1. Het gebit. pagina De geschiedenis van tandpasta. pagina De ingrediënten van tandpasta. pagina Zelf tandpasta maken.

Transcriptie

1

2 Introductie & Inhoudsopgave In dit Tandpasta Informatie Pakket zullen achtereenvolgens een aantal onderwerpen aan bod komen. Allereerst wordt er een introductie aan je gegeven over de tanden en het gebit. Vervolgens nemen we, in vogelvlucht, de geschiedenis van tandpasta met je door. In het derde gedeelte worden de ingrediënten van tandpasta en hun functie beschreven; hierbij wordt uitgebreid stilgestaan bij de hoofdbestanddelen van tandpasta. Daarna is het mogelijk om aan de hand van een recept je eigen tandpasta te gaan maken. Let op: doe dit alleen op school onder toezicht van je leerkracht en ga hier niet thuis mee experimenteren. Tot slot worden de verschillende soorten Prodent en Zendium tandpasta omschreven en wordt hun werking uitgelegd. 1. Het gebit. pagina 3 2. De geschiedenis van tandpasta. pagina 5 3. De ingrediënten van tandpasta. pagina 7 4. Zelf tandpasta maken. pagina Prodent tandpasta varianten.. pagina 12

3 1. Het Gebit Met de tanden en kiezen, ook wel gebitselementen genoemd, kan je stevig bijten en kauwen. In de mond vindt de eerste bewerking van je eten plaats. Met de gebitselementen (een verzamelnaam voor tanden en kiezen) wordt je eten verkleind en tevens met het speeksel in je mond vermengd. Dit is het begin van het spijsverteringsproces. Afgezien van de momenten dat je iets eet, wordt overdag voortdurend speeksel afgescheiden door de verschillende speekselklieren die in je mond aanwezig zijn. Wist je dat je per dag gemiddeld driekwart liter speeksel produceert, dat je in ca. 600 slokjes doorslikt. s Nachts staat de speekselproductie in je mond vrijwel stil. Tijdens de slaap wordt dan nog maar 1 milliliter per uur geproduceerd. Naast het kauwproces speelt je gebit ook bij het spreken een essentiële rol. Bovendien bepaalt je gebit voor een belangrijk deel je uiterlijk. Een volledig volwassen gebit bestaat uit 32 elementen, te weten 12 tanden en 20 kiezen. Helaas gaat het natuurlijke gebit vaak voortijdig verloren door tandbederf (de naam hiervoor in het Latijn is Cariës) en tandvleesontstekingen (in het Latijn wordt hiervoor de naam Gingivitis gebruikt). De oorzaak hiervan is de langdurige aanwezigheid van tandplak op de gebitselementen. Op de gebitselementen vormt zich voortdurend een zacht kleverig laagje, dit wordt tandplak genoemd. Tandplak heeft ongeveer dezelfde kleur als de gebitselementen en is daardoor moeilijk te zien. Tandplak bestaat voornamelijk uit bacteriën die normaal in de mond voorkomen. Als er suiker in je mond aanwezig is (bijvoorbeeld als je snoep eet), zetten deze bacteriën de suiker om in zuren. Deze zuren tasten vervolgens het tandglazuur aan, waardoor gaatjes makkelijker kunnen ontstaan. Als de zachte plak niet dagelijks wordt verwijderd, dan kan deze hard worden en verkalken. Deze verkalkte tandplak heet tandsteen. Tandplak kun je zelf verwijderen. Om alle plak te verwijderen, is alleen een goede tandenborstel met de juiste tandpasta meestal niet voldoende. Afhankelijk van de grootte en de ruimte tussen de gebitselementen kan je gebruik maken van tandenstokers, flos en ragertjes. Met de tandenstokers, flos en ragertjes kan je heel gemakkelijk plak en voedselresten tussen je tanden en kiezen verwijderen. Goed tandenpoetsen geeft niet alleen mooie, schone tanden en een frisse mond, goed tandenpoetsen helpt ook tegen tandbederf. Dit tandenpoetsen helpt des te beter als je er een goede tandpasta bij gebruikt, zoals Prodent of Zendium. In hoofdstuk 5 en 6 wordt meer informatie gegeven over de verschillende varianten van Prodent en Zendium tandpasta.

4 Naast het gebruik van een goede tandpasta is het belangrijk dat je zorgvuldig poetst, zonder tanden of kiezen over te slaan. Dit geldt voor het poetsen met zowel een gewone tandenborstel als met een elektrische tandenborstel. Als je met een gewone tandenborstel poetst, neem dan een tandenborstel met een niet al te harde borstelkop. Let erop dat de borstelkop ook niet te groot is, zodat je ook op alle moeilijk bereikbare plekjes kan komen. Probeer s ochtends en s avonds minimaal twee minuten te poetsen met korte heen en weer gaande bewegingen. Je kan het beste een vaste volgorde aanhouden, zodat je niets overslaat. Een voorbeeld is: 1. binnenkant van de onderkaak 2. buitenkant van de onderkaak 3. kauwvlakken van de onderkaak 4. binnenkant van de bovenkaak 5. buitenkant van de bovenkaak 6. kauwvlakken van de bovenkaak Als je liever met een elektrische tandenborstel poetst, let er dan op dat je altijd de borstel loodrecht op het tandoppervlak zet, tegen de tandvleesrand aan. Probeer niet te hard te drukken en houd de borstel stil. Verplaats de borstel als je naar de volgende tand of kies wilt gaan. Aan de binnenkant van je tanden kan je de borstel wel iets schuiner houden. Ook voor het poetsen met een elektrische tandenborstel kan je het beste een vaste volgorde aanhouden zodat je geen tanden of kiezen vergeet te poetsen. Als geheugensteuntje kan je de 3B s aanhouden. De drie B s staan voor: binnenkant, buitenkant en bovenop. Tot slot 6 handige tips op een rij ter bevordering van een gezonde mond, gezond tandvlees en supersterke tanden: Geef gaatjes minder kans door elke dag minstens 2 keer, 2 minuten te poetsen; s ochtends na het ontbijt en s avonds voordat je gaat slapen. Gebruik een tandenborstel met een kleine kop en zachte haren. Je tandenborstel moet je vervangen zodra de haren uit elkaar gaan staan. Poets met een fluoride-tandpasta. Hierdoor worden je tanden niet alleen schoon, maar ook sterker. Gebruik niet teveel tandpasta op je borstel. Poets al je tanden en kiezen. Vergeet het randje van je tandvlees niet. Duw niet te hard op je tandenborstel. Poets zachtjes heen en weer. Snoep verstandig. Gebruik zo weinig mogelijk zoetigheid tussen de maaltijden door. Neem niet vaker dan vier keer per dag iets tussendoor.

5 2. De Geschiedenis van Tandpasta Uit historische bronnen is bekend dat de oude Egyptenaren met een mengsel van as, myrthe, gebroken schalen van eieren en puim (een soort poeder van steen) hun tanden reinigden. Hierbij werd nog geen gebruik gemaakt van een tandenborstel. Ook de Grieken en Romeinen gebruikten tandpoeder; al veranderde de samenstelling in de jaren. Met de val van het Romeinse Rijk viel ook de aandacht voor mondverzorging. Zoals uit onderstaande anekdote blijkt, bloeide in de vijftiende eeuw de mondverzorging pas weer op. In de vijftiende eeuw had Markies Nicola, hertog van Ferrara, een nar, Conelle, in dienst. Op de vraag van de hertog, welk beroep het meest werd uitgeoefend, antwoordde Conelle: Dat van de tandheelkunde. De hertog beloofde 100 gouden dukaten als Conelle deze uitspraak kon waarmaken, daar Ferrara slechts 3 tandartsen kende. Conelle ging de volgende dag bij de kathedraal zitten met een enorme lap om zijn gezicht. Veel voorbijgangers vroegen wat er scheelde, waarop Conelle antwoordde dat hij kiespijn had. Praktisch iedereen adviseerde daarop een of ander paardenmiddeltje en zelfs de hertog bevond zich onder degenen die met adviezen kwamen. De volgende dag overhandigde Conelle de hertog een lijst met alle namen van hen die adviezen aan hem hadden uitgebracht, waarop deze de 100 dukaten betaalde. In 1850 produceerde de 23 jarige Amerikaanse tandarts Washington Wentworth Sheffield de eerste tandpasta die grote gelijkenissen vertoont met onze huidige tandpasta s. Zijn tandpasta werd geleverd in een glazen pot. Tijdens het schilderen in zijn vrije tijd kwam hij op het idee om de tandpasta in tubes te gaan verpakken. In 1892 richtte Sheffield het bedrijf Beecham s op en begon met de productie en verkoop van tandpasta tubes. Washington Wentworth Sheffield Veel geleerden hebben door de eeuwen heen allerlei middeltjes bedacht om het gebit te verzorgen. Al gebruikten zij vaak vreemde ingrediënten. Zo raadden de oude Chinezen bijvoorbeeld aan om te spoelen met urine van een kind. In de Middeleeuwen werd een soort tandpoeder gemaakt uit dierlijke botten. Een uit die tijd stammend recept spreekt

6 van konijnen- en muizenschedels en de enkel van een koe. Dit alles moet samen worden verbrand en met de as werden de tanden gepoetst. Het volgende recept komt van een Italiaanse edelman uit de veertiende eeuw, Amaldo de Vilanova: Om het gebit schoon te houden beval hij een mengsel aan van 4 delen honing, wilde kalebas, rozenwater en bietsuiker. Na het poetsen raadde hij iedereen aan de mond te spoelen met pure wijn. Dit zou je tanden schoon en sterk maken en je mond goed om te kussen! Toch is uit al deze vaak vreemde middeltjes het eerste in de handel gebrachte gebitsreinigingsmiddel ontstaan; het tandpoeder. De ons nu zo vertrouwde tandpasta in een tube verscheen in Nederland pas zo n halve eeuw geleden in de winkels. De tandpasta is voortgekomen uit het tandpoeder, omdat het gebruik van pasta met de tandenborstel veel gemakkelijker is dan met het losse poeder. In principe zijn beide producten qua toepassing gelijk; beide bevatten een polijstend poeder om de tanden te reinigen. De pasta heeft het voordeel, dat een relatief grote hoeveelheid gemakkelijk op de tandenborstel aangebracht kan worden, waardoor het effect op je gebit veel groter is. Hieronder staat een plaatje afgebeeld van de eerste tandpasta in een tube. De eerste tandpasta in een tube

7 3. De Ingrediënten van Tandpasta Een moderne tandpasta, zoals die bij jou thuis op de wastafel staat, bevat al gauw zo n 20 tot 30 verschillende grondstoffen. Al deze, vaak niet uit te spreken ingrediënten, kan je onderverdelen in een aantal hoofdbestanddelen. In de onderstaande tabel worden de verschillende hoofdbestanddelen gerangschikt met de bijbehorende percentages. Op de volgende pagina worden deze, in de tabel genoemde hoofdbestanddelen, verder uitgelegd. De hoofdbestanddelen van een tube Tandpasta Hoofdbestanddeel Percentage 1. Polijstmiddel % 2. Water % 3. Bindmiddel 1 3 % 4. Waterbinders % 5. Schuimmiddel 2-3 % 6. Conserveermiddel Ca. 0,2 % 7. Smaakstoffen 1 1,5 % 8. Actieve stoffen 1,5 3 % Schuim Middel Polijst Middel Conser verings middel Smaak Stoffen Bind Middel Water middel Waterbinders Actieve Stoffen

8 Polijstmiddel Door een polijstmiddel is een tandpasta in staat hardnekkig vuil van de tanden te verwijderen. In het verleden is voor het polijstmiddel ook wel gebruik gemaakt van bijvoorbeeld houtzaagsel en puimsteenpoeder (dit is het gruis van een speciaal soort steen). Het reinigende vermogen van houtzaagsel is echter te klein en van puimsteenpoeder veel te groot. Essentieel bij de keuze van een goed polijstmiddel is zijn hardheid. Deze moet zodanig zijn dat tandaanslag wel weg gepolijst wordt terwijl het glazuur niet wordt beschadigd. Water Water is ook een belangrijk hoofdbestanddeel van tandpasta, mede omdat de tandpasta een bepaalde dikte moet hebben, zodat je tijdens het tanden poetsen gemakkelijk de pasta uit de tube kunt krijgen en op je borstel kunt doen. Bindmiddel Tandpasta is in principe te beschouwen als een mengsel van water en polijstmiddel. Om van dit mengsel een bruikbare pasta te maken, wordt er een bindmiddel toegevoegd. Deze stof heeft de eigenschap om water aan zich te binden, waardoor een stroperige of taaie massa ontstaat. Zonder deze stof zou de pasta, als een dunne vloeistof, uit de tube lopen. Waterbinders Het is gebruikelijk dat een gedeelte van het water in de tandpasta vervangen is door een waterbindende stof, een zogenaamde humectant (dit is een moeilijk woord voor waterbinder). Deze stof zorgt ervoor dat het water niet zo snel kan verdampen uit de tandpasta. Zou een tandpasta geen waterbinder bevatten en je zou de tube tandpasta zonder dop 1 nacht op de wastafel laten liggen, dan zou er de volgende morgen een keiharde prop in de opening van de tube zitten. Door gebruik te maken van een waterbinder duurt dit veel langer. Schuimmiddel Ook bevat tandpasta een schuimmiddel. Het doel van het schuimmiddel is om vettige aanslag van de tanden en kiezen te verwijderen. De stof die daarvoor vroeger in tandpasta werd toegepast, is zeep. Door zijn bijzonder slechte smaak is de natuurlijke zeep al snel verdrongen door een synthetisch schuimmiddel (dit is een kunstmatige versie van natuurlijk schuimmiddel). Deze schuimmiddelen bezitten dezelfde reinigende eigenschappen als gewone zeep, maar zijn bijna smaakloos. Conserveringsmiddel In elke tandpasta zal je conserveringsmiddel aantreffen. Deze stof zorgt ervoor dat bacteriën niet kunnen groeien in de tandpasta. Bij de productie van tandpasta wordt schoon gewerkt, zodat in de pasta geen bacteriën kunnen verkomen. Tijdens het gebruik echter kan de tandpasta besmet worden met bacteriën die rond de wastafel voorkomen. Toepassing van een goed conserveringsmiddel zorgt ervoor dat de groei

9 van bacteriën niet kan plaatsvinden. Een tandpastaconserveringsmiddel moet naast effectief ook veilig zijn, omdat het in de mond terechtkomt. Smaakstoffen De smaak van tandpasta vinden de gebruikers erg belangrijk. Een fris en tintelend effect wordt veroorzaakt door menthol, in de natuur voorkomend als hoofdbestanddeel van pepermuntolie uit de pepermuntplant (mentha peperita). In de pasta wordt dikwijls een pepermuntolie gecombineerd met smaakstoffen als anijsolie en eucalyptusolie. Een ander type dat we vooral aantreffen in de Verenigde Staten is dat van het plantenextract kruizemuntolie (mentha spicata). Los van de smaak dient de pasta ook zoetkracht te hebben. Vroeger is hiervoor suiker gebruikt, maar met het oog op tandbederf wordt tegenwoordig de synthetische zoetstof sacharine toegepast. Dit zijn kunstmatige stoffen die wel de voordelen van suiker hebben, maar niet de nadelen. Deze stoffen hebben een zoetkracht die circa 500 maal hoger is dan die van suiker en wel goed voor je tanden is! Actieve Stoffen Een tandpasta met daarin alle hierboven genoemde componenten, heeft uitsluitend een reinigende en smaakfunctie. Naast reinigende bestanddelen, kan een tandpasta ook nog een klein percentage actieve stoffen bevatten. Deze actieve stoffen hebben een belangrijke werking, zoals bijvoorbeeld versterking van het tandglazuur, of helpen als je last hebt van gevoelige tanden of bloedend tandvlees. Deze actieve stoffen vind je tegenwoordig altijd terug in tandpasta. Een hele bekende actieve stof is Fluoride. Door Fluoride-inbouw is het glazuur beter beschermd tegen gaatjes (cariës). Fluoride tandpasta blijkt effectief te zijn bij gebruik na de doorbraak van het gebit. Onderzoeken bij schoolkinderen hebben aangetoond dat het gebruik van fluoridenhoudende tandpasta s bescherming geeft tegen gaatjes. Alle tandpasta varianten van Prodent en Zendium bevatten Fluoride.

10 4. Zelf Tandpasta Maken Ingrediënten en benodigdheden: - Geprecipiteerd krijt * (Calcium Carbonaat) - Glycerine * (ook glycerol genoemd, 87% kwaliteit, soortelijk gewicht 1,23) - Pepermunt olie * - Plastic tube met dop * - Vers kraanwater - Geur- en smaakloos vloeibaar afwasmiddel (Neutral) - Kleefpoeder voor protheses (Kukident) - Kunstmatige zoetstoftabletjes (Natrena) De met * aangeduide artikelen zijn verkrijgbaar in de apotheek (wellicht verdient het de aanbeveling vooraf te bestellen). Een weeginstrument dat tenminste op 1 gram nauwkeurig is en waarop, na tarreren, tot 100 gram kan worden afgewogen. Per groep die produceert moet er een bekerglas van 200 ml, een maatcilinder van 25 ml, een brede spatel (ca. 3 cm breed), een smalle spatel (ca. 1 cm breed), een grote en een kleine lepel aanwezig zijn. Tot slot is een seal-apparaat noodzakelijk voor het dichtmaken van de tube. Door warmte is het mogelijk de bovenkant van de tube aan elkaar te plakken om zo de tube te sluiten. Tandpasta mixer in de tandpasta fabriek in Amersfoort

11 (Dit recept is afkomstig van Saralee H&BC, de makers van Prodent en Zendium) Wanneer je de hoeveelheden vermeld in het onderstaande recept aanhoudt, krijg je uiteindelijk 80 gram tandpasta. Deze hoeveelheid komt ongeveer overeen met de inhoud van een tube. In het bekerglas wordt 25 gram geprecipiteerd krijt afgewogen (met behulp van de grote lepel); daaraan worden toegevoegd 8 zoetjes en 25 ml vers kraanwater afgemeten in de maatcilinder. Dit mengsel wordt met behulp van de brede spatel geroerd totdat de klonten zijn verdwenen en er een glad papje ontstaat. In de maatcilinder wordt ca. 18 ml glycerine afgemeten en daaraan wordt 1,5 gram gebitskleefpoeder (die van te voren op een stukje vetvrij papier is afgewogen) beetje bij beetje met een lepeltje toegevoegd. Er moet tijdens het toevoegen zeer goed met de smalle spatel in de maatcilinder met glycerine worden geroerd. Zo ontstaat een gelei zonder klontjes. Als de gelei klontvrij is geworden, wordt deze aan het bekerglas met de krijtslurrie toegevoegd onder voortdurend roeren met de brede spatel, terwijl met de smalle spatel de laatste resten van de gelei worden overgebracht. Er ontstaat nu een verdikte smurrie. Meet 10 ml van het geurloze afwasmiddel af in de maatcilinder en voeg onder roeren met de smalle spatel ca. 1,5 gram pepermuntolie toe. Als de pepermuntolie geheel in het afwasmiddel is opgenomen, wordt dit mengsel in zijn geheel aan de basis in het bekerglas toegevoegd. Er wordt met de brede spatel net zo lang geroerd totdat alles gelijk verdeeld is, zodat er een homogeen mengsel ontstaat. De pasta is klaar en kan met behulp van de spatels in de lege plastic tube gebracht worden. Het is verstandig om gedurende het afvullen van de tube af en toe op de tafel te tikken zodat de pasta in de tube zakt en er geen luchtbellen in de tube achter blijven. De tube moet niet helemaal gevuld worden, omdat er dan geen mogelijkheid meer is de bovenkant van de tube dicht te sealen. Hiervoor laat je de tube op tafel staan en klem je het voorverwarmde seal-apparaat op de bovenkant van de tube gedurende een enkele seconde. De tube is nu luchtdicht en waterdicht afgesloten en de tandpasta is klaar. Voor alle duidelijkheid: de zojuist gemaakte tandpasta bevat geen fluoride maar is heel geschikt om te gebruiken en kan ongeveer een jaar bewaard worden. van Laboratorium opstelling voor het bereiden tandpasta

12 5. Prodent Tandpasta Varianten CoolMint Prodent Coolmint is te vergelijken met Softmint alleen met een frisse pepermunt smaak. Het is de meest verkochte tandpasta van Prodent! SoftMint Prodent Softmint heeft een milde mintsmaak en zorgt voor een frisse adem en sterke, gezonde tanden en kiezen. Fresh Gel Prodent Gel is een streepjestandpasta en heeft een extra tintelfrisse smaak. Net als in Softmint en Coolmint zit er een uniek fluoride systeem in de gel; genaamd Actifluor. Menthol Power Een extreem frisse tandpasta met menthol smaak. Met name zeer populair onder jongere mensen. Tevens uitgerust met Actifluor.

13

14 Anti-tandsteen + Whitener Veel mensen hebben last van tandsteen. Zelfs na verwijdering door de tandarts blijft zich tandsteen vormen. Een oplossing is dan om met deze tandpasta, met speciale ingrediënten, te poetsen. Prodent Anti-tandsteen + Whitener zal de vorming van nieuw tandsteen aanzienlijk verminderen en het helpt plak te verwijderen. Duo Sensitive Gevoelige tanden ontstaan wanneer tandvlees zich terugtrekt en tandhalzen bloot komen te liggen. Vooral wisselingen tussen koud en warm geven een pijnlijk gevoel aan de tanden. Prodent Duo Sensitive helpt een beschermend laagje te vormen rond blootliggende tandhalzen en zorgt ervoor dat tanden minder gevoelig zijn. Bovendien heeft Prodent Duo Sensitive een verrassend frisse mintsmaak.

15 Prodent Care & Fresh Whitener Prodent Care & Fresh Whitener bevat een Ivoryde formule die zorgt voor een nog betere verwijdering van aanslag en is volkomen veilig voor de tanden. Bij dagelijks gebruik krijgen je tanden en kiezen hun natuurlijke witte kleur weer terug. Prodent Arctic & Fresh Whitener Prodent Arctic & Fresh Whitener is een Whitener tandpasta met mentholbolletjes voor een extreem frisse adem. Prodent Arctic & Fresh Whitener bevat Ivoryde dat de aanslag op de tanden op milde en natuurlijke wijze verwijdert, zonder te bleken of het tandglazuur aan te tasten. Bij dagelijks gebruik krijgen tanden en kiezen zo hun natuurlijke witte kleur terug. Prodent Natural & Fresh Whitener Deze Whitener bevat peterselie-extract en Yakima munt, die zorgen voor een natuurlijk frisse smaak en een extra frisse adem. De groenwit gestreepte tandpasta met microfijne bolletjes geeft een unieke smaaksensatie en een prettig gevoel in de mond. Verder bevat Prodent Natural & Fresh Whitener het gepatenteerde Ivoryde, dat aanslag op tanden en kiezen op milde wijze effectief verwijdert. Bij dagelijks gebruik komt de natuurlijk witte kleur van de tanden weer terug. Tevens bevat Natural & Fresh Whitener een uniek fluoridesysteem met Actifluor, dat ervoor zorgt dat het tandglazuur wordt versterkt, waardoor tanden en kiezen gezond blijven en perfect beschermd zijn tegen gaatjes.

16 Prodent Teletubbies (0 5 jaar) Prodent Teletubbies is een speciaal ontwikkelde peutertandpasta met een milde smaak. Goed poetsen vanaf de eerste tandjes met Prodent Teletubbies legt de basis voor een schoon en sterk gebit. Voor een optimale bescherming raden tandartsen aan niet na te spoelen met water. Prodent Mega Mindy & Spongebob ( 5-12 jaar) Als nieuwe tanden doorbreken zijn deze nog niet helemaal uitgehard. Het glazuur kan de tanden en kiezen nog niet optimaal beschermen tegen zuuraanvallen en bacteriën. De Mega Mindy en Spongebob kindertandpasta s zijn duo-actief bij de doorbraak van nieuwe tanden. Ze bevatten het ActiFluorsysteem, dat zorgt voor een actieve opname van fluoride in het glazuur, waardoor het glazuur sterker wordt. Daarnaast remt Xylitol de groei van bacteriën die tandplak kunnen veroorzaken. Zo helpt Prodent kindertandpasta het gebit te beschermen tegen gaatjes. Prodent Glazuurbeschermer (5 12 jaar) Wist je dat overmatige consumptie van o.a. frisdranken en vruchtensappen slijtage aan je tanden kan veroorzaken? Tanden en kiezen zijn gevoelig voor voedingsmiddelen met een lage ph (zuurgraad). Deze kunnen slijtage veroorzaken aan het tandglazuur, dit wordt tanderosie genoemd. Prodent Glazuurbeschermer bevat een 3-in-1 systeem helpt (fruit)zuren neutraliseren en het gebit beschermen tegen gaatjes en tandplak.