De rol van stations: vele stakeholders

Transcriptie

1 Utrecht University De rol van stations: vele stakeholders De rol van stations Den Haag 16 november 2018

2 Een beetje reclame

3 Nederland als een verzameling sterren

4 monocentrisch model van de stad

5 5 Implicaties Centraal Business District Wonen in suburbs daar omheen Woon-werk verkeer Stad als een ster Grondprijzen compenseren voor reistijd locatie, locatie, locatie dus: externe effecten Model herhaalt zich rond stations De stad is hot, en dus het spoor

6 Grondprijzen in Amsterdam

7 Grondprijsverschillen: Auto versus OV

8 8 Gevolgen sluiting treintunnels Teulings&Ossokina

9 9 Logit model voor vervoerskeuze trein, ander OV, auto, fiets/lopen

10 Fietsrevolutie

11 11 Conclusie relatie stad - trein Belang trein louter op specifieke locaties...op die locaties is belang groot Voor- en natransport zeer ontmoedigend Auto is ruimte-intensief vervoermiddel Zeker parkeren, zowel thuis als op werk Trein alleen rendabel bij grote schaal en vooral voor hoger opgeleiden

12 12 Grondprijzen, grondgebruik en dichtheid

13 13 Conclusie grondgebruik rond stations Hoge grondprijzen ander grondgebruik Op zichzelf efficient hoge dichtheid op aantrekkelijke locaties zodat veel mensen profiteren van locatie-voordeel sorteer effect: niet gebruikers vertrekken schaal effect: voorzieningen versterken elkaar Geldt ook voor stations Coordinatieprobleem markt niet volledig efficient extern effecten niet volledig geinternaliseerd

14 Voorbeeld hoe het niet moet

15 15 Winkelcentra: hetzelfde mechanisme Teulings, Ossokina & Svitak,

16 16 Landrente gradient bij winkelcentra

17 17 Zelfversterking bij locatie winkelcentra

18 18 Conclusies winkelvastgoed Gespreid eigendom bemoeilijkt ontwikkeling coordinatieproblemen, externe effecten Belang van trekkers extern effect: bezoekersstroom specials dus: trekker krijgt huurkorting Analogie stations Schiphol winst komt niet van kernactiviteit (vervoer) maar van vastgoed: kantoren, winkels en voor stations: woningen

19 19 Lessen uit Londen: Crossrail

20 20 Het Nederlandse net Stations 400 stations waarvan 150 niet NS Investeringen HSL, Betuwelijn Miljarden in CS s

21 21 De Nederlandse stations Elsevier, 27 oktober 2018

22 22 Het pleidooi van Cor van Zadelhoff

23 23 Conclusies I: benutting potentie Centrale stations? Die staan centraal! Maximaal uitnutten vastgoed in omgeving kantoren, woningen vergroot reizigersdraagvlak Idealiter: gemengd bedrijf (wonen & werken) betere benutting capaciteit sociale veiligheid Goed voor- en natransport Maximaal benutting reizigersstroom

24 24 Conclusies II: organisatie / regie Ideaal: alle grond in eigendom NS want: multilaterale onderhandelingen inefficient macht bij best geinformeede partij onhaalbaar: teveel stakeholders gemeente, vastgoed, aansluitend OV, winkels Samenwerking met gemeente ruime definitie plangebied vergroot mogelijkheden voor verevening

25 25 Conclusies III: omliggend vastgoed Maximale afstemming omliggende vastgoed woningen, maar vooral kantoren hoge dichtheid = veel klanten Financiele bijdragen vastgoed eigenaren gebruik modellen om bijdrage te kwantificeren gemeente heeft instrumenten voor free riders

26 26 Conclusies IV slot: beleid / wettelijk kader Core business core winstbron Perifere lijnen: weinig externe effecten afweging concurrentie coordinatie verbiedt NS te bieden op perifere lijnen helpt NS directie bij interne discussie Dienstregeling kernnet en stations in 1 hand NS moet grond rond stations behouden Intensieve samenwerking met gemeente Versterking mogelijkheden afroming surplus

27 27 Stelling voor de NS De gouden spoordriehoek: 1. Weg met onrendebale lijnen, alle ballen op de centrale stations 2. Behoud zoveel mogelijk grond bij die stations ten bate van onderhandelingspositie 3. Strategische samenwerking met de gemeente