1. Inleiding. 2. Wat zit er in de koffer? 2.1 Daisy-speler, - boeken en - software. A. Wat is Daisy?

Transcriptie

1 1

2 1. Inleiding Meer dan de helft van de Vlaams-Brabantse bibliotheken verzorgt een boekendienst aan huis en/of werkt samen met rusthuizen en/of rust- en verzorgingstehuizen. Ook in de bibliotheek zelf komen heel wat senioren en/of personen met een leesbeperking (blinden, slechtzienden, personen met dyslexie, personen met MS...). Voor veel van deze personen kunnen leeshulpmiddelen en het gebruik van luisterboeken op Daisy-formaat een middel zijn om te (blijven) genieten van literatuur. Het Streekgericht Bibliotheekbeleid van de provincie Vlaams-Brabant nam in het verleden reeds stappen om de bibliotheekdiensten voor minder mobiele personen en/of slechtziende personen te stimuleren en ondersteunen. Zo kunnen de Vlaams-Brabantse bibliotheken wisselcollecties groteletterboeken aanvragen en worden er diverse studiedagen en vormingsmomenten georganiseerd. Voor de werking van zowel bibliotheek aan huis als bibliotheek aan bed (rusthuizen...) is er een praktische handleiding ter beschikking. (zie vlaamsbrabant.be) Het streekgericht bibliotheekbeleid wil blijven investeren in deze doelgroep en stelt daarom vanaf maart 2008 infokoffers met Daisy-speler, luisterboeken en een aantal leeshulpmiddelen ter beschikking van de openbare bibliotheken. Deze koffers kunnen worden uitgeleend zodat de bibliotheken de materialen kunnen promoten aan slechtzienden of aan personen die in regelmatig in contact komen met ouderen/slechtzienden. (reservatie aanvragen via 2. Wat zit er in de koffer? 2.1 Daisy-speler, - boeken en - software A. Wat is Daisy? Daisy is de naam van het nieuwe standaardformaat voor luisterboeken op cd-rom en staat voor Digital Accessible Information System. Overal ter wereld worden luisterboeken in de speciale bibliotheken voor mensen met een leeshandicap nu in dat formaat geleverd. In Daisy-boeken is een digitale structuur aangebracht. Dankzij die structuur kunt u door het boek bladeren, van zin naar zin, van bladzijde naar bladzijde en van hoofdstuk naar hoofdstuk. Zo kan je stukken opnieuw beluisteren of stiekem vooruit lezen. Het Daisy-boek wordt gebrand op een cd-rom en is het best beluisterbaar op de speciale Daisy-speler of via de Daisy-software (= freeware) op een PC. Alleen op deze wijze kan de lezer van alle navigatiefunctionaliteiten genieten. Deze uitgebreide navigatiestructuur en de hogere comprimeermogelijkheid (tot 22 uur speelduur op één cd-rom) wijzen op een meerwaarde tegenover het gewone luisterboek. Bovendien zijn er extra functionaliteiten, zoals: pauzes inlassen, erin bladeren of grasduinen, bladwijzers plaatsen en de favoriete passages herlezen, het geluid en de snelheid van het voorlezen regelen, ergens stoppen met lezen en automatisch herbeginnen op die plaats, een slaaptoets instellen waarbij na enige tijd de Daisy-speler zichzelf uitschakelt (in elke koffer zit een praktische handleiding voor het gebruik van de Daisy-speler). 2

3 D A I S Y S P R Victor Reader Plextalk B. Daisy-boeken (digitale luisterboeken) Daisy-boeken, bedoeld voor (oudere) mensen met een visuele leeshandicap (blinden, slechtzienden, dyslectici, personen met MS...) kunnen worden geleend via uisterpunt 1. Omdat Daisy-boeken kunnen rekenen op een speciale vrijstelling van het reproductierecht en het leenrecht, mogen ze enkel aan deze doelgroep worden uitgeleend. B.1 Wisselcollecties Daisy-boeken lke bibliotheek kan een collectie Daisy-boeken aanvragen bij uisterpunt. Deze 'wisselcollectie' kan de bibliotheek dan binnen haar eigen werking gebruiken. r staan zowel Daisy-boeken met fiction voor volwassenen als jeugd ter beschikking. Selectie van de titels kan gebeuren door uisterpunt of door de bibliotheek zelf. Praktisch : lk Daisy-boek is voorzien van een unieke barcode bruikbaar voor de uitlenende bibliotheek. lk Daisy-schijfje bevat naast auteur, titel en speelduur ook de naam van de uitlenende bibliotheek. Het Daisy-schijfje kan je voorzien van een beveiligingsstrip. Het doosje met het Daisy-boek bevat auteur, titel en een korte annotatie. De titelbeschrijvingen van de Daisy-boeken uit de wisselcollecties worden ook ingevoerd in de Vlacc. Dit verhoogt het gebruiksgemak en de uniformiteit bij het werken met deze wisselcollecties. De opgenomen titels uit de wisselcollecties vindt u op door als zoekterm Daisy in te tikken en vervolgens als materiaalkeuze Daisy aan te vinken. Het downloaden van deze titelbeschrijvingen dient titel per titel te gebeuren en is identiek aan het downloaden van andere Vlacc-records. 1 en samengaan van de vroegere Vlaamse Klank- en Braillebibliotheek (VKBB) uit Jabbeke en de Vlaamse uister- en Braillebibliotheek (VBB) uit Brussel die vanaf 1 juni 2008 met een geïntegreerde uitleendienst van start gaat 3

4 De invoer in de Vlacc van deze Daisy-boeken laat toe dat de openbare bibliotheken de records kunnen overnemen (downloaden) in hun lokaal systeem voor de uitleenduur van de wisselcollectie. B.2 Personen die rechtstreeks Daisy-boeken aanvragen bij de uisterpunt. Particulieren kunnen de Daisy-boeken uiteraard ook rechtstreeks bij de uisterpunt aanvragen. Dit kan zowel on line via de publiekscatalogus, als schriftelijk, telefonisch en per mail. Naast de catalogus wordt maandelijks een aanwinstenlijst gepubliceerd in het luistertijdschrift Van Mensen & Boeken (ook te consulteren op de website van uisterpunt) De Daisy-boeken worden dan in een aangepaste verpakking opgestuurd via de post. Deze dienstverlening (ook de verzendkosten) is gratis. C. beluisteren via een Daisy-speler De Daisy-spelers zijn perfect afgestemd op de behoeften van blinden en slechtzienden: ze hebben grote, duidelijke knoppen en iedere knop heeft slechts één functie. Ze worden geleverd met een duidelijke gebruiksaanwijzing, waarin de mogelijkheden van het toestel nauwkeurig worden uitgelegd. Voor mensen met een leeshandicap zijn dit de handigste toestellen. r is een infotoets op het toestel zelf en een telefonische helpdesk (gratis infolijn ).Voordeel Daisy-speler voor oudere mensen: een familielid/verzorger kan alles instellen zodat de gebruiker enkel de aan-/uitknop hoeft te bedienen. D. beluisteren via de PC De Daisy-boeken kunt u ook beluisteren op uw pc. De uisterpunt levert u gratis op aanvraag op een cd-rom de speciale software die u hiervoor nodig heeft. U kunt Daisy ook beluisteren met Windows Media Player, maar alleen met de specifieke Daisy-software heeft u alle navigatiemogelijkheden... via een cd- of dvd-speler met mp3-ondersteuning Daisy-boeken zijn ook te beluisteren via een MP3-speler, maar deze zijn niet speciaal aangepast aan het lezen van Daisy-boeken en zijn dus minder gebruiksvriendelijk. De mogelijkheden zijn beperkt: u kunt enkel van hoofdstuk naar hoofdstuk navigeren, en niet van bladzijde naar bladzijde of van zin naar zin. 4

5 2.2.eeshulpmiddelen Mensen met een leeshandicap kunnen al geholpen zijn met eenvoudige leeshulpmiddelen. Sommige bibliotheken bieden bijvoorbeeld vergrootbladen of leesbrillen aan, die men in de bib kan gebruiken. Deze infokoffer bevat zowel eenvoudige als duurdere exemplaren: Vergrootblad-Bladzijdeloep en bladzijdevergroter vergroot in één keer een oppervlakte van 22 x 16 centimeter. Het helpt overbelasting van de ogen voorkomen. De bladzijdevergroter maakt het lezen van kranten, boeken en andere documenten aangenamer. B A D Z I J D O P 5

6 6 oepen Het aanbod aan loepen is heel groot, variërend van de ouderwetse handloep tot een elektronische zakloep met een beeldschermpje dat vele malen vergroot. De loep maakt het lezen gemakkelijker. H A N D O P R C H T H O K I G 2,3 X vergrotend O P MT D V R I C H T I N G 5 X vergrotend

7 eeslineaal en leeslineaal vergroot variërend van 1,5 tot 2,2 maal de regel waarop de lineaal wordt gelegd. eeslinealen met een volglijntje zijn ook vaak goed voor mensen met dyslexie. S I N A A 22 cm 1,5 X vergrotend 3. Tips voor gebruik infokoffers en daisymaterialen Hoe kan de bibliotheek in dit kader haar informatieve rol vervullen. nkele suggesties en tips : Gebruik in de bibliotheek: Promotie via themastand met koffer en grootletterboeken ezers van grootletterboeken wijzen op de koffer en uitleg geven xpliciet aandacht vestigen op de koffer tijdens rondleiding voor senioren(vereniging) Infosessie geven voor personeel van OCMW, rusthuis, instelling e.a. Plaats een aantal Daisy-boeken bij de grootletterboeken (indien deze afzonderlijk staan) Plaats een aantal Daisy-boeken in de AVM-afdeling en goede dienstverlening vereist uiteraard dat ze gekend is bij het voltallige personeel 7

8 Gebruik via boekendienst-aan-huis of in een rusthuis: en belangrijk deel van de doelgroep is waarschijnlijk minder mobiel. Misschien hebt u al een boekendienst aan huis, of een werking met rusthuizen. In dat geval kan de wisselcollectie Daisy-boeken ook op deze manier ingezet worden. U kan het toestel ook inzetten om demonstraties te geven in een rusthuis en het daar tijdelijk achterlaten. ventueel kan de bibliotheek zelf een Daisy-speler aanschaffen. Hebt u nog geen boekendienst aan huis of een samenwerking met een rusthuis en bent u hierin geïnteresseerd, raadpleeg dan zeker de handleiding die het SBB Vlaams-Brabant samenstelde. U vindt een link naar deze gids op: onder de rubriek publiekswerking/ doelgroepenwerking. Hoe bereik ik mijn doelgroep? Hou in al uw communicatie rekening met de doelgroep van mensen met leesmoeilijkheden: Gebruik eenvoudige zinnen Gebruik een duidelijk lettertype: Arial, Tahoma en Verdana zijn geschikt Iconen kunnen de tekst ondersteunen Meer informatie over communiceren met personen met een handicap kan u onder andere terugvinden in Over de drempel. Toegankelijke communicatie en informatie voor doelgroepen met een handicap van een Haesaert (ISBN: ) Om nieuwe mensen (niet bibliotheekbezoekers) te bereiken zijn er een aantal mogelijkheden. en goede stap is het inschakelen van intermediairs. Wie zijn intermediairs in dit geval: rusthuizen huisdokters en oogartsen seniorenverenigingen de lokale mutualiteit zelfhulporganisaties voor mensen met dyslexie en andere leesmoeilijkheden Het kan nuttig zijn om voor u zelf en uw gemeente een denkoefening te maken om te kijken welke personen of organisaties u allemaal zou kunnen aanspreken. Het loont zeker de moeite om ook brochures te verspreiden in de wachtzalen van dokters, mutualiteiten enz. 4. Meer weten 4.1 Websites en contactgegevens Tot juni 2008 kan je terecht op de website Tel vlbb@bibliotheek.be Vanaf juni 2008 kan je terecht op de website van de nieuwe Vlaamse uisterpuntbibliotheek : Daisy Vlaanderen: 8

9 Daisy Consortium: Vlaamse Daisy- en braillecatalogus: (dit is de on line catalogus met reserveringsfunctie) 4.2. Tussenkomst voor personen met een handicap Mensen met een Vlaams Fondsnummer (Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap) kunnen het toestel gratis krijgen. Individuele personen kunnen een tussenkomst krijgen bij de aanschaf van een Daisyspeler via het Vlaams Agentschap voor personen met een handicap ( Alle informatie omtrent de procedure om zo n tussenkomst te krijgen staat op de website van het Vlaams Agentschap in de sectie Hulpmiddelen. Als er dus bibliotheekgebruikers zijn die zich na een eerste kennismaking zelf een toestel wensen aan te schaffen kan u hen hier naar doorverwijzen. uisterpunt verleent hierin ook informatie en advies meer info over leeshulpmiddelen Algemeen Zeer goede informatie over hulpmiddelen voor personen met een handicap (uitgebreider dan enkel leeshulpmiddelen) kan men vinden bij het Kennis- en Ondersteuningscentrum dat een multimediale databank van hulpmiddelen voor personen met een handicap heeft uitgebouwd: vlibank. Meer info: KOC, Sterrenkundelaan 30, 1210 Brussel. Tel : Web : - mail: Koc@vaph.be Bij Blindenzorg icht en iefde vzw kan men ook terecht voor allerlei advies: Meer info: Blindenzorg icht en iefde vzw, Oudenburgweg 40, 8490 Varsenare- tel weg: - mail: nop@secretariaat.blindenzorglichtenliefde.be everanciers van leeshulpmiddelen (eenvoudige optische hulpmiddelen tot hoogtechnologische) Aberis Groeneweg Heverlee Tel.: (016) Fax: (016) mail: aberis@telenet.be Website: Productgamma: Communicatie slechtzienden Advanced Technics Tweehuizenweg 81 bus Brussel Tel.: (02) Fax: (02) mail: info@advtechnics.com Website: 9

10 Blindenzorg icht en iefde - Hulpmiddelendienst Oudenburgweg Varsenare Tel.: (050) Fax: (050) mail: hulpmid@blindenzorglichtenliefde.be Website: Productgamma: AD, Communicatie slechtzienden/blinden, Mobiliteit, Werken, Wonen Blindenzorg icht en iefde - Dienst Informatietechnologie Bij de Dienst Informatietechnologie van Blindenzorg icht en iefde kunt u terecht als u meer wil vernemen over de meerwaarde die de informaticatechnologie kan betekenen voor mensen met een visuele beperking. rnest Solvaystraat euven Tel.: (016) Fax: (016) mail: jeroen.baldewijns@blindenzorglichtenliefde.be Website: Brailleliga ngelandstraat Brussel Tel.: (02) Fax: (02) mail: info@braille.be Website: Productgamma: AD, Communicatie slechtzienden/blinden, Mobiliteit, Werken, Wonen Data Braille Service Antwerpsesteenweg Hoevenen-Stabroek Tel.: (03) Fax: (03) mail: info@databraille.be Website: Productgamma: AD, Communicatie slechtzienden/blinden, Mobiliteit, Werken, Wonen De Ceunynck nv Kontichsesteenweg Aartselaar Tel.: (03) Fax: (03) mail: contact@deceunynck.be Website: Productgamma: Communicatie slechtzienden (optiek) ditec 5, rue des Berceaux 7061 Casteau Tél.: (065) Fax: (065)

11 rgra ngelen Kerkstraat Niel Tel.: (03) Fax: (03) mail: Website: rocos International Dokter Van de Perrestraat Geel Tel.: (014) Fax: (014) mail: Website: Productgamma: AD, Communicatie slechtzienden/blinden, Werken schenbach Visueel Centrum Plezantstraat Sint-Niklaas Tel.: (03) Fax: (03) mail: -mail: Website: Productgamma: Communicatie slechtzienden urobraille Belgique 90-92, avenue Dailly 1030 Bruxelles Tel.: (02) Fax: (02) mail: Website: Freedom Scientific Belgium BVBA Steenweg op Gierle 339-b 2300 Turnhout Tel.: (014) Fax: (014) mail: Website: Integra Belgium Naamsesteenweg Heverlee Tel.: (016) Fax: (016) mail: Website: Productgamma: AD, Communicatie slechtzienden/blinden, Mobiliteit, Werken, Wonen 11

12 Interpoint nv Celestijnenlaan Heverlee Tel.: (016) Fax: (016) mail: Website: (brailleprinters) Koba Vision De Oude Hoeven eopoldsburg Tel.: (011) Fax: (011) mail: info@kobavision.be Website: Productgamma: Communicatie slechtzienden Koninklijke Maatschappij voor Blinden en Slechtzienden (KMB) vzw De Koninklijke Maatschappij voor Blinden en Slechtzienden vzw (KMBS) is een diensverlenende organisatie specifiek voor visueel gehandicapte personen sinds Ons uitgangspunt is hulpverlening naar mensenmaat, volgens de individuele noden en behoeften van personen met een visuele handicap en zijn omgeving. Durletstraat Antwerpen 1 Tel.: (03) Fax: (03) mail: directie@kmbsvzw.be Website: Productgamma: AD a umière rue Fabry iège Tél.: (04) Fax: (04) mail: gerard.stubbe@lalumiere.be Website: ow Vision centrum UZ Sint-Rafaël Revalidatiecentrum voor Slechtzienden Kapucijnenvoer euven Tel.: (016) mail: Robby.Winnen@uz.kuleuven.ac.be Website: g/index.cfm?&specialized=a8445f80-21a-11d b0d0341, Mobiliteit 12

13 VI Belgium (ow Vision International) Meylstraat Hove Tel.: (03) Fax: (03) mail: info@lvi.be Website: Productgamma: Communicatie slechtzienden, Werken Optelec NV (Tieman group) Baron Ruzettelaan Brugge Tel.: (050) Fax: (050) mail: info@optelec.be Website: Presoft Bethaniëlei Brasschaat Tel.: (03) Fax: (03) mail: info@presoft.be Sensotec Gistelsesteenweg Varsenare Tel.: (050) Fax: (050) mail: info@sensotec.be Website: Productgamma: AD, Communicatie slechtzienden/blinden, Mobiliteit, Werken, Wonen Van Hopplynus Vision Care Koningsstraat Brussel Tel.: (02) Fax: (02) Website: Productgamma: Communicatie slechtzienden Viakan (signalisatiemiddelen voor blinden en slechtzienden) Kasteelstraat 8b 1650 Beersel Tel.: (02) Fax (02) mail: info@viakan.be Website: Productgamma: Mobiliteit 13