VILLERS-LA-BONNE-EAU. Aan en over de grens met het Groothertogdom

Transcriptie

1 VILLERS-LA-BONNE-EAU Aan en over de grens met het Groothertogdom Tussen Bastenaken (Bastogne) en Martelange snijdt de vierbaanse N4 van noord naar zuid door een prachtige streek met tot 550 m hoge heuvels, dichte bossen, frisse riviertjes en schortgrote dorpen. Vooral ten oosten van de N4, nabij de grens met het Groothertogdom Luxemburg, komt de landschapswandelaar volop aan zijn trekken. Villers-la-Bonne-Eau Dit is een van de beeldige Ardense plaatsnamen: Villers-het-goede-water, en het is bovendien ook nog een pittoresk, gezellig-klein Ardens dorp in het oosten van de provincie Luxemburg, tegen de grens met het Groothertogdom aan, ongeveer 10 km ten zuidoosten van Bastenaken (Bastogne). Veel is er niet te zien: een niet-onaardige parochiekerk (1893) met een witte gevel en een leistenen torenspits, en een aantal boerderijen. Maar het landschap eromheen is zo allerprachtigst dat het bijna onwerkelijk lijkt. Jammer genoeg duiken nu overal bordjes op met bouwgrond te koop : de nieuwbouw knaagt aan bijna alle dorpen en daar zullen we beter: onze kleinkinderen later nog terecht om treuren. AFSTAND Ongeveer 8 km. AARD VAN DE WEG Je volgt, van begin tot einde, geasfalteerde wegen en die doen niets af aan de landschappelijke pracht van dit wandelcircuit. Er valt behoorlijk wat te klimmen en af te dalen, en soms vrij fors. We vrezen dat de steilten al te zwaar uitvallen voor kinderwagens en rolstoelen. BEWEGWIJZERING Heel even krijg je, in het begin van de wandeling, de wit-rode verfstreepjes van het Grote- Routepad Ardennen-Eifel te zien, maar verderop niets meer, behalve in het derde kwart van de wandeling wanneer je, vanaf het dorp Harlange tot aan de Luxemburgs-Belgische grens, de wandeling 1 volgt van een van de befaamde Circuits autopédestres van het Groothertogdom. Die wandelpaden zijn aangegeven met rechthoekjes met erin een driehoekje een punt wijst de te volgen richting aan en met het cijfer van de wandeling, in ons geval dus 1. Helemaal beneden in de vallei van de Ruisseau de Bettelange moet je steil omhoog de liggende blauwe rechthoekjes volgen tot aan het eindpunt. Die blauwe bewegwijzering maakt deel uit van een wandeling Circuit historique, Historisch parcours, betreffende gebeurtenissen in de gedenkwaardige winter van , het alombekende Ardennenoffensief, de laatste militaire stuiptrekking van de Duitsers. PARKEREN Bij de kerk van Villers-la-Bonne-Eau, bijvoorbeeld voor het kerkhof, vind je wel een parkeerplekje. TOPOGRAFISCHE KAART NGI 65/3-4. INFORMATIE Maison du Tourisme du Pays de Bastogne, Place McAuliffe, 6600 Bastogne, tel , fax , info@bastogne-tourisme.be, internet:

2 IN DE OMGEVING BASTOGNE Saint-Pierrekerk (13de-eeuwse toren), musea (geschiedenis, archeologie, religieuze kunst, Ardennenoffensief, gebruik van wol), Memoriaal van de Mardassonheuvel. MARTELANGE Saint-Martinkerk (neogotisch van 1897, met 18de-eeuws koor, eiken 18deeeuws meubilair). Musée de la Haute-Sûre (oude leidelverswoning). Laatste herziening: november 2005

3 DE WANDELING Punt 1 naar 2 (1,5 km) Je begint de wandeling aan de voet van de trappen die naar de deur van de kerk(1) leiden. Je keert ze de rug toe, je gaat enkele meters naar links, tot aan het kruispunt, en daar sla je rechts af en Grand Duché en Lutremange volgen maar al dadelijk kom je terecht bij een volgende wegsplitsing, waar je de wit-rode tekens van het Grote- Routepad volgt, dus linksaf. De geschiedenis blijft zich maar herhalen: iets verderop bereik je alweer een kruispunt, deze keer bij een kapelletje van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes. Het Grote-Routepad gaat hier rechtdoor, maar jij blijft, haaks rechtsaf, de hoofdweg volgen. Hij daalt af langs een paar boerderijen, naar het valleitje van de Ruisseau de Villers-la-Bonne-Eau (als dat al geen goed water zou zijn! Maar ik zou er toch niet van drinken, want het afvalwater van Ardense dorpen wordt nogal eens gewoon ongezuiverd geloosd in beekjes en riviertjes). Voorbij het laatste huis van het dorp en over de genoemde Ruisseau (beek) moet je uiteraard de hoogte in, mee met de naar rechts afbuigende weg. Aan de rechterkant kun je nu algauw het dorp in een enkele blik overzien en via nog wat bochten overschrijd je weldra hoogtelijn 450 m. Het uitzicht over het dorpje (achter je) wordt daarbij steeds schilderachtiger. Bij het hoogste punt aangeland kijk je uit over open land even doorkruist door een, gelukkig, kleine hoogspanningsleiding en passeer je, aan je rechterhand, een herinneringskruis aan de winter (het beruchte Ardennenoffensief, een gruwel voor de bewoners van de streek) en een stenen kruis, vastgeklonken aan een weipaal; de inschriften van dit laatste kruis zijn nagenoeg onleesbaar geworden (of wie beschikt over monnikengeduld om letter voor letter te ontcijferen?) Voor je ligt het boerendorp Lutremange, wat groter dan Villers-la-Bonne-Eau, met in de coulissen achter het dorp een ronde beboste, 500 m hoge heuvel. Met het dorp al in zicht passeer je rechts een kleine, bijna stukgeschoten bunker in een bosje, een Amerikaanse gevechtspost uit , met een infobord (alleen in het Frans) en op de zijkant van de bunker de namen van de gesneuvelden. Daarna loop je Lutremange in. Net voorbij het pand met huisnummer 37 en een kruisbeeld kom je bij een Y-splitsing. Kies daar de linkerweg, dus volg je de pijlen Lutrebois en Bastogne. Je passeert onmiddellijk de eerste linkerweg, vervolgens een school (annex museum Sous la Veye) en een paar honderd meter verderop bereik je, bij alweer een kruis (2), links, een dwarsstraat die je rechts inslaat. Punt 2 naar 3 (1,5 km) Die weg leidt, langs boerderijen, dwars door het dorp Lutremange, een voorbeeld van een boerendorp in de omgeving van Bastenaken: niet echt aantrekkelijk, alles gericht op het dagelijks werk, namelijk de verzorging van het melkvee, en dat is geen geringe taak in een gebied dat niet uitblinkt om zijn vriendelijk klimaat en zijn vruchtbare bodem. Kortom, het leven is hier veelal hard. Je passeert de eerstvolgende rechterweg (naar Villers-la-Bonne-Eau) en je loopt dus rechtdoor de richting van het Grand Duché (Groothertogdom) uit. Langs nieuwbouw daal je het dorp uit en blijf je trouw de asfaltweg volgen. Via enkele bochten steek je een beekje over en vervolgens loop je langs bos. De weg die je volgt, is verkeersluw, maar veiligheidshalve loop je toch links. Je moet hier alweer wat klimmen, maar niet al te steil. Blijf rechtdoor de asfaltweg volgen en trek je niets aan van zijwegen.

4 Bij het eerstvolgende pand moet je rechts afslaan, richting Harlange uit (zie de pijl) en dus alweer aan de klim. Weldra kun je rechts achter je nog eens Lutremange te zien krijgen, terwijl het dorp Watrange (Groothertogdom) links in het vizier komt. Bij het hoogste punt van de weg pakweg 480 m boven de zeespiegel passeer je een hoeve, precies op de grens België-Groothertogdom Luxemburg. Iets verderop staat trouwens de gietijzeren grenspaal 200 (3) uit 1843, plus een bord Luxembourg. De grenspaal heeft uiteraard nu nog slechts een folkloristisch-historische betekenis. Punt 3 naar 4 (1,2 km) Voor je ontvouwt zich een grandioos panorama. Je daalt nu af naar Harlange (verderop langs een kruis, rechts), volop genietend van de vergezichten om je heen. Je blijft rechtdoor de asfaltweg volgen, langs het plaatsnaambord van Harlange, en daarna de Rue Banny tot bij een voorrangsweg. Sla deze rechts in. Hij leidt dalend naar de Place Saint-Hubert, bij de kerk (4) van het nette dorp. Punt 4 naar 5 (2,1 km) Aan de zijgevel van de kerk, onder een groot calvariekruis, ontdek je een aantal oude, bezienswaardige grafstenen. Net voor de kerk bevindt zich het hotel-restaurant Wathgen en je moet het straatje, rechts ervan, ingaan. Aan de muur zie je het eerste wegwijzertje van de wandeling nr. 1 (vergezeld van een pijltje met een 2). Iets verderop bereik je een Y-splitsing en je kiest daar de linkerweg, langs het pand met huisnummer 4. Je volgt nu, gewoon rechtdoor, de Rue Bettange. Bij de eerstvolgende Y-splitsing kies je de rechter-, tevens de hoogste weg (wegwijzertje nr. 1). Voorbij de laatste huizen van Harlange maar de nieuwbouw rukt almaar verder op moet je vrij fors aan de klim door glooiende weilanden. Nog volop klimmend passeer je een kruisbeeld en een rustbank en een weg rechts, maar ook hier blijf je koppig rechtdoor lopen, langs het bord met de doorgestreepte plaatsnaam Harlange en langs bermen waar in de late lente heel wat soorten wilde bloemen bloeien. Nagenoeg bij het hoogste punt van de weg aangekomen word je, voor zoveel stijgwerk, beloond met een prachtig panorama. Niet veel verderop krijg je rechts voor je de witte kerktoren van Villers-la-Bonne-Eau te zien en daarna ook een deel van het dorpje. Je kunt nu zelf vaststellen hoe het zich genesteld heeft in een plooi van het land. Dalend tot bijna het diepste punt van het land passeer je een naaldbos en iets verder de beschadigde grenspaal 193. Daar loop je letterlijk op de grens tussen twee landen: links het Groothertogdom Luxemburg, rechts België, en je blijft wandeling 1 rechtdoor volgen, fors dalend naar het allerdiepste van het dalletje van de Ruisseau de Bettlange (met wandelboom Betlange inderdaad met één t). Links staat een kapelletje (5) met een gebeeldhouwde steen (1813) met de kroning van Maria. Punt 5 naar 1 (1,7 km) Dadelijk voorbij dat bedehuisje buigt de wandeling 1 links af en gaat dus de grens niet over. In de weide, iets voorbij het kapelletje, ontdek je grenspaal 192 met links ervan twee stenen exemplaren. Rechts van het kapelletje bevinden zich een bron en een gedenksteen ter ere van J.B. Fallize ( ), de eerste bisschop van Noorwegen. Je steekt de Ruisseau de Bettlange over, je passeert een picknicktafel (met handen en voeten aanbevolen absoluut stille picknick) maar onmiddellijk erna moet je de eerste rechterweg inslaan. Hij stijgt meteen adembenemend steil het bos in en komt uit tussen weiden en akkerland. Op die plek wacht je een allround panorama.

5 Ten slotte daalt de weg af naar een bos en daar moet je, bij een laatste Y-vormige splitsing (met rechts een ijzeren kruisbeeld) rechtdoor wandelen, geleid door liggende blauwe rechthoekjes. Langs een kapelletje en een fraai infobord Circuit historique (Geschiedkundige omloop) bereik je opnieuw het kerkje van Villers-la-Bonne-Eau (1), waar de wandeling eindigt.

6 m 2 Lutremange Villers-la- Bonne-Eau Au Poteau de Livarchamps Bettlange 5 A l Espérance 3 G R O O T - H E R T O G D O M L U X E M B U R G 4 Harlange 1 Ruisseau de Lutremange Ruisseau de Bettelange 250 m Font Ruisseau de Villers-la-Bonne-Eau Ruisseau de la Gotte WEGDEK HOOGTE 0% onverhard 400 tot 460 m SITUERING Sambre Dinant Marche-en-Famenne Meuse Ourthe E25 E411 Villers-la-Ł bonne-eau AARLEN G R O O T - H E R T O G D O M L U X E M B U R G F R A N K R I J K 8 k m AFSTAND REFERENTIEPUNTEN vertrek 1 1,5 km 2 Kerk van Villers-la-Bonne-Eau Kruis 3 km 3 Grenspaal ,2 km 4 Kerk van Harlange 6,3 km 5 Kapel O.-l.-Vrouw 0 bron bron 1250 brons