Spreektekst Dies Natalis rede Serge Hoogendoorn 7 januari 2011

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Spreektekst Dies Natalis rede Serge Hoogendoorn 7 januari 2011"

Transcriptie

1 Spreektekst Dies Natalis rede Serge Hoogendoorn 7 januari 2011 Goedemiddag, geachte dames en heren, ik neem u om te beginnen mee naar Duisburg, waar vorig jaar op 24 juli de Loveparade plaatsvond.

2 Het is half drie s middags en het festival is in volle gang. Het terrein loopt snel vol Te snel, vindt de crowdmanager. Hij geeft op dat moment het sein om de toestroom van nieuwe bezoekers sterk in te dammen De film begint met een overzicht van het festival terrein en de omgeving. U ziet het oude treinstation. U ziet de locaties van de wagens waarop verschillende DJ s en bands bezig zijn met optredens. U ziet de toegangswegen naar het festivalterrein, inclusief de toegangscontrole, de westelijke en oostelijke invalsroutes, de hoofdingang en de kleine uitgang. [ ] [Zwart: 15:15] Het sein van de crowdmanager om de instroom van nieuwe bezoekers te beperken bereikt pas na drie kwartier de verantwoordelijke actoren. Die beperken vanaf dat moment de instroom van bezoekers bij de westelijke en oostelijke toegangscontroles. Op dat moment is het aantal mensen op het terrein echter al erg groot. Ook bij hoofdtoegang is het inmiddels dringen geblazen [ ] [Zwart: 15:50] Reden voor de politie om rond tien voor vier een blokkade te vormen ter hoogte van de westelijke invalsroute. Tegelijkertijd wordt de kleine uitgang dicht bij de hoofdingang afgesloten. [ ] Even later wordt ook de oostelijke invalsroute door een politiekordon afgesloten. [ ] Bij beide blokkades ontstaan lange wachtrijen. Om 16:02 uur wordt de westelijke toegangscontrole weer geopend, waarschijnlijk omdat er een ambulance het terrein op moet. Vanaf dat moment stroomt een grote groep bezoekers vanaf het westelijke controlepunt richting het eerste politiekordon (die de invalsroute blokkeert). Op hetzelfde moment werpt de politie een derde kordon op ter hoogte van hoofdtoegang tot het terrein. Bij deze blokkade wordt een grote groep mensen die van het festivalterrein af wil tegengehouden. [Zwart: 16:15] De situatie verslechterd als de menigte om kwart over vier het tweede politiekordon aan de oostzijde doorbreekt. De doorgebroken bezoekers lopen in de richting van de hoofdtoegang, waar zij op het derde politiekordon stuiten. [ ] Even later besluit de politie het kordon aan de westzijde ook maar op te heffen. Ook deze mensenmassa begeeft zich naar de hoofdingang. Hier staat nu een steeds groter wordende groep mensen die het terrein op willen tegenover een groeiende groep mensen die het terrein af willen op dat moment nog gescheiden door het derde politiekordon. Negen minuten later begeeft ook dit kordon het, eenvoudigweg omdat de druk te groot wordt. [Zwart: Situatie is onhoudbaar] Vanaf dit moment is de situatie oncontroleerbaar en onhoudbaar. [ ] De uiterst trieste gevolgen kent u wel: 21 doden en honderden gewonden.

3 [ ] Goed... Dit was geen vrolijk begin. Maar wel een passende inleiding op mijn bijdrage van vanmiddag. In de komende vijventwintig minuten wil ik u namelijk rondleiden in de wereld van de verkeersstromen. Zoals u heeft gemerkt bedoelen we met verkeersstromen niet alleen autoverkeer, maar zeker ook voetgangersstromen. Ik wil u laten zien welke verschijnselen we bij het fenomeen verkeersstroom kunnen waarnemen. U zult merken dat er analogieën bestaan met verschijnselen in andere vakgebieden, waaronder de biologie en de fysica. Een belangrijk punt is ook dat deze verschijnselen soms aanleiding geven om in te grijpen in de verkeersstromen, om te voorkomen dat het systeem overbelast raakt. En omdat zal blijken dat die verschijnselen vaak complexer zijn dan dat u in eerste instantie zou denken, liggen effectieve oplossingen niet altijd voor de hand. Maar mits goed uitgevoerd is dit verkeersmanagement zo noemen we dat effectief in de strijd tegen files op de weg... maar dezelfde principes kunnen we ook toepassen om groepen mensen veilig te geleiden, bijvoorbeeld bij grote evenementen.

4 [ ] Dat betekent niet dat je altijd en overal moet gaan ingrijpen en sturen. Integendeel. Zolang het niet te druk is, blijkt het verkeerssysteem prima in staat om zichzelf te organiseren op zeer efficiënte wijze. Zo zien we dat automobilisten normaal gesproken goed in staat zijn om de voor hen optimale route te kiezen, op grond van hun ervaring en soms ondersteund door zijn of haar navigatiesysteem. En zolang het rustig is en er zich geen onverwachte zaken voordoen, leiden al die individuele keuzes tot een hele evenwichtige situatie in het netwerk waarin goed gebruik wordt gemaakt van de beschikbare ruimte. Dat gaat allemaal prima. Maar ook lokaal, dus op de weg zelf, zien we deze efficiënte zelforganisatie. Automobilisten verdelen zich bijvoorbeeld in het algemeen evenwichtig over de rijstroken, wat leidt tot een goede benutting van de weg. Dat geldt voor auto s, maar ook voor voetgangers. Een goed voorbeeld is wanneer twee groepen voetgangers op elkaar inlopen. Je verwacht het misschien niet, maar er ontstaat geen chaos en de boel stagneert niet maar bijna als vanzelf en in heel korte tijd ontstaan er dynamische loopstroken waarbinnen de voetgangers niet of nauwelijks worden gehinderd door voetgangers uit de andere richting. Dat is zelforganisatie in optima forma!

5 Nu zou je kunnen denken dat deze prachtige zelforganisatie ontstaat, omdat wij mensen nu eenmaal van die weldenkende, intelligente en coöperatieve wezens zijn Maar dat is een onterechte veronderstelling. Zelforganisatie komt namelijk ook buiten onze mensenmaatschappij voor. Het is een bekend kenmerk van zogenaamde gedreven veel-deeltjes systemen die we ook in de biologie, de fysica en in de scheikunde tegenkomen. Voor al deze systemen geldt dat onder bepaalde voorwaarden, bijvoorbeeld wanneer de bewegingsruimte afneemt of op een andere manier schaarste ontstaat, er collectieve patronen worden gevormd waarin de individuele deeltjes beter af lijken te zijn. We zagen dit al bij onze voetgangers. Maar kijk ook eens naar de fascinerende dynamiek van een school vissen of van een zwerm spreeuwen... Toch is de coördinatie niet georkestreerd en er is ook geen sprake van een bewuste, intelligente samenwerking tussen de deeltjes de spreeuwen, de vissen of de mensen. De dynamische patronen die ontstaan, zijn vaak buitengewoon complex en niet in enkele simpele regels te vatten. Het individuele gedrag van de deeltjes kun je echter vaak wel met een paar eenvoudige gedragsregels beschrijven: ze willen bijvoorbeeld niet tegen elkaar botsen, maar ook niet op te grote afstand van elkaar bewegen. Dit is een typisch kenmerk van zelforganisatie. [ ]

6 Maar goed, ik zei al: dat loopt allemaal prima wanneer het niet te druk is. Want op een gegeven moment loopt die zelforganisatie tegen zijn grenzen aan en is het nodig in te grijpen. Kijken we bijvoorbeeld weer naar onze voetgangersstromen. We hebben gezien dat de voetgangers die in de verschillende richtingen lopen zichzelf groeperen en dat er bij tweerichtingsverkeer keurig loopstroken ontstaan. Maar naarmate het drukker wordt, stagneert dit strookvormingsproces. De loopstroken vallen uiteen of ontstaan zelfs niet, wat in veel gevallen leidt tot zware congestie. Soms is dit een tijdelijk of een heel lokaal probleem, maar afhankelijk van waar het vastloopt en hoe druk het precies is, kan er ook een kettingreactie ontstaan. De dichtheden kunnen dan enorm oplopen. Bij voetgangersstromen tot wel 10 voetgangers per vierkante meter De krachten die voetgangers daarbij op elkaar uitoefenen zijn extreem hoog en bewegingen worden ongecontroleerd. [ ] Het mag duidelijk zijn, dat dat soort situaties bijzonder gevaarlijk zijn: Duisburg heeft ons hier een belangrijke les geleerd.

7 Het verschijnsel dat verkeer zich bij toenemende drukte steeds minder efficiënt gedraagt, zien we bij zowel voetgangersverkeer als autoverkeer. Wat er gebeurt is dat bij een toenemende verkeersdruk er nog wel zelforganiserende patronen ontstaan maar deze zijn juist verre van efficiënt. Met als gevolg dat de problemen alleen nog maar groter worden en het systeem zich als het ware in de soep draait. Twee voorbeeldjes om dit te illustreren Stel dat we deze zaal zouden willen evacueren. Je zou denken dat het beste is om allemaal zo snel mogelijk naar buiten te lopen. Een beetje duwen, een beetje trekken en iedereen staat razendsnel buiten. Maar niets is minder waar. Hoe meer haast we hebben, hoe langer de evacuatie zal duren. In de verkeerskunde hebben we dit effect een passende naam gegeven: het sneller is langzamer -effect. Dit verschijnsel zien we ook bij het leegstromen van bijvoorbeeld een graansilo: door de te hoge druk stromen de graankorrels of de rijst, zoals in dit filmpje veel minder soepel door de trechter heen. Dat zal ook gebeuren als we hier met z n allen hard naar buiten hollen: de druk die ontstaat door het geduw van de menigte, zorgt ervoor dat een paar van jullie bij de deuren knel komen te zitten en zich alleen met veel moeite.. en dus langzamer.. naar buiten kunnen wurmen. Hoe meer haast, hoe groter de druk en des te langzamer de evacuatie verloopt.

8 Een ander voorbeeld van inefficiënte zelforganisatie zien we op de snelweg. U heeft het waarschijnlijk ook al tientallen keren meegemaakt.. Het is druk, maar de snelheid ligt nog wel redelijk hoog. Er is niet direct een knelpunt in de buurt, en toch rij je opeens een file in. Je komt helemaal stil te staan.. Misschien een ongeluk gebeurt, denk je nog.. Maar na pakweg 1 of 2 minuten kun je weer gewoon de file uitrijden. Niks aan de hand! Waarom stond u eigenlijk in de file? Dit fenomeen noemen we in de verkeerstroomtheorie een filegolf. Dat is een korte file waarin de dichtheid zeer hoog en de snelheid zeer laag is. Zo n golf verplaatst zich tegen de richting van het verkeer in met een snelheid van pakweg 18 km/u en kan soms langer dan een uur blijven bestaan. Zoiets ontstaat alleen in druk verkeer. Dit drukke verkeer blijkt namelijk instabiel. Er hoeft maar één automobilist iets te abrupt af te remmen omdat hij schrikt of afgeleid is en je hebt een filegolf Voor wetenschappers is dit natuurlijk een reuze interessant verschijnsel maar wenselijk is het niet. Filegolven zorgen voor een reductie van de capaciteit van de weg met zo n 30%. Ze zijn bovendien relatief onveilig: voor je het weet, heb je een kop-staartbotsing. En ze zorgen voor een toename in uitstoot en brandstofverbruik. Kortom: interessant, maar zeer onwenselijk. [ ] We hebben het hier eigenlijk alleen maar gehad over relatief eenvoudige situaties. Kijken we echter naar netwerken, dan is er nog een verschijnsel dat de zaken compliceert: het zogenaamde terugslag- of gridlock effect. Dit effect wordt veroorzaakt omdat een wachtrij die ontstaat bij een knelpunt een deur, een wegversmalling, een toerit nu eenmaal ruimte in beslag neemt en ander verkeer dan helemaal niet langs het knelpunt hoeft kan hinderen. Hierdoor ontstaan weer nieuwe files met als resultaat dat congestie zich als een olievlek over het netwerk verspreidt.

9 [ ]Al deze verschijnselen zijn kenmerkend voor verkeerstromen in netwerken En hoe complex deze verschijnselen en de wisselwerking ertussen ook zijn Op netwerkniveau blijkt dat het resultaat zich laat beschrijven door een zeer eenvoudige relatie. U ziet hier de grafiek: horizontaal het aantal voertuigen in het netwerk en vertikaal de zogenaamde productie. De productie is het aantal voertuigen dat per uur het netwerk verlaat. Wat u hier ziet, is dat zolang er weinig verkeersdeelnemers in het netwerk zijn (hier links, dit groen deel) alles efficiënt verloopt. In deze situatie betekent een toename van het aantal verkeersdeelnemers in het netwerk een evenredige toename in de productie. Maar wordt het druk (te druk) in het netwerk, dan zien we dat de productie steeds minder hard stijgt en op een gegeven moment zelfs daalt. Waar dit omslagpunt ligt, verschilt uiteraard per netwerk, maar in principe is voor elk netwerk zo n zelfde grafiek op te stellen. De relatie aantal verkeersdeelnemers, productie laat duidelijk de hoofdboodschap van deze lezing zien: als er in een verkeersnetwerk problemen ontstaan of dreigen te ontstaan en je grijpt niet op tijd in, dan worden de problemen alleen maar groter en groter. Het zelforganiserende vermogen van het verkeer is vanaf dat moment niet meer voldoende en verstandig ingrijpen is dan wenselijk.

10 Het aardige is nu juist dat de eerder genoemde oorzaken en verschijnselen belangrijke aanknopingspunten bieden voor slimme oplossingen slimme manieren om het verkeer in zo n netwerk te regelen. Op het gevaar af alles net iets te simpel voor te stellen.. maar bij verkeersmanagement onderscheid ik vier typen oplossingen. (Vier hoofdlijnen voor zowel autoverkeer als voetgangersverkeer dat maakt wederom niet uit). We zullen ze even kort langslopen en steeds met een voorbeeld verduidelijken. Mits verstandig toegepast kan verkeersmanagement via deze vier hoofdlijnen véél bijdragen aan het oplossen van de verkeersproblemen in een netwerk. [ ] De eerste hoofdlijn : het tegengaan van die terugslageffecten. Laten we ter illustratie kijken naar een ring die bestaat uit een snelweg met een afrit gevolgd door een toerit. Maar hier wordt dat even gedemonstreerd door CiTG-studenten. Er ontstaat een file ter hoogte van het punt waar de studenten de ringweg betreden. Hoe meer studenten invoegen, hoe sneller de file groeit. Maar zou de file tot voorbij de afrit groeien, dan komen ook de studenten die niet langs het knelpunt - de toerit - hoeven in de file terecht (terugslageffect). En lopen deze studenten feitelijk voor niets vertraging op. Hoe voorkom je dat nu? Heel eenvoudig: we kunnen ervoor zorgen dat de file niet tot voorbij de afrit aangroeit.. door de instroom van studenten bij de toerit te beperken.. en zo voorkomen we dat studenten die niet langs het knelpunt hoeven, in de file terechtkomen. We hebben uiteraard de reistijden van studenten goed bijgehouden. En dan blijkt duidelijk dat je met deze maatregel aanzienlijke winst kunt behalen: we bleken in staat om 245 minuten collectieve reistijd te besparen en dat terwijl het hele experiment maar 7 minuten duurde. Je moet wat mensen tegenhouden, maar daarmee verlies je geen tijd, je wint juist tijd.

11 [ ]Dan nu een voorbeeld uit de tweede hoofdlijn Doorstroming verhogen. Dit kan op, net als de eerste hoofdlijn, op verschillende manieren Je kunt de capaciteitsval voorkomen, of je kunt tijdelijk wat capaciteit bijschakelen. Denk aan het openstellen van de vluchtstrook voor verkeer tijdens de spits. Maar ook het tot staan brengen van filegolven is een middel om de doorstroming te vergroten. We hadden al gezien dat een filegolf de capaciteit van de weg met 30% kan doen afnemen Dus als je filegolven weet te bestrijden, boek je een substantiële winst. Hoe zou je dat kunnen aanpakken? De TU Delft heeft in opdracht van Rijkswaterstaat een oplossing uitgewerkt die gebruik maakt van dynamische snelheden. Dat werkt als volgt Door vóór de filegolf de snelheid aanzienlijk terug te brengen, bijvoorbeeld met de bekende elektronische snelheidsborden, kunnen we de instroom van voertuigen in de filegolf reguleren met als gevolg dat de filegolf oplost. Met het oplossen van de golf heffen we meteen de capaciteitsafname van 30% op. En dat is meteen je grote winst. Dit principe is uitgewerkt en getoetst op de A12. Uit de pilot bleek dat de methode ook in de praktijk werkt. Uiteraard hangt het effect af van het gedrag van de weggebruiker: die moet zich netjes aan de opgelegde snelheidslimiet houden. Dit lukt al heel aardig via de elektronische borden boven de weg. Maar in de toekomst, wanneer er meer intelligentie in de voertuigen zelf zit, zal dat effect nog veel groter zijn.

12 [ ] Dan de derde hoofdlijn: het verdelen van het verkeer over het netwerk. Het is zelden zo dat het overal, op het hele netwerk, even druk is. In die gevallen is het zinvol om het verkeer beter over de ruimte te verdelen. Dat kan onder meer door het verkeer goed te informeren: vertel waar het vaststaat, dan zal het verkeer dat punt vanzelf vermijden. Hierbij is het natuurlijk van belang dat de verkeersinformatie nauwkeurig en betrouwbaar is. Maar dat is geen sinecure Ten eerste moet je een goed beeld hebben van de huidige situatie in het netwerk. Dit betekent onder andere dat je nauwkeurig moet meten. Maar het huidige beeld alleen is niet voldoende. Want niet zozeer de huidige, maar vooral de toekomstige situatie is voor de weggebruiker relevant. Als u nu besluit om naar Maastricht te rijden, is het leuk om te weten dat er nu geen file bij Eindhoven staat, maar hoe zal het er zijn wanneer u daarlangs rijdt? Zo n toekomstige situatie inschatten is allesbehalve eenvoudig. Of, om Niels Bohr te parafraseren: Voorspelling is moeilijk, zeker als het de toekomst aangaat. Verkeer is dan nog eens dubbel lastig, want de onvoorspelbare menselijk factor speelt ook nog eens een belangrijke rol. Toch zijn we gelukkig steeds beter in staat om in de toekomst te kijken en hierop de anticiperen. Een mooi voorbeeld is de FileRadar, opgezet door twee Delftse PhDstudenten.. ze zijn er zelfs mee in de finale van de Academische Jaarprijs gekomen.. De FileRadar is een soort de Buienradar: het geeft een duidelijk beeld van de huidige situatie op de weg Maar het mooie is dat de FileRadar ook de verkeerssituatie voorspelt. Dit doet FileRadar door de verkeersmetingen te combineren met een verkeersmodel. Zo kunt u als reiziger een geïnformeerde beslissing nemen over wanneer u het beste kunt vertrekken of welke route het beste is.

13 [ ] Dan de vierde en laatste hoofdlijn..: Instroom gebied beperken. Om deze hoofdlijn te illustreren, neem ik u mee naar Walcheren. In dit voorbeeld wordt Walcheren bedreigt door een dijkdoorbraak waardoor het Westelijke deel van Walcheren binnen zes uur onder water staat. Met het speciaal hiervoor ontwikkelde model EVAQ kunnen we voorspellen hoeveel van de bedreigde inwoners zich in die tijd in veiligheid kunnen brengen. Zonder sturing en geleiding blijken dit er tussen de en te zijn. Passen we echter de door ons ontwikkelde sturingsprincipes toe, dan kunnen we dit aantal ruim verdubbelen. Aan de ene kant door het beter verdelen van het verkeer over het netwerk (de vorige hoofdlijn). Aan de andere kant doordat we de instroom in het netwerk zo reguleren dat het aantal voertuigen in het netwerk beneden de kritische grens blijft. Ook hier geldt dus: je moet wat mensen tegenhouden, maar daarmee verlies je geen tijd, je wint juist tijd. Tegelijkertijd wordt ook hier de effectiviteit van de strategie ten dele bepaald door hoe goed de inwoners van Walcheren naar de adviezen willen luisteren.

14 [ ] Van de vier hoofdlijnen die we kort hebben besproken voorkomen terugslag, doorstroming verbeteren, verkeer verdelen en instroom beperken.. van deze vier hoofdlijnen hebben we in de praktijk of op papier aangetoond dat ze stuk voor stuk effectief zijn in de aanpak van verkeersproblemen. Maar de crux zit m nu juist in de gecoördineerde inzet van deze hoofdlijnen en de bijbehorende instrumenten. De verwachting is dat door de verschillende instrumenten in samenhang in te zetten, de beschikbare infrastructuur nog veel beter kan worden benut. Helaas is de kennis en vooral de ervaring met een gecoördineerde inzet nog beperkt. We hebben dan ook hard praktijkproeven nodig. In Nederland zijn we al jaren druk doende met het maken van mooie plannen, maar ook in China gaat men voortvarend te werk...

15 Zoals u uit de videoboodschap van de burgemeester kunt opmaken wordt in China stevig in verkeersmanagement geïnvesteerd. Daarbij wordt veel verwacht van de gecoördineerde inzet van maatregelen. In Nederland lijkt het daarentegen erg lastig om een grootschalige proef gecoördineerd netwerkbreed verkeersmanagement van de grond te krijgen Hoe komt dat? Niet omdat verkeersmanagement een geheel nieuw fenomeen is en we allemaal nog wat onwennig zijn Zeker niet. De eerste verkeerslichten werden al in de negentiende eeuw in gebruik genomen. In Nederland wordt sinds de jaren tachtig verkeersmanagement op autosnelwegen toegepast. Rijkswaterstaat beschikt inmiddels over een heel palet aan instrumenten. En wat verkeersinformatie betreft: denk eens aan de vlucht die een bedrijf als TomTom heeft genomen. Niet alle toepassingen zijn misschien even effectief gebleken, maar over het algemeen zorgt verkeersmanagement voor een aanzienlijke verbetering van de doorstroming, de veiligheid, duurzaamheid en leefbaarheid. Zo is door het KIM becijferd dat verkeersmanagement in de periode 1996 tot 2005 heeft geleid tot een afname van 25% in de vertragingen, tegen een fractie van de kosten van de aanleg van nieuwe wegen. En met gecoördineerd netwerkbreed verkeersmanagement als wenkend perspectief, ziet de toekomst er rooskleurig uit. De eerste kleinschalige proeven laten dat duidelijk zien! Toch heerst er bij sommige beleidsmakers nog altijd scepsis over de zin ervan. Wegen de kosten wel op tegen de maatschappelijke baten? Is dat verkeersmanagement nu wel nodig? Iedereen heeft toch een TomTom? En de voertuigen worden toch ook steeds slimmer? Waarom zouden we nog al die ICT langs de weg zetten? Mijn punt is: zijn dit wel de goede vragen om te stellen? Een betere vraag is wellicht: kunnen we het ons veroorloven om niet aan verkeersmanagement te doen? Met verkeersmanagement zorg je er immers voor dat de zeer kostbare infrastructuur optimaal wordt benut. En dat is alleen maar logisch om te doen! Shell bouwt toch ook geen peperdure fabriek om vervolgens tegen de arbeiders te zeggen dat ze zelf hun gang maar moeten gaan. Met andere woorden: je kunt verkeersmanagement ook zien als een voorwaarde voor een veilige en efficiënte doorstroming. Dat geldt voor het autoverkeer, maar ook voor grote voetgangersstromen Je moet je afvragen of grote evenementen zónder een goed doordachte aanpak voor crowdmanagement nog wel kunnen! Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat er in het vakgebied geen gebrek aan potentieel is. De recente inzichten in het gedrag van verkeerssystemen, die we in deze lezing kort hebben aangestipt, vormen een zeer solide basis vormen voor een nieuwe kijk op verkeersmanagement Een nieuwe kijk die zich met name richt op het proactief en in samenhang inzetten van de verschillende maatregelen. Deze nieuwe aanpak, ondersteund door nieuwe technologie en intelligente voertuigen, biedt absoluut grote kansen voor een efficiënter, schoner en veiliger vervoersysteem.

16 [ ] Daarmee ben ik aan het einde gekomen van deze rede. Ik wilde alleen nog wel even terugkomen op de gebeurtenissen tijdens de Loveparade Als we de inzichten die we vandaag hebben besproken op die gebeurtenissen betrekken, wat kunnen we dan leren? Eén punt is dat het heel belangrijk is om rekening te houden met onverwachte gebeurtenissen. We zijn tijdens de lezing kort ingegaan op de belangrijkste kenmerken van verkeersstromen en hebben gezien dat relatief kleine verstoringen grote gevolgen kunnen hebben. Als er in een overbelast systeem iets gebeurd, dan kan de situatie razendsnel verslechteren. Je moet als organisator dus heel snel en adequaat kunnen ingrijpen.. dat is echt essentieel, vooral in kritische situaties. Een goede organisatie en communicatie zijn hierbij een voorwaarde.. en dus ook de technologie om de menigte waar te nemen en waar nodig in grijpen Hierbij zijn ook de principes die je hanteert, de hoofdlijnen die ik heb geschetst, van groot belang. De TU Delft heeft in de afgelopen jaren waardevolle expertise op dit gebied opgebouwd. We hebben de kennis en kunde om in de toekomst dit soort catastrofes helpen te voorkomen. We doen dat ook al, onder andere in Mekka We denken mee over het nieuwe ontwerp voor de Heilige Moskee, want de laatste jaren doen zich tijdens de Hajj steeds grotere problemen voor. Maar natuurlijk blijven we onze kennis ook beschikbaar stellen voor het autowegennet in Nederland. We beloven niet dat we de files zullen oplossen, maar we kunnen wel helpen om het wegennet slim en optimaal te benutten. Dit alles maakt mijn vakgebied ook zo interessant. Het is soms heerlijk theoretisch, met raakvlakken tot aan biologie en fysica aan toe maar de kennis is tegelijkertijd uitermate toepasbaar. We dragen bij aan het oplossen van maatschappelijke en economische problemen (de file, of hoe tragedies als Duisburg te voorkomen), maar we leveren ook een bijdrage aan de belangrijkste spirituele en religieuze ervaring van miljoenen moslims. Hoeveel van mijn collega s kunnen dát zeggen? Ik heb gezegd

Sturen op verkeersstromen

Sturen op verkeersstromen Sturen op verkeersstromen Waarom we niet zonder verkeersmanagement kunnen Prof. dr. ir. Serge Hoogendoorn Sturen op verkeersstromen Waarom we niet zonder verkeersmanagement kunnen Prof. dr. ir. Serge

Nadere informatie

De hoofdstuknummers in deze bundel corresponderen met de hoofdstukken in het diktaat 1 VERKEERSSTROOMTHEORIE OF: HOE ONTSTAAN FILES?

De hoofdstuknummers in deze bundel corresponderen met de hoofdstukken in het diktaat 1 VERKEERSSTROOMTHEORIE OF: HOE ONTSTAAN FILES? CTB1420 Oefenopgaven Deel 4 - Antwoorden De hoofdstuknummers in deze bundel corresponderen met de hoofdstukken in het diktaat 1 VERKEERSSTROOMTHEORIE OF: HOE ONTSTAAN FILES? 1. Eenheden a) Dichtheid: k,

Nadere informatie

Uitdagingen in Crowd Engineering

Uitdagingen in Crowd Engineering Uitdagingen in Crowd Engineering Naar een veilig en efficient gebruik van loopinfrastructuur Prof. Dr. ir. Serge Hoogendoorn, Transport & Planning, TU Delft Loveparade Duisburg 2010 Wat ging er mis? Systematische

Nadere informatie

Transparantie in dynamische modellen voor wegverkeer

Transparantie in dynamische modellen voor wegverkeer Transparantie in dynamische modellen voor wegverkeer A model should be as simple as possible, but not simpler... (A. Einstein) PLATOS2011, 3/8/11 Dr. Hans van Lint Prof. Dr. Serge Hoogendoorn Delft University

Nadere informatie

Spookfiles A58 is één van de projecten binnen het programma Beter Benutten van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Spookfiles A58 is één van de projecten binnen het programma Beter Benutten van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Factsheet Algemene informatie Wat is het project Spookfiles A58? In de hele wereld wordt gewerkt aan manieren om het verkeer sneller, veiliger, comfortabeler en duurzamer maken. Nederland loopt voorop

Nadere informatie

Een STREEPJE voor... De betekenis van verkeerstekens op het wegdek

Een STREEPJE voor... De betekenis van verkeerstekens op het wegdek Een STREEPJE voor... De betekenis van verkeerstekens op het wegdek Wat betekenen al die strepen toch? In Nederland verplaatsen zich dagelijks miljoenen personen lopend, fietsend en rijdend in het verkeer.

Nadere informatie

Inventarisatie evaluaties stedelijk verkeersmanagement

Inventarisatie evaluaties stedelijk verkeersmanagement Inventarisatie evaluaties stedelijk verkeersmanagement Een overzicht van de beschikbare kennis Florence Bloemkolk, Henk Taale 21 juni 2018 Stedelijk verkeersmanagement: wat is het? CROW: Verkeersmanagement

Nadere informatie

Twee afstudeeropdrachten:

Twee afstudeeropdrachten: Twee afstudeeropdrachten: 1. Ontwikkelen van dynamische verkeers- en crowd-management modellen voor het verbeteren van de doorstroming op grootschalige evenementen zoals bijvoorbeeld de TT-Assen en voetbalwedstrijden

Nadere informatie

Snelweg invoegen en uitvoegen hoe?

Snelweg invoegen en uitvoegen hoe? Snelweg invoegen en uitvoegen hoe? Snelweg vast procedure Ga je naar een ander stad waarbij je stukje op de snelweg moet rijden? Denk dan aan: Je route tot je eind bestemming. Welke ANWB borden je moet

Nadere informatie

Lessen en ervaringen met Geintegreerd Netwerkbreed Verkeersmanagement (GNV) 6 oktober 2016

Lessen en ervaringen met Geintegreerd Netwerkbreed Verkeersmanagement (GNV) 6 oktober 2016 Lessen en ervaringen met Geintegreerd Netwerkbreed Verkeersmanagement (GNV) 6 oktober 2016 Waarom PPA? PPA is geen doel en staat niet op zich! Problemen door verkeer: Milieu: 29,3 miljoen ton CO 2 uitstoot

Nadere informatie

CT2710 Transport & Planning Verkeerstroomtheorie en Verkeersmanagement Experiment!

CT2710 Transport & Planning Verkeerstroomtheorie en Verkeersmanagement Experiment! CT2710 Transport & Planning Experiment! Hans van Lint, Ramon Landman & Serge Hoogendoorn Transport & Planning 11-5-2012 Delft University of Technology Challenge the future 1. Experiment 2 CT2710 Experiment

Nadere informatie

De auto als actuator

De auto als actuator De auto als actuator Martie van der Vlist Goudappel Coffeng BV mvdvlist@goudappel.nl Rolf Krikke Quest-TC rolf@quest-tc.nl Samenvatting De auto als actuator Communicatiemiddelen in de auto worden gebruikt

Nadere informatie

DVM in Amsterdam, de ambities waargemaakt door de systemen!

DVM in Amsterdam, de ambities waargemaakt door de systemen! (Bijdragenr. 56) DVM in Amsterdam, de ambities waargemaakt door de systemen! Bert van der Veen Advin b.v. Rien Borhem Gemeente Amsterdam 1. Inleiding Om het verkeer in goede banen te leiden wordt steeds

Nadere informatie

verkeer veilige veiligheid verbindingen BIJLAGE 6: TAG CLOUDS MOBILITEIT staat stad stiptheid stress tijd tram trein treinen uur veilig

verkeer veilige veiligheid verbindingen BIJLAGE 6: TAG CLOUDS MOBILITEIT staat stad stiptheid stress tijd tram trein treinen uur veilig flexibiliteit genoeg geraken gezondheid goed goede goedkoop grote BIJLAGE 6: TAG CLOUDS MOBILITEIT Grafische voorstelling open antwoorden andere belangrijke zaken bij verplaatsingen aankomen aansluiting

Nadere informatie

Werk aan de. tussen Zwolle Zuid en afslag Ommen. Plusstroken moeten een einde maken aan. de slechte doorstroming op de A28.

Werk aan de. tussen Zwolle Zuid en afslag Ommen. Plusstroken moeten een einde maken aan. de slechte doorstroming op de A28. + Werk aan de A28 tussen Zwolle Zuid en afslag Ommen Plusstroken moeten een einde maken aan de slechte doorstroming op de A28. Tijdens de werkzaamheden kan er tijdelijk minder verkeer over de A28 en zijn

Nadere informatie

Files. We kunnen er samen wat aan doen.

Files. We kunnen er samen wat aan doen. Files. We kunnen er samen wat aan doen. Inhoud Files. We kunnen er samen wat aan doen. Inleiding Tip 1: Invoegen op snelheid Tip 2: Blijf bij drukte in uw rijstrook Tip 3: Gebruik de spitsstrook Tip 4:

Nadere informatie

Nationaal verkeerskundecongres 2014

Nationaal verkeerskundecongres 2014 Nationaal verkeerskundecongres 214 Datafusie voor slimmer gebruik van verkeerssystemen: AID als casestudy Robert de Munter, Data Scientist werkzaam bij MAP Traffic Management Anton Wijbenga, Data Scientist

Nadere informatie

Onderzoek effectiviteit doorstromingsbevorderende verkeersmaatregelen

Onderzoek effectiviteit doorstromingsbevorderende verkeersmaatregelen Onderzoek effectiviteit doorstromingsbevorderende verkeersmaatregelen Gemeente Amersfoort Dorien de Bruijn, Ben van de Burgwal 4 juni 2015 In Amersfoort zijn op diverse trajecten maatregelen genomen om

Nadere informatie

wegrijden in het verkeer / stoppen buiten het verkeer

wegrijden in het verkeer / stoppen buiten het verkeer Inleiding: wegrijden in het verkeer In de vorige lesonderwerpen zijn alle basishandelingen die nodig zijn voor het rijden met een auto behandeld. Vanaf dit lesonderwerp, het wegrijden in het verkeer, wordt

Nadere informatie

Dossier : snelheid 1

Dossier : snelheid 1 Dossier : snelheid 1 Overdreven of onaangepaste snelheid verhoogt het risico op en de ernst van verkeersongevallen aanzienlijk. Niets nieuws, aangezien het om een basisgegeven van de verkeersveiligheid

Nadere informatie

Snelweg invoegen, inhalen, uitvoegen.

Snelweg invoegen, inhalen, uitvoegen. Het naderen van een autosnelweg. Door goed op te letten op de verkeersborden, wordt al snel duidelijk of je een autosnelweg of een autoweg nadert. Het type weg moet je ruim van te voren herkennen om te

Nadere informatie

Onderwerp Zaaknummer Uw kenmerk Datum Verkeerskundige analyse Torenlaan

Onderwerp Zaaknummer Uw kenmerk Datum Verkeerskundige analyse Torenlaan *1024661* Gemeenteraad Gemeente Hengelo Postbus 18 7550 AA Hengelo Onderwerp Zaaknummer Uw kenmerk Datum Verkeerskundige analyse Torenlaan 1010707 Geachte gemeenteraad, In de commissie Fysiek zijn vragen

Nadere informatie

3200 = 40 = 30,5 vtg/km 4200

3200 = 40 = 30,5 vtg/km 4200 1 CONGESTIE EN SCHOKGOLVEN 1.1 Ongeluk op de snelweg a) Twee rijstroken, dus k cap = 2*20 =40 vtg/km. Intensiteit: 3200 vtg/uur. Capaciteit: 2*2100= 4200 vtg/uur. Dus de dichtheid is: 3200 k A1 = 40 =

Nadere informatie

Modelleren van de effecten van verkeersflucaties voor DVM

Modelleren van de effecten van verkeersflucaties voor DVM Modelleren van de effecten van verkeersflucaties voor DVM Ir. S.C. Calvert PLATOS 2016 Bron: NTR Bron: TU Delft Verkeersfluctuaties Dynamisch VerkeersManagement (DVM) Model aanpak Case-study Meerwaarde

Nadere informatie

Dit tentamen bestaat uit 6 vragen. Voor elke vraag zijn 10 punten te behalen. Het tentamencijfer is 1+ [aantal punten]/60.

Dit tentamen bestaat uit 6 vragen. Voor elke vraag zijn 10 punten te behalen. Het tentamencijfer is 1+ [aantal punten]/60. Tentamen AutoMobility 3 juli 14:00-17:00 Dit tentamen bestaat uit 6 vragen. Voor elke vraag zijn 10 punten te behalen. Het tentamencijfer is 1+ [aantal punten]/60. VRAAG 1: A13/A16 (Normering 1a: 2, 1b:2,

Nadere informatie

Resultaten Enquête Campagne verbetering regionale wegen (TNS-NIPO in opdracht van Bouwend Nederland )

Resultaten Enquête Campagne verbetering regionale wegen (TNS-NIPO in opdracht van Bouwend Nederland ) Enquête Campagne verbetering regionale wegen (TNS-NIPO in opdracht van Bouwend Nederland ) Zoetermeer, februari 12 Algemeen Decentrale overheden (provincies, waterschappen en gemeenten) zijn samen verantwoordelijk

Nadere informatie

Zienswijze ontwerptracébesluit A7/N7 Zuidelijke Ringweg Groningen fase 2, wijziging 2017

Zienswijze ontwerptracébesluit A7/N7 Zuidelijke Ringweg Groningen fase 2, wijziging 2017 Zienswijze ontwerptracébesluit A7/N7 Zuidelijke Ringweg Groningen fase 2, wijziging 2017 Introductie Onlangs is er een wijziging voorgesteld op het ontwerptracébesluit aansluiting Europaweg. In het ontwerptracébesluit

Nadere informatie

Floating car data in de praktijk(proef Amsterdam) Harry van Ooststroom

Floating car data in de praktijk(proef Amsterdam) Harry van Ooststroom Floating car data in de praktijk(proef Amsterdam) Harry van Ooststroom PPA Noord Uitrol PPA 1.0 PPA Fase 2 PPA West PPA 1.0 -> 2.0 FCD in GNV regeling PPA Zuidoost PPA 2.0 Evenementen PPA West: Gecoördineerd

Nadere informatie

Het praktijkexamen leerboek. Hoe slaag ik in 1 keer?

Het praktijkexamen leerboek. Hoe slaag ik in 1 keer? Het praktijkexamen leerboek Hoe slaag ik in 1 keer? Inhoudsopgave 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Het praktijkexamen Opstarten schakelen afsluiten Snelheid Kijktechniek Knipperen Plaats op de

Nadere informatie

Examen H111 Verkeerskunde Basis

Examen H111 Verkeerskunde Basis pagina 1 van 5 Examen H111 Verkeerskunde Basis Katholieke Universiteit Leuven Departement Burgerlijke Bouwkunde Datum: donderdag 30 augustus 2001 Tijd: 8u30 11u30 Instructies: Er zijn 5 vragen; start de

Nadere informatie

Nationaal verkeerskundecongres 2016

Nationaal verkeerskundecongres 2016 Nationaal verkeerskundecongres 2016 Van verkeerskundige functies naar eisen aan C-ITS Discussiepaper Henk Taale (Rijkswaterstaat, TrafficQuest en TU Delft) Isabel Wilmink (TNO en TrafficQuest) Aroen Soekroella

Nadere informatie

Fileprobleem. Leerjaar 1, schooljaar De opdrachtgever

Fileprobleem. Leerjaar 1, schooljaar De opdrachtgever Fileprobleem Verkeersknooppunt Verkeerscentrale Leerjaar 1, schooljaar 2017-2018 1. De opdrachtgever Dagelijks maken miljoenen reizigers gebruik van het Nederlandse wegennet. Het wordt steeds drukker en

Nadere informatie

Hoofdvraag: Waardoor wordt in Nederland het fileprobleem veroorzaakt, en op welke wijze kan het worden opgelost?

Hoofdvraag: Waardoor wordt in Nederland het fileprobleem veroorzaakt, en op welke wijze kan het worden opgelost? Werkstuk door een scholier 1627 woorden 26 maart 2003 7,1 78 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdvraag: Waardoor wordt in Nederland het fileprobleem veroorzaakt, en op welke wijze kan het worden opgelost?

Nadere informatie

Examen H 111 Datum: vrijdag 9 juni 2000 Tijd: uur

Examen H 111 Datum: vrijdag 9 juni 2000 Tijd: uur Examen H 111 Datum: vrijdag 9 juni 2000 Tijd: 10.00 13.00 uur Katholieke Universiteit Leuven Departement Burgerlijke Bouwkunde Instructies: Er zijn 5 vragen; Start de beantwoording van elk van de 5 vragen

Nadere informatie

N237 Provincie Utrecht: MBO Systeem

N237 Provincie Utrecht: MBO Systeem (Bijdragenr. 54) N237 Provincie Utrecht: MBO Systeem ir. Mark Snoek IT&T Samenvatting Het MBO Systeem van IT&T geeft tijdens de uitgebreide werkzaamheden aan de A28 de Provincie Utrecht inzicht in de realtime

Nadere informatie

DE HOOGBEGAAFDHEIDS SNELWEG

DE HOOGBEGAAFDHEIDS SNELWEG DE HOOGBEGAAFDHEIDS SNELWEG Hoogbegaafden zijn snelle denkers. Ze leggen snel verbanden waardoor ze vaak snel en ver vooruit kunnen kijken. Ze verwerken grote hoeveelheden informatie in één keer, regelmatig

Nadere informatie

Dynamisch Verkeersmanagement kan niet langer zonder een onafhankelijke coördinator

Dynamisch Verkeersmanagement kan niet langer zonder een onafhankelijke coördinator Dynamisch Verkeersmanagement kan niet langer zonder een onafhankelijke coördinator Frank Ottenhof Samenvatting Reizigers gaan steeds meer gebruik maken van apps en moderne in-car apparatuur om slim van

Nadere informatie

Rijangst en angststoornissen

Rijangst en angststoornissen 1 Rijangst Veel mensen zijn bang wanneer ze in de auto zitten. De mate van de angst varieert sterk. Soms treedt de angst alleen maar op in zeer specifieke situaties, situaties die zich bijna nooit voordoen.

Nadere informatie

Deelrapport Hoogwater? Vrije Weg! Toeritten A12 toerit 14, Woerden. 1 Deelrapport toerit Woerden (14 A2)

Deelrapport Hoogwater? Vrije Weg! Toeritten A12 toerit 14, Woerden. 1 Deelrapport toerit Woerden (14 A2) Deelrapport Hoogwater? Vrije Weg! Toeritten A12 toerit 14, Woerden 1 Deelrapport toerit Woerden (14 A2) Het project Hoogwater? Vrije weg! van de innovatieprogramma s Wegen naar de Toekomst en waterinnovatie

Nadere informatie

5S: de vijf stappen nader uitgelegd

5S: de vijf stappen nader uitgelegd 1. Stap 1 van 5S: de eerste stap: Selecteren Met geringe inspanning een aanzienlijke besparing De kracht van eenvoud wordt in bedrijven onderschat, je kunt je er twee zaken bij voorstellen: de vereenvoudiging

Nadere informatie

Maastricht raakt de liftersplaats kwijt!?

Maastricht raakt de liftersplaats kwijt!? Maastricht raakt de liftersplaats kwijt!? Ing. Frank Verhart St Antoniusbank 42F 6268 NP Bemelen 043 407 2770 fverhart@hotmail.com Voorgenomen ontwikkeling De gemeente Maastricht en Rijkswaterstaat directie

Nadere informatie

Toespraak Secretaris-Generaal Cloo tgv jaarlijkse herdenking Stichting Tuin van Bezinning. Warnsveld, Huis t Velde, 13 juni 2013

Toespraak Secretaris-Generaal Cloo tgv jaarlijkse herdenking Stichting Tuin van Bezinning. Warnsveld, Huis t Velde, 13 juni 2013 Toespraak Secretaris-Generaal Cloo tgv jaarlijkse herdenking Stichting Tuin van Bezinning. Warnsveld, Huis t Velde, 13 juni 2013 Dames en heren - familieleden, vrienden en collega s van een ieder die wij

Nadere informatie

Gecoördineerd Netwerkbreed Verkeersmanagement (GNV) in de praktijk

Gecoördineerd Netwerkbreed Verkeersmanagement (GNV) in de praktijk Gecoördineerd Netwerkbreed Verkeersmanagement (GNV) in de praktijk Willem Mak (Senior verkeerskundige Vialis bv) Samenvatting Gecoördineerd Netwerkbreed Verkeersmanagement (GNV) is in potentie een kansrijk

Nadere informatie

MIRT-Verkenning A67 Leenderheide - Zaarderheiken. Inloopbijeenkomsten 19 april 2018, Sevenum

MIRT-Verkenning A67 Leenderheide - Zaarderheiken. Inloopbijeenkomsten 19 april 2018, Sevenum MIRT-Verkenning A67 Leenderheide - Zaarderheiken Inloopbijeenkomsten 19 april 2018, Sevenum Inhoud Waar staan we? Uitwerking alternatieven: wegontwerp Uitwerking alternatieven: smart mobility Onderzoek

Nadere informatie

OV-knooppunt met P+R bij De Punt. Analyse van nut en noodzaak

OV-knooppunt met P+R bij De Punt. Analyse van nut en noodzaak OV-knooppunt met P+R bij De Punt Analyse van nut en noodzaak Inhoud Aanleiding & doel van het onderzoek Probleemanalyse Oplossingsrichtingen Advies Aanleiding & doel van dit onderzoek Omgevingsvisie Drenthe:

Nadere informatie

EEN STREEPJE VOOR... De betekenis van verkeerstekens op het wegdek. Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Gelderland. Platform en Kenniscentrum

EEN STREEPJE VOOR... De betekenis van verkeerstekens op het wegdek. Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Gelderland. Platform en Kenniscentrum EEN STREEPJE VOOR... De betekenis van verkeerstekens op het wegdek Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Gelderland Platform en Kenniscentrum Wat betekenen al die strepen toch? In Gelderland verplaatsen

Nadere informatie

Werk aan de. tussen Zwolle Zuid en afslag Ommen. Plusstroken verbeteren tijdens de spits. De werkzaamheden hebben invloed op

Werk aan de. tussen Zwolle Zuid en afslag Ommen. Plusstroken verbeteren tijdens de spits. De werkzaamheden hebben invloed op + Werk aan de A28 tussen Zwolle Zuid en afslag Ommen Plusstroken verbeteren tijdens de spits de doorstroming op de A28. De werkzaamheden hebben invloed op de bereikbaarheid van uw bedrijf. Informeer daarom

Nadere informatie

Werken aan de Hallepoorttunnel. Presentatie januari 2017

Werken aan de Hallepoorttunnel. Presentatie januari 2017 Werken aan de Hallepoorttunnel Presentatie januari 2017 Inhoud De Hallepoorttunnel Voornaamste kenmerken van de tunnel Werkzaamheden Waarom renoveren? Inhoud van de werken Algemene Planning Fasering van

Nadere informatie

Werkstuk Anders Files

Werkstuk Anders Files Werkstuk Anders Files Werkstuk door een scholier 2618 woorden 2 november 2012 4,9 2 keer beoordeeld Vak Anders s Ochtends naar je werk en je staat in de file TE LAAT s avonds van werk naar huis en je staat

Nadere informatie

ImFlow: BELEIDSMATIG VERKEERS MANAGEMENT

ImFlow: BELEIDSMATIG VERKEERS MANAGEMENT ImFlow: BELEIDSMATIG VERKEERS MANAGEMENT Uw doelstellingen onder controle De slimme, duurzame stad Imflow zal de huidige manier van verkeersmanagement rigoureus veranderen. Effectief en duurzaam vervoer

Nadere informatie

Beter benutten van provinciale wegen, kan het ook sneller èn veiliger?

Beter benutten van provinciale wegen, kan het ook sneller èn veiliger? Beter benutten van provinciale wegen, kan het ook sneller èn veiliger? Henk Tromp Rico Andriesse (Henk Tromp en Rico Andriesse zijn werkzaam bij Goudappel Coffeng ) Samenvatting De uitwerking van het concept

Nadere informatie

Big Data en OV Beeld plaatsen ter grootte van dit kader

Big Data en OV Beeld plaatsen ter grootte van dit kader Big Data en OV Beeld plaatsen ter grootte van dit kader Kansen op beter en efficiënter OV Niels van Oort 2 Uitdagingen in het OV Kosten staan onder druk: lijnen schrappen, frequenties verlagen? Reiziger

Nadere informatie

Test theorie: Autowegen en Autosnelwegen

Test theorie: Autowegen en Autosnelwegen Test theorie: Autowegen en Autosnelwegen (wordt je aangeboden door Autorij-instructie.nl) Zie de Maximum toegestane snelheid op de Nederlandse wegen van de verschillende voertuigen Test theorie: Autosnelwegen

Nadere informatie

Projectnummer: D Opgesteld door: ing. S Methorst. Ons kenmerk: :B. Kopieën aan:

Projectnummer: D Opgesteld door: ing. S Methorst. Ons kenmerk: :B. Kopieën aan: MEMO ARCADIS NEDERLAND BV Beaulieustraat 22 Postbus 264 6800 AG Arnhem Tel 026 3778 911 Fax 026 3515 235 www.arcadis.nl Onderwerp: Addendum QRA filekans en dynamisch verkeersmanagement behorend bij TVP

Nadere informatie

Geachte heer, mevrouw,

Geachte heer, mevrouw, Fractie Stem van Krimpen Hoflaan 40 2926 RC KRIMPEN AAN DEN IJSSEL Datum: D 22/01/2015 Zaaknummer: ZK14005472 Z Afdeling: Ruimte Contactpersoon: R. Brienne Uw brief van: 11-12-2014 Onderwerp: Schriftelijke

Nadere informatie

Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA)

Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA) Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA) Theorie In werkblad 1 heb je geleerd dat krachten een snelheid willen veranderen. Je kunt het ook omdraaien, als er geen kracht werkt, dan verandert

Nadere informatie

REISINFORMATIE- DIENSTEN

REISINFORMATIE- DIENSTEN REISINFORMATIE- DIENSTEN Met pre- en on-trip reisinformatiediensten kunnen reizigers slimmer, gemakkelijker en eenvoudiger reizen. Ze ontvangen reisinformatie op maat, op hun PC, via een app op hun smartphone

Nadere informatie

Door: Annemieke de Haan Onderwerp: Verslaglegging bijeenkomst Oranje Nassaulaan 24 mei 2016 Datum: vrijdag 17 juni 2016

Door: Annemieke de Haan Onderwerp: Verslaglegging bijeenkomst Oranje Nassaulaan 24 mei 2016 Datum: vrijdag 17 juni 2016 Verslag bewonersbijeenkomst 24 mei 2016 Door: Annemieke de Haan Onderwerp: Verslaglegging bijeenkomst Oranje Nassaulaan 24 mei 2016 Datum: vrijdag 17 juni 2016 Aanleiding Rekenmodellen geven aan dat er

Nadere informatie

Het waarom van ons aanbod

Het waarom van ons aanbod Pagina 1 van 5 - scroll Het waarom van ons aanbod Mensen laten zich leiden door ervaringen en de betekenis die zij daaraan hebben gegeven. Daarmee besturen zij zichzelf en daarmee geven zij iedere keer

Nadere informatie

Effectieve samenwerking: werken in driehoeken

Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456 0000

Nadere informatie

veel opgestoken! Programma voldeed niet aan mijn verwachting en half uur later beginnen stoorde mij.

veel opgestoken! Programma voldeed niet aan mijn verwachting en half uur later beginnen stoorde mij. prima Dat de hele keten was uitgenodigd. Goed om een beeld te hebben welk systemen er allemaal zijn en waar ze toe dienen. Afwisselende onderwerpen. De sfeer, locatie en informatie. iets meer inzicht in

Nadere informatie

AUTORIJSCHOOL JOHN VAN DEN KIEBOOM VLAMINGVAART 49 4651 GR STEENBERGEN

AUTORIJSCHOOL JOHN VAN DEN KIEBOOM VLAMINGVAART 49 4651 GR STEENBERGEN Op het examen worden natuurlijk wel eens fouten gemaakt. In de loop der jaren hebben wij al verschillende fouten gezien en daarom hebben wij besloten deze fouten, samen met enkele tips, op papier te zetten.

Nadere informatie

SAMENVATTING. Speerpunt gordel. Achtergrond en doel perceptieonderzoek

SAMENVATTING. Speerpunt gordel. Achtergrond en doel perceptieonderzoek SAMENVATTING Achtergrond en doel perceptieonderzoek Het Bureau Verkeershandhaving Openbaar Ministerie (BVOM) is onderdeel van het Openbaar Ministerie en valt onder het Ministerie van Justitie. Het is het

Nadere informatie

Di t is mijn missie in mijn advies- en trainingswerk en die van mijn collega s. Ik hoop dat u na afloop van het symposium ook overtuigd bent.

Di t is mijn missie in mijn advies- en trainingswerk en die van mijn collega s. Ik hoop dat u na afloop van het symposium ook overtuigd bent. Even voorstellen 1 Di t is mijn missie in mijn advies- en trainingswerk en die van mijn collega s. Ik hoop dat u na afloop van het symposium ook overtuigd bent. 2 Dit zijn de onderwerpen die ik met u wil

Nadere informatie

Vuistregels voor energie-efficiënte robotprogrammatie

Vuistregels voor energie-efficiënte robotprogrammatie Vuistregels voor energie-efficiënte robotprogrammatie Inleiding Energie-efficiëntie is zelden de primaire zorg bij het programmeren van een robot. Hoewel er in onderzoek reeds methodes werden ontwikkeld

Nadere informatie

Bijlage 1. Spookfiles. Wat is het probleem?

Bijlage 1. Spookfiles. Wat is het probleem? Bijlage 1 Deze bijlage geeft ter illustratie een (niet limitatief) overzicht van een aantal projecten dat wordt uitgevoerd op het gebied van ITS (Intelligente Transportsystemen) voor het wegverkeer. Spookfiles

Nadere informatie

Wat ging vooraf? Dit is gedaan aan de hand van het beoordelingskader uit de NRD (zie hiernaast).

Wat ging vooraf? Dit is gedaan aan de hand van het beoordelingskader uit de NRD (zie hiernaast). Proces en procedure Wat ging vooraf? Na de publicatie van de Notitie reikwijdte en detailniveau (NRD) in december 2017 zijn: Wegontwerpen gemaakt van de alternatieven Smart Mobility-maatregelen vertaald

Nadere informatie

affirmaties voor een gelukshuis

affirmaties voor een gelukshuis affirmaties voor een gelukshuis affirmeer de verkoop van je huidige huis affirmeer de aankoop van je droomhuis Edith Hagenaar Affirmeren Weet je niet wat affirmaties zijn? Lees dan dit artikel: http://www.palaysia.com/affirmatie/index.html#aff

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

Casus. Stelling. Vragen. Vragen

Casus. Stelling. Vragen. Vragen Casus Drie kinderen ruziën over een speeltje. Ze trekken en duwen. Een van de betrokken meisjes delft zoals altijd het onderspit. Zij mag niet meespelen van de anderen. 2. Wat zijn redenen om de kinderen

Nadere informatie

B73a CAR in de provincie Zuid-Holland: verkeersmanagement op alle niveaus

B73a CAR in de provincie Zuid-Holland: verkeersmanagement op alle niveaus B73a CAR in de provincie Zuid-Holland: verkeersmanagement op alle niveaus John Steendijk Provincie Zuid-Holland Jan-Willem Grotenhuis XTNT Samenvatting Coördinatie van Alternatieve Routes (CAR) wordt toegepast

Nadere informatie

Toelichting op vragen over het MER

Toelichting op vragen over het MER Bestuur Regio Utrecht (BRU) Toelichting op vragen over het MER Datum 20 november 2007 TMU054/Brg/0725 Kenmerk Eerste versie 1 Aanleiding Tijdens een werkbijeenkomst van de gemeenteraad van Bunnik op 1

Nadere informatie

Vraagspecificatie Deel A: Algemeen

Vraagspecificatie Deel A: Algemeen BRAVISSIMO Vraagspecificatie Deel A: Algemeen Het inwinnen en presenteren van reistijden en intensiteiten op geselecteerde provinciale wegen en Rijkswegen in de provincie Noord-Brabant 18 december 2006

Nadere informatie

Nederlands Instituut voor Verkeersveiligheid

Nederlands Instituut voor Verkeersveiligheid Nederlands Instituut voor Verkeersveiligheid Carsten van Weelden Financieel risico voor berijder bij smartphone gebruik in auto Aantal ongelukken met 8% toegenomen Gebruik smartphone tijdens het rijden

Nadere informatie

Naar een veiligere ring om Brussel. Jelle Vercauteren AWV Vlaams-Brabant 13 mei 2014 Brugge

Naar een veiligere ring om Brussel. Jelle Vercauteren AWV Vlaams-Brabant 13 mei 2014 Brugge Naar een veiligere ring om Brussel Jelle Vercauteren AWV Vlaams-Brabant 13 mei 2014 Brugge Naar een veiligere ring om Brussel Probleemstelling Situering Oplossingsrichting Voorkeursscenario Scheiden van

Nadere informatie

Mobiliteitscontext in Vlaanderen

Mobiliteitscontext in Vlaanderen Mobiliteitscontext in Vlaanderen Joris Willems PCVO Handel afdeling Verkeerskunde (HSV) Diepenbeek (www.pcvohandel.be/verkeerskunde) Mobiliteit en ruimtelijke ordening: hoe zit dat eigenlijk? Voorbeeld:

Nadere informatie

Als de behoefte het grootst is, is de informatie het slechtst

Als de behoefte het grootst is, is de informatie het slechtst CVS 2014 Als de behoefte het grootst is, is de informatie het slechtst Martie van der Vlist Goudappel mvdvlist@dat.nl Bijdrage aan het Colloquium Vervoersplanologisch Speurwerk 2014 20 en 21 november 1

Nadere informatie

Spitstarief en weguitbreiding in kosten-batenanalyses

Spitstarief en weguitbreiding in kosten-batenanalyses CPB Notitie Datum : 5 februari 2010 Spitstarief en weguitbreiding in kosten-batenanalyses Met de invoering van de kilometerheffing wordt ook een spitstarief ingevoerd. Dit spitstarief heft een tarief per

Nadere informatie

Probleem 2. Oplossing 3. Kosten en opbrengsten 4. Impact Gemiddelde automobilist 5 Maatschappij 6. Verdeling van kosten en opbrengsten 7

Probleem 2. Oplossing 3. Kosten en opbrengsten 4. Impact Gemiddelde automobilist 5 Maatschappij 6. Verdeling van kosten en opbrengsten 7 Inhoudsopgave Onderwerp paginanummer Probleem 2 Oplossing 3 Kosten en opbrengsten 4 Impact Gemiddelde automobilist 5 Maatschappij 6 Verdeling van kosten en opbrengsten 7 Stakeholders 8 Implementatieplan

Nadere informatie

Kruispunten met de borden

Kruispunten met de borden Auteursrechtinformatie Dit document is bedoeld voor eigen gebruik. In het algemeen geldt dat enig ander gebruik, daaronder begrepen het verveelvoudigen, verspreiden, verzenden, herpubliceren, vertonen

Nadere informatie

EEN STUKJE. Van daaruit ontstonden de «merci-platen GESCHIEDENIS KENT U AL IN1910 BEDACHT MICHELIN DE VOLGENDE FEITEN? DE VERKEERSPALEN, DIE NU

EEN STUKJE. Van daaruit ontstonden de «merci-platen GESCHIEDENIS KENT U AL IN1910 BEDACHT MICHELIN DE VOLGENDE FEITEN? DE VERKEERSPALEN, DIE NU 1 EEN STUKJE GESCHIEDENIS AL IN1910 BEDACHT MICHELIN DE VERKEERSPALEN, DIE NU NOG ALTIJD LANGS DE FRANSE WEGEN STAAN OM DE RICHTING AAN TE GEVEN. Van daaruit ontstonden de «merci-platen» met op beide zijden

Nadere informatie

SNELLER OP JE BESTEMMING

SNELLER OP JE BESTEMMING TOMTOM TRAFFIC. BRENGT JE SNELLER OP JE BESTEMMING TomTom is een toonaangevende leverancier van verkeersinformatie. TomTom controleert, verwerkt en levert verkeersinformatie met behulp van eigen technologie.

Nadere informatie

Modellenen de PraktijkproefAmsterdam: Een verstandshuwelijk Jaap van Kooten(ARANE) en Serge Hoogendoorn (TU Delft)

Modellenen de PraktijkproefAmsterdam: Een verstandshuwelijk Jaap van Kooten(ARANE) en Serge Hoogendoorn (TU Delft) Modellenen de PraktijkproefAmsterdam: Een verstandshuwelijk Jaap van Kooten(ARANE) en Serge Hoogendoorn (TU Delft) Fase In the 1: Field wegkant Operational Test Praktijkproef Amsterdam TU Gecoordineerde

Nadere informatie

Kansen voor kwaliteit en leefbaarheid in de openbare ruimte

Kansen voor kwaliteit en leefbaarheid in de openbare ruimte Kansen voor kwaliteit en leefbaarheid in de openbare ruimte Dielde Romte 1. Ontwikkelingen in verkeersbeleid Jarenlang is in het verkeerskundig denken voorrang gegeven aan de doorstroming van het gemotoriseerd

Nadere informatie

Den Haag Utrecht Apeldoorn. Zutphen Nijmegen Arnhem A12 A34. 600 m. Nieuwe Bewegwijzering Autosnelwegen. De vormgeving / De voordelen in het kort

Den Haag Utrecht Apeldoorn. Zutphen Nijmegen Arnhem A12 A34. 600 m. Nieuwe Bewegwijzering Autosnelwegen. De vormgeving / De voordelen in het kort Nieuwe Bewegwijzering Autosnelwegen De vormgeving / De voordelen in het kort Nieuwe bewegwijzering autosnelwegen Een nieuwe vormgeving van de pijlen en doelgerichte teksten. Dat zijn de belangrijkste vernieuwingen

Nadere informatie

18 DECEMBER 2008: Besluit project Atalanta ( project dierenpark / centrum / theater)

18 DECEMBER 2008: Besluit project Atalanta ( project dierenpark / centrum / theater) 18 DECEMBER 2008: Besluit project Atalanta ( project dierenpark / centrum / theater) Bijdrage 1 e termijn Voorzitter, Hoe staat de DOP tegenover het project dierenpark / centrum / theater? Wij zouden er

Nadere informatie

Protocol leerlingenvervoer en veiligheid. Samen lopen in een groep

Protocol leerlingenvervoer en veiligheid. Samen lopen in een groep Veel kinderen gaan in Nederland lopend of fietsend naar school. Toch is er een aanzienlijk aantal ouders dat hun kinderen met de auto naar school brengt. Hierdoor ontstaan onveilige situaties, parkeerproblemen

Nadere informatie

Fasering of tijdelijke afzetting? Een technisch verhaal in mensentaal

Fasering of tijdelijke afzetting? Een technisch verhaal in mensentaal Versmalde rijstroken Fasering of tijdelijke afzetting? Een technisch verhaal in mensentaal Wie gele strepen op de weg ziet, denkt waarschijnlijk: werkzaamheden. Hetzelfde geldt voor tijdelijke afzettingen

Nadere informatie

Ebook Nooit Meer Afgeleid. Auteur: Mark Tigchelaar. Nooit Meer Afgeleid. 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1

Ebook Nooit Meer Afgeleid. Auteur: Mark Tigchelaar. Nooit Meer Afgeleid. 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1 Nooit Meer Afgeleid 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1 Delen uit dit E-BOOK zijn afkomstig van de site van www.mtcompany.nl en het boek Haal meer uit je hersenen. MTcompany 2012 Auteur: Mark Tigchelaar

Nadere informatie

Praktische-opdracht door een scholier 2245 woorden 20 mei keer beoordeeld. Maatschappijleer

Praktische-opdracht door een scholier 2245 woorden 20 mei keer beoordeeld. Maatschappijleer Praktische-opdracht door een scholier 2245 woorden 20 mei 2010 7 10 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Hoofdvraag: Wat doet de rijksoverheid aan het fileprobleem? Inleiding 3 Deelvragen: 1. Wat is de

Nadere informatie

Ontsluiting Parkeergarage

Ontsluiting Parkeergarage Ontsluiting Parkeergarage Onderzoek naar de ontsluiting van de parkeervoorzieningen voor de ontwikkeling van Parkeerterrein P2 aan de Laanstraat CONCEPT Opdrachtgever: Gemeente Baarn ECORYS Transport en

Nadere informatie

Discussienotitie Haagse Mobiliteitsagenda

Discussienotitie Haagse Mobiliteitsagenda Discussienotitie Haagse Mobiliteitsagenda Kiezen om ruimte te maken Den Haag 2040 Den Haag is volop in beweging, de stad is in trek. Verwacht wordt dat Den Haag groeit, van 530.000 inwoners in 2017 naar

Nadere informatie

EQ als grootste voorspeller van succes MAAR ER LIGT EEN VALKUIL OP DE LOER, DIE JE AAN KUNT PAKKEN

EQ als grootste voorspeller van succes MAAR ER LIGT EEN VALKUIL OP DE LOER, DIE JE AAN KUNT PAKKEN EQ als grootste voorspeller van succes MAAR ER LIGT EEN VALKUIL OP DE LOER, DIE JE AAN KUNT PAKKEN 2018 Kopiëren en vrijelijk gebruiken vinden wij prima, netjes met bronvermelding graag. 1 DE EMPATHISCHE

Nadere informatie

Hand-out voor het opzetten van Portretshoot (BASIS)

Hand-out voor het opzetten van Portretshoot (BASIS) Hand-out voor het opzetten van Portretshoot (BASIS) Begrippen: Projectteam: Een groep personen bestaande uit minimaal 1 fotograaf, 1 model, 1 MUA(H)/(Hair)stylist. Mogelijk kan er ook, afhankelijk van

Nadere informatie

EDC wint thriller tegen PSV en blijft in de Hoofdklasse!

EDC wint thriller tegen PSV en blijft in de Hoofdklasse! EDC wint thriller tegen PSV en blijft in de Hoofdklasse! EDC heeft dit seizoen met slechts 2 overwinningen nog net de nacompetitie bereikt. Daarin werd het thuis opgenomen tegen PSV Dammen uit Eindhoven.

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

BEOORDELINGSCRITERIA FIETSOVERSTEEK EIKENLAAN. Algemeen

BEOORDELINGSCRITERIA FIETSOVERSTEEK EIKENLAAN. Algemeen BEOORDELINGSCRITERIA FIETSOVERSTEEK EIKENLAAN Algemeen Met het uitvoeren van het monitoringsplan wordt het functioneren van de fietsoversteek in de verschillende situaties in beeld gebracht, namelijk in

Nadere informatie

Reconnecting Rotterdam Port Samenvatting

Reconnecting Rotterdam Port Samenvatting Reconnecting Rotterdam Port Samenvatting Aart de Koning, april 2010 De aanleiding: de concurrentiepositie van de haven van Rotterdam staat onder druk De haven van Rotterdam is altijd sterk verankerd geweest

Nadere informatie

Uitkomsten t.b.v. de visie

Uitkomsten t.b.v. de visie Achtergrond Ten behoeve van de regionale bereikbaarheidsvisie IJmond is in de periode april-juni 2012 een digitale enquête gehouden onder de inwoners van de IJmond. Via regionale pers en diverse websites

Nadere informatie