Kroniek. van. Meubelfabriek Steenland. Gouda Stamboom meubeltak. W.J. (Wim) Steenland ( ) (oprichter fabriek in 1903)

Transcriptie

1 Kroniek van Meubelfabriek Steenland Gouda Firmant Thed ( ) Corry Adri Frans Paul Stamboom meubeltak W.J. (Wim) Steenland Firmant Wim ( ) Wim Jr. Kees Ton Jos Nel Greet ( ) (oprichter fabriek in 1903) Firmant Cees ( ) Nanette Monique Tim Rolf Firmant Gerard ( ) Gerard Jr. Theo Ria Hans In het boek Op hoop van zaken over de industrialisatie van Gouda tussen 1813 en 1913 komen de volgende 3 citaten voor: * Eind 1901 vroeg timmerman W.J. Steenland een vergunning aan om aan de Bosweg (nr. 4) een fabriek voor houtbewerking op te richten, bestaande uit: een timmermanswerkplaats met daarachter een stenen machinegebouw. Daarin kwam een stoommachine van 10 pk voor het drijven van: cirkelzagen, lintzaag, schaafbank en slijpsteen. Ook hier was sprake van veel verzet door de buurtbewoners en ook hier was dat vergeefs; de vergunning werd begin 1

2 1902 verleend. Steenland verkocht zijn bedrijf in 1903 aan timmerman/aannemer J.H. de Wilde. (note 2013: op 24 februari 1903 via notaris Droogleever, voor een bedrag van Hfl ,00). * J.H. de Wilde, timmermansbaas, kocht in 1903 een volledig ingerichte stoomtimmerfabriek aan de Bosweg van timmerman W.J. Steenland. * In 1911 richtten de gebroeders Steenland aan de Kleiweg een meubelfabriek op, met een elektromotor van 5 pk voor diverse houtbewerkingsmachines, zoals een lintzaag, cirkelzaag, frees en schaafmachine. Uit de archieven van het Streekarchief Midden Holland komt de volgende informatie: W.J. Steenland kreeg in 1901 vergunning voor de bouw van 7 arbeiderswoningen op de Bosweg? en een tweede vergunning spreekt over 2 arbeiderswoningen op Wachtelstraat 31 en 33. (note: in elk geval t/m 1885 heette de straat nog Wachterstraat, met een r dus) Op 13 mei 1903 richtten Wilhelmus Johannes (Wim) Steenland (geboren 28 november 1877) en zijn broer Theodorus Hendrikus (Theo) Steenland, (geboren 31 augustus 1885) een timmerwerkplaats op in Gouda. Het lijkt aannemelijk te stellen dat (een deel van) de financiering afkomstig was van het bedrijf(je) dat Wim Steenland begin Wim Theo 1902 was begonnen op de Bosweg 4 en op 24 februari 1903 alweer had verkocht. (ƒ 2.600) Aangezien het woonadres van Opa Wim en Theo Wachtelstraat 172 was, mogen we er van uit gaan dat het bedrijfje daar gestart zal zijn, mogelijk in een schuur achter het huis. Hoe dan ook wordt 13 mei 1903 beschouwd als de échte start van het bedrijf. De broers Theo en Wim waren in de werkplaats op de Wachtelstraat o.a. bedreven in het maken van biljarttafels Vanaf 1906 werd W.J. Steenland in het gemeentearchief apart genoemd als timmerman op het adres Wachtelstraat Wilhelmus Johannes Steenland trouwde op 27 mei 1909 in Hillegom met Petronella Maria Uijtendaal. Tussen 1910 en 1923 kregen ze zeven kinderen: vier zonen (Thed, Wim, Cees en Gerard) en drie dochters (Do, Fieke en Nel). Het is goed denkbaar dat Opa Wim vanaf zijn huwelijk op de Kleiweg 98 is gaan wonen. We kunnen die datum dan ook aanhouden als voortzetting van het bedrijf op dat adres In de archieven van de gemeente Gouda werd vanaf het jaar 1910 Kleiweg 98 als het nieuwe adres van Opa Wim genoemd. Hier werd tevens zijn meubelmagazijn gevestigd. 2

3 Op 21 mei 1910 kregen Opa Wim en Oma hun eerste kind, ze noemden hem Theo. Vanaf 1917 echter werd hij Thed genoemd. Hij zat op school namelijk in dezelfde klas als zijn neef Theo (van de bakkerij familie) en dat gaf verwarring voor de leerkrachten. De moeder van Opa Wim (Sophie) bleef in de Wachtelstraat wonen. Door een omnummering werd het nummer later gewijzigd van 172 in Wachtelstraat 4. Nummer 172 komt dan niet meer in de archieven voor. Er is vrijwel zeker geen sprake van verhuizing geweest Volgens het boek Op hoop van zaken werd de meubelfabriek in 1911 opgericht op de Kleiweg in Gouda. Wij weten dat het geen oprichting maar een voortzetting was Vanaf dit jaar werd in het gemeente archief naast het eerder genoemde adres Kleiweg 98 ook Kleiweg 96 genoemd. Als omschrijving stond meubelmaker en meubelmagazijn. Er waren al enkele kinderen geboren en wellicht werd het meubelmagazijn uitgebreid en had Opa Wim daardoor meer ruimte nodig Op 24 januari 1917 werd de tweede zoon geboren, vernoemd naar zijn vader: Wim In dit jaar werden de eerste huizen in de Cronjéstraat gebouwd in de wijk Kort Haarlem, Gouda Op 10 januari 1919 werd de derde zoon geboren: Cees. Dit jaar (of begin 1920) verhuisde de familie W.J. Steenland naar de Cronjéstraat 23 in Gouda. Ook in het gemeentearchief van 1920 wordt dit adres vermeld. Het was het woonadres van de familie. Woonadres en zakenadres werden vanaf dat moment gescheiden In 1920 werd een bouwvergunning afgegeven voor: de bouw van een meubelmakerij/houtopslag op het adres Nieuwe Gouwe 1 in Gouda. Mogelijk is dit adres alleen gebruikt voor opslag en droging van hout, mogelijk zelfs tot begin Waarschijnlijk heeft Opa Wim rond 1920 de Kleiweg verlaten en is van daar direct naar de Raam gegaan Op 14 maart 1921 werd de vierde (en laatste) zoon geboren. Hij kreeg de naam Gerard. Vanaf 1921/1922 is het nummer van de Cronjéstraat door de gemeente Gouda gewijzigd van 23 in 11, maar Opa Wim Steenland bleef in hetzelfde huis wonen (het zevende huis vanaf de hoek). Vanaf dit jaar werd de moeder van Opa Wim (Sophie) in de gemeente archieven winkelierster genoemd. Maar al vanaf 1902 had ze na het overlijden van haar man het door hem begonnen sigarenwinkeltje voortgezet. Zoon Theo hielp zijn moeder geregeld. 3

4 1925 In dit jaar kwam de oudste zoon Thed Steenland (1910) op 15 jarige leeftijd in dienst bij zijn vader Wim. Thed heeft daarna aanvullend en technisch onderwijs genoten op de avondschool. Het lijkt aannemelijk dat de broers Wim (1877) en Theo (1885) niet altijd zijn blijven samenwerken. In 1925 is de stoelenfabriek door brand verwoest (info levensverhaal Mattheus). Dit werd bevestigd door informatie uit het Streekarchief Midden Holland. In 1925 werd een bouwvergunning afgegeven voor herbouw van door brand vernielde machinale houtbewerkings werkplaats op de Raam 144 en 146. Dat betekende dat de fabriek er al vóór 1925 zat (we gaan er van uit dat dat al in 1920 het geval was). De fabriek op de Raam zal door (Opa Wim) W.J. Steenland gedurende 1925 opnieuw zijn opgebouwd. Na 1925 huurde zijn broer Theo een pakhuis en ging samenwerken met ene Stamts. Wat er werd verhandeld of gemaakt is niet bekend. Dat heeft hij dan gedaan tot 1930, want toen ging Theo voor Douwe Egberts (tabakswaren) werken. Van 1932 tot 1938 heeft Theo een kleine stoelenfabriek gehad. Aangezien Theo in 1936 nog op het adres Wachtelstraat 4 woonde, kan misschien worden aangenomen dat de stoelenfabriek achter het huis was gevestigd In dit jaar werd een bouwvergunning afgegeven voor oprichten houtzagerij en meubelfabriek (10 elektromotoren) op Raam 144a. Dit zal mogelijk een uitbreiding hebben betekend van de bestaande fabriek. Dit is ook het laatste jaar dat Opa Wim werd genoemd als zijnde woonachtig op de Cronjéstraat 11. Bij de bouwvergunning van 1925 werd gesproken over 2 nummers op de Raam (144 en 146). Op 22 juni 1926 is het gezin naast de fabriek gaan wonen op Raam 144. Voor zover uit de gemeentearchieven te achterhalen is, woonde het gezin van Opa Wim dus van 1919 of 1920 tot juni 1926 in de Cronjéstraat Eenmaal op de Raam wonend bouwde Opa Wim Steenland in een houten loods een kruiser die hij de naam Maris Stella gaf. Maar de boot was dermate hoog geworden dat de achtergevel van de fabriek moest worden gedemonteerd om de boot uit de loods te krijgen. Op een foto is te zien dat de kruiser als stalen casco werd geleverd. De houten opbouw en het interieur maakte Opa Wim Steenland. We zien deze kruiser voor het eerst in de familiearchieven op een foto uit augustus Opa Wim en Oma zijn daarop met 4 van hun kinderen zien. De kruiser deed dienst tot In deze jaren werd de Sacramentskerk in de wijk Korte 4

5 Akkeren in Gouda gebouwd. De firma Steenland maakte de kerkbanken. Die werden gemaakt van Japans eiken, botanische naam: Quercus mongolica. Mogelijk werden ook enige bijpassende betimmeringen gemaakt. Op 9 september 1932 werd de Sacramentskerk geconsacreerd door de bisschop van Haarlem. Wanneer er later (tot 1980) kleine reparaties nodig waren, werden deze gratis uitgevoerd door een van de personeelsleden die in de buurt woonde. In die tijd werden ook bowling/kegelbanen en mogelijk bowlingballen gemaakt Op maandag 11 mei 1936 brak brand uit in de Stearine Kaarsenfabriek Gouda-Apollo. De brandende stearine dreef weg op het bluswater. Via de riolen dreef het de Hollandse IJssel in. Maar ook op de Turfsingel dreef de gestolde stearine op het water. De familie Steenland schepte dankbaar een hoeveelheid uit het water en die brokken stearine werden nog tot en met 1980 in de meubelfabriek gebruikt om de gietijzeren werkbladen van de zaag-, schaaf- en freesmachines minder stroef te maken. Het voordeel van stearine was dat het geen vlekken maakte, om die reden gebruikten de meubelmakers het ook in vloeibare vorm om de punten van stalen of messing schroeven in te dopen. De weerstand bij het indraaien werd daarmee veel kleiner en de breukkans van de schroef nam af De krant De Rijnbode meldde in haar editie van 25 mei 1938 over zeilraces het volgende: Zeilwedstrijd Noordereinderplas in Alphen, klasse E: 1 e plaats Th. Steenland. De jongste broer Gerard maakte rond deze periode zijn eerste volledig houten 16m2 zeilboot (die helaas in de oorlogsjaren door de bezetters werd geconfisqueerd). Mede oprichter van de timmerwerkplaats, Theo (1885), heeft niet altijd in de meubelfabriek gewerkt. Hij had begin jaren dertig een dienstverband als vertegenwoordiger in tabaksgoederen bij Douwe Egberts. (Theo s vader, overleden in 1902, was van beroep sigarenmaker). Theo was religieus en trad in 1938 in de Abdij Onze Lieve Vrouw van Koningshoeven in Berkel-Enschot in. Onder de naam broeder Mattheus verbleef hij daar tot zijn overlijden in De krant De Rijnbode meldde in haar editie van 5 juni 1939 over zeilraces het volgende: 16m2 klasse: De Zomerdroom van Steenland was de snelste. Oorlogsjaren In de levensbeschrijving van Thed Steenland staat vermeld dat hij tijdens de oorlog in krijgsgevangenschap heeft gezeten. De familie werkte en woonde op de Raam. Daar was een verstopplekje in de droogkamer van de fabriek omdat de bezetters nog wel eens controles hielden i.v.m. de tewerkstelling. 5

6 Omdat er in de oorlogsjaren minder werk was en nauwelijks tabak, gingen de zonen voor eigen gebruik tabak verbouwen op een stuk land aan de rand van Gouda en liet de geoogste tabak verwerken tot sigaretten. Materialen waren moeilijk te verkrijgen of duur. Kromme spijkers werden dan ook recht geslagen om opnieuw te worden gebruikt De krant De Rijnbode meldde in haar editie van 16 juli 1941 over zeilraces het volgende: Elfhoeven plas Reeuwijk, 16m2 klasse, 3 e plaats W. Steenland Op 18 mei 1943 schreef de Firma Gebroeders Steenland, Meubelfabriek en Machinale Houtbewerking zich in bij de Kamer van Koophandel. Er werden vijf firmanten genoemd, Opa Wim en zijn vier zonen. Als vestigingsplaats werd genoemd Raam 144, Gouda. Zomer 1943 won Thed Steenland het zeilkampioenschap in de 16m2 klasse met de Zomerdroom. Opa Wim was één van de medeondertekenaars van de onderscheiding. De zeilboot Zomerdroom heeft Opa Wim voor 1936 mogelijk zelf gemaakt Nel Steenland trouwde met Coen den Boer Jr., Coen was zoon van Coen den Boer Sr. die een meubelfabriek had op de Bosweg in Gouda In 1946 werd de bouwvergunning verkregen voor Bouw meubelfabriek op het adres Schielands Hoge Zeedijk 29, 31 en 33. Maart 1947 werd met de bouw begonnen. Zoon Frans vertelt: secretaresse Ina had uit de overlevering vernomen dat bedrijven die na de oorlog het initiatief namen voor productievergroting, van regeringswege voorrang kregen bij de aankoop van grond en bouwmaterialen. Mogelijk was dit ingegeven in het kader van het Marshall-plan Tot en met 1947 was de fabriek aan de Raam in Gouda gevestigd. In de jaren op de Raam werden veel meubelen geproduceerd voor meerdere hotels in Amsterdam. Mogelijk voor de eetkamer, salon en hotelkamer. Dat waren vaak flinke orders. Blijkbaar had Opa Wim goede contacten in Amsterdam. De gemaakte stoelen werden op een dekschuit geladen en via de gracht op de Raam of de Singel naar Amsterdam verscheept. In vroeger tijden werd zo n boot nog door een paard dat op het jaagpad liep getrokken. Uit alle verhalen en documenten blijkt dat er in de fabriek altijd keihard gewerkt werd en dat er soms lange dagen werden gemaakt. Het volgende voorbeeld is dan ook illustratief: Opa Wim was eens op een avond op de Raam bezig met lintzaagwerk en het afschrijven hiervoor met mal en potlood met inachtneming van het draadverloop, scheuren en kwasten in het hout. (Alle rechte onderdelen werden meestal op de cirkelzaag gezaagd. Alles met een kromming zoals: stoelstijlen, armleggers etc. met de lintzaag). Het was niet ongebruikelijk 6

7 dat er dan wel eens iemand binnen liep om een praatje te maken. Na het praatje bromde de bezoeker (die wellicht langer bleef dan gedacht) dat hij die avond niets verdiend had. Waarop Opa Wim zei: maar ik wel. Want hij was in de tussentijd doorgegaan met afschrijven. Op 26 maart 1947 werd de eerste steen gelegd voor een nieuwe fabriek op de Schielands Hoge Zeedijk. Do Steenland heeft een uitgebreide foto reportage van de bouw gemaakt. De kraan langs de Hollandse IJssel werd gebruikt om bouwmateriaal aan te voeren. Het metselwerk voor de muren werd uitgevoerd tijdens de hete zomer. De bouwvakkers bleken achteraf 1 laag stenen te veel te hebben opgemetseld. Dit correspondeerde dus niet goed met de staalconstructie voor het dak. Het was niet doenlijk om het stenen metselwerk nog te herstellen. Om die reden kon het regenwater niet goed naar de afvoergoten lopen en stonden er na een regenbui vaak plassen op het dak. Frans Steenland vertelt over de bouw: de gele metselstenen voor de buitenmuren waren vermoedelijk afkomstig van vliegveld Valkenburg. De stenen waren in camouflagekleuren geschilderd, maar aan de blinde zijde van de spouwmuur maakte dat niet uit. Op de foto s van de bouw in 1947 is goed te zien dat de binnenmuren en de keldermuren bijna allemaal met kalkzandstenen waren gemetseld. Op andere foto s is weer te zien dat er stenen met de hijskraan vanaf de steiger, uit een binnenvaartschip werden gehesen. Deze werden op de smalspoorkar gezet en op het middenterrein gelost. Naast de genoemde stenen werden er ook klinkers aangevoerd voor het maken van de straat. De betonnen cassette-dakplaten en cementzakken, voor het pleisterwerk van de binnenmuren, werden later ook aangevoerd over water. Het lieren van de hijskraan werd allemaal handmatig met ellebogenstoom uitgevoerd. De bekabeling voor de fabriek was afkomstig van een mijnenveger die recent was gesloopt. Het is goed mogelijk dat de 2-gangs stoomketel en de stoomleidingen ook uit deze mijnenveger kwam. De stoomketel is over water aangevoerd en met een drijvende bok, die vanuit Rotterdam naar Gouda was gesleept, op de kade van de meubelfabriek gehesen. Tegelijkertijd met de bouw van de fabriek werd een houten loods met puntdak gebouwd voor opslag. Frans vertelt hierover: er wordt vermoed dat dit de loods was die mogelijk bij de Nieuwe Gouwe heeft gestaan. Medio 1954 werd deze loods opnieuw verplaatst, als verlenging van de al bestaande tochtloodsen. Op het middenterrein werd vervolgens in 1954/1955 een stenen magazijn gebouwd, dat door de familie Steenland steevast werd aangeduid als magazijn en ook wel nieuwe fabriek Op 5 januari 1948 verhuisde de meubelfabriek van de Raam naar de Schielands Hoge Zeedijk 33. Het voor die tijd moderne bedrijf werd veel 7

8 bezocht door bezoekers/collegae vakmensen die interesse hadden voor de gebruikte moderne technieken. Eind 1948 was meubelfabriek Steenland exposant op een meubelbeurs in Utrecht. Frans Steenland vertelt: Hiervan zijn in ieder geval 3 foto s bewaard gebleven. Hierop zien we gestoffeerde en ongestoffeerde losse fauteuils, armstoelen, een paar salontafels en wat voorbeelden van betimmeringen. Tegen de wand hangt een bord met de volgende tekst: Gebr. STEENLAND, GOUDA, SPECIALITEIT IN ZITMEUBLEN, Hotel- en caféinstallaties, Betimmeringen Maandag 15 augustus 1949 werd een personeelsdag gehouden. Er zijn enkele foto s van. In de jaren 40 en daarna werd stoffeerderij Koemans regelmatig ingeschakeld als de meubelfabriek stoelen gestoffeerd moest afleveren. Wim Koemans leverde goede kwaliteit Op 17 april 1950 werd de Firma Gebroeders Steenland lid van de Centrale Bond van Meubelfabrikanten (CBM). In een interessant document valt te lezen dat er toen 49 man personeel in dienst was. De 5 firmanten (Opa Wim en 4 zonen) werden genoemd met hun adres. Ook werd in dit document het jaar van oprichting vermeld: Wilhelmus Johannes Steenland, oprichter van de meubelfabriek, overleed 31 mei 1950 en werd begraven op de RK begraafplaats op de Graaf Florisweg in Gouda. Zijn vier zoons: Thed, Wim, Cees en Gerard, zetten het bedrijf voort. De hobby s van zowel oprichter Opa Wim Steenland als de vier zoons waren: zeilen, varen en het noodzakelijke onderhoud van boten. Daarnaast hadden Opa Wim en enkele zonen ook nog botenbouwen als hobby Per 24 januari 1951 woonden alle 4 firmanten op de Dijk, Thed op 33A, Wim op 37, Cees op 31 en Gerard op 35. Met 35 en 37 worden de woonhuizen bedoeld die rond 1948 zijn gebouwd. In april 1951 kwam Leo Heisterborg bij het bedrijf werken. Een jonge vent van ruim 17 jaar (geboren 19 oktober 1933). Hij groeide in de loop der jaren uit tot boekhouder en spil van het bedrijf. Dat moge blijken uit het feit dat hij in 1977 tot adjunct-directeur werd benoemd. Na sluiting van het bedrijf eind 1980 kreeg hij een management functie bij Van Berkesteijn In de nacht van 31 januari op 1 februari werd Nederland getroffen door een enorme watersnoodramp in Zeeland en een deel van Zuid-Holland. Vele zeedijken braken door het samenvallen van een enorme orkaan en springvloed. Bij Stolwijkersluis stroomde het water over de IJsseldijk. Op 1 februari werden alle grote bomen aan de Schielands Hoge Zeedijk te Gouda gekapt. Door hun voortdurend bewegen in de zware storm dreigde een dijkdoorbraak. Het waterpeil in de Julianasluis bij Gouda stond die zondag op 3.75 meter boven NAP. Volgens de overlevering 8

9 stroomde bij meubelfabriek Steenland de kelder vol met water. Reeds op 4 februari 1953 was het peil in de Hollandse IJssel alweer zo laag, dat van gevaar geen sprake meer was. Frans Steenland vertelt over zijn ooms: om zich wat meer vertrouwd te maken met de technische gegevens van hout en het herkennen van de soorten bezochten medio firmanten Thed, Wim en Gerard een serie van studiedagen in Waddinxveen. John Ter Laak, oprichter van de NeHoSoC, verzorgde deze cursus. Met een 30-tal houtsoorten, aansnijmes en een loep werden de anatomische eigenschappen van de soorten bestudeerd voor de herkenning ervan. Op 28 april 1953 werd firmant Thed lid van de toen nog Nederlandse HoutSoorten Club. Zij gaven regelmatig bladen uit met informatie over houtsoorten en stuurden houtmonsters naar geïnteresseerden. (Zoon Frans heeft na het overlijden van Thed [1980] het lidmaatschap voortgezet en is altijd actief lid van de NeHoSoC gebleven. Sinds 1996 is hij ook actief met redactiewerk en het bestuur. Samen met andere leden maakt hij houtmonsters voor deze vereniging, die op 1 februari 1947 werd opgericht. Hij is altijd op zoek naar nieuwe soorten. Aangezien er rond tot houtsoorten bestaan en er nu circa 1100 zijn verzameld, ligt er nog volop uitdaging voor hem voor de komende decennia). Op woensdag 13 mei 1953 werd het 50 jarig bestaan van de meubelfabriek gevierd. In de ochtend was er een kerkdienst, daarna een bijeenkomst in de fabriek (hier is een foto van) waar Dick van Wichen een speech hield. Er zijn mooie foto s van de firmanten en de familie op de werf en ook één die gemaakt is op kantoor voor een glas-in-lood raam met een beeltenis van Opa Wim. Het glas in lood raam werd aangeboden door het voltallige personeel aan de vier firmanten. Het werd gemaakt door Arie van Schaik (broer van meubelmaker Hans van Schaik). Half 2 in de middag ging iedereen (personeel met echtgenoten, de firmanten en directe familie) met 3 bussen (circa 80 mensen) naar de Flora in Heemstede. Vanaf uur was er een mooi aangekleed diner in Concordia, Westhaven in Gouda. Voor die feestavond was een uitgebreid programma gemaakt met komische voordrachten, muziekstukjes met viool, piano en mondharmonica. Er werd ook gebruik gemaakt van de dansvloer. De feestcommissie bestond uit L. van Kersbergen, D. van Wichen en J. Visser Dit jaar werd een bouwvergunning verkregen voor Bouw magazijn. Zoals bekend werd in 1947, samen met de bouw van de fabriek, een tijdelijke houten loods met puntdak voor opslag gebouwd. Zoals eerder vermeld was dit de loods die mogelijk bij de Nieuwe Gouwe heeft gestaan. Het was een redelijk eenvoudige demontabele constructie. De loods werd gedemonteerd en in het nieuwe stenen magazijn was ruim plaats voor drooghoutopslag, spuiterij, fietsenstalling, kantine, expeditie en 4 garageboxen. 9

10 In augustus 1954 stelde economisch bureau Stallaert een rapport op over de firma Steenland. Als eerste probleem werd genoemd: de loonkosten. Het bedrijf maakte op Stallaert een goede indruk. Het machinepark was goed verzorgd en de magazijnruimte zou door nieuwbouw worden uitgebreid (hier werd gesproken over het stenen magazijn). Bureau Stallaert noemde als taken: oplossen loonvraagstuk (er werd gesproken over een premiesysteem), verhoging productie, betrouwbare kostprijsberekening, controle efficiency, het maken van een verlies- en winstberekening per artikel. Er werden allerlei overzichten gemaakt zoals een overzicht van machines en van het bijhouden van de voorraad In 1955 vonden de 4 gebroeders, tussen alle drukke werkzaamheden door, ook nog tijd voor een steprace op de werf. Het is mistig gebleven wie de winnaar is geworden. Tweede helft jaren 50 gingen (enkele van) de gebroeders op bezoek bij de HAL met een voorbeeld van een armstoel bedoeld voor het interieur van de HAL schepen. De inkoper zette de stoel bovenop de tafel waaraan onderhandeld werd over prijs en levertijd etc. Kort voordat de deal mogelijk rond zou komen, gooide de inkoper de stoel bewust van de tafel op de grond. De stoel gaf geen krimp en de deal was rond!! (Van twee andere bedrijven, die eerder dan Steenland offertes hadden uitgebracht, overleefde de stoel deze ruwe behandeling niet). De armstoelen werden gemaakt van essenhout, een deel van het blindhout was mogelijk beukenhout. Info voor de echte meubelmakers onder ons: vrij stevige proporties, veel Rye 52 rondfreeswerk. De binnenzijde van de zittingregels hadden meerdere groeven bij de poten en stijlen, de hoekklossen waren in contraprofiel en ook gegroefd. Klossen werden na het lijmen van het frame (pen en gatverbinding) ook gelijmd en geschroefd. Beresterk dus. Lijmwerk van opdikstukken met warme beenderlijm, constructies met witte houtlijm. De reden dat het zo sterk moest zijn was dat het zitmeubel tegen de constante beweging van het schip bestand moest zijn In 1957 werd een bouwvergunning verkregen voor bouw magazijn met 2 bovenwoningen. Dit zouden de 2 hoge woningen nrs. 35 en 37 worden met de toonzaal eronder Op 22 oktober 1958 diende architect Stuurman het bestek in voor de bouw van een magazijn met twee etagewoningen. Wat hier magazijn genoemd werd is uiteindelijk de toonzaal geworden. De bouw werd begroot op gulden exclusief een post onvoorzien van 500 gulden Op 12 januari 1959 kwam Ina Scholten meubelfabriek Steenland. Ze kwam te meubelmakerij en ze werd ingewerkt 10 (bijna 20 jaar oud) in dienst bij werken op het kantoor in de door boekhouder Leo

11 Heisterborg. Ze zou er bijna 10 jaar werken tot augustus Bij interviews in 2014 herinnerde Ina zich die tijd nog levendig. Zo kwamen er vele leuke anekdotes boven water uit de jaren 60. Zo herinnerde Ina zich een meneer Sleegers die Steenland vertegenwoordigde voor de Windsor modellen. De tuintjes rond de fabriek werden steevast onderhouden door de oudste firmant, Thed. Daar mocht niemand aankomen, maar het werd Ina toegestaan om bij speciale gelegenheden wat bloemen uit de tuin te plukken. Firmant Thed noemde haar dan altijd de vlinder met de schaar. Secretaresse Ina Mul-Scholten vertelt: de broer van Opa Wim, broeder Mattheus (van geboorte Theo) kwam jaarlijks op bezoek bij de meubelfabriek. Mogelijk om zijn kennis van houtbewerking bij te spijkeren alsmede familiebezoek. Meubelfabriek Steenland maakte houten dekstoelen en armstoelen voor de Holland-Amerika Lijn (HAL). Tijdens de maiden trip van de SS Rotterdam (V) op 3 september 1959 gingen firmanten Thed en Wim Steenland mee. Ze zullen ongetwijfeld trots zijn geweest op de blank essen dekstoelen, uitgevoerd met messing beslag, die aan de HAL waren geleverd voor dit schip. Een jaar eerder (op 13 september 1958) had koningin Juliana dit schip te water gelaten. Frans Steenland vertelt: volgens het modellenboek werden de eerste Steenland HAL-armstoelen gemaakt voor de Statendam, modelnr.203, een aantal jaren later voor de SS Rotterdam met model nr Voor het zonnedek de essen ligstoelen nr Secretaresse Ina Mul-Scholten vertelt: meubelfabriek Steenland werd, naar de woninginrichters toe, vertegenwoordigd werd door de heer Sleegers uit Rotterdam. De heer Sleegers vertegenwoordigde meerdere meubelfabrieken op commissie basis. In mijn jaren op kantoor was het nog lang gebruikelijk dat toeleveranciers of het transportbedrijf Gravesteijn contant werd betaald aan het loket, na indiening van een nota In 1959, tot begin 1960, werden de woonhuizen met de nummers 35 en 37 met toonzaal eronder gebouwd. Onder de gloednieuwe huizen bevond zich een grote toonzaal waar de meubelfabriek al zijn stoelen tentoon kon stellen. Uit een verjaardagslijst van 10 oktober 1960 blijkt dat er op dat moment circa 35 mensen in dienst waren, inclusief de 4 gebroeders. Adri Steenland vertelt: de lichtkoepels op het dak van de fabriek gaven zomers behalve licht ook veel warmte door. Om dat een beetje te temperen werden in de lente vaak een of meerdere zonen aan het werk gezet om met kalk, opgelost in water, de koepels een wit tintje te geven. In het najaar sleet dat laagje er wel weer af zodat het klusje het volgende jaar weer herhaald moest worden. 11

12 1961 In 1961 werd een bouwvergunning verkregen voor verbouwing twee woningen tot kantoor met archiefkelder. Dit betrof de 2 lage woningen met de nummers 35 en 37. Voor zover bekend werden die 2 woningen afgebroken. Op de vrijgekomen plaats werd op nummer 33 de nieuwe kantoorruimte gebouwd die vanaf zomer 1962 tot eind 1980 dienst zou blijven doen. Een intern rapport gaf een overzicht van de gewerkte uren in de machinale in Door 21 man werd gedurende 50 weken in totaal uur gewerkt. Een gemiddelde van 43,6 uur per week. De normale werkweek was gemiddeld 45,7 uur. Het verschil van 2,1 uur per man zal verklaard kunnen worden door zaken als werkoverleg en ziekteverlof. Op 27 april 1961 bevestigde de directie de met de Kern gemaakte afspraken. Deze afspraken hielden o.a. in dat in de maanden mei t/m september 46 uur per week zou worden gewerkt op de doordeweekse dagen, zodat in die periode de zaterdagen vrij waren. Er is geen document bewaard waarin de leden van de Kern genoemd worden. In elk geval bestond de Kern uit de heren Hommels en Van Kersbergen. De aanname is verder dat de Kern tevens mogelijk bestond uit de chefs van de afdelingen: de heren Ab van Rossum (chef montage), Arie Rodenburg (chef spuiterij) en mogelijk ook Wim Pater (machinale, tijdschrijver) Een intern rapport liet uitermate interessante cijfers zien over het jaar De orders in 1962 waren goed voor in totaal stoelen. Daarvoor werden onderdelen verwerkt. In dat jaar werkten er 21 man in de machinale met een werkweek van 42 uur. Dat gaf een totaal van manuren. Elke 2 uur werd in de machinale per man één stoel geproduceerd. Er werd niets gemeld over de personen in de meubelmakerij en de spuiterij. Op 13 mei vierde de meubelfabriek haar 60-jarig jubileum. Personeel met echtgenotes en familie maakten met een Spido boot een tocht (inclusief lunchbuffet) naar de Deltawerken in Zeeland. Er zijn enige foto s van bekend. Op 2 oktober 1963 was boekhouder Leo Heisterborg 12½ jaar in dienst. Op het kantoor van Steenland werden foto s gemaakt met een klein spandoek op de achtergrond met de tekst: 12½ jaar pennevreugd. Leo was in 1951 in dienst was getreden. Alle 4 firmanten en enkele medewerkers waren die dag op kantoor aanwezig om het jubileum mee te vieren Op 7 september 1964 kwam de heer Jan Karreman in dienst bij Steenland. Hij was jong, nog geen 15 jaar. Hij werd goed ingewerkt en heeft 16 jaar lang bij de meubelfabriek gewerkt, grotendeels in de meubelmakerij en bij uitzondering soms in de machinale. Dankzij zijn goede geheugen kwamen in 2013 allerlei wetenswaardigheden over de fabriek boven water. Jan Karreman vertelt over die periode: in 1964 werd er al niet meer op zaterdagen gewerkt. 12

13 Ik weet nog wie er in het jaar 1964 werkten in de meubelmakerij en op welke plek. Toen ik begon in 1964 werd er gewerkt van tot uur, dan een korte pauze tot uur. Dan verder tot om half 1 de lunch begon. Die duurde toentertijd een uur. In de middag werd er gewerkt van uur tot uur. In de tijd van arbeidstijdverkorting (midden jaren 70) werd halve dagen gewerkt (tot uur). In een document van 1977 werden nieuwe werktijden genoemd en werd om uur begonnen. De armstoelen voor de HAL werden na 1964 nog steeds gemaakt voor nieuwe en bestaande schepen van de Holland-Amerika-Lijn Op 10 maart 1966 kreeg het personeel een vrije dag i.v.m. het huwelijk van Beatrix met Claus. Op 11 juni 1966 werd er door het personeel een visconcours gehouden in de Stolwijkse vaart. Er deden 19 mensen aan mee waaronder Cees en Gerard Steenland en enkele zonen. De heren Verbree en Ringelenstein organiseerden dit soort dagen wel vaker. Op 17 juni 1966 vierde meubelmaker Wim Hommels zijn 25-jarig jubileum met een feest in de toonkamer. Hier zijn een twaalftal foto s van. Op 14 december 1966 werd door de vier gebroeders de rechtsvorm van de fabriek veranderd van Firma Gebroeders Steenland in Meubelfabriek Steenland NV. Notaris meester Moerel heeft deze wijziging van rechtsvorm begeleid. In 1966 werd een bouwvergunning verkregen voor Uitbreiding stookhok met mothok. Op 26 december 1966 (2 e Kerstdag) werd een intern rapport opgesteld over de nieuwe motketel. Gesproken wordt over 340 m3 afval per jaar, oftewel 204 ton. De conclusie was dat de dagelijkse hoeveelheid mot (krullen en zaagsel) in circa 10 uur door de ketel kon worden verstookt. Om de fabriek in de wintermaanden een beetje warm te stoken voor het personeel dat rond 7 uur met de werkzaamheden begon, was meestal de oudste van de 4 broers (firmant Thed) s morgens vroeg al een uur of langer bezig met het opstoken van de 2 ketels. Hiertoe werd stookolie en mot gebruikt. De nieuwe ketel (1966) kon per dag circa 800 kg. mot verstoken. Op enig moment daarna is er een keer brand uitgebroken in de motbunker. Medio 1966 zijn er 3 professionele foto s gemaakt van het grootste deel van de machinale en mogelijk ook van de meubelmakerij. De foto s van de machinale zijn opgenomen als introductie bij de later gemaakte meubelcatalogus Op 1 januari 1967 werd de wijziging van firma naar NV ingeschreven in het register van de Kamer van Koophandel. De firmanten werden nu voor het eerst directeur genoemd. Op dinsdag 14 februari 1967 verscheen de gewijzigde rechtsvorm in een artikel in de Staatscourant. In 1967 werd een bouwvergunning verkregen voor Uitbreiding meubelfabriek met klimaatkamer. Deze klimaatkamer was ontwikkeld door TNO Houttechniek, Delft. 13