Rapportage Externe Veiligheid ontwerp- bestemmingsplan Aldi Borger. revisie juli 2011

Transcriptie

1 Rapportage Externe Veiligheid ontwerp- bestemmingsplan Aldi Borger revisie juli 2011 Steunpunt Externe Veiligheid Provincie Drenthe Kerstin Probst Datum: 24 juli

2 Inhoud 1 Inleiding 1.1 Doel 1.2 Leeswijzer 2 Externe Veiligheid 3 Beleid 3.1 Wettelijk beleidskader 4 Risico-inventarisatie 4.1 LPG-tankstation 4.2. Wegvervoer N Aannames wegvervoer N Bevolking Groepsrisico Risicoberekeningsmethodiek 5 Resultaten 5.1 LPG-tankstation 5.2 Vervoer gevaarlijke stoffen N Conclusie Referenties Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bevolking Populatiepolygonen QRA LPG-tankstation 2

3 1. Inleiding Het huidige pand van de Aldi aan de Buinerweg 8 te Borger wordt vervangen door een nieuw gebouw. Omdat het huidige gebouw onvoldoende ruimte biedt voor een doelmatige exploitatie van de Aldi zal het gebouw worden gesloopt waarna op hetzelfde perceel een nieuwe winkelruimte zal worden opgericht. Daarnaast wordt de buitenruimte om het gebouw opnieuw ingericht. Omdat het niet meer mogelijk is om aan de achterzijde van de winkelruimte te parkeren is het noodzakelijk om de parkeerplaats her in te richten en met circa 300 m 2 in oostelijke richting uit te breiden. Binnen het huidige bestemmingsplan is detailhandel toegestaan, maar het beoogde gebouw past niet binnen het bouwvlak. Daarom zal een bestemmingsplanwijziging moeten plaatsvinden. Dit bestemmingsplan maakt de realisatie van een nieuwe Aldi en herschikking van de parkeerplaats planologisch mogelijk door het bouwvlak te verruimen. Figuur 1.1 Ligging van het bestemmingsplan Aldi Borger De ontwikkeling gaat om de verruiming van het bestaande bouwblok. In de nabijheid van het plangebied ligt een risicobron, het LPG tankstation Q8 Service Station Borger, gevestigd aan de Buinerstraat 1b. Daarnaast grenst het plangebied aan de N374, de provinciale weg Stadskanaal-Hoogeveen. De provincie Drenthe heeft alle provinciale wegen in de provincie vrijgegeven voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. 1.1 Doel Voorliggende rapportage betreft het onderzoeksdocument voor het aspect externe veiligheid. 3

4 1.2 Leeswijzer Na deze inleiding volgt in hoofdstuk 2 een beschrijving van het wettelijk kader en het beleidskader. In hoofdstuk 3 wordt beschreven welke uitgangspunten gehanteerd zijn in deze studie. In hoofdstuk 4 worden de resultaten beschreven en in hoofdstuk 5 wordt de conclusie gegeven. Voor een aantal onderwerpen is een bijlage opgenomen. Het betreft: Bevolkingsoverzichten (bijlage 1&2) QRA LPG-tankstation (bijlage 3). 2 Externe Veiligheid Externe veiligheid beschrijft de risico's die ontstaan als gevolg van opslag of handelingen met gevaarlijke stoffen. Dit kan betrekking hebben op inrichtingen (bedrijven) of transportroutes. Op beide categorieën is verschillende wet- en regelgeving van toepassing. Het huidige beleid voor transportmodaliteiten staat beschreven in de circulaire 'Risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen' (Crnvgs), die op termijn vervangen zal worden door het 'Besluit transportroutes externe veiligheid' (Btev). Binnen het beleidskader voor externe veiligheid staan twee kernbegrippen centraal: het plaatsgebonden risico en het groepsrisico. Hoewel beide begrippen onderlinge samenhang vertonen zijn er belangrijke verschillen. Hieronder worden beide begrippen verder uitgewerkt. Plaatsgebonden risico (PR) Het plaatsgebonden risico (PR) geeft de kans, op een bepaalde plaats, om te overlijden ten gevolge van een ongeval bij een risicovolle activiteit. De kans heeft betrekking op een fictief persoon die de hele tijd op die plaats aanwezig is. Het PR kan op de kaart van het gebied worden weergeven met zogeheten risicocontouren: lijnen die punten verbinden met eenzelfde PR. Binnen de 10-6/jaarcontour (welke als wettelijk harde norm fungeert) mogen geen nieuwe kwetsbare objecten geprojecteerd worden. Voor beperkt kwetsbare objecten geldt de 10-6/jaarcontour niet als grenswaarde, maar als een richtwaarde. Groeprisico (GR) Het groepsrisico (GR) is een maat voor de kans dat bij een ongeval een groep slachtoffers valt met een bepaalde omvang. Het GR is daarmee een maat voor de maatschappelijke ontwrichting bij een calamiteit. Het GR wordt bepaald binnen het invloedsgebied van een risicovolle activiteit. Dit invloedsgebied wordt begrensd door de 1%-letaliteitsgrens (tenzij anders bepaald): de afstand waarop nog 1% van de blootgestelde mensen in de omgeving komt te overlijden bij een calamiteit met gevaarlijke stoffen. Het GR kan niet op de kaart worden weergegeven, maar wordt weergegeven in een grafiek waar de kans (f) afgezet wordt tegen het aantal slachtoffers (N): de fn-curve. 4

5 Figuur 2: Weergave plaatsgebonden risicocontouren, invloedsgebied en groepsrisicografiek met oriëntatiewaarde voor transport. Verantwoordingsplicht In het Besluit externe veiligheid inrichtingen en de circulaire Risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen is een verplichting tot de verantwoording van het groepsrisico opgenomen. Vanuit de 'circulaire' dient aandacht aan de verantwoording gegeven worden wanneer het groepsrisico boven de oriëntatiewaarde ligt of wanneer het groepsrisico (significant) toeneemt. Bij de verantwoordingsplicht dient het bevoegd gezag op een juiste wijze de toename en ligging van het groepsrisico te onderbouwen en te verantwoorden. Hierbij geeft het bevoegd gezag aan of het groepsrisico in de betreffende situatie aanvaardbaar wordt geacht. De verantwoordingsplicht van het groepsrisico dient naast de rekenkundige hoogte van het groepsrisico, dat berekend wordt door middel van deze kwantitatieve risicoanalyse (QRA), tevens rekening te houden met een aantal kwalitatieve aspecten zoals mogelijke bronmaatregelen, bestrijdbaarheid, zelfredzaamheid. 3 Beleid 3.1 Wettelijk beleidskader Om de externe veiligheidsrisico s te beheersen heeft de rijksoverheid een aantal nota s, circulaires en besluiten opgesteld die leidend zijn voor externe veiligheidstaken van de provincie en gemeenten. Het gaat daarbij om wet- en regelgeving waarin risiconormen zijn gesteld voor respectievelijk inrichtingen, transport van gevaarlijke stoffen en buisleidingen. Het rijksbeleid staat niet op zichzelf. 5

6 Op 27 oktober 2004 is het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) in werking getreden. Hierin is het externe veiligheidsbeleid voor inrichtingen vastgelegd. Een belangrijke consequentie van deze AMvB voor het bestemmingsplan is dat er bij het opstellen van een bestemmingsplan rekening moet worden gehouden met het feit dat er geen (beperkt) kwetsbare functies binnen een 10-6 risicocontour (plaatsgebonden risico) van een gevaarzettende functie worden gepland. Bovendien moet gekeken worden naar het groepsrisico. Deze mag de oriëntatiewaarde niet overschrijden. Het vervoer van gevaarlijke stoffen leidt tot risico's voor de omgeving. Voor het vervoer van gevaarlijke stoffen is sinds 2004 de Circulaire Risiconormering Vervoer Gevaarlijke stoffen van toepassing. Deze Circulaire is gebaseerd op de Nota Risico Normering Vervoer Gevaarlijke Stoffen en het BEVI. In de Circulaire wordt zoveel mogelijk aangesloten bij het BEVI. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om de uitwerking van de normen/grenswaarden voor het Plaatsgebonden Risico en hoe een verhoogd groepsrisico verantwoord moet worden. In de Circulaire is aangegeven dat bij overschrijding van de oriëntatiewaarde of bij significante verhoging van het GR, de Verantwoordingsplicht doorlopen moet worden. Dit geldt voor zowel wijzigingen in de ruimtelijke ordening als voor wijzigingen in verkeersbesluitvorming / transportstromen. De grenswaarde van het PR voor het vervoer van gevaarlijke stoffen is 10-6 per jaar. Voor nieuwe situaties geldt deze norm als grenswaarde. Nieuwe (beperkt) kwetsbare bestemmingen mogen niet binnen deze contour worden toegevoegd. Op termijn zal de 10-6 ook voor bestaande situaties als grenswaarde gaan gelden. Als het plaatsgebonden risico 10-8 per jaar is, wordt het als verwaarloosbaar beschouwd. 4 Risico-inventarisatie 4.1 LPG-tankstation Tegenover het plangebied ligt het LPG-tankstation Q8 aan de Buinerstraat met een vergunde jaarlijkse doorzet van 1000 m 3 /jaar. Het invloedsgebied van het tankstation ligt niet binnen het plangebied in verband met de locatie van het vulpunt en reservoir. Het groepsrisico in de huidige situatie is niet bekend. 4.2 Wegvervoer N374 Het plangebied grenst aan de N374, de provinciale weg Stadskanaal-Hoogeveen. De provincie Drenthe heeft alle provinciale wegen in de provincie vrijgegeven voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. De gemeente Borger-Odoorn heeft geen routering vastgesteld van het vervoer van gevaarlijke stoffen Aannames wegvervoer N374 Ten aanzien van de provinciale weg N374 zijn geen telgegevens over het vervoer van gevaarlijke stoffen bekend. Op basis van de aanwezigheid van de relevante bedrijven zijn aannames gedaan waarbij het vervoer van gevaarlijke stoffen plaatsvindt. Ten aanzien van dit onderzoek komt het LPG-tankstation in aanmerking. Gesteld wordt dat het vervoer van gevaarlijke stoffen van dit bedrijf gebruik zal maken van de weg. Voor het bepalen van het plaatsgebonden risico (PR) en het groepsrisico (GR) wordt gebruikgemaakt van de risicoberekeningmethodiek RBM II, versie build 247. Deze rekenmethode is door het ministerie van Verkeer en Waterstaat aangewezen als de standaard voor risicoberekeningen betreffende het vervoer van gevaarlijke stoffen over de 6

7 weg. De kenmerken van de infrastructuur, het aantal transporten van gevaarlijke stoffen en de aanwezigheid van mensen in de omgeving, bepalen mede de uitkomsten. De infrastructuur wordt gemodelleerd door middel van het invoeren van de wegbreedte en de ligging van de weg. De wegbreedte wordt gedefinieerd van wegrand tot wegrand. De volgende parameters zijn in RBMII gehanteerd: Wegtype: een weg binnen de bebouwde kom. Wegbreedte is 8 meter (binnen bebouwde kom), 10 meter (buiten bebouwde kom) Er is geen onderscheid gemaakt in weghelften; Ongevalsfrequentie: de standaardongevalsfrequentie voor wegen binnen de bebouwde kom (5,9 x 10-7 ) en buiten bebouwde kom (3,6 x 10-7 ) is gehanteerd. Weerstation: het dichtstbijzijnde weerstation is Eelde. Stofcategorie Vervoersaantallen LF 1 (Diesel) 975 LF 2 (Benzine) 1219 GF3 (LPG) 70 Tabel 4.2: Transportgegevens vervoer gevaarlijke stoffen over de N374 (bron risicokaart), GF3 op basis doorzet LPG-tankstation Buinerstraat Bevolking In de Handreiking Verantwoordingsplicht groepsrisico staat het invloedsgebied uitgelegd waarbinnen groepen personen slachtoffer kunnen worden. In deze handreiking wordt aangegeven tot welke afstand bevolking invloed kan hebben op het resultaat van het GR. Dit invloedsgebied wordt begrensd door de 1%-letaliteitgrens zoals aangegeven is in de Circulaire RNVGS. In het Programma van Eisen 2009 DVS zijn de volgende invloedsgebieden gegeven ten behoeve van de bevolkingsinventarisatie. Tabel 4.3 Invloedsgebieden per stofcategorie In tabel 4.3 is het invloedsgebied per stofcategorie gegeven. Het invloedsgebied is gelijk aan de 1%-letaliteitsafstand. Tot op deze afstand kan 1% van de bevolking overlijden als een incident met deze stofcategorie plaatsvindt. Het is te zien dat als gevolg van het vervoer gevaarlijke stoffen over de N374 een maximaal invloedsgebied van 325 meter geldt. Het plan Aldi Borger ligt binnen het invloedsgebied van de N374. Derhalve moet rekening worden gehouden met het vervoer over deze weg. Binnen het invloedsgebied wordt onderscheid gemaakt in de gedetailleerdheid van de bevolkingsinventarisatie. Bij deze grenzen sluiten we aan bij de Handreiking verantwoordingsplicht groepsrisico. Deze werkwijze houdt in dat de inventarisatie eigenlijk pas kan plaatsvinden ná berekening van de PR-contouren: 1. binnen de risicocontour 1 x 10-8 /jr moet de situatie gedetailleerd in beeld worden gebracht: 7

8 a. dit moet gebeuren op basis van bestemmingsplancapaciteit; b. bij een 10-8 kleiner dan 300 meter, is tot op deze afstand gedetailleerd geïnventariseerd; 2. buiten de contour 10-8/jr tot de 1%-letaliteitsafstand kan globaal worden geïnventariseerd op basis van kentallen, behalve bij grote afwijkingen. Daaronder verstaan we een dichtheid die meer dan een factor 2 afwijkt van de gemiddelde dichtheid in dat gebied Groepsrisico Huidige situatie De huidige situatie van de planlocatie is vastgelegd in het bestemmingsplan Borger- Centrum en De Marslanden. Voor deze gebieden is gebruik gemaakt van de door de gemeente Borger-Odoorn verstrekte bestemmingsplaninformatie en op basis van de Handreiking verantwoordingsplicht groepsrisico. Een overzicht van bevolkingsvlakken en de specifieke invulling per vlak staan in bijlage 1. Toekomstige situatie De toekomstige variant is gebaseerd op het bestemmingsplan Aldi Borger waarbij het aantal bezoekers van de winkel toeneemt Risicoberekeningsmethodiek Voor het bepalen van het plaatsgebonden risico (PR) en het groepsrisico (GR) wordt gebruikgemaakt van de risicoberekeningsmethodiek RBM II, versie build 247. Deze rekenmethode is door het ministerie van Verkeer en Waterstaat aangewezen als de standaard voor risicoberekeningen betreffende het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg. De kenmerken van de infrastructuur, het aantal transporten van gevaarlijke stoffen en de aanwezigheid van mensen in de omgeving bepalen mede de uitkomsten. De infrastructuur wordt gemodelleerd door middel van het invoeren van de wegbreedte en de ligging van de weg. De wegbreedte wordt gedefinieerd van wegrand tot wegrand. 5 Resultaten 5.1 LPG-tankstation Het LPG-tankstation aan de Buinerstraat heeft de volgende kenmerken: Doorzet < m³ per jaar; Afstand van vulpunt tot: - LPG-afleverzuil 163 meter - LPG-reservoir 11 meter Het volume van de ondergrondse opslagtank bedraagt 20 m³; De opstelplaats van de LPG-tankwagen ligt geïsoleerd van de doorgaande weg; Aantal verladingen per jaar wordt gezien de doorzet standaard gesteld op 70 per jaar. De doorzet verandert niet als gevolg van het nieuwe bestemmingsplan. Het LPG-tankstation wordt in de huidige en toekomstige situatie omgeven door voornamelijk groenvoorzieningen, bedrijven en detailhandel. Plaatsgebonden risico Voor LPG-tankstations gelden conform het BEVI en het REVI vaste plaatsgebonden risicocontouren. Deze zijn afhankelijk van de jaarlijkse doorzet van LPG, maar mogen niet bepaald worden middels een QRA. Het betreffende LPG-station heeft een jaarlijkse doorzet van maximaal m3. Conform het REVI gelden hiervoor de contouren (PR = ) volgens onderstaande tabel. De weergegeven afstanden gelden voor zowel de huidige als de nieuwe situatie. 8

9 Vanaf vulpunt [m] Vanaf opslagtank [m] Vanaf afleverinstallatie [m] Tabel 5.1 Plaatsgebonden risicocontouren voor LPG-tankstation aan de Buinerstraat Opgemerkt wordt dat de afleverleiding zich onder de openbare weg en buiten de inrichting bevindt. Deze leiding is niet zonder risico's en daarom bij de bepaling van het groepsrisico van de inrichting meegenomen. De leiding is echter niet opgenomen bij de vaste afstanden voor het plaatsgebonden risico uit de Revi. Figuur 5.1: Plaatsgebonden risicocontouren voor LPG-tankstation aan de Buinerstraat ten opzichte van het nieuwe bouwblok Aldi Het bouwblok van de nieuwe Aldi Borger ligt buiten de risicocontour van de afleverzuil van het tankstation. Het plan voldoet hiermee aan de grens-en richtwaarde van het Besluit externe veiligheid inrichtingen. Groepsrisico Het groepsrisico (GR) is de jaargemiddelde kans dat een groep van bepaalde omvang dodelijk slachtoffer wordt van een ongeval. Het GR is afhankelijk van de bevolkingsdichtheidverdeling in de omgeving van de inrichting en wordt gepresenteerd in de 9

10 zogenaamde F(N)-curve. Op de verticale as van deze curve is de kans weergegeven dat meer dan N dodelijke slachtoffers vallen als gevolg van de doorgerekende scenario s. Deze kans wordt uitgedrukt in de eenheid per jaar. Op de horizontale as is de groepsgrootte in aantal dodelijke slachtoffers weergegeven. Het groepsrisico wordt getoetst aan de oriënterende waarde F < 10-3 /N 2. De aanwezige bevolking binnen het invloedsgebied bepaalt het groepsrisico. Het invloedsgebied voor LPG-tankstations bedraagt 150 meter vanaf het vulpunt en de opslagtank. Voor het groepsrisico moet de bevolking die zich binnen deze afstand bevindt meegenomen worden in de bepaling van de hoogte van het groepsrisico. Bij een standaard LPG-tankstation kan conform de Handreiking Verantwoordingsplicht Groepsrisico (HVGR) gerekend worden met de standaard LPG-Rekentool, ontwikkeld door Oranjewoud in samenwerking met het RIVM. De situatie bij dit tankstation kan echter niet als standaard worden betiteld vanwege de grotere afstanden van het vulpunt tot de afleverzuil, het gebouw en de opstelling van de tankwagen. Ook al betreft het geen standaardsituatie in het invloedsgebied van het LPG tankstation, de afstanden blijven wel gehandhaafd. Het RIVM heeft aangegeven, dat de ongeval-scenario s hetzelfde blijven als bij een standaard LPG tankstation. Het invloedsgebied wordt gerekend vanaf het vulpunt en vanaf de opslagtank. Het plangebied ligt buiten het invloedsgebied van het tankstation. Derhalve is het groepsrisico voor dit plan niet relevant. Omdat het groepsrisico in de bestaande situatie niet bekend is, is het groepsrisico middels een risicoanalyse berekend met het programma Safeti-nl versie Figuur 5.1: Groepsrisico LPG-tankstation aan de Buinerstraat Het groepsrisico in de bestaande situatie ligt ruimschoots onder de oriënterende waarde. 10

11 5.2 Vervoer gevaarlijke stoffen N374 Plaatsgebonden risico Het plaatsgebonden risico (PR) wordt bepaald door de bron. Veranderingen in de bevolkingsaantallen rondom de risicobron hebben geen invloed op het PR. De PR-contour van de N374 is in figuur 6.2 gegeven. Figuur 5.2: PR-contouren N374 met van binnen naar buiten de 10-7 (blauw) en 10-8 (groen) contour PR-contour Binnen bebouwde kom (afstand in meters) Tabel 5.2 Maximale reikwijdte PR-contouren N374 Uit het bovenstaande blijkt dat het vervoer van gevaarlijke stoffen geen plaatsgebonden risicocontour van 10-6 per jaar oplevert. Groepsrisico Voor de berekening van het groepsrisico wordt in de bestaande situatie van de winkel uitgegaan van 40 bezoekers gedurende de dagperiode. In de nieuwe situatie met een groter winkeloppervlak wordt uitgegaan van 50 bezoekers gedurende de dagperiode. De invloed van de toename van het aantal personen is in onderstaande figuur weergeven. Uit de berekeningen blijkt dat het groepsrisico onder de oriëntatiewaarde ligt. Het groepsrisico neemt niet significant toe door deze ontwikkeling. 11

12 Figuur 5.3: groepsrisico-curve huidige en nieuwe situatie In onderstaande figuur wordt is het gebied van de N374 aangegeven met het hoogste berekende groepsrisico. Figuur 5.4: hoogste groepsrisico-km traject (in lichtblauw) 6 Conclusie Plaatsgebonden risico Het LPG-tankstation aan de Buinerstraat vormt geen belemmering voor de invulling van het bestemmingsplan. Het geplande bouwblok ligt buiten de risicocontour van het LPGtankstation. Uit de berekeningen met de vervoerscijfers voor de provinciale weg N374 blijkt dat voor de weg geen PR van 10-6 per jaar wordt berekend. Toetsing aan de normstelling voor het plaatsgebonden risico, zoals beschreven in de circulaire Risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen toont aan, dat het vervoer van gevaarlijke stoffen over de N374 geen belemmering vormt voor het plan. 12

13 Groepsrisico Het groepsrisico van het LPG-tankstation in de bestaande situatie ligt ruimschoots onder de oriënterende waarde. Het bouwblok van de nieuwe winkel ligt buiten het invloedsgebied van het LPG-tankstation. Het groepsrisico is voor het bestemmingsplan dan ook niet relevant. Het groepsrisico van de N374 als gevolg van de ontwikkelingen in het bestemmingsplan Aldi Borger neemt niet significant toe. De toename wordt veroorzaakt door de extra personen die binnen het invloedsgebied van de N374 aanwezig zijn. Verantwoordingsplicht Conform de circulaire Risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen behoeft het groepsrisico niet te worden verantwoord. 13

14 Referenties 1. Circulaire Risico Normering Vervoer Gevaarlijke Stoffen, Staatscourant Ministerie VROM, maart 2005,.Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen 1. (PGS 1). 3. Ministerie VROM, november 2007 Handreiking Verantwoordingsplicht groepsrisico, versie Rijkswaterstaat, Programma van Eisen voor een nieuwe externeveiligheidsanalyse op de weg, juli

15 Bijlage 1: Bevolkingsoverzichten De gehanteerde bevolkingsvlakken zijn hieronder weergegeven. Voor het gehele traject is de bevolking op bestemmingsplancapaciteit geïnventariseerd. Rondom het gehele traject zijn geen toekomstige ontwikkelingen binnen het inventarisatiegebied gepland. Bebouwing Voor de personendichtheid in de woongebieden zijn de volgende algemene aannames gehanteerd: Voor de aanwezigheid van het aantal bewoners in de woongebieden wordt s nachts 100% en overdag 50% gehanteerd; Voor de aanwezigheid van het aantal bewoners in de zorgcentra/verpleeghuizen wordt dag en s nachts 100% ; Voor rustige woonwijken is uitgegaan van 25 pers/ha; Voor incidentele woonbebouwing is uitgegaan van 5 pers/ha; Per woning wordt uitgegaan van 2,4 bewoners; Voor het recreatieterrein Hunzedal is uitgegaan van de aanwezigheid van 1000 personen, 95% in de dagperiode en 20% nachtperiode, aantal evenementen 1x maand gedurende 15 uren/dag en 9 uren/nacht Op de bedrijventerreinen wordt verondersteld dat de werknemers overdag voor 100% aanwezig zijn en s nachts voor 21%; Voor hotels en horeca is uitgegaan van een aanwezigheid van 38% overdag en 93% s nachts; Voor scholen en kinderdagverblijven is uitgegaan van de het aantal personen dat in de gebruiksvergunning is toegestaan; Voor gemiddeld drukke bedrijventerreinen is uitgegaan van 40 pers/ha; Voor rustige bedrijventerreinen is uitgegaan van 5 pers/ha; Overige kwetsbare bestemmingen zijn ingevuld met kengetallen volgens PGS 1 15

16 Bijlage 2 Vlakken met bevolking Populatiepolygonen Nr. Label Type Aantal Dichtheid [pers/ha] 1 Incidentele bebouwing buiten Borger Wonen adressen 2 Wooncentrum Borgheere Wonen 50 3 Verpleegcentrum De Herik Wonen 50 4 Wooncentruum Naoberhof Wonen 50 5 Zorgcentrum Borgerhof Wonen Rustige woonwijk Wonen 25 7 Rustige woonwijk Wonen 25 8 Rustige woonwijk Wonen 25 9 Rustige woonwijk Wonen Rustige woonwijk Wonen Rustige woonwijk Wonen Wonen en werken gemengd Wonen Wonen en werken gemengd Wonen Rustige woonwijk Wonen 25 16

17 Nr. Label Type Aantal Dichtheid [pers/ha] 1 Recreatie Hunzedal Evenement 200 dag 950 nacht 1 Welkoop Werken 10 2 Hotel Bieze Werken 50 3 Pension Molenerf Werken 50 4 Aldi Werken Bedrijven dagdienst Werken 40 2 CBS De Borgh Werken OBS Grollemanschool Werken Maatschappelijke doeleinden Werken 40 5 Bedrijven dagdienst Werken 5 6 Bedrijven dagdienst Werken 5 7 Bedrijven dagdienst Werken 40 8 Bedrijven dagdienst Werken 40 17

18 Bijlage 3 QRA LPG-tankstation 18

19 m DCMR milieudienst Rijnmond QRA LPG Q8 Service Station Borger Landelijk steunpunt externe veiligheid Auteur (s) Afdeling Bureau Documentnummer Datum M.J.C. Salet Expertisecentrum Veiligheid juli 2011 Kwaliteitstoets Paraaf Autorisatie Paraaf ( hui.^e Bruijne Naam Functie Burserdfioofd Veifi gfi&d LSEV QRA LPG Q8 Service Station Borger blad 3 van 12

20 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Uitgangspunten 5 3 Ongevalscenario's Scenario's LPG-opslagvat Scenario's leidingwerk Scenario's intrinsiek falen tankauto's Scenario's BLEVE LPG-tankauto Scenario's pomp Scenario's falen losslang 9 4 Omgevingsfactoren Meteo Ruwheidslengte van de omgeving Invloedsgebied Populatiegegevens Ontstekingsbronnen 10 5 Resultaten Groepsrisico 11 6 Conclusie 12 blad 4 van 12 LSEV QRA LPG Q8 Service Station Borger

21 1 Inleiding Het Steunpunt Externe Veiligheid Drenthe (SEVD) heeft het Landelijk Steunpunt Externe Veiligheid (LSEV) verzocht een groepsrisicoberekening uit te voeren voor een LPG-tankstation. Het betreft het LPG-tankstation Q8 Service Station Borger, gevestigd aan de Bruinerstraat 1b, 9530 TH te Borger. Het groepsrisico van de inrichting worden in kaart gebracht in onderhavige Kwantitatieve Risicoanalyse (QRA). Voor de berekening is gebruik gemaakt van het document 'QRA berekening LPG-tankstations, versie 1.1, d.d. 29 mei 2008' uitgebracht door het RIVM (hierna Memo LPG van het RIVM). In de memo LPG van het RIVM is rekening gehouden met de maatregelen uit het Convenant LPG-autogas 2005 voor wat betreft hittewerende coating op de LPG-tankauto's en een verbeterde vulslang. Deze maatregelen vertalen zich naar een faalkansreductie voor de (warme) BLEVE scenario's en de breukfrequentie van de losslang. In de onderhavige QRA zijn de scenario's met en zonder convenantmaatregelen beschouwd. Het rekenmodel is gemaakt in het programma Safeti-nl versie De PSU-rekenfile wordt digitaal bij dit rapport meegeleverd. 2 Uitgangspunten Het SEVD heeft in haar opdracht aan het LSEV verwezen naar de vigerende vergunning d.d. 12 februari 2008 ihkv de Wet milieubeheer (hierna: de vergunning). De vergunning is als uitgangspunt genomen voor de QRA. De jaarlijkse doorzet LPG is minder dan 1000 m^ per jaar. In de vergunning zijn geen gegevens over de inhoud van de LPG-tankauto en de verladingsduur beschikbaar. Voor de aanname van deze uitgangspunten is aangesloten bij de memo LPG van het RIVM. Voor de populatie gegevens binnen het invloedsgebied is in overleg met het SEVD gebruik gemaakt van het Nationaal populatiebestand groepsrisicoberekeningen (ook wel genoemd: de Populator) LSEV QRA LPG Q8 Service Station Borger blad 5 van 12

22 Ongevalscenario's Overeenkomstig de QRA berekening LPG-tankstations RIVM moeten scenario's worden meegenomen voor het LPG-opslagvat inclusief leidingwerk en de verlading inclusief de tankauto. 3.1 Scenario's LPG-opslagvat De ondergrondse opslagtank voor LPG heeft een inhoud van liter. De LPG wordt vloeibaar (onder druk) opgeslagen bij omgevingstemperatuur. De scenario's voor het LPG-opslagvat worden weergegeven in tabel 1. Scenario Basis frequentie/y Frequentie/y Uitstroming (duur) 0.1 Opslagvat - Instantaan 5x10"' 5x10"' Instantaan falen 0.2 Opslagvat -10 minuten 5x10"' 5x10"' 600 sec 0.3 Opslagvat - 10 mm gat 1x10"'' 1x10"^ sec Tabel 1. Het LPG-opslagvat is ondergronds uitgevoerd. Derhalve is er geen aanvullend BLEVE scenario voor het opslagvat opgenomen in de QRA. 3.2 Scenario's leidingwerk De ongevalscenario's van het leidingwerk van de tankauto losplaats naar het ondergrondse opslagvat en van het opslagvat tot de LPG afleverzuil worden weergegeven in tabel 2. Scenario Basis frequentie/m/y Factor Frequentie/y Uitstroming (duur) 0.4 Vloeistofleiding - Breuk 5x10"' 11 m 5,50x10"'' sec 1,25" 0.5 Vloelstofleiding - Lek 1,5x10"" 11 m 1,65x10"^ sec 1,25" 0.6 Afleverleiding - Breuk 5x10"' 163 m 8,15x10"'' sec 1,25" 0.7 Afleverleiding - Lek 1,25" 1,5x10"'' 163 m 2,45x10"* sec Tabel 2. Door middel van de luchtfoto is de afstand van het vulpunt tot opslagvat ingeschat op 11 meter en voor opslagvat tot afleverzuil op 163 meter. Het scenariopunt van de vloeistofleiding is gemodelleerd op de helft van deze vloeistofleiding. De afleverleiding is ingetekend als rechte lijn van het opslagvat tot de afleverzuil waarbij de spreiding van de scenario's om de 10 meter zijn gemodelleerd. Deze wijze van modelleren is conservatief in vergelijking tot de voorgeschreven wijze van modelleren uit Module C 3.8 'Leidingen' van de Handleiding Risicoberekeningen Bevi versie 3.2 (hierna: de handleiding). Wanneer de handleiding wordt aangehouden zal door de lengte van de afleverleiding het uitstroomdebiet op grotere afstand van het opslagvat afnemen waardoor het scenario kleiner wordt. Het uitstroomdebiet heeft ook gevolgen voor de tijdsduur van LPG-aflevering aan personenauto's. Om deze tijdsduur te verkorten is mogelijk een grotere diameter voor de afleverleiding toegepast. Een grotere diameter afleverleiding geeft een groter uitstroomdebiet en eveneens een groter effect. Vooralsnog is aangesloten bij de uitgangspunten uit de memo LPG van het RIVM. blade van 12 LSEV QRA LPG Q8 Service Station Borger

23 3.3 Scenario's intrinsiek falen tankauto's De LPG-tankauto heeft een inhoud van maximaal 60 m. De LPG wordt vloeibaar opgeslagen bij omgevingstemperatuur. De tankauto heeft een faaldruk van 23.5 barg. Er wordt aangenomen dat de tankwagens die de inrichting bevoorraden voor 100% gevuld zijn. De inrichting wordt gemiddeld 70 keer per jaar bevoorraad. Voor een verlading is een tankwagen gemiddeld 30 minuten aanwezig binnen de inrichting. De scenario's voor het intrinsiek falen van de tankwagen binnen de inrichting worden weergegeven in tabel 3. Scenario T.1 Tankauto - Instantaan falen vulgraad 100% T.2 Tankauto - grootste aansluiting vulgraad 100% Tabel 3. Basis frequentie/y Factor Frequentie/y Uitstroming (duur) 5x10"' 70x0,5/8766 2x10""* Instantaan 5x10"' 70x0,5/8766 2x10"" sec 3.4 Scenario's BLEVE LPG-tankauto Een BLEVE van een aanwezige tankauto kan ontstaan ten gevolge van een brand tijdens de verlading en ten gevolge van brand in de omgeving. Hierbij is de BLEVE gemodelleerd als een warme BLEVE, waarbij de faaldruk gelijk is aan 23,5 barg. De convenantsmaatregel 'hittewerende coating' geeft een factor 20 faalkansreductie op een warme BLEVE. De warme BLEVE scenario's zijn gegeven met en zonder de hittewerende coating (HC). De frequentie op brand nabij een LPG-tankauto is bepaald aan de hand van tabel 4 en 5 uit de memo LPG van het RIVM. Een uitwerking hiervan is opgenomen in tabel 4. Afstanden vulpunt tot: toets feitelijk toets LPG-afleverzuil 17,5 m >150 m nee benzine aflever 5 m >150 m nee opstel benzineauto 25 m >150 m nee Gebouw Straal 20 m ca 65 m nee Frequentie brand omgeving /100 verladingen 2x10"' Tabel 4. Een BLEVE van een tankauto kan ook plaatsvinden ten gevolge van externe impact. De BLEVE kans is hierbij afhankelijk van de locatie van de opstelplaats. De opstelplaats voor de LPG tankauto is gelegen aan een wegrijstrook waar de toegestane snelheid minder dan 70 km/uur bedraagt. De initiële kans op een BLEVE ten gevolge van externe beschadiging is derhalve gelijk aan 4,8x10"^/jaar. Hierbij is de BLEVE gemodelleerd als een koude BLEVE, waarbij de faaldruk gelijk is aan 5,15 barg. LSEV QRA LPG Q8 Service Station Borger blad 7 van 12

24 De scenario's voor een BLEVE door een brand en externe impact tijdens het verladen wordt weergegeven in tabel 5. Scenario B.1 BLEVE tankauto vulgraad 100% (warm) B.2 BLEVE tankauto vulgraad 100% (warm) B.3 BLEVE tankauto vulgraad 67% (warm) B.4 BLEVE tankauto vulgraad 33% (warm) B.1 BLEVE tankauto vulgraad HC 100% (warm) B.2 BLEVE tankauto vulgraad HC 100% (warm) B.3 BLEVE tankauto vulgraad HC 67% (warm) B.4 BLEVE tankauto vulgraad HC 33% (warm) B.5 BLEVE tankauto vulgraad 100% (koud) B.6 BLEVE tankauto vulgraad 67% (koud) B.7 BLEVE tankauto vulgraad 33% (koud) Tabel 5. Basis frequentie/y Factor Frequentie/y Uitstroming (duur) 5.8x10"'" 70x0,5 Instantaan 2,03x10" 2x10"' 70/100x0,33x0,19 Instantaan 8,78x10"^ 2x10"' 70/100x0,33x0,46 Instantaan 2,13x10" 2x10"' 70/100x0,33x0,73 Instantaan 3,37x10" 5.8x10"'" 70x0,5x0,05 Instantaan 1,02x10"^ 2x10"' 70/100x0,33x0,19x0,05 Instantaan 4,39x10"'' 2x10"' 70/100x0,33x0,46x0,05 Instantaan 1,06x10"^ 2x10"' 70/100x0,33x0,73x0,05 Instantaan 1,69x10"^ 4,8x10"" 70/100x0,33 Instantaan 1,11x10" 4,8x10"" 70/100x0,33 Instantaan 1,11x10" 4,8x10"" 70/100x0,33 Instantaan 1,11x10" 3.5 Scenario's pomp De faalscenario's en faalkansen voor het falen van de pomp tijdens de verlading van de tankauto naar de opslagtank zijn weergegeven in tabel 6. Er is aangenomen dat de pomp voorzien is van een doorstroombegrenzer. Per verlading is de pomp circa 30 minuten in gebruik. Het scenario pompbreuk is gemodelleerd als uitstroming uit een 3" leiding. Scenario Basis frequentie/y Factor Frequentie/y Uitstroming (duur) PI Breuk pomp, 1x10"'' 0,94x70x0,5/8766 3,75x10"' 5 sec doorstroombegrenzer sluit P2 Breuk pomp, 1x10"" 0,06x70x0,5/8766 2,4x10' sec doorstroombegrenzer sluit niet P3 Lek pomp 4,4x10"^ 70x0,5/8766 1,76x10" sec Tabel 6. blad 8 van 12 LSEV QRA LPG Q8 Service Station Borger

25 3.6 Scenario's falen losslang De LPG-tankwagen wordt gelost met behulp van een losslang die wordt aangesloten op het vulpunt. De losslang heeft een diameter van 2". Voor het berekenen van de faalkans is uitgegaan van 70 verladingen per jaar. Elke verlading duurt 30 minuten. Er is aangenomen dat de tankwagen is voorzien van een doorstroombegrenzer. De convenant maatregel 'verbeterde vulslang' geeft een factor 10 faalkansreductie op een breukscenario ten aanzien van de standaard faalfrequentie voor Brzo-inrichtingen. De losslang breuk scenario's zijn gegeven met en zonder verbeterde losslang (VL). De scenario's voor een losslang breuk en lek tijdens het verladen wordt weergegeven in tabel 7. Scenario Basis frequentie/uur Factor Frequentie/y Uitstroming (duur) LI Breuk losslang, 4x10"" 0,88x70x0,5 1,23x10'^ 5 sec doorstroombegrenzer sluit L2 Breuk losslang, 4x10"" 0,12x70x0,5 1,68x10'" sec doorstroombegrenzer sluit niet LI Breuk losslang, 4x10"" 0,88x0,1x70x0,5 1,23x10'" 5 sec VL doorstroombegrenzer sluit L2 Breuk losslang, 4x10"" 0,12x0,1x70x0,5 1,68x10"" sec VL doorstroombegrenzer sluit niet L3 Lek losslang 4x10' 70x0,5 1,4x10"^ sec Tabel 7. LSEV QRA LPG Q8 Service Station Borger blad 9 van 12

26 Omgevingsfactoren Voor het uitvoeren van de risicoberekeningen zijn de in hoofdstuk 3 vermelde faalscenario's ingevoerd in Safeti-nl. De omgevingsfactoren die voor deze studie zijn gebruikt zijn in dit hoofdstuk beschreven. 4.1 Meteo De meteorologische weersgegevens van het weerstation Twente, zoals gegeven in Safeti-nl, zijn gehanteerd in de risicoanalyse. Deze gegevens worden representatief geacht voor de weerssituatie in Coevorden. 4.2 Ruwheidslengte van de omgeving De ruwheidslengte is een (kunstmatige) lengtemaat die de invloed van de omgeving op de windsnelheid aangeeft. In deze studie bedraagt de gehanteerde ruwheidslengte 0,3 meter. Deze ruwheidslengte geldt voor een omgeving met normale bebouwing. Dit wordt representatief geacht voor de omgeving van het tankstation. 4.3 Invloedsgebied Het invloedsgebied is de grens tot waar nog 1% van de aanwezige populatie komt te overlijden door een incident binnen de inrichting. De maximale effectafstand wordt bepaald door het scenario met de grootste afstand tot de 1% letaliteitsgrens buiten de inrichting. Dit betreft het warme BLEVE scenario van de LPG-tankauto met 100% vulgraad en een inhoud van 60 m3. Dit scenario heeft een afstand tot de 1% letaliteitsgrens van ca. 310 meter. 4.4 Populatiegegevens De populatiegegevens die worden gebruikt voor het berekenen van het groepsrisico zijn afkomstig uit het Nationaal populatiebestand. Het gebruik van dit populatiebestand is niet verplicht. Middels het Nationaal populatiebestand probeert het Ministerie van l&m een uniform en duidelijk beschreven bestand ter beschikking te stellen, hetgeen de uitgangspunten voor berekeningen en verantwoording eenduidiger maakt. Het Nationaal populatiebestand is door Bridgis samengesteld uit een aantal verschillende bestaande bestanden en pretendeert niet volledig te zijn. De kans op onvolledigheid is aanwezig, daar niet alle bedrijven gehoor hebben gegeven aan het verzoek van Bridgis om hun (populatie)gegevens ter beschikking te stellen. Het Ministerie van l&m stelt derhalve als voorwaarde dat de gegevens worden geverifieerd en aangevuld door het betreffende bevoegd gezag. Het LSEV is niet in staat het populatiebestand op juistheid en volledigheid te controleren. 4.5 Ontstekingsbronnen Los van de lokale doorgaande weg, de Bruinersstraat, zijn er geen ontstekingsbronnen buiten de inrichting. Overeenkomstig de Handleiding risicoberekeningen Bevi wordt aangenomen dat de ontstekingskans voor lokale wegen zijn inbegrepen in de ontstekingskans van de huishoudens en kantoren. Hiervoor is de default waarde gehanteerd. blad 10 van 12 LSEV QRA LPG Q8 Service Station Borger

27 Resultaten Het groepsrisico is berekend met het programma Safeti-nl versie Groepsrisico Het groepsrisico is de kans per jaar dat een groep van een bepaalde grootte (minimaal 10 personen) komt te overlijden door een ongeval. Het groepsrisico wordt beschreven in een zogenaamde F(N)-curve en is afhankelijk van de bevolkingsverdeling in de omgeving van de inrichting. Op de verticale as wordt de kans weergegeven dat meer dan N slachtoffers ten gevolge van de beschouwde scenario's komen te overlijden. De kans wordt uitgedrukt in de eenheid 'per jaar'. Op de horizontale as staat het aantal slachtoffers weergegeven. In figuur 1 wordt het groepsrisico voor de inrichting van Q8 Service Station Borger weergegeven. In de grafiek is het groepsrisico voor de situatie met en zonder de convenantmaatregelen weergegeven. De rood gekleurde curve geeft het groepsrisico zonder de convenantmaatregelen, de blauw gekleurde curve geeft het groepsrisico met de convenantmaatregelen. ar.--. Figuur 1. Ten opzichte van de oriëntatiewaarde (OW) geeft het groepsrisico het volgende resultaat: GRmax (FN ) zonder convenantmaatregelen: GRmax (FN^) met convenantmaatregelen: 0,04 x OW (30 pers. bij 4x10" ) < 0,01 X OW (20 pers. bij 1,7 xlo" ) LSEV QRA LPG QB Service Station Borger biad 11 van 12

28 6 Conclusie Uit de resultaten van de kwantitatieve risicoanalyse wordt geconcludeerd dat de oriëntatiewaarde van het groepsrisico niet wordt overschreden. Het maximale groepsrisico zonder risicoreducerende convenantmaatregelen bedraagt circa 4% van de oriëntatiewaarde. Het maximale groepsrisico met de risicoreducerende conventmaatregelen bedraagt minder dan 1% van de oriëntatiewaarde. Opgemerkt wordt dat de afleverleiding zich onder de openbare weg en buiten de inrichting bevindt. Deze leiding is niet zonder risico's en daarom bij de bepaling van het groepsrisico van de inrichting meegenomen. De leiding is echter niet opgenomen bij de vaste afstanden voor het plaatsgebonden risico uit de Revi. blad 12 van 12 LSEV QRA LPG Q8 Service Station Borger