~atwijk ;I V. 0\ r Ol"1stlg het vvv, "'.CI..,2"''-Jlen. Voorstel (1----/ =:

Transcriptie

1 Voorstel ~atwijk Aan Status Afdeling Medewerk(st)er Telefoonnummer PortefeuiJ/ehouder Bijlage!n) :2 : Burgemeester en Wethouders : Openbaar : Sociale Zaken : van Hest, R.F.J.M. / Luijk, M.P. : / : Jong, W.M. de Zaaknummer : Datum : 28 oktober 2009 Paraaf Raad: : Ja medewerk(st)er: OR: ': Nee, Communicatie:: Ja Ir 1\..--..' ") (1----/ =: Onderwerp: Wet participatiebudget, visie-fbeleidsdocument Samenvatting: Met deze nota bieden wij het visie-fbeleidsdocument Participatiebudget Katwijk aan. In dit document wordt aangegeven hoe Katwijk een integrale inzet van beleid en middelen voor re-integratie, inburgering en educatie wil bewerkstelligen. Gevraagde besllssinq: Instemmen met het visie-fbeleidsdocument Participatiebudget Katwijk. ~ Intern advies afd.maa C8J Extern advies Circuleren B&W Secr. Burg. Weth. I Weth.1I Weth.1II Weth. IV Datum besluit B&WjBurgemeester, Akkoord: ~ VJ ~ :UV I Bespreken B&W- ;I V veraaderina ~, Besluit:,{"'\vnl":l k 0\ r Ol"1stlg het vvv, "'.CI..,2"''-Jlen ~ o 3 NOV Z009 Nr oktober ~()n9

2 Zaaknummer Onderwerp : : Wet participatiebudget. visie- (beleidsdocument Inleiding Op 1januari 2009 is de Wet participatiebudget in werking getreden. Deze wet bundelt de geldstromen voor re-integratie-, inburgering- en volwasseneneducatie tot één specifieke uitkering, het Participatiebudget. Hierover hebben wij u reeds in mei 2009 geïnformeerd aan de hand van een plan van aanpak (zie bijlage: B&W nota , besluit ). Het plan van aanpak schetst een beeld van de werkzaamheden die nodig zijn voor de implementatie van het Participatiebudget in Katwijk. Daarbij is afgesproken om vóór het einde van 2009 te komen tot een visie op een integraal Participatiebeleid in Katwijk. In lijn van uw bovengenoemde besluit treft u hierbij het beoogde visie-(beleidsdocument aan. Beoogd resultaat Bewerkstelligen van een integrale inzet van beleid en middelen in Katwijk voor re-integratie, inburgering en educatie voor de brede doelgroep die het rijk voor ogen heeft. Uitvoering Na vaststelling van het visie-(beleidsdocument Participatiebudget Katwijk zal een start worden gemaakt met de meer integrale uitvoering van het participatiebeleid, waarbij als eerste zal worden bezien of de huidige reintegratie en/of inburgeringsverordeningen in lijn zijn met de Wet participatiebudget met het oog op de uitbreiding van doelgroepen en bestedingsmogelijkheden. Dit voorstel zal na uw goedkeuring ter kennisname aan de Wmo adviesraad en het cliëntenpanel StaandeBij worden verzonden. Bijlage(n) 1. Visie(beleidsdocument Participatiebudget Katwijk; 2. B&Wnota inzake Plan van Aanpak Participatiebudget, dd. 15 mei 2009, besluit 26 mei oktober ~OOSJ

3 ~atwijk Visie- /beleidsdocument Participatiebudget Katwijk "MEEDOEN NAAR VERMOGEN" Katwijk, oktober 2009

4 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Leeswijzer 3 Samenvatting 4 1. Inleiding De Wet participatiebudget Het Participatiebudget Voorbereidingstraject 6 2. Visie op de Wet participatiebudget Ruimere beleidsvrijheid Uitgangspunten participatiebeleid Doelstellingen De doelgroep voor het Participatiebudget Beperktheid inzet middelen Uitstel marktwerking educatieonderdeel Participatiebudget Consequenties Beleidsmatige consequenties Re-integratie Inburgering Volwasseneneducatie Bevorderen integraal beleid Consequenties sturen, beheersen en verantwoorden 15 Bijlage Bijlage

5 Leeswijzer De samenvatting geeft een snel beeld van de belangrijke aspecten en uitgangspunten, die uit deze notitie voortkomen. Het eerste hoofdstuk bestaat uit een inleiding waarin staat beschreven op welke wijze de gemeente Katwijk zich heeft voorbereid op de Wet participatiebudget die op 1januari 2009 in werking is getreden. Hoofdstuk 2 is het centrale hoofdstuk van dit visie-fbeleidsdocument. Daarin worden de visie en uitgangspunten voor het Participatiebudget beschreven. De visie en uitgangspunten worden gebruikt bij de verdere beleidsontwikkeling. Hoofdstuk 3 gaat in op de consequenties van de Wet participatiebudget. 3

6 Samenvatting Het kabinet heeft tot doel om de effectiviteit van het re-integratie-, inburgerings- en volwasseneneducatiebeleid te verbeteren. Hiervoor zijn de gemeentelijke budgetten voor deze beleidsterreinen vanaf 1januari 2009 gebundeld in het Participatiebudget. Met het Participatiebudget hebben we als gemeente meer beleidsruimte om zelf te bepalen wie in aanmerking komt voor bepaalde voorzieningen en meer maatwerk te leveren aan onze inwoners. De gemeente krijgt door de nieuwe wet meer beleidsruimte bij het vaststellen van doelgroepen, doelen en voorzieningen. Visie op Participatiebudget De visie op het Participatiebudget in Katwijk kan kort worden weergegeven als "MEEDOEN NAAR VERMOGEN" Uitgaand van de Wet participatiebudget wordt meedoen aan de reguliere betaalde arbeidsmarkt centraal gesteld. Als dit nog niet lukt dan geldt: meedoen aan de maatschappij. De eigen verantwoordelijkheid van burgers is daarbij een belangrijk uitgangspunt. Integrale aanpak Katwijk wil een integrale inzet van beleid en middelen voor re-integratie, inburgering en educatie bewerkstelligen ten behoeve van de brede doelgroep die het rijk voor ogen heeft. Hierbij wordt uitgegaan van de zogenoemde 'beleidsarme' invoering van het Participatiebudget, d.w.z. de noodzakelijke (wettelijke) veranderingen worden doorgevoerd. Van daar uit kan op termijn eventueel modulair van een beleidsarm naar een beleidsrijk Participatiebeleid toegegroeid worden. Bij de inzet van het Participatiebudget wordt vanuit een aantal algemene uitgangspunten gewerkt. Katwijk ziet het als haar taak om ketenpartners die betrokken zijn bij de beleidsvelden en/of uitvoering geven aan de wetten, die onder de werking van de Wet participatiebudget vallen, bijeen te brengen. Doelgroep participatiebeleid Katwijk kiest er voor om het Participatiebudget in te zetten voor burgers van 18 jaar en ouder en, indien nodig op individuele gronden, gebruik te maken van de uitbreidingmogelijkheden naar 16 en 17 jarigen. Het participatiebeleid beperkt zich in beginsel tot de participatie in het kader van de WWB, de WI en de WEB. Wél worden, daar waar mogelijk en zinvol, dwarsverbanden gelegd met andere 'participatiewetten' (zoals bijv. de Wmo). Vanuit deze start kan op termijn, desgewenst, naar een breder en/of beleidsrijker Participatiebeleid toegegroeid worden. Volledige bevoegdheid bij de gemeente Om een integrale inzet van beleid en middelen voor re-integratie, inburgering en educatie te kunnen realiseren is het nodig dat de bevoegdheid met betrekking tot de 3 beleidsvelden bij de gemeente ligt. Dit is voor 2 beleidsvelden (re-integratie en inburgering) het geval. Voor het 3' beleidsveld (educatie) ligt dit anders, de bevoegdheid daarvoor is ondergebracht bij het Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland. Er wordt naar gestreefd om de bevoegdheid voor educatie weer onder te brengen bij de gemeente. Vrijwillige inburgering en persoonlijk inburgeringsbudget Om participatie, daar waar gewenst dan wel nodig, te kunnen stimuleren zullen de inburgeringsvoorzieningen ook opengesteld worden voor vrijwillige inburgeraars (inburgeringsbehoeftigen) en zal de mogelijkheid van invoering van een 'persoonlijk inburgeringsbudget' bezien worden. 4

7 1. Inleiding 1.1 De Wet participatiebudget Gemeenten zijn onder meer verantwoordelijk voor het aanbieden van voorzieningen op het gebied van arbeidsinschakeling, inburgering en educatie. Deze beleidsverantwoordelijkheid vloeit voort uit een drietal wetten: 1. de Wet werk en bijstand (WWB); 2. de Wet Inburgering (WI); 3. de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB). Het is al langer de wens van (vooral de grote) gemeenten om de schotten tussen de budgetten voor reintegratie en educatie op te heffen. In het Coalitieakkoord van het huidige kabinet is de afspraak opgenomen om voor gemeenten een samenhangende aanpak mogelijk te maken en bestaande schotten tussen de diverse budgetten gericht op participatie weg te nemen. Op 29 december 2008 is de Wet participatiebudget vastgesteld. De Wet is op 1januari 2009 in werking getreden. Invoering en implementatie van de Wet participatiebudget is/wordt aangestuurd vanuit drie ministeries, te weten S'CN (Wet werk en bijstand), VROM/WWI (inburgering) en OCW (volwasseneneducatie). De coördinatie vindt plaats vanuit S'CN. Voor de financiering en verantwoording zal alleen een relatie met het Ministerie van S'CN bestaan. De Wet participatiebudget is een financieringswet. De wet bevat geen nieuw inhoudelijk beleid. De hier bovengenoemde materiewetten blijven ongewijzigd van kracht, alsmede het huidige schot tussen het WWB Inkomensdeel en het WWB werkdeel. De Wet participatiebudget leidt wel tot een verbreding van de doelgroep en meer beleidsruimte omdat een aantal specifieke formele eisen komt te vervallen. Hierdoor bevat de wet impliciet de opdracht om beleidskeuzen op grond van de verschillende wetten te herijken en op elkaar af te stemmen. Hiermee ontstaan kansen om te komen tot integraal beleid en een meer resultaatgerichte uitvoering. Naast de Wet participatiebudget is er nog een andere "participatiewet" die bijna drie jaar geleden in werking is getreden: de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De Wmo is gericht op de sociale redzaamheid van kwetsbare groepen in de samenleving. De Wet participatiebudget richt zich vooral op de economische redzaamheid. De relatie tussen de twee wetten wordt het beste duidelijk aan de hand van de "participatieladder"en/ofhet "participatiewiel". Dit zijn landelijk ontwikkelde instrumenten waarmee de mate van participatie in beeld gebracht kan worden. Nadere informatie over deze instrumenten is opgenomen in bijlage Het Participatiebudget De bundeling van de geldstromen voor re-integratie, inburgering en educatie leidt tot één specifieke uitkering: het Participatiebudget. Hierdoor ontstaat voor gemeenten de mogelijkheid om te komen tot integraal beleid ten behoeve van één breed geformuleerde doelgroep: namelijk aan iedereen van 18 jaar en ouder. Daarnaast kunnen gemeenten in bepaalde situaties een aanbod doen aan 16- en 17 jarigen. Naast een grote beleidsvrijheid betekent de vorming van één participatiebudget ook minder administratieve voorschriften voor gemeenten. Beleid kan worden afgestemd op de lokale situatie en instrumenten kunnen gecombineerd worden ingezet. Gemeenten kunnen een eigen keuze maken op welke van de drie beleidsvelden (re-integratie, inburgering of educatie) de nadruk wordt gelegd. Bovendien kan het niet meer zo zijn dat het budget voor het ene doel is uitgeput, terwijl op een ander budget een overschot ontstaat. 5

8 1.3 Voorbereidingstraject Regionaal Medio 2008 is een werkgroep, bestaande uit beleidsambtenaren re-integratie, inburgering en volwasseneneducatie (o.a. uit Katwijk) met ondersteuning van Holland Rijnland, gestart met de (regionale) voorbereiding op de nieuwe wet. In het kader hiervan heeft op 18 september 2008 een bijeenkomst plaatsgevonden, waar bestuurders en ambtenaren uit de regio zich hebben laten informeren over de aspecten en invoering van de Wet participatiebudget. In december 2008 heeft de werkgroep een plan van aanpak voor de invoering van het Participatiebudget voorgelegd aan de regio bestuurders. Vervolgens is een handreiking ter voorbereiding op het Participatiebudget ontwikkeld. Deze handreiking is op 25juni 2009 door de portefeuillehouders Sociale Agenda vastgesteld. De handreiking is aan de regiogemeenten aangeboden met als doel om aan gemeenten handvatten te bieden voor de implementatie van de Wet participatiebudget. De handreiking geeft een beschrijving van de wet en benoemt wat gedaan móet worden en wat gedaan kán worden, afhankelijk van het ambitieniveau van de gemeente. De handreiking is waar mogelijk betrokken bij de ontwikkeling van het voorliggende beleidsdocument van Katwijk. Lokaal Ter voorbereiding op de invoering van de Wet participatiebudget per 1januari 2009 heeft het College van B&W op 16december 2008 het volgende besloten: het coördinatorschap en budgetbouderschap van het participatiebudget onderbrengen bij afdeling Sociale Zaken; in de begroting 2009 een post van C ,- opnemen ter dekking van de uitvoeringskosten inburgering; instemmen met het voorstel van de portefeuillehouders Sociale Agenda van Holland Rijnland voor regionale inkoop door Holland Rijnland in 2009 van volwasseneneducatie en 2010 van participatievoorzieningen ter hoogte van het budget volwasseneneducatie bij de ROC's. Vervolgens is het Plan van Aanpak voorbereidingstraject Participatiebudget Katwijk ontwikkeld, waarin - kort samengevat - de volgende punten aan bod komen: een overzicht van de huidige situatie op de beleidsterreinen re-integratie, inburgering en volwasseneneducatie; het beoogde doel van het voorbereidingstraject, te weten het ontwikkelen van een visie op een integraal Participatiebeleid in Katwijk. Daarbij wordt uitgegaan van een smal Participatiebeleid (beperkend tot participatie in het kader van de WWB, WI en WEB) en een beleidsarme invoering van het Participatiebudget (d.w.z. invoering van de noodzakelijk wettelijke veranderingen), met de intentie om op termijn door te groeien naar een breed Participatiebeleid. instelling van een Overleggroep Participatiebudget die - vooruitlopend op het formuleren van een structurele visie - uitvoering geeft aan enkele korte termijn acties. Op 26 mei 2009 heeft het College van B&W ingestemd met het Plan van Aanpak, waarna het op 16juni 2009 is besproken in de commissie Welzijn. 6

9 2. Visie op de Wet participatie budget De gemeente Katwijk kent nog geen integrale visie op participatie, althans niet in de zin van de Wet participatiebudget. Echter in het Plan van aanpak voorbereidingstraject Participatiebudget Katwijk is per materiewet aangegeven welke doelstellingen in het collegebeleidsprogramma zijn opgenomen en welk beleid er tot nu toe is geformuleerd. Deze doelstellingen en beleidsuitgangspunten kunnen worden vertaald naar een visie op participatie. De visie kan kort worden weergegeven als: "MEEDOEN NAAR VERMOGEN" Participatie wordt in Katwijk gezien als: naar eigen individueel vermogen deelnemen aan het maatschappelijk verkeer. Hoe klein dat vermogen soms ook kan zijn, er zijn altijd mogelijkheden om te participeren. Dit betekent dat de gemeente Katwijk er naar streeft dat burgers actief en duurzaam betrokken zijn bij de maatschappij. Uitgaand van de Wet participatiebudget wordt meedoen aan de reguliere betaalde arbeidsmarkt centraal gesteld. Als dit nog niet lukt dan geldt: meedoen aan de maatschappij. De eigen verantwoordelijkheid van burgers is daarbij een belangrijk uitgangspunt. Gelden uit het Participatiebudget worden vooral ingezet als vangnet voor diegenen die nog niet duurzaam meedoen aan de samenleving. Maatwerk is daarbij het uitgangspunt. Dit kan betekenen dat onze inwoners ondersteuning krijgen tot aan het moment dat zij deelnemen aan betaald werk, maar ook daarna wanneer dat nodig is. Het gaat immers om duurzaamheid. Op het moment dat betaald werk (nog) niet in beeld is, streeft de gemeente Katwijk er naar om inwoners in beweging te krijgen door het doen van vrijwilligerswerk of sociale participatie. Deze vormen van participatie zullen zo veel mogelijk moeten beginnen in de directe leefomgeving van onze inwoners. 2.1 Ruimere beleidsvrijheid Met het participatiebudget ziet Katwijk mogelijkheden om inwoners beter te bereiken. Met de ruimere beleidsvrijheid die dit budget met zich meebrengt wil Katwijk een integrale inzet van beleid en middelen voor re-integratie, inburgering en educatie bewerkstelligen ten behoeve van de brede doelgroep die het rijk voor ogen heeft. Daarnaast ziet Katwijk ook kansen om: op creatieve wijze maatwerk te leveren aan inwoners die nog niet meedoen aan de betaalde arbeidsmarkt en om de samenwerking tussen en binnen organisaties te intensiveren; de zelfredzaamheid van inwoners te vergroten door het verwerven van een eigen inkomen uit betaald werk. Ten aanzien van vrijwilligerswerk of sociale participatie streeft Katwijk naar het uitvoeren van zingevende activiteiten. Daarbij wordt gedacht aan combinatietrajecten waarbij de individuele achtergrondsituatie van de inwoner en/of het huishouden van deze inwoner centraal staat. De gemeente Katwijk ziet het als haar taak om ketenpartners die uitvoering geven aan de Wet participatiebudget bijeen te brengen. Van de ketenpartners wordt verwacht dat zij, rekening houdend met hun positie binnen de participatieketen, de klant centraal stellen. Voor een goede uitvoering van het participatiebeleid moet rekening worden gehouden met: het betrekken van de inwoners zelf; het benadrukken van het belang van samenwerking in de keten; de geringer wordende omvang van het macro participatiebudget; afstemming/aanscherping van maatregelen die samenhangen met het streven naar duurzaam meedoen; de wijze waarop mogelijkheden voor participatie voorzieningen zo dicht mogelijk bij de doelgroepen onder de aandacht moeten worden gebracht. 7

10 2.2 Uitgangspunten participatiebeleid De gemeente Katwijk wil haar burgers ondersteunen bij hun deelname aan de samenleving. In het kader van het Participatiebudget gebeurt dat met voorzieningen op het gebied van re-integratie, inburgering en educatie en combinaties daarvan. Het centrale uitgangspunt voor beleid rondom de inzet van het Participatiebudget is het meedoen aan de reguliere betaalde arbeidsmarkt. Dit betekent dat inwoners een betaalde baan hebben waardoor zij financieel zelfredzaam zijn en hun contacten hebben met anderen. Financiële zelfstandigheid stelt mensen in staat om naast hun werk contacten op te doen door deelname aan sociale, sportieve ent of culturele verbanden. Voor sommige mensen kan de betaalde arbeidsmarkt nog een stap te ver zijn. In dat geval is het van belang dat mensen meedoen aan de maatschappij. Hieronder wordt verstaan het deelnemen aan sociale, sportieve of culturele verbanden. Van belang is dat mensen duurzaam meedoen, dat wil zeggen dat het meedoen zich niet beperkt tot een eenmalige activiteit maar onderdeel vormt van het leven. Bij de inzet van het Participatiebudget worden de volgende algemene uitgangspunten voorgesteld: 1. Het streven is erop gericht dat iedereen écht meedoet. Via werk, dan wel op een andere manier als werk (nog) niet aan de orde is - 'écht meedoen'. 2. Het bieden van ondersteuning, zodat mensen zich optimaal kunnen ontplooien en volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving - 'ondersteuning loont'. 3. Iedere burger is in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor deelname aan de samenleving, om in het eigen inkomen te voorzien en zich te ontplooien - 'participeren doe je zelf. 4. Op individueel niveau wordt bepaald op welke manier participatiebevordering het beste plaats kan vinden - 'individuele aanpak'. 5. De ondersteuning die wordt geboden is gekoppeld aan het doel om de economische, educatie en sociale zelfredzaamheid te vergroten - 'ondersteuning dient een doel'. 6. Voor jongeren tot 27 jaar geldt, indien haalbaar, startkwalificatie boven werk - 'startkuialificatie voorop'. 7. De geboden ondersteuning is niet vrijblijvend. De gemeente verwacht dat men zich houdt aan de afspraken die in het kader van een ondersteuningstraject worden gemaakt - 'wederkerigheid'. 8. De gemeente realiseert een zo compleet en samenhangend mogelijk aanbod van participatiebevorderende voorzieningen - 'volledig en afgestemd aanbod'. 9. De gemeente wil de ondersteuning effectief en efficiënt organiseren -'efficiënte en effectieve ondersteuning'. 10. De gemeente neemt de regierol in de ondersteuning naar bovengenoemde zelfredzaamheid - 'reqierol gemeente'. 2.3 Doelstellingen Met de Wet participatiebudget worden de volgende doelen nagestreefd: inwoners duurzaam in beweging krijgen door hen te stimuleren om mee te doen aan de betaalde arbeidsmarkt en als dat (nog) niet lukt aan de maatschappij via vrijwilligerswerk of sociale participatie; inwoners duurzaam in beweging krijgen door het leveren van maatwerk. Dat betekent dat de persoonlijke omstandigheden van de inwoner ent of de omstandigheden van het huishouden waar deze inwoner deel vanuit maakt, bepalend zijn voor de ondersteuning die vanuit de gemeente wordt geboden; vrijwilligerswerk of sociale participatie zoveel mogelijk te laten plaatsvinden in de directe leefomgeving eu/of de directe woonomgeving van deze inwoners. 8

11 2,4 De doelgroep voor het Participatie budget Met het Participatiebudget heeft de gemeente de mogelijkheid om gelden in te zetten voor een bredere doelgroep. Dit heeft tot gevolg dat de specifieke doelgroepen zoals die golden bij de WWB, WI en WEB zijn losgelaten. De gemeente kan zelf bepalen aan welke (groepen) burgers er een participatievoorziening wordt aangeboden. Hierbij moet rekening gehouden worden met de doelgroepafbakening in de wet. De Wet participatiebudget hanteert een ruime doelgroepformulering, namelijk: burgers van 18 jaar en ouder en burgers van 16 en 17jaar die - voldaan hebben aan de kwalificatieplicht - ontheven zijn van de kwalificatieplicht - dreigen uit te vallen uit het onderwijs, maar via een leer werktraject alsnog een startkwalificatie kunnen behalen. De gemeente Katwijk kiest er (in eerste instantie) voor om het Participatiebudget in te zetten voor haar burgers van 18 jaar en ouder en gebruik te maken van de uitbreidingmogelijkheden naar 16 en 17 jarigen. Daarbij wordt wel nadruk gelegd op inwoners uit Katwijk die: nu (nog) niet meedoen aan de betaalde arbeidsmarkt; met ondersteuning actief zijn op de betaalde arbeidsmarkt; vanwege hun persoonlijke omstandigheden een relatief groot risico lopen om op termijn niet meer mee te kunnen doen aan de betaalde arbeidsmarkt. Met betrekking tot het educatiedeel zal bezien worden of het zogenoemde solidariteitsbeginsel tussen de gemeenten, zoals dat binnen het Samenwerkingsverband Holland Rijnland gehanteerd wordt, onder de werking van de Wet participatiebudget gehandhaafd moet en kan blijven. Op basis van dat solidariteitsbeginsel kan, onder omstandigheden, educatie ook ingezet worden voor inwoners van de regiogemeenten. Inwoners die niet tot de bovengenoemde groepen behoren, worden niet tot de primaire doelgroepen gerekend. De argumenten voor deze prioriteitstelling zijn: 1. De gemeente Katwijk stelt duurzaam meedoen aan de reguliere betaalde arbeidsmarkt centraal of - ais dit nog niet lukt - meedoen door vrijwilligerswerk of sociale activering. Op grond hiervan wordt prioriteit gegeven aan groepen die nog niet meedoen aan de reguliere betaalde arbeidsmarkt. 2. Het gevolg van de in 2008 ontstane financiële en economische crisis is dat bij het UWV werkbedrijf een toename van de werkloosheidsaanvragen is waar te nemen. In relatie daarmee is ook bij de gemeente Katwijk sprake van een toename van mensen die een beroep (gaan) doen op een gemeentelijke uitkering. Het uitkeringsbestand is in 2009 met 44 personen toegenomen (van 448 op 1januari 2009 naar 492 op 1oktober 2009). 3. Landelijk wordt de invoering van de Wet participatiebudget niet gezien ais een bezuiniging. Toch is het de verwachting dat het beschikbare budget in de komende jaren zal afnemen. Enerzijds door de bezuinigingen die al waren vastgesteld op het werkdeel van de WWB en anderzijds doordat het kabinet ervoor heeft gekozen om het educatiedeel dat het ministerie van OCW inbrengt in het participatiebudget te verlagen ten gunste van taal en rekenen in het MBO. 4. Uit beleidsmatig oogpunt is het van belang om het budget dat voor de Wet participatiebudget wordt ontvangen, ais financieel kader te beschouwen. Door de breed geformuleerde doelgroep in de wet, lijkt het budget een open eind regeling te worden. Zonder het stellen van prioriteiten kan er in de komende jaren een zodanige druk op het budget ontstaan dat tekorten via andere gemeentelijke middelen moeten worden aangevuld. Door het stellen van prioriteiten heeft de gemeente de mogelijkheid om te sturen op de financiën. 2.5 Beperktheid inzet middelen De Wet participatiebudget biedt de gemeente de mogelijkheid tot het realiseren van een integrale inzet van beleid en middelen voor re-integratie, inburgering en educatie. 9

12 Om de mogelijkheden, die de wet biedt, optimaal te kunnen benutten moeten de financiële middelen voor re-integratie, inburgering en educatie ter volledige beschikking en bestedingsvrijheid van de gemeente staan. Dit is voor 2 wetten het geval, te weten de Wet werk en bijstand (WWB) en de Wet inburgering (WI). Zowel de middelen als het beleid van deze 2 wetten vallen onder de volledige rechtstreekse verantwoordelijkheid van de gemeente. Een andere situatie doet zich voor met betrekking tot de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB). De uitvoering van deze wet blijkt niet in gemeentelijk verband te gebeuren maar is, op grond van artikels van de Gemeenschappelijke regeling Holland Rijnland, overgedragen aan het Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland. Dit betekent dat de gemeente niet de directe zeggenschap en beschikking heeft over deze middelen en derhalve ook niet over het in deze te voeren beleid. De gemeente is op dat punt, met betrekking tot een integralere en meer afgestemde inzet van de WEB-middelen binnen de verruimde (bestedings)mogelijkheden van het Participatiebudget, gebonden en gehouden aan de besluitvorming over de WEB-middelen (sec) binnen de structuur van de Gemeenschappelijke regeling Holland Rijnland. Katwijk is dus met betrekking tot de inzet van de middelen van het Participatiebudget beperkt vrij in het volledig in zelfstandigheid en onder eigen verantwoordelijkheid bepalen van het (integrale) participatiebeleid op de terreinen re-integratie, inburgering en educatie. Voor het onderdeel educatie is zij afhankelijk van de visie en de besluitvorming daarover binnen het Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland. Op dat punt is slechts sprake van een 'gemeentelijke inbreng op afstand'. Dit omdat Katwijk beperkte zeggenschap heeft in het bestuur van het Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland. Met de ontwikkelingen, zoals deze nu vorm krijgen binnen de Wet participatiebudget, is dit niet de gewenste situatie. Om een zo optimaal mogelijk gemeentelijk integraal participatiebeleid na te kunnen streven, is het van belang dat de gemeente de volledige vrijheid en beslissingsbevoegdheid heeft op de 3 terreinen van het participatiebeleid, re-integratie, inburgering en educatie. Wijziging van de Gemeenschappelijke regeling Holland Rijnland ligt dan ook, op het punt van de uitvoering van de WEB, voor de hand en zal worden nagestreefd. Dit hoeft overigens niet in te houden dat het Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland daarna geen bemoeienis meer heeft met de WEB. Goed denkbaar is dat het Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland op dat vlak een coördinerende, ondersteunende dan wel faciliterende rol blijft houden. 2.6 Uitstel marktwerking educatieonderdeel Participatiebudget In de Wet participatiebudget is vastgelegd dat de oormerking voor educatie per 1januari 2010 en de bestedingsverplichting van gemeenten bij regionale opleidingscentra (ROC's) per 1januari 2011 komen te vervallen. Bij de aanbieding van de Miljoenennota op 15 september 2009 is bekend gemaakt dat het kabinet op grond van een aantal recente ontwikkelingen heeft besloten de marktwerking in de educatie (vervallen oormerking voor educatie én beëindigen bestedingsverplichtingen bij ROC's) tot en met 31 december 2012 uit te stellen en de oormerking voor educatie én de bestedingsverplichting bij ROC's gelijktijdig te beëindigen. Dit besluit moet nog door de Tweede en Eerste Kamer worden goedgekeurd. De staatssecretaris van OCW geeft in haar brief van 14 september 2009 aan dat het kabinet zich tot dit besluit genoodzaakt ziet omdat de druk op de maatschappelijke functie van het beroepsonderwijs en educatie op dit moment zeer groot is. Een aantal mbo-instellingen verkeert in financieel zwaar weer. De crisis in combinatie met de invoering van een nieuwe competentiegerichte kwalificatiestructuur vergt extra inspanningen van de onderwijsinstellingen. Als gevolg van de crisis moet het beroepsonderwijs een belangrijke bijdrage leveren aan de bestrijding van de jeugdwerkloosheid en in het streven van het kabinet om de jongeren langer op school te houden. Ook het bestrijden van het voortijdig schoolverlaten en het herplaatsen van uitvallers alsmede de Wet investeren in jongeren (WIJ) doet een groot beroep op het stelsel van beroepsonderwijs en educatie. Daarnaast heeft de nieuwe Wet Inburgering gevolgen gehad voor de ROC's. Deze recente ontwikkelingen zetten al de nodige druk op het stelsel van beroepsonderwijs. Instellingen zijn gedwongen in een zeer kort tijdsbestek veranderingen aan te brengen in hun personeelsbestand en werkprocessen. Zou dit gepaard gaan met de introductie van marktwerking in de volwasseneneducatie, dan levert dat bij elkaar een te groot risico op voor het beroepsonderwijs. 10

13 3. Consequenties De voorliggende visie en het daaruit voortvloeiende beleid van de Wet participatiebudget heeft consequenties voor het huidige beleid op re-integratie, inburgering en educatie. Ook heeft de invoering van de wet gevolgen voor de wijze waarop vormgegeven wordt aan het proces van sturen, beheersen en verantwoorden. 3.1 Beleidsmatige consequenties Re integratie Meer nadruk op participatie Vanuit de WWB streeft de gemeente Katwijk naar een zo spoedig mogelijke duurzame uitstroom richting werk in plaats van een uitkering. Het re-integratie aanbod van de gemeente Katwijk is erop gericht dat uitkeringsgerechtigden zo snel en duurzaam mogelijk in hun eigen bestaan kunnen voorzien. Met de Wet participatiebudget komt de nadruk meer te liggen op participatie. Meedoen aan de reguliere betaalde arbeidsmarkt staat daarbij centraal, maar als dat (nog) niet lukt dan meedoen aan de maatschappij in de vorm meedoen aan sociale, sportieve of culturele verbanden. Meer maatwerk Met de invoering van het participatiebeleid zal de nadruk verschuiven naar het leveren van maatwerk. Dit maatwerk zal meer dan voorheen worden bepaald door de persoonlijke achtergrondsituatie of problematiek van de persoon en/of het huishouden waarvan deze persoon deel van uitmaakt. Het systeem van participatieladder en/of participatiewiel kan hierbij als praktisch instrument worden benut (zie bijlage 1) Geen vrijblijvendheid De ondersteuning vanuit de WWB is niet vrijblijvend: mensen hebben de plicht om werk te aanvaarden en een inspanning te leveren om werk te vinden. Ook met de Wet participatiebudget blijft de ondersteuning niet vrijblijvend. Van mensen wordt verwacht dat zij meedoen aan voorzieningen die zijn gericht op deelname aan de samenleving. Verbreding doelgroep Tot op heden is de re-integratietaak vooral gericht op uitkeringsgerechtigden, gesubsidieerde arbeidskrachten en voor zover zij zichzelf melden niet-uitkeringsgerechtigden (nuggers). Doordat er aan het participatiebudget geen specifieke eisen meer bestaan over leeftijd, inkomenssituatie, opleidingsniveau of woonplaats zal het beschikbare budget worden ingezet voor een bredere doelgroep. Om te voorkomen dat er een open eind regeling ontstaat zal de inzet ten behoeve van deze brede doelgroep in de komende periode nader geconcretiseerd moeten worden. Sluitende aanpak De gemeente Katwijk hecht eraan dat er wordt ingespeeld op de vraag en de behoefte van werkgevers en dat er tegelijkertijd zoveel mogelijk wordt voorkomen dat mensen een beroep moeten doen op een uitkering. Mensen die desondanks in de uitkering komen, krijgen - afhankelijk van hun situatie en conform de afspraken vanuit de WWB - een Work First (WF) traject aangeboden. Daar worden zij begeleid naar het vinden van regulier werk en wordt in een werk setting een diagnose gesteld. Op deze manier kunnen klanten zo snel mogelijk weer werkritrne opdoen of behouden. Wanneer zij niet binnen 12 weken een reguliere baan vinden worden ze op een vervolgtraject geplaatst. Naast de algemeen ingekochte WF instrumenten worden er ook - op individuele basis - instrumenten op maat ingekocht. Specifiek op de werkzoekende gericht, wordt gezocht naar een geschikt instrument. Binnen de nieuwe wet blijft deze aanpak gehandhaafd. Ontheffingen Voor ouders met de zorg voor jonge of gehandicapte kinderen is vanuit de WWB een tijdelijke ontheffing mogelijk. Omdat met het participatiebeleid meer dan voorheen wordt gekeken naar participatievoorzieningen die rekening houden met de persoonlijke achtergrondsituatie van de persoon en zijn of haar huishouden, liggen hier kansen om deze groep maatwerk te leveren om ervoor te zorgen dat zij mee kunnen blijven doen in de maatschappij. 11

14 Premies Voor mensen die niet binnen t jaar bemiddelbaar zijn, is het mogelijk een premie voor werk of vrijwilligerswerk te verstrekken. Ook deze mogelijkheid blijft, zeker gezien de nadruk op het toeleiden naar vrijwilligerswerk of sociale participatie als betaald werk nog niet mogelijk is, binnen de nieuwe wet bestaan. Klantmanagement In Katwijk wordt gewerkt volgens het principe van integraal klantmanagement. Het college heeft begin 2009 besloten om het integraal klantmanagement te handhaven en (vooralsnog) voor één jaar een projectmedewerker (werkmakelaar) in te huren die zich specifiek bezig houdt met re-integratie en de werkgeversbenadering. De taken, bevoegdheden en doelstellingen van de werkmakelaar worden in een afzonderlijke nota verder uitgewerkt en ter goedkeuring aan het College van B&W voorgelegd. Contractpartners De participatievoorzieningen kunnen worden ingekocht bij derden of in eigen beheer worden uitgevoerd. Bij het in eigen beheer uitvoeren is het van belang dat de kosten voor de voorziening exclusief de uitvoeringskosten worden aangetoond omdat uitvoeringskosten niet uit het Participatiebudget mogen worden gefinancierd. Met het participatiebeleid als uitgangspunt zal moeten worden gekeken op welke wijze voorzieningen het best kunnen worden ingekocht en uitgevoerd. Wanneer de huidige contracten verlopen, zullen hier keuzes in worden gemaakt Inburgering De doelgroep voor de Wet Inburgering (WI) bestaat uit alle vreemdelingen van 16 tot 6sjaar die duurzaam in Nederland willen en mogen verblijven, voor zover deze personen niet gedurende minstens 8 jaar van de leerplichtige leeftijd in Nederland hebben verbleven en niet over bepaalde diploma's, certificaten of andere bewijsstukken beschikken. Met de komst van de Wet participatiebudget is ook de doelgroep veranderd. Het algemene uitgangspunt van de WI is dat de inburgeringsplichtige in principe zelf verantwoordelijk is voor zijn inburgering. Dit houdt in dat hij in beginsel op eigen kracht en gelegenheid moet inburgeren. Als dit het geval is, dan wordt hem de inburgeringsplicht bij zogenoemde handhavingsbeschikking of kennisgeving door de gemeente opgelegd. De gemeente kan er voor kiezen om een groep of groepen inburgeringsplichtigen te helpen bij de inburgering door het aanbieden van een zogenoemde voorziening (gemeentelijk aanbod). In dat geval stelt de gemeente de inburgeringsplichtige, in de vorm van een voorziening, in staat om de inburgeringsplicht succesvol af te ronden en draagt daar de kosten van. Aanvankelijk was inburgering verplicht voor asielgerechtigde nieuw- en oudkomers en geestelijk bedienaren. Daarnaast konden gemeenten een aanbod doen aan inburgeringsplichtigen die uitkeringsafhankelijk waren en aan inburgeringsplichtigen die geen inkomen uit betaald werk en geen uitkering hadden. Inmiddels is de wet veranderd. Met name het door het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) uitgebrachte Deltaplan Inburgering van september 2007 heeft daar een belangrijke invloed op gehad. De gemeente Katwijk heeft de verordening WI in juni als gevolg van de wetswijziging aangepast. Daartoe is de bestaande verordening ingetrokken en is een nieuwe verordening vastgesteld. In de nieuwe verordening WI zijn de volgende punten geregeld: de mogelijkheden van een aanbod vanuit de gemeente voor een voorziening zijn verruimd. Daarmee heeft de gemeente de bevoegdheid gekregen om aan iedere inburgeringsplichtige een voorziening aan te bieden; de mogelijkheden voor de inhoud van een voorziening zijn vergroot. De gemeente kan voortaan, naast een inburgeringsvoorziening die opleidt tot het succesvol afronden van de inburgeringsplicht door het behalen van het inburgeringsexamen, ook een inburgeringsvoorziening aanbieden die opleidt voor het staatsexamen NT2 zonder eerst te moeten slagen voor het inburgeringsexamen. Daarnaast heeft de gemeente de mogelijkheid gekregen om in plaats van een inburgeringsvoorziening een taalkennisvoorziening aan te bieden aan een inburgeringsplichtige die een mbo-opleiding op niveau 1 of 2 volgt of gaat volgen; het vaststellingstelsel is ingevoerd (de mogelijkheid om als gemeente direct een voorziening vast te stellen). Daarmee kan de gemeente eenzijdig een voorziening aan een inburgeringsplichtige opleggen; 12

15 ,, er is voorzien in een beloningsstelsel, waarmee minder draagkrachtige inburgeringsplichtigen bij het tijdig succesvol afronden van de inburgeringsplicht de betaalde eigen bijdrage gecompenseerd krijgen. De aangepaste verordening richt zich op alle inburgeringsplichtigen. De vrijwillige inburgeraars vallen niet onder de werking van de verordening. Men Wet participatiebudget De WI is één van de 3 materiewetten, die onder de werking van de Wet participatiebudget vallen. Met de Wet participatiebudget worden 3 geldstromen vanuit het Rijk naar de gemeente toe gebundeld, waardoor de gemeente in staat wordt gesteld een meer samenhangend beleid te voeren op de 3 deelterreinen (re-integratie, inburgering en volwasseneneducatie). Het wordt daarmee voor de gemeente eenvoudiger om combinatietrajecten in te zetten voor inburgeraars. Het ontwikkelen van genoemde combinatie- en/of maatwerktrajecten zal in de komende periode ter hand genomen gaan worden. Verder zullen de mogelijkheden voor inzet van voorzieningen voor vrijwillige inburgeraars en de invoering van een "persoonlijk inburgeringsbudget" nader worden bezien. Met de vorming van het Participatiebudget is de financieringsystematiek van de inburgering gewijzigd. De gemeente krijgt nu een budget waarmee zij onder meer de ondersteuning van inburgeringsplichtigen en andere inburgeringsbehoeftigen kan vormgeven. Vanaf 2012 wordt het inburgeringsdeel vastgesteld op basis van zogenoemde output verdeelmaatstaven. Het landelijk beschikbaar gestelde budget wordt verdeeld op basis van behaalde resultaten in het jaar t-2. Met andere woorden: de resultaten voor het jaar 2010 bepalen in hoeverre de gemeente een deel krijgt van het landelijke budget voor inburgering in Daarbij spelen het aantal aangeboden trajecten en het aantal succesvol afgeronde trajecten een bepalende rol. Omdat naar verwachting de Regeling vrijwillige inburgering wordt opgenomen in de Wet inburgering zelf, ligt het voor de hand om een herbezinning te doen op de doelgroep van de inburgering. Op dit moment is de doelgroep voor de inburgering (te weten inburgeringsplichtigen) gedefinieerd op basis van een sec op wettelijke verantwoordelijkheden gebaseerde taakopvatting. De vraag is of dit (nog wel) past binnen een maatschappij die op participatie is gericht. Vanuit die gedachte moet niet de vraag of iemand tot de doelgroep van een bepaalde materiewet behoort, maar het feit dat hij tegen een probleem aanloopt waarvan de lokale overheid vindt dat hij daarin geholpen moet worden, bepalend zijn voor de inzet van middelen. Het openstellen van de inburgeringsvoorzieningen voor vrijwillige inburgeraars en het faciliteren van inburgeraars door middel van een 'persoonlijk inburgeringsbudget' dragen aan de ontwikkeling van die veranderde gedachtegang bij. Dit past overigens in onze ambities. Verdere uitwerking in deze zal dan ook worden ingezet. Gegevensbeheer Gegevens over potentiële inburgeraars en hun situatie (Bestand Potentieel Inburgeringsplichtigen) en het actieve bestand van inburgeraars (Informatiesysteem Inburgering) worden beheerd door de Informatie Beheer Groep (lbg). Ook bij de Wet participatiebudget blijft dit gelden Volwasseneneducatie De situatie zoals deze nu in 2009 bestaat voor de inkoop van educatietrajecten door gemeenten blijft voorlopig gehandhaafd. Dit betekent dat de educatietrajecten voorlopig niet aanbesteed hoeven te worden. Gemeenten blijven de komende drie jaar verplicht het educatiedeel binnen het Participatiebudget te besteden aan de inkoop van educatietrajecten bij ROC's. Het educatiebudget mag dus niet besteed worden bij andere educatieaanbieders dan een ROC. Ook mag het educatiebudget niet worden gebruikt om inburgerings- en re-integratietrajecten in te kopen bij een ROC. Tevens heeft het kabinet afgesproken dat in de Wet participatiebudget wordt geregeld dat het inburgeringsbudget niet voor educatie mag worden ingezet. Reden is dat in de Wet educatie- en beroepsonderwijs is geregeld dat voor inburgeringsplichtigen en vrijwillige inburgeraars die nog niet zijn geslaagd voor, respectievelijk hebben deelgenomen aan het inburgeringsexamen, geen N'I'a-opleidingen met educatiemiddelen mogen worden ingekocht. Voor mogelijke onvoorziene knelpunten bij het daadwerkelijk bedienen van doelgroepen in de praktijk zal naar goede oplossingen worden gezocht. Het bovenstaande houdt voor de gemeente Katwijk in dat de inkoop van educatietrajecten voorlopig door Holland Rijnland blijft gehandhaafd. 13

16 . Afstemming met Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland In paragraaf 2.5 is aangegeven dat Katwijk er naar streeft om de volledige vrijheid en beslissingsbevoegdheid te hebben op de 3 terreinen van het participatiebeleid: re-integratie, inburgering en educatie. Op deze wijze kan optimaal vorm gegeven worden aan een integrale benadering van het participatiebeleid in het kader van de Wet participatiebudget. Daar is ook geconstateerd dat de uitvoering van de WEB (educatie) momenteel een taak is die is overgedragen aan het Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland. Door Katwijk wordt ingezet op ontvlechting van die taak bij dat orgaan en onderbrenging van de WEB bij de afzonderlijke gemeenten. Voor deze wijziging is aanpassing van de Gemeenschappelijke regeling Holland Rijnland nodig en dat is, als het al überhaupt lukt, een lang traject. Tot aan dat moment is het zaak om een tijdige en goede afstemming met Holland Rijnland te realiseren. Dit om de WEB en de mogelijkheden daarvan ten volle te kunnen gebruiken voor de uitgangspunten en doelstellingen van het lokale (integrale) participatiebeleid en om een naadloze aansluiting van de WEB te kunnen krijgen met de WWB en de WI Bevorderen integraal beleid Het Plan van Aanpak voorbereidingstraject Participatiebudget Katwijk geeft aan dat het participatie beleid zich in beginsel beperkt tot de 3 materiewetten van de Wet participatiebudget, de WWB, de WI en de WEB. Daarnaast worden de noodzakelijke (wettelijke) veranderingen doorgevoerd vanwege de komst van de wet. Dit houdt echter niet in dat de ogen gesloten worden voor mogelijkheden en kansen op andere participatie terreinen (zoals de Wsw en de Wmo). Om onze inwoners zo goed mogelijk te ondersteunen streven we er dan ook naar om de overlap en aansluitingsmogelijkheden met die andere wetten, daar waar mogelijk en realiseerbaar, optimaal te benutten. De overlap en aansluitingsmogelijkheden worden vooral inzichtelijk als we kijken naar de doelgroepen die we willen ondersteunen. Om de overlap en aansluiting tussen de Wet Participatiebudget en de Wsw te bevorderen worden bijvoorbeeld afspraken gemaakt over ondersteuning van inwoners die met een Wsw-indicatie op de wachtlijst van de Wsw staan. Om de aansluiting met de Wmo te bevorderen, willen we als gemeente de mogelijkheid open houden om inwoners te ondersteunen op basis van hun achtergrondsituatie of die van hun huishouden. Waar mogelijk wordt deze ondersteuning geboden vanuit de Wmo door de inzet van algemeen gebruikelijke, voorliggende of individuele voorzieningen. Wanneer echter blijkt dat extra ondersteuning vanuit het Participatiebudget kansen biedt om deze inwoners duurzaam mee te laten doen op de reguliere arbeidsmarkt of als dat niet lukt door vrijwilligerswerk of sociale activering, dan willen we ook deze kansen benutten. De kansen met de andere participatiewetten liggen vooral op uitvoerend niveau. 14

17 ,, 3.2 Consequenties sturen, beheersen en verantwoorden Algemeen Voor het aanbieden van voorzieningen op grond van de Wet participatiebudget ontvangen gemeenten één ongedeeld budget. Omdat voor de volwasseneneducatie de verplichte besteding bij de ROC's vooralsnog van kracht blijft, is er nog geen sprake van volledige ontschotting. Zoals bij paragraaf 2.6 is aangegeven is op Prinsjesdag 2009 bekend gemaakt dat de marktwerking in de volwasseneneducatie tot 1januari 2013 is uitgesteld. Voor gemeenten betekent dit dat de schotten rond educatie in stand blijven en dat er tot 2013 geen vrije inzet van geld uit het Participatiebudget mogelijk is. Door de educatiemiddelen te isoleren, kunnen gemeenten geen trajecten inkopen die inburgering en re-integratie combineren met educatie. Verdeling van het budget Het Participatiebudget 2009 voor de gemeente Katwijk bedraagt ,-. De onderverdeling is als volgt: WWB re-integratie Inburgering Volwasseneneducatie ,- e , ,- De verdeling van het totale macrobudget van het Rijk over de gemeenten is een ingewikkelde zaak. Per deelbudget zijn verschillende verdeelmaatstaven (zogeheten output verdeelmaatstaven) geformuleerd. Een overzicht van de verdeling van het macrobudget over de gemeenten is in bijlage 2 opgenomen. Hoewel het Rijk door deze (verdeel)methodiek stuurt op prestaties is er geen verplichting om op alle beleidsvelden te presteren. Een accentverschuiving in beleiddoelstelling zal uiteindelijk ook leiden tot accentverschuiving binnen het van rijkswege toegekende budget. De door het Rijk gehanteerde maatstaven bieden een goede basis voor de gemeente in het formuleren van ambities. De daadwerkelijke realisatie daarvan zal echter de nodige inspanning vergen. Overigens wordt opgemerkt dat het niet behalen van prestaties voor het Rijk geen reden is om budget terug te vorderen. Minder prestaties werken wel door in de verdeling van het budget voor de jaren daarna. Programma participatie Binnen de planning en control cyclus is tot op heden sprake van drie afzonderlijke beleidsterreinen (WWB, WI en VE). Met de invoering van de Wet participatiebudget wordt voorgesteld toe te werken naar één programma participatie met daaronder de desbetreffende bestedingsplannen. Voor de onderdelen van het programma zijn vooralsnog twee wethouders verantwoordelijk. Wel heeft het College van B&W besloten om één coördinerende afdeling aan te wijzen. Het coördinatorschap / budgethouderschap is neergelegd bij de afdeling Sociale Zaken. Organisatorische vormgeving en borging integraal participatiebeleid Een integraal participatiebeleid vraagt om een ruimere blik dan sec op de diverse wetten zelf. De doelstellingen van de verschillende wetten worden vanuit een onderliggende samenhang met elkaar bezien en dwarsverbanden daartussen worden aangelegd. Er wordt een wisselwerking aangebracht, de re-integratie ondersteunt en versterkt bijvoorbeeld de inburgering en omgekeerd, de educatie draagt bij aan de inburgering en omgekeerd. Deze aanpak is er niet van vandaag op morgen, die moet groeien. De 'kruisbestuiving' tussen de verschillende materiewetten zal zich in de praktijk moeten vormen. Met de recente keuze van het kabinet om de oormerking van de educatiemiddelen bij de ROC's tot 2013 te handhaven (zie ook hiervoor onder 2.6) beperkt de directe 'kruisbestuiving' zich vooralsnog tot de re-integratie en inburgering. Op termijn komt daar de educatie bij. Er is daarmee als het ware sprake van een soort 'instapmodel'. Dat maakt het voor de beginfase wat makkelijker. De re-integratie en de inburgering zijn beide ambtelijk ondergebracht onder één afdeling (Sociale Zaken) en vallen ook onder de bestuurlijke verantwoordelijkheid van één wethouder (wethouder De Jong). Hiermee wordt organisatorisch en bestuurlijk gewaarborgd dat effectief en efficiënt kan worden opgetreden. De reintegratie en de inburgering bevinden zich binnen de gemeente immers in één hand en er zijn daardoor geen overleg- en afstemmingsaspecten met andere afdelingen en wethouders nodig. Wel is het van belang dat er van het begin af aan, daar waar dat mogelijk en nuttig is, een relatie wordt gelegd met educatie. 15

18 , Dit vanuit de wetenschap, dat op termijn (2013 e.v.) de educatiemiddelen volledig vrij in het gemeentelijk participatiebudget komen te vallen. Op dat punt zal met het Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland opgetrokken moeten worden. verantwoording van het budget Eén van de bijkomende doelstellingen van de Wet participatiebudget is een vermindering van de administratieve lasten. De gemeente ontvangt één budget dat valt binnen één verantwoording middels het SISA-principe in een bijlage bij de gemeentelijke jaarrekening, in te dienen bij het Ministerie van BZK uiterlijk 15juli van het daarop volgende kalanderjaar. Deze verantwoording kent minder eisen dan nu het geval is en is bovendien gebaseerd op het baten-lasten stelsel. De verantwoording van het W-deel vond tot 1januari 2009 plaats op basis van het kasstelsel. Bepalend voor de rechtmatigheid van de uitgaven is de vraag of de klantjbelanghebbende behoort tot de doelgroep. Hoewel de gemeente niet verplicht is om alle participatievoorzieningen binnen één administratie te brengen, dient er wel op klantniveau over de rechtmatigheid van alle participatievoorzieningen te worden verantwoord aan het Rijk. Een administratie op individueel klantniveau is hiermee noodzakelijk. Dit betekent dat in de relatie naar de externe opdrachtnemerjuitvoerder eveneens sprake dient te zijn van verantwoording op klantniveau. Om te voldoen aan de genoemde verantwoordingseisen van het participatiebudget, zullen de nodige voorbereidingen moeten worden getroffen. Zo zullen individuele trajecten vastgelegd moeten worden in SZW-Net om de trajecten met betrekking tot het participatiebudget te registreren. Met de ROC's moeten afspraken worden gemaakt over de verantwoording van educatie(trajecten) op klantniveau. Verordeningen Voor de gemeentelijke verantwoording zal moeten worden nagegaan of de huidige re-integratie- enjof inburgeringsverordeningen in lijn zijn met de Wet participatiebudget met het oog op de uitbreiding van doelgroepen en bestedingsmogelijkbeden. Verwachte afname participatiemiddelen Tegenover de verrniming van de beleids- en bestedingsruimte voor gemeenten en een daling van de administratieve lasten in het kader van de Wet participatiebudget staat een verwachte afname van de participatiemiddelen: - de komende jaren wordt landelijk bezuinigd op het zogenoemde W-deel van de WWB (reintegratie middelen), dat zo'n 80% van het Participatiebudget vormt. Ter dekking van de ombuigingen op de re-integratie heeft het kabinet onder meer besloten tot aanpassing van de reserveringsregeling 2009 van het Participatiebudget. De beoogde wijziging houdt in dat het reserveringspercentage vanaf 2009 van 60 wordt verlaagd naar 25. Dit percentage geldt ook voor het deel dat gemeenten in een jaar maximaal kunnen uitgeven ais voorschot op het nog toe te kennen participatiebudget voor het daaropvolgende jaar. Voor de reservering van het budget ingaande het jaar 2010 geldt voor alle gemeenten het uniforme percentage van 25; - het landelijk beschikbare educatiebudget wordt in 2010 met e 50 miljoen verlaagd om preventief te investeren in de alfabetisering vanjongeren. In 2011 wordt nog eens C 30 miljoen bezuinigd op het educatiebudget. Dit betekent dat ook Katwijk te maken krijgt met een verlaging van het Participatiebudget. Op dit moment kan nog niet worden aangegeven om welk (bezuinigings)bedrag het voor Katwijk gaat. 16

19 . Bijlage 1 De participatieladder Regioplan Beleidsonderzoek heeft in opdracht van en samen met twaalf gemeenten en de VNG een instrument ontwikkeld waarmee de mate van participatie in beeld kan worden gebracht, de participatieladder. Gemeenten kunnen hiermee periodiek vaststellen in hoeverre het gemeenschappelijke doel van het participatiebeleid wordt gerealiseerd. Hiermee kan de participatieladder een belangrijke bijdrage leveren aan de integratie van de drie beleidsterreinen. Gemeenten kunnen met de participatieladder niet alleen de participatie-effecten van het participatiebeleid in de breedte volgen, maar ook de effecten van afzonderlijke instrumenten. Het maakt daarbij niet uit of het om re-integratie-, inburgerings- of educatie instrumenten gaat. Voor al deze instrumenten kan het effect op de participatie van burgers en dus de bijdrage aan het participatiebeleid worden vastgesteld. Hiermee kunnen gemeenten een optimale mix van instrumenten vaststellen en tot een integrale aanpak komen. De participatieladder is toekomstbestendig. Zonder problemen kunnen, zo nodig, doelgroepen van aanpalende beleidsterreinen zoals de Wmo worden opgenomen in de participatieladder. De participatieladder Trede 5 Trede 4 Trede 3 Trede 2 Trede 1 17

20 , Het Participatiewiel In het denken over activering van kwetsbare groepen hanteert Movisie een zogenaamd participatiewiel. In dit wiel zijn zes stappen van activering te onderscheiden. 1. Zelfstandig functioneren 2. Sociale contacten 3. Maatschappelijke participatie 4. Maatschappelijk bijdragen 5. Toename van arbeidsvaardigheden 6. Eigen inkomen Het participatiewiel brengt de samenhang tussen alle verschillende vormen van participatiebevordering in beeld. Centraal in het participatiewiel staan de doelen van kwetsbare burgers. Ook de relatie tussen de relevante wettelijke kaders is in beeld gebracht. In het wiel staan de doelen centraal om zo optimaal aan te sluiten bij het keuzeproces van de cliënt. Met het participatiewiel kan het aanbod worden geordend. Cliënten kunnen, samen met hun begeleiders, vervolgens een pakket op maat samenstellen uit het aanbod in verschillende "partjes"van het wiel. De focus van het wiel ligt bij de kwetsbare burgers. Daarom is niet alleen betaald werk maar zijn ook andere vormen van maatschappelijke participatie in het wiel opgenomen. Om te benadrukken dat de verschillende doelen en de daarbij behorende activiteiten allemaal waardevolle vormen van maatschappelijke participatie zijn en dat aanbod horend bij verschillende doelen gecombineerd kan worden, is gekozen voor een wiel in plaats van een ladder. 18