architecture MET ESB-MARKTOVERZICHT Is uw bedrijf toe aan een Service Oriented Architecture? Onderzoek naar Nederlandse SOAmarkt

Transcriptie

1 service oriented Special onder auspiciën van Business Process Magazine en Software Release Magazine Extra editie november 2007 architecture MET ESB-MARKTOVERZICHT Is uw bedrijf toe aan een Service Oriented Architecture? Onderzoek naar Nederlandse SOAmarkt SOA in de praktijk: DSM en OAD

2 Transfer Solutions biedt gratis SOA-Xperience aan Transfer Solutions heeft werk voor: Database specialisten (DBA s) Java-EE specialisten SOA/BPEL specialisten Geo-ICT specialisten DWH/BI specialisten Forms en Designer specialisten Reageer ook als je nog geen specialist bent maar het wel wilt worden. Dan maken wij een specialist van jou. SOA is hot. Maar hoe zit het met jouw ervaring? Nog geen ervaring? Wij bieden je de kans om onder begeleiding met SOA en BPEL aan de slag te gaan. Zodat je zelf kunt ervaren dat SOA die verfrissende oplossing is die het beweert te zijn. Schrijf je nu in voor een gratis avond hands-on-training SOA/BPEL. Kijk op Transfer Solutions is gespecialiseerd in ICT-dienstverlening met focus op Oracle- en Java-technologie. Wij hebben een sterke affi niteit met innovatieve projecten en technologieën. Om deze projecten te kunnen uitvoeren zijn wij op zoek naar nieuwe collega s. Voel jij je hierdoor uitgedaagd? Maak kennis met Transfer op de soaxperience. Wil je niet wachten tot de soaxperience en heb je nu al interesse, reageer dan via het sollicitatieformulier op onze website of stuur een met CV naar Transfer Solutions BV Stationsweg HB Leerdam T F E info@transfer-solutions.com

3 INHOUD 6 Is uw bedrijf rijp voor SOA? Do s en don ts van een succesvolle implementatie Veel SOA invoeringstrajecten mislukken omdat een organisatie er niet rijp voor is. De organisatie moet een vorm van volwassenheid in haar bedrijfsvoering bereikt hebben, waarbij proces management volledig geïntegreerd is in de bedrijfsvoering. Michel van den Hoek en Peter Pottjewijd beschrijven het af te leggen traject en de daarbij te nemen beslissingen. 14 Voorwaarde voor business flexibiliteit Je moet beginnen met de business processen Als daar geen discussie meer over is, kan IT eigenlijk bijna direct overgaan tot een technische vertaling. Op die manier industrialiseren we IT door op een gerichte manier met processen te werken. Met SOA als uitgangspunt, zegt management consultant Wim Vanderstraeten. 20 To ESB or not to ESB Marktoverzicht Enterprise Service Bus Implementaties van SOA s worden vaak in verband gebracht met een Enterprise Service Bus. Die twee zijn echter bepaald niet keihard gekoppeld: het SOA-begrip is veel breder. Erik de Ruijter ging de markt op. SPECIAL SERVICE ORIENTED ARCHITECTURE 26 Nederlands onderzoek naar SOA MarketCap en InterAccess ondervragen Nederlandse bedrijven Medio 2007 vindt niet minder dan 42 procent van de business- en algemene managers in de publieke sector dat de IT-afdeling onvoldoende betrokken wordt bij het maken van de business planning. Dit blijkt uit onlangs uitgevoerd onderzoek onder Nederlandse organisaties met ten minste honderd geautomatiseerde werkplekken. 34 Performance is een heet hangijzer Rick van der Lans over technische en projectaspecten Rick van der Lans geeft al sinds vele jaren lezingen en doet consultancy over SOA. In een gesprek met Dré de Man licht hij vooral de technische aspecten van SOA toe: waar verschilt het van andere technieken, waar liggen de technische valkuilen en wat zijn de mogelijkheden. SOA in de praktijk 30 Cases op pagina 30 en 40 Een op SOA-principes gebaseerde en vergaand gestandaardiseerde infrastructuur helpt DSM bij het proces van desinvesteren en aankopen. CIO Jo van den Hanenberg vertelt op pagina 30 en verder. Reisorganisatie OAD liet het niet bij PowerPoint en voerde een nieuwe IT-structuur in. Een interview met Ivar Scheffelaar Klots en Jan-Willem Torken op pagina 40 en verder. VERDER IN DIT NUMMER 5 VAN DE REDACTIE 13 SOA-NIEUWS 18 OVERZICHT VENDORS, CONSULTANTS EN INTEGRATORS 45 COLUMN Advertentie-index Amis Services 16 Cordys Corporations 8 DCE Consultants 28 Dupaco Distribution 47 Info Support 36 IT-Eye 48 Progress Software 4 SecondFloor 42 Systemation 12 Transfer Solutions 2 service oriented architecture special 3

4 We see a world in which the architecture of business applications, and the infrastructure that supports them, no longer create rigid business systems and changeresistant processes, but instead are able to support the timely execution of business decisions. In this world, agile businesses respond more quickly to market changes and customer demands, adjust their business practices in real time, and deliver new products and services faster than their competition. Progress provides infrastructure products and best practices that enable companies to lay the flexible, reliable, scalable and manageable foundation required to deliver on the promise of SOA today. Progress Sonic ESB products, recognized as #1 in the market, simplify the integration and flexible re-use of business applications within a service-oriented architecture. Progress Actional Web Services and SOA Management products provide operational and business visibility, policy-based security and control of services and end-toend business processes in heterogeneous environments. Progress DataXtend products offer a unique approach to data management, including employing a common semantic data model to facilitate the integration of heterogeneous data sources. So if you share our vision, welcome to our world. Achieve the promise of SOA today and rapid ROI. Call us at or learn more at: Or look at blogs/progress.com/soa_infrastructure Change is good. Progress is better.sm Copyright 2007 Progress Software Corporation. Progress is a registered trademark and Progress Sonic, Actional and DataXtend are trademarks of Progress Software Corporation.

5 VAN DE REDACTIE Colofon Dit is een speciale editie onder auspiciën van Business Process Magazine en Software Release Magazine. Het is een uitgave van: Array Publications b.v. Lemelerberg Postbus CE Alphen aan den Rijn Telefoon: Telefoon redactie: Fax: redactie: (niet voor abonnementen) Uitgever Drs. Werner M. Schoots Redactie Hans Lamboo (projectleiding) Bijdragen Business Process Magazine Hans Lamboo (hoofdredacteur) Bart Plooij (eindredacteur) Bijdragen Software Release Magazine Dré de Man (hoofdredacteur) Vincent Hoogendijk (eindredacteur) Aan dit nummer werkten mee Erik van Ginneken, Erik van Gurp, Robbert Hoeffnagel, Michel van den Hoek, Peter Pottjewijd, Erik de Ruijter Illustratie omslag Leon van Leeuwen, Leiden Foto s binnenwerk Dré de Man Emile Verhijden Ontwerp & vormgeving VerheulCommunicatie.com, Alphen a/d Rijn Advertentie-exploitatie Array Publications b.v. Will Manusiwa, Jos Raaphorst en Jannie Meijer: tel.: Advertentie-order: Melinda de Zwart, tel.: Drukwerk Thieme Media Center, Nijmegen 2007 Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ISSN Hybride Service Oriented Architecture, ik weet niet wie die term ooit bedacht heeft. Ongetwijfeld een IT-analist. Merkwaardig genoeg staat IT er helemaal niet in. Het is dan ook aan insiders voorbehouden om te weten dat er een architectuur-concept voor informatie-technologie achter schuilgaat. Service-georiënteerd. Het zal eens tijd worden dat IT eindelijk eens service gaat verlenen is een veelgehoorde cynische opmerking. Ongetwijfeld doelde de bedenker van de term echter op een IT-architectuur die gericht was op webservices. Als hij echt van plan was geweest een wit voetje te halen bij de business, was Business Oriented Architectuur pr-wise een betere term geweest hoewel dat dan weer een vervelend, verstikkend acroniem oplevert. Nee, dan SOA, dát is pas een acroniem waar je op bruiloften en partijen mee voor de dag kan komen. Zeg op een verjaardag Ik ben SOA-specialist en succes is verzekerd. Veel Amerikaanse en Engelse presentatoren laten geen gelegenheid voorbijgaan om aan hun internationale toehoorders te vertellen dat ze weten waar de afkorting SOA in het Nederlands voor staat, krijgen zo de lachers op de hand en scoren via de evaluatie-formulieren hoog op entertainment-gehalte. Maar de Service Oriented Architecture verdient het niet om onderwerp van spotternij te zijn. SOA is een heel belangrijke stap voorwaarts. Het zou de lang gezochte brug over de legendarische kloof tussen IT en business kunnen zijn. Met SOA biedt IT de business de door de laatste zo diep verlangde flexibiliteit de monolitische systemen van voorheen zijn immers een onwrikbaar rotsblok aan het been van de business. Snel reageren op marktveranderingen is een illusie, wijzigingen in de IT-omgeving zijn (te) kostbaar en duren (te) lang. SOA lijkt de belofte in zich te hebben om daarmee af te rekenen. Ik formuleer het voorzichtig, want SOA is natuurlijk geen Tibetaans wondermiddel dat overal zomaar kan worden ingezet en dan ook nog alle problemen oplost zeker niet als het in verkeerde handen valt. SOA heeft heel duidelijk twee gezichten: een technische IT-kant en een procesgeoriënteerde business-kant. Het is daarom dat de hoofdredacteuren van de zusterbladen Software Release Magazine en Business Process Magazine de handen ineen hebben geslagen en een hybride special over SOA hebben gemaakt. In dit blad proberen we zoveel mogelijk informatie over SOA te bundelen en beide kanten van de Januskop evenveel aandacht te gunnen. Met dank aan alle auteurs en collegahoofdredacteur Dré de Man. Hans Lamboo is hoofdredacteur van Business Process Magazine service oriented architecture special 5

6 audit De do s en don ts van een succesvolle implementatie IS UW BEDRIJF TOE AAN EEN SOA? De fictieve verzekeringsmaatschappij Innova heeft een verouderde infrastructuur en een geautomatiseerde ondersteuning die daadkrachtige positionering in de markt bemoeilijkt. De verzekeringsmaatschappij wil haar bedrijfsvoering moderniseren met behulp van een Service Oriented Architecture. In dit artikel staan het af te leggen traject en de daarbij te nemen beslissingen centraal. Ook de valkuilen en randvoorwaarden die bij een dergelijk veranderingsproces aan bod komen, worden besproken. Door Michel van den Hoek en Peter Pottjewijd Veel SOA invoeringstrajecten mislukken omdat een organisatie er niet rijp voor is. De organisatie moet een vorm van volwassenheid in haar bedrijfsvoering bereikt hebben, waarbij proces management volledig geïntegreerd is in de bedrijfsvoering 1. Dus de organisatie is ingericht in termen van processen die het resultaat zijn van klantverwachtingen gerelateerd aan eigen organisatiedoelstellingen. Flexibiliteit ten aanzien van toekomstige wijzigingen van klantverwachtingen speelt hierbij een grote rol. Innova is een bedrijf met een traditionele organisatiestructuur: schade- en levenbedrijf gescheiden, verkopen en administreren gescheiden, verkoop via eigen en zelfstandige tussenpersonen en via internet. Om processen te benoemen en te managen vanuit klantverwachtingen moet één en ander veranderen in de verantwoordelijkheidsstructuur; klantprocessen raken nu veelal meerdere verantwoordelijkheden en de verantwoordelijkheid voor het totale proces ontbreekt. Innova moet wel in staat zijn haar organisatie in die richting te veranderen. Daarbij moet men de volgende vragen beantwoorden: - Heeft Innova ervaring in veranderen; - Heeft Innova een heldere strategie; 6 - En zo ja, is die offensief ten opzichte van de omgeving; - Zijn de bedrijfsresultaten voldoende om een veranderingstraject te doorlopen; - Zijn de doelstellingen eenduidig geformuleerd en zijn deze ook gecommuniceerd? Als de organisatie voornamelijk intern gericht is ten aanzien van de bedrijfsvoering en resultaten vooral afdelingsresultaten zijn die onvoldoende gerelateerd zijn aan klanteffecten, mislukt een SOA implementatie. Voor een SOA implementatie moet u deze gerichtheid naar extern kunnen veranderen, anders verspilt u alleen maar geld. Domeinafbakening Als de organisatie procesgericht gaat werken, verschuiven ook de verantwoordelijkheden in die richting. Procesafbakening heeft naast de klantwens te maken met de interne krachtverhoudingen en in hoeverre deze, in relatie tot de klantfocus, te optimaliseren zijn. Dit verantwoordelijkheidsaspect is een eerste factor die de omvang en aanpasbaarheid van de services uit uw SOA bepaalt. Voorafgaand aan de daadwerkelijke afbakening van processen moet u vaststellen of het onderkennen van domeinen zinvol is. Onder domein wordt in dit verband verstaan: een gebied waarin iemand het voor het zeggen heeft; een machtsgebied. Voor de beheersbaarheid en het onderstrepen van de eigen service oriented architecture special

7 Doelstelling 1 Proces 1, 2 Doelstelling 2 Proces 2, 3 Doelstelling 3 Proces 4 Doelstelling 4 Proces 3, 4 Inkomende logistiek Operaties Niveau 0: Waardeketen Uitgaande logistiek Marketing en verkoop Service Niveau 1: Hoofdprocessen 1. Opstellen offerte contract... Acceptatie... Klant 2. Opstellen offerte verzekering 3. Afhandelen nieuwe verzekering Klant Acceptatie marketing Niveau 2: Processen Acceptatie operations Acceptatie speciale zaken 4. Afhandelen schademelding Niveau 3: Processtappen Niveau 4: Activiteiten en werkinstructies voor presentatiedoeleinden Procesafbakening primair vanuit klantfocus Procesafbakening primair vanuit waardeketen Afbeelding 1: Twee stromingen met betrekking tot procesafbakening. verantwoordelijkheid kan een domeinindeling zinvol zijn. Voorwaarde is dat het beschouwingsgebied wordt bestuurd door een directie die over alle facetten van de bedrijfsvoering zelfstandig beslist én dat binnen deze directie een verdeling van aandachtsgebieden plaatsvindt. Hierdoor kan elk directielid volledig zelfstandig beslissingen nemen voor zijn of haar aandachtsgebied. Op een lager niveau in een organisatie is het onderkennen van domeinen zinloos. Dit wil niet zeggen dat er op een lager niveau geen clustering van gebieden plaatsvindt, maar er zullen altijd gebiedsoverstijgende afspraken gelden. Innova denkt erover om voor de beheersbaarheid domeinen te benoemen. De huidige geautomatiseerde ondersteuning is echter zo door de hele organisatie verweven, dat geen verandering mogelijk is zonder algemeen geldende uitgangspunten betreffende de infrastructuur en de toekomstige geautomatiseerde ondersteuning. Alleen de eigen tussenpersonen werden altijd behandeld als hadden ze volledige vrijheid, omdat Innova ook geen invloed heeft op de zelfstandige tussenpersonen. Eén directielid is specifiek verantwoordelijk voor de eigen tussenpersonenorganisatie en het contact met de zelfstandige tussenpersonen. Gegeven deze situatie worden twee domeinen onderkend: verzekeringsbedrijf en tussenpersonen. Eenduidig wordt beschreven waar de grenzen van de verantwoordelijkheden liggen. Clustering van objecten (taken, functionaliteiten etcetera) vindt voor beheersbaarheid altijd plaats. Ook services zijn zulke clusters. Gebruik een indeling in domeinen alleen op directieniveau. Een te realiseren SOA ondersteunt altijd een domein en is niet domeinoverschrijdend. Procesafbakening Na de domeindiscussie krijgt de SOA verdere invulling, bij gebruik van domeinen per domein, door de procesafbakening vast te stellen. Bij procesafbakening zijn er twee stromingen te onderkennen, zie afbeelding 1. Stroming 1. Procesafbakening primair vanuit klantfocus: centraal staat de vraag wat de klant van de organisatie vraagt en welke reactie de klant verwacht. Dit is in relatie tot de organisatiedoelstellingen het uitgangspunt. Randvoorwaarde in de procesafbakening is dat: - de klantvraag een eenduidig startmoment is; - het case onderwerp enkelvoudig is. Processen worden horizontaal in beeld gebracht van klant tot klant en alleen voor presentatiedoeleinden wordt achteraf een beperkte clustering van processtappen toegevoegd. Stroming 2. Procesafbakening primair vanuit waardeketen: de waardeketen van de organisatie is het uitgangspunt. Deze is hiërarchisch opgesplitst in processen, subprocessen, activiteiten en werkinstructies. Omdat de waardeketen per definitie waarde toevoegt voor de klant, wordt de klantfocus impliciet meegenomen. Vraagstellingen met betrekking tot het case onderwerp en de klantvraag die het proces aanstuurt, worden wel beantwoord maar vaak niet op een éénduidige wijze. service oriented architecture special 7

8 Business Process Management gebaseerd op een service-georiënteerde architectuur = A Ontwerp IN DAGEN Wijzig indien nodig IN WEKEN Implementeer A A of bel: Snelle oplossingen om uw bedrijfsprocessen te stroomlijnen

9 Stroming 2 (vanuit waardeketen) is de manier van afbakenen die veruit het meest gebruikt wordt en die ook door veel procesmodelleringspakketten wordt ondersteund. Zelf gebruiken wij stroming 1 (klantfocus centraal). De flexibiliteit is groter, sluit beter aan bij ideeën achter BPM en is makkelijk over te zetten naar BPEL. Bijkomend voordeel is dat het aantal te beheren processen veel kleiner is (verhouding vaak 1:10), waardoor dit beheer beter in te richten is. Overgang naar procesafbakening op klantfocus is vaak alleen een kwestie van wennen Innova heeft zes jaar geleden haar processen voor het eerst beschreven vanuit de waardeketen. Dit heeft geleid tot 500 processen en 3500 werkinstructies, vastgelegd in drie dikke mappen. Onderhoud wordt alleen gepleegd voor essentiële wettelijke verplichtingen. Door de hiërarchische indeling lopen werkelijkheid en afbeelding steeds verder uit elkaar. Nu Innova een SOA wil implementeren gaat men ook weer kritisch naar de processen te kijken. Vanwege de beheersbaarheid worden nu vanuit de klantfocus, zonder hiërarchie, werkprocessen benoemd. Dit leidt tot 30 primaire processen en 20 ondersteunende processen. Werkinstructies worden, als nodig, per stap vervaardigd. Dit leidt tot maximaal 700 werkinstructies. Speciale aandacht is besteed aan het daadwerkelijk beleggen van de beheerverantwoordelijkheid om de processen te onderhouden. Procesafbakening op basis van klantfocus in plaats van waardeketen geeft meer garantie op een soepele vertaling naar BPEL en vergt minder inspanning. Overgang naar procesafbakening op klantfocus is vaak alleen een kwestie van wennen. Orkestratieproces Het traditionele proces is gerelateerd aan een enkelvoudig product. Klantwensen en dus producten worden steeds complexer en samengesteld van aard. Daarom kijken wij bij het benoemen van processen expliciet naar zogenoemde orkestratieprocessen. Orkestratie is van oorsprong een arrangement van een orkest, waarbij alle meespelende instrumenten tot hun recht komen. Een orkestratieproces zorgt ervoor dat op zich zelfstandig benoemde processen (eigen procesverantwoordelijke en eigen klantvraag en product) gezamenlijk een product aan de klant leveren dat meer toegevoegde waarde heeft voor de klant dan de afzonderlijke delen. Orkestratieprocessen komen voor als: - Meerdere partijen in een keten voor een eindklant onafhankelijke verantwoordelijkheid hebben voor een deel van de keten; - Er sprake is van assemblage van producten, waarbij productie van de te assembleren delen plaatsvindt onder verantwoording van verschillende functionarissen en deze delen ook op zich zelf staand aan klanten worden aangeboden; - Als bij de totstandkoming van het product gebruik gemaakt wordt van partijen waaraan een deel van de werkzaamheden is uitbesteed (zelfstandig bedrijf of een servicecentrum). Orkestratieprocessen onderkennen wij bij DCE vanuit een bedrijfskundig oogpunt en dit is een belangrijk facet bij de keuze van de gewenste technische ondersteuning als een SOA geïmplementeerd wordt. De implementatie moet vanuit het orkestratieproces asynchroon de diverse zelfstandige processen kunnen aanroepen en het gestandaardiseerd uitwisselen van informatie tussen deze processen is van essentieel belang. Implementatie van orkestratieprocessen is erg ingewikkeld. In omgevingen met veel orkestratie heeft SOA een grote toegevoegde waarde omdat het de beheersbaarheid vergroot. Innova wil all-in pakketten aan haar klanten gaan aanbieden. Op basis van gebeurtenissen zijn klanten dan voor alle mogelijke risico s verzekerd. De klant hoeft zich niet af te vragen of alle benodigde dekkingen er wel zijn. Ook worden ondersteunende diensten (vervangend vervoer, verhuizen, tuinaanleg) onderdeel van zulke all-in pakketten. Voor de realisatie wordt gebruik gemaakt van de traditionele producten die Innova voert. Tevens wordt samengewerkt met derden voor de ondersteunende diensten. De uniformiteit en het verband tussen de onderdelen wordt door een nieuw benoemd orkestratieproces geregeld. Men moet orkestratieprocessen in een vroegtijdig stadium onderkennen. Zorg ervoor dat de technische realisatie deze processen goed kan ondersteunen. Asynchroon uitvoeren van de het orkestratieproces in relatie tot de bijbehorende inhoudelijke processen, is hierbij essentieel. Granulariteitsbepaling Alles lijkt nu klaar te zijn om de benoemde processen met informatiesystemen te ondersteunen. Toch passen de bestaande systemen (legacy) en eventueel nieuw aangekochte pakketten niet zomaar binnen de procesontwerpen. Managementidealen als snelheid, betrouwbaarheid, efficiëntie en hergebruik staan onder druk. Innova heeft een weerbarstig legacy-systeem voor de verzekeringsadministratie. Ze wil dit geleidelijk vervangen door een pakket dat meer flexibel is. Ondanks veel inspan- service oriented architecture special 9

10 audit 1. Processtappen eerste uitgangspunt voor granulariteitsbepaling Indeling van proces in stappen vanuit klantfocus, rekening houdend met bedrijfsstrategie en doelstellingen. Functionele granulariteit 2. Bepaal de macroflow Hoofdindeling op basis van: werkingsprincipe organisatie (bijvoorbeeld front- en backoffice) die clusters met eenduidige interactie voortbrengen. de stappen van de onderkende processen. 3. Bepaal de microflow Verdere detaillering bedrijfsobjecten en de bewerkingen daarop (bijvoorbeeld invoeren nieuwe klant, registreren van een order). Technische granulariteit 4. eigen softwareontwikkeling Bepaal de units of work Standaardpakket en legacy: buitenwerking stellen surplus logica inzet objectservers aanpassingproces of oplossing buiten pakket Verdere detaillering op basis van op zich zelfstaande units of work. Hierbij rekening houden met integratie- en performanceproblematiek. Afbeelding 2: Gestructureerde set van ordeningsprincipes. ning is het op dit moment niet mogelijk een goede migratiestrategie op te stellen van de huidige naar de gewenste situatie. Er is zelfs niet aan te geven hoe de systeemondersteuning zich verhoudt tot de benoemde processen. Innova wil geen concessies doen aan haar idealen, maar schrikt van de weerbarstigheid van de informatietechnologie. Ze wil niet beginnen aan een ondoorzichtige verbouwing met onzekere uitkomst. Daarom besluit ze eerst te kijken naar de gewenste granulariteit van haar informatiesystemen. Om processen met informatiesystemen, gebaseerd op SOA, te ondersteunen is een expliciete vaststelling van de granulariteit noodzakelijk. Het op te lossen probleem is het bepalen van de gewenste korrelgrootte (granulariteit) van het landschap van informatiesystemen. Het werkingsgebied van zelfstandige systeemonderdelen wordt zo afgebakend. Eenvoudig gezegd; komt alles in één doos of stoppen we verschillende spullen in verschillende doosjes? De afmetingen van en het aantal dozen bepalen de korrelgrootte. Deze moet passen bij de idealen van de onderneming. Hoe kleiner de dozen, hoe groter de flexibiliteit, maar ook hoe meer inspanning nodig om alles te beheersen. Die beheerinspanning moet een organisatie aankunnen. Ordeningsprincipes Regels voor granulariteit worden ordeningsprincipes genoemd. Een bekend voorbeeld van een ordeningsprincipe op een hoog abstractieniveau is de front-, mid- en back-office indeling. Door deze indeling wordt een proces door tenminste drie systemenclusters ondersteund. Een ordeningsprincipe van een lager abstractieniveau is het scheiden van gegevensobjecten in afzonderlijke bronverzamelingen, zoals het relatiebestand en het orderbestand. De ondersteuning van het proces versnippert hierbij verder, omdat de procesuitvoering door meerdere bronsystemen wordt ondersteund. Een nog lager abstractieniveau is het opdelen van softwarecode in handzame herbruikbare componenten. Hierdoor kan de procesondersteuning extreem versnipperd raken. Zonder een goede beheerorganisatie levert dit grote problemen op bij de implementatie van een proces. SOA principes zoals aanpasbaarheid, hergebruik en gemeenschappelijk gebruik zijn juist gebaat bij een hoge granulariteit (kleine korrelgrootte) van de software-componenten. De kunst is dus het goede optimum te vinden. Innova past als ordeningsprincipe de verdeling in front- en back-office toe. In de front-office ontstaan klantportalen voor invoer van schadeclaims. Dit wordt ondersteund met een workflow tool met daarin de voor een claim geldende validatieregels. Deze regels komen echter ook voor in de back-office component. Een verdere opdeling in componenten is wenselijk. De bedrijfsregels voor claim-afhandeling die in beide componenten geldig zijn, worden omwille van de eenvoud van beheer centraal belegd in een rules engine die door beide componenten wordt gebruikt. Innova vraagt zich 10 service oriented architecture special

11 af of het mogelijk is een gestructureerde set van ordeningsprincipes op te stellen om de granulariteit te bepalen. Hoe lager het abstractieniveau van het ordeningsprincipe, des te groter is de fragmentatie van de architectuur en even zoveel moeizamer verloopt de implementatie van een proces. De balans tussen de toegevoegde waarde van de fragmentatie en de mogelijkheid die men heeft om deze te beheersen, bepaalt de korrelgrootte. In afbeelding 2 is weergegeven welke set van ordeningsprincipes doorlopen moet worden om een goede granulariteit te verkrijgen. Implementatieproblematiek Voor het gebruik van standaard software-pakketten en legacy-systemen moet u op technisch niveau extra beslissingen nemen, omdat deze een eigen granulariteit hebben. Bij legacy-systemen is deze meestal gebaseerd op al lang geleden in onbruik geraakte regels. Software-pakketleveranciers hebben een korrelgrootte toegepast die bijdraagt aan release en versiebeheer, ondersteuning van de ontwikkelstrategie, gemakkelijke herbruikbaarheid of aanroepbaarheid van componenten. Dit alles natuurlijk vanuit de optiek van de leverancier. De volgende oplossingen (of combinatie s ervan) zijn mogelijk: - Het proces is leidend en u past de componenten hierop aan. Dit kan leiden tot verlies van SOA idealen zoals aanpasbaarheid en herbruikbaarheid ten gunste van operationele prestaties; - De SOA is leidend en u past de processtappen aan op de grootte van de afzonderlijke componenten. Dit kan leiden tot operationele complexiteit ten gunste van SOA idealen; - Koppeling van de twee werelden zonder concessies door het inzetten van Business Process Management tools. Dit laatste kan alleen als de verantwoordelijkheden goed geregeld zijn en vragen betreffende overhead en performance bevredigend beantwoord zijn. Wanneer een proces wordt ondersteund door een op SOA principes opgedeelde applicatie-architectuur, waar herbruikbaarheid en aanpasbaarheid voorop staan, is het niet ongebruikelijk dat één enkel proces vele tientallen componenten in de uitvoering betrekt. Hoe meer componenten, hoe meer koppelingen en daardoor een even zoveel grotere implementatie-inspanning. Ondanks moderne standaarden voor procesintegratie tussen componenten zoals BPEL en BPML, blijft het verdelen van de besturing over meerdere componenten een integratievraagstuk opleveren op het gebied van tijdsynchronisatie, transformatie van gegevens, status van transacties, orkestratie van het proces zelf, monitoren van status, logging van handelingen, authenticiteit van actoren, autorisatie van acties etcetera. Wij vinden dat de SOA idealen altijd ten dienste staan aan de realisatie van de klantvraag. Dit wordt dan ook het leidende ordeningsprincipe voor de granulariteitsbepaling. Daarbinnen zoeken we naar de meest optimale aanpasbaarheid en herbruikbaarheid van componenten. Conclusies Realisatie van SOA voordelen en korte termijn bedrijfsbelangen kunnen met elkaar op gespannen voet staan. Door het toepassen van een voldoende verfijnde, gestructureerde set van de ordeningsprincipes, is het mogelijk om beide behoeften tegelijkertijd te realiseren. Zo kan men profiteren van SOA voordelen zonder grote voorinvesteringen op basis van abstracte beloften en gehoopt rendement. De set ordeningsprincipes legt een directe koppeling met de onderkende processen, gebaseerd op de klantfocus en alle daaraan gerelateerde operationele eisen. De eerste stappen op weg naar een strategie waar deze granulariteitsbepaling een rol speelt, zet men door: 1. Think big, act small: kies een beperkt doelgebied; 2. Het (her)beschrijven van de bedrijfsprocessen; 3. SOA principes niet domeinbreed toe te passen maar slechts binnen een afgebakend cluster. Heb de moed om synergiemogelijkheden over de grenzen van clusters heen even te laten rusten; 4. Het afbakenen niet over te laten aan de IT organisatie, maar door een leidende participatie van de business te organiseren; 5. Zo lang als mogelijk geen concessies te doen aan de ordeningsprincipes. Alleen uw klanten kunnen u daartoe dwingen, nooit de interne organisatie; 6. Vroegtijdig de beheerorganisatie over te schakelen op proces- en SOA denken. Noten Hoe lager het abstractieniveau van het ordeningsprincipe des te groter is de fragmentatie van de architectuur 1. Peter Pottjewijd: Echte BPM kan niet zonder architectuur, Bepaal uw conditieniveau, Business Process Magazine 1, Michel van den Hoek en Peter Pottjewijd zijn principal consultant bij DCE Consultants. Michel van den Hoek is werkzaam in het centre of excellence IT management, Peter Pottjewijd is in het centre of excellence process improvement werkzaam. service oriented architecture special 11

12

13 nieuws SOFTWARE AG S WEB- METHODS VALT IN DE PRIJZEN Software AG introduceert versie 7.1 van de webmethods-product suite. Deze nieuwe versie bundelt de technologieën van webmethods en Software AG op de gebieden SOA, bedrijfsintegratie, BPM en legacy-modernisering in één enkele modulaire product-suite. De belangrijkste toevoegingen in de nieuwe versie zijn verbeteringen in de Business Process Management component (webmethods BPMS), de introductie van webmethods Optimize for B2B (voor real-time controle en analyse in de uitgebreide waardeketen), en de introductie van de webmethods ESB (Enterprise Service Bus), een brede op standaarden gebaseerde oplossing voor integratie en interoperabiliteit van applicaties, services, processen en partners. Software AG heeft als Strong Performer zijn intrede gedaan in de markt voor BPM-software. Het onafhankelijke marktresearchbureau Forrester Research heeft de webmethods BPM-suite van Software AG hoog geklasseerd in het onlangs verschenen rapport The Forrester Wave: Human-Centric BPM for Banking and Investments, Q Daarnaast noemde Forrester de webmethods BPM-suite marktleider in zowel The Forrester Wave: Human-Centric BPM for Java Platforms, Q3 2007, als in The Forrester Wave: Integration-Centric Business Process Management Suites, Q Forrester stelt in het rapport dat met de recente overname van webmethods Software AG s BPMS-aanbod voor banken en investeringmaatschappijen veel sterker is geworden. Veranderingsbeheer en integratiefuncties zijn diep verankerd in de webmethods software en dit betekent ondersteuning voor de belangrijkste behoeften van financiële instellingen. Ook zijn zeer krachtige, direct toepasbare oplossingen beschikbaar voor gangbare financiële standaards, zoals SWIFT, FIX en ACH. ORACLE WIL BEA SYSTEMS KOPEN Oracle Corporation heeft op 9 oktober een brief gestuurd aan de Board of Directors van BEA Systems waarin het voorstelt BEA over te nemen voor 17 dollar per aandeel, cash. Dat is 25 procent meer dan de slotkoers van destijds van 13,62 dollar. De brief geeft verder aan dat Oracle bereid is direct te starten met het proces om te komen tot een definitieve overeenkomst. Wij hebben een serieus bod gedaan, inclusief een aanzienlijke premie voor BEA, zegt Oracle President Charles Phillips in het persbericht. Wij geloven dat ons cash-aanbod de beste waarde vertegenwoordigt voor de aandeelhouders van BEA en een goede thuishaven biedt voor BEA s medewerkers en klanten. Wij hebben het voornemen om de investeringen die klanten gedaan hebben in de producten van BEA te beschermen en zowel hen als de producten nog lange tijd te ondersteunen, stelt Phillips. Ons commitment met betrekking tot ondersteuning is al bewezen in onze eerdere acquisities, inclusief die van PeopleSoft en Siebel. Het zal met BEA niet anders zijn. De acquisitie van BEA door Oracle betekent een uitbreiding van onze ontwikkelcapaciteit en zal de ontwikkeling van onze middleware suite verder versnellen. De klanten van zowel Oracle als BEA plukken hiervan de vruchten bij hun overschakeling naar moderne SOA-technologie. BEA Systems nam vorig jaar BPMS-vendor Fuego over. Oracle beschikt nog niet over een eigen BPMS. CORDYS INTRODUCEERT NIEUWE VERSIE BPMS Cordys BPMS versie C3 introduceert diverse verbeteringen in modellering en ontwerp: SwimLanes voor een visuele en effectieve weergave van bedrijfsfuncties in BPM, verbeterde modellering van bedrijfsregels, en diverse nieuwe functies in de op XForms gebaseerde studio voor de bouw van Composite Applications. Samen met veel andere innovaties zullen deze functies bijdragen aan een sterke verbetering van de ontwikkelproductiviteit. Voor wat betreft Process Execution, biedt C3 diverse innovaties voor betere productiviteit, waaronder PageFlow-ondersteuning voor gestroomlijnde workflow-verwerking en op maat te maken inbox- en templates. Daarnaast omvat de oplossing XGridtechnologie voor een rijke en responsieve gebruikersinterface bij grote datahoeveelheden, en GZIP voor het terugdringen van netwerkbelasting en -vertraging. Op het gebied van Process Monitoring en Improvement brengt C3 geavanceerde mogelijkheden voor prioriteitenbeheer, tijdregistratie en escalatie management van processen en workflowtaken. Bedrijfsanalisten kunnen met de vernieuwde Process Instant Manager de proceskwaliteit nu nog beter meten en beheren. Case Manager is een nieuwe proces managementoplossing voor complexe, minder gestructureerde case-intensieve processen met geavanceerde mogelijkheden voor indexering en bundeling van documenten, case-beheer en -monitoring, en proces- en activiteitenbeheer. Tevens biedt C3 platformbrede integratie van WS-I Basic Profile 1.1 en UDDI integratie voor samenwerking met UDDI producten van derde partijen. Daarnaast biedt C3 een generiek, XSLT gebaseerd import/exportmechanisme voor BPM-modellen van andere leveranciers en ondersteuning van de XPDL procesmodelstandaard, evenals ondersteuning van Linux 4, JDBC, Oracle Linux, IE7 en Microsoft Vista Client. XML Security (W3C standaard) zorgt voor volledige beveiliging en transmissieintegriteit van elk XML bericht, en SAML gebaseerde implementatie van Single Sign On (SSO). Daarnaast biedt C3 uitgebreide authenticatie en autorisatie van veranderingen in BPM-modellen en -regels. service oriented architecture special 13

14 interview Business consultant Wim Vanderstraeten over de noodzaak van proces management SOA VOORWAARDE VOOR BUSINESS FLEXIBILITEIT In zijn kantoor in Brussel spreekt Wim Vanderstraeten. Gepokt en gemazeld in het proces management. Die term gebruik ik liever dan BPM. Want in tegenstelling tot IT ers gebruiken managers niet graag acroniemen. Door Hans Lamboo PKF is vanaf de eerste dag gestart met procesconsulting. Dat is een brede waaijer: het modelleren van processen, het meten van processen, het verbeteren van processen, maar ook afgeleide elementen zoals functiebeschrijvingen, competentie- en organisatiestructuren. Organisaties willen vandaag de dag graag lean & mean zijn oftewel efficiënt en effectief tegelijkertijd. Dus moeten organisaties procesmatig ingericht worden, stelt Vanderstraeten. Je ziet daar ook weer cycli in. Door het herstel van de markt hoeven bedrijven momenteel niet meer zo lean zijn, want er wordt weer marge gemaakt. Daardoor krijg je veel meer commerciële mensen aan het roer. En die hebben een totaal andere drive: time-to-market is dan cruciaal. De ontwikkelingen zijn overigens per bedrijfstak verschillend, omdat de snelheid per sector anders is. Het is mijn verwachting dat men in een aantal markten veel meer zal gaan focussen op productcomponenten, time-to-market, new product develop- 14 ment, alternative business, alternative distribution, multichannel enzovoort. Als een bedrijf de afgelopen jaren de processen al gerationaliseerd heeft, dan is het niet zo moeilijk om daar naartoe te gaan. Maar een aantal vergaloppeert zich, die hebben die beweging nog niet ingezet, constateert hij. Juiste terminologie Vanderstraeten probeert terug te gaan naar de basics, naar management technieken. Hij probeert vragen te beantwoorden zoals: wat is een onderneming; wat is de waardeketen; wat is de core business; waar gaan we op focussen? En last but not least: hoe steken de processen in elkaar? Daarvoor hebben we een methodologie ontwikkeld, waarin we de verschillende onderdelen van de waardeketen, domeinen, uitfilteren en terugbrengen naar end-to-end processen. Zo n end-to-end proces begint en eindigt bij uw klant. En dan begint direct de discussie: wat is een klant? Ik heb die discussie bij tal van organisaties gevoerd, in de directiekamers en op de werkvloer. Dat zijn heel belangrijke discussies, want u moet dat al weten op het moment dat uw service oriented architecture special

15 proces wordt getriggerd en het proces is pas af wanneer de verwachting van de klant is ingelost. Het gebruik van de juiste terminologie is absolute voorwaarde. Als een bedrijf FileNet gebruikt en een stukje workflow om documenten te distribueren in de organisatie, noemt men dat al snel een proces. Maar dat IS het niet, het is een procedure. Het begint al met het vastleggen van die termen. Wat zijn processen? Wat zijn business domains? Wat is de waardeketen? Wat is het end-to-end proces? Wat is een klant? Zo n end-to-end proces kan een verschillende invulling krijgen per kanaal. De verkoop van een beleggingsproduct via een kantoor, of via internet, of een clientennetwerk, of een broker netwerk, dat kán anders zijn. En ik kan daar accenten in leggen. Maar ik wil dat in het proces zodanig construeren dat dat voor de medewerker aan de binnenkant maar één proces lijkt. Voor hem of haar zal het immers niet uitmaken. Die samenhang is cruciaal voor er gepraat kan worden over subprocessen, activiteiten en taken. Ik zie helaas maar al te vaak dat men over taken en activiteiten begint te praten als zijnde processen. En dan nog alleen de geautomatiseerde taken en activiteiten. Dat is de verkeerde weg, waarschuwt Vanderstraeten. Bij het invoeren van proces management in een organisatie is het heel belangrijk om snel de organisatiestructuur, de rollen in de organisatie, te kunnen mappen op de processen, zegt Vanderstraeten. Ik wil in de zogenaamde swim lanes kunnen zien hoe het proces, het arbeidsproces zo omschrijf ik dat eigenlijk het liefst samengaat. Het is de link tussen de organisatie en het proces. Achter sommige van die processen zit technologie. Maar verre van allemaal. Die correlatie wordt heel vaak over het hoofd gezien. Terwijl ik ervan overtuigd ben dat je in de niet door technologie gesteunde processen de meeste efficiëntie kunt behalen. Procesmodellering met de hand doen is absolute waanzin Als voorbeeld geeft Vanderstraeten een balie-onderzoek. Dat heeft bitter weinig met technologie te maken. Er kon in het balie-proces 35 procent verbetering worden verkregen door de human interface op een andere manier te laten werken. Dat is een gigantisch resultaat. Daar was met automatisering heel weinig aan te doen. Nog een voorbeeld: de processtap waarin een medewerker een klant moet opbellen kun je niet automatiseren. Wat je wel kunt aanpakken is de manier waarop iemand dat gesprek voert, door een bepaalde methode toe te passen. Waarin de medewerker zich af moet vragen: wie is mijn klant, kan ik hem hetzelfde benaderen als de vorige keer, hoe ga ik me differentiëren en welke informatie ga ik oppikken die ik volgende keren kan gebruiken. Dat is enkel een marketingtechniek om op een bepaalde manier Roots Wim Vanderstraeten is een Belgische Management Consultant en vandaag Managing Partner van PKF Management Consulting Services. Hij begon zijn carrière in 1986 bij AEGON België en mocht voor een project al snel naar AEGON in Leeuwarden om opgeleid te worden in een IT-ontwikkelingstraject. Na een half jaar kwam hij tot de conclusie dat hij zich meer aangetrokken voelde tot de grijze zone tussen IT en business. Hij ging terug naar België, zocht een aantal associates en begon in dat gebied te werken. Op zoek naar een grote partij om hem verder te helpen, belandde hij in een bankverzekeringsbedrijf en werd verder gevormd door het Nederlandse Volmac. Na enkele jaren besloot hij in 1997 in dienst te treden bij Ernst & Young, dat hem wilde inzetten voor de opbouw van een specifieke management consultancy aanpak. In 2000 werd de Management Consultancy tak van E&Y verkocht aan Capgemini. Zo kwam ik weer bij Capgemini in Utrecht terecht ja het oude Volmac, verhaalt Vanderstraeten. Die periode was voor mij een echte eye opener. Ik leerde inzien dat een business case twee totaal verschillende perspectieven had: een management consultant kijkt er volkomen anders tegenaan dan een system integrator. De club bij Capgemini die zich met proces management bezighoudt is eigenlijk helemaal bezig met tools. En daar gaat het mij niet om. Natuurlijk heb je tools nodig, maar er zit zoveel meer in. Ik wil met waardeketens werken, ik wil business processen zien, ik wil processen kunnen meten, de correlatie tussen processen en activiteiten kunnen zien. Vanderstraeten verliet Capgemini en keerde terug naar wat hij zijn roots noemt: management consultancy. Hij werd partner in het van origine Britse PKF en vestigde zich te Brussel. PKF is actief over de gehele wereld en heeft onder meer kantoren in Amsterdam, Rotterdam en Delft. Bij PKF hebben we direct vanaf de eerste dag gezegd: alles draait om het business proces en daar richten wij ons op. Wij doen niets met IT, we gaan eigenlijk tot en met IT-strategie, IT-visie. In de invulling daarvan zijn andere mensen zeer bedreven en waarschijnlijk ook effectiever dan wij. Laten die dat maar rustig doen. Die materie is not our cup of tea. service oriented architecture special 15

16 Service-Oriented Architecture oplossingen van AMIS De eisen en wensen van uw klanten staan centraal Al sinds het ontstaan benut AMIS actief de mogelijkheden die BPEL en later Oracle Soa Suite bieden om bedrijfsprocessen te ondersteunen. Twee AMIS-medewerkers zijn door Oracle aangewezen als Regional Director Oracle Fusion Middleware. AMIS stelt haar kennis op het gebied van Service- Oriented Architecture graag ter beschikking. Kijk nu voor de speciaal samengestelde SOA-bundel met publicaties op het gebied van Service-Oriented Architecture op: COMMITTED TO ICT. INVOLVED IN PEOPLE.

17 met klanten te communiceren. Dat heeft geen enkele band met IT, maar het proces is wel op die methodiek gestoeld, stelt Vanderstraeten. Dat is voor mij eigenlijk ontzettend belangrijk: als wij erin slagen om een business bewustwording te geven op het vlak van processen, om ze elementen aan te reiken om dat zelfstandig te kunnen beheren, om hen daarin te begeleiden tot ze het zelf kunnen, dan is onze opdracht geslaagd. Business processen en IT Aan de andere kant heb je natuurlijk het IT-verhaal. De vraag die we steeds vaker horen is: hoe allieer je dat procesdenken dan aan IT? Wat op zich geen enkel probleem is. Alleen moet er veel meer gestuurd worden vanuit de business en je moet dus niet beginnen op de IT-afdeling, adviseert Vanderstraeten. Sterker nog: Steeds vaker zie je dat men bij IT de discussie opnieuw opentrekt en terug wil draaien wat de business al heeft gedaan. Dat moet natuurlijk niet. Mijn standpunt is simpel: als je wilt gaan automatiseren en je rationaliseert de totale end-to-end keten in twee of drie golven, dan wordt de automatiseringsproblematiek veel kleiner. Als je dan een nieuw ERP-systeem wilt implementeren, of een back-office wilt vernieuwen, zul je veel minder IT-kosten hebben om dat te realiseren. Je gaat jezelf lean & mean maken. En lean & mean is vandaag de dag steeds minder belangrijk om kosten te besparen, maar veel belangrijker in het licht van flexibiliteit, openheid naar je markt, de time-to-market, nieuwe kanalen, nieuwe doelgroepen, internationalisering, globalisering dat maakt dat je snel met je mechanisme, met je proces moet kunnen anticiperen, onderstreept Vanderstraeten. Als je naar IT toestapt, dan is er een aantal componenten dat inhoud moet krijgen. Dan moet je kunnen aangeven welke activiteiten en taken moeten worden geautomatiseerd. Welke logica daar achter moet zitten. En die logica moet uit de applicaties, want zolang dat niet het geval is, is er bij IT geen flexibiliteit te vinden. De logica moet er dus uit en dat doe je door je rules, je condities, allemaal los te filteren en in zogenaamde rule engines onder te brengen. Elke rule, elke conditie, is verbonden aan het proces, aan een activiteit. Net zoals de informatiebehoefte. Als je dus rules en data separeert kun je ze afzonderlijk benaderen, dan kun je ze als elementen gebruiken om de link te leggen naar IT. Die kan ze koppelen, waardoor een informatiemodel ontstaat. Op deze wijze krijgt IT eigenlijk vrij lineaire, zeer eenvoudige applicaties te bouwen. En als dat in een SOA gedaan kan worden, dan kan er pas echt worden afgestemd op het absolute minimum. Emotie In onze projecten gebruiken wij methodieken, technieken en natuurlijk ook tools procesmodellering moet je niet met de hand doen in Visio of PowerPoint, dat is absolute waanzin. We werken veel met tools zoals MEGA, ARIS en ProVision. Maar de keuze van een tool is allemaal emotie en we laten die keuze dan ook altijd over aan de klant. We zijn daar heel makkelijk in. Wat veel belangrijker is, is dat die tools een repository met data creëren, waarmee je de gewenste flexibiliteit creëert en echt inzicht verschaft. Die repository vormt de link met IT. Wij filteren de data en exporteren die vanuit de repository naar de ontwikkel-tool van IT; zij kunnen de data opladen. Met als resultaat dat hun IT-project ineens duidelijk vorm heeft gekregen: dit is het te ondersteunen proces, dit zijn de activiteiten, dat zijn de rollen. Er is geen discussie meer over processen en je kunt je dan ook afvragen wat nog langer de relevantie is van een functionele analyse. IT kan eigenlijk bijna direct overgaan tot een technische vertaling. Op die manier industrialiseren we IT door op een gerichte manier met processen te werken. Met SOA als uitgangspunt. Want alles dat niet SOA-compatibel is, is niet flexibel en moet eruit, zegt Vanderstraeten beslist. Volgens Vanderstraeten kan SOA de brug zijn over de legendarische kloof tussen business en IT. Bovendien is SOA de gemakkelijkste weg voor maatwerktrajecten. Als je een standaard softwarepakket gebruikt is het maar helemaal de vraag in hoeverre ze SOA-compliant zijn. De vendors schreeuwen allemaal wel van de daken wij zijn open! maar ze zijn niet allemaal even open. Logisch, dat is een stukje zelfbescherming. Nog een voordeel van een maatwerkoplossing is dat je zelf de granulariteit van het proces kunt bepalen. Vanderstraeten beaamt dat vernieuwing altijd moeilijk is, omslachtig, duur en risicovol. Als het om de vernieuwing van één systeem gaat is dat nog vrij eenvoudig. Maar gaat het om 15 systemen, dan is dat ontzettend lastig. Vanderstraeten stelt dat het SOA-principe dat veel gemakkelijker maakt: Je bouwt een nieuw systeem dat je als het ware boven het oude hangt en aansluit op 14 van de bestaande systemen, terwijl er misschien één wordt vervangen door een nieuw. Binnen een SOA-architectuur kan de transitie, de technologische vernieuwing, veel meer stapsgewijs plaatsvinden. IT kan dat doen achter de schermen, zonder dat de business daar last van heeft. IT kan er bijvoorbeeld een thin client versie boven hangen met een stukje workflow, waardoor de gebruiker naar andere applicaties terugkeert; niemand die het zal merken. Steeds meer bedrijven zullen de vier hoofdcomponenten, organisatie, proces, rules en data, gaan scheiden en opnieuw aan elkaar koppelen via een SOA. Eigenlijk wordt IT een facilitaire afdeling. Er is niets meer aan, besluit Wim Vanderstraeten. Hans Lamboo is hoofdredacteur van Business Process Magazine Alles dat niet SOA-compatibel is is niet flexibel en moet eruit service oriented architecture special 17

18 overzicht PARTIJEN IN DE SOA-MARKT Accenture Postbus AT Amsterdam Michael Widjaja Senior Executive consultant Accenture Technology Solutions Versterkerstraat AP Almere Freddie van Rijswijk Senior Manager Technology solutions.nl@accenture.com consultant, system integrator AMIS Services BV Postbus AA Nieuwegein Emile Voogt, Tessa van Leeuwen, Account/Office Manager bu.om@amis.nl IT Consultancy Atos Consulting NV Papendorpseweg 93, gebouw C, 3528 BJ Utrecht Marc Bartels Partner World Class IT info.consulting@atosorigin.com IT-dienstverlener Casewise 64 Clarendon Road Watford Hertfordshire D17 1DA United Kingdom Vincent Margreve Sales Manager Benelux +44 (0) vincent.margreve@casewise.com Enterprise software editor Dit overzicht valt buiten verantwoordelijkheid van de redactie; de gegevens in dit overzicht zijn door de vermelde bedrijven zelf opgegeven. CIBER Nederland Postbus AV Eindhoven Indra Overmars Marketing & Communicatie marketing@ciber.nl IT-dienstverlener Conspect ICT diensten bv Stationsweg HB Leerdam Robin van der Beek Account Manager post@conspect.nl software-leverancier, system integrator Cordys Corporation B.V. Postbus AC Putten Monique van Galen Last Manager Field Marketing info-europe@cordys.com software-leverancier CSC Computer Sciences B.V. Kosterijland AJ Bunnik Ronald Meijerink Marketing Communicatie Manager marketingnl@csc.com system integrator DCE Consultants Walaardt Sacrestraat BM Schiphol Esther Konz Marketing & Communicatie esther.konz@dceconsultants.com software-leverancier, consultant Dupaco distribution bv Zwarteweg AL Leusden Sven Groot Productmanager sven@dupaco.nl distributeur Red Hat Jboss Enable-U b.v. Kadoelenweg NN Amsterdam Frank Arts Managing Director info@enable-u.nl software-leverancier, consultant Finalist IT Group Postbus BJ Rotterdam Mark de Vos Accountmanager mark@finalist.com software-leverancier, consultant Getronics PinkRoccade Postbus AK Nieuwegein Marco Bussemaker, Solution Manager info.nl@getronics.com system integrator HP Software Startbaan XR Amstelveen Remco van Dijk Marketing Manager info.hpsoftware.bn@hp.com software-leverancier IBM Johan Huizingalaan VH Amsterdam Gerjan Vasse Op SOA-vlak actief in alle facetten. Info Support Kruisboog TG Veenendaal Henk van der Pol Sales Support & Marketing henkp@infosupport.com software-leverancier, system integrator 18 service oriented architecture special

19 Inter Access BV Postbus AV Hilversum Edwin van den Thillart SOA Programma Manager system integrator IT-eye Edisonbaan 14a 3439 MN Nieuwegein R. van der Stuijf Sales Manager consultant, system integrator KJP Consultants B.V. Alver EN Papendrecht B.D. (Benno) de Jongh Directeur consultant LogicaCMG Postbus AN Rotterdam Rob Martens Competence Manager ICT-dienstverlener Oracle Nederland BV Postbus PV De Meern Robert Voermans Business Development Manager software-leverancier, consultant Ordina Postbus JC Nieuwegein Bart Pruijn Solution Manager SOA consultant, system integrator Progress Software BV Postbus AP Rotterdam P.N. Broekhoven Business Development software-leverancier QNH Creators of Integration Postbus JB Zeist Monique A. ten Hagen, Marcel Kurvers system integrator SecondFloor Beech Avenue PS Schiphol-Rijk Marco Kempenk Sales Manager IT projectorganisatie Software AG Postbus BJ Nieuwegein Rob van Silfhout Sales software-leverancier Sogyo Landgoed Sandwijck Utrechtseweg GA De Bilt Edwin van Dillen Principal Consultant consultant Spikes NV Singel Kontich, België Dirk Verhaeghe Business development & sales manager +32 (0) info@spikes.be software-leverancier, consultant, system integrator Sybase Nederland b.v. Postbus AB Utrecht Jeannette van der Have Marketing & PR nlinfo@sybase.com software-leverancier Systemation AES B.V. Westhaven AL Gouda David Hakkenberg Directeur david.hakkenberg@systemation.nl software-leverancier Tibco Software B.V. Lichtenauerlaan ME Rotterdam Hans Delleman Country Manager Benelux/Sales hdellema@tibco.com software-leverancier Transfer Solutions Stationsweg HB Leerdam Gerard Hilte Algemeen Directeur info@transfer-solutions.com Software projecten, beheer en opleidingen VX Company IT Professionals Postbus AD Baarn Maikel Alderhout Technisch Manager malderhout@vxcompany.com consultant, system integrator Xebia b.v. Utrechtseweg TL Hilversum info@xebia.com service oriented architecture special 19

20 software review Enterprise Service Bus: een marktoverzicht TO ESB OR NOT TO ESB Implementaties van SOA s worden vaak in verband gebracht met een Enterprise Service Bus. Die twee zijn echter bepaald niet keihard gekoppeld: het SOA-begrip is veel breder, en dekt ook allerlei services in standaardpakketten of losse zelfbouwprojecten en -tools. Daarnaast kan ESB net zo goed een programmeer-pattern zijn als een specifiek tool. Door Erik de Ruijter In dit overzichts-artikel beschouwen we het als een set tools en leggen de lat daarbij vrij hoog. Ze moeten zoveel mogelijk zonder Java/Dotnet-coding services en aanverwante logica bieden, en nog een heleboel extra zoals orchestraties en transformaties. Zijn deze schapen-met-vijf-poten, de droom van de SOA-visie, nu echt leverbaar? Moeten we daarvoor zijn bij specialistische middleware-leveranciers, of juist eerder bij bedrijven die ook volledige coding-omgevingen leveren? State-of-the-art De vlag Enterprise Service Bus kan heel wat ladingen dekken. Functioneel is het zoiets als Service Oriented Architecture plus plus : naast webservice-verwerking moeten allerlei datatransformaties en routerings-opties geboden worden. Ook moeten samengestelde webservices via BPEL in de toolkit zitten. Technisch komen we allerlei invullingen tegen; Microsoft BizTalk bijvoorbeeld past heel goed binnen de ESB-definities, maar dat geldt ook voor veel zwaargewicht J2EE-suites en Java-gerichte tools waar juist níét geprogram- meerd hoeft te worden. Die codefree groep definiëren we hier als de ware ESB. In de kern verlangen van zo n ESB suite: - Data binnenhalen en wegzetten via SOAP-services, zonder programmering. Qua SOAP-dialecten moet de WS-I(nteroperability) set in ieder geval ondersteund worden. Hierbij hoort ook een stuk service-catalogus, maar die mag zowel proprietary zijn als in UDDI-formaat; - Datatransformatie en -routering, dus minimaal ook 1-naar-n doelen of misschien zelfs n-naar-m, en/of content-based. Veelal impliceert deze eis XML-omzetting op een zwaarder niveau dan XSLT-stylesheets. Ook andere formaten dan XML dienen ondersteund te worden, zoals bijvoorbeeld spreadsheets en Cobol Copybooks. Een extensie op die transformatie en routering kan non-soap connectivity via een adapter/connector model zijn: denk aan database-drivers, standaardpakketten als SAP en midframe-omgevingen; - Samengestelde services via BPEL, inclusief de waitstates die in deze taal ondersteund worden. Wederom codefree, dus zonder in de Execution Language zelf te scripten. Dat is ook het grote verschil tussen kaal BPEL, zoals bijvoorbeeld 20 service oriented architecture special