Even voorstellen: Naam: Geboren: Hobby's: School: Leraar: ',HAUW

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Even voorstellen: Naam: Geboren: Hobby's: School: Leraar: ',HAUW"

Transcriptie

1

2 1 Even voorstellen: Naam: Geboren: Hobby's: School: Leraar: ',HAUW Jantine Yntema 17februari 1993 Hockey (keepster) en Zeilen R.K Basisschool De Schakel Groep 8 Edwin Tekelenburg Mijn meester, Edwin Tekelenburg, kwam half november naar mij toe met de folder van de prijsvraag om een werkstuk te maken voor oren-om-te-horen. k vind het altijd heel leuk om werkstukken te maken en vind het dan ook een uitdaging om een werkstuk over dit onderwerp te maken. De titel van mijn werkstuk is: Geen gehoor. Dit wordt heel vaak gezegd als je bijvoorbeeld muziek niet mooi vindt. Maar wat nu als je geen gehoor hebt, dat is hele andere koek dan hoor je helemaal niets. Een van de jongens uit mijn klas heeft een dove moeder en ik mocht haar allerlei vragen stellen, zo begrijp je toch nog meer over doof zijn en wat het nu echt betekent om doof te zijn.

3 2 nhoudsopgave Pag. Even voorstellen 1 nhoudsopgave 2 Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Waarom hebben we oren? 3-4 Hoe kun jè doof worden? 5-8 Hoe praat je met mensen die doof zijn 9-10 Dovenonderwijs en gebarentaal Nawoord 14 Bronvermelding 15

4 3 1 Hoofdstuk 1 Waarom hebben we oren? Om iets te kunnen vertellen over doof zijn en horen, heb ik eerst uitgezocht waarvoor we nu eigenlijk oren hebben en wat horen onze oren. Onze oren zijn nodig voor het horen van geluiden. Maar wat is geluid dan precies? Geluid zijn trillingen in de lucht die door normale gezonde oren zijn te horen. Wanneer iets geluid maakt, wordt de lucht in de omgeving bij elkaar geperst, waardoor de luchtdruk toeneemt. De samengeperste lucht botst met andere deeltjes in de lucht en geven zo energie of geluid door. Geluid is dus een trilling. Een speaker van de radio geeft geluid, de donkere streepjes zijn de luchtdelen met een hoge geluidsdruk en de lichte streepjes met een lagere geluidsdruk.

5 . 4 Om nu te weten hoe het geluid van buitenaf bij ons in het oor terecht komt, moest ik weten hoe het oor er van binnen uit ziet. Het geluid komt via de oorschelp en de gehoorgang bij het trommelvlies. Het geluid zorgt ervoor dat het trommelvlies begint te bewegen. Door de beweging van het trommelvlies, worden de beentjes in het middenoor (hamer, aambeeld en stijgbeugel) in beweging gebracht. De stijgbeugel brengt deze trilling over naar het slakkenhuis. n het slakkenhuis wordt een vloeistof in trilling gebracht en doorgegeven aan fijne haarcellen. Doordat deze haartjes gaan bewegen ontstaat er een spanning waardoor de zenuw reageert en de gehoorzenuw dit signaal naar de hersenen doorgeeft. Bij dove mensen ontbreken de haarcellen in het binnenoor. Als ze gedeeltelijk ontbreken ben je slechthorend, en als ze helemaal ontbreken ben je doof. Geluiden horen is heel belangrijk. Het kan iemand waarschuwen voor gevaar en je kunt praten met andere mensen en je kunt mensen horen praten. Radio en muziek luisteren is voor doven en slechthorenden dus bijna niet mogelijk. Ook de meester of juffrouw in de klas kun je niet goed horen praten, dus ook op school heb je een probleem. Als je goed nadenkt, kun je bijna niet zonder gehoor. Maar ja, doven en slechthorende moeten toch verder.

6 J.. 5 Hoofdstuk 2 Hoe kun je doof worden? Mensen kunnen op alle leeftijden doof of slechthorend worden. Veel mensen hebben last van een minder gehoor. Zo erg dat men gesprekken niet meer kan volgen. Doofheid of slechthorendheid kan verschillende oorzaken hebben: door verkeerd medicijn gebruik, rode hond tijdens de zwangerschap, een ongeluk, door te veel lawaai, door een hersenvliesontsteking of door erfelijkheid. Een kind word dan doof geboren doordat één van de ouders doof is. Maar mensen kunnen ook doof worden door te lang je oren te belasten met veel geluid. Hiervoor wordt veel gewaarschuwd door specialisten en deskundigen onder jonge mensen die de walkman met koptelefoon vaak veel te hard hebben aan staan. Ook in disco's is het geluid vaak veel te hard. Natuurlijk kan het geen kwaad alsje het geluid een keer heel hard zet, maar dag in dag uit te harde muziek op je oren, zal er geen goed aan doen. Ook als mensen ouder worden gaat het gehoor meestal langzaam achteruit. Veel opa's en oma's horen vaak slecht. Doofheid of slechthorendheid kan ook al heel jong voorkomen en zelfs bij hele jonge kinderen of bij baby's. Dove mensen kunnen we onderscheiden in verschillende groepen: - Plotsdoven zijn mensen die van het ene op het andere moment doof zijn geworden. - Laatdoven zijn mensen die worden langzaam doof. Laatdoven zijn doof geworden, nadat ze hebben leren praten. Je kunt aan deze mensen niet horen dat ze doof zijn. - Doof zijn vanaf de geboorte. Deze mensen leren praten door te kijken en te voelen en dus klinkt hun stem vaak anders. Ze weten ook niet hoe ze hun stem moet gebruiken, en hoe het klinkt als je hard of zacht praat, dus daarom praten deze mensen vaak iets te hard. - Er zijn ook nog meervoudig gehandicapte doven. Dit zijn mensen die naast hun doofheid nog een andere handicap hebben, zoals bij doofblinden, maar het kan ook een lichamelijke handicap zijn zoals spastisch zijn. Wanneer ben je doof of slechthorend? Maar hoe weet ik nu wanneer je slechthorend bent of doof? Geluid kan worden gemeten in decibels. Door geluid uit te drukken in decibel (db) kan men een staatje maken, hoe meer verlies aan decibels, hoe erger het gehoor er aan toe is.

7 ---,.:J. ~.. 6 ~.. l'... - verlies minder dan 30/35 db W lichte slechthorendheid ~ -van 35db tot 60 db W. matigeslechthorendheid -van 60db tot 90 db W ernstige slechthorendheid -meer dan 90db W doofheid ~ Nu zeggen deze getallen me eigenlijk heel weinig dus vergelijk ik dit maar met de sterkte van normale geluiden. Uit onderzoek blijkt dat: Voor fluisteren ongeveer 30 db staat, normáa1praten 60 db en schreeuwen is 80 db, een boormachine is 110 db maar bij dat geluid doeje ook meestal je vingers in je oren of men draagt oorbescherming. EARPROTECTON REQUREON THSAREA. Verder is het ook nog zo dat sommige slechthorenden alleen de hoge tonen niet horen en lage of andere tonen wel. Door onderzoek kan een audioloog dit testen en zo krijg je een goed inzicht in het gehoorverlies. Slechthorenden kunnen vaak met hulp van een hoorapparaat nog een gesprek volgen. Doven zijn afhankelijk van liplezen en gebarentaal. Hoortoestellen Een hoortoestel (ook wel gehoorapparaat genoemd) maakt dat de slechthorenden geluiden weer hoort. Het apparaat doet dit door versterking. Er zijn verschillende soorten hoortoestellen. 0 Achter het oortoestellen Dit apparaat wordt achter het oor gedragen. Het geluid dat het hoortoest~l verlaat, wordt via een slangetje naar het oorstukje gebracht. Het oorstukje zit in het oor en wordt speciaal op maat gemaakt.

8 7 Cl n het oor toestellen Het toestel bevindt zich in het oor. Deze apparaten zijn bedoeld voor de minder zware gehoorverliezen D Hoorbrillen Dit is een bril met een gehoorapparaat aan de uiteinde van de bril. Dit wordt gebruikt wanneer er afwijkingen aan het uitwendige oor of middenoor zijn of wanneer het oor vaak ontstoken is.

9 8 Handige hulpjes. İ..,... ~,.(.,.. ~, f J, Geluiden kunnen doven niet horen, maar een aantal dingen moet je gewoon kunnen horen. Om te kunnen leven. Bijvoorbeeld dingen als de wekker, de deurbel, en de telefoon daarom heeft men daar iets op gevonden. Als de telefoon gaat, rinkelt hij nog wel gewoon, want de familieleden van een dove moeten de telefoon nog wel kunnen horen. Maar je hebt dan een klein kastje in je zak en als de deurbel of telefoon rinkelt, gaat het kastje trillen. Je kan aan de kleur van het lampje zien of het de telefoon of deurbel is. De telefoon heeft vaak een versterker voor het verstaan. Als er anderen (bv. kinderen) in huis zijn, wordt er vaak geen signaleringssysteem gebruikt, de kinderen nemen of de telefoon aan of doen de deur open, of zij ~àken je erop attent. n huis dragen doven vaak geen gehoorapparaten omdat het wel lekker rustig is zonder geluid. Een dove wordt namelijk heel moe van de geluiden die via de gehoorapparaatjes binnen komen. Volgens doven is het fijn om de spraak van mensen versterkt te krijgen, maar niet de achtergrondgeluiden. De irritatie van harde geluiden bestaan. Maar daar moet een dove zich helaas bij neerleggen. Op televisie zijn er meestal ondertitels voor doven en als je op teletekst kijkt, je kunt ook zelf de ondertitels aanzetten. Het nieuws wordt op sommige zenders vertaald door een doventolk, die staat dan gewoon naast de nieuwslezer. Zoals ook soms bij het jeugdjournaal. j,

10 ~ 9 Hoofdstuk 3 Hoe praat je met mensen die doof zijn en hoe is het om doof te zijn? Door mijn vragen aan Annemieke Peeters, een dove moeder van een jongen bij mij uit groep 8, ben ik erachter gekomen dat je eigenlijk heel normaal praat tegen doven. Het is wel heel belangrijk om bij het spreken, rustig te spreken zodat de dove het gesprek kan volgen via liplezen en ook je handen te gebruiken (gebaren), of uitdrukkingen yanje lichaam of gezicht. Ook de gebarentaal kun je gebruiken als je dat natuurlijk kent. Maar daarover later meer. Voor iedereen is het anders om doof te zijn. emand die doof geboren is, weet niet beter, maar voor iemand die eerst heeft kunnen horen, is dit weer anders. Annemieke Peeters is geboren met een hele kleine afwijking aan haar gehoor. Ze merkte het bijna niet en kon nog heel veel horen en verstaan. Maar elkjaar werd haar gehoor een beetje minder. Toen ze 9 jaar was moest ze 2 gehoorapparaten laten aanmeten, maar die heeft ze nooit gedragen totdat ze 16 jaar was. Toen was ze zo achteruit gegaan dat ze het wel moest gebruiken. Ze zegt dat het onbegrijpelijk is om steeds minder te horen. Als kind weet ze nog dat als er een mug boven haar bed rond zoemde, ze haar moeder ofbroer riep om hem dood te slaan. Nu weet ze niet meer hoe het geluid van een zoemende mug klinkt. Zij vertelde dat als je gehoor langzaam maar zeker achteruit gaat, dan raak je steeds meer geïsoleerd en je bent vaak erg verdrietig dat je het niet meer kan volgen. Heel veel dingen die eerst zo vanzelfsprekend leken, en die je goed kon volgen, verdwijnen. Zoals radioprogramma' s, Nederlandse of buitenlandse televisieprogramma's zonder ondertiteling, grote groepen mensen bij elkaar die door elkaar heen spreken, en dat is vaak heel normaal, maar zij hoort en begrijpt het dus niet. Maar ook vogeltjes die je niet meer hoort fluiten,je denkt vaak " hoe was het ook al weer"? Zij vindt het moeilijkste aan doof zijn datje er nooit aan kan wennen. Langzaam maar zeker gaat het gehoor verder achteruit en ze moet zich steeds weer instellen op nog minder kunnen verstaan en horen. En verder kunnen mensen niet aan haar zien dat ze slecht kan horen en verstaan. Doordat haar spraak heel gewoon is, misschien soms ietsje te hard, kunnen mensen niet begrijpen dat haar gehoor zo slecht is. Ze kan mensen vragen duidelijk te spreken, maar het duurt 2 zinnen en dan gaan mensen gewoon weer verder op de onduidelijke manier van praten. Ze laat het er wel eens bij zitten als het niet zo belangrijk is, en denk zoiets van "laat maar kletsen"!

11 -- 10 Mensen zijn vaak ongeduldig en kunnen niet begrijpen dat zij ze niet verstaat, zij spreken toch duidelijk genoeg? Het komt erop neer dat zij beter moet luisteren! Ze schieten ook vaak in de lach, zij denken dat ze hen belachelijk maakt als ze iets niet goed verstaat! Soms is het een voordeel, tenminste dat ziet ze zo. Met discussies of op verjaardagen kan ze zich niet zo snel ergens mee bemoeien want ze kan het gesprek niet volgen. Ze zal daarom ook niet bekend staan als een bemoeial. Met haar 4 kinderen werkt het soms ook voordelig. Ze liet de baby bij het in bed leggen even huilen, dat irriteerde haar niet want ze kon het toch niet horen en ging dan na 10 minuten even kijken en dan sliep het kind meestal. Ze laat vaak boze kinderen even uitrazen; ze verstaat er toch niet alles van, en voelt zich bij brutaal gedrag niet zo snel áangesproken. Lelijke verwensingen die verstaat ze niet, maar worden wel vaak door een ander kind nog even verklikt! En dan kan ze alsnog lekker boos worden! Dus haar kinderen zeggen de stoutste dingen of lekker zacht of zo dat ze niet kan liplezen. Want daar is ze erg afhankelijk van, als mensen onzichtbare lippen hebben dan kan ze niet verstaan wat ze zeggen. De mensen die doof zijn, kunnen meestal liplezen. Maar niet alle woorden die jij zegt, kunnen ze liplezen. Het is bekend dat ongeveer 40% van de woorden worden begrepen en de rest moet zij raden. Bij onduidelijk praten worden woorden dan ook verkeerd begrepen. Om de aandacht te trekken van iemand die doof is, moet je bijvoorbeeld even op zijn rug tikken, maar denk erom laat ze niet schrikken. Voor een doof iemand is het dus heel belangrijk dat je ze aankijkt terwijl je spreekt, is ook wel zo beleefd. Als je er echt niet uitkomt, kun je ook altijd nog iets opschrijven zodat het ook voor hem duidelijk wordt. Verder is het voor doven mogelijk om een doventolk in te schakelen. Maar dat wordt niet vaak gedaan. n een groep met mensen die allemaal praten, zoals op een verjaardag, is het erg moeilijk voor een dove om iedereen te volgen. Beter is om steeds maar een persoon aan het woord te laten. Soms is het handig om even kort te vertellen waar het over gaat in de groep voordat je het woord richt tot de dove. Belangrijke informatie zoals namen en adressen kunnen altijd beter worden opgeschreven want misschien worden ze anders verkeerd verstaan.

12 11 Hoofdstuk 4 Dovenonderwijs en gebarentaal Ruim twee eeuwen geleden, werden lessen aan dove kinderen in gebarentaal en in het handalfabet gegeven. Kinderen kregen ook nog spraakles op school. Buiten de speciale spraakles werd er op school tijdens geen enkel vak gesproken, alles ging met behulp van gebarentaal en het handalfabet. n 1864 werd de gebarentaal op een Nederlands doveninstituut verboden en de lessen werden alleen nog maar in gesproken taal gegeven. Om de lessen te kunnen volgen moesten de leerlingen leren liplezen en leren spreken. n 1880 werd beslotewdat alle scholen voor doven de spreekmethode moesten volgen, er mochten geen gebaren gebruikt worden tijdens de les. Er werd niet uitgegaan van wat de dove leerling nodig had, maar van wat goed was voor de maatschappij. Sinds de jaren '80 is de gebarentaal weer terug op de Nederlandse scholen voor dove kinderen, maar niet als belangrijkste taal. Er wordt vooral gebruik gemaakt van gebaren als ondersteuning. Het leren liplezen en spreken blijft een belangrijk doel binnen het onderwijs aan het dove kind. n 1970 kwam de eerste dovenschool in Nederland. Nu zijn er meerdere dovenscholen in Nederland. Ouders van dove kinderen kiezen soms voor een dovenschool maar er wordt ook steeds meer gekozen voor een gewone basisschool. Gebarentaal Voor iemand die doof is, is het moeilijk om een taal te leren. Het is voor doven dan ook zo dat er een taal is uitgevonden die zonder geluid kan worden gesproken. Nu ja, gesproken is niet het goede woord, je maakt gebaren in plaats van spreken ook wel de gebarentaal genoemd. Door gebaren met de handen te maken, kan men zich verstaanbaar maken. Gebarentaal is een hele eigen taal met eigen gebaren, grammatica en uitdrukkingen. n Nederland wordt de Nederlandse Gebarentaal (NGT) gebruikt. Er is een handalfabet met voor elke letter van het alfabet een handvorm. Dit is vooral handig voor het spellen van namen. Het Nederlands handalfabet is een (klein) onderdeel van de Nederlandse Gebarentaal. De NGT heeft voor alle begrippen een gebaar

13 i Het handalfabet schijn je redelijk snel te leren. Er zijn precies 26 handvormen; één voor elke letter van het Nederlandse alfabet. Het leren van de Nederlandse Gebarentaal duurt langer, want het bestaat uit honderden gebaren en een eigen grammatica. Net zoals het Nederlands ook uit honderden woorden en een eigen grammatica bestaat. De regels voor het spellen met het handalfabet (vingerspellen) zijn als volgt: - Het spellen doe je met een hand. - Alleen je vingers bewegen en je arm blijft op dezelfde plaats - Spreek ook bij het spellen het woord uit. 12, ~, )f)h Gebaren is trouwens niet alleen voor doven en slechthorenden. Het wordt ook veel gebruikt bij mensen voor wie spreken niet logisch of mogelijk is. Bijv. door

14 13 mensen die autistisch zijn of een verstandelijke handicap hebben. Verder worden gebaren ook gebruikt door mensen die moeilijk kunnen spreken. En als laatste wordt er door horenden ook gebruik gemaakt van gebaren op plaatsen waar praten of verstaan niet mogelijk is. Bijv. door grondpersoneel op vliegvelden en door duikers onder water. Het Nederlands handalfabet is een (klein) onderdeel van de Nederlandse Gebarentaal (NGT). De NGT heeft voor alle begrippen een gebaar, terwijl het handalfabet voor elke letter van het Nederlandse alfabet een aparte handvorm heeft. Net zoals de gebarentaal is het handalfabet niet internationaal. Elk land heeft dus zijn eigen gebarentaal.

15 14 Nawoord k vond het best een moeilijk onderwerp maar ik ben blij dat ik er nu meer over weet. k had het geluk dat ik vragen mocht stellen aan Annemieke, die langzaam doof is geworden. Zo ging er voor mij een wereld open en werd het mij heel duidelijk dat het erg moeilijk is voor een dove om in deze wereld te communiceren. Het is voor dove mensen heel belangrijk dat iedereen deze handicap accepteert. Er zullen door de vergrijzing ook steeds meer mensen bijkomen met deze handicap. k ben dan ook heel blij dat ik goed kan horen en dat heb je eigenlijk pas door alsje meer over doof of slechthorendheid weet. Gelukkig zijn er voor doven en slechthorende mensen in Nederland steeds meer vakbladen waarin te lezen valt hoe anderen ermee omgaan. Je kunt lid worden van de NVS. Ook is het fijn dat er steeds meer hulpmiddelen zijn zodat doven en slechthorenden steeds beter kunnen functioneren, maar het blijft een handicap.

16 15 Bronvermelding ntemetsites nformatie (folders) van de audicien nformatie gekregen door interview met Annemieke Peeters

17 E N D,E made by Jantine 2005

7,1. Spreekbeurt door een scholier 2265 woorden 6 juni keer beoordeeld. Nederlands

7,1. Spreekbeurt door een scholier 2265 woorden 6 juni keer beoordeeld. Nederlands Spreekbeurt door een scholier 2265 woorden 6 juni 2002 7,1 217 keer beoordeeld Vak Nederlands 1. Inleiding. Ik heb voor dit onderwerp gekozen, omdat ik een paar dove mensen ken, en ik wou er ook wel wat

Nadere informatie

~ (]J. -S ca. /;a.;j ~ ~/ ~ Ir'! '. - - --~ '-' 1 C\) 4. Middenoor. s. Slakkenhuis. 6. Gehoorzenuw ,.. ...

~ (]J. -S ca. /;a.;j ~ ~/ ~ Ir'! '. - - --~ '-' 1 C\) 4. Middenoor. s. Slakkenhuis. 6. Gehoorzenuw ,.. ... I 3. I H-o'~ hoort een oo~? I, I. Geluidsgolven I I 2. Gehoorgang - Trommelvlies I J 4. Middenoor s. Slakkenhuis 6. Gehoorzenuw '0..,.. '-' 1... C\) -S ca ~ (]J /;a.;j ~ ~/ ~ Ir'! '. - - --~ Inhoudsopgave

Nadere informatie

i!i' ] ] ] ] ] 1 ~ 1 ~ Door: A /isha Chandoe Groep Bb VanOstadeschoo/ 1..

i!i' ] ] ] ] ] 1 ~ 1 ~ Door: A /isha Chandoe Groep Bb VanOstadeschoo/ 1.. 1 ~ 1 ~ j J ) J J J I, i!i' 1 Al 1.. Door: A /isha Chandoe Groep Bb VanOstadeschoo/ j 1.. l.. '-....t L- '- '- Inhoud: 1.Inleiding. 2. Wat is een oor? 3. Hoe zit je oor in elkaar? 4. De drie delen van

Nadere informatie

Spreekbeurt Nederlands Doven en Slechthorenden

Spreekbeurt Nederlands Doven en Slechthorenden Spreekbeurt Nederlands Doven en Slechthorenden Spreekbeurt door een scholier 1935 woorden 16 mei 2002 6,4 168 keer beoordeeld Vak Nederlands Hoofdstukken indeling Inleiding 1 Hoe werkt het oor 2 Soorten

Nadere informatie

Keel-, neus en oorheelkunde. Slechthorendheid en Hoortoestellen

Keel-, neus en oorheelkunde. Slechthorendheid en Hoortoestellen Keel-, neus en oorheelkunde Slechthorendheid en Hoortoestellen 1 Deze folder geeft u informatie over slechthorendheid en de mogelijkheden om daar iets aan te doen. Hoe werkt een oor? Het oor is nodig voor

Nadere informatie

Oren om te horen. 1. Leesopdracht

Oren om te horen. 1. Leesopdracht 1. Leesopdracht Lees de onderstaande tekst goed door. De tekst gaat over de werking van het gehoor en is erg handig voor maken van de overige opdrachten in dit boekje. Oren om te horen Je oren zijn er

Nadere informatie

SLECHTHORENDHEID EN HOORTOESTELLEN

SLECHTHORENDHEID EN HOORTOESTELLEN SLECHTHORENDHEID EN HOORTOESTELLEN 359 Inleiding Het verschijnsel slechthorendheid is bij u vastgesteld. In deze folder leest u meer over dit verschijnsel en de behandelmogelijkheden. Werking van het oor

Nadere informatie

Slechthorendheid en hoortoestellen. Afdeling KNO

Slechthorendheid en hoortoestellen. Afdeling KNO Slechthorendheid en hoortoestellen Afdeling KNO Dit boekje heeft tot doel u informatie te geven over slechthorendheid en de mogelijkheden om daar wat aan te doen. Als u recent bij een keel-, neus- en oorarts

Nadere informatie

Gespreksrichtlijnen tussen goeden slechthorenden

Gespreksrichtlijnen tussen goeden slechthorenden Gespreksrichtlijnen tussen goeden slechthorenden Communiceren doe je met zijn tweeën Deze folder is bedoeld voor de goedhorenden die in hun omgeving iemand kennen die slechthorend is, en voor slechthorenden

Nadere informatie

Als papa of mama een bolletje in het hoofd heeft Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar over brughoektumor bij hun papa of mama

Als papa of mama een bolletje in het hoofd heeft Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar over brughoektumor bij hun papa of mama Als papa of mama een bolletje in het hoofd heeft Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar over brughoektumor bij hun papa of mama Deze folder legt uit wat er gebeurt als je papa of mama een bolletje

Nadere informatie

Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? Linda van de Weerd

Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? Linda van de Weerd Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? 1 Linda van de Weerd Inhoud Moet je horen! 3 Trillingen 4 Luister! 5 Hard en zacht 6 Dichtbij en ver weg 7 Hoog en laag 8 Doof zijn 9 Moeilijke

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

slechthorendheid en hoortoestellen

slechthorendheid en hoortoestellen patiënteninformatie slechthorendheid en hoortoestellen U bent bij de KNO-arts geweest omdat u niet goed hoort. Mogelijk kunt u door een hoortoestel beter gaan horen. Wat kunnen de klachten zijn? Welke

Nadere informatie

lichaam is gestopt met groeien? De groei zou gemiddeld 0,2 millimeter per jaar bedragen. Dit komt neer

lichaam is gestopt met groeien? De groei zou gemiddeld 0,2 millimeter per jaar bedragen. Dit komt neer Wist je dat... onze oren blijven groeien, ook nadat de rest van ons lichaam is gestopt met groeien? De groei zou gemiddeld 0,2 millimeter per jaar bedragen. Dit komt neer op een centimeter in vijftig jaar.

Nadere informatie

WAT GEHOORVERLIES EIGENLIJK BETEKENT

WAT GEHOORVERLIES EIGENLIJK BETEKENT WAT GEHOORVERLIES EIGENLIJK BETEKENT Hoe weet u of u gehoorverlies heeft? De kans is groot dat u de laatste bent die dat weet. De meeste gehoorverliezen ontwikkelen zich namelijk zo geleidelijk dat u het

Nadere informatie

Logopedie Sophie Gortzak maart 2010

Logopedie Sophie Gortzak maart 2010 Logopedie Sophie Gortzak maart 2010 Inleiding Ik doe mijn werkstuk over logopedie omdat ik het een interessant onderwerp vond en mijn moeder is logopedist. Mijn hoofdstukken zijn: 1Wat is logopedie? 2Wie

Nadere informatie

Tips bij slechthorendheid

Tips bij slechthorendheid Libra R&A Audiologie Tips bij slechthorendheid Deze folder is bedoeld voor mensen die met elkaar in gesprek willen gaan en waarbij een van de gesprekspartners slechthorend is. Technische hulpmiddelen,

Nadere informatie

Allochtone doven Zij hebben naast hun doofheid ook nog te maken met een andere cultuur dit maakt hen tot een aparte

Allochtone doven Zij hebben naast hun doofheid ook nog te maken met een andere cultuur dit maakt hen tot een aparte Werkstuk door een scholier 1537 woorden 15 januari 2004 6,7 94 keer beoordeeld Vak ANW Doofheid Soorten doofheid Bij het vaststellen van de soorten doofheid wordt er gekeken naar de volgende afwijkingen:

Nadere informatie

Inleiding. Hoe werkt het oor?

Inleiding. Hoe werkt het oor? Otosclerose Inleiding Samen met uw KNO- arts heeft u besloten om vanwege uw gehoor en/of oorklachten een onderzoek te laten verrichten naar eventuele otosclerose. Deze folder geeft u informatie over wat

Nadere informatie

Slechthorendheid en hoortoestellen

Slechthorendheid en hoortoestellen Slechthorendheid en hoortoestellen Deze folder heeft tot doel u informatie te geven over slechthorendheid en de mogelijkheden om daar wat aan te doen. Hoe werkt een oor? Het oor is nodig voor het horen

Nadere informatie

7,1. Werkstuk door een scholier 1717 woorden 1 juli keer beoordeeld. Het oor en geluid

7,1. Werkstuk door een scholier 1717 woorden 1 juli keer beoordeeld. Het oor en geluid Werkstuk door een scholier 1717 woorden 1 juli 2005 7,1 60 keer beoordeeld Vak ANW Het oor en geluid Geluid is eigenlijk hetzelfde als trillende lucht. Geluid komt in geluidsgolven, die je ook kunt voelen

Nadere informatie

Slechthorendheid en hoortoestellen

Slechthorendheid en hoortoestellen Slechthorendheid en hoortoestellen Deze folder heeft tot doel u informatie te geven over slechthorendheid en de mogelijkheden om daar wat aan te doen. Hoe werkt een oor? Het oor is nodig voor het horen

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Slechthorendheid en hoortoestellen

Slechthorendheid en hoortoestellen Slechthorendheid en hoortoestellen 2 Uw behandelend arts heeft voorgesteld om vanwege uw gehoor- en / of oorklachten een onderzoek door de kno-arts te laten verrichten. Deze folder geeft u informatie over

Nadere informatie

Revalidatie van het gehoor bij volwassenen

Revalidatie van het gehoor bij volwassenen Revalidatie van het gehoor bij volwassenen Gehoor en communicatie zijn van groot belang voor de mens. Wanneer er een beperking van gehoor, spraak of taal optreedt, heeft dat vaak grote gevolgen voor het

Nadere informatie

kno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Slechthorendheid en hoorapparaten

kno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Slechthorendheid en hoorapparaten kno haarlemmermeer specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Slechthorendheid en hoorapparaten Inleiding Het oor is nodig voor het horen van geluid. Geluid is een luchttrilling. Deze trilling komt via

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Libra R&A locatie AC Tilburg/Breda. Slechthorend en in gesprek? Tips voor alle betrokkenen

Libra R&A locatie AC Tilburg/Breda. Slechthorend en in gesprek? Tips voor alle betrokkenen Libra R&A locatie AC Tilburg/Breda Slechthorend en in gesprek? Tips voor alle betrokkenen Deze folder is bedoeld voor mensen die met elkaar in gesprek willen gaan en waarbij één van de gesprekspartners

Nadere informatie

Hoe werkt het oor? Het oor is onder te verdelen in: 1. Uitwendige gehoorgang;

Hoe werkt het oor? Het oor is onder te verdelen in: 1. Uitwendige gehoorgang; Plotsdoofheid Hoe werkt het oor? Het oor is onder te verdelen in: 1. Uitwendige gehoorgang; 2. Trommelvlies waarachter zich het middenoor bevindt. Hierin bevinden zich de drie gehoorbeentjes en via de

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Otosclerose. Informatie voor patiënten over gehoorverlies door botvorming op de grens tussen middenoor en binnenoor. Informatie voor patiënten

Otosclerose. Informatie voor patiënten over gehoorverlies door botvorming op de grens tussen middenoor en binnenoor. Informatie voor patiënten Informatie voor patiënten Otosclerose Informatie voor patiënten over gehoorverlies door botvorming op de grens tussen middenoor en binnenoor G437-S CWZ / 09-04 Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Uw behandelend

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Babylichaamstaal. Van te vroeg geboren baby s

Babylichaamstaal. Van te vroeg geboren baby s Babylichaamstaal Van te vroeg geboren baby s Inleiding Voor een pasgeboren baby is lichaamstaal de eerste en enige manier om te vertellen wat hij wel of niet prettig vindt. Omdat hij nog niet kan praten,

Nadere informatie

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?

Nadere informatie

Interview 3FM Collin Eisema 20150918.txt Transcript interview Collin Eisema voor 3FM met Harm den Besten.

Interview 3FM Collin Eisema 20150918.txt Transcript interview Collin Eisema voor 3FM met Harm den Besten. Transcript interview Collin Eisema voor 3FM met Harm den Besten. Gemaakt door: Richard van Royen, info@letterval.nl HARM DEN BESTEN (PRESENTATOR): Aankomende zaterdag wordt er wereldwijd aandacht gevraagd

Nadere informatie

Copyright Beertje Anders

Copyright Beertje Anders Copyright Beertje Anders Beren hebben allerlei gevoelens. Kun jij zien hoe Beertje Anders zich nu voelt? Blij. Ik ben blij als ik jarig ben, als ik spelen mag met Beertje Bruin, als ik met de andere beren

Nadere informatie

10. Gebarentaal [1/3]

10. Gebarentaal [1/3] 10. Gebarentaal [1/3] 1 Gebarentalen Stel, je kunt niets horen. Je bent doof. Hoe praat je dan met andere mensen? Je kunt liplezen, maar dat is moeilijk en je mist dan toch nog veel van het gesprek. Bovendien

Nadere informatie

Functioneren van het oor / buisjes

Functioneren van het oor / buisjes Afdeling: Onderwerp: KNO 1 Buisjes Functioneren van het oor Aan het oor onderscheidt men drie delen: uitwendig oor, middenoor en binnenoor. Het uitwendig oor bestaat uit de oorschelp en de uitwendige gehoorgang,

Nadere informatie

Als papa of mama een bolletje in het hoofd heeft Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar over brughoektumor bij hun papa of mama

Als papa of mama een bolletje in het hoofd heeft Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar over brughoektumor bij hun papa of mama Als papa of mama een bolletje in het hoofd heeft Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar over brughoektumor bij hun papa of mama Deze folder legt uit wat er gebeurt als je papa of mama een bolletje

Nadere informatie

Trommelvliesbuisjes bij kinderen

Trommelvliesbuisjes bij kinderen Trommelvliesbuisjes bij kinderen Inhoudsopgave Het oor en hoe het werkt... 1 Wat zijn de klachten... 2 Behandeling... 2 Operatie... 2 De voorbereiding... 3 Advies... 3 Tot slot... 4 Het oor en hoe het

Nadere informatie

Maarten heeft een fors perceptief gehoorverlies. Sanne heeft auditieve verwerkingsproblemen.

Maarten heeft een fors perceptief gehoorverlies. Sanne heeft auditieve verwerkingsproblemen. Les 1 Wat heb ik eigenlijk? Maarten heeft een fors perceptief gehoorverlies. Sanne heeft auditieve verwerkingsproblemen. Weet jij wat dat betekent? Zodra je begint met een nieuwe opleiding in het mbo zul

Nadere informatie

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Jezus vertelt, dat God onze Vader is Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.

Nadere informatie

.,-" (H) OOR "--"" (zaken) Het oor, hoe je deze kan beschermen tegen lawaai en wat als je ineensje gehoor (deels) verliest?!

.,- (H) OOR -- (zaken) Het oor, hoe je deze kan beschermen tegen lawaai en wat als je ineensje gehoor (deels) verliest?! - -+,-" (H) OOR "--"" (zaken) Het oor, hoe je deze kan beschermen tegen lawaai en wat als je ineensje gehoor (deels) verliest?! Motivatie We hebben ervoor gekozen om mee te doen met deze actie omdat ons

Nadere informatie

Libra R&A locatie Leijpark. Gehoor en gehooronderzoek bij VIN-revalidanten. Informatie voor familie en naasten

Libra R&A locatie Leijpark. Gehoor en gehooronderzoek bij VIN-revalidanten. Informatie voor familie en naasten Libra R&A locatie Leijpark Gehoor en gehooronderzoek bij VIN-revalidanten Informatie voor familie en naasten Uw kind/partner/naaste volgt het programma Vroege Intensieve Neurorevalidatie (VIN) van Libra

Nadere informatie

Plotsdoofheid. Informatie voor patiënten die plotseling geheel doof worden. Informatie voor patiënten. Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis

Plotsdoofheid. Informatie voor patiënten die plotseling geheel doof worden. Informatie voor patiënten. Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Informatie voor patiënten Plotsdoofheid Informatie voor patiënten die plotseling geheel doof worden G456-Q CWZ / 09-04 Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Uw behandelend arts heeft voorgesteld om vanwege uw

Nadere informatie

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren' De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe

Nadere informatie

van beugel tot burn-out

van beugel tot burn-out vier kant reeks van beugel tot burn-out 20 verhalen over gezondheid Uitgeverij Eenvoudig Communiceren Oren Je ziet op straat vaak mensen met een koptelefoontje in hun oren. Ze luisteren bijvoorbeeld naar

Nadere informatie

Slechthorendheid en hoortoestellen

Slechthorendheid en hoortoestellen Slechthorendheid en hoortoestellen Inleiding Uw behandelend arts heeft voorgesteld om in verband met uw gehoor- en / of oorklachten een onderzoek door de knoarts te laten verrichten. Deze folder geeft

Nadere informatie

Slechthorendheid Logopedie Hoortoestel

Slechthorendheid Logopedie Hoortoestel Gehoorproblemen Slechthorendheid Met het toenemen van de leeftijd gaat het gehoor achteruit. Dit is een slijtageproces van het binnenoor. Veel oudere mensen krijgen hierdoor te maken met presbyacusis (ouderdomsslechthorendheid).

Nadere informatie

Gehooronderzoek. Audiologisch Centrum. Afdeling KNO

Gehooronderzoek. Audiologisch Centrum. Afdeling KNO Gehooronderzoek Audiologisch Centrum Afdeling KNO Een Audiologisch Centrum is gespecialiseerd in onderzoek en advies voor mensen met gehoorproblemen. U komt bij het Audiologisch Centrum omdat een huisarts

Nadere informatie

Zo hoor ik. Een kijkje in het leven van jonge kinderen met gehoorverlies. www.nsdsk.nl

Zo hoor ik. Een kijkje in het leven van jonge kinderen met gehoorverlies. www.nsdsk.nl Zo Zo hoor ik Als een kind doof of slechthorend is, heeft dat vaak hoor grote impact op het gezin. Achter elk kind met gaat een verhaal schuil. Over de oorzaak, de onzekerheid, de zorgen, het onbegrip,

Nadere informatie

Lespakket Bovenbouw Lesmodule B1 Oren om te horen

Lespakket Bovenbouw Lesmodule B1 Oren om te horen Lespakket Bovenbouw Lesmodule B1 Oren om te horen Natuurproject SAMEN OP PAD Activiteit ALGEMEEN Versie 1 Oren om te horen Doelstelling lesmodule Voorbereiding: Bewustwording van het zintuig gehoor. Muziek

Nadere informatie

Horen met één oor. Informatie voor ouders, leerkrachten en volwassenen. Afdeling KNO

Horen met één oor. Informatie voor ouders, leerkrachten en volwassenen. Afdeling KNO Horen met één oor Informatie voor ouders, leerkrachten en volwassenen Afdeling KNO Horen met één oor Informatie voor ouders, leerkrachten en volwassenen Als iemand met één oor slecht of helemaal niet hoort

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

T3 L7-8 De elektronica in mijn lichaam Onze zintuigen Bronnenboek Onze vijf zintuigen

T3 L7-8 De elektronica in mijn lichaam Onze zintuigen Bronnenboek Onze vijf zintuigen 1. Onze vijf zintuigen Hoe zou het zijn als je niets zou kunnen horen, voelen, zien, ruiken of proeven. Dat zou pas erg zijn! Je denkt niet zo vaak bewust aan je zintuigen, maar je gebruikt ze wel de hele

Nadere informatie

Bijlage Stoere Schildpadden

Bijlage Stoere Schildpadden Bijlage Stoere Schildpadden Deze bijlage hoort bij de beschrijving van de interventie Stoere Schildpadden, zoals die is opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies. Meer informatie: www.nji.nl/jeugdinterventies

Nadere informatie

Informatie over afasie. Afdeling logopedie

Informatie over afasie. Afdeling logopedie Informatie over afasie Afdeling logopedie Wat is afasie? Vooraf Uw partner of familielid heeft afasie. In deze folder kunt u lezen wat afasie inhoudt en hoe u hiermee kunt omgaan. Wat is afasie Afasie

Nadere informatie

Schade aan het gehoor

Schade aan het gehoor Bescherm je oren! Als werknemer in de podiumsector kun je in deze folder lezen waarop je moet letten als je werkt bij de hoge geluidsniveaus die in podiumsector voorkomen. Bescherm in ieder geval je oren,

Nadere informatie

Aflevering 1 M.G. OK. M.G. Ok, maar daar komen we straks op terug. Maar ik wil nog even meer over jou weten, maar hoe heeft het jouw leven beïnvloed.

Aflevering 1 M.G. OK. M.G. Ok, maar daar komen we straks op terug. Maar ik wil nog even meer over jou weten, maar hoe heeft het jouw leven beïnvloed. Tekst bij de radio-opname bij Wekker Wakker, 08-05-2014, met Myrna Goossen () en Jan Rietman () en Jorien Kortenoever, vrijwilliger N.V.V.S. ( ) Aflevering 1 Het is 12 minuten over 9, Niet iedereen, die

Nadere informatie

DieDrie. Lesbrief bij de voorstelling Zeg het met muziek

DieDrie. Lesbrief bij de voorstelling Zeg het met muziek DieDrie Lesbrief bij de voorstelling Muziekles (deel1) ±35 minuten (incl. filmpjes) (uitleg en filmpjes) Groep 3 t/m 8 Hoe? In groepjes op 1 of meer computers (met internet), of klassikaal met beamer of

Nadere informatie

PIZZAKORST JES ~.~. ~.~~~ ". I.~...'; "~ J~ ~ --- --- ---- -- -- --- I "" ".

PIZZAKORST JES ~.~. ~.~~~ . I.~...'; ~ J~ ~ --- --- ---- -- -- --- I  . ,:;-,. PIZZAKORST JES '" "'..1 lil;» I "" ". I...'; " J, '" {#.., '"'"" '" ""t ==... ".,. Jj "',.,',':'" r" ' f j. A...'!Iif"".;i -""" '. --- --- ---- -- -- --- Werkstuk Tjeerd Smid Oorakel/Oren om te

Nadere informatie

Samenvatting Mensen ABC

Samenvatting Mensen ABC Samenvatting Mensen ABC Week 1ABC: Wie zijn wij? Info: Wie zijn wij mensen Mensen zijn verschillend. Iedereen is anders, niemand is hetzelfde. Dat noem je uniek. Een mens heeft een skelet van botten. Daarom

Nadere informatie

oorsuizen tinnitus patiënteninformatie

oorsuizen tinnitus patiënteninformatie patiënteninformatie oorsuizen tinnitus U bent bij de KNO-arts geweest omdat u last heeft van oorsuizen. Dit wordt ook wel tinnitus genoemd. Wat is tinnitus? Welke behandelingen zijn mogelijk? Dat en meer

Nadere informatie

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering.

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. Bij SNAP leren we ouders en kinderen vaardigheden om problemen op te lossen en meer zelfcontrole te ontwikkelen. Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. SNAP (STOP

Nadere informatie

Trommelvliesbuisjes bij volwassenen

Trommelvliesbuisjes bij volwassenen Trommelvliesbuisjes bij volwassenen Uw afspraak Plaats : d.d om uur : de afdeling Dagverpleging Inhoudsopgave Het oor en hoe het werkt... 2 Wat zijn de klachten... 2 Behandeling... 2 Voorbereiding...

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

Kanker. Inhoud. Inleiding. Wat is kanker? Inleiding

Kanker. Inhoud. Inleiding. Wat is kanker? Inleiding Kanker Inhoud Inleiding Inleiding Wat is kanker? Soorten kanker In het kinderziekenhuis Wat kan je doen tegen kanker? Afsluiting Bronvermelding Ik houd mijn werkstuk over kanker, omdat het mij een moeilijk

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

C.V.I. 9.5 Geluid in de vleeswarenindustrie

C.V.I. 9.5 Geluid in de vleeswarenindustrie 9 ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN 9.5 GELUID IN DE VLEESWARENINDUSTRIE Auteur : Ir. S.P. van Duin februari 1998 blad 1 van 7 INHOUDSOPGAVE 1 WAT IS GELUID................................................... 3 2 HOE

Nadere informatie

KNO. Slechthorendheid en hoortoestellen

KNO. Slechthorendheid en hoortoestellen KNO Slechthorendheid en hoortoestellen Slechthorendheid en hoortoestellen Uw KNO-arts heeft bij u een gehoorverlies vastgesteld. Hij of zij heeft u voorgesteld hiervoor een hoortoestel te gaan gebruiken.

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Communicatieve beperkingen

Werkstuk Biologie Communicatieve beperkingen Werkstuk Biologie Communicatieve beperkingen Werkstuk door een scholier 4193 woorden 26 januari 2005 6,2 29 keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdstuk 1 Wat is doof of slechthorend zijn. Doofheid In Nederland

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Ouderdomsslechthorendheid

Ouderdomsslechthorendheid Ouderdomsslechthorendheid Ze voelt zich aan de kant gezet Mevrouw X, een 82 jarige vrouw kijkt er naar uit om een bezoek te brengen aan haar grote familie. Maar, ze voelt zich vaak buitengesloten tijdens

Nadere informatie

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5

Nadere informatie

Voor wie? Luchtgeleiding en botgeleiding

Voor wie? Luchtgeleiding en botgeleiding 4 In deze folder vindt u informatie over het bot verankerd hoortoestel. U leest hierin bij welke gehoorproblemen dit toestel gebruikt wordt en hoe het werkt. Voor wie? Een bot verankerd hoortoestel, Bone

Nadere informatie

Leren praten Turks. Colofon. Hart voor Brabant

Leren praten Turks. Colofon. Hart voor Brabant Colofon Uitgave : GGD Hart voor Brabant Oplage : 500 Datum : februari 2007 Illustraties : Hendriks van den Hout Druk : Graphiset bv, Uden Hart voor Brabant Leren praten Turks GGD Hart voor Brabant Postbus

Nadere informatie

Het gebruik van digitale hoortoestellen bij mensen met dementie

Het gebruik van digitale hoortoestellen bij mensen met dementie Het gebruik van digitale hoortoestellen bij mensen met dementie Een folder voor slechthorenden met dementie en hun mantelzorgers. Deze folder is bedoeld om praktische informatie en tips te geven. Door

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Iedereen wordt graag respectvol behandeld, dus ook de persoon met een handicap. Enkele algemene tips voor het omgaan met personen met een handicap:

Iedereen wordt graag respectvol behandeld, dus ook de persoon met een handicap. Enkele algemene tips voor het omgaan met personen met een handicap: Gedragscode VAL: omgaan met personen met een handicap (bron: www.parantee.be en www.gripvzw.be) Het is belangrijk dat onze maatschappij toegankelijk is voor iedereen, en iedereen heeft recht om de sport

Nadere informatie

Bevriend met Bram of met een autist

Bevriend met Bram of met een autist Bevriend met Bram of met een autist Eerste druk, januari 2010 2010 Nanno Ymus isbn: 978-90-484-0990-7 nur: 283 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl De namen, plaatsen en gebeurtenissen

Nadere informatie

We geven informatie en advies aan je werkgever en collega s. Samen zoeken we naar oplossingen. We geven je informatie over verenigingen en diensten.

We geven informatie en advies aan je werkgever en collega s. Samen zoeken we naar oplossingen. We geven je informatie over verenigingen en diensten. We geven informatie en advies aan je werkgever en collega s. Samen zoeken we naar oplossingen. We geven je informatie over verenigingen en diensten. We helpen je bij het verbeteren van je contacten met

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag

Nadere informatie

> Lees Hoe praten we?

> Lees Hoe praten we? LB 8-70. Trillende lucht > Lees Hoe praten we? > Lees Dat klinkt mooi! Maak de zin af. Geluid is Zet de volgende zinnen in de goede volgorde. Zet er het juiste cijfer voor. Je borstkas versterkt het geluid.

Nadere informatie

Waar kunt u nu aan merken dat uw kind niet goed hoort of moeite heeft met luisteren?

Waar kunt u nu aan merken dat uw kind niet goed hoort of moeite heeft met luisteren? Horen en Luisteren Horen en luisteren Horen en luisteren zijn niet hetzelfde. Horen heeft te maken met de geluiden die het oor binnenkomen; luisteren heeft te maken met wat je met die geluiden doet. Om

Nadere informatie

OntdekZelf - geluid. Met bijgaande materialen kunt u (een deel van) onderstaande experimenten uitvoeren, afhankelijk van wat u heeft aangeschaft.

OntdekZelf - geluid. Met bijgaande materialen kunt u (een deel van) onderstaande experimenten uitvoeren, afhankelijk van wat u heeft aangeschaft. Werkwijze Alle OntdekZelf experimenten zijn bedoeld voor de leerling om zelf te ontdekken. Laat de leerling vanaf het begin werken met zijn materialen en ontdekken hoe hij tot een antwoord of een werkende

Nadere informatie

Trommelvliesbuisjes inbrengen bij kinderen

Trommelvliesbuisjes inbrengen bij kinderen Trommelvliesbuisjes inbrengen bij kinderen Samen met de KNO-arts is besloten om bij uw kind trommelvliesbuisjes in te brengen. In deze folder geven we u hier informatie over. Hoe ziet het oor eruit Het

Nadere informatie

Zondag 13 december 2009 Tekst: Lucas 1: 39-55

Zondag 13 december 2009 Tekst: Lucas 1: 39-55 Zondag 13 december 2009 Tekst: Lucas 1: 39-55 Maria gaat op visite bij Elisabet. Maria was natuurlijk helemaal vol van het geweldige nieuws dat ze van de Gabriël had gehoord. Ze wilde het heel graag aan

Nadere informatie

1.2 Het oor, opvangen van geluiden HB p.32-35

1.2 Het oor, opvangen van geluiden HB p.32-35 1.2 Het oor, opvangen van geluiden HB p.32-35 1.2.1 Wat is geluid? Geluid: trillingen veroorzaakt door een geluidsbron Middenstof: stof die de trillingen geleidt. Resonantie: het overdragen van een trilling

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Les 3 Voorspellen Leestekst: Mijn droom. Introductiefase:

Les 3 Voorspellen Leestekst: Mijn droom. Introductiefase: Les 3 Voorspellen Leestekst: Mijn droom "Welkom:..." Introductiefase: 1. "Vandaag gaan we voor de laatste keer voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen welke vraag wij onszelf moeten stellen om

Nadere informatie

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51 Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms

Nadere informatie

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram,

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, mijn kleine broer Dat is niet van mij mama Dan zegt ze

Nadere informatie

GELOOFSVRAGEN EN LEVENSVRAGEN

GELOOFSVRAGEN EN LEVENSVRAGEN WAAROM??? DAAROM!!! Soms sta je met je mond vol tanden, wanneer je kind je met een vraag overvalt. "Waarom zijn de bomen groen?", "Waarom regent het vandaag?" Waarom... waarom..., steeds weer waarom. De

Nadere informatie

Stemwerkschrift. Inhoud

Stemwerkschrift. Inhoud Stemwerkschrift Inhoud Allerlei dingen, die slecht zijn voor je stem Schreeuwen Voor je ouders Schreeuwen Schrapen en kuchen Voor je ouders Schrapen en kuchen Gekke stemmetjes nadoen Voor je ouders Gekke

Nadere informatie

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL KINDEREN LEKKER IN HUN VEL 1. Welkom wij zijn Karin Hallegraeff en Noelle van Delden van Praktijk IKKE Karin stelt zich voor en er komt een foto van Karin in beeld. Noelle stelt zich voor en er komt een

Nadere informatie