Alle vrouwen krijgen na hun bevalling kraamzorg. Een belangrijk doel van kraamzorg, naast

Transcriptie

1 Factsheet Van AWKG Betreft Factsheet Maternity Empowerment Questionnaire Datum Januari 2015 Status Definitief 1. Inleiding Alle vrouwen krijgen na hun bevalling kraamzorg. Een belangrijk doel van kraamzorg, naast directe specifieke medische en verpleegkundige zorg, is om de moeder aan te leren gezondheidsproblemen te herkennen, te leren hoe ze zichzelf en haar baby moet verzorgen, haar handreikingen te bieden om te gaan met de veranderingen in het gezin, en om haar te vertellen waar of bij wie zij terecht kan als zij het zelf niet weet, niet kan of niet overziet. Met andere woorden kraamzorg richt zich op het vergroten van empowerment van de kraamvrouw. Als actief begrip is empowerment het proces waarin de moeder de noodzakelijke kennis, kunde en zelfvertrouwen ontwikkelt om grip te houden op haar eigen leven en dat van haar baby. Empowerment is het resultaat van (1) de uitgangssituatie van de moeder en haar omgeving, (2) de geboortegeschiedenis van de moeder, en (3) van de interactie met de kraamzorg. Om empowerment te kwantificeren vanuit het perspectief van de moeder, is op initiatief van 2 grote kraamzorgorganisaties en in onderzoeksverband met deze organisaties, de Maternity care Empowerment Questionnaire (MEQ) ontwikkeld. Voor het onderzoeksproces is daarbij gebruik gemaakt van procedures en technieken die bij de ontwikkeling van de zogeheten ReproQ vragenlijst zijn gebruikt. 2. Ontwikkeling vragenlijst MEQ - ontwerp In 2013 is gestart met de ontwikkeling van MEQ, naar aanleiding van de wens van diverse kraamzorgorganisaties een cliënte-geörienteerde uitkomstmaat ter beschikking te hebben om het effect van de kraamzorg vast te stellen. Deze maat is aanvullend op directe medische effecten (via monitoren van de moeder; geobserveerde problemen worden soms zelf opgelost,

2 maar meestal na overdracht aan andere professionals) en directe medische preventie effecten (roken, VitK druppels, compliance medische instructies.). Deze maat is NIET hetzelfde of lijkend op de maat die cliënt-ervaringen meet (zoals met de ReproQ of andere zgn. CQ instrumenten): empowerment is een echte uitkomst, een kenmerk van de moeder. ReproQ gaat over het zorgproces: werd de cliënte wel goed bejegend, tijdig geholpen etc. Je vraagt het de cliënte, maar het is een kenmerk van de zorgverstrekker. Uiteraard is het onwaarschijnlijk dat slechte bejegening tot goed empowerment leidt of andersom, maar het kan wel gelijktijdig voorkomen. Aan de ontwikkeling liggen 10 uitgangspunten ten grondslag. TABEL. Uitgangspunten bij het ontwikkelen van de MEQ 1. Empowerment is het resultaat van kennis, kunde en zelfvertrouwen 2. Het gaat om empowerment van de moeder 3. De gemeten empowerment betreft enerzijds de gemiddelde situatie in het kraambed en daarnaast de startsituatie zoals die na afloop daarvan bestond voor de toekomst 4. Ieder gemeten aspect van empowerment heeft een functionele link met verantwoordelijkheden en taken van de kraamverzorgenden (en haar organisatie) in de Nederlands context 5. Uit de vraag- en responsformuleringen blijkt geen voorkeur voor organisatievorm, setting of ketenwerkwijze; zij zijn idealiter ook geschikt in andere settings dan de Nederlandse 6. De vragenlijst gaat uit van zelfstandige invulling en is geschikt voor niet-westerse vrouwen en vrouwen met een laag opleidingsniveau 7. De vragenlijst is digitaal en op papier beschikbaar 8. Invullen van de vragenlijst kost niet meer dan 5 minuten 9. De vragenlijst is complementair ten opzichte van en vertoont geen overlap met andere uitkomstgerichte vragenlijsten zoals de ReproQ (met name daarvan de PROMs en de EuroQol vragen) 10. De vragenlijst is door haar inhoud niet WMO-plichtig 2

3 Enkele toelichtingen. De vragenlijst is gericht op de moeder, aangezien zij als regel de primaire zorg voor de baby draagt. Bij de ontwikkeling is beoogd om de vragenlijst geschikt te maken voor vrouwen met een andere culturele achtergrond of met een achterstandspositie. Dit is o.a. gedaan door het taalgebruik zo eenvoudig mogelijk te houden: ingewikkeld woordgebruik en jargon wordt bij voorkeur vermeden; een woordfrequentielijst is toegepast. Zinnen zijn kort en zo direct mogelijk gesteld. De woordkeuze is zo min mogelijk idiomatisch gehouden om vertaling eenvoudig mogelijk te maken. Met de handreiking van Pharos is rekening gehouden. De huidige MEQ is door de METC van het Erasmus MC niet WMO-plichtig bevonden. 3. Ontwikkeling vragenlijst MEQ - veldstudies Zoals ook gepland, hebben medewerkers uit diverse lagen van de kraamzorg een grote rol gespeeld bij het ontwerp. In enkele sessies met het ontwerpteam dat voor meer dan de helft uit kraamzorgpersoneel bestond, is een eerste concept gemaakt. Hierna hebben 47 kraamvrouwen en 23 kraamverzorgenden de vragenlijst van feedback voorzien; allen werden op vrijwillige basis hiervoor benaderd. Gevraagd werd naar de begrijpelijkheid en compleetheid van de vragenlijst. Vervolgens zijn de psychometrische eigenschappen van de vragenlijst in een grote landelijke representatieve studie vastgesteld. Cliënten van twee grote kraamzorgorganisaties ontvingen 6 weken na hun bevalling een uitnodiging om de vragenlijst in te vullen. Op dit moment [1/1/2015] hebben ruim 1500 vrouwen de vragenlijst ingevuld. De vragenlijst is op basis van de respons eind december 2014 inmiddels gevalideerd, en zo klaar voor gebruik. Waar dat toepasselijk was zijn in al deze processen de aanwijzingen van het CQ handboek gevolgd. Dat betekent ook dat op enig moment zal worden vastgesteld wat het onderscheidend niveau is voor benchmarking. 3

4 4. Opbouw van de MEQ versie 1 De vragenlijst bestaat uit 2 modules: 1) de ervaren empowerment van de moeder, en 2) de toegekende invloed van de kraamverzorgende hierop, voor zover deze wenselijk wordt geacht. De eerste module is onderverdeeld in vier domeinen: de moeder, de baby, het gezin en de toekomst. In elk domein wordt gevraagd of de moeder het gevoel had of ze bepaalde handelingen kon uitvoeren, en of ze wist waar of bij wie ze informatie kon vinden als ze vragen had. Daarnaast worden ook vragen gesteld over het zelfvertrouwen dat de moeder hier bij had (ervaren handelingscompetentie). Het invullen van de hele MEQ duurt - digitaal gemeten - gemiddeld 3 minuten en 30 seconden, waarbij overigens technisch is verhinderd snel door te klikken. 5. Wat kunnen we met het instrument? Er is een scorings-model, maar nog geen normscores, omdat meer data nodig zijn om voor de kleine afwijkende groep zwangeren met een slechte start na de baring een zinvolle norm te ontwikkelen. Een totaal MEQ score kan worden berekend voor de mate van Empowerment gedurende het kraambed en na afloop (de 4 domeinen). Los daarvan kan de bijdrage van de kraamzorg aan de Empowermentscore worden gekwantificeerd, met als 1 van de mogelijkheden dat deze 'gewenst klein' is omdat de vrouw zich reeds in ruime mate zelf competent acht. Net als andere evaluatieve vragenlijsten in de geboortezorg is de score verdeling erg gunstig (ceiling effect), minder goede antwoorden corresponderen vaak met vrouwen die minder 'health literate' zijn. 4

5 6. Wat zijn de gebruiksdoelen? De vragenlijst kan voor verschillende doeleinden worden gebruikt. Allereerst kan de vragenlijst worden gebruikt voor het meten van de eigen kraamzorg-effectiviteit (naast andere parameters), en voor vergelijken van regio s, VSV s, en kraamzorgorganisatie, in zgn. benchmark processen. Daarnaast biedt de vragenlijst de mogelijkheid concrete zorginnovaties in de kraamzorg te verbeteren, vooral als deze hierop zijn gericht. De lijst is ontworpen door en voor kraamzorgorganisaties, en er is beoogd dat deze compatibel is met enige aanwezige variatie in kraamzorguitvoering. Op dit moment wordt gebruik van de MEQ gepland in de zgn. de HP4All-2 interventiestudie. De eventuele empowerment bijdrage van andere betrokkenen, ook buiten de zorg, kan eenvoudig worden onderzocht met aanvullende vragen, maar is geen standaard evaluatie item. Het is goed mogelijk in veel van die situaties de MEQ te gebruiken naast de zgn. ReproQ vragenlijst. Zo kan aan integrale keten prestatiemeting invulling worden gegeven. Wel is het bij ieder gebruik, maar in ieder geval bij integrale ketenmetingen, van belang dan ook te overwegen of ook niet directe, medische uitkomsten moeten worden vastgesteld; denk hierbij - in verband met de kraamzorg - aan de preventie-status in het kraambed (zie een recente studie uit 5