent dat de instructie van een leerkracht niet altijd aankomt bij een leerling. Met behulp van videobeelden ervaart u de kansen en mogelijkheden die het rekengesprek biedt om op een eenvoudige wijze, tijdens de rekenles, inzicht te krijgen in de rekenproblematiek van leerlingen en daarmee de instructie (meer) op maat te maken voor de leerling (en). U wordt getraind in oplossingsgerichte gesprekstechnieken, waarbij de stem van de leerling ingezet wordt om de rekeninstructie beter af te stemmen op de onderwijsbehoeften van de leerling. Aan het einde van de workshop bent u in staat om het rekengesprek in te zetten om de leerbehoeften van de groep, een subgroep of een individuele leerling in kaart te brengen. Na afloop ontvangt u een setje reken(werk)gesprekkaarten waarmee u in uw eigen school aan de slag kunt. Datum en tijd: Woensdag 22 februari 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 3 t/m 8 Marije Bakker - Consultant/rekenexpert bij CPS Onderwijsontwikkeling en advies 21

22 Slechtnieuwsgesprekken voeren met ouders Wanneer we dicht naast ouders lopen, is er grote kans dat we eenzelfde richting opgaan. Wanneer leerkrachten te maken krijgen met kinderen van wie het gedrag of de leerprestaties tegenvallen, is het zaak hierover zo snel mogelijk in gesprek te gaan met hun ouders. Alleen, het is niet eenvoudig aan ouders uit te leggen dat hun kind niet voldoet aan de eisen van de school. Slecht nieuws is onaangenaam en frustrerend en dit is één van de redenen waarom leerkrachten het zo lang mogelijk proberen uit te stellen. Ouders zijn eerder geneigd mee te bewegen wanneer ze het gevoel hebben dat ze zich op de leerkracht kunnen verlaten. Welke vermijdingsreacties zet jij in de praktijk in? Hoe breng jij slecht nieuws? Welke reacties krijg je daarop van ouders en wat kun je met hun emoties? In hoeverre lukt het om samen met ouders antwoorden te vinden op de vraag wat nu? Hoe winnen we het vertrouwen van ouders? Centraal staat het voeren van slechtnieuwsgesprekken: duidelijk en respectvol de boodschap brengen omgaan met zichtbare- en onderliggende gevoelens van ouders aandacht voor (in)effectief gedrag van de leerkracht (m.n. het in de verdediging schieten) afronden met afspraken (hoe verder met ouders en kind) We maken eerst wat energie vrij door oefeningen te doen met een trainingsacteur, gevolgd door een interactieve inleiding over slecht nieuws. Aan de hand van situaties uit de praktijk en op basis van eigen leervragen, voeren leerkrachten slechtnieuwsgesprekken met ouders. Werkvorm: Voor elke fase van het slechtnieuwsgesprek doen we een inspring oefening met feedback van de trainer en acteur. U bent zich bewust van de valkuilen bij slechtnieuwsgesprekken en kunt fasegewijs slecht nieuws aan ouders brengen en de gesprekken afronden met heldere afspraken. Datum en tijd: Woensdag 14 maart 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 t/m 8 Astrid Echteld - Trainer en coach bij Joeroké 22