ADVIES OVER HET WIJZIGINGSBESLUIT GROENE STROOM

Transcriptie

1 ADVIES OVER HET WIJZIGINGSBESLUIT GROENE STROOM Brussel, 12 maart _Advies_Groene_stroom 1. INLEIDING Op 24 februari 2003 heeft de Vlaamse minister van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie de SERV om advies gevraagd over het ontwerp van besluit tot wijziging van het besluit van de Vlaamse regering inzake de bevordering van elektriciteitsopwekking uit hernieuwbare energiebronnen. De adviestermijn bedroeg 10 dagen. Het wijzigingsbesluit bevat twee artikelen. Het eerste voorziet in de afschaffing van het verbod om de term "groene stroom" te gebruiken voor stroom die niet gedekt is door een inlevering van een aantal groenestroomcertificaten boven het aan de VREG verplicht voor te leggen aantal in het kader van de openbare dienstverplichtingen van de leveranciers. Het tweede artikel beperkt o.a. de kosteloze distributie van groene stroom tot de injectie van elektriciteit opgewekt door productie-installaties aangesloten op de distributienetten gelegen in het Vlaamse gewest. De raad bevestigt dat er een aantal problemen op het terrein worden vastgesteld of worden verwacht. Zij worden ook in de nota aan de Vlaamse regering opgesomd. De raad gaat dus akkoord met de probleemanalyse. Niettemin formuleert de SERV hierna een aantal belangrijke bemerkingen bij het ontwerp van besluit. Kort samengevat gaat de raad er ten eerste mee akkoord om het gebruik van de term groene stroom los te koppelen van de inlevering van groenestroomcertificaten, op voorwaarde dat het gebruik van de term groene stroom aan een zekere verificatie wordt onderworpen. Ten tweede is volgens de SERV inderdaad een beperking van de gratis distributie van groene stroom wenselijk, en is de door de Vlaamse regering voorgestelde oplossing voorlopig, vanuit pragmatische overwegingen, voor de raad aanvaardbaar. Op termijn dient evenwel een structurele oplossing te worden gevonden, zoals door de raad in dit advies wordt voorgesteld. 2. HERHAALDE WIJZIGINGEN VAN DE REGLEMENTERING ZIJN ONWENSELIJK Na het eerdere uitstel van de inwerkingtreding van het systeem van groene stroomcertificaten en de wijzigingen via het programmadecreet 2003, wordt de reglementering inzake groene stroom opnieuw aangepast. De spelregels werden dus al meermaals grondig gewijzigd terwijl het spel wordt gespeeld. De raad wenst te benadrukken dat deze gang van zaken negatieve gevolgen heeft voor de rechtszekerheid en de goede werking van de elektriciteitsmarkt, en voor de investeringen in groene stroom in het bijzonder.

2 2. De raad pleit daarom voor een betere voorbereiding van en besluitvorming over de totstandkoming van het energierecht. Hierdoor kan worden verm eden dat deze reglementering nadien regelmatig moet worden bijgesteld. In deze context dienen de nu vaak zeer korte termijnen voor advisering door de SERV te worden vermeden. 3. GEBRUIK VAN DE TERM GROENE STROOM Artikel 1 van het ontwerpbesluit wil door schrapping van artikel 13 van het vigerende besluit een oplossing bieden voor het feit dat vandaag de term "groene stroom" niet mag worden gebruikt voor stroom die gedekt wordt door de inlevering van groenestroomcertificaten aan de VREG in het kader van de openbare dienstverplichtingen van de leveranciers. Dit art. 13 stelt immers: De verkoop in het Vlaamse Gewest van een hoeveelheid elektriciteit aan eindafnemers onder de benaming "groene stroom" of onder soortgelijke benamingen is enkel toegestaan overeenkomstig de extra groenestroomcertificaten die de betrokken leverancier heeft ingeleverd, bovenop de certificaten die hij heeft ingeleverd volgens artikel 8, 1, om geheel of gedeeltelijk te voldoen aan de verplichting van artikel 23 van het elektriciteitsdecreet. In tegenstelling tot de groenestroomcertificaten die nodig zijn om te voldoen aan de verplichting van art. 23 van het elektriciteitsdecreet, mogen deze extra certificaten ook toegekend zijn voor elektriciteit, opgewekt buiten het Vlaams Gewest of buiten de gebieden, genoemd in artikel 6 van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt, op voorwaarde dat in het land of de regio waarin de certificaten werden toegekend, eveneens een minimum aantal certificaten ingeleverd moet worden. De Vlaamse regering wil het nu mogelijk maken om ook voor de productie en de afzet van groene stroom die binnen het kader van de verplichting van art. 23 van het elektriciteitsdecreet werd gerealiseerd, d.w.z. de verplichting om jaarlijks een bepaald percentage van de verkochte stroom te betrekken uit hernieuwbare energiebronnen, de term groene stroom te gebruiken in de communicatie naar de afnemers. Vandaag is dit niet mogelijk, waardoor ook het promotionele effect voor het gebruik van deze energiebronnen wegvalt. De SERV wil hierbij opmerken dat de promotie van het aanbod aan groene stroom vandaag o.a. gebeurt via het systeem van groene stroomcertificaten. De promotie van de vraag gebeurt via de gratis distributie (zie verder) en via de mogelijkheid om de term groene stroom te gebruiken bij de verkoop aan eindafnemers, op voorwaarde dat er tegelijk voor deze verkoop groenestroomcertificaten worden ingeleverd. Voor dit laatste is het vandaag, niet zonder reden, onmogelijk om daarvoor de groenestroomcertificaten te gebruiken die nodig zijn voor de realisatie van de verplichting van art. 23 van het elektriciteitsdecreet. Dit zou immers leiden tot een moeilijk controleerbare of zelfs onwerkbare situatie en het systeem van handel in deze certificaten doorkruisen. Daarom gaat de raad ermee akkoord om, via de schrapping van art. 13 van het vigerende besluit, het gebruik van de term groene stroom volledig los te koppelen van de inlevering van groenestroomcertificaten, op voorwaarde dat het gebruik van de term groene stroom aan een verificatie wordt onderworpen zodat een vals of misleidend gebruik van de term groene stroom bij de verkoop aan eindafnemers uitgesloten of sanctioneerbaar is.

3 3. De SERV merkt verder op dat door de schrapping van art. 13 de bepaling van art. 8 2 in fine van het vigerende besluit, dat stelt dat elke certificaatplichtige verplicht is "alle certificaten in zijn eigendom in te leveren voor zover nodig om te voldoen aan art. 23 van het elektriciteitsdecreet of nodig voor de verkoop van groene stroom zoals bepaald in artikel 13" zonder voorwerp is. Hetzelfde geldt voor art. 11, 3 van dat besluit, waarin wordt gesteld dat certificaten uit de handel worden genomen wanneer de eigenaar ertoe verzoekt en daarmee aangeeft dat hij de groene stroom verbruikte. Deze artikelen werden dus ten onrechte niet mee aangepast. 4. GRATIS DISTRIBUTIE VAN GROENE STROOM 4.1 Beperking van de gratis distributie Artikel 2 van het wijzigingsbesluit beperkt, door een aanpassing van art. 14 van het vigerende besluit, de kosteloze distributie van groene stroom tot de injectie van elektriciteit opgewekt door productie-installaties aangesloten op de distributienetten gelegen in het Vlaamse gewest. Vandaag dienen de distributienetbeheerders alle groene stroom gratis te verdelen. De Vlaamse regering vindt deze voorgestelde beperking van de gratis distributie van groene stroom verantwoord omwille van volgende redenen : De kosteloze distributie van stroom uit hernieuwbare energiebronnen dreigt in de praktijk kleinschalige, decentraal opgewekte stroom uit hernieuwbare energiebronnen te belemmeren. De gratis distributie kan een zeer grote impact hebben op de distributienettarieven, die naar verwachting reeds hoog zullen zijn in vergelijking met de omringende landen. De voordelen van de gratis distributie zullen naar verwachting het grootst zijn bij de netbeheerders met de hoogste distributienettarieven. Daardoor zal uitgerekend de netbeheerder met de hoogste netkosten wellicht het grootste aantal eindafnemers van stroom uit hernieuwbare energiebronnen tellen. Deze netbeheerder zal daardoor echter ook zijn distributiekosten over een kleiner aantal (andere) eindafnemers moeten uitsmeren. Het distributienettarief van de betrokken netbeheerder zal dus nog verder oplopen, waardoor een vicieuze cirkel van oplopende tarieven voor niet-groene stroom ontstaat. De raad gaat akkoord met deze probleemanalyse, maar wenst volgende opmerkingen te maken bij de voorgestelde oplossing. Ten eerste vraagt de raad of de voorgestelde beperking verenigbaar is met de wettelijke en Europese regels. Gezien de gratis distributie wordt beperkt tot de groene stroom die vanuit productie-installaties gelegen in het Vlaamse gewest, bestaat de kans dat deze beperking in strijd wordt geacht met de Europese regels inzake staatssteun en de vrijwaring van de interne markt. Er wordt immers een onderscheid gemaakt, louter op basis van de oorsprong van de groene stroom. In dezelfde zin kan de vraag worden gesteld, gezien de Raad van State heeft geoordeeld dat de gewesten volledig bevoegd zijn in het domein van de hernieuwbare energie - ook voor wat de leveringen via het transmissienet betreft, of de beperking van de gratis distributie tot rechtstreekse injectie

4 4. op het distributienet strookt met het gelijkheidsbeginsel. Groenestroomproducenten aangesloten op het transmissienet worden hierdoor immers benadeeld. Ten tweede vormt de voorgestelde beperking geen structurele oplossing. De nu vastgestelde of verwachte problemen kunnen in de toekomst immers opnieuw de kop opsteken, als het aandeel van de groene stroom waarvoor nog wel een gratis distributie geldt fors toeneemt. Ook vervalt de stimulans om groene stroom uit het buitenland te importeren, terwijl deze import wellicht nodig is voor Vlaanderen en België om de doelstelling inzake het aandeel van hernieuwbare energiebronnen in de energievoorziening die België heeft aangegaan in Europees verband, te halen. De raad stelt daarom voor om de gratis distributie van groene stroom te beperken op basis van objectieve, kwalitatieve criteria die afgeleid worden van de doelstellingen die Vlaanderen zich stelt ten aanzien van de bevordering van de opwekking en het gebruik van groene stroom. Tegelijk vraagt de raad dat, in plaats van een alles (gratis) of niets (volledige kostprijs betalen) regeling voor distributie van groene stroom, een meer gedifferentieerd systeem wordt overwogen. Een uitgangspunt daarbij is het principe van de Europese richtlijn 2001/77/EG betreffende de bevordering van elektriciteitsopwekking uit hernieuwbare energiebronnen, dat de transmissie- en distributietarieven voor elektriciteit uit installaties die gebruik maken van hernieuwbare energiebronnen de kostenvoordelen daarvan moeten weerspiegelen (bv. lagere capaciteitsvereisten aan de netinfrastructuur, lagere netverliezen, ). Volgens de SERV is een gratis distributie van alle groene stroom in de praktijk dus niet houdbaar, onder andere gezien de verwachte impact op de distributienettarieven en de onvoorspelbaarheid van deze impact op de distributienettarieven in de verdere toekomst. De raad gaat dan ook akkoord met een beperking ervan. De beperking van de kosteloze distributie van groene stroom tot de injectie van elektriciteit opgewekt door productie-installaties aangesloten op de distributienetten gelegen in het Vlaamse gewest, is voorlopig, vanuit pragmatische overwegingen, voor de raad aanvaardbaar. Op termijn dient evenwel een structurele oplossing te worden gevonden in de richting zoals hiervoor door de raad voorgesteld. 4.2 Doorrekening van de gratis distributie Het ontwerpbesluit bevat in artikel 2 een bepaling die de leverancier van de elektriciteit die wordt opgewekt uit een hernieuwbare energiebron, verbiedt om distributiekosten aan te rekenen aan de eindgebruiker, wanneer hijzelf voor deze distributiekosten niet hoeft te betalen. Vanuit principiële overweging staat de raad uiteraard achter deze bepaling. Wel vraagt de raad hoe dit zal worden gecontroleerd en gehandhaafd. Op de factuur worden dan misschien geen distributiekosten aangerekend aan de eindgebruiker, maar niets belet de leveranciers om het voordeel van de gratis distributie slechts gedeeltelijk door te rekenen aan de eindverbruikers, door hun prijzen en winstmarges te verhogen.

5 5. Bovendien merkt de raad op dat, in theorie, een goed functionerende vrijgemaakte elektriciteitsmarkt met voldoende concurrentie tussen leveranciers, met voldoende informatie voor de eindverbruikers en met een sterke regulator, het onmogelijk zou moeten maken dat de leveranciers niet betaalde distributiekosten voor groene stroom doorrekenen aan de eindgebruiker. 4.3 Inwerkingtreding Het is voor de raad niet duidelijk vanaf wanneer het wijzigingsbesluit in werking zou treden. Uit het nieuwe art zou kunnen worden afgeleid dat de nieuwe regeling retro-actief zou gelden, vanaf 1 januari 2003.