Jaarverslag 2014 Nazorg ex-gedetineerden Katwijk

Transcriptie

1 Jaarverslag 2014 Nazorg ex-gedetineerden Katwijk Stichting Kocon Katwijk, juni 2015

2 Colofon Auteurs: Albert van der Plas en Thea Guijt Contactpersonen: Albert van der Plas, Thea Guijt, Uitgiftemaand: Juni 2015 Uitgever: Stichting Kocon Downloaden:

3 Inhoudsopgave Voorwoord... 2 Inleiding... 3 Samenvatting Verloop in Bezoek aan gedetineerden in de PI en (24)... 8 Niet bezocht tijdens detentie in de PI (8) Omvang en kenmerken gedetineerden Omvang en kenmerken (31 unieke personen) Recidive 2014: 6% Detentieduur Overzicht spreiding van de plaatsingen in een PI (9 verschillende) Gegevens vijf basisvoorwaarden Identiteitsbewijs (ID) Inkomen en werk Huisvesting / onderdak Schulden Zorg Conclusie en aanbevelingen Bijlagen Bijlage 1 Voorgeschiedenis Nazorg ex-gedetineerden Katwijk Bijlage 2 Organisatie en werkwijze Bijlage 3 Landelijke cijfers Bijlage 4 Lijst met begrippen en afkortingen... 37

4 Voorwoord In dit jaarverslag staan de uitkomsten van de nazorgactiviteiten voor ex-gedetineerden uit de gemeente Katwijk gedurende de periode 1 januari 2014 tot en met 31 december Met dit verslag legt het bestuur van de Stichting Kocon inhoudelijke verantwoording af. Op 3 maart 2011 is de lokale aanpak voor nazorg aan volwassen ex-gedetineerden in de gemeente Katwijk gestart met een tweejarige pilot. Sinds januari 2013 heeft deze lokaal ontwikkelde aanpak een structureel karakter. Met grote gedrevenheid, inspiratie en inzet is er ook in 2014 door alle betrokkenen samengewerkt om de recidive zo veel als mogelijk te beperken, waardoor de maatschappelijke veiligheid wordt bevorderd. De Katwijkse aanpak voor de vervolgzorg van ex-gedetineerden waarin maatwerk en een persoonlijke benadering het uitgangspunt vormden was ook in 2014 succesvol. Het recidivecijfer in 2014 is: 6%. In getallen: 33 detenties van 31 personen; bij twee personen was sprake van een recidive. Namens het bestuur van Stichting Kocon, Nico van der Stel (voorzitter) Albert van der Plas (portefeuillehouder nazorg ex-gedetineerden) Pagina 2

5 Inleiding Het bieden van nazorg aan ex-gedetineerde inwoners is een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Over de manier waarop gemeenten en het Gevangeniswezen van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) die terugkeer vormgeven, zijn afspraken gemaakt in het Convenant Re-integratie van (ex-) gedetineerden. 1 Voor het uitvoeren van de nazorgtaken, startte de gemeente Katwijk 2 in maart 2011 met de tweejarige Pilot Nazorg (ex) gedetineerden Katwijk in nauwe samenwerking met Platform en Stichting Kocon (verder kortweg: Kocon). Na een proefperiode van 22 maanden is door het gemeentebestuur van Katwijk besloten dat de resultaten van de proefperiode zo positief en veelbelovend waren, dat de aanpak zoals opgezet vanuit de Pilot Nazorg ex-gedetineerden met ingang van januari 2013 een structureel karakter kon krijgen. Doel en werkwijze Doel van de nazorg aan ex-gedetineerden is het terugdringen van recidive waardoor de veiligheid in de samenleving wordt bevorderd. De gemeente Katwijk wil (ex)gedetineerde inwoners motiveren om hun leven een andere wending te geven en biedt hulp aan, onder meer bij de vijf basisvoorwaarden voor re-integratie zoals vermeld in het convenant en de handreiking voor re-integratie van ex-gedetineerden 3 : 1. een geldig identiteitsbewijs (identiteitskaart of paspoort); 2. onderdak na ontslag uit detentie; 3. inkomen uit werk of een (tijdelijke) uitkering om na ontslag uit detentie in het eerste levensonderhoud te kunnen voorzien, en indien arbeid niet beschikbaar is, een vorm van dagbesteding; 4. inzicht in schuldenproblematiek; 5. het vaststellen van zorgbehoeften en (indien van toepassing) het zorgen voor een passende indicatie en het realiseren van (continuïteit van) zorg. De uitvoering van de nazorg ligt in handen van het Nazorgteam. Binnen dit team werkt de gemeentelijke nazorgcoördinator nauw samen met medewerkers verbonden aan Kocon. De nazorgcoördinator ontvangt van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) de meldingen van detentie, waarop de trajectbegeleiders de desbetreffende gedetineerden binnen vijf werkdagen bezoeken in de gevangenis. Zij inventariseren welke hulp de gedetineerden nodig 1 In 2009 ondertekenden de toenmalige staatssecretaris van Justitie en de bestuursvoorzitter van de VNG het Samenwerkingsmodel Nazorg volwassen (ex-) gedetineerde burgers gemeenten Justitie. In juni 2011 is dit samenwerkingsmodel geactualiseerd. In december 2014 werd het model herzien in het Convenant Re-integratie van (ex-)gedetineerden. 2 De gemeente Katwijk bestaat uit een samenvoeging van de voormalige gemeenten Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg en heeft per 1 januari 2015: inwoners. Bron: Kerngegevens gemeente Katwijk 3 Bron: Handreiking bij Convenant re-integratie, De handreiking geeft informatie over verantwoordelijkheden, wet- en regelgeving en (lokaal) ontwikkelde praktijkvoorbeelden. Pagina 3

6 hebben op het gebied van de basisvoorwaarden zodat ze weer kunnen re-integreren in de samenleving. Als er meer begeleiding en zorg nodig is, dragen de trajectbegeleiders de ex-gedetineerde tijdens detentie of direct na het verlaten van de PI tijdens een gezamenlijk gesprek ( warme overdracht ) over aan de casemanager van het Project Reïntegratie. De casemanager bemiddelt de ex-gedetineerden naar het Project Reïntegratie of een andere zorgvoorziening. Resultaten zoals opgenomen in dit jaarverslag De uitkomsten in dit jaarverslag zijn verzameld met behulp van evaluatiegesprekken in het nazorgteam, de verslagen van het nazorgoverleg, informatie vanuit de gevangenissen, de ervaringen van de (ex-)gedetineerden en de gegevens zoals geregistreerd met behulp van de Tool van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) 4. In dit verslag is de volgende informatie te vinden: het aantal personen uit Katwijk in detentie die gemeld zijn via het Digitaal Platform Aansluiting Nazorg (DPAN) in het jaar 2014; de kenmerken van de gedetineerden uit Katwijk; het aantal gedetineerden dat bezocht is in de Penitentiaire Inrichting (PI); de knelpunten en aanbevelingen voor het vervolg t.a.v. de nazorg aan (ex-)gedetineerde inwoners van Katwijk. De financiële verantwoording vindt in een apart schrijven plaats 5. Leeswijzer Hoofdstuk 1 betreft het verloop van de nazorg in de periode 1 januari 2014 tot en met 31 december Hoofdstuk 2 geeft in tabellen de cijfers weer over de omvang, de kenmerken, de duur van detentie en de recidive. In Hoofdstuk 3 zijn de gegevens op het gebied van de vijf basisvoorwaarden beschreven die van belang zijn om herhaling in criminaliteit te voorkomen. In Hoofdstuk 4 staan aanbevelingen voor het vervolg. Bijlage 1 beschrijft de voorgeschiedenis en in Bijlage 2 is meer informatie te vinden over de werkwijze en de organisatie. In Bijlage 3 zijn landelijke cijfers te vinden. Bijlage 4 geeft een overzicht van gebruikte begrippen en afkortingen. 4 De WODC-Recidivemonitor is een langlopend onderzoeksproject waarin gestandaardiseerde recidivemetingen worden verricht onder uiteenlopende dadergroepen. Met dit project krijgt Justitie beter zicht op de uitstroomresultaten van strafrechtelijke interventies en op het verloop van criminele carrières, zowel bij jeugdige als bij volwassen daders. De metingen in het kader van de Recidivemonitor verlopen volgens een vaste methode. De uitkomsten van het onderzoek zijn hierdoor onderling vergelijkbaar. Bron citaat: De WODC-Recidivemonitor, Memorandum , pagina 5, 4e, herziene versie, Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum, Den Haag. Het WODC maakt voor het meten van recidive van ex-gedetineerden gebruik van alle gegevens van de justitiële documentatie, het DJI maakt hierin onderscheid. 5 Voor de periode 1 januari 2014 t/m 31 december 2014 kende de gemeente Katwijk een subsidiebedrag van ,- toe. Het beheer en de verantwoordelijkheid van de organisatiekosten, ad 6300,-, ligt in handen van Stichting Kocon. Voor de personele subsidiekosten ligt de verantwoording bij Stichting Welzijnskwartier. Pagina 4

7 Samenvatting Doelgroep van de nazorg zijn volwassenen (18 jaar en ouder) met een geldige verblijfsstatus die na verblijf in een PI in Nederland terugkeren naar de gemeente Katwijk. Werkwijze Katwijkers in preventieve hechtenis, boeteklanten en veroordeelde gedetineerden worden bij een tijdige melding namens de gemeente Katwijk bezocht in de PI door de twee trajectbegeleiders. Binnen 5 werkdagen wordt, via de casemanager van de PI, een bezoek geregeld aan de gedetineerde. Tijdens het gesprek in de PI vindt een nadere inventarisatie plaats van de vijf basisvoorwaarden; identiteitsbewijs, huisvesting, inkomen, schulden en zorg. De eventuele hulpvraag van de persoon in kwestie en de uitkomst van de inventarisatie wordt vervolgens besproken in het lokale Nazorgoverleg, dat tweewekelijks plaats vindt. Daarin wordt per persoon besproken wat de eventuele vervolgstappen in het nazorgtraject inhouden en wie hiervoor verantwoordelijk is. Resultaten Het aantal (nieuwe) gedetineerden in 2014 met een juiste DPAN-melding betrof 31 unieke personen; 30 mannen en 1 vrouw. Hiervan zijn 24 unieke personen bezocht in de PI. Te late meldingen of vroegtijdige vrijlating waren de redenen dat er niet met alle personen een gesprek kon plaats vinden. Zo mogelijk vond dit later alsnog plaats. Bij 2 personen was sprake van recidive; 6 % van het totaal in 2014.Van 1 maart 2011 tot en met 31 december 2014 gaat het om een totaal van 145 unieke personen uit Katwijk in detentie; waarvan 12 unieke personen met een recidive; 8,3%. De detenties van Katwijkers vond plaats in 9 verschillende PI en in Nederland. De meeste gevangenen werden geplaatst in Alphen (20x). De trajectbegeleiders proberen de (ex-)gedetineerden zo veel als mogelijk te motiveren om hun leven weer op orde te brengen en op het rechte pad te blijven. De gedetineerden zelf zijn veelal verrast en blij met de geboden nazorg van de gemeente. In de afgelopen jaren is steeds duidelijker geworden welke gedetineerden geen nazorg willen na hun vrijlating en (nog) niet te motiveren zijn om hun levenswijze aan te passen. Bij de meesten van hen is sprake van verslavingsproblematiek en het ontbreken van huisvesting. In 2014 is een aantal knelpunten op het gebied van de vijf basisvoorwaarden verder aangepakt met een positief resultaat; er is meer maatwerk mogelijk én toegepast. De samenwerking met het Veiligheidshuis Leiden is in 2014 verbeterd; er vindt vaker en eerder uitwisseling en overleg plaats en er werd inzage gegeven in het aantal meldingen. De nazorgcoördinator van de gemeente Katwijk nam diverse malen deel aan een Trajectberaad waarin jongeren die in hechtenis zijn genomen besproken worden. In 2014 ging het om twee jongeren uit Katwijk (in 2013 om 3). Vanuit organisaties zoals Bureau Jeugdzorg en de Raad v.d. Kinderbescherming is in 2014 geen beroep gedaan op de hulp vanuit het Nazorgteam voor jeugdige gedetineerden van 12 tot 18 jaar. Pagina 5

8 Voor een goed inzicht en beoordeling van de recidivecijfers is een nadere analyse noodzakelijk over een langere periode. Het voornemen is om dit op te nemen in het Jaarverslag van Hierbij zal een nader onderscheid gemaakt worden naar onder andere leeftijd en de duur van de detentie. Het uitgangspunt is dat deze lokale meting zo veel als mogelijk aansluit bij de meetmethode van de landelijke monitor van het WODC. Conclusie en aanbevelingen De lokale aanpak voor nazorg is succesvol gebleken en draagt bij aan het terugdringen van recidive en het stoppen van misdaad. Dit levert positieve effecten op; zowel voor de exgedetineerden zelf als voor de Katwijkse samenleving. Gelet op de positieve resultaten dankzij de inzet van nazorg blijft de conclusie zondermeer dat het voortzetten van de huidige aanpak van nazorg zeer gewenst is. Aanbevelingen hierbij zijn dat er aandacht blijft voor: de knelpunten voor de groep 18- tot 23-jarigen (vooral huisvesting/ verblijf en werk/ dagbesteding); het volgen van ontwikkelingen in het kader van mogelijkheden voor het leveren van nazorg aan jeugdige ex-gedetineerden. Pagina 6

9 1. Verloop in 2014 Het Nazorgteam voerde de nazorg voor ex-gedetineerden uit Katwijk uit. Dit team bestaat onder andere uit de nazorgcoördinator van de gemeente Katwijk, twee trajectbegeleiders en de casemanager van het Project Reïntegratie. Bezoek en contacten met (ex) gedetineerden In 2014 zijn 24 unieke personen bezocht in de verschillende PI en. De gedetineerde Katwijkers waarderen dit persoonlijke contact en zij geven aan dat het belangrijke ondersteuning en motivatie biedt voor de terugkeer in de samenleving. Voor veel mensen in detentie geldt dat zij niet op de hoogte zijn van praktische zaken, zoals het regelen van de zorgverzekering. Vooral de mensen die niet op hulp kunnen terugvallen vanuit hun sociale netwerk waarderen de hulp enorm. In 2014 gaven twee personen aan dat zij het bezoek van de trajectbegeleiders in de PI weliswaar op prijs stelden, maar de geboden vervolghulp niet. Zij vertegenwoordigen de kleine groep mensen die de geboden hulp afhouden en er bewust voor kiezen om hun situatie (nog) niet te veranderen. De kans op recidive bij hen is groot, onder meer vanwege verslavingsproblematiek. Belangrijke voorwaarde om nazorg in te kunnen zetten is dat de persoon in kwestie zelf gemotiveerd is om problemen aan te pakken om weer op het rechte pad te komen. Bij de meeste gedetineerden volstaat een eenmalig gesprek in de PI en het geven van telefonische adviezen, bij anderen is intensieve (woon)begeleiding nodig. In 2014 werden 12 ex-gedetineerden intensief begeleid, in eerste instantie door de trajectbegeleiders. Na overdracht voor zorg en begeleiding naar het Project Reïntegratie, door de casemanager en mentoren van dit project. Voor 21 gedetineerden volstond een eenmalig bezoek in de PI. Met 11 (ex-) gedetineerden vond een vervolggesprek plaats in de PI, de kantoorruimte van Kocon en/ of in een zorginstelling. Een aantal gedetineerden dat zelf de verwachting had dat verdere hulp van de trajectbegeleiders na detentie niet meer nodig zou zijn, nam alsnog contact op. De praktijk wees voor deze mensen anders uit en zij namen alsnog het hulpaanbod aan. 6 Met 22 ex-gedetineerden was na vrijlating telefonisch contact voor navraag, informatie en een korte evaluatie. Op de vraag aan (ex-) gedetineerden of zij nog aanvullingen en/ of opmerkingen hadden over verbetering van de aanpak zijn geen punten naar voren gekomen. Alle reacties waren positief. De gedetineerden waren blij met de praktische adviezen voor het behoud van werk 7 6 Alle gedetineerden ontvangen bij het bezoek van de trajectbegeleiders een visitekaartje met de contactgegevens en een folder van het Project Reïntegratie met de boodschap dat zij altijd, ook ná vrijlating, contact kunnen opnemen. 7 Gedetineerden weten meestal niet dat een verdachte niet ontslagen kan worden tijdens een preventieve hechtenis. Ontslag kan voorkomen worden, mits tijdig doorgegeven aan de werkgever. Pagina 7

10 en het tijdelijk stopzetten van de zorgverzekering. 8 Diverse malen is op verzoek van een gedetineerde contact opgenomen met het thuisfront 9 voor bijvoorbeeld uitleg en ondersteuning. De trajectbegeleiders nemen na een half jaar nogmaals contact op met de ex-gedetineerden die niet meer direct in beeld zijn om navraag te doen over de stand van zaken rond de vijf basisvoorwaarden. Naast het monitoren dient dit gesprek ook als controlemoment om na te gaan of afspraken met organisaties in het kader van nazorg voldoende van de grond zijn gekomen. Als dit niet het geval is, kan door tussenkomst vanuit het Nazorgteam de hulp alsnog of opnieuw op gang komen. Vooral de mensen die geen ondersteuning hebben van familie en vrienden, ondervinden problemen bij de terugkeer. Maar ook ouders van jonge gedetineerden zijn blij dat ze terecht kunnen bij lokale medewerkers, bijvoorbeeld om te informeren naar de stand van zaken en de plannen na detentie. Zoals de ouders zelf aangeven: bellen naar een gevangenis doe je niet zo makkelijk. Doordat gedetineerden persoonlijk werden opgezocht in de PI en/of een uitnodiging kregen voor een gesprek direct na vrijlating, ontstond tijdig een beeld van de knelpunten en acties die nodig zijn voor een zo goed mogelijke terugkeer en de maatschappelijke re-integratie van deze gedetineerden. Huisvesting, schulden en het vinden van werk zijn de drie belangrijkste. In 2014 is de afspraak dat de trajectbegeleiders de gedetineerde binnen vijf dagen bezoeken in de PI niet volledig nagekomen; hier was sprake van een te late DPAN-melding vanuit de PI of het betrof gedetineerden die korter dan vijf dagen in detentie zaten 10. Bezoek aan gedetineerden in de PI en (24) 24 (unieke) personen zijn in 2014 door de trajectbegeleiders bezocht in de PI. In totaal ging het om 35 face-to-face gesprekken in de verschillende PI en andere plekken. Daarnaast vonden vele telefonische contacten plaats met casemanagers, (ex) gedetineerden en familieleden voor afstemming, advies en monitoring. 8 Een gedetineerde moet de zorgverzekeraar vragen om de aanvullende zorgverzekering tegelijk met de basisverzekering op te schorten. Als dit niet gebeurd loopt de premie door. Zodra de detentie is afgelopen, moet dit weer gemeld worden bij de zorgverzekeraar om de verzekering weer actief te maken. Ook de eventuele zorgtoeslag moet dan opnieuw aangevraagd worden. 9 De mogelijkheid om vanuit de PI te bellen is zeer beperkt; 10 minuten per week en in een bepaalde afgebakende tijd waarin dan ook gemiddeld 10 anderen willen/ mogen bellen. 10 Bij binnenkomst in de PI inventariseert een casemanager samen met de gedetineerde op welk gebied de betrokkene problemen ondervindt en hulp nodig heeft. Deze gegevens levert de casemanager in het Digitaal Platform Aansluiting Nazorg (DPAN) aan bij de coördinator nazorg van de gemeente, die hiervan automatisch een bericht ontvangt. De coördinator verifieert de gegevens en vult deze aan. Dit gebeurt bij het begin en einde van de detentie. Gedetineerden die korter dan vijf werkdagen vastzitten en geen expliciete hulpvraag naar voren brengen, worden alleen administratief verwerkt in DPAN. Pagina 8

11 Bezoek en gesprekken door trajectbegeleiders nazorg met (ex)gedetineerden uit Katwijk in e bezoek in PI aan unieke personen 24 2 e bezoek in PI 2 Gesprek in kantoor Kocon na vrijlating of met partner (Callao, Katwijk) 5 Gesprek op andere plek na vrijlating (o.a. Emiliehoeve, TripleX) 4 Totaal aantal bezoeken/ gesprekken 35 Figuur 1: Tabel met aantallen bezoeken in de PI en gesprekken met ex-gedetineerden op een andere locatie Wanneer er sprake is van een complexe situatie en/of het nodig is om de plannen na detentie terug te koppelen en af te stemmen kan een tweede bezoek in de PI plaats vinden; in 2014 gebeurde dit tweemaal. Eenmaal vond in 2014 een gezamenlijk gesprek in de PI plaats met de trajectbegeleiders en de casemanager van het Project Reïntegratie voor een warme overdracht en de zorgintake. Met 5 gedetineerden vond een gesprek in de kantoorruimte van Kocon plaats voor advies en/of praktische ondersteuning. Daarnaast vonden, veelal op verzoek van de gedetineerden zelf, gesprekken plaats met partners of andere verwanten. Niet bezocht tijdens detentie in de PI (8) Niet bezocht in PI (januari tot en met december 2014): Reden Aantal Melding DPAN op tijd, maar niet bezocht vanwege uitlevering aan België 2 Melding DPAN te laat voor (het regelen van) een bezoek binnen 5 werkdagen 6 Gedetineerde zelf wilde geen bezoek 0 Melding door gedetineerde zelf ná vrijlating (bij ontbreken melding DPAN) 0 Figuur 2: Overzicht van het aantal gedetineerden dat niet in de PI bezocht is en de reden hiervoor Totaal 8 In de verslagperiode zijn 8 unieke personen tijdens hun detentie niet bezocht in de gevangenis doordat de melding hiervoor te laat binnen kwam en vanwege een uitlevering aan België. In 2014 kwam het tweemaal voor dat personen na hun detentie opnieuw kort werden ingesloten vanwege oude openstaande boetes 11. Omdat dit geen terugval/ herhaling na de vrijlating betreft, wordt deze detentie niet meegerekend als recidive. 11 Waar mogelijk is het streven om een aaneengesloten periode van detentie uit te zitten, zodat de inspanningen gericht op nazorg een grotere kans van slagen heeft. In de praktijk lukt dit niet altijd omdat eenmaal in detentie een koppeling van gegevens niet meer mogelijk is. Het ministerie heeft eerder aangekondigd om dit knelpunt aan te pakken. Pagina 9

12 Contacten en samenwerking met de PI en Vanuit het project Nazorg is een netwerk opgebouwd, dat goed wordt onderhouden. Dit werpt zijn vruchten af. Het aantal casemanagers van de PI dat uit eigen beweging of op verzoek van gedetineerden contact opnam met de nazorgcoördinator, trajectbegeleiders en/ of de casemanager van het Project Reïntegratie voor vragen, afstemming of meldingen van wijzigingen is in 2014 opnieuw toegenomen. Dit wordt zeer op prijs gesteld en bevordert de noodzakelijke uitwisseling en afstemming. In 2014 zijn de knelpunten in het Detentiecentrum Alphen zoals gesignaleerd in 2013 (late meldingen en slechte telefonische bereikbaarheid) verbeterd. DPAN Via het DPAN wordt de gemeente geïnformeerd over Katwijkse gedetineerden en in welke PI zij vastzitten. Op basis van deze meldingen informeert de nazorgcoördinator de trajectbegeleiders en regelen zij een bezoek. Nazorg is dus sterk afhankelijk van een tijdige melding via DPAN vanuit de PI. In voorgaande jaren is een aantal knelpunten geconstateerd. Deze zijn doorgegeven aan de desbetreffende PI en en de DJI. In 2014 zijn de meldingen verbeterd. In enkele situaties verliep dit echter nog niet optimaal omdat: de DPAN-melding onjuist was 12 ; de DPAN-melding te laat verzonden werd 13 ; wijzigingen zoals overplaatsing, een vervroegde vrijlating/ vrijspraak 14 niet of (te) laat werden doorgegeven. Volgens de formele verwerkingsprocedure is dit niet nodig, maar voor de lokale nazorg is dit wel relevant en van belang. Steeds vaker nemen casemanagers in de PI en de moeite om een bericht te sturen als een persoon wordt vrij gelaten of overgeplaatst; de werkwijze, of mogelijk een gebrek aan capaciteit, in de PI zelf geeft aanleiding voor een niet optimaal functioneren. Nazorgoverleg Het Nazorgteam borgt een snelle en adequate aanpak door tweewekelijks (en zo nodig wekelijks) bij elkaar te komen, waarbij het uitwisselen en afstemmen van de aanpak op klantniveau het belangrijkste doel was. Naast het tweewekelijks overleg vond maandelijks extra overleg plaats voor het bespreken van het werkdocument, huisvesting en de terugkoppeling van en met de medewerkers die de woonbegeleiding uitvoeren. 12 Bijvoorbeeld omdat de melding per abuis gekoppeld werd aan het adres van de bewindvoerder van de gedetineerde in plaats van de laatste woonplaats van de gedetineerde. 13 De gegevens van ex-gedetineerden die de PI verlaten, worden direct na het verlaten van de PI verwijderd uit het systeem van de PI. 14 Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat in mensen onterecht vast zaten. Ex-gedetineerden hebben recht op schadevergoeding wanneer ze worden vrijgesproken of als ze in voorlopige hechtenis zijn gehouden terwijl het strafbare feit daarvoor niet ernstig genoeg was. In totaal werd aan ex-verdachten voor een bedrag van 11,3 miljoen euro schadevergoeding toegekend (gemiddeld 1853 euro per persoon), excl. de vergoedingen voor gederfde inkomsten en advocaat- en reiskosten. Een dag detentie kost gemiddeld 250 euro. Pagina 10

13 In het verslagjaar zijn 12 ex-gedetineerden doorverwezen naar het Project Reïntegratie. Tien van hen zijn deelnemer geworden. De andere personen zijn geholpen naar (ambulante) behandeling en begeleiding (bijvoorbeeld bij de Waag, GGZ en Palier) of een opname (bijvoorbeeld in een verslavingskliniek). Een enkele keer kwam het voor dat de persoon in kwestie niets meer van zich liet horen. Zie ook het Jaarverslag 2014 van het Project Reïntegratie. Met de huidige lokale aanpak van nazorg zijn er meer ex-gedetineerden in beeld gekomen. Hierdoor is ook het beroep op de begeleiding vanuit het Project Reïntegratie toegenomen. Deze toename van deelnemers, met veelal complexe problematiek, vormde aanleiding voor het verder herschikken van de werkzaamheden van de casemanager. Zo worden de gedetineerden die verwezen worden naar het Project Reïntegratie niet meer als vanzelfsprekend in de PI opgezocht door de casemanager voor een warme overdracht en een intake. Dit gebeurt nog wel als de trajectbegeleiders daarom vragen. In de andere situaties wordt een afspraak gemaakt voor een intakegesprek direct na vrijlating. De samenwerking en afstemming van werkzaamheden met de betrokken medewerkers verliep goed. De frequentie en de duur van het overleg (tweewekelijks 2 uur) zorgt ervoor dat personen en acties goed in beeld blijven. De positieve resultaten en de waardering van de ex-gedetineerden zelf, stimuleren om dit voort te zetten. Ook de mogelijkheden om bij dakloosheid onderdak te bieden (Instap-, Doorstroom- en Koconwoning) werpt vruchten af en vergroot de kans op het voorkomen van recidive. Punt van aandacht blijft het afbakenen van taken, het bewaken van uurbesteding en vervanging bij afwezigheid. Project Reïntegratie Het Project Reïntegratie Katwijk is geïnitieerd door het Platform Kocon. Sinds juni 2002 biedt dit project nazorg aan ex-verslaafden en/of ex-gedetineerden uit Katwijk. Stichting Kocon heeft de uitvoering gedelegeerd naar De Brug Midden Nederland in samenwerking met Brijder en de GGZ Duin- en Bollenstreek. De intensieve begeleiding door vrijwilligers (mentoren) en de casemanager spelen een belangrijke rol in het nazorgtraject. Deelname duurt 1 tot 2 jaar. Voor huisvesting van de deelnemers is samen met Woningcorporatie Dunavie het aanbod Koconwoningen ontwikkeld. Dit zijn huurwoningen verspreid in Katwijk die onder strenge voorwaarden gehuurd kunnen worden door ex-gedetineerden en/ of ex-verslaafden. Na twee jaar woonbegeleiding zonder overlast en terugval in verslaving en/ of criminaliteit, kan de huurovereenkomst op naam van de deelnemer gezet worden. Veiligheidshuis Hollands Midden Uit voorafgaande jaren was bekend dat een deel van de detentiemeldingen van personen uit Katwijk, de geboren en getogen Katwijkers, wel werden doorgegeven aan het Veiligheidshuis Hollands Midden, locatie Leiden (verder Veiligheidshuis) en niet altijd aan de gemeente Katwijk. Oorzaak hiervan is dat zij als dakloze in de gemeente Leiden ingeschreven staan of stonden. Het Veiligheidshuis 15 is daarom gevraagd de DPAN- 15 Het Veiligheidshuis is een netwerkorganisatie waarin meerdere partijen uit de straf-, en zorgketen en (andere) gemeentelijke partners samenwerken aan een integrale probleemgeoriënteerde aanpak Pagina 11

14 gegevens van Katwijkers zo snel als mogelijk door te geven. In 2014 is het doorgeven van meldingen verbeterd ten opzichte van de voorafgaande jaren 16, waardoor het Nazorgteam zo nodig sneller in actie kon komen. Figuur 3 : Processchema Veiligheidshuis Hollands Midden. Bron: website Veiligheidshuis Hollands Midden. De nazorgcoördinator van de gemeente Katwijk heeft enkele malen contact gehad met medewerkers van het Veiligheidshuis om ontwikkelingen te bespreken of de meldingen van gedetineerden uit Katwijk uit te wisselen. In maart 2015 gaf het Veiligheidshuis desgevraagd een overzicht van de meldingen van Katwijkers in Zie het overzicht van figuur 4. Hieruit bleek dat er in 2014 bij het Veiligheidshuis vier detentiemeldingen binnen kwamen van Katwijkers en 14 aanhoudingen. Eén melding betrof een persoon zonder vaste woon- en verblijfplaats, alle andere personen hadden een woonadres in Katwijk. De vier detentiemeldingen betrof personen die vanuit het Nazorgteam bezocht en besproken zijn. van criminaliteit, het terugdringen van recidive en het bevorderen van de veiligheid. Eén van de hoofdthema s is nazorg voor (ex-)gedetineerden. Het streven is om onder een eenduidige regie te komen tot een ketenoverstijgende aanpak van complexe problematiek om ernstige overlast, maatschappelijke uitval en criminaliteit te bestrijden. Bron: website Veiligheidshuis Hollands Midden. Zie ook de geanimeerde uitleg voor het "Landelijk Congres Veiligheidshuizen" over wat een veiligheidshuis is en hoe het werkt. 16 In de voorgaande jaren was het vooral dankzij de goede contacten met de wijkagenten in Katwijk en de casemanagers in de PI en dat het Nazorgteam alsnog op de hoogte was van Katwijkers die in detentie zaten en in Leiden waren aangemeld en niet bij de gemeente Katwijk. Pagina 12

15 Unieke personen (incl. 2 minderjarigen) Aanhoudingen Detentiemeldingen Aantal geregistreerde meldingen van personen uit Katwijk Besproken tijdens briefing in VH en geen actie nodig Besproken in Focusoverleg en/ of Nazorgoverleg in VH Bezocht in PI vanuit Nazorg Katwijk 13 Besproken binnen Nazorg Katwijk 13 Figuur 4: Overzicht meldingen bij het VH in Bron: Veiligheidshuis Hollands Midden (VH), maart 2015 Contacten, samenwerking en voorlichting in de regio Naast de kerntaken is er in 2014 aandacht geweest voor de kennismaking en het onderhoud van contacten met medewerkers van de lokale en regionale organisaties en een (nadere) kennismaking met de verschillende casemanagers 17 van de PI en. Met name de contacten en afstemming met de wijkagenten hadden een toegevoegde waarde bij de aanpak van nazorg. De praktijk laat zien dat maatwerk en korte lijnen in de communicatie van belang zijn en bij deze lokale aanpak is dat goed mogelijk. In 2014 vond vijfmaal een uitwisselingsgesprek en/ of werkbezoek plaats, al dan niet gecombineerd met een bezoek aan een ex-gedetineerde. Vanuit Stichting Kocon is, op basis van de ervaringen en resultaten, aanbevolen om deze aanpak onder de aandacht te brengen/ over te dragen aan andere gemeenten in de regio met behulp van voorlichting. In 2014 is van dit aanbod geen gebruik gemaakt, maar hierbij moet opgemerkt worden dat hiervoor vanuit het Nazorgteam geen aparte (wervende) acties zijn uitgevoerd. Belangstelling is getoond vanuit Justitie en de gemeente Lelystad. Met de gemeente Lelystad 18 vond diverse malen een uitwisseling plaats over de werkwijze en opzet van een lokale aanpak. Jeugdige ex-gedetineerden In 2014 zijn vanuit het Nazorgteam geen nadere initiatieven ontplooid voor wat betreft de nazorg voor jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar 19. Op verzoek van Bureau Jeugdzorg vond in 2014 eenmalig uitwisseling plaats over de mogelijkheden voor huisvesting en dagbesteding van een jongere. De nazorgcoördinator woonde driemaal een videoconference bij voor de bespreking van een jongere uit Katwijk. Het betrof in totaal twee unieke jongeren. Dit vond plaats vanuit het Veiligheidshuis in het kader van het zogeheten Trajectberaad. 17 Met het verschijnen van het Convenant Re-integratie van (ex-)gedetineerden in december 2014 is het begrip Medewerker Maatschappelijke Dienstverlening (MMD-er) vervangen met casemanager. 18 De gemeente Lelystad probeerde de uitvoering van de lokale nazorg aanvankelijk uit te voeren met behulp van vrijwilligers, maar is daar op terug gekomen en ontwikkelt nu een aanpak die vergelijkbaar is met de Katwijkse aanpak. 19 Bijlage 1 geeft informatie van het initiatief uit 2013 om tot een nadere samenwerking te komen voor wat betreft de nazorg voor de leeftijdsgroep minderjarigen. Hiervoor was (nog) geen draagvlak te vinden. Omdat de nazorg voor jeugdige ex-gedetineerden formeel geen gemeentelijke taak is, besloot het Nazorgteam om vooralsnog geen vervolgacties te ondernemen. Pagina 13

16 2. Omvang en kenmerken gedetineerden Voor het bijhouden van de gegevens van de (ex-)gedetineerden maakt het Nazorgteam gebruik van de Tool ex-gedetineerden; een Excelbestand voor het bijhouden en verwerken van gegevens van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). De input is afkomstig uit de DPAN-formulieren en de verslagen van de gesprekken met de gedetineerden. Omvang en kenmerken (31 unieke personen) Het aantal nieuwe gedetineerden in 2014 met een juiste DPAN-melding betrof 31 unieke personen; 30 mannen en 1 vrouw 20. Hiernaast heeft de gemeente twee meldingen ontvangen van personen die gerecidiveerd zijn. De gemeente ontving in 2014 totaal 37 meldingen, maar stelde na onderzoek vast dat 5 meldingen onterecht waren. Redenen hiervoor zijn: de gedetineerde waren niet afkomstig uit Katwijk of het betrof een uitlevering. Deze meldingen zijn niet opgenomen in de cijfers. Aantal detenties van januari 2014 t/m december 2014 januari 2014 t/m december 2014 Figuur 5: Tabel met overzicht detenties in het jaar 2014 unieke mannen 2014 unieke vrouwen 2014 Totalen Aantal personen met recidive Totaal aantal detenties Recidive 2014: 6% In 2014 was bij twee personen van het totaal aantal unieke personen (31) sprake van een recidive 21, dat wil zeggen 6%. Aantallen en percentages gedetineerden en recidive (6%) Gedetineerden met recidive: 2 (6%) 29 ( 94%) Gedetineerden zonder recidive: 29 (94%) Figuur 6: Recidive 2014 van gedetineerden uit Katwijk in getal en percentages 20 Voor de aantallen geldt dat de gedetineerden die voor 1 januari 2014 al in detentie zaten, niet meegeteld zijn voor het jaar Het aantal gedetineerden fluctueert door het jaar heen. 21 De recidive in dit verslag betreft een herhaalde opsluiting in een penitentiaire inrichting. Het DJI noemt dit de detentierecidive. De lichtere recidivedelicten (aanhoudingen) die niet leiden tot een nieuwe insluiting in een PI zijn niet beschikbaar voor een gemeente. De recidivecijfers op basis van alle gegevens van justitiële documentatie (door DJI algemene recidive genoemd) zijn daarom uiteraard hoger. Pagina 14

17 In de afgelopen jaren is steeds duidelijker geworden welke gedetineerden geen nazorg willen na hun vrijlating en (nog) niet te motiveren zijn om hun levenswijze aan te passen. Bij de meesten van hen is sprake van verslavingsproblematiek en het ontbreken van huisvesting of verblijf Aantal detenties onderverdeeld naar leeftijdsgroepen % 0 18 en 19 jaar 20 tot 23 jaar 23 tot tot tot tot en ouder 100% 80% 60% 40% 20% 0% Figuur 7: Grafiek met onderverdeling naar leeftijd naar het aantal detenties (33) in 2014 Detentieduur In onderstaande tabel wordt weergegeven hoe lang de detentie duurde en de aantallen. Duur detentie 2014 Figuur 8: Tabel met overzicht detentieduur naar aantal detenties in percentage Minder dan 2 weken 6 18 % 2 weken tot 1 maand % 1 tot 3 maanden 3 9 % 3 tot 6 maanden 2 6 % 6 maanden tot een jaar 0 0 % Langer dan 1 jaar 7 21 % Totaal % De cijfers van de detentieduur in 2014 laten zien dat 64% van de gedetineerden binnen een maand weer uit detentie werden ontslagen. In 2014 waren er meer kortgestraften als gevolg van gijzelingen 22. Voor 21% van de gedetineerden geldt dat zij langer dan een jaar vast zitten. Het grote percentage kortgestraften onderstreept het belang dat de gemeentelijke trajectbegeleiders zo snel als mogelijk (binnen vijf werkdagen) een bezoek brengen zodat zij hulp kunnen bieden en afspraken kunnen maken die een geslaagde terugkeer in de samenleving bevorderen. 22 Gijzelingen zijn korte straffen. De Mulder-gijzelingen, betreffen niet betaalde verkeersboetes gestegen door de vermuldering van art. 30-Wamzaken (=onverzekerd rijden). Gijzelingen als gevolg van niet betaalde OM-strafbeschikkingen; lichtere zaken die het OM nu zelf mag afdoen, in plaats van de rechter. Ook de zogeheten estafetteacties van de politie zorgden in 2014 voor een stijging van het aantal detenties. Hiervoor maakte het CJIB arrestatiebevelen op vanwege lopende gevangenisstraffen of voor kortere vervangende straffen en gijzelingen. Pagina 15

18 Duur detentie % 18% < 2 weken 6% 9% 46% 2 wkn tot 1 maand 1 tot 3 mnd-en 3 tot 6 mnd-en Langer dan 1 jaar Figuur 9: Detentieduur van gedetineerden uit Katwijk in percentages in 2014 Overzicht spreiding van de plaatsingen in een PI (9 verschillende) De detenties van Katwijkers vond in 2014 plaats in 9 verschillende PI en in Nederland. De meeste gevangenen werden geplaatst in Alphen (20x) en in Zoetermeer (5x). PI Overzicht plaatsingen, detentiemeldingen en bezoek in de PI in 2014 Aantal terechte detentie- meldingen in 2014 Onterechte meldingen In 2014 Te late meldingen en uitlevering in Alphen 20 2x 3x een te late melding 2. Amsterdam 2 2x uitlevering naar België 3. Krimpen ad IJsel 1 4. Nieuwersluis 1 5. Rotterdam 1 6. Vught 1 7. Zoetermeer 5 1x een te late melding 8. Zwaag 1 9. Veenhuizen 1 1x Totalen 33 (31 personen) Andere gedetineerden gemeld via DPAN en niet bezocht in de PI Niet bezocht in de PI vanwege te late melding, uitlevering of een detentie van korte duur Figuur 10: Tabel met overzicht van spreiding en aantal plaatsingen van gedetineerden Pagina 16

19 In het Samenwerkingsmodel Nazorg tussen Justitie en gemeente (2009) is vastgelegd om gedetineerden regionaal te plaatsen. Dit bevordert een soepele overdracht naar gemeenten en bevordert het bezoek door partners en familieleden. Het beperkt ook de reistijden en -kosten. In 2014 was dit beleid goed merkbaar in de praktijk; in plaats van 17 verschillende PI en in 2011/2012 en 12 in 2013, werden in 2014 de gedetineerden uit Katwijk verspreid over 9 verschillende PI en waarvan de meerderheid in Detentiecentrum Alphen. Instapwoning In juni 2014 is vanuit de gemeente Katwijk in samenwerking met Stichting Kocon gestart met een woonvoorziening voor daklozen onder de naam Instapwoning. De Instapwoning heeft onder meer als doel het terugdringen van zwervende daklozen en het bevorderen van een veilige samenleving. De voorziening biedt tijdelijk opvang in Katwijk voor de periode waarin gezocht wordt naar een permanente woning/oplossing, zoals particuliere huisvesting, een Doorstroomwoning of het Woonhuis van De Brug of een Koconwoning. Gebruik maken van tijdelijk onderdak in de Instapwoning is gebonden aan strikte regels; gebruik van drugs is niet toegestaan en woonbegeleiding is verplicht. In 2014 hebben twee ex-gedetineerden gebruik gemaakt van deze voorziening. 23 Het Nazorgteam hecht grote waarde aan deze voorziening en het was voor 2014 een grote verbetering in de mogelijkheden voor nazorg. Conclusie 2014 Voor 2014 kan opnieuw de conclusie getrokken worden dat de lokale aanpak van nazorg effect heeft. Het jaarlijkse aantal recidivisten is sinds de start in 2011 niet toegenomen, terwijl vanuit onderzoek en prognoses bekend is dat recidivecijfers over een langere termijn minder gunstig zijn en toenemen. Dit geldt vooralsnog niet voor de gemeente Katwijk; de recidive gemeten sinds de start van de lokale aanpak in 2011 is positief: bij een totaal van 145 unieke personen was bij 12 personen sprake van recidive in detentie; 8,3 % De geboden nazorg voorziet in een behoefte van mensen en de waardering die gedetineerde Katwijkers, hun partners/ kinderen en ouders hebben voor de aanpak van de gemeente Katwijk is groot. Voor een goed inzicht en beoordeling van de recidivecijfers is afgesproken om een nadere analyse uit te voeren over een periode van vijf jaar. Het voornemen is om dit in 2015 nader uit te werken en op te nemen in het Jaarverslag. Hierbij zal een nader onderscheid gemaakt worden naar bijvoorbeeld leeftijd en de duur van de detentie. Vertrekpunt is ook dat de lokale meting zo veel als mogelijk aansluit mij de meetmethode van de landelijke monitor van het WODC In het Jaarverslag 2014 van het Project Reïntegratie is meer informatie te vinden over het onderdeel wonen en huisvesting. Zie onder downloads. 24 Bij de recidivecijfers van de gemeente Katwijk wordt ook de preventieve hechtenis in de cijfers mee genomen; het is niet duidelijk of dit ook voor de landelijke cijfers geldt. De cijfers van de landelijke monitor (2014) gaat uit van de gedetineerden die in 2010 uitgestroomd zijn. Hoe en of dit vertaald kan worden, zodat een goed vergelijk mogelijk is, zal eerst nader onderzocht worden. Pagina 17

20 3. Gegevens vijf basisvoorwaarden Dit hoofdstuk informeert over de vijf basisvoorwaarden voor nazorg die met behulp van de Tool van het WODC zijn bijgehouden. Deze vijf voorwaarden zijn noodzakelijk voor een succesvolle terugkeer na detentie en kunnen de effectiviteit van de nazorg bevorderen. Naast de begeleiding die wordt geboden, spelen ook de beschikbaarheid van huisvesting en banen op de arbeidsmarkt een belangrijke rol. De gegevens zijn bijgehouden vlak voor detentie, direct na vrijlating en een half jaar na vrijlating. Voor tien personen ontbraken hiervoor de gegevens omdat de gedetineerden vanwege een te late melding, een korte detentie of uitlevering niet bezocht konden worden in de PI. De informatie was daarna ook niet meer te achterhalen omdat contactgegevens ontbraken. Van de nieuwe meldingen in 2014 zijn 4 personen nog in detentie en 2 personen gaven te kennen dat contact na vrijlating niet nodig was. De vijf basisvoorwaarden voor een goede nazorg en maatschappelijk herstel zijn: 1. Een geldig identiteitsbewijs. 2. Inkomen uit werk of (tijdelijk) een uitkering om direct na ontslag uit detentie in het eerste levensonderhoud te kunnen voorzien en indien arbeid niet haalbaar is een vorm van dagbesteding. 3. Huisvesting/ onderdak direct na ontslag uit detentie. 4. Inzicht in schulden en (indien mogelijk) een plan voor schuldhulpverlening. 5. Het vaststellen van zorgbehoeften en (indien van toepassing) het zorgen voor een passende indicatie en het realiseren van (continuïteit van) zorg. Identiteitsbewijs (ID) Een ID is noodzakelijk voor toegang tot de zorg, inkomen/ uitkering en verblijf/onderdak. Bij het ontbreken van een ID schakelen de trajectbegeleiders de hulp in van de nazorgcoördinator van de gemeente. De nazorgcoördinator vraagt vervolgens gegevens op (BRP) en regelt intern een afspraak met een medewerker van Publiekszaken en de gedetineerde tijdens een verlofdag of na de vrijlating. In 2014 waren er geen knelpunten bij het regelen van een ID en vanuit de PI en wordt steeds meer gelet op een geldig ID en zo nodig actie ondernomen. ID bewijs 2014 vlak voor detentie vlak na detentie Ja Nee 1 - Te late meldingen, korte detentie en uitlevering Nog in detentie 4 Geen vervolgcontact na vrijlating 2 Totaal aantal detenties Figuur 11: Overzicht gedetineerden (waarvan 2 recidivisten) met en zonder geldig ID voor en na detentie Pagina 18

21 Inkomen en werk Een detentie kan een negatief effect hebben op de toekomstige inkomsten. Bijvoorbeeld door de stigmatisering die mensen ervaren als ze in contact zijn geweest met justitie. Ook is het mogelijk dat de inkomsten al een afname lieten zien vóór de arrestatie en dat het juist die teruggang in inkomsten is die ertoe leidt dat een persoon overgaat tot crimineel gedrag 25. Een afname van inkomsten kan weer tot gevolg hebben dat mensen kiezen voor (het voortzetten van) een criminele carrière, waarmee een vicieuze cirkel ontstaat. Sinds 2012 worden alle intakes voor een bijstandsuitkering door Team Werk en Inkomen gedaan. Voor jongeren tot 28 jaar gelden andere wettelijke bepalingen 26. De afspraak voor een intake kan telefonisch vanuit detentie worden gemaakt. Het aanvraagformulier kan op verzoek digitaal naar de MMD-er van de betreffende PI verzonden worden. Inschrijven bij het UWV als werkzoekende is verplicht en kan digitaal plaatsvinden. De uitkeringsintake vindt bij voorkeur plaats op de dag van vrijlating; de trajectbegeleiders hebben hierin een bemiddelende rol. Voor de aanvraag zelf moet de betrokkene in ieder geval beschikken over een geldig ID bewijs, een recent bankafschrift en een bewijs van verlaten detentie. Inkomen en werk vlak voor detentie vlak na detentie Andere uitkering 7 4 WWB in Katwijk 3 4 Geen inkomen 10 7 Inkomen uit arbeid 3 2 Te late meldingen, korte detentie en uitlevering Nog in detentie 4 Geen vervolgcontact na vrijlating 2 Totaal Figuur 12: Overzicht gedetineerden (waarvan 2 recidivisten) met en zonder inkomen/ werk voor en na detentie 25 Onderzoek naar de ontwikkelingen van inkomsten van individuen tussen 2005 en 2010 laten zien dat er voorafgaand aan de arrestatie vaker en duidelijk sprake was van een negatieve inkomensontwikkeling dan na de arrestatie. Wat in deze analyses echter niet wordt meegenomen zijn inkomsten uit illegale activiteiten. Het is mogelijk dat de terugval in inkomenspositie gecompenseerd wordt door een toename van inkomsten uit criminele activiteit; mensen hebben dusdanig omvangrijke inkomsten uit hun illegale activiteiten dat ze steeds minder hoeven te gaan werken. Doordat er geen gegevens beschikbaar zijn over de inkomsten die mensen verkrijgen uit illegale activiteiten is niet te toetsen of dit inderdaad het geval is. Bron citaat: Centraal Bureau voor de Statistiek, Sociaal economische trends 2014, Inkomsten en criminaliteit: de wisselwerking tussen veranderende inkomsten en arrestaties, Olivier Marie en Tanja Traag, Oktober tot 28-jarigen ontvangen de eerste 28 dagen geen bijstandsuitkering; zij moeten eerst actief op zoek naar werk of een opleiding. Het tonen van sollicitatiebrieven of inschrijvingen bij uitzendbureaus zijn vervolgens mede bepalend voor het recht op een uitkering. Pagina 19

22 Het toekennen van een voorschot vindt zo nodig plaats binnen twee werkdagen. In de verslagperiode waren er geen grote knelpunten op dit gebied. Het blijft lastig en een moeizaam traject voor ex-gedetineerden om een reguliere baan te vinden. Wanneer een ex-gedetineerde een bijstandsuitkering (WWB) ontvangt dan verloopt het re-integratie traject richting werk via de consulent van het Team Werk en Inkomen. Gegevens hiervan zijn bekend bij de gemeente Katwijk. Broodnood Wanneer een ex-gedetineerde tijdens het intakegesprek met de consulent van Team Werk en Inkomen aangeeft dat er - direct na vrijlating- noodzaak bestaat om over geld te beschikken, dan kan Team Werk en Inkomen hiervoor een procedure starten: de broodnoodprocedure. Er wordt dan maximaal 100,- overgemaakt wanneer daadwerkelijk sprake is van broodnood. Voorwaarde is dat cliënt zelfstandig wonend moet zijn en geen geld op zijn bankrekening heeft staan. Wanneer hij of zij inwonend is, wordt er vanuit gegaan dat cliënt kan mee-eten. Voor noodsituaties kunnen de trajectbegeleiders een beroep doen op het budget van de nazorg van waaruit leefgeld verstrekt kan worden. Dit is in 2014 eenmaal voorgekomen. Illustratie uit de animatie op YouTube met uitleg hoe de Dienst Justitiële Inrichtingen en gemeenten richting geven aan de re-integratie van (ex-)gedetineerden. Pagina 20

23 Huisvesting / onderdak Naar aanleiding van de pilot voor lokale nazorg is afgesproken dat maatwerkoplossingen gezocht worden. Hierdoor was het bijvoorbeeld mogelijk om gedurende de afgelopen vier jaar negen dakloze ex-gedetineerden (tijdelijk) onderdak te bieden. Deze aanpak draagt bij aan het voorkomen van recidive, omdat dakloosheid een belangrijke criminogene factor is. Dit vindt plaats met hulp van particuliere huisvesting, de Instapwoning, de Doorstroomwoning en het Woonhuis van De Brug en de Koconwoningen. Het gebruik van een opvangvoorziening vindt plaats in combinatie met verplichte (woon)begeleiding vanuit De Brug, de Binnenvest en/of Palier. Over de voortgang vindt op reguliere basis terugkoppeling en afstemming plaats met het Nazorgteam. Ook mensen die voor hun detentie nog huisvesting hadden raken die soms kwijt omdat er tijdens detentie geen inkomen is. In 2014 waren er 4 personen voor detentie dakloos en 3 na detentie. Dit betrof niet dezelfde personen. Huisvesting/ onderdak 2014 vlak voor detentie vlak na detentie Dakloos 4 3 Eigen woning 2 1 Huurwoning 7 4 Woont bij familie 5 3 Woont bij vrienden, kennissen 4 1 Kamerhuur 1 Kraakpand 1 1 Instapwoning 3 Te late meldingen, korte detentie en uitlevering Nog in detentie 4 Geen vervolgcontact na vrijlating 2 Totaal Figuur 13: Overzicht aantal gedetineerden (waarvan 2 recidivisten) met en zonder huisvesting De behoefte aan onderdak voor ex-gedetineerden blijft; het komt regelmatig voor dat verdachten na rechtspraak plotseling vrij komen zonder dat er tijd was om onderdak te regelen. Het ontbreken van huisvesting/ onderdak geeft extra risico s voor herhaling in criminaliteit en toename van overlast. Er is vooral behoefte aan tijdelijk onderdak in afwachting van een plek in een Koconwoning, zorginstelling, beschermd of begeleid wonen. De oplossing hiervan is gevonden in de Instapwoning. Verslaafden kunnen hier geen gebruik van maken; zij worden doorverwezen naar het Slaaphuis van De Binnenvest. In 2013 betrof de behoefte aan onderdak vooral de groep 18 tot 23 jarigen, in 2014 vond hierin een verschuiving plaats naar de leeftijdsgroep 28 tot 50-jarigen. Pagina 21

24 Schulden In 2014 is een verdere verbetering te zien van de informatie in het DPAN-formulier aangeleverd vanuit de PI- en. Taken van de casemanager om gedetineerde te wijzen op te ondernemen acties zoals het stop zetten van de zorgverzekering (van belang om schulden te voorkomen) krijgen meer aandacht. Schulden vlak voor detentie vlak na detentie Ja Nee 8 5 Te late meldingen, korte detentie en uitlevering Nog in detentie 4 Geen vervolgcontact na vrijlating 2 Totaal Figuur 14: Overzicht aantal gedetineerden (waarvan 2 recidivisten) met en zonder schulden Schuldenregeling vlak voor detentie vlak na detentie Ja 3 3 Nee Te late meldingen, korte detentie en uitlevering Nog in detentie 4 Geen vervolgcontact na vrijlating 2 Totaal Figuur 15: Overzicht aantal gedetineerden (waarvan 2 recidivisten) met een regeling voor de schulden Tijdens detentie lopen de schulden vaak op. Niet alleen kan sprake zijn van een geldboete naar aanleiding van het gepleegde delict, maar ook rekeningen voor vaste lasten en al bestaande schulden kunnen niet betaald worden en stapelen zich op. Schuldenregelingen worden afgebroken door het ontbreken van inkomsten; zonder inkomen kunnen de schulden immers niet afbetaald worden. Tijdens de detentie kan gebruik gemaakt worden van de formulieren van de gemeentelijke schuldhulpverlening, via het Budget Informatiepunt (het BIP). Hiermee kan een gedetineerde alvast een inventarisatie van schulden en schuldeisers maken, andere afspraken voor schuldhulpverlening aan ex-gedetineerden zijn tijdens detentie niet mogelijk. Bij doorverwijzing naar zorg, bijvoorbeeld door deelname aan het Project Reïntegratie, is de aanpak van schulden veelal een belangrijk onderdeel waarvoor aandacht nodig is. Zorg Het onderdeel begeleiding en zorg van de ex-gedetineerden ligt in handen van de casemanager van het Project Reïntegratie. Vanwege de ruime ervaring (het project is in 2002 Pagina 22