Ouderen. in beeld Oost-Vlaams. ouderencahier

Transcriptie

1 Ouderen in beeld Oost-Vlaams ouderencahier 1

2 Ouderen in beeld. Oost-Vlaams Ouderencahier is een uitgave van Provincie Oost-Vlaanderen Directie Welzijn en Gezondheid Ouderenzorg tel frans.meyfroodt@oost-vlaanderen.be Ouderenparticipatie tel petra.van.poucke@oost-vlaanderen.be Steunpunt Sociale Planning tel socialeplanning@oost-vlaanderen.be Redactie, dataverzameling en -verwerking Frans Meyfroodt (coördinatie) Christophe Pyra Mieke Van Opstal Secretariaat: Annie Verdonck Ontwerp omslag: Karakters, Gent Zetwerk en lay-out: Karakters, Gent Druk: Stevens Print Verantwoordelijke uitgever Eddy Couckuyt, gedeputeerde p/a Gouvernementstraat Gent Wettelijk depotnummer: D/2008/5139/12

3 Voorwoord 5 Deel 1: Oost-Vlaamse ouderen doorgelicht 6 1. Bevolkingsgegevens 6 Leeftijdsverdeling 6 Bevolkingscoëfficiënten 9 Vergrijzing Ouderen en huisvesting 17 Eigenaars en huurders 17 Comfort van de woningen 18 Zelfstandig wonende ouderen Ouderen en gezondheid 23 Gezondheidstoestand 23 Begunstigden zorgverzekering Kwetsbare groepen 28 Hoogbejaarden 28 Alleenwonende ouderen 37 Armoede bij de oudere bevolking 40 Verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering (voorheen WIGW) 40 Inkomensgarantie voor ouderen (GI of IGO) 43 Ouderen met een handicap 46 Personen met een handicap (60-plus) 46 Tegemoetkomingen: IVT/IT en THB 48 Allochtone ouderen Mantelzorg 56 Profiel van de mantelzorger 57 Zorgsituatie 60 Beleving van de zorg 61 Verenigingen van gebruikers en mantelzorgers Aanbod professionele zorg 63 Residentiële zorg 63 Rusthuizen 64 Serviceflats 71 Semi-residentiële zorg 76 Dagverzorgingscentra 77 Centra voor kortverblijf 82 Thuiszorg 86 Lokale dienstencentra 86 Regionale dienstencentra 89 Diensten voor gezinszorg 90 Diensten voor logistieke hulp en aanvullende thuiszorg 101 Diensten voor oppashulp 112

4 Deel 2: Ouderenbehoefteonderzoek Sociaal demografische indicatoren Woonsituatie en buurt Mobiliteit Objectieve en subjectieve gezondheid, zorg en hulpverlening, vallen Welbevinden Maatschappelijke participatie De problemen-top-vijf 130 Bijlagen 131 Bibliografie 134 4

5 Woord vooraf Sociale Planning geldt als één van de kerntaken van de provincies. Vanuit die opdracht bieden de provinciale steunpunten sociale planning ondersteuning bij het plannen, opvolgen en evalueren van lokaal, regionaal, provinciaal, sectoraal en intersectoraal beleid inzake welzijn en gezondheid. Zo stelt het Steunpunt Sociale Planning van de provincie Oost-Vlaanderen een ruime waaier van instrumenten ter beschikking (gemeentefiches, regionale om gevingsanalyses, de driejaarlijkse Sociale Situatieschets van Oost-Vlaanderen, de elektronische sociale kaart, ). Daarnaast biedt het Steunpunt ook methodologische en procesmatige ondersteuning. Zowel beleidsmakers als actoren uit het werkveld ervaren steeds sterker de nood aan gestructureerd, bruikbaar en verhelderend materiaal over specifiekere thema s. De uitdaging die de vergrijzing met zich meebrengt, is en blijft één van dé bepalende (beleids)thema s. Dat het beter, genuanceerder en correcter in beeld brengen van de ouderen tot de strategische doelstellingen rond ouderenzorg en ouderen partici patie binnen de Directie Welzijn en Gezondheid hoort, wekt dan ook geen verwondering. Het Steunpunt Sociale Planning en de collega s van Ouderenzorg en Ouderenparticipatie ontwikkelden daarom Ouderen in beeld. Oost-Vlaams Ouderencahier, een interessante verzameling van relevante cijfers (meestal tot op gemeenteniveau), kaartmateriaal en interpretatie bij al deze gegevens. Het concept van het Oost-Vlaams Ouderencahier hebben we geleend van de collega s van Vlaams-Brabant. Ook de provincie West-Vlaanderen plant een gelijkaardige publicatie. Het ouderencahier is daarmee één van de vele voorbeelden waar interprovinciale samenwerking de eigen werking versterkt en de horizon ( over het muurtje durven kijken ) verruimt. Het cahier is opgedeeld in 6 thematische hoofdstukken, telkens met volgende onderdelen: tabellen met indicatoren, een beschrijving van de gebruikte indicatoren 1 (definitie, interpretatie en een korte omschrijving van de toestand in de provincie) en GIS-kaarten van de provincie Oost-Vlaanderen. De meeste van de aangeboden cijfers zijn indicatoren: ze meten niet direct feiten, maar geven een indicatie over de werkelijke toestand. Ze geven een richting aan. Cijfers kunnen een belangrijke signaalfunctie hebben: ze geven aan waar mogelijke problemen liggen, welke thema s meer diepgaand onderzoek vragen, welke accenten men kan leggen,... Het cahier wordt afgesloten met de belangrijkste conclusies van het behoefteonderzoek ouderen dat de Vrije Universiteit Brussel en de Hogeschool Gent ontwikkelden in opdracht van de provincies. Niet onbelangrijk: het eigenlijke veldwerk bij de uitvoering van dit behoefteonderzoek gebeurde door vrijwilligers uit de doelgroep ouderen. Het behoefteonderzoek wil bijdragen tot een grotere participatie van ouderen aan het beleid. Cijfers zeggen immers weinig als ze niet worden getoetst aan de perceptie en ervaringen van de mensen waarover die cijfers betrekking hebben. Ik hoop dat dit Oost-Vlaams Ouderencahier voor velen een bruikbaar instrument is bij het opmaken van de diverse omgevingsanalyses en beleidsplannen. Eddy Couckuyt gedeputeerde voor welzijn en gezondheid 1 Definitie indicator volgens Van Dale: getal dat een betrouwbare aanwijzing is voor de waarde van iets 5

6 deel 1 Oost-Vlaamse ouderen doorgelicht 1 Bevolkingsgegevens Leeftijdsverdeling Tabel 1: leeftijdsverdeling; Jongeren 0 19 Beroepsactieve leeftijd Ouderen 60+ Gemeente aantal %* aantal %* aantal %* Totale bevolking Aalst , , , Aalter , , , Assenede , , , Berlare , , , Beveren , , , Brakel , , , Buggenhout , , , De Pinte , , , Deinze , , , Denderleeuw , , , Dendermonde , , , Destelbergen , , , Eeklo , , , Erpe-Mere , , , Evergem , , , Gavere , , , Gent , , , Geraardsbergen , , , Haaltert , , , Hamme , , , Herzele , , , Horebeke , , , Kaprijke , , , Kluisbergen , , , Knesselare , , , Kruibeke , , , Kruishoutem , , , Laarne , , ,

7 Lebbeke , , , Lede , , , Lierde , , , Lochristi , , , Lokeren , , , Lovendegem , , , Maarkedal , , , Maldegem , , , Melle , , , Merelbeke , , , Moerbeke , , , Nazareth , , , Nevele , , , Ninove , , , Oosterzele , , , Oudenaarde , , , Ronse , , , Gillis-Waas , , , Laureins , , , Lievens-Houtem , , , Martens-Latem , , , Niklaas , , , Stekene , , , Temse , , , Waarschoot , , , Waasmunster , , , Wachtebeke , , , Wetteren , , , Wichelen , , , Wortegem-Petegem , , , Zele , , , Zelzate , , , Zingem , , , Zomergem , , , Zottegem , , , Zulte , , , Zwalm , , , Best. Arro. Aalst (10) , , , Best. Arro. Dendermonde (10) , , , Best. Arro. Eeklo (6) , , , Best. Arro. Gent (21) , , , Best. Arro. Oudenaarde (11) , , , Best. Arro. Niklaas (7) , , , Provincie Oost-Vlaanderen , , , Vlaams Gewest , , , * t.o.v. de totale bevolking Bron: FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - Dienst Demografie 7

8 In de meeste Oost-Vlaamse gemeenten is het aandeel jongeren (0 19 jaar) kleiner dan het aandeel ouderen. In de meeste gemeenten blijft het aandeel jongeren in de buurt van 22%. De gemeenten met het kleinste aandeel jongeren zijn Zottegem, Aalst, Haaltert, Brakel en Erpe-Mere: daar blijft het aandeel jongeren t.o.v. de bevolking onder de 20,5%. De jongste gemeenten zijn Lokeren, Zele, Lochristi, Gillis-Waas en Ronse, waar het aandeel jongeren tot boven de 24% uitstijgt. Het aandeel ouderen (60 jaar en ouder) 2 in de bevolking in Oost-Vlaanderen bedraagt 23,3%. Enkel in Lokeren, Lochristi, Zele, Temse en Zulte ligt het aandeel ouderen onder de 21,5%. Horebeke, Martens-Latem, Zelzate, Zottegem en Eeklo zijn gemeenten met een relatief oudere bevolking: daar is meer dan 26% van de bevolking ouder dan 60 jaar. Uit deze cijfers blijkt duidelijk dat de vergrijzing zich ook in Oost-Vlaanderen laat voelen. Het arrondissement Eeklo kent het grootste en het arrondissement Gent het kleinste aandeel ouderen in de bevolking. Het aandeel ouderen is in Oost-Vlaanderen gelijk aan dat in Vlaanderen. Oost-Vlaanderen (2007) jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar 5-9 jaar 0-4 jaar vrouwen mannen De leeftijdspiramide van Oost-Vlaanderen wordt gekenmerkt door een relatief smalle basis: het aandeel jongeren in de bevolking is eerder klein. We zien ook dat vrouwen relatief langer leven dan mannen. Dit uit zich in de leeftijdspiramide vanaf de leeftijd van jaar. 2 In dit Ouderencahier definiëren we de ouderen steeds als personen van 60 jaar en ouder. We wijken hier enkel van af daar waar we afhankelijk zijn van andere leeftijdsindelingen van bestaande onderzoeken of in paragrafen die handelen over rechten die niet vanaf 60 jaar, maar vanaf een andere leeftijd worden toegekend (bv. vanaf 65 jaar). 8

9 Bevolkingscoëfficiënten We bespreken achtereenvolgens de grijze en groene druk en de afhankelijkheidsratio. De grijze druk is het aandeel ouderen (60-plussers) tegenover de bevolking op actieve leeftijd (20 59 jaar). Deze verhouding geeft weer hoe sterk de niet-meer-actieven wegen op de bevolking op actieve leeftijd. Tabel 2: bevolkingscoëfficiënten; Gemeente Grijze druk Groene druk Afhankelijkheidscoëfficiënt Aalst 43,9 36,1 80,0 Aalter 40,7 43,0 83,7 Assenede 46,1 40,4 86,5 Berlare 39,0 39,2 78,2 Beveren 40,6 40,8 81,4 Brakel 48,6 38,0 86,6 Buggenhout 41,9 38,3 80,2 De Pinte 44,3 43,5 87,9 Deinze 42,9 40,4 83,3 Denderleeuw 39,6 38,2 77,8 Dendermonde 42,4 38,2 80,6 Destelbergen 45,3 40,9 86,3 Eeklo 49,2 38,8 88,0 Erpe-Mere 43,6 36,7 80,3 Evergem 43,7 41,5 85,3 Gavere 39,7 40,3 80,0 Gent 39,7 37,2 76,9 Geraardsbergen 44,2 39,5 83,7 Haaltert 41,2 35,9 77,1 Hamme 42,4 42,3 84,7 Herzele 41,0 38,8 79,8 Horebeke 56,1 43,5 99,6 Kaprijke 43,3 40,2 83,5 Kluisbergen 44,4 43,1 87,5 Knesselare 44,8 38,8 83,5 Kruibeke 44,2 42,2 86,4 Kruishoutem 41,2 43,5 84,7 Laarne 42,3 38,6 80,9 Lebbeke 42,4 39,8 82,2 Lede 42,1 37,1 79,2 Lierde 45,8 40,8 86,6 Lochristi 37,2 44,2 81,4 Lokeren 36,8 43,5 80,3 Lovendegem 47,1 39,4 86,5 Maarkedal 50,2 46,2 96,5 Maldegem 45,2 40,5 85,8 Melle 44,3 41,5 85,8 Merelbeke 42,2 42,5 84,7 Moerbeke 40,9 40,3 81,2 Nazareth 43,7 43,7 87,4 9

10 Nevele 43,5 44,2 87,8 Ninove 41,7 38,8 80,5 Oosterzele 40,0 43,9 83,9 Oudenaarde 45,3 39,6 84,9 Ronse 45,1 47,8 92,9 Gillis-Waas 41,0 45,7 86,7 Laureins 47,7 39,9 87,6 Lievens-Houtem 44,3 39,1 83,5 Martens-Latem 53,5 43,9 97,4 Niklaas 46,5 41,8 88,3 Stekene 39,7 40,8 80,5 Temse 38,9 43,7 82,6 Waarschoot 46,3 39,5 85,8 Waasmunster 42,1 42,2 84,3 Wachtebeke 48,0 43,5 91,5 Wetteren 43,2 37,5 80,7 Wichelen 40,0 39,2 79,2 Wortegem-Petegem 40,3 42,8 83,1 Zele 38,8 44,3 83,0 Zelzate 49,5 38,5 88,1 Zingem 44,9 42,1 87,0 Zomergem 47,7 38,3 86,0 Zottegem 48,6 36,7 85,3 Zulte 38,8 42,3 81,1 Zwalm 41,6 40,7 82,3 Best. Arro. Aalst (10) 43,3 37,4 80,7 Best. Arro. Dendermonde (10) 41,6 39,8 81,4 Best. Arro. Eeklo (6) 47,0 39,7 86,8 Best. Arro. Gent (21) 41,5 39,7 81,1 Best. Arro. Oudenaarde (11) 45,2 42,4 87,6 Best. Arro. Niklaas (7) 41,7 42,3 84,1 Provincie Oost-Vlaanderen 42,5 39,9 82,4 Vlaams Gewest 42,8 40,6 83,4 Bron: FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - Dienst Demografie De grijze druk loopt van 36,8 in Lokeren tot 56,1 in Horebeke. Concreet betekent dit dat er in Lokeren voor elke 60-plusser 2,7 personen op actieve leeftijd (20 59-jarigen) zijn, in Horebeke is voor elke 60-plusser 1,7 persoon op actieve leeftijd. Belangrijke opmerking die ook voor een correcte interpretatie van de rest van dit ouderen cahier van belang is: bij kleinere gemeenten zoals Horebeke (slechts inwoners op 01/01/2007) speelt bij het berekenen van relatieve cijfers (zoals coëfficiënten, procenten en promilles) de wet van de kleine aantallen. Bij de berekening van relatieve cijfers op een (in absolute cijfers) beperkte populatie, zorgt een kleine afwijking in die absolute cijfers, snel voor grote verschillen in de relatieve cijfers. Met de recordscores van Horebeke moet dus voorzichtig worden omgegaan Behalve in Lokeren behoort de grijze druk op de actieve bevolking ook in Lochristi, Zele, Zulte en Temse tot de laagste in Oost-Vlaanderen. Martens-Latem, Maarkedal, Zelzate en Eeklo vergezellen Horebeke bij de gemeenten met de hoogste grijze druk. 10

11 Opnieuw zien we dat het arrondissement Eeklo de hoogste vergrijzingsgraad kent (ten opzichte van de actieve leeftijd) en Gent de laagste. De provincie Oost-Vlaanderen (42,5) heeft ongeveer dezelfde grijze druk als het Vlaamse gewest 3 (42,8). Kaart 1 Grijze druk Toesta nd 01/0 1/2007 Laureins Assenede Maldegem Kaprijke Eeklo Zelzate Knesselare Aalter Zomergem Deinze Nevele Buggenhout Martens- Latem De Pinte Evergem Gent Melle Lochristi Laarne Wetteren Moerbeke Lokeren Wichelen Berlare Stekene Zele Wachtebeke Gilles- Waas Niklaas Waasmunster Hamme Dendermonde Lebbeke Temse Waarschoot Lovendegem Destelbergen Beveren Kruibeke Nazareth Zulte Kruishoutem Zingem Gavere Merelbeke Oosterzele Lievens- Houtem Lede Erpe- Mere Aalst Horebeke Wortegem- Petegem Kluisbergen Oudenaarde Ronse Maarkedal Denderleeuw Zwalm Brakel Zottegem Herzele Geraardsbergen Haaltert Ninove Bron data: FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - Dienst Demografie Bron kaartmateriaal: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Verwerking gegevens: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, socialeplanning@oost-vlaanderen.be Lierde % 60+ op jarigen % % % % % Op de kaart zien we duidelijk dat de grijze druk in het arrondissement Eeklo en in de Vlaamse Ardennen het hoogst is van Oost-Vlaanderen. De groene druk is het aandeel jongeren (0 19 jaar) tegenover de bevolking op actieve leeftijd (20 59 jaar). Deze verhouding geeft weer hoe sterk de nog-niet-actieve bevolking weegt op de bevolking op actieve leeftijd. De groene druk loopt van 35,9 in Haaltert tot 47,8 in Ronse. Concreet betekent dit dat er in Haaltert voor elke jongere (0 19 jaar) 2,8 personen op actieve leeftijd zijn, in Ronse zijn er dat 2,1. De vijf gemeenten met de laagste groene druk liggen allen in dezelfde regio: naast Haaltert zijn dat Aalst, Erpe-Mere, Zottegem en Lede. Na Ronse vervolledigen Maarkedal, Gillis-Waas, Zele en Nevele de top vijf van de Oost-Vlaamse gemeenten met de hoogste groene druk. 3 Wanneer wij in deze publicatie spreken over Vlaamse cijfers, betreft het telkens cijfers over het Vlaamse Gewest (dus zonder Brussel). 11

12 Het arrondissement Aalst heeft de laagste groene druk, het buurarrondissement Oudenaarde heeft de hoogste groene druk van de zes Oost-Vlaamse arrondissementen. De provincie Oost-Vlaanderen (39,9) kent een iets lagere groene druk dan het Vlaamse gewest (40,6). Kaart 2 Groene druk Toesta nd 01/0 1/2007 Laureins Assenede Maldegem Kaprijke Eeklo Zelzate Knesselare Aalter Zomergem Deinze Nevele Buggenhout Martens- Latem De Pinte Evergem Gent Melle Lochristi Laarne Wetteren Moerbeke Lokeren Wichelen Berlare Stekene Zele Wachtebeke Gilles- Waas Niklaas Waasmunster Hamme Dendermonde Lebbeke Temse Waarschoot Lovendegem Destelbergen Beveren Kruibeke Nazareth Zulte Kruishoutem Zingem Gavere Merelbeke Oosterzele Lievens- Houtem Lede Erpe- Mere Aalst Horebeke Wortegem- Petegem Kluisbergen Oudenaarde Ronse Maarkedal Denderleeuw Zwalm Brakel Zottegem Herzele Geraardsbergen Haaltert Ninove Bron data: FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - Dienst Demografie Bron kaartmateriaal: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Verwerking gegevens: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, socialeplanning@oost-vlaanderen.be Lierde % 0-19 jarigen op jarigen % % % % % De kaart van de groene druk geeft geen eenduidig beeld. Vooral Gent en een deel van het arrondissement Aalst springen eruit met een lage groene druk. De afhankelijkheidscoëfficiënt is de verhouding tussen de 0 19 jarigen (nog-niet-actieven) en de 60-plussers (niet-meer-actieven) tegenover de bevolking op actieve leeftijd (20 59 jarigen). Dit is dus de verhouding tussen de bevolking op niet-actieve leeftijd tegenover de bevolking op actieve leeftijd. Deze verhouding geeft weer hoe sterk de niet-actieven wegen op de bevolking op actieve leeftijd. De gemeenten met de hoogste grijze druk, Horebeke, Martens-Latem en Maarkedal, hebben ook de hoogste afhankelijkheidsratio van Oost-Vlaanderen. Ook de groene druk in die gemeenten behoort tot de hoogste van Oost-Vlaanderen. 12

13 Maarkedal heeft de tweede hoogste grijze druk en de derde hoogste groene druk van Oost-Vlaanderen. In Horebeke is de afhankelijkheidsratio 99,6. Concreet betekent dit dat in Horebeke voor iedere persoon in de actieve leeftijd ongeveer 1 persoon (0,996 persoon) jonger dan 20 jaar of ouder dan 60 jaar is. Ook in de gemeenten Ronse en Wachtebeke ligt de afhankelijkheidsratio boven de 90. Ronse kent de hoogste groene druk van Oost-Vlaanderen, Wachtebeke ligt zowel voor de grijze als de groene druk binnen de top 15 van Oost-Vlaanderen. De arrondissementen Oudenaarde en Eeklo kennen de hoogste afhankelijkheidsratio (respectievelijk 87,6 en 86,8), Aalst en Gent de laagste (respectievelijk 80,7 en 81,1). Kaart 3 Afhankelijkheidsratio Toesta nd 01/0 1/2007 Laureins Maldegem Kaprijke Eeklo Zelzate Knesselare Aalter Zomergem Deinze Nevele Buggenhout Martens- Latem De Pinte Assenede Evergem Gent Melle Lochristi Laarne Wetteren Moerbeke Lokeren Wichelen Berlare Stekene Zele De afhankelijkheidsratio van de provincie Oost-Vlaanderen (82,4) ligt lager dan die van het Vlaamse gewest (83,3). Het westen van Oost-Vlaanderen en delen van het Waasland kleuren voornamelijk donkerder in (met uitzondering van Gent), wat wijst op een hoge afhankelijkheidsratio. Wachtebeke Gilles- Waas Niklaas Waasmunster Hamme Dendermonde Lebbeke Temse Waarschoot Lovendegem Destelbergen Beveren Kruibeke Nazareth Zulte Kruishoutem Zingem Gavere Merelbeke Oosterzele Lievens- Houtem Lede Erpe- Mere Aalst Horebeke Wortegem- Petegem Kluisbergen Oudenaarde Ronse Maarkedal Denderleeuw Zwalm Brakel Zottegem Herzele Geraardsbergen Haaltert Ninove Bron data: FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - Dienst Demografie Bron kaartmateriaal: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Verwerking gegevens: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, socialeplanning@oost-vlaanderen.be Lierde % 0-19 ja rigen en 60+ op ja rigen % % % % % 13

14 Vergrijzing in 2007, 2015 en 2025 Tabel 3: vergrijzing; (telkens op 01/01) Gemeente index aantal %* aantal %* aantal %* Aalst , , ,57 133,71 Aalter , , ,10 138,74 Assenede , , ,36 131,42 Berlare , , ,39 147,47 Beveren , , ,50 142,21 Brakel , , ,32 126,14 Buggenhout , , ,73 141,40 De Pinte , , ,50 138,86 Deinze , , ,19 135,45 Denderleeuw , , ,76 144,57 Dendermonde , , ,92 140,88 Destelbergen , , ,71 135,33 Eeklo , , ,71 124,05 Erpe-Mere , , ,61 136,62 Evergem , , ,99 135,56 Gavere , , ,70 149,76 Gent , , ,01 122,58 Geraardsbergen , , ,14 136,61 Haaltert , , ,24 138,35 Hamme , , ,39 133,89 Herzele , , ,40 138,01 Horebeke , , ,10 107,28 Kaprijke , , ,90 135,19 Kluisbergen , , ,59 123,23 Knesselare , , ,13 127,67 Kruibeke , , ,50 131,88 Kruishoutem , , ,91 138,61 Laarne , , ,31 141,90 Lebbeke , , ,67 133,07 Lede , , ,08 135,91 Lierde , , ,44 132,77 Lochristi , , ,93 149,09 Lokeren , , ,44 147,05 Lovendegem , , ,77 138,69 Maarkedal , , ,35 125,85 Maldegem , , ,03 127,40 Melle , , ,42 136,82 Merelbeke , , ,69 138,93 Moerbeke , , ,59 145,57 Nazareth , , ,61 142,66 Nevele , , ,90 128,17 Ninove , , ,04 142,48 Oosterzele , , ,34 145,33 Oudenaarde , , ,30 125,94 Ronse , , ,04 123,88 Gillis-Waas , , ,13 136,83 14

15 Laureins , , ,36 124,16 Lievens-Houtem , , ,66 128,40 Martens-Latem , , ,83 125,84 Niklaas , , ,17 127,84 Stekene , , ,33 145,99 Temse , , ,72 147,60 Waarschoot , , ,79 130,04 Waasmunster , , ,71 148,43 Wachtebeke , , ,38 134,32 Wetteren , , ,33 137,03 Wichelen , , ,98 145,76 Wortegem-Petegem , , ,76 143,47 Zele , , ,25 143,20 Zelzate , , ,11 122,52 Zingem , , ,69 124,54 Zomergem , , ,28 134,86 Zottegem , , ,93 126,14 Zulte , , ,17 139,81 Zwalm , , ,10 144,55 Best. Arro. Aalst (10) , , ,92 135,80 Best. Arro. Dendermonde (10) , , ,21 140,28 Best. Arro. Eeklo (6) , , ,91 126,73 Best. Arro. Gent (21) , , ,40 130,94 Best. Arro. Oudenaarde (11) , , ,43 128,15 Best. Arro. Niklaas (7) , , ,15 137,92 Provincie Oost-Vlaanderen , , ,10 133,77 Vlaams Gewest , , ,45 137,16 * t.o.v. de totale bevolking Bron: Studiedienst van de Vlaamse Regering- Bevolkingsprojecties In tabel 3 zien we een beeld van het aandeel 60-plussers in de bevolking nu (2007), op relatief korte termijn (2015) en op iets langere termijn (2025). De bevolkingsprojecties zijn gebaseerd op de werkelijke cijfers van In de toe komst kijken is altijd moeilijk. In demografie is dit niet anders. Een overzicht van de verschillen tussen de werkelijke en de geprojecteerde bevolkingscijfers voor het jaar 2007 (Oost-Vlaamse gemeenten) vindt u achteraan deze publicatie als bijlage 1. Toch zijn de gegevens, indien de huidige trends zich de volgende jaren doorzetten, indicaties van de spectaculaire groei van het aandeel 60-plussers in de bevolking tegen In Oost-Vlaanderen zien we dat de 60-plussers in ,3% van de totale bevolking uitmaken. Dat loopt in 2015 op tot een verwacht aandeel van 26,3%. Tegen 2025 groeit het verwachte aandeel van 60-plussers spectaculair tot 31,1%. In 2007 blijft in de meeste gemeenten het aandeel 60-plussers onder de 25%. 11 gemeenten vormen hierop een uitzondering: Horebeke, Martens-Latem, Zelzate, Zottegem, Eeklo, Brakel, Zomergem, Maarkedal, Laureins, Lovendegem en Wachtebeke. In 2015 vormen de lokale besturen waarin het aandeel 60-plussers in de bevolking onder de 25% blijft een uitzondering: Gillis-Waas, Oosterzele, Lochristi, Kruishoutem, Zulte, Lokeren en Gent. 15

16 Tegen 2025 zal het aandeel 60-plussers in bijna alle Oost-Vlaamse gemeenten boven de 30% stijgen. In Zomergem en Lovendegem stijgt het aandeel 60-plussers zelfs boven de 35% van de bevolking. Het is duidelijk dat het opvangen van de toename ouderen in de bevolking in de toekomst een grote uitdaging zal vormen. In dit kader is ook het bekijken van de index interessant. De index geeft de evolutie weer van de vergrijzing tussen 2007 en Cijfers boven 100 duiden op een toename van het aandeel 60-plussers in de bevolking, cijfers onder de 100 op een afname. In alle gemeenten van Oost-Vlaanderen stijgt het aandeel 60-plussers. Horebeke kent de laagste stijging, met een index van 107,28, Gavere kent de hoogste toename van het aandeel 60-plussers, met een index van 149,76. In het arrondissement Dendermonde verwachten we de grootste stijging van het aandeel 60-plussers (index 140,28), in het arrondissement Eeklo wordt de laagste (maar toch nog steeds aanzienlijke) stijging van het aandeel 60-plussers verwacht (index 126,73). De provincie Oost-Vlaanderen mag zich aan een minder snelle toename van het aantal 60-plussers verwachten dan het Vlaamse gewest: index 133,77 ten opzichte van index 137,16. Kaart 4 Ouderen (60-plussers) Laureins Toesta nd 01/0 1/2007 Bron data: FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - Dienst Demografie Bron kaartmateriaal: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Verwerking gegevens: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, socialeplanning@oost-vlaanderen.be Beveren Assenede Gilles- Waas Kaprijke Stekene Maldegem Eeklo Zelzate Wachtebeke Moerbeke Waarschoot Niklaas Kruibeke Evergem Knesselare Temse Zomergem Waasmunster Lokeren Lovendegem Lochristi Aalter Hamme Nevele Gent Destelbergen Zele Laarne Aantal 60-plussers Berlare Dendermonde Martens- Buggenhout Deinze Latem Wichelen De Pinte Melle Wetteren Lebbeke Merelbeke Lede Nazareth Aalst Zulte Oosterzele Lievens Gavere Houtem Erpe- Kruishoutem Zingem Mere Haaltert Denderleeuw Zwalm Zottegem Wortegem- Oudenaarde Herzele Petegem Horebeke % 60-plussers Ninove op de bevolking Brakel Lierde Maarkedal 20-23,5 % Kluisbergen 23,5-26 % Geraardsbergen % Ronse % > 33 % 16

17 Kaart 5 Verwacht aantal 60-plussers 2025 Kluisbergen Laureins Assenede Maldegem Kaprijke Eeklo Zelzate Maarkedal Ronse Lierde Brakel Toesta nd 01/0 1/2007 Geraardsbergen Ninove Gilles- Waas Bron data: FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - Dienst Demografie Bron kaartmateriaal: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Verwerking gegevens: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, socialeplanning@oost-vlaanderen.be Beveren Stekene Wachtebeke Moerbeke Waarschoot Niklaas Evergem Knesselare Temse Zomergem Waasmunster Lokeren Lovendegem Lochristi Aalter Hamme Zele Nevele Gent Destelbergen Laarne Berlare Dendermonde Martens- Buggenhout Latem Wichelen Deinze De Pinte Melle Wetteren Lebbeke Merelbeke Lede Nazareth Oosterzele Aalst Zulte Lievens- Gavere Houtem Erpe- Kruishoutem Zingem Mere Haaltert Denderleeuw Zwalm Zottegem Wortegem- Oudenaarde Herzele Petegem Horebeke Kruibeke Verwacht aantal 60-plussers % 60-plussers op de bevolking % % % % > 33 % Vergelijken we beide kaarten, dan kunnen we niet naast de spectaculaire stijging van het aandeel van de 60-plussers in de bevolking tussen 2007 en 2025 kijken. Ook het aantal 60-plussers stijgt (gevisualiseerd door de gele bollen). 2 Ouderen en huisvesting Eigenaars en huurders Het aantal 60-plussers die eigenaar of huurder zijn, is beschikbaar op basis van de gegevens van de Socio-Economische Enquête De FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie, Dienst Demografie stelt de gegevens op vraag ter beschikking. Bij de verwerking van de gegevens bemerkte het steunpunt sociale planning een fout. We hebben de correcte tabel niet tijdig ontvangen om ze te kunnen opnemen in de publicatie. De tabel kan wel opgevraagd worden bij het steunpunt sociale planning via socialeplanning@oost-vlaanderen.be. 17

18 Comfort van de woningen Tabel 4: aandeel woningen zonder elementaire comfortvoorziening (centrale verwarming of badkamer) volgens leeftijdsklasse van de bewoners, 01/01/2001 % geen centrale verwarming (individuele of gemeenschappelijke % geen badkamer met bad of douche installatie) Gemeente 30 jaar en jonger 31 tot 40 jaar 41 tot 50 jaar 51 tot 60 jaar 61 tot 70 jaar 71 tot 80 jaar Aalst 39,40 35,90 36,80 34,00 41,20 44,00 47,60 38,60 3,30 2,60 2,50 2,30 4,10 8,00 19,30 4,40 Aalter 34,40 34,90 36,70 29,50 37,90 47,50 56,50 37,00 1,60 0,00 1,40 3,70 6,50 14,00 29,20 4,70 Assenede 53,80 40,00 37,00 32,20 55,40 47,50 69,60 43,90 3,80 3,70 0,90 4,50 11,80 10,80 42,30 7,20 Berlare 34,00 30,60 38,20 38,30 55,10 48,10 60,00 40,20 0,00 2,50 2,70 2,10 0,00 15,30 23,50 3,90 Beveren 34,00 36,70 36,60 32,20 33,10 43,70 60,60 36,80 0,00 1,30 0,60 2,20 2,30 5,40 9,70 2,20 Brakel 38,50 31,70 40,90 38,30 39,10 44,20 58,60 40,10 0,00 4,70 2,50 3,60 11,10 8,90 26,70 6,90 Buggenhout 28,60 20,70 34,20 22,40 35,60 34,30 61,10 30,00 0,00 1,80 0,90 0,00 3,30 12,70 27,80 3,70 De Pinte 41,20 17,50 28,60 20,00 27,30 35,70 33,30 25,60 0,00 0,00 0,00 0,00 5,50 7,00 0,00 1,60 Deinze 36,40 30,20 39,00 39,70 35,50 37,80 54,70 37,30 0,90 0,50 2,30 2,10 4,00 12,00 21,40 4,20 Denderleeuw 42,10 28,00 41,80 27,50 34,70 42,50 55,90 36,70 2,70 2,20 1,40 3,90 1,90 5,30 17,10 3,50 Dendermonde 31,80 35,30 37,00 28,30 40,10 47,90 49,30 37,20 3,20 1,20 3,10 2,80 4,50 12,90 22,80 5,10 Destelbergen 42,60 39,20 25,70 31,50 23,20 53,80 53,60 34,20 4,10 1,60 1,50 3,90 3,80 7,20 33,30 4,60 Eeklo 38,80 39,90 39,60 35,50 38,80 46,10 58,60 40,10 6,00 3,00 5,20 1,90 7,10 7,40 24,10 5,40 Erpe-Mere 41,20 39,40 45,60 35,00 39,80 52,00 64,30 43,40 3,90 2,20 3,10 2,50 4,10 10,70 34,10 5,90 Evergem 31,10 23,20 41,10 30,00 43,90 50,70 52,80 36,40 2,50 1,20 2,30 1,80 6,40 13,80 30,80 5,10 Gavere 47,60 24,70 44,80 34,70 34,20 53,30 54,20 38,80 0,00 0,00 0,00 1,40 6,10 24,50 33,30 5,80 Gent 37,10 32,80 33,80 31,20 32,20 29,60 35,20 32,90 3,30 2,30 1,90 2,70 4,40 5,70 14,00 3,80 Geraardsbergen 32,00 25,80 37,70 31,80 44,00 49,40 29,80 36,20 2,00 1,70 3,30 2,80 5,40 8,20 8,70 4,00 Haaltert 37,30 33,10 33,10 27,80 50,00 51,90 65,20 38,40 0,00 0,00 1,30 0,90 3,80 9,10 8,30 2,40 Hamme 41,90 35,90 38,80 37,00 45,70 57,00 66,70 43,00 3,50 0,00 1,90 1,40 6,40 13,70 36,40 5,40 Herzele 31,80 23,20 32,60 30,00 39,10 49,40 67,70 35,20 0,00 0,70 4,40 3,10 5,20 9,90 26,70 5,00 Horebeke 20,00 31,30 42,90 38,50 41,70 66,70 0,00 40,30 0,00 0,00 12,50 0,00 8,30 23,10 0,00 7,10 Kaprijke 42,90 43,10 48,00 44,20 45,20 52,60 75,00 47,30 0,00 2,00 3,90 0,00 15,20 16,70 50,00 7,90 Kluisbergen 48,30 35,30 39,00 41,90 50,00 44,40 66,70 44,20 10,00 5,70 4,90 0,00 6,70 18,40 35,30 9,40 Knesselare 35,00 28,80 41,30 29,00 34,10 61,40 70,00 38,40 0,00 0,00 0,00 0,00 4,80 20,00 55,60 5,20 Kruibeke 27,00 27,20 29,50 25,50 40,40 43,90 62,50 33,60 5,40 1,00 1,70 0,00 4,00 12,40 12,50 4,00 Kruishoutem 36,80 22,60 26,30 30,80 50,00 56,80 50,00 36,70 0,00 0,00 0,00 5,80 0,00 10,60 22,20 4,10 Laarne 38,20 28,20 40,80 40,00 50,00 46,30 61,90 41,20 0,00 1,30 3,00 1,00 10,30 23,60 22,70 6,60 Lebbeke 28,90 34,90 34,10 26,80 38,50 42,30 55,90 35,20 6,70 3,40 6,20 3,60 5,40 15,10 29,40 7,20 Lede 62,50 42,20 44,00 27,30 45,60 54,70 43,50 44,00 3,00 2,20 3,10 4,00 3,70 13,20 21,70 5,20 Lierde 50,00 31,90 28,30 15,40 34,00 41,90 38,50 31,80 0,00 0,00 2,10 0,00 14,00 6,50 15,40 4,90 Lochristi 24,60 22,50 39,80 17,50 26,40 38,60 41,70 28,20 1,60 1,20 2,30 0,00 5,30 8,60 15,40 3,30 Lokeren 38,20 36,30 39,80 32,40 39,90 40,80 58,50 38,40 1,90 1,40 2,30 1,90 6,90 8,80 22,80 4,30 Lovendegem 42,90 31,30 18,80 27,70 47,90 41,00 50,00 32,80 0,00 0,00 1,50 2,10 3,80 4,80 8,30 2,20 Maarkedal 25,00 42,90 28,00 25,00 41,50 69,20 71,40 38,70 0,00 0,00 2,00 2,40 2,40 22,20 14,30 4,50 Maldegem 45,80 32,30 42,10 30,90 43,20 63,90 48,90 41,70 0,00 1,00 2,70 2,20 7,60 14,70 21,70 5,50 Melle 32,30 31,80 38,30 30,30 34,00 40,50 59,10 35,90 0,00 2,30 3,20 5,80 0,00 2,30 17,40 3,50 Merelbeke 33,30 27,80 35,40 29,00 32,80 45,00 64,10 34,70 0,00 0,00 0,60 0,00 4,00 9,30 33,30 3,50 Moerbeke 45,80 30,80 40,00 30,80 44,00 50,00 53,80 39,90 0,00 0,00 3,60 2,50 0,00 7,10 14,30 3,10 Nazareth 34,80 33,30 34,80 28,80 28,10 43,20 46,70 33,80 4,30 1,10 1,10 2,70 3,50 10,60 26,70 4,00 Nevele 43,20 29,90 28,00 29,00 40,30 44,60 53,30 35,50 4,50 0,00 1,30 1,40 6,90 16,70 26,70 5,60 Ninove 36,80 30,30 31,50 34,10 37,80 46,50 52,60 35,70 0,80 0,00 1,00 1,70 3,30 10,80 23,20 3,30 Oosterzele 40,00 33,00 38,90 30,50 39,30 51,90 44,40 37,90 5,70 1,00 0,90 1,20 10,20 7,30 20,00 4,10 80 jaar en ouder totaal 30 jaar en jonger 31 tot 40 jaar 41 tot 50 jaar 51 tot 60 jaar 61 tot 70 jaar 71 tot 80 jaar 80 jaar en ouder totaal 18

19 Oudenaarde 37,40 27,10 34,20 32,30 37,90 50,30 57,60 37,00 3,30 0,40 2,70 2,50 6,70 11,20 33,80 6,10 Ronse 43,30 40,40 40,70 36,40 45,30 41,00 57,10 41,80 3,30 7,10 3,60 3,80 6,50 13,70 17,30 7,00 Gillis-Waas 31,40 30,30 35,80 27,00 34,40 44,60 57,70 34,00 1,90 0,00 0,70 0,90 2,10 4,90 24,00 2,20 Laureins 43,50 43,90 49,00 35,00 33,30 65,20 64,00 46,30 0,00 3,40 2,00 2,50 3,70 14,30 23,10 5,90 Lievens-Houtem 38,50 25,80 35,30 32,80 55,60 69,00 69,60 43,40 0,00 1,60 1,40 6,10 3,10 17,40 33,30 6,70 Martens-Latem 40,00 22,80 22,80 10,50 21,20 26,80 44,40 22,90 0,00 3,50 0,00 0,00 1,90 4,50 27,80 3,10 Niklaas 32,30 33,50 32,40 27,80 37,00 40,30 50,00 34,20 1,40 1,50 1,50 2,60 3,70 7,20 16,00 3,50 Stekene 40,40 25,20 30,30 36,00 43,80 51,40 54,20 36,50 0,00 0,00 2,10 2,70 5,30 9,10 16,70 3,50 Temse 38,00 34,30 35,30 35,60 42,90 52,30 48,40 38,80 5,10 3,20 1,00 3,60 6,00 9,00 13,30 4,40 Waarschoot 50,00 40,60 36,30 28,00 44,90 56,40 60,00 42,80 0,00 3,10 1,30 3,80 7,70 22,20 11,10 6,20 Waasmunster 21,90 29,90 47,40 30,40 40,00 39,30 46,20 36,30 0,00 1,30 1,30 1,40 3,90 6,70 12,50 2,90 Wachtebeke 39,10 22,60 47,10 60,00 29,40 41,70 87,50 44,80 4,30 0,00 1,40 1,70 4,90 19,20 37,50 5,10 Wetteren 46,10 40,00 46,60 43,10 50,70 52,40 60,60 46,60 3,50 2,10 4,20 2,40 6,00 9,30 11,80 4,70 Wichelen 34,10 37,00 43,80 42,00 48,80 46,20 63,60 43,10 0,00 2,50 3,40 4,30 6,80 14,00 9,10 5,30 Wortegem-Petegem 40,00 28,30 32,00 43,60 25,90 55,20 53,80 37,40 0,00 2,20 0,00 2,60 3,70 33,30 27,30 7,90 Zele 38,70 43,10 39,90 34,50 49,60 58,40 80,00 45,10 2,70 4,10 3,30 3,50 6,10 9,20 36,70 6,00 Zelzate 26,90 24,70 25,60 32,00 39,60 26,60 45,80 30,60 0,00 0,00 1,10 3,00 3,00 5,90 16,00 2,90 Zingem 57,70 25,60 46,20 32,30 41,50 54,30 82,40 44,90 3,80 4,70 1,90 6,30 14,00 10,50 40,00 9,40 Zomergem 52,90 38,00 35,50 28,00 29,80 62,90 41,70 38,00 0,00 0,00 2,60 4,00 6,70 19,50 23,10 6,10 Zottegem 30,10 29,00 35,70 25,60 36,40 38,20 50,00 33,60 1,40 1,20 2,00 1,90 3,40 15,50 20,80 5,10 Zulte 32,60 27,00 36,00 28,80 33,30 50,70 53,30 35,00 2,30 0,00 1,90 2,40 8,80 20,30 12,50 5,70 Zwalm 46,70 34,90 45,90 27,90 45,70 62,20 88,90 44,20 0,00 6,30 1,60 2,30 9,60 18,90 20,00 7,10! Deze gegevens zijn gebaseerd op personen en niet huishoudens. Bijvoorbeeld: een man en vrouw, beiden ouder dan 65 jaar, wonen samen in een huis waarvan ze eigenaar zijn, worden twee keer geteld in de kolom eigenaar. Bron: FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - Socio-Economische Enquête, Tabel 5: aandeel woningen zonder elementaire comfortvoorziening (toilet, badkamer of centrale verwarming) in Oost-Vlaanderen volgens leeftijdsklasse van de bewoners, 01/01/2001 % geen toilet (in de badkamer of apart) % geen badkamer met bad of douche % geen centrale verwarming 30 jaar en jonger 2,00 2,40 37,40 31 tot 40 jaar 1,30 1,70 32,50 41 tot 50 jaar 1,50 2,10 36,30 51 tot 60 jaar 2,10 2,40 31,60 61 tot 70 jaar 4,10 5,00 38,50 71 tot 80 jaar 6,10 10,00 43,70 80 jaar en ouder 8,10 20,50 50,90 Totaal 2,90 4,50 36,70! Deze gegevens zijn gebaseerd op personen en niet op huishoudens. Bijvoorbeeld: een man en vrouw, beiden ouder dan 65 jaar, wonen samen in een huis zonder toilet, worden twee keer geteld in de kolom zonder toilet. Bron: FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - Socio-Economische Enquête, Uit deze tabellen kunnen we afleiden dat de leeftijd van de bewoners sterk samenhangt met de aanwezigheid van comfortelementen in het huis. Over het algemeen heeft wie jonger is dan 60 jaar meer comfort in de woning dan 60-plussers. We zien dit zowel bij de aanwezigheid van centrale verwarming, als bij de aanwezigheid van een badkamer met bad of douche, als bij de aanwezigheid van toilet. Van de oudste leeftijdsgroep (80+) heeft 50,90% geen centrale verwarming, meer dan 20% geen badkamer en ongeveer 10% geen toilet met waterspoeling in huis. Van alle Oost-Vlaamse gemeenten kennen Martens-Latem, De Pinte, Lochristi, Buggenhout en Zelzate het grootste aandeel huizen met centrale verwarming. 19

20 Kaprijke, Wetteren, Laureins, Zele en Zingem hebben het grootste aandeel huizen zonder centrale verwarming. In Zingem, Kluisbergen, Kaprijke, Wortegem-Petegem en Assenede vinden we het grootste aandeel huizen terug zonder badkamer met bad of douche. De gemeenten De Pinte, Lovendegem, Gillis-Waas, Beveren en Haaltert kennen het grootste aandeel huizen met badkamer met bad of douche. Zelfstandig wonende ouderen Tabel 6: huishoudens met referentiepersoon 60-plus; 01/01/2007 Gemeente Huishoudens met referentiepersoon ouder dan 60 jaar jaar 80-plus 60-plus aantal %* aantal %* aantal %* Totaal aantal huis houdens Aalst , , , Aalter , , , Assenede , , , Berlare , , , Beveren , , , Brakel , , , Buggenhout , , , De Pinte , , , Deinze , , , Denderleeuw , , , Dendermonde , , , Destelbergen , , , Eeklo , , , Erpe-Mere , , , Evergem , , , Gavere , , , Gent , , , Geraardsbergen , , , Haaltert , , , Hamme , , , Herzele , , , Horebeke , , , Kaprijke , , , Kluisbergen , , , Knesselare , , , Kruibeke , , , Kruishoutem , , , Laarne , , , Lebbeke , , , Lede , , , Lierde , , , Lochristi , , , Lokeren , , , Lovendegem , , , Maarkedal , , , Maldegem , , ,

21 Melle , , , Merelbeke , , , Moerbeke , , , Nazareth , , , Nevele , , , Ninove , , , Oosterzele , , , Oudenaarde , , , Ronse , , , Gillis-Waas , , , Laureins , , , Lievens-Houtem , , , Martens-Latem , , , Niklaas , , , Stekene , , , Temse , , , Waarschoot , , , Waasmunster , , , Wachtebeke , , , Wetteren , , , Wichelen , , , Wortegem-Petegem , , , Zele , , , Zelzate , , , Zingem , , , Zomergem , , , Zottegem , , , Zulte , , , Zwalm , , , Best. Arro. Aalst (10) , , , Best. Arro. Dendermonde (10) , , , Best. Arro. Eeklo (6) , , , Best. Arro. Gent (21) , , , Best. Arro. Oudenaarde (11) , , , Best. Arro. Niklaas (7) , , , Provincie Oost-Vlaanderen , , , Vlaams Gewest , , , * t.o.v. totaal aantal huishoudens Bron: Studiedienst van de Vlaamse Regering- Demografische kubussen Het percentage ouderen dat nog op hun privé-domicilie woont en ingeschreven is als referentiepersoon, geeft een indicatie van het aantal ouderen dat nog zelfstandig thuis woont. Collectieve huishoudens, waartoe ook de rusthuizen behoren, werden niet opgenomen. Deze cijfers kunnen een overschatting zijn: soms blijven ouderen gedomicilieerd op hun thuisadres terwijl ze al verblijven in een rusthuis. Huishoudens met de referentiepersoon in de leeftijdscategorie jaar vormen 27,53% van alle huishoudens in Oost-Vlaanderen, terwijl het aandeel huishoudens met een referentiepersoon boven de 80 jaar voor Oost-Vlaanderen 7,16% bedraagt. Dit verschil is niet enkel te wijten aan personen die verhuizen naar een rust- en verzorgingstehuis of gaan inwonen bij hun kinderen, maar ook aan het grotere aantal overlijdens omwille van de hogere leeftijd. 21

22 We zien in de gemeenten met een groot aandeel 60-plussers ook een groot aandeel huishoudens met een referentiepersoon die ouder is dan 60: Martens-Latem, Horebeke, Zottegem, Brakel en Laureins. Uitzonderingen vormen Eeklo en Zelzate, die enerzijds behoren tot de top vijf van Oost-Vlaamse gemeenten met het grootste aandeel 60-plussers in de bevolking, maar anderzijds in de rangschikking van het grootste aandeel huishoudens met een referentiepersoon ouder dan 60 pas op de 22ste en 12de plaats staan. Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat daar een groter aandeel ouderen ervoor heeft gekozen te verhuizen naar een rust- en verzorgingstehuis en hun domicilie hebben aangepast. Gent heeft het kleinste aandeel huishoudens met een referentiepersoon ouder dan 60 jaar in Oost-Vlaanderen. Bekijken we het aandeel 60-plussers in de bevolking, dan zien we Gent op de 17de plaats verschijnen. Het aanbod van ouderenvoorzieningen in het Gentse is sterk uitgebouwd. Dit zou een verklaring kunnen zijn maar dit vergt verder onderzoek. Kaart 6 Huishoudens met referentiepersoon van 60 jaar of ouder Toesta nd 01/0 1/2007 Laureins Assenede Maldegem Kaprijke Eeklo Zelzate Knesselare Aalter Zomergem Deinze Nevele Buggenhout Martens- Latem De Pinte Evergem Gent Melle Lochristi Laarne Wetteren Moerbeke Lokeren Wichelen Berlare Stekene Zele Op de kaart van het aandeel huishoudens met een referentiepersoon van 60 jaar of ouder kleuren het arrondissement Eeklo en het zuiden van Oost-Vlaanderen opnieuw donkerder in. Hier vinden we het grootste aandeel huishoudens met referentiepersonen van 60 jaar of ouder ten opzichte van het totaal aantal huishoudens. Wachtebeke Gilles- Waas Niklaas Waasmunster Hamme Dendermonde Lebbeke Temse Waarschoot Lovendegem Destelbergen Beveren Kruibeke Nazareth Zulte Kruishoutem Zingem Gavere Merelbeke Oosterzele Lievens- Houtem Lede Erpe- Mere Aalst Horebeke Wortegem- Petegem Kluisbergen Oudenaarde Ronse Maarkedal Denderleeuw Zwalm Brakel Zottegem Herzele Geraardsbergen Haaltert Ninove Bron data: Studiedienst van de Vlaamse Regering, aps.vlaanderen.be Bron kaartmateriaal: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Verwerking gegevens: Steunpunt Sociale Planning Oost-Vlaanderen, socialeplanning@oost-vlaanderen.be Lierde % op totaal aantal huishoudens % % % % % 22

23 3 Ouderen en gezondheid Subjectieve gezondheidstoestand In de algemene socio-economische enquête van 2001 werden een aantal vragen gesteld over de algemene gezondheidstoestand van de mensen. De antwoorden zijn subjectieve inschattingen van de eigen gezondheidstoestand. Er is dus enige omzichtigheid nodig bij de interpretatie. Omwille van de privacygevoeligheid van deze vragen worden de gegevens door de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie niet vrij ter beschikking gesteld op gemeenteniveau. De monografie Gezondheid en Mantelzorg 4 geeft wel een beeld van de subjectieve gezondheidstoestand van België tot op gemeenteniveau. De 65-plussers in Oost-Vlaanderen verklaren zich over het algemeen in goede gezondheid. Het aandeel 65-plussers dat zichzelf in een goede gezondheidstoestand voelt, is in het westen van de provincie net iets groter dan in het oosten. Kaart 7 Aandeel in de bevolking ouder dan of gelijk aan 65 jaar (in %) België: 61,3 69,0-84,2 [121] 64,5-68,9 [116] 59,6-64,4 [112] 54,4-59,5 [121] 41,0-54,3 [119] 0 Bron: NIS, Algemene socio-economische enquête 2001 Interface Demography Vrije Universiteit Brussel 30 km Op de vragen: Hebt u last van één of meerdere langdurige ziekten, langdurige aandoeningen of handicaps? en Indien ja, bent u door deze ziekten, aandoeningen of handicaps belemmerd in uw dagelijkse bezigheden? hebben we meer gedetailleerde informatie ontvangen op provinciaal niveau. 4 Deboosere, P. e.a., Gezondheid en mantelzorg, Monografieën SEE 2001 (zie ) 23

24 Tabel 7: langdurige chronische ziekten per leeftijd voor Oost-Vlaanderen, SEE 2001 Hebt u last van één of meerdere langdurige ziekten, langdurige aandoeningen of handicaps? Indien ja bent u door deze ziekten, aandoeningen of handicaps belemmerd in uw dagelijkse bezigheden? % nee % voortdurend % af en toe % ja % zelden of niet % geen antwoord totaal percentage van 5 tot 9 jaar 86,70 0,97 1,50 1,07 0,44 3,98 9,31 van 10 tot 14 jaar 86,19 1,07 1,79 1,25 0,54 4,64 9,16 van 15 tot 19 jaar 86,23 1,01 2,55 1,69 0,53 5,78 7,99 van 20 tot 24 jaar 86,63 1,27 3,19 2,29 0,60 7,35 6,01 van 25 tot 29 jaar 86,36 1,58 3,85 2,47 0,66 8,56 5,08 van 30 tot 34 jaar 85,15 2,09 4,58 2,36 0,75 9,77 5,09 van 35 tot 39 jaar 82,31 2,89 5,79 2,39 0,91 11,97 5,72 van 40 tot 44 jaar 79,48 3,66 6,98 2,69 1,11 14,43 6,08 van 45 tot 49 jaar 74,87 5,38 8,88 2,82 1,35 18,44 6,69 van 50 tot 54 jaar 70,60 6,55 10,93 3,09 1,63 22,21 7,19 van 55 tot 59 jaar 65,65 7,91 12,33 3,39 1,92 25,55 8,81 van 60 tot 64 jaar 62,01 8,39 13,06 3,78 2,11 27,35 10,65 van 65 tot 69 jaar 57,51 9,38 14,56 4,09 2,30 30,33 12,16 van 70 tot 74 jaar 52,30 12,03 16,42 4,07 2,73 35,24 12,46 van 75 tot 79 jaar 46,24 17,33 17,27 3,85 3,43 41,88 11,88 van 80 tot 84 jaar 42,14 23,23 16,79 3,04 4,06 47,12 10,74 van 85 tot 89 jaar 36,74 31,23 14,65 2,06 4,11 52,04 11,22 van 90 tot 94 jaar 32,45 36,98 11,80 1,83 4,14 54,76 12, ,49 42,65 7,01 1,07 5,41 56,13 16,37 Bron: FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie - Socio-Economische Enquête, In deze tabel lezen we dat de gezondheidslasten toenemen met de leeftijd. Het aandeel personen dat meldt last te hebben van één of meerdere langdurige ziekten, aandoeningen of handicaps neemt toe naarmate men ouder wordt. Ook de belemmeringen die men ervaart door de gezondheidstoestand nemen toe met de leeftijd. % geen antwoord Begunstigden zorgverzekering Zorgbehoevenden hebben niet-medische zorgen nodig. Daarvoor kunnen ze rekenen op mantelzorgers, professionele zorgverleners of zorgvoorzieningen. Via de zorgverzekering ontvangen zwaar zorgbehoevenden een forfaitaire maandelijkse tegemoetkoming voor hun niet-medische kosten. Dit kan onder andere voor mantelzorg, professionele thuiszorg, of voor een verblijf in een rusthuis, een rust- en verzorgingstehuis of een psychiatrisch verzorgingstehuis. Tabel 8: begunstigden zorgverzekering, 2006 Gemeente Gerechtigden - Zorgverzekering - mantel- & thuiszorg 2006 Gerechtigden - Zorgverzekering - residentiele zorg 2006 Totaal aantal begunstigden mantel- & thuiszorg + residentiële zorg aantal per duizend* aantal per duizend* aantal per duizend* Aalst , , ,64 Aalter , , ,40 Assenede , , ,37 Berlare , , ,08 Beveren , , ,36 Brakel , , ,61 24