Tel.: Amsterdam School of Communications Research (ASCoR), University of Amsterdam, Amsterdam;
|
|
- Hans van de Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Krijgen patiënten met kanker de informatie die ze nodig hebben? Een onderzoek naar informatiebehoeften van patiënten die een behandeling met chemotherapie ondergaan Julia van Weert 1, Jesse Jansen 2, Sandra van Dulmen 2, Jozien Bensing 2,3 1 Amsterdam School of Communications Research (ASCoR), University of Amsterdam, Amsterdam; 2 NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg), Utrecht; 3 Universiteit Utrecht, Utrecht J.C.M.vanWeert@uva.nl Tel.: Inleiding Kanker is na hart-en vaatziekten de meest voorkomende doodsoorzaak in Nederland. Per jaar worden er ongeveer nieuwe gevallen van kanker vastgesteld. Geschat wordt dat in 2015 dit aantal zal oplopen tot per jaar (IKCnet, 2007; KWF Kankerbestrijding, 2007). Effectieve informatie over een behandeling leidt tot betere therapietrouw, hogere tevredenheid, betere omgang met de ziekte en de behandeling, minder angst, verbetering van zelfzorg en een grotere betrokkenheid bij het nemen van medische beslissingen (Rutten, Arora, Bakos, Aziz & Rowland, 2005; Stewart, 1995). De informatievoorziening is echter vaak niet afgestemd op de individuele behoeften van de patiënt, waardoor behoeften onvervuld blijven (Hack, Degner & Parker, 2005). Hierbij kunnen twee typen informatiebehoeften onderscheiden worden: Cognitieve behoeften en affectieve behoeften. De patiënt wil begrijpen wat er met hem aan de hand is (cognitieve behoefte) en wil zelf begrepen en gesteund worden (affectieve behoefte). De behoefte om te weten en te begrijpen uit zich bijvoorbeeld in de wens om informatie te ontvangen over de werking van de behandeling die zij ondergaan en omgaan met bijwerkingen. Daarnaast hebben patiënten de behoefte begrepen te worden; zorgen moeten bespreekbaar gemaakt kunnen worden en patiënten willen gerustgesteld, gesteund, geaccepteerd en/of gerespecteerd worden (Bensing & Verhaak, 2004). De aanname is dat instrumentele communicatie tegemoet komt aan de cognitieve behoeften van de patiënt en aanzet tot probleemgericht gedrag. Affectieve communicatie helpt tegemoet te komen aan emotionele behoeften van de patiënt en emotiegericht met het probleem om te gaan (Pieterse, 2005). 1
2 De informatiebehoeften van een patiënt zijn afhankelijk van sociodemografische factoren als leeftijd en geslacht (Jenkins, Fallowfield & Saul, 2001; McIllmurray, Thomas, Francis, Morris, Soothill & Al-Hama, 2001; Pieterse, Van Dulmen, Ausems, Schoemaker, Beemer & Bensing, 2005). Andere factoren die van invloed kunnen zijn, zijn de copingstijl en de informatievoorkeur van de patiënt. Het hebben van kanker kan beschouwd worden als een ingrijpende gebeurtenis die tot kankergerelateerde stressreacties kan leiden (Pieterse, 2005). Bekende stressreacties op ingrijpende gebeurtenissen, die tot een verstoorde verwerking kunnen leiden als zij in hoge mate aanwezig zijn, zijn intrusion (het last hebben van zich plots opdringende gedachten aan de ziekte) en avoidance (pogen de indringende gedachten te blokkeren en gedachten aan de ziekte te vermijden) (Brom & Kleber, 1985; Van der Ploeg, Mooren, Kleber, Van der Velden & Brom, 2004). Het model van Miller gaat er eveneens van uit dat het resultaat van het voorlichtingsproces niet alleen afhangt van de hoeveelheid informatie, maar ook van de kenmerken van de informatie-ontvanger, waarbij onderscheid gemaakt wordt in monitors en blunters. De monitors (informatiezoekers) hebben een sterkere neiging tot het zoeken van informatie bij stressvolle gebeurtenissen en stellen in het algemeen (veel) vragen, zoeken en lezen zoveel mogelijk informatie en staan bij het gebeuren stil. Zij hebben behoefte aan vroegtijdige en uitgebreide informatie. Hiermee proberen zij controle te krijgen over de situatie en de stress te verminderen. Blunters (informatievermijders) proberen de bedreiging te beheersen door de dingen van zich af te zetten, door afleiding te zoeken. Zij hebben meer baat bij laattijdige en beknopte informatie (Miller, 1995; 1996; Miller, Rodoletz, Schroeder, Mangan & Sedlacek, 1996). Uit eerder onderzoek onder adviesvragers voor erfelijkheidsadvisering over de kans op het krijgen van kanker blijken sterkere kankergerelateerde stressreacties gerelateerd aan een sterkere behoefte aan emotionele steun en informatie over de emotionele consequenties van erfelijkheidsadvisering. Adviesvragers met een sterkere neiging tot het zoeken naar informatie (monitors) hadden een sterkere behoefte aan instrumentele informatie. Mogelijk kunnen deze relaties (zie figuur 1) ook gelegd worden bij patiënten die reeds kanker hebben. Tot op heden is echter weinig onderzoek gedaan waarin specifiek gekeken is naar de invloed van dergelijke factoren op de informatiebehoeften van patiënten met kanker die een ingrijpende behandeling ondergaan. 2
3 Figuur 1. Conceptueel model (gebaseerd op Bensing & Verhaak, 2004; Pieterse et al., 2004; Pieterse, 2005) Patiënt Patiënt S t r e s Monitoring Blunting Intrusion Avoidance Instrumentele behoeften (need to know and understand) Affectieve (emotionele) behoeften (need to feel known and understood) Probleemgeoriënteerde coping Emotionele coping g e z o n d h e i d Doelstelling In dit onderzoek wordt ingegaan op de vraag welke informatiebehoeften patiënten met kanker die behandeld worden met chemotherapie bij aanvang van de behandeling hebben en in hoeverre het huidige aanbod aansluit bij hun behoeften. In de tweede plaats wordt onderzocht welke factoren van invloed zijn op de instrumentele en affectieve informatiebehoeften van patiënten met kanker. Methode Procedure Het onderzoek is uitgevoerd door in tien Nederlandse ziekenhuizen adressen te verzamelen van de laatste 50 patiënten van 18 jaar en ouder die voor de eerste keer chemotherapie kregen en hen een vragenlijst toe te sturen. In de vragenlijst worden retrospectief vragen gesteld over de informatie die verkregen is in het verpleegkundige voorlichtingsgesprek dat elke patiënt krijgt vlak voor de start van de behandeling met chemotherapie. Het onderzoek is goedgekeurd door de Medisch Ethische Toetsings Commissie van het UMC Utrecht (centrale toetsing) en van de deelnemende ziekenhuizen (toetsing lokale uitvoerbaarheid). 3
4 Meetinstrumenten De informatiebehoeften worden gemeten aan de hand van de QUOTE chemo, die onder andere gebaseerd is op de QUOTE-communicatie (QUality Of Care Through the patients Eyes) (Sixma & Delnoij, 2005). De QUOTE chemo bevat 69 indicatoren, zowel instrumenteel als affectief, over de informatievoorziening door oncologieverpleegkundigen bij de start van de chemotherapiebehandeling. Er wordt zowel gevraagd naar belang (op een 4-punts Likert-scale) als naar ervaringen (2- puntsschaal). De 69 items zijn ondergebracht in zeven subcategorieën volgens de indeling van Rutten et al. (2005). Vier categorieën zijn te beschouwen als instrumenteel en drie als affectief. Figuur 2 geeft een overzicht van de zeven subcategorieën. Figuur 2. Categorie Indeling van items uit de QUOTE chemo in zeven categorieën INSTRUMENTEEL I1. Informatie over de werking van chemotherapie Cronbach s Categorie alpha.895 A1. Interpersoonlijke communicatie AFFECTIEF Cronbach s alpha.850 I2. Informatie over omgaan met bijwerkingen.855 A2. Attitude/emotionele steun van verpleegkundige.720 I3. Informatie over de prognose.764 A3. Omgaan ( coping ) met de ziekte PROCES.836 I4. Medische systeem informatie.804 De vragenlijst bevat daarnaast vragen over achtergrondgegevens van de patiënt en een aangepaste versie van de Threatening Medical Situation Inventory (TMSI) voor het meten van monitoring en blunting gedrag (Ong, Visser, Van Zuuren, Rietbroek, Lammes & Haes, 1999). De Impact of Event Scale (IES) is gebruikt voor het meten van de mate waarin er sprake is kankergerelateerde stressreacties. De IES meet de aanwezigheid van heftige gedachten en gevoelens ten gevolge van het hebben de ziekte kanker (subschaal intrusion) en de mate waarin men gedachten en gevoelens over kanker probeert te vermijden (subschaal avoidance) (Van der Ploeg, Mooren, Kleber, Van der Velden & Brom, 2004; Pieterse et al., 2005). Ervaren gezondheid en kwaliteit van leven zijn gemeten met de betreffende subvragen uit de EORTC-QLQ- 4
5 C30 (Aaronson et al., 1993). Medische achtergrondgegevens zijn verkregen uit de medische status. Analyses Er zijn χ 2 -analyses en t-toetsen toegepast om te kijken in hoeverre respondenten vergelijkbaar zijn met de gehele steekproef. Op basis van de resultaten uit de Belangvragenlijst en de Ervaringenvragenlijst (QUOTE chemo ) is het mogelijk om te bepalen welke communicatieaspecten het grootste verbeterpotentieel hebben. De verbeterscore is berekend door de belangscore te vermenigvuldigen met de fractie (%/100) van de patiënten dat meer aandacht had gewild voor een aspect. De verbeterscores kunnen variëren tussen 0 en 4. Een hoge verbeterscore betekent dat vanuit patiëntenperspectief hoge prioriteit moet worden gegeven aan verbetering van dit aspect van communicatie rondom de start van chemotherapie. Om een onderscheid te maken tussen het verbeterpotentieel van de verschillende aspecten kan uit gegaan worden van twee grenswaarden. Aspecten met een verbeterscore vanaf 0.30 komen voor verbetering in aanmerking. 1 Bij een verbeterscore van 1.0 of hoger kan er gesproken worden van een duidelijk verbeterpotentieel 2 (Brouwer, Sixma, Triemstra & Delnoij, 2005). Vervolgens is met behulp van een multivariate regressieanalyse gekeken welke factoren van invloed zijn op de informatiebehoeften. Hierbij zijn de zeven categorieën informatiebehoeften als afhankelijke variabele genomen en zijn achtereenvolgens de volgende variabelen toegevoegd aan het regressiemodel: 1) socio-demografische achtergrondgegevens (geslacht, leeftijd, opleiding, partner); 2) medische achtergrondgegevens (tijd sinds start chemotherapie, behandeldoel curatief/palliatief, gezondheid, kwaliteit van leven); 3) informatiezoekstijl (monitor) en 4) kankergerelateerde stressreacties (intrusion, avoidance). Aangezien er, zoals verwacht, een hoge correlatie was tussen de subschaal blunting uit de TMSI en de subschaal avoidance uit de IES, is alleen de subschaal avoidance opgenomen in het regressiemodel. 1 2 Hierbij is uitgegaan van de 'belangrijke aspecten' (gemiddelde belangscore = 3) waarvoor minimaal 10% van de ondervraagden meer aandacht had gewild. Hierbij geldt dat voor belangrijke aspecten (gemiddelde belangscore = 3) minimaal een derde van de ondervraagden een negatieve ervaring heeft en bij aspecten die van het allergrootste belang zijn (maximale belangscore = 4) minimaal 25% van de ondervraagden meer aandacht voor dit aspect had gewild. 5
6 Resultaten Respons De vragenlijst is verstuurd aan 558 patiënten met kanker die het afgelopen jaar voor de eerste keer een behandeling met chemotherapie hebben ondergaan. Van deze groep hebben 300 respondenten (53.8%) de vragenlijst voor de deadline geretourneerd. Uit een non-respons analyse blijkt dat er geen significante verschillen zijn tussen de respondenten en de niet-respondenten wat betreft leeftijd, geslacht en diagnose. Achtergrondgegevens Tabel 1. Socio-demografische kenmerken van de respondenten (N = 300) N % Geslacht Man Vrouw Leeftijd Gemiddelde (in jaren) (SD) 55.3 (11.4) Range Opleidingsniveau Laag Middel Hoog Onbekend Kinderen Ja Nee Onbekend Woonsituatie Alleen Met partner Met partner en kind(eren) Met kind(eren) Anders Onbekend Bevolkingsgroep Nederlands Anders Onbekend Tabel 1 laat de socio-demografische achtergrondgegevens van de respondenten zien. De populatie respondenten bestaat uit meer vrouwen (67.3%) dan mannen (32.7%). Bijna de helft heeft een laag opleidingsniveau (47.0%). De gemiddelde leeftijd is 55 jaar. 6
7 Tabel 2. Medische achtergrondgegevens (N = 300) N % Diagnose (primaire tumor) Mammacarcinoom Gastro-enterologische tumot Hematologische tumor Longtumor Gynaecologische tumor Urologische tumor Overig Tijd sinds start chemotherapie Gemiddelde in weken (SD) 34.0 (37.4) Chemobehandeling afgerond Nee Ja Onbekend Doel behandeling chemotherapie Curatief Palliatief Onbekend Wijze toediening chemotherapie Infuus Oraal Combinatie Onbekend Soort behandeling Alleen chemotherapie Overige behandelingen (naast chemotherapie): - Operatie Radiotherapie Hormoontherapie Immunotherapie Overig Gezondheid Gemiddeld rapportcijfer (range 1-10) (SD) Kwaliteit van leven Gemiddeld rapportcijfer (range 1-10) (SD) 5.00 (1.28) 5.30 (1.31) Kankergerelateerde stressreacties Intrusion (schaal 0-35) 1 ; gemiddelde somscore (SD) Avoidance (schaal ; gemiddelde somscore (SD) (7.80) (8.62) Informatiezoekstijl Monitoring (schaal 0-12) 3 ; 6.83 (2.94) gemiddelde somscore (SD) 1 Hoe hoger de score, hoe meer intrusion 2 Hoe hoger de score, hoe meer avoidance 3 Hoe hoger de score, hoe meer monitoring gedrag 7
8 Tabel 2 geeft een overzicht van de ziektespecifieke kenmerken. Bijna de helft van de respondenten (48.1%) heeft een mammacarcinoom (borstkanker), hetgeen een verklaring is voor het grote aantal vrouwen in de onderzoeksgroep. Driekwart (75.3%) heeft, naast chemotherapie, een operatie ondergaan en bijna de helft (45.0%) (ook) radiotherapie. Het merendeel van de patiënten (76.0%) ondergaat een curatieve behandeling; bij hen is het belangrijkste doel van de behandeling genezing. Bijna een kwart (23.7%) wordt palliatief behandeld; bij deze patiënten staat levensverlenging en/of verlichting van klachten centraal. Informatiebehoeften Tabel 3 geeft een overzicht van de zeven categorieën informatiebehoeften met de gemiddelde belangscores, het percentage patiënten dat méér aandacht had gewild voor aspecten uit de categorie en de verbeterscores. De tabel is geordend naar verbeterscore: De bovenste categorie is de categorie waarop de meeste verbetering te halen is en de onderste categorie die waar het minst te verbeteren valt. Zes van de zeven categorieën laten een verbeterscore boven de 0.30 zien, wat inhoudt dat op al deze onderdelen verbeteringen mogelijk zijn. Echter, geen enkele categorie heeft een verbeterscore boven de 1.0. Dat betekent dat er, in de ogen van patiënten, op geen enkel vlak uitzonderlijk slecht gecommuniceerd wordt. Tabel 3. Belangscores en verbeterscores per categorie Categorie Categorie 1 gemiddeld % meer verbeter- (s.d.) belang aandacht score Interpersoonlijke communicatie A (0.18) Informatie over de prognose I (0.19) Informatie over omgaan met bijwerkingen I (0.08) Omgaan ( coping ) met de ziekte A (0.07) Medische systeem informatie I (0.05) Informatie over de werking van chemotherapie I (0.06) Attitude/emotionele steun van verpleegkundige A (0.03) 1 I=Instrumenteel, A=Affectief 8
9 Het meeste belang wordt gehecht aan instrumentele informatie over de werking van chemotherapie en het omgaan met bijwerkingen. Wat betreft de affectieve informatie worden de emotionele steun van de verpleegkundige en interpersoonlijke communicatie het meest belangrijk gevonden. Interpersoonlijke communicatie is de mate waarin de verpleegkundige aandacht heeft voor de naasten (partner, kinderen, familieleden) van de patiënt, rekening houdt met de wensen van de naasten en bespreekt hoe patiënt en naasten samen met de ziekte om kunnen gaan. Kijkend naar de verbeterscores is dit de categorie waar de grootste discrepantie gevonden is tussen wat patiënten belangrijk vinden en wat zij in de praktijk ervaren (verbeterscore 0.70). Daarnaast is een hoge verbeterscore (0.66) gevonden in de instrumentele categorie informatie over de prognose. Hoewel men gemiddeld genomen informatie over de prognose niet het meest belangrijk vindt, had bijna een kwart van de respondenten het op prijs gesteld als de verpleegkundige meer aandacht had besteed aan dit onderwerp. Men name het bespreken van de overlevingskansen en het uitleggen wat er gebeurt als de patiënt af zou zien van de behandeling had volgens 26.4% resp. 26.2% van de patiënten meer aandacht moeten krijgen (niet in tabel). Tot slot is de informatie over het omgaan met bijwerkingen voor verbetering vatbaar (verbeterscore 0.53). Zo had 28.8% graag advies willen krijgen hoe thuis omgegaan kan worden met vermoeidheid, had 25.9% meer adviezen willen krijgen over het voorkomen of verminderen van bijwerkingen en had 25.6% meer aandacht gewild voor het bespreken van de gevolgen van de behandeling voor zijn/haar dagelijkse activiteiten (niet in tabel). Factoren die van invloed zijn op de informatiebehoeften Tabel 4 geeft een overzicht van de factoren die van invloed zijn op de instrumentele en affectieve informatiebehoeften. Uit de tabel blijkt dat, naarmate men een sterkere neiging heeft om informatie op te zoeken (monitors), men meer behoefte heeft aan instrumentele informatie over de werking van chemotherapie, het omgaan met bijwerkingen en de prognose. Er is geen relatie gevonden tussen monitoring en affectieve informatiebehoeften. 9
10 Tabel 4. Factoren die van invloed zijn op de informatiebehoeften (7 categorieën) (totale modellen) Instrumentele informatiebehoeften Affectieve informatiebehoeften Werking chemotherapie (I1) Omgaan met bijwerkingen (I2) Prognose (I3) Medische systeem informatie (I4) Interpersoonlijke informatie (A1) B (SE) B (SE) B (SE) B (SE) B (SE) B Emotionele aandacht (A2) Omgaan (coping) met ziekte (A3) (SE) B (SE) Intercept (0.172) (0.244) (0.424) (0.246) (0.383) (0.236) (0.283) Achtergrond kenmerken Geslacht (0,1;1=vrouw) (0.060) (0.064) (0.113) (0.065) (0.101) 0.163** (0.062) 0.148* (0.074) Leeftijd in jaren (0.002) (0.002) (0.004) (0.002) (0.004) (0.002) * (0.003) Opleiding hoog (0,1) * (0.070) (0.075) ** (0.070) (0.076) (0.118) (0.073) (0.087) Opleiding middel (0,1) (0.062) (0.066) (0.116) (0.067) (0.104) (0.064) (0.077) Partner (0,1;1=partner) (0.064) (0.069) * (0.119) (0.069) (0.108) (0.067) (0.080) Ziektespecifieke kenmerken Tijd sinds start (0.047) * (0.051) (0.088) * (0.050) (0.079) (0.049) (0.059) chemotherapie Ervaren gezondheid (0.038) (0.040) (0.070) 0.084* (0.040) (0.062) (0.039) (0.046) Kwaliteit van leven (0.036) (0.039) (0.068) (0.039) (0.061) (0.038) (0.045) Informatiezoekstijl Monitor (mean) 0.032*** (0.009) 0.021* (0.010) 0.037* (0.017) (0.010) (0.016) (0.010) (0.012) Kankergerelateerde stressreacties Intrusion (mean) 0.079** (0.031) (0.034) 0.167** (0.059) (0.034) (0.053) 0.072* (0.033) 0.122** (0.039) Avoidance (mean) (0.031) (0.034) (0.059) (0.034) (0.053) (0.033) (0.039) *p<0.05, **p<0.01, ***p<
11 De resultaten laten tevens zien dat sterkere kankergerelateerde stressreacties, in het bijzonder intrusion, gerelateerd zijn aan zowel grotere instrumentele informatiebehoeften als affectieve informatiebehoeften. Patiënten die in sterkere mate last hebben van plotselinge gedachten en gevoelens over hun ziekte hebben meer behoefte aan informatie over de werking van chemotherapie en informatie over de prognose (instrumentele informatiebehoeften). Tevens hebben zij een grotere behoefte aan emotionele aandacht en steun van de verpleegkundige en aan informatie over het omgaan met de ziekte. Tot slot zijn er relaties gevonden tussen achtergrondkenmerken en informatiebehoeften. Vrouwen hebben meer behoefte dan mannen aan emotionele aandacht en steun van de verpleegkundige en aan informatie over het omgaan met de ziekte (beiden affectieve informatiebehoeften). Naarmate men ouder is heeft men minder behoefte aan gesprekken met de verpleegkundige over het omgaan met de ziekte (affectieve informatie). Ook is een relatie gevonden tussen opleidingsniveau en instrumentele informatiebehoeften: hoe hoger men is opgeleid hoe minder behoefte men heeft aan instrumentele informatie van de verpleegkundige over de werking van chemotherapie en over de prognose. Mensen met een partner hebben eveneens minder behoefte aan informatie van de verpleegkundige over de prognose. De gerapporteerde behoefte aan informatie over het omgaan met bijwerkingen en aan medische systeeminformatie, waaronder de afstemming van de verpleegkundige op de persoonlijke voorkeuren van de patiënt, is lager naarmate het langer geleden is dat men gestart is met chemotherapie. Conclusie Patiënten met kanker die voor de eerste keer chemotherapie krijgen zeggen achteraf dat zij bij de start van de behandeling (gemiddeld genomen) het meeste behoefte hadden aan emotionele steun van de verpleegkundige en instrumentele informatie over de werking van chemotherapie. Door de belangscores te vergelijken met de ervaringsscores werd inzicht verkregen in de informatievoorziening die het meest voor verbetering vatbaar is. De categorie met de grootste discrepantie tussen wat patiënten belangrijk vinden en wat zij ervaren hebben is interpersoonlijke communicatie, dat wil zeggen de mate waarin de verpleegkundige aandacht heeft voor de naasten (partner, kinderen, familieleden) van de patiënt, rekening houdt met 11
12 de wensen van de naasten en bespreekt hoe patiënt en naasten samen met de ziekte om kunnen gaan. Daarnaast is informatie over de prognose een onderwerp waar meer aandacht aan besteed zou moeten worden volgens een kwart van de respondenten. Ook praktische informatie over hoe men thuis, in het dagelijks leven, om kan gaan met bijwerkingen zou volgens een deel van de patiënten méér gegeven moeten worden. Als we kijken naar de factoren die van invloed zijn op de instrumentele en affectieve informatiebehoeften blijkt dat, zoals we hadden verwacht, patiënten die sterker informatiezoekend (monitoring) zijn ingesteld meer behoefte hebben aan instrumentele informatie, met name over de werking van chemotherapie, het omgaan met bijwerkingen en de prognose. Er is, eveneens volgens onze verwachting, geen relatie gevonden tussen monitoring en affectieve informatiebehoeften. In tegenstelling tot wat Pieterse et al. (2005) vonden, blijkt uit de resultaten dat sterkere kankergerelateerde stressreacties, in het bijzonder intrusion, gerelateerd zijn aan zowel grotere instrumentele informatiebehoeften als grotere affectieve informatiebehoeften. Naarmate patiënten hoger scoren op intrusion hebben zij meer behoefte aan informatie over de werking van chemotherapie en informatie over de prognose (instrumentele informatiebehoeften) en ook meer behoefte aan emotionele aandacht en steun van de verpleegkundige en aan informatie over het omgaan met de ziekte (affectieve informatiebehoeften). Tot slot zijn er relaties gevonden tussen achtergrondkenmerken en informatiebehoeften. Wat betreft de affectieve informatiebehoeften hebben vrouwen meer behoefte dan mannen aan emotionele aandacht en steun van de verpleegkundige en aan informatie over het omgaan met de ziekte. Leeftijd daarentegen laat een negatieve relatie zien met praten over omgaan met de ziekte. Naarmate men ouder wordt heeft men hier dus minder behoefte aan. Wat betreft de instrumentele informatiebehoeften is er een negatieve relatie gevonden tussen opleidingsniveau en instrumentele informatiebehoeften: hoe hoger men is opgeleid hoe minder behoefte men heeft aan instrumentele informatie van de verpleegkundige over de werking van chemotherapie en over de prognose. Mensen met een partner hebben eveneens minder behoefte aan informatie over de prognose. Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat hoogopgeleiden met de arts reeds uitvoeriger over de prognose en de behandeling 12
13 hebben gepraat en/of zelf veel aanvullende informatie hebben gezocht, bijvoorbeeld op internet. Naarmate het langer geleden is dat men is gestart met chemotherapie zegt men minder behoefte te hebben gehad aan informatie over het omgaan met bijwerkingen en aan medische systeeminformatie, waaronder de afstemming van de verpleegkundige op de persoonlijke voorkeuren van de patiënt. Deze bevinding zou verklaard kunnen worden door de vertekening in herinnering die optreedt door het retrospectieve karakter van het onderzoek. Concluderend levert dit onderzoek relevante inzichten op die zowel van belang zijn voor verdere theorievorming op het gebied van gezondheidscommunicatie, als voor de vele patiënten die jaarlijks in Nederland een behandeling met chemotherapie ondergaan. 13
14 Literatuur Aaronson, N.K., Ahmedzai, S., Bergman, B., Bullinger, M., Cull, A., Duez, N.J. et al. (1993) The European organization for research and treatment of cancer QLQ-C30 : A Quality-of-Life Instrument for use in international clinical trials in oncology. Journal of the National Cancer Institute, 85(5), Bensing, J.M., & Verhaak, P.F.M. (2004). Communication in medical encounters: Towards a health psychology perspective. In A. Kaptein & J. Weinman (eds), Health Psychology, an introduction (pp ). Oxford: Blackwell. Brouwer, W., Sixma, H., Triemstra, M., & Delnoij, D. Kwaliteit van zorg rondom een staaroperatie vanuit het perspectief van patiënten. Meetinstrumentontwikkeling. Utrecht: NIVEL Brom, D., & Kleber, R.J De Schok Verwerkings Lijst [The Dutch Impact of Event Scale]. Nederlands Tijdschrift voor Psychologie, 40, Hack, T.F., Degner, L.F., & Parker, P.A. (2005). The communication goals and needs of cancer patients: a review. Psycho-Oncology, 14, Jenkins, V., Fallowfield, L., & Saul, J. (2001). Information needs of patients with cancer: results from a large study in UK cancer centres. British Journal of Cancer, 84 (1), McIllmurray, M. B., Thomas, C., Francis, B., Morris, S., Soothill, K., & Al- Hamada, A. (2001). The psychosocial needs of cancer patients: findings from an observational study. European Journal of Cancer Care, 10, Miller, S.M. (1995). Monitoring versus blunting styles of coping with cancer influence the information patients want and need about their disease. Implications for cancer screening and management. Cancer, 76(2), Miller, S.M. (1996) Monitoring and blunting of threatening information: Cognitive interference and facilitation in the coping process. In I.G. Sarason & G.R. Pierce (eds), Cognitive interference: Theories, methods, and findings (pp ). Hillsdale: N.J. Erlbaum. Miller, S.M., Rodoletz, M., Schroeder, C.M., Mangan, C.E., & Sedlacek, T.V. (1996) Applications of the monitoring process model to coping with severe long-term medical threats. Health Psychology, 15(3),
15 Ong, L.M.L., Visser, M.R.M., Zuuren, F.J. van, Rietbroek, R.R., Lammes, F.B., & Haes, J.C.J.M. (1999) Cancer patients coping styles and doctor-patient communication. Psycho-Oncology, 8, Pieterse, A., Dulmen, S. van, Ausems, M., Schoemaker, A., Beemer, F., & Bensing, J. (2005). QUOTE-gene ca : Development of a counselee-centered instrument to measure needs and preferences in genetic counseling for hereditary cancer. Psycho- Oncology 14, Pieterse, A.H (2005). Counselees needs and their reflection in canver genetic counseling. An analysis of the initial consultation. Utrecht: NIVEL. Ploeg, E. van der, Mooren, T.T.M., Kleber, R.J., Velden P.G. van der, Brom, D. (2004) Construct validation of the Dutch version of the Impact of Event Scale. Psychological Assessment 16, Rutten, L.J.F., Arora, N.K., Bakos, A.D., Aziz, N., & Rowland, J. (2005) Information needs and sources of information among cancer patients: a systematic review of research ( ). Patient Education and Counseling 57, Sixma, H. & Delnoij, D. (2005). QUality Of care Through the patiënts Eyes (QUOTE). Utrecht: Nivel. Stewart, M.A. (1995) Effective physician-patient communication and health outcomes: a review. Canedian Medical Association Journal,152(9): Website IKC net. Geraadpleegd op 30 september 2007 via Website KWF Kankerbestrijding. Geraadpleegd op 30 september 2007 via 15
Individuele voorlichting in de oncologie
8-- Individuele voorlichting in de oncologie Primeur! Julia van Weert Jesse Jansen Sandra van Dulmen LOOV, 8 februari Doelen van Communicatie Doelen van Communicatie? Functie Contact leggen Informatie
Nadere informatiePatiënt voorlichten: Gewenste communicatie voor patiënten (top 10; N=2082) Compensatie door ouderen? Vandaag. Behoeften van de patiënt
Gewenste voor patiënten (top ; N=8) Patiënt voorlichten: Hoe doe je dat? serieus genomen worden openheid een luisterend oor advies info over behandeling onderzoek probleem Julia van Weert Jesse Jansen
Nadere informatiePostprint Version 1.0 Journal website http://www.tijdschriftverpleegkunde.nl/archief.php?artikel=218&nl=1 Pubmed link DOI
Postprint Version 1.0 Journal website http://www.tijdschriftverpleegkunde.nl/archief.php?artikel=218&nl=1 Pubmed link DOI Communicatiebehoeften van patiënten met kanker bij aanvang van een behandeling
Nadere informatieIt takes two to tango Effectieve communicatie met de (oudere) patiënt. Julia van Weert Utrecht, 8 juni 2015 Samen Bouwen aan Transmurale Zorg
It takes two to tango Effectieve communicatie met de (oudere) patiënt Julia van Weert Utrecht, 8 juni 2015 Samen Bouwen aan Transmurale Zorg 2 Doelen van Communicatie? Doelen van Communicatie Functie Doel
Nadere informatieDe waarde van een warm contact onderzoek naar affectieve zorgverlener-patiënt communicatie
De waarde van een warm contact onderzoek naar affectieve zorgverlener-patiënt communicatie iii Sandra van Dulmen Ziel en Zakelijkheid in de Zorg 30 september 2012 Ik vind het belangrijk dat mijn arts Ik
Nadere informatieSifra Bolle Julia van Weert. Oncologie in perspectief Focus op kwaliteit. Amsterdam, 5 juni 2014
Sifra Bolle Julia van Weert Oncologie in perspectief Focus op kwaliteit Amsterdam, 5 juni 2014 Kennis van de patiënt Belangrijke voorspeller van gedrag en gezondheid (Maibach & Cotton, 1995) O.a. relatie
Nadere informatieAmsterdam School of Communication Research / ASCoR
Amsterdam School of Communication Research / ASCoR Wat weet u ervan? Een onderzoek naar de publieke kennis, perceptie van bijwerkingen, informatiebehoeften en het gebruik van informatiebronnen met betrekking
Nadere informatieKwaliteit van leven na een oesofagusresectie met buismaagreconstructie. Renée Acosta MANP Afdeling Heelkunde Erasmus Medisch Centrum Rotterdam
Kwaliteit van leven na een oesofagusresectie met buismaagreconstructie. Renée Acosta MANP Afdeling Heelkunde Erasmus Medisch Centrum Rotterdam Van Meerten et al, 2008 Veel voorkomende klachten Fysiek Voedingsgerelateerd;
Nadere informatieCoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies
'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies Center of Research on Psychology in Somatic diseases Lonneke van de Poll Franse, Integraal Kankercentrum
Nadere informatieKomt stress van de patiënt aan bod bij de huisarts? Factsheet Databank Communicatie, oktober 2007.
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL De gegevens mogen met bronvermelding (Komt stress van de patiënt aan bod bij de huisarts? J Noordman, J van Weert, A van den Brink-Muinen, S van Dulmen, J Bensing
Nadere informatieVoorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel
Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Een onderzoek naar de invloed van cognitieve stijl, ziekte-inzicht, motivatie, IQ, opleiding,
Nadere informatieCommunicatie op maat voor ouderen met kanker:
Communicatie op maat voor ouderen met kanker: Het nut van oude en nieuwe media Julia van Weert De oudere patiënt met kanker: op weg naar behandeling op maat. Veldhoven, 14 maart 2013 Kennis van de patiënt
Nadere informatieAchtergrond. Aantal baarmoederkankerpatiënten groeit snel. Informatievoorziening van belang voor kankerpatiënten 1
Baarmoederkankerpatiënten zijn ontevreden met informatievoorziening Center of Research on Psychology in Somatic diseases Kim Nicolaije (MSc) Tilburg University & Integraal Kankercentrum Zuid 11/4/2012
Nadere informatiehet laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en
Samenvatting In de laatste 20 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de psychosociale gevolgen van kanker. Een goede zaak want aandacht voor kanker, een ziekte waar iedereen in zijn of haar leven wel eens
Nadere informatieDe kwaliteit van communicatie vanuit patiëntperspectief
De kwaliteit van communicatie vanuit patiëntperspectief Sandra van Dulmen Het venijn zit in de staart IV - 11 april 2013 www.each.eu Ik vind het belangrijk dat mijn arts Wat willen patiënten? Meeste patiënten
Nadere informatieVideoregistratie. 12.1 Inleiding. 12.2 Variabelen en meetinstrumenten
12 Videoregistratie 12.1 Inleiding 105 Met behulp van de videoregistratie van huisartsconsulten worden aspecten van de huisarts-patiënt communicatie gemeten. Op deze wijze kunnen verbaal en non-verbaal
Nadere informatieOnline voorbereiding van patiënt en zorgverlener voor een effectief consult
Online voorbereiding van patiënt en zorgverlener voor een effectief consult Akke Albada NIVEL Nelly van Uden VUMC VRAGEN? vul ze in op je vragenformulier als geheugensteuntje - straks volop gelegenheid
Nadere informatieRelatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën
Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën The Relation between Personality, Education, Age, Sex and Short- and Long- Term Sexual
Nadere informatiePROFILES infrastructuur voor (online) data verzameling. Lonneke van de Poll-Franse
PROFILES infrastructuur voor (online) data verzameling Lonneke van de Poll-Franse Eindhoven Cancer Registry (ECR) Onderdeel van de Nederlandse Kankerregistratie* Gebied van 2,4 miljoen inwoners 10 ziekenhuizen
Nadere informatieZijn distress en ziektestatus gerelateerd aan lichamelijke en emotionele problemen bij vrouwen met ovariumkanker?*
Zijn distress en ziektestatus gerelateerd aan lichamelijke en emotionele problemen bij vrouwen met ovariumkanker?* Floor Ploos van Amstel, RN, MSc, verpleegkundig expert, afd. Medische Oncologie Maaike
Nadere informatieVoorlichtingsgesprek over uw behandeling met chemo- en/of immunotherapie
Patiënteninformatie Voorlichtingsgesprek over uw behandeling met chemo- en/of immunotherapie rkz.nl Binnenkort heeft u een voorlichtingsgesprek met een oncologieverpleegkundige over uw behandeling met
Nadere informatieOnderzoek naar gezondheidsvaardigheden in psychosociale oncologie
Onderzoek naar gezondheidsvaardigheden in psychosociale oncologie Dr Mirjam Fransen Amsterdam UMC, Universiteit van Amsterdam Afdeling Sociale Geneeskunde, locatie AMC Deze presentatie 1. Waarom onderzoek
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieMultidimensional Fatigue Inventory
Multidimensional Fatigue Inventory (MFI) Smets E.M.A., Garssen B., Bonke B., Dehaes J.C.J.M. (1995) The Multidimensional Fatigue Inventory (MFI) Psychometric properties of an instrument to asses fatigue.
Nadere informatieBijlage 5 Verbeterscores
Bijlage 5 Verbeterscores In deze bijlage wordt een overzicht gegeven van de gemiddelde belangscores, de percentages patiënten die negatieve ervaring rapporteerden en de resulterende verbeterscores. De
Nadere informatiePatient reported Outcomes in Cognitive Impairement (PROCOG)
Patient reported Outcomes in Cognitive Impairement (PROCOG) Bowman, L. (2006) "Validation of a New Symptom Impact Questionnaire for Mild to Moderate Cognitive Impairment." Meetinstrument Patient-reported
Nadere informatiePatient-reported outcome measures. Spreker Diana Delnoij Plaats Kwaliteitsinstituut
Patient-reported outcome measures Spreker Diana Delnoij Plaats Kwaliteitsinstituut datum Waarom PROMs Van complicaties naar toegevoegde waarde Gebruik PROMs: Wetenschappelijk, t.b.v. Klinische trials;
Nadere informatieWat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten?
De Modererende rol van Persoonlijkheid op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten 1 Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve
Nadere informatieOnbezorgdvliegen SVL- vragenlijst
Onbezorgdvliegen SVL- vragenlijst Om uw deelname zo goed mogelijk voor te bereiden en uw kans op een succesvolle deelname te vergroten vinden wij het belangrijk om te weten of u iets heeft meegemaakt dat
Nadere informatieHet belang van ondersteuning van mensen uit de naaste omgeving voor mensen met astma of COPD Geeke Waverijn & Monique Heijmans
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Het belang van ondersteuning van mensen uit de naaste omgeving voor mensen met astma of, Geeke Waverijn & Monique Heijmans,
Nadere informatieHet ontwikkelen en valideren van een vragenlijst
Het ontwikkelen en valideren van een vragenlijst een praktijkvoorbeeld Dr. Marie Louise Luttik, Senior Onderzoeker Lectoraat Verpleegkundige Diagnostiek/Projectleider IWP Familiezorg, Hanzehogeschool Groningen
Nadere informatiePROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee?
PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? Prof. dr Jolanda de Vries Hoogleraar Kwaliteit van leven in de medische setting GZ-psycholoog en Medisch manager afdeling medische psychologie St Elisabeth ziekenhuis
Nadere informatieDe Kracht van Zingen
De Kracht van Zingen S Y M P O S I U M 8 N O V E M B E R N Y E N R O D E B U S I N E S S U N I V E R S I T E I T S J A A K B L O E M H O O G L E R A A R H E A L T H C A R E C O N S U M E R S & E X P E
Nadere informatiePartners van een borstkanker patient, waar blijft u? Erik van Muilekom MANP verpleegkundig specialist
Partners van een borstkanker patient, waar blijft u? Erik van Muilekom MANP verpleegkundig specialist Zorg voor de Partner Waar loopt de partner tegen aan? Hoe kun je, je partner steunen als je zelf niet
Nadere informatieHoofdstuk 1 Hoofdstuk 2
179 In dit proefschrift werden de resultaten beschreven van studies die zijn verricht bij volwassen vrouwen met symptomen van bekkenbodem dysfunctie. Deze symptomen komen frequent voor en kunnen de kwaliteit
Nadere informatieCALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP
CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP WAAROM CALM? Ongeveer 25% van de oncologische patiënten in de palliatieve fase ontwikkelt een depressie of aanpassingsstoornis.
Nadere informatieCounselees needs and their reflection in cancer genetic counselling. An analysis of the initial consultation
Counselees needs and their reflection in cancer genetic counselling An analysis of the initial consultation Copyright 2005 Arwen Pieterse Cover design: Ardan [http://www.ardan.nl] Printed by: Universal
Nadere informatieOnderwerp: In gesprek over chemotherapie
Onderwerp: Binnenkort heeft u een voorlichtingsgesprek met een verpleegkundige over de behandeling met chemotherapie. Deze folder geeft u een overzicht van hoe dit gesprek eruit zal zien. U kunt deze folder
Nadere informatieQUOTE-questionnaire for patients with cataract
QUOTE-questionnaire for patients with cataract Name Language QUOTE-cataract Dutch Number of items 31 Developed by Eye Research Institute Maastricht, NIVEL Year 2001 Corresponding literature Nijkamp, MD,
Nadere informatieQuestionnaire for patients with HIV
Questionnaire for patients with HIV Name QUOTE-HIV Language Dutch Number of items 27 Developed by Academic Medical Centre. University of Amsterdam, NIVEL Year 1998 Corresponding literature Hekkink CF,
Nadere informatieHet voorlichtingsgesprek
INTERNE GENEESKUNDE Het voorlichtingsgesprek In gesprek over chemo- en doelgerichte therapie Inleiding De arts heeft met u gesproken over een behandeling met chemo- of doelgerichte therapie. Vóór het starten
Nadere informatieHet meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Overige
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Self-Management Ability Scale-30 (SMAS-30) Mei 017 Review: Ilse Swinkels Invoer: Marsha Bokhorst 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op
Nadere informatieMuziektherapie in de oncologie
Muziektherapie in de oncologie Wetenschap en praktijk combineren Tom Abrahams 26 mei 2015 Wat is muziektherapie? Een vorm van vaktherapie Ervaringsgericht Interventies binnen muzikale context Waar wordt
Nadere informatieStroke-Adapted Sickness Impact Profile (SA-SIP-30)
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Stroke-Adapted Sickness Impact Profile (SA-SIP-30) November 2017 Review: 1. M. Post, B Dijcks 2. Eveline van Engelen Invoer: Marsha Bokhorst 1 Algemene gegevens
Nadere informatieDr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST
Dr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST Het kan helpen om de feiten te kennen; (na)controles en meer Disclosure Belangen Spreker Geen (potentiële) belangenverstengeling
Nadere informatieEffecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en
Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers
Nadere informatieHet meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Thorax/buik/organen. Circulatie en ademhalingsstelsel Longaandoeningen
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Lung Information Needs Questionnaire (LINQ) Longziekten Informatie Behoefte Questionnaire Juli 2015 Review: 1. Dijcks B 2. Jungen MJH Invoer: Bokhorst ML
Nadere informatieE-Health en de huisarts. Digitaal Stadspanel Rotterdam. Achtergrond. Methode. Contact met de huisarts
E-Health en de huisarts Digitaal Stadspanel Rotterdam Achtergrond Een taak van de gemeente is het bevorderen van de gezondheid van haar inwoners. In haar nota Publieke Gezondheid 2016-2020 Rotterdam Vitale
Nadere informatieHet meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Overige, ongespecificeerd
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Utrechtse Coping Lijst (UCL) November 2012 Review: 1. A. Lueb 2. M. Jungen Invoer: E. van Engelen 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking
Nadere informatieInvloed van Coping en Ziektepercepties op Depressie- en Angstsymptomen. bij Voormalige Borstkankerpatiënten
Invloed van Coping en Ziektepercepties op Depressie- en Angstsymptomen bij Voormalige Borstkankerpatiënten Influence of Coping and Illness Perceptions on Depression and Anxiety Symptoms among Former Breast
Nadere informatieBespreken van prognose en einde van het leven op hartfalenpoli s in Zweden en Nederland
Bespreken van prognose en einde van het leven op hartfalenpoli s in Zweden en Nederland Martje van der Wal m.h.l.van.der.wal@umcg.nl Achtergrond Behandeling van (systolisch) hartfalen verbeterd Medicatie
Nadere informatieVan het kind en het badwater Over ziekte en seksualiteit. Peter Leusink, huisarts, seksuoloog
+ Van het kind en het badwater Over ziekte en seksualiteit Peter Leusink, huisarts, seksuoloog + Take home Als je ziek bent kun je seksueel gezond zijn Seksuele gezondheid vraagt om aanpassing Aanpassing
Nadere informatieCommunicating about Concerns in Oncology K. Brandes
Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Nederlandse samenvatting Uit een recente rapportage van KWF Kankerbestrijding blijkt dat 64% van de (ex-) patiënten met kanker zorgen ervaart over psychosociale
Nadere informatieVoorlichtingsgesprek. chemo- en/of doelgerichte therapie. Dagbehandeling Oncologie
00 Voorlichtingsgesprek chemo- en/of doelgerichte therapie Dagbehandeling Oncologie De arts heeft met u gesproken over een behandeling met chemotherapie en/of doelgerichte therapie. Vóór het starten van
Nadere informatieSTABLE LOVE, STABLE LIFE?
STABLE LOVE, STABLE LIFE? De rol van sociale steun en acceptatie in de relatie van paren die leven met de ziekte van Ménière Oktober 2011 Auteur: Drs. Marise Kaper Master Sociale Psychologie, Rijksuniversiteit
Nadere informatie12 e Post O.N.S. Meeting. Carolien Burghout Verpleegkundig specialist Jeroen Bosch Ziekenhuis
12 e Post O.N.S. Meeting Carolien Burghout Verpleegkundig specialist Jeroen Bosch Ziekenhuis Screening for distress The Sixth Vital Sign Doelen De toehoorder: 1. heeft achtergrondkennis over distress en
Nadere informatieMaster Thesis. Early Career Burnout Among Dutch Nurses: Comparing Theoretical Models. Using an Item Response Approach.
1 Master Thesis Early Career Burnout Among Dutch Nurses: Comparing Theoretical Models Using an Item Response Approach. Burnout onder Beginnende Nederlandse Verpleegkundigen: een Vergelijking van Theoretische
Nadere informatieDeterminanten en Barrières van Seksuele Patiëntenvoorlichting. aan Kankerpatiënten door Oncologieverpleegkundigen
Determinanten en Barrières van Seksuele Patiëntenvoorlichting aan Kankerpatiënten door Oncologieverpleegkundigen Determinants and Barriers of Providing Sexual Health Care to Cancer Patients by Oncology
Nadere informatieIn gesprek over chemotherapie deel 2
In gesprek over chemotherapie deel 2 Een video-observatie onderzoek naar patiëntgerichtheid en recall van informatie tijdens verpleegkundige voorlichting aan ouderen met kanker In gesprek over chemotherapie
Nadere informatieVerpleegkundig voorlichtingsgesprek kanker In gesprek over uw behandeling
Verpleegkundig voorlichtingsgesprek kanker In gesprek over uw behandeling De arts heeft met u gesproken over een behandeling met chemotherapie en/of immunotherapie of doelgerichte therapie. Vóór het starten
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43602 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Fenema, E.M. van Title: Treatment quality in times of ROM Issue Date: 2016-09-15
Nadere informatieTilburgInstituteforInterdisciplinary StudiesofCivilLaw andconflict ResolutionSystems
TilburgInstituteforInterdisciplinary StudiesofCivilLaw andconflict ResolutionSystems RapportEvaluatie Online Mediation in Echtscheidingszaken Aanleidingvoorhetonderzoek In 2008 heeft Juripax in opdracht
Nadere informatieHeeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen?
Heeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen? Lonneke I.M. Lenferink Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Utrecht Paul A. Boelen Universiteit Utrecht,
Nadere informatieDecisional conflict. Ageeth Rosman Kennispoort 7 feb 2014
Decisional conflict Ageeth Rosman Kennispoort 7 feb 2014 Disclosure Belangenverstrengeling geen Financiering ZonMw KNOV Samenwerkende organisaties NVOG TNO AMC Inhoud presentatie Wat is decisional conflict?
Nadere informatieHet belang van ziektepercepties voor zelfmanagement COPD als voorbeeld
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Het belang van ziektepercepties voor zelfmanagement COPD als voorbeeld, M. Heijmans, NIVEL, augustus 2013) worden gebruikt.
Nadere informatieCoRPS Kwaliteit van leven data verzamelen endelen met de PROFILES registratie: dikkedarmkanker als voorbeeld Center of Research on Psychology in Somatic diseases Dr. Floortje Mols - Tilburg University
Nadere informatieEvaluatie van psychosociale begeleiding bij mensen met kanker: Waardering, ervaren effecten en kwaliteit van leven.
Evaluatie van psychosociale begeleiding bij mensen met kanker: Waardering, ervaren effecten en kwaliteit van leven. Masterthesis Klinische en Gezondheidspsychologie Universiteit Utrecht April 2009 Door:
Nadere informatieSpitzer quality of life index
Spitzer Quality of life index Spitzer, W. O., Dobson, A. J., Hall, J., Chesterman, E., Levi, J., Shepherd, R. et al. (1981). Measuring the quality of life of cancer patients: a concise QL index for use
Nadere informatieEuropean Organization for Research and Treatment for Cancer Quality of Life Questionnaire (EORTC QLQ-C30)
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument European Organization for Research and Treatment for Cancer Quality of Life Questionnaire (EORTC QLQ-C30) 7 april 2013 review: EJCM Swinkels-Meewisse invoer:
Nadere informatieVisual Analogue Scale for Fatigue (VAS-F)
Visual Analogue Scale for Fatigue (VAS-F) Lee KA, Hicks G, Nino-Murcia G. (1991) Validity and reliability of a scale to assess fatigue. Meetinstrument Visual Analogue Scale for Fatigue (parfois Lee Fatigue
Nadere informatieHerstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010
Herstel en Balans De rol van de psycholoog Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Kanker zet je leven op zijn kop 1 Kanker, gevolgen voor de patiënt Heftige emoties. Verlies van controle
Nadere informatie2 Emoties in de spreekkamer
Welkom! Welkom bij de zesde PanelCom nieuwsbrief. Als lid van PanelCom houden wij u op de hoogte van onderzoeken waar u aan kunt meewerken én de onderzoeken waar u mogelijk aan hebt meegewerkt. Wij waarderen
Nadere informatieWelke Factoren hangen samen met Kwaliteit van Leven na de Kanker Behandeling?
Welke Factoren hangen samen met Kwaliteit van Leven na de Kanker Behandeling? Which Factors are associated with Quality of Life after Cancer Treatment? Mieke de Klein Naam student: A.M.C.H. de Klein Studentnummer:
Nadere informatieGoede kankerzorg is meer dan een medische behandeling
Goede kankerzorg is meer dan een medische behandeling DEZE RAPPORTAGE IS AANGEPAST OP 16 JULI 2018 Als kankerpatiëntenorganisaties vinden wij dat ziekenhuizen aan specifieke randvoorwaarden moeten voldoen
Nadere informatieIncidentie. Adjuvante endocriene therapie; het zorgenkind van de mammae. Transitie van voorlichting onder de maat, naar voorlichting op maat.
Adjuvante endocriene therapie; het zorgenkind van de mammae. Transitie van voorlichting onder de maat, naar voorlichting op maat. Incidentie Jaarlijks 13.000 vrouwen diagnose borstkanker Bij elke vrouw
Nadere informatieKanker en naasten: 'Vergeet ons niet te lezen'
Kanker en naasten: 'Vergeet ons niet te lezen' Mies van Eenbergen Saskia van Vliet Nicole Ezendam 16 maart 2018 NVPO Congres Onderzoek naar naasten Wie zijn naasten? Soort onderzoek: Kwalitatief interviews,
Nadere informatieDe Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior
De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior Martin. W. van Duijn Student: 838797266 Eerste begeleider:
Nadere informatieMeet Joe Caruso. Happily ever after
22 mei 2007 Jaarbeurs Utrecht Verhalen Programma s Strategieën Renée den Haring, MANP verpleegkundig specialist oncologie Kennemer Gasthuis Meet Joe Caruso Happily ever after Begripsverheldering Meer dan
Nadere informatieSurvivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc.
Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc. INhoud Toename overleving meer patienten leven langer met kanker Effecten en behoeften na kankerbehandeling? Survivorship
Nadere informatiePsychosocial Problems in Cancer Genetic Counseling: Detecting and Facilitating Communication W. Eijzenga
Psychosocial Problems in Cancer Genetic Counseling: Detecting and Facilitating Communication W. Eijzenga Nederlandse samenvatting INLEIDING Mensen met een mogelijk verhoogde kans op kanker kunnen zich
Nadere informatieNieuwsbrief DEPRESSIEKLACHTEN BIJ VROUWEN MET EEN VOORSTADIUM VAN BORSTKANKER. EERSTE PATIËNTENDAG VAN HET UMBRELLA COHORT WIE ZIJN DE DEELNEMERS?
Nieuwsbrief November 2017 NR. 4 DEPRESSIEKLACHTEN BIJ VROUWEN MET EEN VOORSTADIUM VAN BORSTKANKER. EERSTE PATIËNTENDAG VAN HET UMBRELLA COHORT WIE ZIJN DE DEELNEMERS? Universitair Medisch Centrum Utrecht
Nadere informatieBelang van het sociale netwerk bij ziekte
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Hoefman, R.J., Brabers, A.E.M., Verleun, A., Meulenkamp, T. M. en Jong, J.D. de. We ondersteunen onze naasten graag, maar
Nadere informatieOverige (Overig, ongespecificeerd)
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Voice Related Quality of Life Measure (V-RQOL) 21 oktober 2011 Review 1: T. Dassen, K. v Nes, N. v Wersch Review 2: M. Jungen Invoer: E. Van Engelen 1 Algemene
Nadere informatiePatient inclusie in de PCPCC trial ( )
Patient inclusie in de PCPCC trial (2014-2016) Onderzoek naar de inzet van een keuzehulp bij de behandelkeuze van prostaatkanker Maarten Cuypers, MSc. Social Psychology, Tilburg University Najaarsvergadering
Nadere informatiePsychosociale hulp voor patiënten met kanker
Psychosociale hulp voor patiënten met kanker Beter voor elkaar Psychosociale hulp voor patiënten met kanker Inhoud Inleiding 2 Oncologieverpleegkundigen 3 Stomaverpleegkundigen 4 Geestelijke verzorging
Nadere informatieBREATH Online zelfhulpprogramma voor vrouwen met borstkanker
BREATH Online zelfhulpprogramma voor vrouwen met borstkanker prof. dr. Judith Prins drs. Sanne vd Berg- dr. Marieke Gielissen dr. Nelleke Ottevanger Medische Psychologie UMC St Radboud Nijmegen 8 maart
Nadere informatieDANKBAARHEID, PSYCHOLOGISCHE BASISBEHOEFTEN EN LEVENSDOELEN 1
DANKBAARHEID, PSYCHOLOGISCHE BASISBEHOEFTEN EN LEVENSDOELEN 1 Dankbaarheid in Relatie tot Intrinsieke Levensdoelen: Het mediërende Effect van Psychologische Basisbehoeften Karin Nijssen Open Universiteit
Nadere informatieLECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE. Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose
LECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose Symposium onderzoeksresultaten 2017 Sonja Kuipers, MSc MSW RN PhD-Student Zonder
Nadere informatieMeten van gezondheidsvaardigheden
Meten van gezondheidsvaardigheden Toepassing en kwaliteit van meetinstrumenten voor wetenschappelijk onderzoek Dr. Mirjam Fransen (Amsterdam UMC) Dr. Monique Heijmans (Nivel) Vraag aan u: - Waarom deelname
Nadere informatieVeel patiënten ontvangen informatie over medicijnen van hun zorgverlener, maar niet iedereen gebruikt deze informatie
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Hoefman, R.J, Verleun, A., Brabers, A.E.M., Jong, J.D. Veel patiënten ontvangen informatie over medicijnen van hun zorgverlener,
Nadere informatieVan curatief naar palliatief: moeilijke communicatie
Van curatief naar palliatief: moeilijke communicatie Het belang van communicatie in palliatieve zorg Sofie Eelen psychologe PST AZ St Jozef Malle Van curatief naar palliatief Communicatie: van curatief
Nadere informatieGezondheidsvaardigheden van chronische zieken belangrijk voor zelfmanagement Monique Heijmans, Geeke Waverijn
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Gezondheidsvaardigheden van chronische zieken belangrijk voor zelfmanagement, M. Heijmans, NIVEL, juni 2014) worden gebruikt.
Nadere informatiePositieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen
Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positive, Negative and Depressive Subclinical Psychotic
Nadere informatieToegang tot erfelijkheidsadvisering in de oncogenetica. Dr. Margreet Ausems Klinisch geneticus, UMCU
Toegang tot erfelijkheidsadvisering in de oncogenetica Dr. Margreet Ausems Klinisch geneticus, UMCU Erfelijkheidsonderzoek in Nederland (2011) Totaal aantal erfelijkheidsadviezen (alle UMCs en AVL-NKI):
Nadere informatieFamilie perspectief op palliatieve zorg bij dementie
Familie perspectief op palliatieve zorg bij dementie Jenny T. van der Steen, PhD Deel presentatie: met alleen gepubliceerde gegevens Department Quality of General of Practice Care & Elderly Care Medicine
Nadere informatieThuis voelen in Nederland: stedelijke verschillen bij allochtonen
Thuis voelen in Nederland: stedelijke verschillen bij allochtonen Jeroen Nieuweboer Allochtonen in, en voelen zich minder thuis in Nederland dan allochtonen elders in Nederland. Marokkanen, Antillianen
Nadere informatieDevelopment of the diabetes problem solving measure for adolescents. Diabetes Educ 27:865 874, 2001
Diabete Problem Solving Measure for Adolescents (DPSMA) Cook S, Alkens JE, Berry CA, McNabb WL (2001) Development of the diabetes problem solving measure for adolescents. Diabetes Educ 27:865 874, 2001
Nadere informatieKwaliteit van Leven en Depressieve Symptomen van Mensen met Multiple Sclerose: De Modererende Invloed van Coping en Doelaanpassing
Kwaliteit van Leven en Depressieve Symptomen van Mensen met Multiple Sclerose: De Modererende Invloed van Coping en Doelaanpassing Quality of Life and Depressive Symptoms of People with Multiple Sclerosis:
Nadere informatieOndersteunende zorg voor mensen met kanker
Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Máxima Oncologisch Centrum (MOC) Inleiding Als u van uw behandelend arts te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties
Nadere informatieKomt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer en wat dan?
Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie Academisch Medisch Centrum/Universiteit van Amsterdam Geneeskunde is delicaat evenwicht tussen kunst,
Nadere informatie