Arbeidsmarktadvies 2005 Bouwradius en SBW

Transcriptie

1 Arbeidsmarktadvies 2005 Bouwradius en SBW 29 september 2004

2 Inhoudsopgave 1. Samenvatting en conclusies Inleiding Arbeidsmarktperspectieven van kwalificaties Inleiding De vraag De bouwproductie De vraag naar werknemers in de b&u De vraag naar werknemers in de gww-sector Het aanbod Demografische ontwikkelingen Het aanbod van schoolverlaters... 6 Het aantal schoolverlaters... 6 De ontwikkeling van het aantal deelnemers Overige ontwikkelingen... 7 Werkloosheid... 7 Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid... 8 De jaarlijkse uitstroom van werknemers De ontwikkeling van het aantal werknemers... 9 De ontwikkeling van het aantal werknemers Bepaling van de instroombehoefte Instroombehoefte in de opleidingen De instroombehoeftes voor niveau 1 opleidingen Bouwradius SBW De instroombehoefte voor niveau Bouwradius Bol-2 kwalificaties bouwkunde SBW De instroombehoefte voor niveau Bouwradius SBW De instroombehoefte voor niveau Bouwradius Bbl-4 kwalificaties Bol-4 kwalificaties SBW Bol-4 kwalificaties Beschikbaarheid bpv-plaatsen Perspectief beschikbaarheid bpv-plaatsen

3 1. Samenvatting en conclusies De bouwsector is een branche die als geen ander meedeint met conjuncturele schommelingen. Ook in 2005 lijkt er nog geen sprake te zijn van een sterk herstel van de bouwproductie, welke wordt verwacht in de loop van Voor 2004 is bij het maken van een inschatting van de behoefte aan nieuwe instroom in de bouwsector een minder positieve aanname op zijn plaats. Ondanks de verminderde behoefte aan nieuwe instroom blijft centraal staan dat de gekwalificeerde instroom verhoogd zal moeten worden, mede vanwege de behoefte van de sector aan goed opgeleid personeel. Opleiden blijft vooruitzien en opleiders moeten zich niet laten leiden door de waan van de dag. Continuïteit in het aanbod van vakkrachten is in het belang van de sector. Daarom is ervoor gekozen om de instroombehoefte in de beroepsopleidingen in de bouw- en infrasector grotendeels aan te laten sluiten bij die van voorgaande jaren. De inschatting blijft, ondanks de economische teruggang, dat er de komende jaren een grotere behoefte zal ontstaan naar kaderpersoneel. In dit rapport is in de diverse tabellen gekozen voor een indeling naar CWI-district en RPA-gebied, dat in Colo-verband voor alle Kenniscentra is vastgesteld. Het CWI staat voor Centrum voor Werk en Inkomen. Deze organisatie is sinds 2001 actief als publieke arbeidsvoorziening. RPA s zijn Regionale Platforms Arbeidsmarktbeleid en zijn overlegfora voor regionale werknemers, werkgevers en gemeenten. Binnen de RPA s worden arbeidsmarktaangelegenheden afgestemd. In de gebruikte tabellen staan verschillende instroombehoeftes opgesomd, zo veel mogelijk uitgesplitst naar CWI-district en RPA-gebied, deels naar rocgebied en steeds met een onderscheid tussen de bouw- en de infra-opleidingen. De instroombehoefte per opleiding die in dit rapport wordt gehanteerd is de gewenste instroom. Die instroom kan (en zal bij veel opleidingen) afwijken van de te realiseren instroom. De instroombehoeften zijn het resultaat van een combinatie van factoren: de behoefte aan gekwalificeerde arbeid het aanbod van jongeren uit het vooronderwijs de geschatte ruimte aan bpv-plaatsen ervaringsgegevens over de afgelopen jaren de fluctuatie in het arbeidsbestand. 2

4 2. Inleiding In dit rapport geven Bouwradius en SBW de instroombehoefte weer van de verschillende beroepsopleidingen in de bouw- en de infrasector in het kalenderjaar De instroombehoefte is gebaseerd op een aantal factoren: de behoefte aan gekwalificeerde arbeid het aanbod van jongeren in het vooronderwijs de geschatte hoeveelheid beschikbare bpv-plaatsen ervaringsgegevens over de afgelopen jaren de fluctuatie in het arbeidsbestand. Bij het vaststellen van de behoeftecijfers voor de diverse opleidingen in de bouw- en de infrasector speelt de stand van de economie een grote rol. De afgelopen jaren hebben in het teken gestaan van een verder teruglopende bouwproductie, mede veroorzaakt door afnemende aanbestedingen. In 2004 lijkt de bouwproductie zich te stabiliseren, maar de bouw blijft onderhevig aan conjunctuurwisselingen. Deze conjunctuurwisselingen zijn van grote invloed op de beschikbaarheid van arbeidsplaatsen en beïnvloeden eveneens de vraag naar (gekwalificeerde) instroom vanuit de beroepsopleidingen. In dit rapport proberen we aan te geven wat de behoefte in de markt is voor de gekwalificeerde instroom. De gekwalificeerde instroom is een deel van de totale instroom, macro gezien circa 30%. Ook voor dit rapport geldt dat het bepalen van de exacte vraag uit het bedrijfsleven bij benadering plaatsvindt, mede gelet op de beschikbaarheid van arbeidsplaatsen bij de bouwbedrijven. Het precies bepalen van de behoefte kent een aantal problemen, welke ook voor dit rapport gelden. Ten eerste is daar het ontbreken van een deugdelijk instrument om verantwoord uitspraak te kunnen doen over de behoefte vanuit het bedrijfsleven naar gekwalificeerde instroom. Bovendien blijft er een duidelijk onderscheid bestaan tussen bol en bbldeelnemers. In een voorgaand rapport hebben we vastgesteld dat de route voor bbl-deelnemers naar de arbeidsmarkt korter is dan die voor bol-deelnemers, aangezien voor bbl-deelnemers werk en opleiding aan elkaar gekoppeld zijn en zij als zodanig in het bedrijfsleven een arbeidsplaats innemen. Voor bol-deelnemers geldt dat zij een opleiding volgen die grotendeels op het roc plaatsvindt. Zij zullen pas na het voltooien van hun opleiding een plek op de arbeidsmarkt proberen te verwerven. Ook in dit rapport worden tabellen gepubliceerd die zowel voor bbl-deelnemers als voor bol-deelnemers zijn opgesteld, wetende dat deze groepen op een verschillende momenten de arbeidsmarkt betreden. Voor het bepalen van het aantal bpvplaatsen is dit onderscheid van minder belang, immers de maximale bpv-ruimte bij de bol en de minimale bij de bbl ontlopen elkaar niet veel. Bij het vervaardigen van dit rapport zijn een aantal bronnen gebruikt die in twee soorten onder te verdelen zijn. Er is gebruikt gemaakt van een aantal interne bronnen van Bouwradius en SBW die voornamelijk inzicht geven in het aantal deelnemers dat per kwalificatie, per kalenderjaar is ingestroomd. Ook is gebruik gemaakt van een aantal externe bronnen als Cfi en EIB. Het Cfi houdt voor het Ministerie van OC&W het aantal deelnemers bij voor de diverse onderwijsinstellingen, zo ook voor roc s die een bouwkunde- of gww-afdeling hebben. Het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid (EIB) publiceert diverse rapportages over trendmatige ontwikkelingen op de bouwarbeidsmarkt. Het eerste deel van hoofdstuk 3 geeft een samenvatting van enkele EIB-bevindingen. In het tweede deel van hoofdstuk 3 wordt de instroombehoefte beschreven voor de verschillende opleidingen. Hierbij is rekening gehouden met een duidelijk regionale indeling. In hoofdstuk 4 wordt aandacht besteed aan het in kaart brengen van het aantal beschikbare bpv-plaatsen. In hoofdstuk 5 wordt het perspectief op het aantal beschikbare bpv-plaatsen weergegeven. Met deze rapportage trachten Bouwradius en SBW een zo goed mogelijk beeld te geven van de benodigde instroom in de verschillende opleidingen. Het doel van de rapportage is het geschikt maken van de arbeidsmarktinformatie voor meerdere doelgroepen, zoals kandidaat-deelnemers en hun ouders, vmboscholen, hbo-instellingen, bedrijven en samenwerkingsverbanden in de bouw- en infrasector, en allerlei regionale overlegplatforms en partnerships die actief zijn op het grensvlak van opleiding en arbeidsmarkt. Om een goed beeld te kunnen geven van het arbeidsmarktperspectief van beroepen en opleidingen (wat daarvoor nodig is), zal dan ook in 2005 gewerkt worden aan het optimaliseren van een instrument om meer verantwoorde behoeftecijfers uit de markt te genereren. 3

5 3. Arbeidsmarktperspectieven van kwalificaties 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden een aantal onderwerpen besproken die een beeld geven van een aantal ontwikkelingen in de b&u en de gww. Zo wordt de vraagzijde van de arbeidsmarkt besproken aan de hand van de ontwikkeling van de bouwproductie. Daarnaast wordt specifiek de ontwikkeling van de behoefte aan werknemers in de b&u en de gww belicht. In hoofdstuk 3.3. gaan we in op de aanbodzijde van de arbeidsmarkt, de demografische ontwikkelingen, het aanbod van schoolverlaters en een aantal overige aanbod bepalende ontwikkelingen. In hoofdstuk 3.4 bespreken we de ontwikkeling van het aantal werknemers in de b&u en gww. 3.2 De vraag De bouwproductie Voor het jaar 2003 was een verdere daling 1 van de bouwproductie te zien. Op alle fronten bleef de bouwproductie achter met uitzondering van het onderhoud van gebouwen. Met name in de nieuwbouw van kantoren nam de bouwproductie af met 11,3%. Over de volle breedte daalde de productie met 3,3% tot 48.3 miljard euro. De prognoses die het EIB heeft gemaakt voor 2004 laten een verdere daling zien van de bouwproductie, echter de daling vlakt af. Herstel is te zien in de woningbouw, waarin een groei wordt verwacht van 4,0%. De dalende bouwproductie heeft een stijging van het aantal faillissementen tot gevolg. Volgens gegevens van het CBS lag het aantal faillissementen in de bouw in de laatste drie kwartalen van % hoger dan in dezelfde periode in Hieruit blijkt dat ondanks berichten van een aantrekkende arbeidsmarkt de bouw in 2003 nog te maken had met een grote uitstoot van personeel. Voor de jaren 2005 en 2006 raamt het EIB een stijging van de bouwproductie met respectievelijk 1,5% en 2,4 %. Zowel de bouw- als de gww-productie laat herstel zien. De totale bouwproductie zal in 2006 stijgen tot 49.9 miljard euro. Hierbij dient wel het volgende voorbehoud te worden gemaakt; de prognoses zoals ze door het EIB worden geraamd gaan uit van een trendmatige ontwikkeling, zonder grote onzekerheden mee te nemen, die van invloed kunnen zijn op de nationale economie. De bouwsector wordt sinds jaar en dag beheerst door conjuncturele schommelingen, welke mede worden beïnvloed door (politieke) ontwikkelingen op wereldniveau De vraag naar werknemers in de b&u De vraag naar werknemers is onlosmakelijk verbonden met de groei van de economie en in het bijzonder met een toenemende bouwproductie. De afgelopen jaren hebben in het teken gestaan van een dalend aantal werknemers. In 2003 daalde de werkgelegenheid onder bouw- en installatiebedrijven met 3,8% een daling die al was ingezet in Voor de periode tot 2009 raamt het EIB een stijging van werkgelegenheid met gemiddeld 1,1%. In de stijging van de werkgelegenheid worden twee belangrijke factoren meegerekend, namelijk de uitbreidingsvraag, die in het verlengde ligt van een toenemende bouwproductie en de vervangingsvraag die in de bouwsector rond de 11,5% ligt. Als tweede ontwikkeling in de bouwsector is de toenemende specialisatie te noemen die in belangrijke mate de behoefte aan specifiek opgeleid personeel bepaalt. In de jaren 70 van de vorige eeuw bestond de bouwsector voor 38% uit gespecialiseerde bedrijven, maar in 2000 was dit opgelopen naar 55%. Deze sterk veranderde vraag leidt tot aangepaste instroombehoeften in de bouwsector. De derde ontwikkeling is de vergrijzing van het personeelsbestand, waarop we terug komen bij de beschrijving van enkele demografische ontwikkelingen. Als vierde ontwikkeling is een sterke vraag naar kaderpersoneel, mede veroorzaakt door een steeds verder toenemende complexiteit van het bouwproces, de aanbesteding-, bestek- en uitvoeringfase. Daarnaast hebben bouwbedrijven steeds meer interesse in onder meer planontwikkeling. In tabel 1 is deze toenemende vraag naar kaderpersoneel (in de vorm van uitvoerders) beschreven en gespecificeerd naar landsdeel. 1 Bron: EIB, mei

6 Tabel 1: Prognose van de trendmatige werkgelegenheidsontwikkeling van een aantal relevante beroepsgroepen in de b&u in de periode timmerlieden metselaars betonwerkers/ uitvoerders b en u totaal ijzervlechters % 1 % 1 % 1 % 1 % 1 Noord 1,0-1,3-1,8 4,1 1,3 Oost 1,7 0,2-1,1 4,6 1,9 West 1,0-0,6-0,6 3,6 1,5 Zuid 0,4-0,1-1,1 2,8 0,8 Totaal 1,0-0,2-1,1 3,7 1,4 1 Gemiddelde procentuele mutatie per jaar in de periode Bron: EIB/SFB De vraag naar werknemers in de gww-sector Het EIB prognosticeert voor de gww-sector in de periode een dalende werkgelegenheid met 0,4%. Gemiddeld gaat het EIB uit van een kleine toenemende vraag naar wegenbouwers met 0,2%. De vraag naar uitvoerders zal in deze periode toenemen met 1,3%. In tabel 2 is de prognose van het EIB beschreven voor een aantal relevante beroepsgroepen gespecificeerd naar landsdeel. Tabel 2: Prognose van de trendmatige werkgelegenheidsontwikkeling van een aantal relevante beroepsgroepen in de gww in de periode wegenbouwers straatmakers kabelleggers machinisten/ monteurs 2) uitvoerders gww totaal % 1 % 1 % 1 % 1 % 1 % 1 noord -0,2-1,7-4,7 0,9 0,1-0,9 oost -1,8-1,6-4,3 1,3 1,7-0,3 west 0,9-1,9-3,6 1,3 1,4-0,2 zuid 1,2-1,6-3,3 1,1 1,4-0,4 Totaal 0,2-1,7-3,9 1,2 1,3-0,4 1 Gemiddelde procentuele mutatie per jaar in de periode Bron: EIB/SFB. 2 Machinisten mobiele kranen, torenkranen, machinisten overig en monteurs zijn samengenomen Bron: EIB/SFB. 3.3 Het aanbod Het aanbod van werknemers is afhankelijk van diverse factoren, zoals: de demografische ontwikkeling het aanbod van schoolverlaters de stand van de werkloosheid de jaarlijkse uitval van werknemers. De bovenstaande factoren spelen een belangrijke rol wanneer het gaat om het bepalen van de vraag in de bedrijfstak en kunnen worden gebruikt ter analyse van het totale aanbod voor de bedrijfstak. In deze paragraaf wordt een aantal ontwikkelingen belicht die op basis van de jongste arbeidsmarktinformatie tot stand zijn gekomen Demografische ontwikkelingen Uit CBS gegevens 2 blijkt dat de beroepsbevolking vergrijst. In de periode 1990 tot en met 2002 is het aandeel werkenden onder de leeftijdscategorieën tot 39 jaar met 5,1% gedaald, terwijl het aandeel werkenden in de leeftijdscategorieën vanaf 40 jaar juist met 5,2% is gestegen. Er is dus sprake van een toenemende vergrijzing in de beroepsbevolking. Hoe verhoudt deze toename zich tot een aantal beroepsgroepen in de bouw? In tabel 3 wordt een overzicht gegeven van de toenemende groei van het aantal werknemers in de leeftijdscategorie boven de 45 jaar. Voor de leeftijdcatagorie jonger dan 25 jaar geldt voor alle beroepen gestaag terugloopt, behalve voor timmerlieden en metselaars. Voor deze beroepen geldt eveneens een daling, maar blijft het aandeel werknemers in deze leeftijdscategorie gemiddeld 21%. Naarmate de beroepsbevolking in de bouw verder vergrijst zullen extra maatregelen nodig zijn om deze groep voor de sector te behouden. 2 Bron: EIB, de bouwarbeidsmarkt in de periode (tabel 5.4) 5

7 Tabel 3:Ontgroening en vergrijzing van het arbeidsbestand in enkele beroepen (in procenten van het bestand) straatmakers machinisten timmerlieden metselaars jaar <25 >45 <25 >45 <25 >45 <25 > Raming Bron: EIB Het aantal nieuwe toetreders in de jongste leeftijdscategorieën is de afgelopen jaren niet toegenomen. Volgens het EIB 3 heeft dit te maken met een afname van het aantal jongere schoolverlaters, terwijl de leeftijdsgroep tussen de jaar is toegenomen. De groep jongeren die toetreedt uit deze leeftijdsgroep tot de bouwsector heeft over het algemeen een mbo-opleiding afgerond. Van de schoolverlaters in jongere leeftijdscategorieën heeft het merendeel een vmbo-diploma behaald Het aanbod van schoolverlaters Traditioneel is het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs een belangrijke leverancier van nieuwe toetreders in de bouw. Van de vmbo schoolverlaters richting de bouwtechniek, die beschikbaar kwamen voor de arbeidsmarkt, ging in 2000/2001 ongeveer 62% een opleiding volgen binnen de bouw. Een klein deel van deze groep ging direct aan het werk, dit was zo n 6%. Tien jaar geleden was het aantal werkenden in de b&u met alleen lager onderwijs zo n 25%. De afgelopen jaren hebben we dit aandeel weer zien toenemen van ongeveer 19% naar 23%. Sinds de jaren 80 van de vorige eeuw is het aantal werknemers in de bouw dat alleen lager onderwijs heeft genoten verminderd van ongeveer 30% naar 23% in Deze daling is ten gunste gekomen van werknemers die een vmboopleiding hebben gevolgd zonder affiniteit met de bouw. Dit aandeel is sinds 1985 gestegen van 15% naar 24% in In tabel 4 wordt een overzicht gegeven van de ontwikkeling van het aantal werkenden in de b&u en de gww sector. Bovendien is ook de totale ontwikkeling voor b&u en gww beschreven. In de gww sector is het aandeel werknemers dat alleen lager onderwijs heeft gevolgd beduidend hoger dan in de bouw. In 2001 tot en met 2003 is dit aandeel gemiddeld 37%. In 2003 heeft 16% van het bestand een vmbo-bouwgerichte opleiding gevolgd en 41% een vmbo opleiding zonder affiniteit met de bouwsector. De scholingsgraad blijft in de opvolgende jaren achter in de gww-sector. Dit verklaart het belang dat de gwwsector hecht aan het scholen en opleiden van werkenden. Dit principe leidt er toe dat de scholingsgraad op basis van de laatstgenoten dagopleiding een ander beeld laat zien. Tabel 4: de werkenden per sector en laatst genoten dagonderwijs b&u gww totaal gww/b&u alleen lo vmbo-bouwgericht vmbo-overig mbo of hoger Totaal Bron: EIB Het aantal schoolverlaters Voor de bouw zijn de opleidingsrichtingen die specifiek voor de b&u en de gww opleiden van groot belang. Niet alleen rekruteert de sector uit het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs, maar ook uit het middelbaar beroepsonderwijs. Uit cijfers van het Cfi 4 blijkt dat het aandeel jongeren in een v(m)bo bouwopleiding terugloopt van leerlingen in 2000 naar leerlingen in Het verminderd aantal jongeren in een v(m)bo bouwopleiding is van invloed op het aantal schoolverlaters die beschikbaar komen voor de bouw arbeidsmarkt of het vervolgonderwijs. 3 Bron: EIB, de bouwarbeidsmarkt in de periode (figuur 5.1) 4 Bron: Cfi, 26 februari

8 De ontwikkeling van het aantal deelnemers In de tabel 5 wordt een overzicht gegeven van de ontwikkeling van het aantal deelnemers in de niveau-1, niveau-2, niveau-3 en niveau-4 kwalificaties van Bouwradius, hierbij is duidelijk het teruglopend aantal deelnemers te onderscheiden. Voor het aantal deelnemers van Bouwradius is een standcijfer opgenomen, dat het aantal deelnemers weergeeft die actueel geregistreerd staan ultimo 31 december, met als meetmoment 1 april van het volgend jaar. Voor het aantal deelnemers bij de SBW is ook een daling van het aantal deelnemers zichtbaar. Het aantal deelnemers in 2003 met 5,1% is gedaald tot 2562 ten opzichte van het voorgaande jaar. Uit de eerste, maar nog voorlopige cijfers van het Cfi blijkt dat het aantal deelnemers op middenkaderniveau zich stabiliseert. Het aantal deelnemers in de regio s Noord-Oost, Zuid en West worden in tabel 6 opgesomd. Tabel 5: totaal aantal deelnemers in de bbl-opleidingen van Bouwradius en SBW , naar niveau Bouwradius SBW* Jaar Vst bbl-1 bol-1 bbl-2 bbl-3 bbl-4 Totaal bbl-1,2 en Bron: Bouwradius (jaarverslag 2003) SBW (jaarverslag 2003) * Exclusief leerlingen vallend onder het Soma College Tabel 6: aantal deelnemers in de bol-4 kwalificaties van Bouwadius en SBW naar regio in 2003/2004 Regio Bouwradius* SBW* Noord-Oost West Zuid Totaal Bron: Cfi, peildata 18 mei 2004 * Voorlopig cijfer Overige ontwikkelingen Werkloosheid Uit onderzoek van het EIB 5 in 2003 bleek dat 5% van de toetreders tot de bouw afkomstig was uit het werklozenbestand. Dit percentage ligt aanzienlijk lager dan in 1999 toen nog ongeveer 20% van de toetreders bestond uit werklozen. De bouwsector heeft de afgelopen jaren te maken gehad met een lagere werkgelegenheid, waardoor de toetreding vanuit de werkloosheid minder groot is geweest. De economische situatie van de afgelopen jaren heeft echter voor een sterke stijging gezorgd van het aantal WW-aanvragen. Volgens ramingen van het CPB en de macro-economische verkenningen uit 2003, werd een stijging van het aantal WW uitkeringen verwacht van 18% ten opzichte van Uit cijfers van het EIB blijkt dat ook de bouw te maken krijgt met een sterke toename van de werkloosheid. In tabel 7 blijkt dat in juni 2003 het werkloosheidpercentage gemiddeld 4,9% bedroeg onder werknemers vallend onder de cao voor het bouwbedrijf. De werkloosheid onder deze werknemers was in de provincie Groningen het hoogst, gevolgd door Drenthe en Friesland. Het aanbod van werklozen zal het komend jaar waarschijnlijk nog verder toenemen, ondanks de voorspellingen dat de bouwproductie weer zal opleven in Indien de bouwproductie toeneemt zal de vraag naar arbeidskrachten pas na verloop van tijd weer gaan toenemen. 5 Bron: EIB, de bouwarbeidsmarkt in de periode

9 Tabel 7: werkloosheidspercentage van werknemers vallend onder de cao bouwbedrijf (per ultimo) Juni 99 juni 00 juni 01 juni 02 juni 03 Groningen 4,7 2,6 2,6 * 11,5 Friesland 2,8 2,0 2,0 * 7,3 Drenthe 2,9 2,4 1,8 * 8,4 Overijssel 1,8 1,3 1,3 * 3,6 Gelderland 1,5 1,2 1,2 * 2,9 Utrecht 0,9 1,0 1,2 * 2,2 Noord-Holland 0,9 1,0 1,0 * 2,2 Zuid-Holland 1,9 1,8 1,7 * 2,4 Zeeland 1,5 1,3 1,1 * 2,7 Noord-Brabant 2,1 2,1 2,1 * 4,3 Limburg 2,4 2,0 2,2 * 6,7 Nederland 1,9 1,6 1,6 2,1 3,9 Gemiddeld bouw 2,1 1,7 1,7-4,9 Bron: EIB/SFB * Geen gegevens beschikbaar Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid Het ziekteverzuim is in de bouwnijverheid gedaald van 6% in 2002 tot 5,6% in Het EIB 6 stelt vast dat hier twee redenen voor zijn. Ten eerste is het zo dat door economische recessie met een verhoogde kans op werkloosheid het ziekteverzuim altijd lager ligt dan in tijden van hoogconjunctuur. Ook de wet Verbetering Poortwachter heeft een belangrijke rol gespeeld bij het terugdringen van het ziekteverzuim. De wet bevordert een vroege terugkeer in het arbeidsproces. Naast het ziekteverzuim en de vroege terugkeer in het arbeidsproces kent de bouw ook arbeidsongeschiktheid. Voornamelijk zijn voor de bouwsector de groep licht-gehandicapten (gedeeltelijk arbeidsgeschikten), met een arbeidsongeschiktheidpercentage tussen de 15-35% aantrekkelijk. Uit het arbeidsbestand van het EIB blijkt dat de totale groep onder de bouw-cao in 2000 ruim werknemers bedraagt, die indien zij niet werkzaam zijn in de bouw, voor terugstroom in aanmerking komen. De jaarlijkse uitstroom van werknemers De bouw kent jaarlijks een hoge uitstroom van werknemers. Dit aantal is de afgelopen jaren licht gestegen en schommelt de afgelopen jaren rond 11,5% van het totale arbeidsbestand. Oorzaken van deze uitstroom zijn onder andere werkloosheid, arbeidsongeschiktheid, pensionering, vut, overlijden en de overstap naar een andere bedrijfstak. In tabel 8 staat het aantal werknemers per provincie dat in een bepaald jaar uit de bouw is uitgetreden en vervolgens een jaar lang niet meer in de bouw heeft gewerkt. Bovendien is de procentuele mutatie weergegeven van het totaal aantal uittreders ten opzichte van het arbeidsbestand. Het aantal uittreders fluctueert nogal per provincie en per jaar. De algemene trend van de laatste jaren lijkt echter een opwaartse te zijn, waarschijnlijk door de invloed van de vergrijzing van het arbeidsbestand. Ook al wordt de komende jaren geen grote groei van de werkgelegenheid verwacht, alleen al ter vervanging van het uitgestroomde personeel zijn flinke inspanningen nodig. 6 Bron: EIB, Het ziekteverzuim in de bouwnijverheid in

10 Tabel 8: de ontwikkeling van het aantal uittreders per woonprovincie, 1997/2002 volgens het dienst verbandenbestand 2002 raming Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Nederland Arbeidsbestand % mutatie Nederland / Arbeidsbestand 8,4% 9,6% 9,8% 10,7% 12,0% 11,8% 1 Raming 3.4 De ontwikkeling van het aantal werknemers In de ontwikkeling van het aantal werknemers in de b&u en de gww zal er voor 2004 volgens de ramingen van het EIB een daling plaatsvinden, met 2,1%. Deze raming sluit aan bij de prognose van het EIB met betrekking tot een verder dalende bouwproductie in 2004 met 0,5% en de veel sterkere daling van de bouwproductie de afgelopen jaren. De ontwikkeling van het aantal werknemers loopt parallel aan een veranderende arbeidsmarkt. Zo kunnen we op basis van de ontwikkeling van het aantal werknemers vaststellen dat er in veel b&u en gww beroepen geen spectaculaire mutaties in het totale bestand te verwachten zijn. Onder druk van de dalende bouwproductie in de volle breedte van b&u en de gww, daalt het aantal werkenden. Een positieve uitzondering in de b&u is een geraamde toename van het aantal uitvoerders en administratief personeel. Ook deze ontwikkeling is te verklaren aan de hand van de toenemende vraag vanuit de arbeidsmarkt. Wat betreft de gww zijn de ontwikkelingen in de kaderberoepen minder duidelijk. Het EIB raamt voor de komende jaren juist een dalende vraag naar uitvoerders. Een mogelijke verklaring hiervoor is het uitblijven van een opleving van de bouwproductie in de gww, dat blijkt uit prognoses van het EIB 7. In tabel 9 wordt een overzicht gegeven van de ontwikkeling van het aantal werknemers in de b&u en de gww. In het werknemersbestand is niet de ontwikkeling van het aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp) opgenomen. 7 Bron: EIB, mei

11 Tabel 9 Het aantal werknemers per beroep in de b&u en de gww, in 2002, 2003, 2004 en 2005 Bron: EIB 1 Realisatie 2 Raming B&U timmerlieden metselaars voegers tegelzetters betonwerkers Ijzervlechters dakdekkers uitvoerders gww-beroepen overig administratief totaal b&u GWW wegenbouwers straatmakers kabelleggers machinisten monteurs uitvoerders grondwerkers/ spoorleggers overig gww benu-beroepen administratief totaal gww Totaal b&u en gww % mutatie - -3,4% -2,1% 0,7% De ontwikkeling van het aantal werknemers In het kader van een accurate raming van de benodigde instroom maken we gebruik van de prognoses van het EIB omtrent de ontwikkelingen van de werkgelegenheid. In deze raamt het EIB een dalende werkgelegenheid van 2,1% in 2004 ten opzichte van het voorgaande jaar. Ondanks de daling van de werkgelegenheid op korte termijn wijst de trend op een positieve ontwikkeling van de werkgelegenheid het komende jaar. De instroombehoefte uit het macrodoelmatigheidsdvies 2004 was gebaseerd op de gerealiseerde instroom van de afgelopen zeven jaren. Vanaf halverwege 2001 hebben we echter te maken gekregen met een lange periode van laagconjunctuur, waardoor de vraag naar arbeid minder groot was. Bepaling van de instroombehoefte 2005 De arbeidsmarktontwikkelingen in 2004 zijn van invloed op het bepalen van de instroombehoefte voor In 2004 hebben we een daling van het arbeidsbestand waargenomen van 2,1% ten opzichte van Deze fluctuatie laten we meewegen in het bepalen van de instroombehoefte voor de verschillende uitvoerende beroepen in de bouw en infrasector. Voor de kaderfuncties in de bouw is er echter geen sprake van een daling, maar van een gelijkblijvend aantal werknemers. Daarom ramen we voor de bbl-4 en bol-4 opleidingen in de bouw een gelijkblijvende instroombehoefte. Voor de kaderfuncties in de infrasector zal het aantal werknemers met 1,2% dalen. Gelet op deze daling passen we de instroombehoefte naar beneden bij met 1,2%. Voor zowel de uitvoerende beroepen als de kaderberoepen is als uitgangspunt gekozen om de daling in het arbeidsbestand te koppelen aan de instroombehoefte 8 voor Bron: beleidsplan 2004 van Bouwradius. 10

12 3.5 Instroombehoefte in de opleidingen De instroombehoefte in de kwalificatietrajecten wordt, net als in de voorgaande jaren, door twee ontwikkelingen bepaald: de werkgelegenheidsontwikkeling en de gewenste mate van geschoolde instroom in het arbeidsbestand. Op de middellange termijn worden in de bouwsector weliswaar geen grote schommelingen verwacht in de werkgelegenheidsontwikkeling, wel is het aandeel ongeschoolden in de instroom nog te hoog. De instroombehoeften die op de volgende pagina s worden uitgewerkt, zijn dan ook het resultaat van verwachtingen omtrent de arbeidsmarkt-, economische en demografische ontwikkelingen die in hoofdstuk 3.1 t/m 3.3 zijn beschreven, afgezet tegen de beschikbaarheid van bpv-plaatsen. Op dit laatste komen we in hoofdstuk 4 in algemene zin nog terug. Vanwege het feit dat er in 2004 een duidelijke afname is te ontdekken in het personeelsbestand, is er voor gekozen om deze factor te gebruiken bij het vaststellen van de instroombehoefte in Daarmee kiezen we voor een realistische inschatting van de instroombehoefte, terwijl ze toch prikkelend genoeg blijft 9. In het licht van het bepalen van de instroombehoefte hebben we ook de gerealiseerde instroom voor 2003 en 2002 aan de tabellen toegevoegd. Uit het klanttevredenheidsonderzoek dat in 2002 is uitgevoerd naar eerdere macrodoelmatigheidsadviezen is gebleken dat de lezers ervan ook grafische voorstellingen op prijs stellen, omdat die een betere en sneller blik geven in trendmatige ontwikkelingen. Daarom zijn de cijfermatige tabellen ook in grafische diagrammen omgezet. In overzicht 1, op de volgende pagina, wordt per opleiding de behoefte en realisatie weergegeven van de verschillende bbl-opleidingen in de bouw. Voor verschillende opleidingen is duidelijk te zien dat de instroombehoefte boven de realisatie ligt. In het overzicht is de instroombehoefte voor 2005 reeds opgenomen. In overzicht 2 is een opsomming gemaakt van de samengevatte instroombehoefte per opleiding in de bouw (figuur 1) en infra (figuur 3). Vooruitlopend op toekomstige ontwikkelingen hebben we de instroombehoefte voor de verschillende niveaus in de bouw getotaliseerd. Deze totalen zijn opgenomen in figuur 2. 9 Een uitzondering geldt wat dat betreft voor de bol-4 opleidingen in de bouwsector (zie tabellen 20 en 21), waar de behoefte aan nieuwe instroom groter is dan op grond van de realiteit haalbaar mag worden geacht. 11

13 Overzicht 1: De realisatie en instroombehoefte in de bbl-opleidingen bouw VST Bol/Bbl Grafiek 1 Doelstelling Instroom* Doelstelling Instroom* Bbl 2 Grafiek 2 Doelstelling Instroom* Doelstelling Instroom* Bbl 3 Grafiek 3 Doelstelling Instroom* Doelstelling Instroom* Bbl 4 Grafiek 4 Doelstelling Instroom* Doelstelling Instroom* Bronnen: jaarverslag 2000/2001/2002 beleidsplan Bouwradius 2004 MIS Bouwradius 15 juni 2004 * Instroom ultimo 31 december 12

14 Overzicht 2: samengevatte instroombehoefte Figuur 1: instroombehoefte 2005 in de bbl en bol kwalificatie bouw Instroombehoefte 2005 bbl en bol kwalificaties bouw VST/BPA BBL 2 BOL 2 BBL 3 BBL 4 BOL 4 Instroombehoefte 2005 Realisatie 2003 Noot: voor de bol-4 opleiding zijn geen accurate instroomgegevens beschikbaar, hierdoor is de realisatie voor 2003 niet weergegeven. Figuur 2: instroombehoefte Instroombehoefte 2005 per 2005 niveau per niveau in de bouw Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 Instroombehoefte Realisatie 2003 Noot: voor de bol-4 opleiding zijn geen accurate instroomgegevens beschikbaar, hierdoor is in de realisatie voor 2003 alleen het aantal bbl-4 deelnemers weergegeven. Figuur 3: instroombehoefte 2005 in de bbl en bol kwalificatie gww Instroombehoefte 2005 voor bbl en bol kwalificaties infratechniek BBL 1 BBL 2 BBL 3 BOL 4 Instroombehoefte 2005 Realisatie 2003 Noot: voor de bol-4 opleiding zijn geen accurate instroomgegevens beschikbaar, hierdoor is de realisatie voor 2003 niet weergegeven. 13

15 De instroombehoeftes voor niveau 1 opleidingen Bouwradius Vanaf augustus 2000 staat de kwalificatie bouwplaatsassistent (BPA) in de kwalificatiestructuur en wordt deze als eenjarige opleiding op roc s, samenwerkingsverbanden en leerbedrijven aangeboden, zowel in een bbl- als in een bol-variant. De kwalificatie kent voorlopig twee profielen, namelijk timmeren en metselen. Naast de BPA-opleiding blijven ook voorschakeltrajecten bestaan van maximaal drie maanden (voor schoolverlaters met onvoldoende vooropleiding) en van maximaal zes maanden voor langdurig werklozen. Het verschil tussen voorschakeling en de kwalificatie bouwplaatsassistent is dat de eerste leidt tot een bedrijfstakcertificaat, gericht op doorstroom naar niveau 2, terwijl de laatste een kwalificatie oplevert en dus eindonderwijs kan zijn. In de periode was het doel om zo n 190 deelnemers in het voorschakeltraject en zo n 1067 deelnemers op te leiden in de bouwplaatsassistentenopleiding. Gezien de cijfers over 2003 blijkt een realisatie van 921 tot stand gebracht. In het kader van een herleving van het voorschakeltraject in de periode , wordt een hoger aandeel voorschakelaars verwacht ten opzichte van de totale instroom. Bij de berekening van de instroombehoefte in het voorschakeltraject en de bouwplaatsassistentenopleiding is het streven van Bouwradius de scholingsgraad onder de bouwwerknemers te vergroten. De bbl-1 en bol-1 trajecten bieden voldoende mogelijkheden voor ongeschoolde bouwwerknemers om een traject te volgen dat leidt tot gekwalificeerde instroom in de bouw. In tabel 10 is de instroombehoefte weergegeven voor zowel het voorschakeltraject als de bouwplaatsassistentenopleiding. Bovendien is ook de realisatie van beide opleidingen getotaliseerd voor de kalenderjaren 2002 en SBW Binnen de opleidingsstructuur van de SBW is in het schooljaar 2002/2003 een bbl-1 traject gestart, waarbij werkenden in de sector of daar buiten beter kunnen worden voorbereid voor een baan op de bouwplaats. Gelet op het feit dat de scholingsgraag onder werknemers in de gww lager ligt dan in de bouw (rond de 30%), lijkt er behoefte te zijn aan een opleiding die aansluit op bbl-trajecten die opleiden voor een gekwalificeerd beroep. Mede gelet op de lagere conjunctuur en de daling in het arbeidsbestand, ramen we een instroombehoefte die dicht in de buurt ligt van de realisatie in De gerealiseerde instroom van 61 kandidaten kan te wijten zijn aan een mindere conjunctuur. In tabel 11 is de instroom weergegeven in de bblkwalificaties voor de niveau-1 opleidingen, infra. 14

16 Tabel 10: instroombehoefte 2005 voor de VST- en BPA-opleidingen bouw (bbl en bol) Instroombehoefte 2005 CWI District RPA Platform VST BPA Totaal Realisatie 2003 Realisatie 2002 Noord Noord Groningen Noord Oost Groningen Noord Centraal Groningen Noord Friesland Noord Zuid Drenthe Totaal CWI N Oost IJssel Vecht Oost Twente Oost Noordwest Veluwe Oost Stedendriehoek Oost Valleiregio Oost Arnhem Oost Achterhoek Oost Nijmegen Oost Rivierenland Totaal CWI O Midden-West Flevoland Midden-West Gooi & Vechtstreek Midden-West Eemland Midden-West West Utrecht Midden-West Rijnstreek Midden-West Haaglanden Totaal CWI M-W Noord-West Noord-Holland Noord Noord-West Noord-Holland Zuid Totaal CWI N-W Zuid-West Rijnmond Zuid-West Zeeland Zuid-West West-Brabant Totaal CWI Z-W Zuid-Oost Midden-Brabant Zuid-Oost Noordoost Brabant Zuid-Oost Zuidoost Brabant Zuid-Oost Noord Limburg Zuid-Oost Weert Zuid-Oost Roermond Zuid-Oost Westelijke Mijnstreek Zuid-Oost Parkstad Limburg Zuid-Oost Maastricht Mergelland Totaal CWI Z-O Totaal Bron: ISBO, Bouwradius, 15 juni 2004 Noot: - De Instroombehoefte 2005 is gebaseerd op de instroombehoefte voor 2004 verrekend met de daling van het arbeidsbestand in de bouw - De instroombehoefte gaat uit van de instroom in het 1 e leerjaar van de opleiding 15

17 Tabel 11: instroombehoefte 2005 in de bbl-kwalificaties voor de niveau-1 opleidingen, infra CWI District RPA Platform Instroom behoefte 2005 Realisatie 2003 Realisatie 2002 Noord Noord Groningen Noord Oost Groningen Noord Centraal Groningen Noord Friesland Noord Zuid Drenthe Tot. CWI N Oost IJssel Vecht Oost Twente Oost Noordwest Veluwe Oost Stedendriehoek Oost Valleiregio Oost Arnhem Oost Achterhoek Oost Nijmegen Oost Rivierenland Tot CWI O Midden-West Flevoland Midden-West Gooi & Vechtstreek Midden-West Eemland Midden-West West Utrecht Midden-West Rijnstreek Midden-West Haaglanden Tot. CWI M-W Noord-West Noord-Holland Noord Noord-West Noord-Holland Zuid Tot. CWI N-W Zuid-West Rijnmond Zuid-West Zeeland Zuid-West West-Brabant Total CWI Z-W Zuid-Oost Midden-Brabant Zuid-Oost Noordoost Brabant Zuid-Oost Zuidoost Brabant Zuid-Oost Noord Limburg Zuid-Oost Weert Zuid-Oost Roermond Zuid-Oost Westelijke Mijnstreek Zuid-Oost Parkstad Limburg Zuid-Oost Maastricht Mergelland Tot. CWI Z-O Totaal Bron: SBW, juni 2004 Noot: - De Instroombehoefte 2005 is gebaseerd op de instroombehoefte voor 2004 verrekend met de daling van het arbeidsbestand in de bouw - De instroombehoefte gaat uit van de instroom in het 1 e leerjaar van de opleiding 16

18 De instroombehoefte voor niveau 2 Bouwradius In de bouw worden op dit moment 13 verschillende bbl-2 kwalificaties onderscheiden: timmeren metselen dakdekken natuursteenbewerken tegelzetten steigerbouw ovenbouwmetselen voegen vakkracht houtskeletbouw betonmodelmaken betontimmeren betonstaalverwerken betonreparatie Uit de instroombehoefte, zoals die is beschreven in tabel 12, blijkt dat de meeste deelnemers kiezen voor een timmer- of metselopleiding op bbl-2 niveau. In het kader van het vergroten van het inzicht in de opleidingen van de Gespecialiseerde Aannemerij (GA) is er voor gekozen meer kwalificaties op te nemen. Daarnaast blijkt de instroom op bbl-2 niveau verder onder druk te staan, aangezien de realisatie met 11% teruggelopen is in 2003 ten opzichte van De bouwsector zal zich in de komende periode inzetten om de instroom te vergroten. In de gekozen onderzoekssystematiek blijft de instroombehoefte van de kleinere gespecialiseerde beroepen achter bij de vraag op de arbeidsmarkt. Al enige jaren neemt de vraag naar medewerkers die zich gespecialiseerd hebben toe, er zijn indicaties dat deze vraag zich zal doorzetten. Bol-2 kwalificaties bouwkunde Voor de bol-2 kwalificaties in de bouw prognosticeren we, gebaseerd op de realisatie van de afgelopen jaren een behoefte van 417 deelnemers. In tabel 13 staat de instroombehoefte 2005 voor de bol-2 opleidingen bouw beschreven. SBW In tabel 13 is de instroombehoefte af te lezen voor de bbl-2 kwalificaties voor de infra-sector. Ook hier geldt dat er twee dominante richtingen zijn, te weten: stratenmakers en riolerings- & wegenwerkers. De overige kwalificaties zijn beschreven om een beter beeld te krijgen van de benodigde instroom voor de overige beroepen in de gww. De realisatie blijkt de voorafgaande jaren met ruim 100 deelnemers te zijn gedaald. Ter opvang van de uitstroom uit de sector en ter bevordering van de gekwalificeerde instroom in de sector, gaan we ervan uit dat de instroom voor deelnemers moet zijn. De infrasector heeft in de komende jaren meer dan de bouwsector te lijden onder de mindere conjunctuur. Ook voor gww-sector geldt dat er een duidelijke behoefte blijft bestaan aan goed opgeleid personeel. Bij de instroombehoefte voor het jaar 2004 gaan we uit van de realisatie van het jaar 2002, maar verdisconteren we de daling van het arbeidsbestand. 17

19 Tabel 12: Instroombehoefte 2005 voor de bbl-2 opleidingen bouw CWI District RPA Platform Timmeren Metselen Instroombehoefte 2005 Voegen/ Tegelzetten Dakdekken Betonstaal verwerken/ IJzervlechten Overig Totaal Realisatie 2003 Realisatie 2002 Noord Noord Groningen Noord Oost Groningen Noord Centraal Groningen Noord Friesland Noord Zuid Drenthe Tot. CWI N Oost IJssel Vecht Oost Twente Oost Noordwest Veluwe Oost Stedendriehoek Oost Valleiregio Oost Arnhem Oost Achterhoek Oost Nijmegen Oost Rivierenland Tot CWI O Midden-West Flevoland Midden-West Gooi & Vechtstreek Midden-West Eemland Midden-West West Utrecht Midden-West Rijnstreek Midden-West Haaglanden Tot. CWI M-W Noord-West Noord-Holland Noord Noord-West Noord-Holland Zuid Tot. CWI N-W Zuid-West Rijnmond Zuid-West Zeeland Zuid-West West-Brabant Total CWI Z-W Zuid-Oost Midden-Brabant Zuid-Oost Noordoost Brabant Zuid-Oost Zuidoost Brabant Zuid-Oost Noord Limburg Zuid-Oost Weert Zuid-Oost Roermond Zuid-Oost Westelijke Mijnstreek Zuid-Oost Parkstad Limburg Zuid-Oost Maastricht Mergelland Tot. CWI Z-O Totaal Bron: ISBO, Bouwradius, juni 2004 Noot: - De Instroombehoefte 2005 is gebaseerd op de instroombehoefte voor 2004 verrekend met de daling van het arbeidsbestand in de bouw - De instroombehoefte gaat uit van de instroom in het 1 e leerjaar van de opleiding 18

20 Tabel 13: instroombehoefte 2005 voor de bol-2 opleidingen bouw ROC Totaal van twee Totaal van twee Totaal van twee Totaal van twee Instroom behoefte Instroom behoefte 1e leerjaren leerjaren leerjaren leerjaren 1e leerjaar leerjaar 2000/ / / /2004 1) 2003/2004 2) 2004/2005 3) Regio Noord-Oost 1 Alfa College Deltion College Drenthe College Friese Poort Friesland College Graafschap college Noorderpoort college Onderwijsgroep A Rijn IJssel College ROC Aventus ROC Flevoland* ROC Landstede* ROC Oost Nederland ROC Twente Plus* Totaal: Regio West 15 Albeda College Da Vinci College Dudok College Hoornbeeck College Horizon College ID College* Mondriaan OG Nova College Regio College Zaanstreek-Waterland ROC van Amsterdam* ROC Amerlanden ROC ASA ROC Leiden ROC Utrecht Zadkine Totaal: Regio Zuid 30 Koning Willem1 College Leeuwenborgh Opleidingen ROC Brabantgroep ROC Nijmegen e.o ROC Eindhoven ROC Arcus College ROC West Brabant Baronie College* ROC Ter AA ROC Rivor* ROC Zeeland ROC Westerschelde* ROC Midden Brabant* Gilde Opleidingen Totaal: Totaal: Bron: Cfi, peildatum 18 mei ) Voorlopig aantal ingeschreven deelnemers. 2) Instroombehoefte 2003/2004 3) Instroombehoefte 2004/2005 * Bol 2 wordt door het ROC niet uitgevoerd of het aantal bol 2 leerlingen is onbekend. Noot: - In de leerjaren 2000/2001 en 2001/2002 zijn bol-1 en bol-2 gecombineerd, waarbij bol-2 oververtegenwoordigd was. Dit leidt tot een vertekend beeld in de deelnemersaantallen. - In de vijfde kolom en zesde kolom is de behoefte aangegeven van het aantal deelnemers op basis van het uitgangspunt dat in het 1 e leerjaar 55% van het aantal deelnemers moet instromen ten opzichte van het totaal aantal deelnemers die op 1 oktober 2002 en 2003 geregistreerd stonden in de bol-2. 19

21 Tabel 14: instroombehoefte 2005 voor de bbl-2 opleidingen infra CWI District RPA Platform Straatmaker Riolering /wegenwerker Instroombehoefte 2005 Beton timmerman Buizenlegger Kabelwerker Waterbouwer Totaal Realisatie 2003 Realisatie 2002 Noord Noord Groningen Noord Oost Groningen Noord Centraal Groningen Noord Friesland Noord Zuid Drenthe Tot. CWI N Oost IJssel Vecht Oost Twente Oost Noordwest Veluwe Oost Stedendriehoek Oost Valleiregio Oost Arnhem Oost Achterhoek Oost Nijmegen Oost Rivierenland Tot CWI O Midden-West Flevoland Midden-West Gooi & Vechtstreek Midden-West Eemland Midden-West West Utrecht Midden-West Rijnstreek Midden-West Haaglanden Tot. CWI M-W Noord-West Noord-Holland Noord Noord-West Noord-Holland Zuid Tot. CWI N-W Zuid-West Rijnmond Zuid-West Zeeland Zuid-West West-Brabant Total CWI Z-W Zuid-Oost Midden-Brabant Zuid-Oost Noordoost Brabant Zuid-Oost Zuidoost Brabant Zuid-Oost Noord Limburg Zuid-Oost Weert Zuid-Oost Roermond Zuid-Oost Westelijke Mijnstreek Zuid-Oost Parkstad Limburg Maastricht 4 Zuid-Oost Mergelland Tot. CWI Z-O Totaal Bron: SBW, juni 2004 Noot: - De instroombehoefte 2005 is gebaseerd op de instroombehoefte voor 2004 verrekend met de daling van het arbeidsbestand in de bouw - De instroombehoefte gaat uit van de instroom in het 1 e leerjaar van de opleiding 20

22 De instroombehoefte voor niveau 3 Bouwradius In de bbl-3 opleidingen die Bouwradius aanbiedt hebben we voor drie kwalificaties de instroombehoefte becijferd. Dit geldt voor de grootste groepen namelijk: timmeren en metselen. Ook hebben we de restauratie opgenomen in de totale instroombehoefte voor De bbl-3 trajecten zijn hoofdzakelijk trajecten die worden uitgevoerd nadat de deelnemers een bbl-2 traject hebben uitgevoerd. Uit de gegevens voor de gerealiseerde instroom blijkt dat al enige jaren de realisatie achterblijft. De behoefte aan hoger opgeleid personeel blijft echter gehandhaafd, daarom is er voor gekozen de instroom in de bbl-3 opleiding te handhaven op Tabel 15 geeft een overzicht van de benodigde instroom en de realisatie de afgelopen jaren. SBW De instroombehoefte voor de bbl-3 opleidingen van de SBW staan weergegeven in tabel 16. Hierbij is de inzet om de instroombehoefte zoals deze is weergegeven haalbaar. 21