IJsbreker Europese crisis in Spanje

Transcriptie

1 IJsbreker Europese crisis in Spanje Materiaal: Duur: 10 min Moeilijkheid: - Film Originele sollicitatie uit Spanje - Statistiek Jeugdwerkloosheid in Europa Met een filmpje worden de leerlingen geïntroduceerd in het onderwerp van de les. Ze worden geprikkeld om na te denken over de problematiek van de jeugdwerkloosheid in Spanje. Stap 1. 1 Toon de leerlingen het filmpje Originele sollicitatie uit Spanje. Start daarna een kort klasgesprek. Mogelijke richtvragen vragen: o Wat is de bedoeling van dit filmpje? o Zou ook jij je grootouders optrommelen om zoiets te doen? o Waarom doet deze jongeman dit zo? Waarom niet gewoon via een sollicitatiebrief? o Denk je het iets opgeleverd heeft? Waarom wel/waarom niet? Vertel de leerlingen dat dit filmpje in de zomer van 2012 de wereld is rondgegaan. Helaas, voorlopig zonder resultaat voor de man in kwestie. Vraag de leerlingen ook waarom dit zou kunnen zijn. Stap 2. 2 Toon de statistiek van de jeugdwerkloosheid in Europa en bespreek dit samen met de leerlingen. 1 1 Deze jeugdwerkloosheidscijfers geven niet alleen het aantal jongeren weer dat geen job vindt. In dit cijfer zit ook het aantal jongeren vervat dat langer studeert, in afwachting van het vinden van een job. Als je alle landen van de Euro-zone bekijkt, valt de jeugdwerkloosheid nog mee. Dit omdat landen als Duitsland (11%), Nederland (6,6%), Oostenrijk (10%) de gemiddelde jeugdwerkloosheid laag houden. 1

2 Mogelijke richtvragen: o Wat valt jullie op als je de Spaanse jeugdwerkloosheid tussen 2004 en 2008 vergelijkt met de periode ? o Wat zie je als je de Spaanse jeugdwerkloosheid vergelijkt met die van Griekenland, Portugal en die van de volledige Eurozone? Stap 3. Vertel dat men in Spanje vaak de term Verloren generatie gebruikt. Vraag de leerlingen wat dit zou kunnen betekenen. Naar wie verwijst dit? Waarom? Verwijs als tip naar het filmpje Originele sollicitatie uit Spanje. Verloren generatie = Een generatie jongeren die niet meer naar school gaat, moeilijk werk vindt en zich niet extra bijschoolt. Concreet wil dit zeggen dat deze jongeren moeilijk een eigen leven kunnen opstarten en vaak bij hun ouders intrekken of in armoede leven. Vraag tot slot hoe dit zou komen, waarom zijn zoveel Spaanse jongeren werkloos? Vertel dat de Europese crisis Spanje hard treft. De hoge werkloosheid onder jongeren is één van de gevolgen hiervan, maar er zijn er ook nog andere. En wat zijn de oorzaken? Dit wordt onder de loep genomen in het volgend deel. Duid erop dat niet alle jongeren bij de pakken blijven zitten. Er zijn jongeren die ervoor kiezen om te blijven studeren, omdat ze geen werk vinden, die zelf creatieve handeltjes uit de grond stampen (zie analyse met krantenartikels), 2

3 Analyse Oorzaken & Gevolgen - Krantenartikels Materiaal: Duur: 20 min Moeilijkheid: - Artikels (blanco of met aanduidingen) In dit onderdeel verdiepen de leerlingen zich in de verschillende oorzaken en gevolgen van de crisis in Spanje. Ze krijgen de opdracht om de krantenartikels te sorteren in oorzaak of gevolg. Stap 1. Verdeel de leerlingen in duo s en geef elke groep één of meer artikels over de crisis in Spanje. Je kan kiezen om de leerlingen artikels met of zonder aanduidingen in fluo ( met aanduidingen of blanco ) te geven, afhankelijk van het niveau van de klasgroep. Zorg vooraan in de klas (bv. op het bord of via projectie) voor een tabel met twee kolommen, getiteld oorzaken en gevolgen. Laat de leerlingen de artikels lezen met volgende vraag in het achterhoofd: handelt dit artikel over oorzaken of gevolgen van de crisis in Spanje. Stap 2. Laat de duo s één voor één hun artikel(s) in de tabel plaatsen. Geef ze kort de kans om hun keuze te duiden. Noteer onder elk artikel het bijhorend staakwoord. Oorzaken Vastgoedsector nekt Spaanse economie De vastgoedcrisis Eigen schuld, dikke bult voor Spaanse overheid? Rol van de overheid Leningen te gemakkelijk bij banken? De bankencrisis Gevolgen Een verloren generatie jongeren in Spanje? Toenemende jeugdwerkloosheid en migratie De crisis in Spanje spaart niemand meer Besparingen en groeiende g armoede 500 Spaanse gezinnen geen dak boven hoofd Huisuitzettingen en leegstand STAP 3.Enkel voor sterke groepen. Laat de leerlingen artikel 7 lezen: Een sociaal Europa?. Hierin wordt de rol van Europa kritisch bekeken. Uiteraard speelt Europa een rol bij de reeds gevonden oorzaken en gevolgen voor de crisis in Spanje. In het artikel wordt kritisch naar de eurocrisis gekeken op lange termijn en maken ze de vergelijking tussen de huidige situatie in Griekenland en deze van de ontwikkelingslanden in de jaren 90. Enkele vragen waarover de leerlingen kunnen nadenken na het lezen van het artikel: - Geef redenen waarom besparingen niet de sleuteloplossing zijn om de eurocrisis te bezweren. - Wat is juist de schuldkwijtschelding? 3

4 - Waarom is schuldkwijtschelding een duwtje in de rug van de economie van een land in zware crisis. - Waarom is Griekenland momenteel te vergelijken met een ontwikkelingsland? Extra Lestip: Laat je leerlingen na deze les artikels meebrengen/opzoeken over de Spaanse crisis en geef ze een plaats in de tabel. Extra Achtergrondinformatie over de Amerikaanse bankencrisis in 2008 vind je in het artikel Bankencrisis Amerika 4

5 Analyse Oorzaken & Gevolgen Film Materiaal: Duur: 15 min Moeilijkheid: - Film Spanje terug in de Middeleeuwen? Dit onderdeel kan ofwel gebruikt worden als vervanger van de vorige oefening rond oorzaken en gevolgen van de crisis in Spanje. Ofwel kan het gebruikt worden als een toepassingsopdracht rond de oorzaken en gevolgen die in de artikels aan bod kwamen. Leerlingen gaan in een filmpje op zoek naar de oorzaken en gevolgen die ze in de artikels ontdekt hebben. : Stap 1.Bekijk 1 met de leerlingen het filmpje Spanje terug in de Middeleeuwen en? Stap 2. Ga met de leerlingen op zoek naar verschillende oorzaken en gevolgen van de crisis in Spanje die in dit filmpje aan bod kwamen. Indien de oefening met de krantenartikels werd gedaan, kunnen volgende richtvragen aan bod komen. o Welke oorzaken van de crisis in Spanje herken je in dit filmpje? Vastgoedcrisis, bankencrisis o Welke gevolgen van de crisis in Spanje herken je in dit filmpje? Werkloosheid, leegstand o Kwamen er nog andere oorzaken of gevolgen aan bod in dit filmpje? De grote uitgaven van de Spanjaarden en de goedkope invoer van producten uit Marokko 5

6 Analyse Oorzaken & Gevolgen Schema Materiaal: Duur: 10 min Moeilijkheid: - Schema vicieuze cirkel Deze verdiepingsopdracht bouwt verder op één van de vorige opdrachten rond oorzaken en gevolgen van de crisis in Spanje. Bedoeling is om met de leerlingen stil te staan bij de sociale impact die de crisis heeft en zo het begrip armoede te duiden als meer dan louter een gebrek aan geld. Doordat leerlingen stilstaan bij de onderlinge, zelfs elkaar versterkende, verbanden tussen de verschillende gevolgen van de crisis, zien ze in dat dit een vicieuze cirkel is. Stap 1. Vraag de leerlingen waar ze spontaan aan denken als ze het woord armoede horen. Bouw een schema op (op het bord of via projectie) met de zes kernwoorden uit onderstaande figuur. Vertel de leerlingen dat armoede meer is dan een gebrek aan geld. Armoede speelt zich af op verschillende domeinen in je leven en vaak hebben de verschillende elementen een versterkend effect op elkaar. Stap 2. Vraag de leerlingen welke elementen uit de crisis in Spanje ze herkennen in dit schema. Laat hen van elk element een voorbeeld geven. Laat leerlingen eventueel het schema aanvullen met hun eigen inbreng. Als extra oefening kan je leerlingen ook laten nadenken over voorbeelden bij de pijlen: Hoe hebben deze elementen een (versterkende) invloed op elkaar? En hoe kan deze vicieuze cirkel doorbroken worden? Minder goede toegang tot onderwijs Bv. Studeren wordt duurder Minder kans op werk Bv. Door de vastgoedcrisis zijn er veel jobs in de bouwsector verloren gegaan Meer migratie Bv. Mensen vluchten weg uit Spanje door moeilijke levensomstandigheden ARMOEDE Minder inkomsten Bv. Door werkloosheid en besparingen moeten veel Spanjaarden met een kleiner budget rondkomen Minder goede gezondheid Bv. Medicatie wordt duurder Minder goede huisvestiging Bv. Leningen kunnen niet meer afbetaald worden, mensen worden op straat gezet 6

7 Discussie Spanje en het ruimere plaatje Materiaal: Duur: 20 min Moeilijkheid: - Werkbladen rond de drie thema s Na een grondige verkenning van de oorzaken en gevolgen van de Europese crisis in Spanje, stimuleren we de leerlingen om in dit laatste onderdeel hun blik te verruimen. Aan de hand van een (groeps)opdracht rond verschillende thema s staan de leerlingen stil bij het ruimere plaatje: wat zegt het geval Spanje over de wereldwijde verhoudingen tussen landen? Zijn deze aan het veranderen? Drie thema s meerbepaald de veranderende migratiestromen, de veranderende geldstromen en de veranderende ongelijkheid helpen de leerlingen in hun zoektocht naar een antwoord op deze vraag. Stap 1. 1 Vertel de leerlingen dat ze in dit laatste onderdeel gaan stilstaan bij de plaats van Spanje in de wereld. Welke impact heeft de crisis hierop? Bedoeling is dat de leerlingen zelf op onderzoek gaan aan de hand van werkbladen. Deze opdracht kan op verschillende manieren worden aangepakt. Enkele mogelijke werkvormen: o Verdeel de klas in groepjes en laat elk groepje zich verdiepen in één werkblad. o Laat elke leerling individueel één of meer werkbladen verwerken. o Laat de leerlingen eerst individueel één werkblad verwerken en zet daarna de leerlingen met hetzelfde werkblad in een groep om terug te koppelen. o Behandel klassikaal één of meerdere werkbladen. o Werk met een doorschuifsysteem waarbij de leerlingen (in groepjes) verder werken op de antwoorden van de vorige. Stap 2. Aan de slag! De leerlingen gaan zich (in groepjes) verdiepen in de werkbladen. Er zijn drie verschillende werkbladen, telkens rond een ander thema: o veranderende migratiestromen o veranderende geldstromen o veranderende ongelijkheid Elk thema wordt afzonderlijk op de volgende pagina s verder uitgewerkt. Stap 3. 3 Rond de les af door stil te staan bij de volgende slotvraag: kunnen we nog spreken over het rijke Noorden versus het arme Zuiden? Of is de wereld aan het veranderen? Vanuit de drie thema s kunnen de leerlingen voorbeelden geven (over Spanje) om hun argumenten te staven. Laat de leerlingen eventueel ook nog reflecteren over de situatie in België. Hoe hard slaat de crisis hier toe? En heeft dit gevolgen voor onze plaats in de wereld? 7

8 Discussie Thema 1: Veranderende migratiestromen Materiaal: Duur: 15 min Moeilijkheid: - Werkblad Thema 1 Als we spreken over migratiestromen, vervallen we snel in het clichébeeld van dé arme migrant uit een ontwikkelingsland die in een rijk land zijn/haar geluk komt beproeven. Bedoeling van deze oefening is om dit beeld te doorprikken. Sinds de crisis in Spanje is Spanje veranderd van een immigratieland naar een emigratieland. Hierbij gaat het vooral over migranten in Spanje die kiezen voor een terugkeer naar hun land van oorsprong. Maar ook Spanjaarden zoeken hun geluk elders. Leerlingen gaan aan de hand van uitdagend bronnenmateriaal stilstaan bij deze veranderende migratiestromen. Wat zegt dit over ons beeld van migranten en ontwikkelingslanden? Stap 1. De leerlingen bekijken de bronnen op het Werkblad Thema 1 en lossen de bijhorende richtvragen op. o Bron 1: Wereldkaart met de migratiestromen in de wereld, met migratie vooral gericht naar geïndustrialiseerde landen. o Bron 2: Artikel over Malinees koppel in Spanje, dat terugkeert naar Mali omwille van de verslechterende levensomstandigheden in Spanje sinds de crisis. o Bron 3: Artikel over Spanjaarden en Portugezen die via schijnhuwelijken met Brazilianen een werkvergunning in Brazilië proberen te verkrijgen. o Bron 4: Cijfergegevens en informatie over de migratie in Spanje waaruit blijkt dat Spanje een emigratieland is geworden. Stap 2. De leerlingen bespreken de onderstaande stelling. Gaan ze akkoord of niet en waarom? Migranten trekken in Spanje terug naar hun land van herkomst, omdat de levensomstandigheden daar nu beter zijn. Spanje is dus een ontwikkelingsland aan het worden. Extra Lestip: Aansluitend bij dit onderwerp kan het thema Brain drain ook besproken worden. Het filmpje Spaanse verpleegkundigen bij ons aan het werk kan hiervoor gebruikt worden. Te vinden via met zoektermen Spaanse verpleegkundigen of met de permalink: 8

9 Discussie - Thema 2: Veranderende geldstromen Materiaal: Duur: 15 min Moeilijkheid: - Werkblad Thema 2 - Film Rode Kruis in Spanje (eventueel) - Film Music for Life 2011 (eventueel) In deze oefening wordt een oude discussie over solidariteit terug op scherp gezet. Moeten sterke schouders meer dragen of is het elk voor zich? is een kwestie die op zich al lang meegaat. Maar in onze geglobaliseerde wereld wordt de vraag niet eenvoudiger. Wie zijn tegenwoordig de sterke schouders? Is dit aan het veranderen? En groeien de zwakkere landen zo stilaan niet boven de sterke uit? Hebben ze onze hulp nog nodig? Zijn wij aangewezen op hun hulp in moeilijke tijden? Leerlingen gaan aan de hand van uitdagend bronnenmateriaal stilstaan bij de huidige economische en politieke machtsverhoudingen. We lijken alvast minder en minder in een wereld te leven waarin het rijke noorden duidelijk afgelijnd staat tegenover het arme zuiden. Stap 1. De leerlingen krijgen twee filmpjes en enkele richtvragen voorgeschoteld: o Film Rode kruis in Spanje : over de nieuwe campagne van het Rode Kruis in Spanje. Deze is gericht op hulp voor de Spanjaarden zelf die door de crisis getroffen zijn. o Film Music for Life 2011 : over de campagne van Music For Life in 2011 rond de bestrijding van diarree in Nepal. Indien de klas niet over een pc beschikt, kunnen de leerlingen ook de twee artikels lezen die ze op het Werkblad Thema 2 terugvinden. Alle info voor de verdere opdracht vinden ze hier ook op terug. Stap 2. Daarna buigen de leerlingen zich over twee stellingen. Bij welke sluiten ze meest aan? Waarom? Het is maar logisch dat we in tijden van crisis ons geld niet weggeven aan arme landen, maar het gebruiken om de problemen in eigen land aan te pakken. Alle beetjes helpen om zelf geen ontwikkelingsland te worden... In verhouding is het armoedeprobleem in ontwikkelingslanden nog altijd veel groter dan in Spanje. In Haïti leeft bv. 80% van de mensen onder de armoedegrens, in Spanje is dit slechts 22%. De aandacht van het Rode Kruis dient in eerste instantie naar deze landen te gaan. Stap 3. Tot slot lezen de leerlingen het artikel Mexicaanse regering zegt Spanje hulp toe en bespreken ze dit met de richtvragen op het werkblad. 9

10 Discussie - Thema 3: Veranderende ongelijkheid Materiaal: Duur: 15 min Moeilijkheid: - Werkblad Thema 3 - Verbetersleutel Thema 3 In deze oefening wordt stilgestaan bij de ogenschijnlijke tegenstrijdigheden dat de kloof tussen arme en rijke landen steeds kleiner wordt, maar de kloof tussen arm en rijk nog steeds groot is. Leerlingen gaan aan de hand van uitdagend bronnenmateriaal stilstaan bij het feit dat de wereldbevolking het inderdaad almaar beter heeft, maar gemiddelden verbergen soms grote verschillen tussen groepen onderling. Onze wereld verandert en scheidt minder tussen noord en zuid, maar meer tussen haves en have nots. Deze kloof loopt door alle landen heen. Stap 1. De leerlingen krijgen twee sorteeroefeningen rond economische ranglijstjes. Ze dienen op het Werkblad Thema 3 tien landen in de juiste volgorde te zetten: in een eerste kolom volgens economisch groeicijfer voor 2013, in een tweede kolom volgens Bruto Nationaal Product per hoofd. Als ze hiermee klaar zijn, vragen ze jou om de verbetersleutel. Hierop vinden ze ook een aantal richtvragen, om te reflecteren over beide lijstjes. Stap 2. Daarna krijgen ze de opdracht om de tien landen te categoriseren in drie verschillende groepen: industrielanden, groeilanden en ontwikkelingslanden. Vervolgens bekijken ze twee grafieken over het gemiddeld inkomen per dag van de bevolking, één uit 1970 en één uit Aan de hand van deze figuren dienen ze een oordeel te vellen over volgende stelling: We stellen vast dat rijke en arme landen naar elkaar toegroeien. De kloof wordt kleiner en de ongelijkheid daalt wereldwijd. Stap 3. Tot slot bekijken ze een derde grafiek: de figuur van daarnet uit 2000, aangevuld met de verdeling van de wereldwijde rijkdom. De stelling waarover ze nu gaan oordelen, luidt: We stellen vast dat het gemiddeld gezien wel beter lijkt te gaan voor iedereen, maar in de realiteit is de kloof tussen arm en rijk nog altijd zeer groot. Tot slot denken ze na over de vraag of de ongelijkheid in de wereld nu kleiner wordt of niet. 10