De lessen LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT - GROEP 5/6

Transcriptie

1 LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT - GROEP 5/6 In deze lesbrief staan vier lessen die u kunt gebruiken binnen het thema de berderij, zuivel, keien f de lente. Les 1: De melkveehuderij Les 2: Van melk tt kaas Les 3: De kip en het ei Les 4: Hints spelen met berderijwrden, een creatieve les Extra activiteit: de quizvragen (met antwrdblad) en een ftquiz Op de website staat k een aantal activiteiten die ged te cmbineren zijn met de lessen als intrductie f als afsluiting f als energizers tussendr. De leerlingen kunnen k gedurende de prjecttijd individueel de spellen den achter de cmputer. Dit zijn de activiteiten: Raad het geluid Filmpjes van Vraag het de ber Maak het verhaal (een prces ged in kaart brengen) De quiz (dezelfde quizvragen staan k in het werkbekje) Het werkbekje in dit dcument kunt u uitprinten vr de leerlingen. De quiz kunnen ze zelfstandig maken. De lessen Les 1: De melkveehuderij Del van de les Leerlingen leren ver een melkveehuderij, een berenbedrijf met verwegend keien. Het draait hier m de prductie van melk. De ber zrgt ged vr zijn keien en vr zijn land. He beter hij vr zijn keien zrgt, he beter de melkprductie zal zijn. Leerlingen zien he een ke wrdt gemlken, zwel met de hand als machinaal. Leerlingen leren dat melk wrdt pgeslagen in een melkcntainer en dat de keien wel 25 liter melk p een dag kunnen geven. Leerlingen leren dat mest nuttig is m het gras in het weiland ged te laten greien. Vrbereiding Bekijk de vide p de pagina van grep 5/6 van De lente leit weer. Zet de pagina van De lente leit weer klaar p het digibrd. Bekijk k alvast het nderdeel Maak het verhaal, in deze les gaan ze de verhalen ver het melken en van melk naar fabriek maken. De les Intrductie: (± 10 min) Hud een krt kringgesprek als intrductie. Wie kmt er weleens p een berderij? Wat vr een berderij is dat? Wie weet wat een melkveehuderij is? Kunnen ze daar iets meer ver vertellen, welke dieren staan daar en he gaat dat? Wat det de ber?

2 Kern: (± 20 min) Bekijk de intrductievide p de verzichtspagina. Ber Ebbelaar vertelt ver zijn bedrijf, laat zien he de keien gemlken wrden, zwel met de hand als machinaal. Na het bekijken van de vide bespreekt u met de leerlingen wat ze gezien hebben. Misschien kmen ze zelf al met vragen f pmerkingen. Weten ze wat jng vee betekent, dat zijn jnge keien die ng geen melk geven. Een ke kan melk geven wanneer ze een kalfje heeft gekregen. De melkkeien wrden twee keer per dag gemlken in de melkstal. Al die melk gaat in de melkcntainer en deze wrdt 1x per drie dagen geleegd dr een grte melkwagen, die de melk naar de melkfabriek brengt. Vreger werden de keien met de hand gemlken en nu dus machinaal. Wat is het vrdeel van machinaal melken? Maak klassikaal bij Maak het verhaal het verhaal: Het melken van een ke en het verhaal Van berderij naar melkfabriek. Weten de leerlingen de afbeeldingen in chrnlgische vlgrde te zetten? Heveel melk geeft een ke k alweer per dag? (gemiddeld 25 liter). Een ke wrdt twee keer per dag gemlken en geeft dus ngeveer 12 liter per melkbeurt. Wanneer keien vers gras in de wei hebben gegeten geven ze meer melk. Het verse lentegras is erg vedzaam. Afsluiting: (± 5 min) Als afsluiting van de les is het leuk m een paar geluiden met de klas te raden bij Raad het geluid. Ok het spelen van de quiz kan een leuke afsluiting zijn. Of het maken van de quiz in het werkbekje. Les 2: Van melk tt kaas Del van de les De leerlingen leren dat kaas van melk wrdt gemaakt. De leerlingen leren he kaas wrdt gemaakt in de fabriek. De leerlingen leren dat je kaas kunt maken van schapen- en geitenmelk en dat deze kaas wit is. Vrbereiding Neem een paar kazen mee naar schl: kaas van een ke (jnge kaas en ude kaas), geitenkaas, schapenkaas. En snijd van de verschillende kazen k een aantal blkjes. Pak een theedek als blinddek. De les Intrductie: (± 10 min) Laat verschillende kazen zien aan de leerlingen. Wie weet wat vr kazen dit zijn? De ene kaas is geel, de andere wit. Van welk dier is welke kaas? Wie wil de kaas- test den, met een blinddek? Leg van de verschillende srten kaas een paar blkjes neer. Welke kaas pref je? Kern: (± 20 min) Bekijk een paar filmpjes ver kaas bij Vraag het de ber: heveel melk er ndig is vr een kaas en wat het verschil is tussen keienkaas en geitenkaas? Bekijk eventueel ng eens de intrductievide, waarin het prces van kaas maken aan de rde kmt. U kunt er k vr kiezen m de vide even p pauze te zetten bij het kaas maken en de leerlingen de kijkvraag mee te geven, ged p de verschillende stappen te letten. Daarna kunt u klassikaal het verhaal maken He wrdt kaas gemaakt? bij Maak het verhaal p de website. Aansluitend kunnen de leerlingen het werkblad: kaas maken gaan maken.

3 Afsluiting: (± 5 min) Hud ng een krt gesprekje met de leerlingen. Wat is je favriete kaas? Welke kaas ken je ng meer die nu ng niet genemd is? Wanneer kinderen mzzarella f feta pnemen, vraag dan van welk dier ze denken dat die kaas kmt. Feta is van een geit. Mzzarella is van een buffel, maar kan k van kemelk wrden gemaakt, dan is de mzzarella iets geliger. Denken jullie dat de kaas p een zelfde manier is gemaakt? Feta en mzzarella wrdt niet gecat en heft k niet te rijpen. Les 3: De kip en het ei Del van de les Kinderen leren wanneer er wel een kuiken in een ei greit en wanneer niet. Kinderen leren enkele weetjes ver eieren, dubbeldiers, bruine en witte eieren. Kinderen kunnen een nderscheid maken tussen dieren die uit een ei kmen en zgdieren die in de mederbuik greien. Vrbereiding Neem eieren mee naar schl, witte eieren, bruine eieren, ei met een dubbeldier, scharrelei, ei die ver de datum is. En eventueel een ei van een kwartel f een andere vgel m het verschil in grtte te laten zien. Bekijk alvast het filmpje van Vraag het de ber : He weet je f er een kuikentje in het ei zit? De les Intrductie: (± 5 min) Laat twee eieren aan de leerlingen zien. Vraag de leerlingen wie weet in welk ei een kuikentje zit en in welke niet. Inderdaad: in beide eieren zit geen kuikentje. Wanneer zit er wel een kuikentje in? Kern: (± 20 min) Laat het filmpje van Vraag het de ber zien: He weet je f er een kuikentje in het ei zit? De ber legt uit: Als er een haan bij de kippen lpt, dan zijn de eieren bevrucht en wrden de kippen breds, een kip bredt dan het ei uit. Iemand een idee he lang een kip p zijn ei bredt? Het antwrd is drie weken. Al die tijd blijven ze p hun eieren zitten en eten ze bijna niets. Een kip legt swies vrijwel iedere dag een ei. Dat leggen van een ei is ng best een klus vr de kip! Als er dus geen haan in het hk lpt, gaan de kippen niet p het ei breden en kun je de eieren dus uit het hk halen en peten! Laat vervlgens de verschillende dsjes zien: * wat is het verschil tussen een scharrelei en een gewn ei? * wat is een dubbeldier ei? * wie weet het verschil tussen bruine en witte eieren? In een dubbeldier ei, zitten twee diers, maar er kunnen nit twee kuikentjes uit één ei kmen, daar is het ei simpelweg te klein vr, dan verlijden vaak beide kuikentjes. De grtte van het ei ligt aan het kippenras. Kippen kunnen bruine en witte eieren leggen. Je kunt aan de kleur van de rlellen van de kip zien f ze bruine f witte eieren leggen. Een kip met rde rlellen legt bruine eieren en een kip met witte rlellen legt witte eieren. Bespreek krt met de leerlingen f ze meer dieren weten die uit een ei kmen? Aansluitend kunnen ze het werkblad gaan maken: werkblad uit een ei f uit de buik. De gede antwrden zijn: uit een ei kmen een pinguin, krkdil en struisvgel. In het rijtje van het kalfje hrt k de kalabeer en het knijn. Afsluiting: (± 10 min)

4 Na het bespreken van het werkblad, is het leuk m een kleine ei- drijftest te den. Met dit testje kun je zien f een ei rt is f niet. Het is aan te raden m een ei dat ver de hudbaarheidsdatum is swies niet te eten in verband met gevaar vr de salmnellabacterie. Een ei dat ged is, zinkt naar de bdem. Een ei dat niet mee ged is, gaat drijven naar het ppervlak van het water. De luchtzak van het ei wrdt namelijk grter naar verlp van tijd. In een glazen bak kunt u dit ged laten zien aan de kinderen. Les 4: Berderijwrden uitbeelden: hints Hints is een gede drama- efening in de klas. Vaak vinden leerlingen het leuk m te spelen. Smmigen kunnen het spannend vinden. Het spel Hints kennen de leerlingen misschien al van televisie. Bij Hints beeld je een wrd f begrip uit met je lichaam. Znder te praten en geluid te maken! Om een ke uit te beelden mgen de kinderen bijvrbeeld niet gaan leien. Del van de les Leerlingen efenen en ervaren he ze wrden en begrippen kunnen uitbeelden met hun lichaam. Tegelijkertijd verwerken ze p een creatieve manier de berderijwrden. Ze leren ged samen te werken met hun team. Vrbereiding Print de hintkaartjes uit en knip ze ls van elkaar. Zet de stpwatch klaar p het digibrd. Schrijf eventueel de spelregels p het brd. De les Intrductie: (± 5 min) U beeldt zelf een wrd f een begrip van de berderij uit. De kinderen meten raden wat u uitbeeldt. Z velen de kinderen de sfeer van het spel. Leg het spel uit en vertel de spelregels. Vervlgens verdeelt u de klas in twee grepen, bijvrbeeld de jngens tegen de meisjes. Het spel: (±20 min) Er zijn nu twee teams en een stapel kaartjes met uit te beelden wrden en begrippen (zie vlgende pagina). Het ene team begint en krijgt tien kaartjes m uit te beelden. Het team kan een leerling uitkiezen die alle wrden uitbeeldt f ze kunnen ervr kiezen elkaar af te wisselen. Stel een bepaalde tijd in waarin de tien wrden meten zijn uitgebeeld, bijvrbeeld drie minuten. Nu krijgt het andere team k een stapel met tien kaartjes. Zrg dat de stapel met kaartjes dezelfde meilijkheidsgraad heeft. Ieder ged wrd is een punt. De kinderen mgen pas repen, wanneer ze een wrd heel meilijk vinden m uit te beelden. Wanneer de tijd stpt mag het andere team het laatste wrd prberen te raden vr een half punt. Het spel leent zich er ged vr m klassikaal te spelen. Kinderen vinden het drgaans erg leuk m naar klasgenten te kijken die aan het uitbeelden zijn. Spelregels De leerlingen meten zich aan de gestelde tijd huden (bijvrbeeld 3 minuten). De leerlingen die uitbeelden mgen niet praten f geluiden maken. Met hun vingers kunnen de leerlingen aangeven heveel wrden het zijn. Met hun vingers p de ellebg kunnen ze aangeven welke lettergreep ze uitbeelden. Heeft de ene grep het wrd niet binnen de gestelde tijd geraden, dan mag de andere grep prberen te raden. Als het antwrd ged is krijgt het team een half punt.

5 Vr ieder ged antwrd van de eigen grep krijgt het team één punt. De kinderen mgen pas zeggen als ze een wrd echt niet weten, maar ze mgen maximaal twee keer passen per spel. Kaartjes met berderijwrden Ke melken Tractr Hiberg Ei Paard Ke Kaas Melk Kruiwagen Berderij Muis Bter Kip Klmpen Kat Hnd Knijn Biks Keienvlaai Keiendans Schaap scheren Zaaien Varken Stal uitmesten Stal Ber Melkcntainer Weiland

6 De lente leit weer Grep 5/6 Naam:

7 Speel de quiz 1. Wat is biest? a) De eerste melk die een ke geeft na het krijgen van een kalf. b) Het speciale krachtver dat keien s winters eten. c) Het geluid dat een paard maakt als hij in de wei mag rennen. 2. Heveel liter melk is ndig vr één kaas? a) 100 liter b) 10 liter c) 25 liter 3. Wat is een pink? a) Een 1- jarig paard b) Een 1- jarige ke c) Een 1- jarig schaap 4. Heveel liter water drinkt een ke per dag? a) 2 liter b) 10 liter c) 100 liter 5. Heveel kil (kuil)gras eet een ke per dag? a) 20 kil b) 10 kil c) 5 kil 6. He zwaar is een ke? a) 100 kg b) 600 kg c) 1000 kg 7. Heveel keer per dag wrdt een ke gemlken? a) 1x per dag b) 2x per dag c) 3x per dag 8. Wat lusten keien niet? a) Gras b) Bterblemen c) Klavertjes 9. Wanneer wrden lammetjes gebren? a) In de zmer b) In de lente c) In de herfst 10. Wanneer wrden kalfjes gebren? a) In de lente b) In de zmer c) Het hele jaar dr

8 11. He kan een ke melk geven? a) Drdat ze een kalfje heeft gekregen. b) Keien kunnen altijd melk geven: dat hrt bij een ke. c) Keien geven alleen melk in de lente. 12. He heet een kalf van ke Anna16? a) Anna17 b) Berta c) Annabel 13. Wat gebeurt er als er een stiertje wrdt gebren? a) Die gaat naar de stierenfkkerij. b) Die blijft p de berderij vr rde s. c) Die blijft p de berderij m andere keien te dekken, zdat er steeds weer een nieuw kalfje kmt. 14. Waarm zit er een geel kaartje aan het r van de ke? a) Hier staat haar levensnummer p, vr in haar stambekje (pasprt). b) Hier staat de naam van ke en de berderij p, wat handig is als ze weglpt. c) Het staat leuk. 15. Heveel melkkeien heeft ber Ebbelaar? a) 20 b) 50 c) Wat is de meest ppulaire keiennaam p de Crneliaheve? a) Bertha b) Guda c) Clarabel 17. Heveel liter melk gaat er in de grte melkcntainer bij ber Ebbelaar? a) 1000 liter b) 4000 liter c) 600 liter 18. Is een ke graag alleen f juist niet? a) Keien zijn kuddedieren, ze staan graag bij elkaar. b) Keien huden van rust en grazen in hun eentje. c) Keien vinden het sms leuk m bij elkaar te staan, maar krijgen k geregeld ruzie. 19. Is er in de keienstal een ke de baas? a) Nee, keien zijn z niet. b) Jazeker, bij keien is de sterkste altijd de baas. c) Dat wisselen ze af, m de beurt mag een ke even de baas zijn. 20. He weet je f er een kuikentje in een ei zit? a) Als het een bruin ei is, zit er geen kuiken in. b) In de bruine eieren zitten kuikens, in de witte niet. c) In een ei zit een kuiken als er k een haan in het kippenhk lpt.

9 21. Bestaan er k tweelingkuikens? a) Ja, want er zijn tch k eieren met een dubbeldier! b) Nee, dat past niet in één ei. c) Nee, er kunnen twee diers in een ei zitten, maar het ei is te klein vr twee kuikens. 22. Kan een ke een tweeling krijgen? a) Ja, een ke krijgt heel vaak een tweeling. b) Nee, een ke krijgt nit een tweeling. c) Ja, sms kan een ke een tweeling krijgen (p berderij de Crneliaheve is weleens een tweeling gebren). 23. Kan een schaap een tweeling krijgen? a) Schapen krijgen vaak een zesling! b) Nee, schapen krijgen één lam per keer. c) Ja, schapen krijgen bijna altijd twee lammetjes tegelijk. 24. Wanneer wrdt een schaap geschren? a) In juni wrden de meeste schapen geschren, vlak vr het echt warm begint te wrden. b) In april als het lente wrdt, de schapen gaan naar buiten en hun wl kan eraf! c) In de herfst als het schaap naar stal gaat, anders krijgt hij het te warm p stal. 25. He vaak met een ke een kalf krijgen, zdat ze gemlken kan wrden? a) Ieder jaar met een ke een kalfje krijgen, dan kan ze een heel jaar lang melk geven. b) Ieder half jaar met een ke een kalfje krijgen. c) Er zit steeds twee jaar tussen. 26. He laat staat ber Ebbelaar iedere dag p? a) Om vijf uur b) Om half zes c) Om zeven uur 27. He gaat het melken met de melkmachine? a) De zuignappen die de ber aan de spenen van de ke hangt, trekken steeds krt aan de speen en dan kmt de melk eruit. b) De ber heeft de keien geleerd dat ze melk meten geven als hij de stal binnenlpt. c) De ber met af en te p de uier van de ke duwen m de melk eruit te krijgen. 28. Waarm likt een ke aan zijn neus? a) Hij heeft natuurlijk geen zakdek! b) Hij det dit uit verveling. c) Hij det dit m de aandacht van een andere ke te trekken. 29. Waarm ligt er z n wit blk in de verbak bij de keien, paarden en schapen? a) Dat is een zutsteen/liksteen, daar zitten mineralen in vr de dieren. b) Dat is een srt snepje dat ze alleen krijgen als ze jarig zijn. c) Dat is ged vr hun gebit, daar zit veel kalk in. 30. Heveel magen heeft een ke? a) Eén maag. b) Drie magen: de pens, de netmaag en de lebmaag. c) Vier magen: de pens, de netmaag, de bekmaag en de lebmaag.

10 31. He lang met ude kaas rijpen? a) 2 maanden b) 6 maanden c) 10 maanden 32. He lang rijpt jnge kaas? a) 4 weken b) 6 weken c) 10 weken 33. Welke kleur heeft geitenkaas? a) Wit b) Geel c) Gren 34. Welk dier geeft geen melk? a) Ke b) Schaap c) Kip 35. Heveel melk geeft een geit per dag? a) 1 liter b) 3 liter c) 5 liter

11 De antwrden p de Quizvragen: 1. a 2. a 3. b 4. c 5. a 6. b 7. b 8. b 9. b 10. c 11. a 12. a 13. a 14. a 15. b 16. a 17. b 18. a 19. b 20. c 21. c 22. c 23. c 24. a 25. a 26. b 27. a 28. b 29. a 30. c 31. c 32. a 33. a 34. c 35. b

12 Wat zie je p de ft? Hierin zit kuilgras Hierin zit hi Hierin zit str Dit is een riek Dit is een hivrk Dit is een mestvrk Een schaap krijgt meestal 2 lammetjes Een schaap krijgt meestal 1 lammetje Een schaap krijgt meestal 4 lammetjes

13 Dit kalfje drinkt biest Dit kalfje drinkt melk Dit kalfje drinkt water Dit is een medicijn vr ntstken uiers van de ke Dit spje is m de uiers van de ke schn te maken vr het melken Dit spje is m de melkmachine schn te maken Witte kippen leggen witte eieren Witte kippen leggen juist bruine eieren Witte kippen kunnen zwel bruine als witte eieren leggen, het gaat m de kleur van de rlellen.

14 Werkblad: kaas maken Beschrijf wat er gebeurt p de tekeningetjes Kies uit: kaas caten (plastic beschermlaagje erver heen), de kazen die in een pekelbad gaan (vr de smaak en langere hudbaarheid), zuursel en stremsel in de melk, wrngel laten uitlekken, melk tt witte krrels snijden (wrngel), de wrngel persen tt kaas.

15 Werkblad: Uit een ei f uit de buik? Zet een kruisje in de gede klm DE LENTE LOEIT WEER LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT GROEP 5/6