Economische Monitor 2010

Transcriptie

1 Economische Monitor 20 Beleid en strategie 9 november 20

2 Economische Monitor 20 Beleid en strategie 9 november 20

3 INHOUD 1 Inleiding 4 2 Economische structuur Bedrijfsvestigingen Starters en opheffingen Faillissementen Belangrijke werkgevers Sectoren Werklocaties Detailhandel Horeca 9 3 Arbeidsmarkt 3.1 Beroepsbevolking 3.2 Arbeidsplaatsen 3.3 Groene druk en grijze druk Werkloosheid Scholing 13 4 Woon- en leefomgeving Woningmarkt Bedrijfsruimtemarkt Huishoudinkomen Vergunningen 15 5 Samenvatting en conclusies Economische structuur Arbeidsmarkt Woon- en leefomgeving Conclusies 17 Inhoud 3

4 1 Inleiding De economische barometer geeft sinds juli 2009 maandelijks een overzicht van een aantal economische indicatoren. Met dit maandelijkse overzicht wordt beperkt duidelijk wat de korte termijn ontwikkeling is van de IJsselsteinse economie. Om een completer beeld van de economie en de ontwikkeling op langere termijn te krijgen, stellen we deze economische monitor op. In 20 stellen we dit document voor het eerst op, met de intentie dit jaarlijks te herhalen. Het is een feitelijk document met de huidige stand van zaken. Er wordt geen prioritering of oplossing gegeven voor geconstateerde problemen. Wel wordt het document gebruikt bij de jaarlijkse evaluatie van het economisch beleid. Hoofdstuk 2 kijkt met name naar de ontwikkeling van bedrijvigheid en werkgelegenheid in IJsselstein in de afgelopen vijf jaar. Specifieke aandacht is er voor de detailhandel en horeca. Hoofdstuk 3 richt zich op gegevens over de arbeidsmarkt. Onderwerpen die aan bod komen, zijn werkloosheid, scholing en de beroepsbevolking. Woon- en leefomgeving komt aan bod in hoofdstuk 4. Hier is informatie opgenomen de woningmarkt, het gemiddeld inkomensniveau en het aantal bouwvergunningen. In het laatste en vijfde hoofdstuk volgt een korte samenvatting en zetten we de belangrijkste conclusies op een rij. Titel hoofdstuk 4

5 2 Economische structuur 2.1 Bedrijfsvestigingen IJsselstein telt 2090 bedrijfsvestigingen (LISA, 2009). Onderstaande figuur laat de ontwikkeling van het aantal bedrijfsvestigingen in de afgelopen vijf jaar zien. Figuur 2.1: Ontwikkeling bedrijfsvestigingen Aantal vestigingen Bron: LISA, 2005 t/m 2009 De grafiek laat een gelijkmatige toename zien van 6 à 7 % op jaarbasis tot en met Als gevolg van de wereldwijde economische crisis is het aantal bedrijfsvestigingen in 2009 slechts met 4,5% toegenomen. In de provincie Utrecht laat het aantal vestigingen een vergelijkbaar beeld zien, alleen in 2005 kent de provincie een lagere groei (4,8%) en in 2009 een hogere groei (5,7%) in vergelijking met IJsselstein. Het is de verwachting dat de groei van het aantal vestigingen in de komende jaren langzaam afvlakt. 2.2 Starters en opheffingen Volgens cijfers van de Kamer van Koophandel is er sinds het eerste kwartaal van 2004 slechts 1 kwartaal geweest dat het aantal opheffingen groter was dan het aantal starters. In het vierde kwartaal van 2008 waren er 37 startende bedrijven en werden er 39 bedrijven opgeheven. In de periode 2004 tot en met het derde kwartaal van 2008 was het saldo van de starters en opheffingen gemiddeld positief met 23 meer startende bedrijven dan opheffingen. Sinds de economische crisis in het vierde kwartaal van 2008 is dit saldo gemiddeld 17. In 20 is echter een duidelijk herstel te zien met een gemiddeld saldo van 32 per kwartaal. 2.3 Faillissementen Onderstaande tabel laat het aantal faillissementen en het aantal verloren arbeidsplaatsen in het eerste half jaar van 20 in vergelijking met het eerste half jaar van 2009 zien. Ten opzichte van 2009 is er een stijging van 4 naar 7 faillissementen. Het aantal arbeidsplaatsen dat samen hangt met de faillissementen is echter afgenomen van 24 naar 9. In het derde kwartaal zijn enkele grotere bedrijven in IJsselstein failliet gegaan, hiervan is nog geen overzicht. Titel hoofdstuk 5

6 Gemeente Faillissementen (1 e half jaar 20) Faillissementen (1 e half jaar 2009) Arbeidsplaatsen (1 e half jaar 20) Arbeidsplaatsen (1 e half jaar 2009) IJsselstein Vianen Nieuwegein Lopik Montfoort Bron: Kamer van Koophandel, 6 juli Belangrijke werkgevers Uit de gegevens van het Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR) blijkt dat de nonprofit sector goed vertegenwoordigd is in top van grootste vestigingen. Tabel 2.1: Top grootste vestigingen in de gemeente IJsselstein Bedrijfsnaam Branche Grootteklass e Dolmans Facilitaire Diensten Gespecialiseerde reiniging van gebouwen Vitras/CMD Locatie IJsselstein Thuiszorg Gemeente IJsselstein Algemeen overheidsbestuur Centric Professional Services B.V. Ontwikkelen, produceren en uitgeven van software Woonzorgcentrum Mariënstein Verzorgingshuizen Pauw Bedrijven IJsselstein Sociale werkvoorziening Koninklijke TNT Post B.V. Nationale post met universele dienstverplichting Verpleeghuis Isselwaerde Verpleeghuizen Bouwbedrijf van Rooijen-Balk B.V. Metselen en voegen Ewoud, Stng Hervormd Gasthuis V Wonen en Verzorging Verzorgingshuizen Bron: PAR, 2009 Deze tien vestigingen zijn goed voor ruim 21% van de totale werkgelegenheid in IJsselstein. Ruim 90% van de vestigingen in IJsselstein heeft minder dan werknemers. In de laatste jaren is vooral het aantal zzp ers sterk toegenomen. Uit het PAR 2009 blijkt dat ruim 60% van de IJsselsteinse vestigingen uit een werknemer bestaat. 2.5 Sectoren Onderstaande figuur geeft de vertegenwoordiging van de verschillende sectoren in IJsselstein weer. Belangrijkste sectoren zijn de zakelijke dienstverlening en de handel (groot- en detailhandel). In vergelijking met 2006 (Contourennota) zijn er slechts minimale wijzigingen. Het aandeel van de sectoren nijverheid, handel, horeca, transport, overheid en zorg zijn met 1 procent toegenomen. De aandelen landbouw, bouw en financieel zijn met 1 procent afgenomen. De zakelijke dienstverlening valt op, hier is een afname van 3 procent waar te nemen. Onderwijs en overige sectoren zijn gelijk gebleven. Titel hoofdstuk 6

7 Figuur 2.2: Sectoren naar werkgelegenheid in IJsselstein 5% 12% 4% 0% % 9% Landbouw Nijverheid Bouw Handel Horeca 3% Transport 21% Financieel Zakelijk Overheid 27% 3% 2% 4% Onderwijs Zorg Overig Bron: PAR, Werklocaties De ruimte voor nieuwe bedrijvigheid in IJsselstein is beperkt, de rode contouren worden gerespecteerd en binnen de rode contouren is nog slechts beperkte ruimte. Binnenstedelijke herontwikkelingslokaties worden hoofdzakelijk benut voor woningbouw. Wat betreft de bedrijventerreinen, zijn er alleen op bedrijventerrein De Corridor nog drie kleine kavels in uitgifte. Op bedrijventerrein Over Oudland zijn in 2008 al de laatste kavels uitgegeven. Hier moeten nog wel enkele kavels bebouwd worden. Het is de verwachting dat er in de toekomst een klein terrein langs de A2 als bedrijventerrein ontwikkeld wordt. Het is belangrijk dat IJsselsteinse bedrijven met een uitbreidingsbehoefte hier voorrang krijgen om de werkgelegenheid voor IJsselstein te behouden. In de detailhandel zijn de komende jaren voldoende mogelijkheden voor uitbreiding door de projecten Verbeterde Binnenstad, Clinckhoeff en Panoven. Hiermee krijgt de binnenstad de kans om het recreatieve winkelen te versterken en wordt het aanbod van supermarkten verbeterd en uitgebreid. Knelpunt blijft de beperkte omvang van de supermarkten in Achterveld en IJsselveld Oost. 2.7 Detailhandel In 2009 zijn bijna 1500 mensen werkzaam in de IJsselsteinse detailhandel verdeeld over bijna 150 vestigingen verkooppunten. In totaal vertegenwoordigen deze 150 vestigingen ruim m2 winkelvloeroppervlak. Deze oppervlakte is aan het begin van deze eeuw gestabiliseerd en is de afgelopen jaar nauwelijks veranderd. Het aanbod sluit niet meer aan bij het huidige aantal inwoners. Titel hoofdstuk 7

8 Figuur 2.3: Winkelaanbod in m2 wvo vergeleken Dagelijkse artikelen Niet-dagelijkse artikelen IJsselstein Plaatsen met à inwoners Bron: Locatus Online, peildatum Per inwoners is er circa 1.060m2 winkelvloeroppervlak. Dit is weinig in vergelijking met naar inwonertal vergelijkbare plaatsen waar bijna het dubbele vloeroppervlak per inwoners aanwezig is. Dit is met name te wijten aan het winkelvloeroppervlak voor de niet-dagelijkse artikelen, met uitzondering van de branche dier & plant zijn alle niet-dagelijkse branches in IJsselstein ruim ondervertegenwoordigd. Figuur 2.4: Winkelaanbod uitgesplitst naar branche Overig Wonen Doe-het-zelf Fietsen en autoaccessoires Bruin- en witgoed Dier en Plant Media Hobby Sport & Spel Antiek & Kunst Huishoudelijke en luxe artikelen Juwelier & Optiek Schoenen & Lederwaren Kleding & mode Warenhuis Persoonlijke verzorging Levensmiddelen Plaatsen met à inwoners IJsselstein Bron: Locatus Online, peildatum Diverse uitbreidingsplannen (Verbeterde Binnenstad, Clinckhoeff en Panoven) moeten hierin verandering brengen en het aanbod en de vraag beter op elkaar aan laten sluiten. Positief effect van het krappe aanbod is de lage leegstand die IJsselstein kent. De totale leegstand, inclusief verspreide bewinkeling, met panden die vaak ook als Titel hoofdstuk 8

9 bedrijfspand gebruikt kunnen worden, ligt rond de 4%. Zonder deze verspreide bewinkeling komen we uit op ruim 2% leegstand. Deze leegstand concentreert zich in de binnenstad aan de Vingerhoekhof en in de aanloopstraten. 2.8 Horeca In IJsselstein zijn 36 geregistreerde horecabedrijven (bedrijven die geregistreerd staan bij het Bedrijfschap Horeca en Catering) die als volgt verdeeld zijn: Tabel 2.2: Horeca aanbod in IJsselstein Gemeente IJsselstein Provincie Utrecht Drankensector Fastservicesector Restaurantsector 740 Hotelsector 1 4 Partycatering Totaal Horecabedrijven Horecabedrijven per.000 inwoners,5 20,2 Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering 20 In de periode is het aantal horecabedrijven toegenomen van 31 naar 36. De toename is vooral in de restaurantsector waar te nemen. De laatste jaren is het aantal horecabedrijven redelijk stabiel en schommelt het rond de 36. Uit het PAR blijkt dat er ruim 330 mensen werkzaam zijn in de horeca, bijna 1/3 hiervan werkt bij de McDonalds. Bijna de helft van de werkgelegenheid bestaat uit parttime banen. Het aantal horecabedrijven per.000 inwoners is laag ten opzichte van het gemiddelde van de provincie. Dit is deels te wijten aan de nabijheid van de stad Utrecht met een aantrekkende werking. In de ons omringende gemeenten (Nieuwegein (13,3), Vianen (16,8), Lopik (14,8) en Montfoort (18,5)) ligt het aantal horecabedrijven per.000 inwoners ook lager dan het gemiddelde, maar wel een stuk hoger dan in IJsselstein. Het plan Verbeterde Binnenstad biedt kansen om het aanbod uit te breiden. Daarnaast zijn er kansen om met de regio streekproducten door de IJsselsteinse horeca te laten vermarkten. Titel hoofdstuk 9

10 3 Arbeidsmarkt 3.1 Beroepsbevolking IJsselstein heeft een beroepsbevolking 1 van ongeveer mensen. In de jaren negentig is de beroepsbevolking sterk gegroeid als gevolg van de ontwikkeling van de wijk Zenderpark. Sinds de eeuwwisseling is de groei afgezwakt, sinds 2001 is de beroepsbevolking gegroeid van ongeveer naar ongeveer personen. Als gevolg van het stabiliserende en in de toekomst zelfs licht afnemende inwonertal, zal de beroepsbevolking niet veel verder meer stijgen. Er zijn meer leden van de beroepsbevolking dan dat er arbeidsplaatsen in IJsselstein beschikbaar zijn. Door bovenstaande ontwikkeling en het herstel van de economie is het de verwachting dat het aantal leden van de beroepsbevolking en het aantal arbeidsplaatsen langzaam naar elkaar toe gaan bewegen. Mede door het overschot aan leden van de beroepsbevolking kent IJsselstein een hoge uitgaande pendel. Ook de hoge oriëntatie op de Utrecht en Nieuwegein van de nieuwkomers in Zenderpark speelt hierbij een rol. Driekwart van de inwoners werkt niet in de eigen gemeente, dit is erg hoog in vergelijking met het landelijke percentage van 56% dat niet in de eigen gemeente werkt. 3.2 Arbeidsplaatsen Figuur 3.1 laat de ontwikkeling van het aantal arbeidsplaatsen zien, in 2009 zijn dit arbeidsplaatsen (LISA, 2009). Figuur 3.1: Ontwikkeling aantal arbeidsplaatsen Aantal arbeidsplaatsen Bron: LISA, 2005 t/m 2009 Het aantal arbeidsplaatsen is door de ontwikkeling van Over Oudland en De Corridor sinds 1995 altijd gegroeid. De enige uitzondering vormt 2002, toen het aantal arbeidsplaatsen als gevolg van de economische crisis gelijk gebleven is. In de laatste vijf jaar kent 2007 een behoorlijke stijging van het aantal arbeidsplaatsen. In 2009 is als 1 Alle personen die: tenminste twaalf uur per week werken, of werk hebben aanvaard waardoor ze tenminste twaalf uur per week gaan werken, of verklaren ten minste twaalf uur per week te willen werken, daarvoor beschikbaar zijn en activiteiten ontplooien om werk voor ten minste twaalf uur per week te vinden. Titel hoofdstuk

11 gevolg van de economische crisis het aantal arbeidsplaatsen licht gedaald (0,3%). Voor 20 verwachten we een verdere daling, die zich in 2011 stabiliseert en de daarop volgende jaren langzaam herstelt. Uit de pendelenquête uit 2006 van het PAR blijkt dat ruim 52% van de arbeidsplaatsen in IJsselstein wordt ingevuld door arbeidskrachten uit andere gemeenten. Belangrijke leveranciers van arbeidskrachten zijn Utrecht, Nieuwegein en Lopik. 3.3 Groene druk en grijze druk De groene en grijze druk 2 gecombineerd ligt in IJsselstein hoger dan gemiddeld in de provincie Utrecht, namelijk 62,4% tegenover 61,3% gemiddeld in de provincie. Figuur 3.2: Groen druk en grijze druk IJsselstein Provincie Utrecht Groene druk Grijze druk Bron: CBS In bovenstaande grafiek wordt onderscheid gemaakt tussen groene en grijze druk, dan blijkt de groene druk in IJsselstein 45,3% te bedragen tegenover 40,2% in de provincie. De hoge groene druk in IJsselstein is te verklaren door de ontwikkeling van de wijk Zenderpark, waar veel jonge gezinnen met kinderen wonen. De grijze druk is in IJsselstein 17,9%, in de provincie is dit gemiddeld 21,3%. Deze relatief lage grijze druk is te verklaren doordat een groot deel van IJsselstein uit relatief jonge wijken (Achterveld en Zenderpark) bestaat. Deze nieuwe wijken trekken jonge gezinnen aan. Net als in de rest van Nederland neemt de groene druk in IJsselstein langzaam af terwijl de grijze druk vrij snel toeneemt. Deze trend zet zich de komende jaren verder voort door het effect van de baby-boom generatie die 65 wordt. 2 Groene druk geeft de verhouding tussen het aantal personen van 0 tot 20 jaar en het aantal personen tussen 20 en 65 jaar aan. Grijze druk geeft de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar en ouder en het aantal personen tussen de 20 en 65 jaar aan. Titel hoofdstuk 11

12 3.4 Werkloosheid Het aantal niet-werkende werkzoekenden neemt, na een lange periode van daling, sinds halverwege 2009 weer toe. Figuur 3.3: Ontwikkeling van het aantal niet werkende werkzoekenden Bron: UWV jan-07 apr-07 jul-07 okt-07 jan-08 apr-08 jul-08 okt-08 jan-09 apr-09 jul-09 okt-09 jan- apr- jul- Niet werkende werkzoekenden In juni 20 zitten we qua niet werkende werkzoekenden op het niveau van april Vanaf 2007 tot en met oktober 2008 is het aantal niet-werkende werkzoekenden gestaag afgenomen, daarna is het aantal langzaam gestegen. Positief is wel dat het aantal langdurig werklozen (meer dan 12 maanden) sinds 2007 sterk is afgenomen, ook in 2009 is dit aantal verder afgenomen. Voor 20 ziet het er naar uit dat het aantal langdurig werklozen op hetzelfde niveau als 2009 blijft. Voor 2011 wordt een licht herstel verwacht, ook in IJsselstein moet dit in de eerste helft van 2011 te zien zijn. Figuur 3.4: Ontwikkeling aantal openstaande vacatures per maand jan-07 apr-07 jul-07 okt-07 jan-08 apr-08 jul-08 okt-08 jan-09 apr-09 jul-09 okt-09 jan- apr- jul- Aantal openstaande vacatures Het aantal openstaande vacatures is in 2009 in vergelijking met 2008 met 40% afgenomen. In de eerste helft van 20 zien we hier een voorzichtig herstel. In de eerste zes maanden van 20 zijn 149 openstaande vacatures geregistreerd tegenover 3 openstaande vacatures in dezelfde periode vorig jaar. Titel hoofdstuk 12

13 3.5 Scholing Uit gegevens van het CBS blijkt dat in IJsselstein ongeveer 32% van de bevolking tussen de 15 en 65 een hogere opleiding (HBO of WO opleiding) heeft. 41% heeft een gemiddeld opleidingsniveau (Havo, Vwo of MBO) en bijna 27% is lager opgeleid (basisschool, VMBO of eerste jaren van Havo en Vwo). De landelijke gemiddelden zijn vergelijkbaar, het aantal hoger opgeleiden ligt iets lager en het aantal lager opgeleiden ligt ook iets lager dan in IJsselstein. Titel hoofdstuk 13

14 4 Woon- en leefomgeving 4.1 Woningmarkt De woningvoorraad in IJsselstein bedraagt woningen (woningmarktcijfers.nl d.d ) met een bezetting van gemiddeld 2,49 personen per woning. 65% van de woningvoorraad bestaat uit koopwoningen, 8,8% uit particuliere huurwoningen en 26,2% uit sociale huurwoningen. De BRU-regio kent de volgende verdeling, 56,3% koopwoningen, 11,3% particuliere huurwoningen en 32,4% sociale huurwoningen. Uit de maandelijkse economische barometer is gebleken dat het aantal verkochte woningen per maand in IJsselstein in 2009 en 20 drastisch is teruggelopen in vergelijking met Figuur 4.1 Ontwikkeling aantal verkochte woningen juni 2009 t/m juni Aantal woningtrans acties IJsselstein 0 jun- 09 jul- 09 aug- 09 sep- 09 okt- 09 nov- 09 dec- 09 jan- feb- mrt- apr- mei- jun- Bron: Kadaster, 26 juli 20 Landelijk is er een stijging van,5% waar te nemen tussen de maanden mei 20 en juni 20 (Bron: vastgoedbericht juni 20 Kadaster). In IJsselstein is een stijging van 4,3% waar te nemen. Vergelijken we juni 2009 met juni 20 nemen we landelijk een daling van,2% waar (Bron: vastgoedbericht juni 20 Kadaster). In IJsselstein is een daling van 4,2% waar te nemen. 4.2 Bedrijfsruimtemarkt De bedrijfsruimtemarkt is onder te verdelen in de kantorenmarkt en bedrijfsruimte. IJsselstein heeft een kleine kantorenmarkt ( m2 vloeroppervlak). Onderstaande tabel laat zien dat het vierkante meters kantoorruimte in IJsselstein ver achterblijft bij landelijke en regionale gemiddelden. Tabel 4.1 kantoorruimte per inwoner in m² vvo, BRU IJsselstein 1,01 1,03 1,03 1,03 1,02 BRU 6,44 6,58 6,57 6,72 6,67 Nederland 2,71 2,76 2,80 2,82 - Bron: gegevens van Bak Titel hoofdstuk 14

15 De leegstand van kantoorruimte is beperkt en kan dor de kleine voorraad behoorlijk fluctueren als er één pand leeg komt. Tabel 4.2 Aanbod als percentage van de voorraad, naar gemeente BRU IJsselstein,3 2,3 2,3 6,0 7,1 BRU 11,5 13,7 11,8,3 13,6 Bron: gegevens van Bak Ondanks dat de leegstand in 2008 en 2009 is toegenomen, is dit nog steeds het laagste percentage in de BRU-regio. Uitschieters in de BRU-regio zijn Maarssen (32,9%) en Nieuwegein (25,4%). Van de bedrijfsruimtemarkt zijn dergelijke gedetailleerde gegevens over IJsselstein niet bekend. Het percentage leegstand blijft beperkt tot frictieleegstand (maximaal 4%). Door de economische crisis is dit eigenlijk niet veranderd. Wel worden er vaker nieuwe objecten aangeboden voor de verhuur of verkoop. Daar staat tegenover dat er ook regelmatig panden worden opgenomen door bedrijven. Een klein aantal panden wordt langer dan een jaar aangeboden, dit betreft met name panden op bedrijventerrein Lagedijk. Hier komen echter steeds meer initiatieven op gang om verouderde panden op te knappen of herontwikkelen. 4.3 Huishoudinkomen Uit de laatst beschikbare cijfers van CBS blijkt dat het gemiddeld besteedbaar huishoudinkomen in IJsselstein iets hoger ligt van het gemiddelde van de provincie Utrecht. Het ligt behoorlijk hoger dan het gemiddelde van Nederland. Tabel 4.3: Gemiddeld besteedbaar inkomen in euro, 2006 IJsselstein Provincie Utrecht Nederland Totaal particuliere 34,9 34,2 31,3 huishoudens Eenpersoonshuishouden 19,6 20,0 18,6 Paar zonder kinderen 36,2 37,6 33,8 Paar met kinderen 45,5 46,4 42,6 Eenoudergezin 26,9 27,0 25,3 Bron: CBS Het CBS maakt ook een onderverdeling per buurt, IJsselstein bestaat uit dertig buurten. Op buurtniveau kijkt men niet naar huishoudinkomen, maar naar inkomensniveau per persoon. De drie buurten met het hoogste inkomen per persoon zijn Landelijk gebied noord, Eiterse Waard en Groenvliet. De drie buurten met het laagste inkomen per persoon zijn Paardenveld, Nieuwpoort en IJsselveld Oost. 4.4 Vergunningen Het aantal ontvankelijke vergunningaanvragen (bouwvergunningen inclusief monumenten en sloopvergunningen) neemt de afgelopen jaren langzaam af 3. 3 Jaarverslagen afdeling Vergunningverlening en Handhaving 2007, 2008 en 2009 Titel hoofdstuk 15

16 Figuur 4.2 Aantal ontvankelijke vergunningaanvragen Ontvankelijke vergunningaanvragen Bron: Jaarverslagen 2007, 2008 en 2009 afdeling vergunningverlening en handhaving De afname kan samenhangen met terughoudendheid in verband met de economische crisis. Als dit zo is, is het de verwachting is dat het aantal aanvragen in 20 verder zal dalen. Ook bij het aantal vergunningen verleend op basis van de algemene plaatselijke verordening is een daling waar te nemen. Van 473 in 2008 naar 418 in 2009, dit is veroorzaakt door een vermindering van het aantal verleende vergunningen voor sandwichborden. Titel hoofdstuk 16

17 5 Samenvatting en conclusies 5.1 Economische structuur Het aantal bedrijfsvestigingen is in de afgelopen vijf jaar verder gegroeid. Dit is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan het groeiende aantal ZZP ers. Handel, bouw en nijverheid behouden hun positie. Het aandeel zakelijke dienstverlening is afgenomen, maar blijft de grootste sector naar werkgelegenheid in IJsselstein. De detailhandel en horeca blijven achter bij de landelijke gemiddelden. 5.2 Arbeidsmarkt Het aantal arbeidsplaatsen is in 2009 licht gedaald als gevolg van de economische crisis. IJsselstein kent een sterke gecombineerde groene en grijze druk. De groene druk is relatief hoog in IJsselstein veroorzaakt door de komst van Zenderpark waar veel jonge gezinnen wonen. De werkloosheid is na een periode van daling vanaf 2007 sinds oktober 2008 langzaam aan het stijgen. Het gemiddelde opleidingsniveau in IJsselstein ligt iets hoger dan het landelijk gemiddelde. 5.3 Woon- en leefomgeving Het aantal verkochte woningen per maand ligt behoorlijk lager dan in 2008 als gevolg van de economische crisis. De kantorenmarkt wordt hierdoor licht beïnvloed, maar de leegstand blijft beperkt. Ook op de bedrijfsruimtemarkt blijft de leegstand beperkt tot frictieleegstand. Het gemiddeld huishoudinkomen ligt in IJsselstein hoger dan het landelijk gemiddelde. Het aantal bouwvergunningen en vergunningen op grond van de APV zijn sinds 2007 afgenomen. 5.4 Conclusies De economische crisis is ook in IJsselstein goed voelbaar geworden. De gevolgen zijn tot nu toe beperkt tot een lichte toename van het aantal niet werkende werkzoekenden en een lichte daling van het aantal arbeidsplaatsen. De verwachting is dat er in 2011 weinig herstel gaat optreden, waardoor deze gevolgen versterkt kunnen worden. Landelijk verwacht men in de bouwsector nog een klap, deze sector is in IJsselstein goed vertegenwoordigd en kan dus ook hier nog gevolgen hebben. Op dit moment geven de cijfers geen aanleiding om het economisch beleid aan te passen. Titel hoofdstuk 17