Herstel van verslaving? Conceptualisering door individuen in herstel

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Herstel van verslaving? Conceptualisering door individuen in herstel"

Monique Meijer
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Herstel van verslaving? Conceptualisering door individuen in herstel Vlaamse hersteldagen 2015, Doctoranda: Anne Dekkers Doctoraat: Wegen naar herstel van verslaving: de rol van individueel en sociaal recovery kapitaal Promotor: Prof. Dr. Wouter Vanderplasschen Vakgroep Orthopedagogiek Universiteit Gent

2015 Doctoranda: Anne Dekkers Doctoraat: Wegen naar herstel van verslaving: de

2 Herstel actueel binnen de verslavingszorg? Visienota: Naar een geïntegreerde en herstelgerichte zorg voor mensen met een verslavingsprobleem We proberen te bouwen op mensen hun ervaringen en op de ervaringen van mensen uit hun omgeving om beleid mee vorm te geven (presentatie Van Deurzen, 30 oktober 2015)

een verslavingsprobleem We proberen te bouwen op mensen hun ervaringen en op

3 Verslaving Volgens UN World Drug Report (2015) 1/10 gebruikers = problematische gebruiker 27 miljoen problematische gebruikers wereldwijd

4 Veranderende visie op behandeling van verslaving Van een dominant klinische benadering: Acute conditie Relatief kortdurende, intensieve en symptoomgerichte behandeling Abstinentie als einddoel van genezing (Laudet & White, 2010) Maar wat met: Drop-out en herval? (Havassy, Wasserman & Hall, 1993; Laudet, 2008) Persoonlijke ervaringen en verschillende levensdomeinen? Genezing ~ proces? Naar een ruimere benadering: Focus op genezen verschuift naar stabiliseren en controleren Problemen binnen verschillende levensgebieden inclusief herval Aandacht voor chroniciteit en langdurige ondersteuningsnoden (Hser & Anglin, 2010; McLellan, 2002; Van den Brink, 2005; White, 2004; White, 2007b)

(Havassy, Wasserman & Hall, 1993; Laudet, 2008) Persoonlijke ervaringen en verschillende levensdomeinen? Genezing ~ proces?

5 Herstel van verslaving Van een benadering met veelal klinische definities met focus op middelengebruik en abstinentie (McIntosh & McKeganey, 2000; Maddux & Desmond,1986; Cisler, Kowalchuk, Saunders, Zweben, Trinh, 2005; Burman, 1997; Flynn et al., 2003; Granfield & Cloud, 2001; Scott et al., 2005) Naar een ruimere benadering: Herstel als dynamisch gegeven met episodes van minder / geen gebruik en herval in actief gebruik (chroniciteit) (Dennis, Scott, Funk, & Foss, 2005; Van den Brink, 2005) Proces veeleer dan een moment (Best, 2012; Best et al., 2010; De Maeyer et al., 2011, Laudet, 2008; 2011; Schalock, 2005; Van Gennep, 2007) Herstel abstinentie (Laudet, 2008; Fiorentine & Hillhouse, 2001) Langdurig proces waarbij individuen door problemen binnen verschillende levensdomeinen aan te pakken werken richting een menswaardig, betekenisvol en kwaliteitsvol leven waarbij verbondenheid, hoop, identiteit, betekenisgeving en empowerment een rol spelen (Leamy, Bird, Le Boutillier, Williams & Slade, 2011)

, 2005) Naar een ruimere benadering: Herstel als dynamisch gegeven met episodes van minder / geen gebruik en herval in actief gebruik (chroniciteit) (Dennis, Scott, Funk, & Foss, 2005; Van den Brink,

6 Herstel van verslaving: verschillende vormen 1. Klinisch herstel: focus op genezing, symptomatologie, hervalpreventie, risicomanagement, bereiken van een abstinente levensstijl 2. Functioneel herstel: uitvoeren van dagdagelijkse activiteiten en herstel van functioneren op bio-psycho-sociaal vlak 3. Maatschappelijk herstel: focus op de sociale positie, heersende stigma s en het verbeteren van de rechten en de stem van personen in herstel 4. Persoonlijk herstel: focus op doorleefde ervaringen, individueel gedefinieerde en ervaringsgerichte karakter van herstel (Slade, 2010; White, 2007b, Van der Stel, 2012; Hser & Anglin, 2010; McLellan, 2002; Van den Brink, 2005; White, 2007b) Persoonlijk herstel lijkt de motor te zijn van de verschillende vormen van herstel (GGZ Nederland, 2013; Van der Stel, 2012).

Maatschappelijk herstel: focus op de sociale positie, heersende stigma s en het verbeteren van de rechten en de stem van personen in herstel 4.

7 Herstelkapitaal Verschillende vormen van herstelkapitaal: (Best e.a., 2010; Laudet & White, 2008; Best & Laudet, 2010; White, 2008) Individueel herstelkapitaal Sociaal herstelkapitaal Gemeenschaps herstelkapitaal Mate waarin iemand een beroep kan doen op herstelkapitaal blijkt een belangrijke voorspeller van langdurig herstel (Best et al., 2010)

2008; Best & Laudet, 2010; White, 2008) Individueel herstelkapitaal Sociaal

8 Persoonlijke perspectieven op herstel Om inzicht te krijgen in belangrijke elementen van herstel vanuit focus op persoonlijk herstel is het nodig om oa personen in herstel te betrekken: Zij die weg van herstel bewandelen kunnen diepgaande inzichten bieden over dit proces experts die tevens beïnvloed worden door geldende visie (Slade, 2010; Laudet & White, 2010; White, 2007; Jauffret-Roustide, 2009) Stem geven aan / forum bieden - ondersteunend voor personen in herstel (Laudet, Becker, & White, 2009)

bieden over dit proces experts die tevens beïnvloed worden door geldende visie (Slade, 2010; Laudet & White, 2010; White,

9 Onderzoeksvraag 1) Hoe wordt herstel geconceptualiseerd vanuit verschillende perspectieven en hoe verhouden deze zich tot elkaar? a) Op welke wijze wordt addiction recovery in de internationale literatuur geconceptualiseerd, incl. onderscheid tussen clinical en personal recovery? b) Hoe wordt herstel gedefinieerd door direct betrokkenen (personen in herstel, sociaal netwerk en hulpverleners) en wat zijn hierbij essentiële voorwaarden? 2) Welke elementen en factoren zijn van essentieel belang voor de initiatie en het behoud van herstel? 3) Welke hulpverlenings- en ondersteuningsnoden hebben individuen die herstellen?

b) Hoe wordt herstel gedefinieerd door direct betrokkenen (personen in herstel, sociaal netwerk en hulpverleners) en wat zijn hierbij essentiële

10 Focusgroepen omtrent conceptualisering herstel van verslaving door individuen in herstel Dataverzameling Drie focusgroepen met personen in herstel: o Meerderjarig o Individuen die zelf aangeven dat zij in herstel zijn en wel van het product waarvan de respondent vindt dat dit het probleemmiddel betreft Voorjaar 2015: o 1 focusgroep Halfweghuis De Kiem (n=5) o 1 focusgroep TG De Kiem (n=8) o 1 focusgroep sociale werkplaats de Sleutel (n=4) Draaiboek met open vraag Wat betekent herstel voor jou? Brainstorm input voor discussie

respondent vindt dat dit het probleemmiddel betreft Voorjaar 2015: o 1 focusgroep Halfweghuis De Kiem (n=5) o 1 focusgroep TG De

11 Focusgroepen omtrent conceptualisering herstel van verslaving door individuen in herstel Dataverwerking en analyse: work in progress! Letterlijke transcribering van de opgenomen focusgroepen Start thematische analyse met behulp van Nvivo (Braun & Clarke, 2006) Kenmerken respondenten Focusgroep 1 Focusgroep 2 Focusgroep 3 HWH De kiem (n=5) TG De Kiem (n=8) Soc WP De Sleutel (n=4) 4 mannen 1 vrouw 7 mannen 1 vrouw 4 mannen jaar jaar jaar

Letterlijke transcribering van de opgenomen focusgroepen Start thematische analyse met behulp van Nvivo (Braun &

12 Focusgroepen omtrent conceptualisering herstel van verslaving door individuen in herstel Preliminaire bevindingen (work in progress!): Herstel als individueel proces met overkoepelende thema s o Niveau / diepte thema s verschillend naargelang herstelstatus Stoppen met gebruik als belangrijke stap maar niet voldoende o Illegale middelen o Alcohol Om leren gaan met emoties en gevoelens o Leren (her)kennen o Leren hanteren o Leren communiceren

): Herstel als individueel proces met overkoepelende thema s o Niveau / diepte thema s verschillend naargelang

13 Focusgroepen omtrent conceptualisering herstel van verslaving door individuen in herstel Contacten herstellen / aangaan o Familiaal en ruimer sociaal netwerk o Essentieel maar lastig Contact aangaan? Setting? Geschiedenis blootleggen? Zinvolle dagbesteding o (Actieve zoektocht naar) job / vrijwilligerswerk o Iets voor anderen betekenen, verveling voorkomen, talent

lastig Contact aangaan? Setting? Geschiedenis blootleggen?

14 Focusgroepen omtrent conceptualisering herstel van verslaving door individuen in herstel Een proces dat tijd vraagt ~ tijd in problematiek Veranderingsproces o Van verslaafde naar ex-verslaafde (naar zichzelf ) Hulpverlening als ondersteunende factor o Mits wil om te veranderen o Gevaar veilige cocon?

Veranderingsproces o Van verslaafde naar ex-verslaafde (naar zichzelf )

15 Focusgroepen omtrent conceptualisering herstel van verslaving door individuen in herstel Samengevat: Thema s die wisselen in diepte doorheen proces Zowel individueel als sociaal & gemeenschapsherstelkapitaal van belang Verschillende vormen van herstel spelen en rol Enkele bedenkingen: Input setting-afhankelijk? Initiatie ~ behoud herstel?

als sociaal & gemeenschapsherstelkapitaal van belang Verschillende vormen van

16 Bedankt voor uw aandacht! Anne Dekkers Universiteit Gent Vakgroep Orthopedagogiek Henri Dunantlaan Gent Anne.dekkers@ugent.be

Vergelijkbare documenten

Leven in Herstel : onderzoek naar de hersteltrajecten van mensen met een drugsverslaving

Leven in Herstel : onderzoek naar de hersteltrajecten van mensen met een drugsverslaving LORE BELLAERT (DOCTORANDA) H O O F D P R O M O T O R : P R O F. D R. W O U T E R V A N D E R P L A S S C H E N V