Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Verpleegkunde Voltijd, duaal. Hogeschool van Amsterdam

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Verpleegkunde Voltijd, duaal Hogeschool van Amsterdam

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Verpleegkunde Voltijd, duaal CROHO nr Hogeschool van Amsterdam Hobéon Certificering BV Datum december 2006 Auditteam: Drs. W.G. van Raaijen Prof. Dr. G.G.M. Essed Dr. C.P. van der Schans J. Scholthof Drs. R.F.H.M. Stapert

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport Met zorg gewogen Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie Verpleegkunde datum 27 september BEVINDINGEN EN BEOORDELING 11 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 11 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 11 Facet 1.2. Niveau Bachelor 14 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 17 Onderwerp 2: Programma 19 Facet 2.1. Eisen HBO 19 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 22 Facet 2.3. Samenhang Programma 25 Facet 2.4. Studielast 28 Facet 2.5. Instroom 32 Facet 2.6. Duur 34 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 35 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 38 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 41 Facet 3.1. Eisen HBO 41 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 43 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel Onderwerp 4: Voorzieningen Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 47 Facet 4.2. Studiebegeleiding 48 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 50 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 50 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 53 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 55 Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding Verpleegkunde, voltijd Oordeelschema HBO bachelor opleiding Verpleegkunde, duaal Integraal oordeel/ advies aan NVAO 62 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf genoemde HBO bachelor opleidingen Bereik van de beoordeling De Hogeschool van Amsterdam, in casu het Instituut Verpleegkunde, verzorgt de HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde. Het onderhavige rapport heeft betrekking op de HBO-bachelor opleidingen: Verpleegkunde, voltijd crohonummer: Verpleegkunde, duaal crohonummer: Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de voltijd- en duale variant van de opleiding HBO- Verpleegkunde in één rapport samengevat omdat beide varianten gericht zijn op dezelfde eindkwalificaties en binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader aangeboden worden. Niettemin wordt in het rapport, daar waar nodig, het onderscheid tussen de twee varianten zichtbaar gemaakt De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding HBO-Verpleegkunde voltijd, duaal Karakteristiek van de opleiding De oorsprong van de opleiding HBO-V ligt in de toenmalige opleidingen maatschappelijke gezondheidszorg (MGZ) en "Kaderopleiding Gezondheidszorg". Op 1 september 1987 is de HBO-V opleiding officieel van start gegaan met een klein curriculumteam. In het schooljaar begonnen de eerste 60 studenten met de propedeuse. Het Instituut Verpleegkunde heeft thans een team van ongeveer 28 docenten en ongeveer 500 studenten. Het Instituut Verpleegkunde verzorgt naast de HBO-V-opleiding ook een postinitiële opleiding voor sociaal psychiatrisch verpleegkundigen. Het instituut maakt deel uit van de Amsterdam School of Nursing (hierna: ASN), die in 2003 is opgericht. Door in de ASN te participeren heeft het beroepenveld, voor het eerst in Nederland, medeverantwoordelijkheid genomen voor het HBO-onderwijs aan verpleegkundigen. De opleiding profileert zich als een professionele opleiding voor vakbekwame verpleegkundigen op HBOniveau, die in nauwe samenhang met de beroepspraktijk worden opgeleid. Dat is de bijzondere en sterke eigenschap van de HBO-V opleiding van de HvA. Het Academisch Medisch Centrum (AMC) gaf begin 2001 al aan dat het niet tevreden was met de kwaliteit van verpleegkundigen. Het Instituut Verpleegkunde van de HvA ontwikkelde daarop een intensieve samenwerking met het AMC. Dit resulteerde in een duaal traject en de nadruk op intensieve klinische zorg. Het concept leidde ook tot leerwerkplaatsen en gewaarborgde leerstages op speciaal daarvoor gereserveerde patiëntenlocaties van het AMC. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 4

5 De Universiteit van Amsterdam (UvA) en de Hogeschool van Amsterdam (HvA) besloten als eerste in Nederland tot een personele unie tussen universiteit en hogeschool. In hun samenwerking beogen de UvA en de HvA de HBO-bacheloropleidingen te versterken en een goede aansluiting te realiseren tussen deze bachelor- en de universitaire masteropleidingen. Deze intensieve samenwerking heeft geleid tot zogenaamde schools, waarin de samenwerking concreet vorm krijgt. Het Instituut Verpleegkunde biedt de bacheloropleiding HBO-V in verschillende differentiaties aan. Al deze varianten leiden op tot verpleegkundige op HBO-niveau: HBO-V regulier vierjarig onderwijstraject met een binnen- en een buitenschoolscurriculum (stage- en leerwerkplaatsen); HBO-V duale variant die het werken en leren combineert (drie weken werken, een week school ); HBO-V UMC-variant, bedoeld voor studenten die willen werken in een academisch ziekenhuis. Het instituut kent voor het HBO-V onderwijs geen deeltijdmogelijkheden. Het verpleegkundig vakgebied is tegenwoordig zodanig breed dat een verpleegkundige niet voor alle deelsectoren van de zorg op HBOniveau opgeleid kan worden. Na een tweejarig basisprogramma splitst de opleiding zich in drie afstudeerrichtingen: somatische zorg (AGZ-afstudeerrichting); geestelijke gezondheidszorg (GGZ- afstudeerrichting); maatschappelijke gezondheidszorg (MGZ). Deze laatste afstudeerrichting bestaat uit een selectie van onderdelen van de AGZ- en GGZ-differentiatie, aangevuld met specifieke MGZ- onderdelen. De opleiding gaat bij haar visie op het beroep uit van de volgende omschrijving: Verplegen is het beroepsmatig ondersteunen en beïnvloeden van de vermogens van de zorgvrager bij feitelijke of potentiële reacties op gezondheids- en/of daaraan gerelateerde bestaansproblemen en op behandeling of therapie, om het evenwicht tussen draagkracht en draaglast te handhaven of te herstellen. Anders gezegd: verpleegkundigen participeren in de medische behandeling van patiënten en ondersteunen en begeleiden patiënten bij de lichamelijke, psychische en sociale problemen als gevolg van hun ziekte. Ook spelen verpleegkundigen een belangrijke rol bij het voorkomen van (problemen door) ziekte door middel van voorlichting en adviezen. Het feit dat de HBO-Verpleegkundige deel uitmaakt van een complexe (academische) zorgorganisatie waarbinnen in een multidisciplinair team wordt samengewerkt, stelt hoge eisen aan het professioneel functioneren. Deze vereisten weerspiegelen zich in de onderhavige visie op het verpleegkundig beroep, die, op haar beurt, nauw aansluit op het door Leistra, e.a. (Beroepsprofiel van de verpleegkundige. Maarssen, 2000) beschreven beroepsprofiel. In dat profiel worden drie verpleegkundige taken beschreven waar de opleiding zich op richt: zorgvragergebonden taken; organisatiegebonden taken; professiegebonden taken. De opleiding noemt zich ambitieus. Op onderdelen zijn in de opleiding verbeteringen noodzakelijk, zo geeft de opleiding in haar Management Review aan. Dit geldt met name voor de hoge werkdruk en het tegenvallende propedeuserendement. Docenten van HBO-V ervaren hoge werkdruk en, hoewel zich dit niet in ziekte uit, vraagt dit om een structurele oplossing. Deze heeft de opleiding gevonden door een verbeterde roostering en een efficiëntere programmering van het onderwijs. De eerste effecten hiervan verwacht de opleiding in het nieuwe studiejaar. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 5

6 Ook behoeft het propedeuserendement verbetering. In de afgelopen periode is het propedeutisch programma van de opleiding zwaarder en daardoor moeilijker geworden. Deze verzwaring van het curriculum heeft de opleiding doorgevoerd naar aanleiding van de vraag vanuit het werkveld om meer professionaliteit. De verzwaring heeft geleid tot een daling van het rendement in de propedeuse. Naast het streven van de opleiding deze twee elementen te verbeteren is zij vooral gericht op de verdere ontwikkeling van met name het opleidingsprogramma en de kwaliteitszorg. Dit heeft, naar het oordeel van het auditteam, tot goede resultaten geleid. Op een enkel onderdeel zelfs (zie daarvoor de bevindingen bij facet 2.2.) tot een uitzonderlijk goed resultaat. Om het gekozen profiel van de opleiding scherp aan te zetten, heeft de opleiding besloten om het programma van AGZ, GGZ, en MGZ verder te ontwikkelen door middel van minoren. Ook wordt het buitenschools curriculum verder ontwikkeld. Op het gebied van de kwaliteitszorg zet de opleiding de komende twee jaar in op een kwaliteitssysteem volgens het INK-managementmodel. In december 2006 verwacht de opleiding beleidsvoornemens te hebben vastgesteld over ontwikkelingen als het identificeren van talentvolle studenten, individuele leerroutes, snelle doorstroomtrajecten naar beroeps- of wetenschapsgerichte masteropleidingen en begeleidingstrajecten voor relatief moeilijk lerende studenten Visitatierapport Met zorg gewogen De visitatiecommissie geeft in het rapport Met zorg gewogen (Den Haag, 2002) een overzicht van haar bevindingen naar aanleiding van een bezoek aan de opleiding op 14 en 15 juni De commissie geeft de opleiding een aantal aanbevelingen waaronder de ontwikkeling van een samenhangend en competentiegericht curriculum, verbetering van de bewaking van de relevantie van de eindkwalificaties van de afgestudeerden, beleid ontwikkelen op het gebied van eerder verworven competenties en deficiënties, het personeelsbeleid op meer gestructureerde wijze vormgeven, de externe oriëntatie, zoals ingezet, verder versterken en de studiebegeleiding op systematischer wijze inrichten. Hoewel de opleiding ten tijde van de visitatie beschikte over een evaluatiecyclus, adviseerde de commissie de opleiding het kwaliteitszorgsysteem verder uit te bouwen en te zorgen voor een adequate borging. De wetenschappelijke oriëntatie van de opleiding diende verbeterd te worden: docenten waren weliswaar alert op wetenschappelijke ontwikkelingen middels contacten met het werkveld en bestudering van literatuur, maar deze worden niet op systematische wijze en in onderling overleg in het onderwijs ingebracht. De opbouw en de inhoud van het curriculum werden als voldoende relevant beschouwd, gelet op de voorbereiding op de beroepsuitoefening. Ook de eigen visie van de opleiding op het beroep en het beroepenveld waarvoor wordt opgeleid. worden door de commissie als duidelijk en adequaat beschouwd. De opleiding komt in voldoende mate tegemoet aan de eisen die aan afgestudeerden mogen worden gesteld. De commissie geeft in haar rapport aan dat de inhoud van het opleidingsprogramma. voldoende aanknopingspunten bood om aan de hand van een helder kader de nodige aanpassingen te kunnen doen. De inzet van het onderwijsteam leidt bij de visitatiecommissie tot de overtuiging.dat dit een goede basis biedt voor de taak waarvoor men zich gesteld ziet. De commissie heeft er vertrouwen in, dat men erin zal slagen het onderwijs door de voorgenomen herziening een nieuwe impuls te geven. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 6

7 Het auditteam heeft in haar documentanalyse en tijdens de visitatie expliciet de resultaten meegenomen uit het rapport van de voormalige visitatiecommissie. Dat wil zeggen: gekeken is naar de mate waarin de opleiding er de afgelopen vijf jaar in geslaagd is verbetering door te voeren op die onderdelen die door de visitatiecommissie als onvoldoende werden beoordeeld Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingsvarianten is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de opleiding (voltijd en duaal) geldt het volgende: de opleiding HBO-Verpleegkunde heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling tenminste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld, dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een verpleegkundeopleiding op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit referentiekaderkader in zijn beoordeling betrokken. Zie onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de opleiding HBO-V aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Visitatierapport Met zorg gewogen (zie 1.4); Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en positie in de markt; - interne organisatie; - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen; - ontwikkelingen in het beroepenveld; - beroeps- en opleidingsprofielen; - (validatie) eindkwalificaties; - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan; - werkvormen; - toetsing en beoordeling; - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid; - internationalisering; - instroombeleid; - studiebegeleiding; - onderwijsrendement. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 7

8 Op basis van de door de opleiding HBO-V aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van beide opleidingsvarianten die overigens sterke gelijkenis vertonen. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen uit het verpleegkundig en medisch domein, één student alsmede één lead auditor en één auditor onderwijs tevens secretaris, beiden vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van studievoortganggesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding(-en) werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 1 Visitatie heeft op 27 september 2006 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 8

9 Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 9

10 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: De heer drs. W. G. van Raaijen De heer prof. dr. G.G.M. Essed De heer dr. C.P. van der Schans Mevrouw J. Scholthof De heer drs. R.F.H.M. Stapert Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding HBO-Verpleegkunde noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De voorzitter van het auditteam, de heer Van Raaijen, kan bogen op een jarenlange auditervaring als lead auditor binnen en buiten het hoger onderwijs. De heer Essed is als gynaecoloog verbonden aan het Academisch Ziekenhuis Maastricht en als hoogleraar Methodiek van het Klinisch Onderwijs aan de Universiteit Maastricht. Als werkvelddeskundige heeft hij zich in zijn beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. De heer Van der Schans heeft op grond van zijn ervaring en positie in het werkveld en onderwijs een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals op het terrein van verpleegkunde op HBO-niveau. Hij is thans onder andere verbonden aan de Hanzehogeschool als Lector Transparante Zorgverlening. Bovendien hebben beide vak- en werkvelddeskundigen de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. De onderwijsdeskundige en secretaris, de heer Stapert, heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Stapert heeft in zijn huidige en vorige functies een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. Mevrouw Scholthof heeft als studentlid deelgenomen aan de audit. Zij heeft in het studiejaar Geneeskunde gestudeerd aan de (toenmalige) Katholieke Universiteit Nijmegen. Zij studeert sedert 2003 Verpleegkunde aan de Saxion Hogeschool IJsselland in Deventer. Sinds 2002 heeft zij een aantal stages afgerond binnen (para)medische instellingen. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie Verpleegkunde datum 27 september 2006 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 10

11 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen HBO-V voltijd en duaal De opleiding HBO-V (zowel de voltijd al de duale variant) heeft als doelstelling studenten op te leiden tot verpleegkundigen op HBO-niveau. De omschrijving van verplegen die de opleiding hierbij hanteert, luidt als volgt: Verplegen is het beroepsmatig ondersteunen en beïnvloeden van de vermogens van de zorgvrager bij feitelijke of potentiële reacties op gezondheids- en/of daaraan gerelateerde bestaansproblemen en op behandeling of therapie, om het evenwicht tussen draagkracht en draaglast te handhaven of te herstellen. Deze omschrijving is voor beide opleidingsvarianten het uitgangspunt geweest voor de ontwikkeling van een eigen visie op het beroep van de HBO-Verpleegkundige. De opleiding onderscheidt in het verplegen drie verpleegkundige taakgebieden: zorgvragergebonden taken, organisatiegebonden taken en professiegebonden taken. Deze worden verbonden met de vijf verpleegkundige beroepsrollen: zorgverlener, regisseur, ontwerper, coach en beroepsbeoefenaar. In de visie van HBO-V omvat de verpleegkundige zorgverlening zowel ziektekundige als ziekenkundige aspecten. Hiermee wordt bedoeld dat verpleegkundigen zowel over brede en diepgaande vakkennis moeten beschikken als over een houding en vaardigheden om zich op de ervaringen en de betekenisverlening van de patiënt te kunnen richten. Deze systematiek is door het management en de docenten van HBO-V vastgesteld in samenspraak met vertegenwoordigers van de praktijkinstellingen waarmee de opleiding samenwerkt. Deze praktijkvertegenwoordigers komen regelmatig bijeen in de Verpleegkundige Onderwijsraad (VOR). Uit de verslagen van de VOR blijkt dat de raad: de opleiding informeert over ontwikkelingen in werkveld en beroep; gevraagd en ongevraagd advies uitbrengt over doelstellingen, inhoud en kwaliteit van het curriculum, mede op basis van de landelijke opleidingskwalificaties; evalueert of en in hoeverre de (deel)kwalificaties en competenties nog relevant zijn en voldoen aan de (landelijke en hogeschoolspecifieke) opleidingskwalificaties; evalueert of de eindkwalificaties voldoen aan de generieke HBO bachelor-kwalificaties; adviseert over instroom en doorstroom van studenten. De opleiding heeft de beroepscompetenties in nauwe samenspraak met de VOR vertaald naar leerinhoud. Door deze samenwerking met de praktijk heeft de opleiding op gedegen wijze garanties ingebouwd voor de actualiteit van (i) de opleidingsdoelen, (ii) de competenties waarnaar in die doelen wordt verwezen en (iii) de leerinhouden. Dit geldt voor beide varianten in dezelfde mate. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 11

12 Het onderwijs van de opleiding HBO-Verpleegkunde (voltijd en duaal)is overigens ook en uitdrukkelijk gebaseerd op het landelijk vastgestelde competentieprofiel Met het oog op de toekomst, dat door alle HBO-V-opleidingen in samenwerking met het werkveld is ontwikkeld. In aansluiting op de kwalificatie-eisen van zorginstellingen en op actuele maatschappelijke ontwikkelingen staat beschreven op welke wijze HBO- Verpleegkundigen zich in de praktijk kunnen onderscheiden van andere verpleegkundigen. De genoemde publicatie bevat voorts een beschrijving van de kerncompetenties voor alle HBO-Verpleegkundigen. Daarnaast is een aantal beroepscompetenties beschreven voor verschillende zorgcategorieën, ten behoeve van de afstudeerdifferentiaties. Daarbij wordt gekeken naar de gevolgen die deze afstudeerdifferentiaties hebben voor de HBO-V-opleidingen. Bij het opstellen van het competentieprofiel en de set competenties is gebruik gemaakt van expertise binnen en het buiten het hoger onderwijs. Zo hebben namens Geestelijke Gezondheidszorg en Verslavingszorg (GGZ) Nederland een aantal personen zitting gehad binnen de stuurgroep die zowel het profiel als de competenties ontwikkeld hebben. Drie personen in de stuurgroep waren afkomstig uit het hoger onderwijs en HBO-Raad. Daarnaast zijn een begeleidingsgroep en een projectgroep betrokken geweest bij de ontwikkeling van het profiel en de competenties. Een belangrijk element in het op deze wijze totstandgekomen opleidingsprofiel is de sterke nadruk die de Amsterdamse opleiding legt op evidence based practice die dan ook een prominente plaats heeft gekregen in het curriculum. Als uitgangspunt voor het opstellen van de beroepscompetenties HBO-V, zoals geformuleerd in het document Beroepscompetenties van de HBO-GGZ Verpleegkundige, dienden de beroepscompetenties uit: Pool e.a. (NIZW/Utrecht, 2001). Met het oog op de toekomst. Beroepscompetenties van HBO- Verpleegkundigen. Daarnaast is gebruik gemaakt van additionele documenten zoals: GGZ Nederland, HBO-Raad. (z.j.) Beroepscompetenties van de HBO GGZ-verpleegkundige. Verenigde Academische Ziekenhuizen. (2003). Jij maakt het verschil Beroepscompetenties voor HBOopgeleide verpleegkundigen (bachelors) in Universitair Medische Centra. Leistra, E., Liefhebber, S., Geomini, M., Hens, H. (1999). Beroepsprofiel van de verpleegkundige, Elsevier/De Tijdstroom en LCVV. Wat betreft de internationale component van de opleiding geldt, dat binnen het internationale Socratesprogramma via het zogeheten Tuning-project gewerkt wordt aan het vaststellen van Europese beroepscompetenties. De opleiding participeert in een back-up groep voor dit project: TENN (Thematic European Nursing Network for Excellence in Nursing). De rol van TENN in het Tuning-project is die van een klankbord voor voorstellen en concepten van de door Tuning geformuleerde verpleegkundige beroepscompetenties. Door te participeren in dit internationale netwerk is de internationale inbedding van de eindkwalificaties gegarandeerd. Internationalisering komt voorts tot uiting in het minorprogramma Global Nursing, dat samen met o.a. het Koninklijk Instituut voor de Tropen wordt vormgegeven. Belangrijke accenten van dit minorprogramma zijn: tropengeneeskunde, tropenverpleegkunde, ontwikkelingssamenwerking, mensenrechten, vluchtelingenproblematiek en culturele antropologie. Deze minor wordt in de Engelse taal gedoceerd, en past in het beleidsplan internationalisering van de HvA. Conform het internationaliseringsbeleid van de HvA wordt de studenten van de minor de mogelijkheid geboden tot internationale stages. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 12

13 Ten slotte: de opleiding HBO-V richt zich op het opleiden van verpleegkundigen die in een moderne arbeidsorganisatie kunnen functioneren. De opleiding houdt rekening met de actuele maatschappelijke context en met de multiculturele aspecten. Voor het cursusjaar wordt samen met de gemeente Almere en de opleiding Huisartsgeneeskunde van het AMC, door een aantal docenten gewerkt aan de ontwikkeling van de domeinspecifieke minor MGZ. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet als goed en wel op grond van de volgende observaties die op beide varianten betrekking hebben: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten rechtstreeks aan bij de eisen die op landelijk niveau door vakgenoten binnen het domein worden gesteld aan de betreffende opleiding; de eindkwalificaties sluiten direct aan bij de eisen die op landelijk niveau door de beroepspraktijk aan de betreffende opleiding worden gesteld; de hierboven bedoelde op landelijk niveau overeengekomen en door het werkveld gevalideerde beroepscompetenties zijn, naar het oordeel van het auditteam, een goede afspiegeling van de ontwikkelingen binnen het domein; de Amsterdamse profilering (evidence based practice) betekent een belangrijke en voor het werkveld zeer relevante verbreding èn verdieping van de opleiding; de Amsterdamse profilering is op zorgvuldige wijze in samenspraak met het regionale werkveld tot stand gekomen; de actieve participatie van de opleiding in diverse internationale samenwerkingsverbanden laat zien, dat de opleiding zich ook richt op internationale ontwikkelingen en deze in haar programma incorporeert. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 13

14 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen In 2004 is bij de opleiding HBO-V een nieuw curriculum geïmplementeerd. Sindsdien gelden de HBOkernkwalificaties als norm voor de (deel-)kwalificaties in het curriculum. Tijdens het eerste en tweede studiejaar geeft de curriculumcommissie in haar opdrachten tot onderwijsontwikkeling expliciet aan welke HBO-kernkwalificaties in het te ontwikkelen studieonderdeel aan de orde komen. De kernkwalificaties staan ook vermeld in de studiehandleidingen van het 1e en 2e studiejaar. Een matrix met HBO-kernkwalificaties voor deze twee jaar is in het document Opleidingsplan HBO-V opgenomen. In het portfolio dienen de studenten hun ontwikkeling ten aanzien van deze kernkwalifcaties te beschrijven en te verantwoorden. Vanaf het derde opleidingjaar worden de HBOkernkwalificaties niet meer afzonderlijk in studiehandleidingen vermeld. Het HBO-niveau van de student en dus de ontwikkeling ten aanzien van de HBO-kernkwalificaties, moet blijken binnen de beroepscompetentieontwikkeling. De landelijke beroepscompetenties voor de HBO-Verpleegkundige bepalen in deze fase rechtstreeks het te behalen niveau. Uit het eerder genoemde Opleidingsplan HBO-V blijkt dat de curriculumopbouw wordt bepaald door deze landelijk vastgestelde beroepscompetenties. Het auditteam heeft de set competenties van de opleiding bestudeerd om te bepalen of deze beantwoorden aan het niveau bachelor zoals weergegeven in de zogeheten Dublin Descriptoren. Uit het opleidingsplan van de opleiding HBO-V en het document waarin de landelijke opleidingscompetenties beschreven zijn, blijkt dat de opleiding in de eindkwalificaties/competenties de Dublin Descriptoren heeft geïncorporeerd. Dit betekent: Kennis van en inzicht in: de verplegingswetenschappen, in het bijzonder de verpleegkundige methodieken, verpleegkundig diagnosticeren, resultaten van verpleegkundige interventies, belevingsgerichte zorg, wetenschappelijk getoetste richtlijnen, meer specifiek bijvoorbeeld de richtlijnen van het Centraal Beleidsorgaan (CBO) en het Landelijk centrum voor Verpleging en Verzorging; elementaire delen van de vakgebieden natuur- en medische wetenschappen: farmacologie, epidemiologie, voedingsleer / diëtetiek, anatomie / fysiologie, pathologie / ziekteleer, psychopathologie / psychiatrie sociale -, gezondheids - en gedragswetenschappen: preventie / patiëntenvoorlichting, maatschappelijke invloeden op de gezondheid (zoals ongelijkheid, vergrijzing, grote steden problematiek), culturele invloeden op de gezondheid, psychologie en gezondheid (modellen van gezondheid en ziekte), ontwikkelingspsychologie; ethiek en recht: gezondheidsrecht, onderwerpen gerelateerd aan zingeving en morele vraagstukken (integriteit), levensbeschouwing, zorg en het centrale belang van de patiënt / cliënt; wet- en regelgeving, zoals Beroepscodes NU 91 voor de verpleging, WGBO, BIG, wijzigingen BOPZ, modernisering AWBZ, WMO, kwaliteitswet zorginstellingen, klachtrecht. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 14

15 Toepassen van kennis en inzicht in: een zorgplan kunnen opstellen, waarbij de afgestudeerde de juiste richtlijnen en protocollen selecteert met oog voor de individuele behoeften van de patiënt en dat voorzien is van nauwkeurige interventies en waarvan afgestudeerde de verpleegkundige de resultaten kan verantwoorden; de patiënt zodanig van informatie kunnen voorzien dat hij gefundeerde keuzes kan maken; kunnen toetsen of patiënten, cliënten en of verzorgenden voldoende informatie ontvangen op basis waarvan overeenstemming over de zorg kan plaatshebben; persoonlijke werklast en tijd effectief kunnen beheersen; kunnen handelen in (acute) levensbedreigende situaties en in acute crisissituaties van de cliënt; de kwaliteit van de individuele zorgverlening kunnen bewaken, binnen de eigen organisatie kunnen bewaken en binnen de zorgketen; verpleegkundige kwaliteitscriteria en meetinstrumenten kunnen ontwikkelen; tot zelfreflectie en collegiale dialoog over het professionele handelen in staat zijn; inhoudelijke bijdrage kunnen leveren aan het ontwikkelen van nieuwe zorgvormen in multidisciplinair verband. Oordeelsvorming kwalitatieve en kwantitatieve data accuraat kunnen analyseren, interpreteren en documenteren; eenvoudige wetenschappelijke literatuur kunnen analyseren, de essentie van wetenschappelijke literatuur kunnen formuleren en dit in eigen handelen kunnen integreren; een beargumenteerde mening kunnen geven over de evidentie in onderzoeksartikelen; de validiteit van resultaten in onderzoeksartikelen kunnen bepalen; relevantie kunnen vaststellen van de resultaten in onderzoeksartikelen voor de patiëntengroep van de afgestudeerde en de toepasbaarheid kunnen beoordelen van resultaten in onderzoeksartikelen voor de patiëntengroep van de afgestudeerde; risico s kunnen beoordelen van individuele patiënten, waarbij betrokken worden sociale, culturele en psychologische factoren en lichamelijk of fysiek onderzoek; fysieke, cognitieve en sociale bekwaamheden van het individu kunnen beoordelen in alle fasen van ontwikkeling, met bijzondere aandacht voor veranderingen naarmate de leeftijd vordert. Communicatie: kunnen communiceren met patiënten uit andere culturen en met patiënten die de Nederlandse taal beperkt beheersen; specifieke vaktaal en terminologie kunnen omzetten in gangbaar taalgebruik voor de patiënt en diens familie of begeleiders; adequaat kunnen communiceren met artsen in situaties van het levenseinde van de patiënt; adequaat kunnen communiceren met de agressieve patiënt; adequaat kunnen anticiperen op agressief gedrag; helder, nauwkeurig en relevant geschreven producten kunnen leveren over de zorgrelatie, de zorginhoud en het zorgproces met alle betrokkenen in die zorgrelatie; effectieve werkrelaties kunnen aangaan en aanhouden binnen een interdisciplinair team. Leervaardigheden kunnen participeren in de ontwikkeling en vaststelling van protocollen en richtlijnen; in praktijkgericht verplegingswetenschappelijk onderzoek kunnen participeren. Participeren wil zeggen: delen van praktijkgericht onderzoek kunnen uitvoeren, zoals bijvoorbeeld een onderzoeksopzet maken, theoretische onderbouwing kunnen leveren en onderzoeksresultaten kunnen analyseren; initiatieven kunnen nemen over innovatie en verandering in de verpleegkunde en gezondheidszorg; een leerhouding van een leven lang leren kunnen ontwikkelen; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 15

16 klinisch kunnen redeneren, dat wil zeggen eigen observaties en interpretaties kunnen koppelen aan kennis die de afgestudeerde tijdens de studie heeft opgedaan om vervolgens systematisch te beredeneren welke volgende stap moet worden genomen. De opleiding heeft de Dublin Descriptoren ook in de studiegids verder uitgewerkt onder HBOkernkwalificaties. Hierdoor zijn studententen op de hoogte van de kwalificaties die zij bij het succesvol afronden van de opleiding bereikt dienen te hebben. Gelet op de eisen die thans aan HBO-verpleegkundigen worden gesteld heeft de opleiding vanaf het cohort 2004 het opleidingsprogramma van beide varianten verzwaard. Zo is de kennis op medisch gebied uitgebreid (Anatomie, Fysiologie, Pathologie) alsmede de studieonderdelen op de terreinen Psychopathologie, Evidence based practice en Klinisch Redeneren (studiehandleidingen). Om te voorkomen dat er een te groot verschil ontstaat tussen de cohorten vanaf 2004 en de daaraan voorafgaande cohorten, heeft de opleiding de hier genoemde aanpassingen zoveel mogelijk verwerkt zijn in de programma s van de oudere cohorten (bijvoorbeeld door voor hen extra cursussen Anatomie, Fysiologie en Pathologie in het derde opleidingsjaar te programmeren). Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet als goed en wel op grond van de volgende observaties, die betrekking hebben op beide varianten: de eindkwalificaties van de opleiding bevatten alle elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben en wel met een bereik en diepgang die overeenkomen met het niveau waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen; de opleiding heeft de Dublin Descriptoren zorgvuldig uitgewerkt naar deelcompetenties; de opleiding heeft de Dublin Descriptoren en de nadere uitwerking daarvan in deelcompetenties, aantoonbaar in een rechtstreeks verband gebracht met het opleidingsprogramma en de daarbinnen gehanteerde werkvormen. Sterk punt acht het auditteam, dat beide varianten elke afzonderlijke Dublin Descriptor aantoonbaar als referentiepunt hanteren, waardoor alle opleidingskwalificaties direct herleidbaar zijn tot de internationaal geaccepteerde bachelorkwalificaties. Iets, wat bovendien op programmaniveau zichtbaar wordt gemaakt, zo blijkt uit de programmabeschrijving. Anders gezegd, de internationaal geaccepteerde bachelorkwalificaties zijn ook in het programma van beide varianten verankerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 16

17 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie hbo kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger Onderwijs Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties van de opleiding beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening (zie onder facet 1.1.) en sluiten aantoonbaar aan (zie onder facet 1.2.) bij de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven dat de beide varianten van de opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. De opleiding heeft de Dublin Descriptoren rechtstreeks in verband gebracht met het voltijd- en duale programma en met de daarin gehanteerde werkvormen. Via de competentiematrix wordt dit verband expliciet en inzichtelijk gemaakt. Op deze wijze heeft de opleiding voor beide varianten de dimensie hoger onderwijs aantoonbaar in het programma verankerd. Beroepsonderwijs De competenties van de opleiding zijn geformuleerd in termen van beroepscompetenties van een beginnende beroepsbeoefenaar die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd zowel landelijk als (via de VOR) regionaal. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het werkveld geborgd. Anders gezegd: de opleiding is een beroepsopleiding. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet als goed en wel op grond van de volgende observaties, die betrekking hebben op beide varianten: de opleiding heeft de eindkwalificaties rechtstreeks, volledig en op zorgvuldige wijze ontleend aan de door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofiel. (Zie onder facet 1.1.); in de van dit beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke kwalificaties en competenties wordt ook het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar expliciet geformuleerd; de opleiding heeft de relatie tussen enerzijds inhoud, bereik en niveau ( zie onder facet 1.2.) van de eindkwalificaties en anderzijds het programma en de gehanteerde werkvormen volledig en inzichtelijk in kaart gebracht en daaruit blijkt, dat de opleiding het landelijk overeengekomen beroepsprofiel in haar programma heeft verankerd en daarbij ook het beroepenveld (de VOR) heeft betrokken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 17

18 SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor beide opleidingsvarianten als voldoende. De opleiding heeft goed zicht op de ontwikkelingen in beroepspraktijk en zij heeft haar inzicht qua bereik, thematiek en diepgang op voortreffelijke wijze vertaald naar opleidingsdoelstellingen (en naar programmaonderdelen!) waarbij zij het werkveld uitdrukkelijk heeft betrokken. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel alle facetten van het onderwerp Doelstellingen Opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie onder E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam deze kwalificatie als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 18

19 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen In 2003 is de Amsterdam School of Nursing (ASN) opgericht waarin onderwijs en praktijk nauw samenwerken. Daarnaast is een overlegstructuur ingesteld, de Verpleegkundige Onderwijs Raad, en het Overleg Duaalpartners (werkgevers die duale studenten in dienst hebben) die er zorg voor dragen dat tussen het personeel van de opleiding en praktijkvertegenwoordigers een constante uitwisseling van ervaringen en informatie plaatsvindt. Consequenties die voortvloeien uit dit overleg voor het onderwijs, de onderwijsorganisatie en studenten worden besproken en bediscussieerd in het wekelijkse jaarcoördinatorenoverleg, in het maandelijkse medewerkersoverleg en met de opleidingscommissie. Uit de documentatie blijkt overduidelijk, dat de HBO-V-opleiding zich op de hoogte stelt van ontwikkelingen in het werkveld, in het bijzonder via de Verpleegkundige Onderwijs Raad VOR en dat de interactie met de praktijk de kern vormt van het onderwijsleerproces. De competenties en het programma van de opleiding zijn duidelijk gebaseerd op de beroepspraktijk. Het studieprogramma is vormgegeven op basis van landelijk gevalideerde competenties. Daarnaast bestaan contacten met het werkveld ook uit persoonlijke, meer informele, banden van het docentenkorps van de opleiding HBO-V met het werkveld en uit formele contacten die voortkomen uit de stages van de studenten. Door de opleiding wordt er aantoonbaar naar gestreefd, zo is het auditteam gebleken, docenten aan te trekken die deels in de praktijk werkzaam zijn of recentelijk in deze praktijk werkzaam zijn geweest. De opleiding heeft, zo blijkt uit het studieprogramma, een omvangrijke buitenschoolse component die gevolgd wordt door een uitgebreide stage. In het studieprogramma komt de beroepsgerichtheid tot uitdrukking in alle onderdelen theorievakken en het buitenschools programma. De stagestructuur van de voltijdopleiding (1 e jaar: 10 weken; 2 e, 3 e en 4 e jaar telkens 20 weken) zorgt er voor dat de student rechtstreeks en in ruime(!) mate geconfronteerd wordt met de beroepspraktijk. Maar ook de relaties in het binnenschoolse curriculum met de beroepspraktijk zijn de afgelopen jaren sterk verbeterd. De advisering vanuit de VOR heeft geleid tot aangepaste programmering van cursussen en trainingen. Zo is de training verpleegtechnische vaardigheden via een bijstelling verzwaard en opnieuw geprogrammeerd. Ook de trainingen communicatieve vaardigheden zijn bijgesteld en opnieuw geprogrammeerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 19

20 Een en ander geldt, mutatis mutandis, ook voor de duale variant waar studenten naast het leren op de leerwerkplaats (corresponderend met 125 EC s) in het 3 e jaar een additionele stage van zes weken lopen in een medisch subdomein anders dan dat van de leerwerkplaats. Uit de door het auditteam bestudeerde documentatie blijkt, dat het studieprogramma van beide varianten zich kenmerkt zich door een doorlopende praktijkleerlijn. Via de stages en de afstudeeropdracht komen de studenten frequent en direct in aanraking met de klinische beroepspraktijk. Gedurende de stage binnen een klinische omgeving ontwikkelen zij hun vaardigheden en passen hun kennis toe in de praktijk van alledag. Dit leidt tot een hoge mate van integratie van kennis, vaardigheden en houding. Hierbij worden studenten in meer (propedeuse) of mindere (afstudeerfase) mate gestuurd door werkbegeleiders. De relatie van de opleiding met de beroepspraktijk, zo blijkt uit de documentatie, realiseert de opleiding op de volgende wijze: Het onderwijsprogramma wordt in de achtereenvolgende studiefasen grotendeels vormgegeven vanuit actuele beroepsproblemen. In de propedeuse wordt frequent gebruik gemaakt van patiëntencasuïstiek, dit gebeurt ook in cursussen waarin de studenten basiskennis leren, zoals psychopathologie. Naarmate de opleiding vordert, worden beroepsproblemen ook in andere vormen gepresenteerd, bijvoorbeeld als projectopdracht of casestudy. De beroepsproblemen waar de student mee geconfronteerd wordt, sluiten zoveel mogelijk aan bij actuele ontwikkelingen. Zo zijn er projectopdrachten over ketenzorg, preventie, klinische paden en sociale steunsystemen. Het afstudeerprogramma bestaat uit een externe opdracht. Hierbij verwerven de studenten een opdracht tot zorgverbetering van een opdrachtgever uit de beroepspraktijk. Opdrachten dienen te voldoen aan specifieke criteria. Zo moet de opdracht leiden tot een kwaliteitsverbetering van het primaire proces. De criteria zijn studenten bekend via het afstudeerproject dat in de studiehandleiding is opgenomen. Twee docenten screenen de opdrachten aan de hand van de criteria voordat de studenten toestemming krijgen de opdracht aan te nemen. Op kleine schaal wordt geëxperimenteerd met het uitvoeren van projecten binnen een ziekenhuisafdeling. Via leerwerkplaatsen in het Academisch Medisch Centrum combineert een aantal studenten praktijk en theorie binnen de muren van een ziekenhuisafdeling. Docenten van de opleiding en verpleegkundigen van het AMC werken nauw samen bij het starten, inrichten en opdoen van ervaring met een leerwerkplaats. Bij de leerwerkplaats vormt het handelen van de student het uitgangspunt voor het onderwijs. Theorie wordt gekoppeld aan praktijksituaties van de leerwerkplaats, waardoor er een krachtiger integratie van theorie en praktijk plaatsvindt. De leerwerkplaats is in 2006 positief geëvalueerd, zo blijkt uit de Notitie Leerwerkplaats en evaluatie. De HBO-V-opleiding maakt zeer frequent (gemiddeld ca 40 per jaar) gebruik van gastdocenten uit de praktijk. Binnen het Instituut Verpleegkunde is het lectoraat Evidence-Based Nursing bij het Instituut Verpleegkunde ondergebracht. Eén van de doelstellingen is het verder uitbouwen van het Evidence Based-profiel van HBO- V. Inmiddels zijn resultaten geboekt: in de eerste drie opleidingsjaren is in elk jaar een cursus Evidence Based Practice opgenomen. Onderwijs op dit terrein voor het laatste studiejaar wordt ontwikkeld. In het derde en vierde opleidingsjaar werken de studenten volgens de principes van Evidence Based Practice in de cursussen Klinisch Redeneren. Het Evidence Based-profiel van de opleiding zal verder in het vierde jaar van het programma geïmplementeerd worden. Mede dankzij dit lectoraat heeft de HBO-V opleiding haar contacten met het werkveld geïntensiveerd en -daardoor- het Evidence Based profiel krachtig kunnen ontwikkelen. Het auditteam is daar zeer over te spreken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding HBO-Verpleegkunde - Hv A 20