Overzicht. Verhalen vertellen Ontwikkeling vertelvaardigheid. Verhalen in doen-alsof spel

Transcriptie

1 Verhalen in doen-alsof spel: de rol van metacommunicatie Overzicht Theorie o Ontwikkeling verhalen vertellen o (Ontwikkeling) doen-alsof spel o (Ontwikkeling) metacommunicatie Onderzoek: Wat is de rol van metacommunicatie in sociaal doen-alsof spel? Dorian de Haan Bernard van Leer Foundation Verhalen vertellen Ontwikkeling vertelvaardigheid Monoloog of in interactie Genre Nigel (1jaar, 8maanden) heeft in de dierentuin een plastic deksel gevonden en een geit geaaid Nigel: Vader: Nigel: Vader: Nigel: o Scripts o Plot o Persoonlijke verhalen o Verzonnen verhalen Wil deksel eten Wat wilde de deksel eten? Wil deksel eten Wat wilde de deksel eten? Geit... Man zei néé... Wil deksel eten... Man zei néé. Als Nigel naar bed gaat, vertelt hij het verhaal opnieuw, en als zijn vader vraagt waarom de man nee had gezegd, zegt hij, hoofdschuddend: Góéd voor hem (Halliday, 1975, p. 112). Vaardigheid: o kennis van gebeurtenis o macro- en microlinguistische structuren o pragmatische kennis (context) Verhaal in interactie Foto Hanneke Verkleij Verhalen in doen-alsof spel Vygotsky over (doen-alsof) spel Play creates a Zone of proximal development in the child (..) in play it is as though he were a head taller than himself. (1976, p.552).. in play activity (..) action arises from ideas rather than from things. (1976, p. 546) Doen-alsof: situationeel en eerste vorm van abstract denken (De Haan, 2005) Spel roept emotie op, geeft plezier è Basis voor ontwikkeling en leren Kind is actief, is betrokken Verhalen in doen-alsof o stimuleren voorstellingsvermogen en verbeeldingskracht o anker voor betekenisverlening en verbinding met andere kinderen Verhalen in doen-alsof spel: ontwikkeling Monoloog of interactie Genre o script o plot Vaardigheid o kennis van gebeurtenis Van vertrouwd naar fantasie o linguistische structuur Macro: geen overkoepelende structuur Micro: emotiegrammatica : patroon van evocatieve handeling & reactie, zonder uitkomst (Fein, 1989) o pragmatische kennis Imitatie, minimale uitweidingen en maximale ambiguïteit (Fein, 1989) metacommunicatie 1

2 Monoloog: Solitair doen-alsof spel Interactie: Sociaal doen-alsof spel Foto Hanneke Verkleij Sociaal doen-alsof spel Parten (1932), Howes e.a. (1989) spel categorieën: Parallel Eenvoudig sociaal spel Complementair en wederzijds spel Cooperatief sociaal spel Complex sociaal doen-alsof spel: zowel sociaal doen-alsof als metacommunicatie We assume that this play form is more complex than the ones that precede it because of the addition of metacommunication about play (Howes & Matheson,1992,p.964: revised Howes Peer Play Scale) Ontwikkeling metacommunicatie In interactie o complex sociaal doen-alsof ontstaat rond 2 ½ - 3 jaar (Howes & Matheson,1992) o neemt toe met leeftijd (Farver,1992; Howes & Matheson,1992; Sawyer, 2003) Vaardigheid o van impliciet naar expliciet naar impliciet? (Andresen, 2005; Sawyer, 1997, 2003; Whitebread & O Sullivan, 2012) Wat is metacommunicatie in doen-alsof spel? Communicatie over communicatie o Vaststellen van gemeenschappelijke focus, van het spelframe en veranderingen daarin: intersubjectiviteit (Whitebread & O Sullivan, 2012; Whitington & Floyd, 2009) o Coördinatie rollen met speelpartner (benoemen en toedeling) o Planning en voortgang van de handeling door beschrijving van verleden, heden of toekomstige handelingen (Howes & Matheson, 1992, Farver,1992) Continuum van impliciet naar expliciete metacommunicatie (Giffin,1984; Sawyer, 1997, 2003) o Uitspelen ( in-character, within-frame ) versus metataal (out-ofcharacter, out-of-frame, & blended) Twee dimensies Complex doen-alsof spel Verhaal Sociaal Focus op complexiteit communicatie Focus op complexiteit samenspel Geen verschil tussen uitspelen en (meta)communicatie o o Intersubjectiviteit 30% van doenalsof spel uitbreiding ideeën spelpartner (32%) / Voortbouwen op eigen ideeën (13%) (Whitington & Floyd, 2009) Geen details over rol metacommunicatie (Howes & Matheson, 1992) o Geen onderscheid tussen cooperatief en complex (Farver, 1992) 2

3 Wat is de rol van metacommunicatie in sociaal doen-alsof spel? Complexiteit verhaal binnen het frame van doen-alsof Complex samenspel in doen-alsof Methode Deelnemers: kleuters Twee scholen: wit en zwart, groepen 1 en 2 24 children leeftijd: 4;1 6;1 (gemiddeld 5;1) sexe: 12 jongens and 12 meisjes thuistaal: 13 Nederlands, 7 mix van Nederlands en andere taal (talen), 4 andere taal dan Nederlands Complexiteit samenspel met de speelpartner Data verzameling Data analyse Metacommunicatie Metacommunicatie is taal die Taal test TAK actieve/ passieve woordenschat Naturalistische video observaties - 30 minuten vrij spel o de symbolische wereld verwoordt o gaat over (spel)communicatie Taalgebruik getranscribeerd en gecodeerd in Childes Continuum (Giffin, 1984;Sawyer, 1997, 2003) Selectie van fragmenten doen-alsof = Impliciet (vanuit de rol, in-frame ): uitspelen spel waarin een verbeelde werkelijkheid wordt gecreëerd o 22 kinderen spelen doen-alsof o Tijd totaal: 205min.28 sec. (3 uur, 20 min) o 2273 uitingen Help! (zandtafel); Ik wil drie foto s (klant bij de fotograaf) Meer of minder expliciet (out-of-character, out-of-frame, blended): o Beschrijving/ onderhandeling over handelingen, rollen, objecten, tijd, plaats: En dit hier achter was het water; Jennifer, onze baby moet een deken. Mama, we spelen dat ik niet wilde eten. o Claimen van eigen rol of positie: Ik was de dokter o Verklaringen: Want dit is de vloer o Planning, organisatie: En dan moet jij daar gaan zitten. o Evaluatieve opmerkingen: Was het leuk? Betrouwbaarheid.89 (Index of concordance Martin & Bateson, 1993) Complexiteit informatiewaarde verhaalopbouw Geen nieuwe informatie = niveau 1 Enkelvoudig : uiting zonder relevante nieuwe information voor het spel, Uiting inclusief herhaling. Uitbreiding = niveau 2 Uitbreiding: uitbreiding eerdere informatie, bijv. een eigenschap van de eigen rol of die van de ander, object of situatie, motivatie Setting: benoemen van of vragen naar de symbolische aard van de rol, object etcetera Meervoudig, script: zelfde inhoud als vorige uiting maar gericht een ander object, een alternatief Logische volgorde, ontwikkeling verhaal: ontwikkeling van de Niet gerelateerd Ambigu Niet gescoord Gerelateerd aan voorgaande uiting Uitbreiding van eigen uiting ( self ) Niveau 1: direct na bijdrage van speelpartner Niveau 2: binnen de eigen beurt Uitbreiding van uiting van de ander ( ) Niveau 3: Ingaan op uiting van de speelpartner handeling in de tijd of volgende stap in de verhaallijn (Beizer & Howes, 1992) 3

4 Voorbeeld Childes transcriptie Bart and Thijmen spelen bij de zandtafel met poppetjes *BAR: Deze kan alleen zo staan. *BAR: Maar hier niet. %com: Bart heeft de dinosaurus en zet hem voor de tunnel. *BAR: Dat is vervelend voor hem. ( ) *BAR: Die [/] hier ging die altijd deze kant op. *THI: Ja het water xxx. *BAR: Ze houden ook van water. %taa: $MET $OTH $UIT Resulten Hoe vaak gebruiken kinderen metataal? N=22 Tijd: 205min,28 Aantal Metauitingen Metataal 1118 range % van alle doen-alsof uitingen 55.2% SD 23.3 range Gemiddeld per minuut 6,6 SD 4,14 range 0-15,7 Is er een relatie tussen het gebruik van metataal en de complexiteit van samenspel? Complex sociaal doen-alsof spel Niveau informatiewaarde verhaalopbouw Niveau complexiteit samenspel met speelpartner Significante correlations * = p <.05 **=p <.01 Metataal % van alle doen-alsof uitingen Gemiddeld per minuut.507*.543** Metataal maakt het verhaal complexer, maar is niet gerelateerd aan de complexiteit van samenspelen Kwalitatieve analyse Combinaties binnen de uiting Uiting meta % op aantal uiting self1 self2 % op meta meta+ % op meta self1 self2 Meta+ + Complex % Op Meta self1 self , , ,1 26,7 19,2 Twee-dimensioneel concept van metataal Informatie waarde Uitgebreid Bart Helena Relatie Zelf Ander speelpartner Priscilla Leni Enkelvoudig 4

5 Metacommunica+e,Bart, laag,niveausamenspel,4'self', hoog,niveau,opbouw,verhaal,, self&narra)ve& 59%& &narra)ve& 19%& self&simple& 19%& &simple&& 3%& Gericht op zichzelf (SEL, SEF), Uitbreiding verhaal (UIT) Bart and Thijmen spelen bij de zandtafel met poppetjes *BAR: Deze kan alleen zo staan. *BAR: Maar hier niet. %com: Bart heeft de dinosaurus en zet hem voor de tunnel. *BAR: Dat is vervelend voor hem. ( ) *BAR: Die [/] hier ging die altijd deze kant op. *THI: Ja het water xxx. *BAR: Ze houden ook van water. %taa: $MET $OTH $UIT Metacommunica+e Leni laag niveau samenspel self gemiddeld niveau opbouw verhaal Metacommunica+e Helena hoog niveau samenspel ' hoog niveau opbouw verhaal 21 Other narrative Self simple 11% Self simple 43 2 Other simple Other simple 15% 49% Other narrative 34 Self narrative Self narrative 25% Metacommunica+e Priscilla gemiddeld niveau samenspel gemiddeld niveau opbouw verhaal Implicaties voor de praktijk Ondersteunen van doen-alsof spel van kinderen in hun Zone van de naaste ontwikkeling : Uitbreiden van hun repertoire Other narrative Self narrative Wat: o Verhaalopbouw: sociaal doen-alsof spel (verhaal) o Samenspel: verbinding met en ingaan op de ander sociaal doen-alsof spel o Beide: sociaal doen-alsof spel Other simple 26 9 Self simple 5

6 Uitbreiden van hun repertoire Hoe? Out-of-frame uitingen Positie: rol van stagemanager Metataal: expliciete strategieën Within-frame uitingen Positie: rol of speelpartner Metataal: uitspelen impliciete strategieën Toekomstig onderzoek: hoe effectief zijn deze strategieën in het ondersteunen van de complexiteit van verhaalopbouw en samenspel in sociaal doen-alsof spel? Dank voor jullie aandacht Vragen en opmerkingen? Verder lezen: Singer & de Haan, 2013, pp Literatuur Farver, J.M. (1992). Communicating shared meaning in social pretend play. Early Childhood Research Quarterly, 7, J.M. (1992). Communicating shared meaning in social pretend play. Early Childhood Research Quarterly, 7, Fein, G.G. (1989). Mind, Meaning, and Affect: Proposals for a Theory of Pretense, Developmental Review 9(4), Giffin, T. M., Hemphill, L., Camp, L., & Wolf, D. P. (2004). Oral discourse in the preschool years and later literacy development. First Language, 24, Haan, D. de (2005). Social pretend play: potentials and limitations for literacy development. European Early Childhood Education Research Journal, 13(1), Halliday, M.A.K. (1975). Learning how to mean Explorations in the development of language. London: Edward Arnold. Howes, C. & Matheson, C.C. (1992). Sequences in the development of competent play with peers: social and social pretend play. Developmental psychology, 28(5), Sawyer, R.K Pretend Play as improvisation. New York / Londion: Psychology Press. Sawyer, R.K Levels of analysis in pretend play discourse: metacommunication in conversatinal routines. In D. E. Lytle (Ed.), Play and educational theory and practice (pp ). Westport / London: Praeger. Singer, E. & De Haan, D. (2013). Speels, liefdevol en vakkundig. Theorie over ontwikkeling, opvoeding en educatie van jonge kinderen. Amsterdam: SWP. Vygotsky, L. (1976). Play and its role in the mental development of the child. In J. Bruner, A. Jolly, & K. Sylva (Eds.). Play. Its role in development and evolution (pp ). Harmondsworth, Middlesex: Penguin Book. Whitebread, D. & O Sullivan, L.O. (2012).Preschool children s social pretend play: Supporting the development of metacommunication, metacognition and self regulation. International Journal of Play, 1, Whitington, V. & Floyd, I. (2009). Creating intersubjectivity during socio-dramatic play at an Australian kindergarten. Early Child Development and Care, 179(2),