Te veel van het goede

Transcriptie

1 Te veel van het goede Onderzoek en advies over religie en samenleving Beperkingen en mogelijkheden van het parttime predikantschap

2 Inhoud KASKI Achtergrond onderzoek Parttimers Deelnemende kerken Opzet onderzoek Literatuur Groepsinterview Enquête Uitkomsten onderzoek.

3 KASKI Onderzoek en advies over religie en samenleving Zelfstandig bureau, samenwerkingsverband met Radboud Universiteit

4 KASKI Onderzoek en advies voor opdrachtgevers PKN (o.a. vrijwilligersonderzoek) Bisdommen (o.a. evaluatie diocesaan beleid) Christelijke Gereformeerde Kerken (toetreders) Ministerie van Justitie (gevangenispastoraat) NCRV (Schepper & Co) Gemeentes en Parochies (o.a. Arnhem Noord) BNP en H.O.C. Ruimzicht.

5 Achtergrond onderzoek Onderzoek naar parttimers Werktijden zijn beter kwantificeerbaar Er is weinig over bekend Vermoedelijk groeiende groep.

6 Deelnemende kerken Bond van Vrije Evangelische Gemeenten Remonstrantse Broederschap Doopsgezinde Sociëteit Evangelisch-Lutherse Kerk Gereformeerde Kerken in Nederland Nederlandse Hervormde Kerk.

7 Opzet onderzoek Verkenning van de thematiek Literatuurstudie (deskresearch) Groepsinterview Enquête Uitkomsten met name uit enquête.

8 Globale indeling Wie en waarom Beleid en afspraken Tijdsbesteding Aanstelling Feitelijk verschil Maatregelen Werkdruk Arbeidssatisfactie Ambt persoon beroep

9 Globale indeling Wie en waarom Beleid en afspraken Tijdsbesteding Aanstelling Feitelijk verschil Maatregelen Werkdruk Arbeidssatisfactie Ambt persoon beroep

10 Parttimers in de kerken Kerk Doopsgezind Remonstrants VEG Luthers Gereformeerd Hervormd Aantal pred Perc. Parttime 44% 72% 70-40% 68% 30% 21%

11 Parttimers in PKN percentage fulltime percentage parttime totaal aantal predikante n hervormd 79% 21% 1432 gereformeerd 70% 30% 871 luthers 32% 68% 37

12 Parttimers binnen PKN Gemiddelde aanstelling 60% Meer mannen zijn predikant Onder parttimers evenveel mannen als vrouwen Daarmee zijn vrouwen naar verhouding vaker parttimer Parttimers vaak jonger.

13 Aantal predikanten binnen NHK totaal parttime

14 Geslacht en burgerlijke staat Evenveel mannen als vrouwen Meeste parttimers wonen samen (al dan niet gehuwd) 63% heeft kinderen Kwart woont samen zonder kinderen Een op de tien is alleengaand.

15 Leeftijd 35% 23% 29 en jonger jaar jaar 50 jaar en ouder 41%

16 Motieven voor parttime Zorg en verantwoordelijkheid voor gezin 49 Mijn partner heeft een baan 31 Leven is meer dan werken 31 Ik heb nu meer vrije tijd 27 Ik kan nu vrijwilligerswerk doen buiten de kerk. 6

17 Aspecten van beloning Zelf tijd indelen 85 Ambtswoning 34 Voor 37% niet van toepassing: Geen ambtswoning? Hoogte traktement 23 Onkostenvergoeding. 18

18 Globale indeling Wie en waarom Beleid en afspraken Tijdsbesteding Aanstelling Feitelijk verschil Maatregelen Werkdruk Arbeidssatisfactie Ambt persoon beroep

19 Omvang aanstelling Gemiddelde omvang: 61% Minimum 20% Maximum 92% Gemiddelde feitelijke werkweek 32 uur.

20 Overschrijding Overschrijding waarvan? 40 urige werkweek 46 urige werkweek Overschrijding bij 40 urige werkweek Gemiddeld 7 uur en 3 kwartier Overschrijding bij 46 urige werkweek Gemiddeld 4 uur.

21 Overschrijding 46 uur 40 uur 14% 5% 20% 0% 9% 3% 2% 24% 26% 26% 35% 36%

22 Overschrijding Totale overschrijding (minus onderuren ) Bij 46 urige werkweek 2505 uur 55 fulltime predikanten Bij 40 urige werkweek 4795 uur 120 fulltime predikanten Compromis overuren voor 46; omrekening naar fulltimers met 40-urige werkweek.

23 Overschrijding Geen verband met omvang aanstelling Dus níet: kleinere aanstellingen maken meer uren Geen verband met aantal beklede predikantsplaatsen Dus niet: starters maken meer overuren Geen verband met parttime ervaring van gemeente Dus niet: meer overuren bij gemeentes die voor het eerst met parttimers te maken hebben.

24 Consequenties van overschrijding Eredienst wordt door 81% van de predikanten als belangrijkste taak genoemd Pastoraat wordt door 54% als belangrijkste taak genoemd Bij inkorten van werkweek wordt het vaakst bezuinigd op: Pastoraat (65%) Studie (48%) Eredienst (22%) Vrije tijd moet beschermd worden ipv dat het vruchtbaar kan zijn.

25 Oorzaken van overschrijding Sommige taken vragen meer tijd 59% Nieuwe dingen op zetten/ gemeenteopbouw 52% Geen rekening met incidentele activiteiten 39% Meer mensen doen appèl 38% Druk uit de kerkenraad 5%.

26 Globale indeling Wie en waarom Beleid en afspraken Tijdsbesteding Aanstelling Feitelijk verschil Maatregelen Werkdruk Arbeidssatisfactie Ambt persoon beroep

27 Beleid Parttimerschap door gemeente doordacht? 27% vindt van niet; 45% vindt van wel Afspraken worden gemaakt over Eredienst/ aantal kerkdiensten: 93% Pastoraat/ aantal pastorale eenheden: 50% Studie 17%.

28 Beleid Evaluatie taakomvang 45% jaarlijks 38% incidenteel Competentie kerkenraad 41% vindt van wel 29% vindt van niet Wijziging taken na evaluatie 16% geeft aan dat na evaluatie niets verandert.

29 Globale indeling Wie en waarom Beleid en afspraken Tijdsbesteding Aanstelling Feitelijk verschil Maatregelen Werkdruk Arbeidssatisfactie Ambt persoon beroep

30 Maatregelen ter beheersing van werktijd Afgesproken vaste werktijden: 57% Tijdschrijven 48% Heldere landelijke richtlijnen 46% Voor 57% taak landelijke kerk Voor 24% taak BNP Intercollegiaal overleg 24% Hulp of advies van werkbegeleiding. 11%

31 Maatregelen ter beheersing van werktijd cursus lezen informeel intervisie

32 Maatregelen ter beheersing van werktijd middel instemming neutraal afkeuring samenwerking en teamvorming centraal werkgeverschap aanstellen leidinggevende

33 Globale indeling Wie en waarom Beleid en afspraken Tijdsbesteding Aanstelling Feitelijk verschil Maatregelen Werkdruk Arbeidssatisfactie Ambt persoon beroep

34 Arbeidssatisfactie Drie aspecten: Aanzien: Ik vind mijn predikantenwerk maatschappelijk belangrijk Voldoening Ik leer steeds weer in dit werk Feedback Ik krijg nog wel eens positieve reacties over mijn kerkdiensten en preken.

35 Arbeidssatisfactie Over de hele linie veel instemming Aantal samenhangende uitspraken: Steun van de kerkenraad 47% ervaart die steun Hiervan meer vrouwen (52%) dan mannen (42%).

36 Werkdruk Aspecten: Hoeveelheid taken Psychische belasting Beheersing werktijd Doorstroommogelijkheden.

37 Werkdruk Samenhangende uitspraken ik maak langere dagen dan goed voor mij is de grote werkdruk maakt dat ik dingen minder goed kan doen dan ik zou wensen ik vind dat ik te veel overuren maak aan het einde van een werkdag ben ik bekaf mijn werk is zo versnipperd dat ik veel zaken maar half voorbereid ik moet werk laten liggen dat eigenlijk wel gedaan zouden moeten worden ik vind het moeilijk mijn werk als predikant te combineren met huishoudelijk taken en/of zorgtaken er komen zoveel vragen op mij af in mijn werk dat ik nauwelijks tijd overhoud voor mijn eigen geloofsbeleving ik heb het idee dat ik veel werk doe dat eigenlijk door anderen zou moeten worden gedaan ik vind het lastig om aan de verschillende verwachtingen vanuit de gemeente tegemoet te komen.

38 Werkdruk Patroon werkdruk: 21% herkent zich in dit patroon 15% herkent zich niet in het patroon Parttimers die vinden dat onvoldoende beleidsmatig is doordacht melden meer werkdruk Bij onvoldoende communicatie naar de gemeente meer werkdruk Wie werkdruk meldt heeft meer behoefte aan landelijke richtlijnen.

39 Persoon, ambt, professie het zou me niet lekker zitten als ik voor mezelf het gevoel had dat ik te weinig doe 83% als predikant moet je een samenbindende functie vervullen in de gemeente 86% ik wil graag kwaliteit leveren 99%.

40 Persoon, ambt, professie Aantal uitspraken hangen samen en vormen patroon over ambt: 44% stemt in 16% stemt niet in Ambtspatroon gaat vooral over roeping, niet over ambt als tegenover, verantwoordelijkheid dragen of bevoegdheden Inhoudelijk-functionele aspect lijkt te ontbreken.

41 Samenvatting Parttimers werken van harte parttime Parttimers werken met plezier Parttimers werken te veel Dat heeft negatieve consequenties: Voor hen zelf: tè hoge werkdruk voor 21% Voor de gemeente: er wordt gekort op pastoraat Voor de kerk: er wordt gekort op innovatie.

42 Samenvatting Waar komt die overschrijding nu vandaan? Niet van onervarenheid, noch van predikant, noch van gemeente Niet van druk van de kerkenraad Wel van het feit dat er geen reële afspraken over het werk worden gemaakt.

43 Afspraken Er worden wel afspraken gemaakt: Meestal over aantal kerkdiensten Vaak ook over aantal pastorale eenheden Toch is er urenoverschrijding Er wordt een verkeerde inschatting gemaakt B.v. je spreekt af 20 kerkdiensten, maar dat blijkt incl. de arbeidsintensieve diensten te zijn Mogelijk verklaart dit ook de onderuren.

44 Afspraken Evaluaties worden gewaardeerd Empirisch is er geen verband tussen evaluatie en tijdsoverschrijding Kan ook niet want dan zou op twee momenten gemeten moeten worden Reëel evalueren lijkt daarmee een stap in de goede richting Is de kerkenraad daarvoor competent? Zijn predikanten hierin gelijkwaardigen?

45 Afspraken Afspraken moeten worden gemaakt op reële tijdsinschattingen: Hoeveel tijd is voor bepaalde taken nodig? Welke taken moeten gebeuren? De hele thematiek is eenvoudig samen te vatten tot een gecompliceerd probleem: De kerk weet niet wat ze moet Dus bezinning op taak van de kerk.

46 Wat zou mogelijk niet helpen? Bazen Centraal werkgeverschap Probleem ligt ook niet in de relatie predikant kerk, maar in de taken in de gemeente Bisschop/leidinggevende Veel te weinig bijval en is het probleem ook niet Ambt Predikanten die het ambt hoog hebben staan, maken juist meer uren.

47 Wat zou mogelijk wel helpen? Heldere afspraken over omvang van werkweek Normjaartaak/weektaak Parttimers kiezen (deels) voor parttime omdat ze vrije tijd willen, maar dan moet je weten wat vrije tijd is. Heldere richtlijnen over omvang taken Dit betekent in ieder geval: bijstelling naar beneden.

48 Wat zou mogelijk wel helpen? Helderheid over taak van de kerken in de samenleving Helderheid welke taken de professionals hierin hebben Prioriteitstelling Verdeling werk tussen professional en vrijwilligers Dus vrijwilligersmanagement Regiovorming Professionalisering van het predikantschap In een juiste verhouding ten opzichte van verambtelijking of personalisering.

49 Wíe kan mogelijk helpen? Predikanten zelf Want zij maken deel uit van het bestuur van de kerk Of zijn parttimers ondervertegenwoordigd? Kerkenraden In doordenking van het parttimerschap Morele en beleidsmatige ondersteuning daarvoor Landelijke kerken Verder uitwerken en stimuleren van intervisie In hun bezinning op de taak van de kerk.

50 Te veel van het goede Onderzoek en advies over religie en samenleving Beperkingen en mogelijkheden van het parttime predikantschap