Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

Transcriptie

1 Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam Jaarverslag 2010

2 INHOUD 1. VOORWOORD LEESWIJZER PROFIEL VAN DE ORGANISATIE Missie Visie Kernwaarden Zorg en dienstverlening van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam Opbouw van de organisatie BEDRIJFSVOERING Doelstellingen Aansturing Toezicht BELEID, INSPANNINGEN, PRESTATIES Kwaliteit van zorg Inbewaringstellingen Wetenschappelijk Onderzoek Crisisdienstonderzoek Tevredenheid van cliënten en verwijzers Werkbezoeken van overheid en gemeente Medewerkers Personeelsplanning Opleiding en bijscholing Rampen en crises Medewerkerstevredenheid Veiligheid Ondersteunende processen en middelen WebRAAP elektronisch cliëntensysteem Registratie en Diagnose Behandelcombinatie (DBC) Verzekeringsproblematiek Communicatie Huisvesting Maatschappij FINANCIEEL JAARVERSLAG Kerncijfers Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam Volwassenen Kerncijfers Mobiel Crisisteam Jeugd...46 BIJLAGE COLOFON Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 2

3 1. VOORWOORD Dit is het jaarverslag van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam over het jaar Het jaar waarin de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam zeven jaar bestaat en waarin de ste cliënt in het kader van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg is overgebracht naar de Onderzoeksruimte van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Verder stond 2010 vooral in het teken van verdere verbeteringen op het gebied van ontvangst en bejegening van de cliënten. Deze weg was eind 2009 al ingeslagen met de introductie van de Dienstverleningsafspraken waarin het tijds- en zorgverloop staat beschreven tijdens het verblijf van de cliënt in de Onderzoeksruimte van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Dit jaar is vooral aandacht besteed aan de manier waarop we cliënten ontvangen en de faciliteiten die we voor hen beschikbaar hebben. Zo is de Onderzoeksruimte volledig verbouwd. Niet alleen belangrijke bouwkundige aanpassingen zijn gedaan maar de ruimte is ook opnieuw gedecoreerd met als uitgangspunt een warm welkom waarin respect doorklinkt. Een belangrijke verbetering voor onze cliënten is ook het gering aantal assistentie verleningen door de politie in Het team van portiers, B-verpleegkundigen en hulpverleners weten door hun ervaring en betrokkenheid escalerende situaties zo goed te beheersen dat slechts in 1% van de gevallen nog politie assistentie wordt ingeroep. In 2008 wat dit 8% en in %. Een mooie prestatie dus. In dit jaarverslag kunt u uitgebreid lezen over al deze ontwikkelingen en over andere inspanningen die het afgelopen jaar zijn gedaan op zorginhoudelijk, organisatorisch, technologisch en financieel vlak, teneinde aan de missie, visie en ambitie van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam te voldoen was ook het laatste jaar dat Anne-Marie van Dam en ik leiding gaven aan de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Met ingang van 1 maart 2011 wordt de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam door een nieuw management team aangestuurd. Ed van Leeuwen neemt mijn functie over en start als clustermanager bedrijfsvoering. Jeroen Zoeteman volgt Anne-Marie van Dam op als clustermanager behandelzaken. Anne-Marie van Dam heeft ervoor gekozen haar carrière elders voort te zetten en is inmiddels gestart als PAAZ-psychiater bij het Kennemer Gasthuis te Haarlem. Zelf heb ik besloten, na acht hele mooie jaren leiding te hebben gegeven aan een uniek samenwerkingsverband, mij verder te richten op de ontwikkeling van het Centrum voor Relationele Therapie. Met enorm veel plezier heb ik de afgelopen jaren de functie van directeur en manager vervuld op basis van twee belangrijke drijfveren. Het plezier van de werknemers heeft voor mij altijd voorop gestaan want als de medewerkers het naar hun zin hebben en hun werk goed kunnen uitvoeren dan werkt dat door in de zorg- en dienstverlening naar de cliënt toe. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 3

4 Daarnaast vond ik het heel belangrijk om de systemische behandelvisie volledig te integreren in het contact met de cliënt en hun naastbetrokkenen. Het betrekken van naastbetrokkenen bij de crisis van de cliënt heeft een positieve invloed op het verdere verloop van de behandeling. Door snel contact te leggen met de naastbetrokkenen kan hen bovendien ook sneller steun worden geboden indien zij hier behoefte aan hebben. Bij alle patiëntbesprekingen wordt de hulpverleners gevraagd op welke manier het systeem is betrokken en aan de nieuwe artsen wordt het belang van de systemische werkwijze onderstreept. De systemische benadering is nu integraal onderdeel van de werkwijze in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Ik ben er van overtuigd dat de inzet en betrokkenheid van alle medewerkers van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam zal bijdragen aan het behoud van het plezier in het werk en aan het toepassen van de systemische benadering. Rest mij om, mede namens Anne-Marie van Dam, alle samenwerkingspartners en vooral alle medewerkers, oprecht hartelijk te bedanken voor de fijne en vruchtbare samenwerking van de afgelopen jaren en hen heel veel plezier en succes voor de toekomst te wensen. Mede namens Anne-Marie van Dam, psychiater manager behandelzaken Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, Clemens Bernardt manager Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 4

5 2. LEESWIJZER Het onderdeel Profiel van de Organisatie informeert de lezer over de zorg en dienstverlening die de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam biedt en op welke wijze de organisatie is opgebouwd. De Missie, Visie en Kernwaarden geven weer waar de organisatie voor staat en waar zij naar streeft. Bedrijfsvoering informeert de lezer over het managementmodel dat de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam hanteert. Ook worden in dit hoofdstuk de gestelde doelen samengevat en wordt uitgelegd op welke wijze deze worden getoetst. Het hoofdstuk Beleid, inspanningen en prestaties is in drie onderdelen gesplitst, te weten Kwaliteit van Zorg, Medewerkers en Ondersteunende Processen en Middelen. In Kwaliteit van Zorg wordt beschreven op welke wijze de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam kwalitatief hoogwaardige zorg nastreeft en hoe de tevredenheid onder cliënten, verwijzers en ketenpartners is. In Medewerkers wordt uiteengezet wat het afgelopen jaar is gedaan aan het motiveren van de medewerkers, hun veiligheid en (bij)scholing. De eerste vijf minuten methode komt hierin uitgebreid aan bod. In Ondersteunende Processen en Middelen worden de ontwikkelingen op het gebied van registratie, automatisering en communicatie beschreven. In het Financieel Jaarverslag wordt een overzicht gegeven van de gerealiseerde productie in aantallen en geld. Ook worden andere relevante kerncijfers weergegeven. In het Financieel Jaarverslag zijn de cijfers van de afgelopen vijf jaar opgenomen. Tot slot zijn in de bijlage interessante gegevens opgenomen waaruit is af te leiden hoe de organisatie loopt en wat de kenmerken zijn van de cliëntenpopulatie. Ook deze cijfers laten de ontwikkelingen van de afgelopen vijf jaar zien. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 5

6 3. PROFIEL VAN DE ORGANISATIE De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is onderdeel van Arkin en een samenwerkingsverband van Arkin en GGZ ingeest. 3.1 Missie De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is een ambitieuze organisatie voor de acute psychiatrische gezondheidszorg in Amsterdam. Wij willen een professionele, cliëntgerichte en effectieve organisatie zijn waar 24 uur per dag, 7 dagen per week kwalitatief hoogwaardige en snelle zorg en dienstverlening wordt geboden. Kenmerken in de bejegening van onze interne en externe cliënten zijn gastvrijheid, deskundigheid, bereidwilligheid en veiligheid. Bij beslissingen en handelswijzen stellen wij de cliënt centraal. Op het gebied van zorg betekent dit dat cliënten snel een consult krijgen en dat na ieder consult, zo mogelijk in overleg met de cliënt, een helder beleid wordt afgesproken. We steunen cliënten in hun kwetsbaarheid en helpen hen bij het versterken van hun eigen mogelijkheden. We doen dit in nauw overleg met familie en andere naastbetrokkenen. We houden daarbij rekening met de sociale en culturele achtergrond van de cliënt. De kwaliteit van zorg en behandeling én openheid en respect in de contacten van mens tot mens staan centraal in het beleid en de activiteiten van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam waarbij we sterk gericht zijn op de mogelijkheden van de cliënt zelf, maar ook op die van de omgeving zoals familie, vrienden en/of andere betrokkenen. Binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam nemen we een Can Do houding aan in het contact en in de samenwerking met in- en externe cliënten. We willen de contacten met belangrijke samenwerkingspartners waaronder de cliëntencommissie, naastbetrokkenenraad, politie, GGD en huisartsen op een constant hoog niveau houden. Verder willen wij een goede buur zijn in het kader van beperking van mogelijke overlast en streven we naar een financieel gezonde organisatie. 3.2 Visie De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wil in 2012 een hoog gekwalificeerde grootstedelijke drempelloze Eerste Hulppost voor de psychiatrie hebben gerealiseerd en zijn uitgegroeid tot een breed inzetbare stedelijke hulpdienst voor de acute psychiatrische zorg op het gebied van Openbare en Algemene Geestelijke Gezondheidszorg waar cliënten 24 uur per dag, 7 dagen in de week terecht kunnen. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 6

7 Door samenwerkingsverbanden met gemeentelijke instanties en andere, al dan niet commerciële, (zorg)instellingen en in overleg met cliënten- en naastbetrokkenenorganisaties wil de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam haar expertise inzetten ten behoeve van cliënten die acute psychische en psychiatrische zorg, zo nodig in combinatie met verslavingszorg, behoeven. 3.3 Kernwaarden De kernwaarden van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam zijn: Niet kletsen maar doen, discussie achteraf Iedereen is welkom 24/7 management Veiligheid & gastheerschap Duidelijk product en signatuur Deze kernwaarden vormen het uitgangspunt in de werkwijze van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en in de contacten met cliënten, naastbetrokkenen, medewerkers en interne en externe samenwerkingspartners. Deze kernwaarden helpen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam bij de realisatie van de gestelde doelen. 3.4 Zorg en dienstverlening van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam biedt zorg aan mensen met acute problemen variërend van ernstige psychosociale problematiek tot zeer ernstige psychopathologie, al dan niet in combinatie met verslavingsproblematiek. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam biedt snelle crisisinterventie (binnen 24 uur) aan jeugdige en volwassen cliënten. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam denkt zeer klantgericht en streeft continu naar een hoog niveau van zorg en dienstverlening. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is 24 uur per dag, 7 dagen in de week bereikbaar voor Openbare Geestelijke Gezondheidszorg zaken (OGGz). Het gaat hier om gevallen waarbij cliënten de openbare orde verstoren, vermoedelijk als gevolg van een psychiatrische aandoening, en die via de politie en de GGD bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam terechtkomen. Buiten kantooruren handelt de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam ook Algemene Geestelijke Gezondheidszorg zaken (AGGz) af. Dit betreft doorverwijzingen vanuit EHBO posten, huisartsen en ander erkende verwijzers. Tijdens kantooruren worden de AGGz zaken met uitzondering van de jeugdhulpverleningszaken gedaan door de Acuut Behandelteams van de twee regionale GGz instellingen GGZ ingeest en Arkin. Het MCT Jeugd, onderdeel van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, wordt ingeschakeld bij alle meldingen van crises waarbij kinderen en jeugdigen zijn betrokken. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 7

8 Deze meldingen worden eerst gescreend door Vangnet & Advies en in principe doorgeleid naar het MCT Jeugd. Daarnaast handelt het MCT Jeugd buiten kantoortijden jeugdhulpverleningszaken van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA), Raad voor de Kinderbescherming, Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en de Kindertelefoon af. Ook voor Spirit en Altra, die beide een eigen bereikbaarheidsdienst buiten kantooruren hebben, biedt het MCT Jeugd ondersteuning in geval van crisissituaties binnen de leefgroepen. Daarnaast vervult het MCT Jeugd een achterwachtfunctie voor Spirit en Altra in geval van crisissituaties bij gezinnen die in ambulante zorg zijn bij deze twee organisaties. De jeugdhulpverleningszaken worden tijdens kantooruren door de bovengenoemde instellingen zelf afgehandeld tenzij sprake is van een psychiatrische crisis bij kinderen of jeugdigen, dan beoordeelt en verwijst het MCT Jeugd. De kerntaak van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is het op (zeer) korte termijn uitvoeren van een consult op basis van specialistische diagnostische kennis met betrekking tot psychiatrische toestandsbeelden en psychosociale crises in gezinnen. Zo nodig wordt direct gestart met de interventie. 45% van het aantal meldingen betreft OGGz consulten die binnenkomen via de politie en de GGD, Vangnet & Advies. 55% van het aantal meldingen komt binnen via erkende verwijzers zoals huisartsen, EHBO posten en/of andere hulpverleningsinstanties en betreft AGGz consulten. Bijna alle OGGz consulten worden in de Onderzoeksruimte van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam gedaan. Slechts een klein percentage vindt plaats op het politiebureau, dit betreft justitiabelen. Afhankelijk van het beleid worden cliënten ofwel opgenomen - eventueel met een maatregel - ofwel krijgen zij een afspraak bij een van de Acuut Behandelteams in de verschillende regio s gedurende kantooruren, ofwel worden zij terugverwezen naar hun vaste behandelaar of de verwijzer die de melding heeft gedaan (zie figuur Crisiszorgketen op blz. 9). Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 8

9 Figuur Crisiszorgketen Signaleren & Screenen Interveniëren Behandelen In 45% van de gevallen betreft het OGGz zaken. De politie signaleert en de GGD screent, 24 uur per dag, 7 dagen per week. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam biedt snelle crisisinterventie voor jeugdige en volwassen cliënten. ABT * (Arkin) Centrum/Oud-West, Noord en Oost/Zuid- Oost (incl. Diemen) Verwijzers ABT * (GGZ ingeest) Zuid/Nieuw-West Reguliere behandelaars Klinieken In 55% van de gevallen betreft het AGGz zaken, buiten kantooruren. Binnen kantooruren worden deze consulten door de regionale GGz instellingen verzorgd. Verlenen van basisbehoefte Verrichten van onderzoek op basis van specialistische diagnostische kennis m.b.t. psychiatrische toestandsbeelden Vertalen van hulpvraag naar korte termijn behandelplan Verzorgen van opname met maatregel Voorkomen van opname Verzorgen vrijwillige opname Doorverwijzen voor behandeling ABT* Terugverwijzen naar regulier behandelaar Terugverwijzen naar verwijzer Jeugd hulpverlenings instanties Beddenhuis (GGZ ingeest) (vrijwillige opname) TOA ** (onvrijwillige opname) * Acuut Behandelteam ** Tijdelijke Overbruggingsafdeling 3.5 Opbouw van de organisatie De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is onderdeel van Arkin en een samenwerkingsverband van GGZ ingeest en Arkin. Tot 2010 vallen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en de Acuut Behandelteams Centrum/Oud-West, Oost/Zuid-Oost (inclusief Diemen) en Noord direct onder de Raad van Bestuur van Arkin. Na een reorganisatie eind 2009 heeft de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam binnen een van de drie Business Units van Arkin een plek gekregen. De hulpverleners van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam zijn afkomstig uit de twee Amsterdamse GGz instellingen. Zoals reeds vermeld worden tijdens kantooruren de AGGz consulten door de regionale ABT s verzorgd. De OGGz consulten (via de politie) worden tijdens kantooruren afgehandeld door het Acuut Behandelteam Centrum/Oud-West. In geval van extreme drukte overdag kan het ABT Centrum/Oud-West om inzet van hulpverleners van GGz ingeest vragen. Buiten kantooruren werken medewerkers uit beide GGz instellingen in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Het Mobiel Crisisteam Jeugd maakt deel uit van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en biedt hulp aan gezinnen met kinderen en aan jeugdigen/kinderen in crisissituaties (zie figuur Schematische weergave opbouw Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam op blz. 10). Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 9

10 De Acuut Behandelteams en overige afdelingen van de Amsterdamse GGz instellingen kunnen een beroep doen op de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam om cliënten buiten kantooruren te zien en intensieve zorg te leveren en zo bijvoorbeeld een opname te voorkomen. Andersom kan de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam altijd de volgende werkdag een afspraak plannen bij de regionale Acuut Behandelteams van de twee Amsterdamse GGz instellingen om de spoedbehandelingen buiten kantooruren een vervolg te geven tijdens kantooruren. Het uitgangspunt is dat het aantal crisisconsulten buiten kantooruren, van bekende cliënten van de verschillende GGz instellingen in de regio s, verlaagd wordt. Dit is in het belang van de cliënt. In de bijlage worden de resultaten omtrent deze doelstelling, cijfermatig weergegeven. Figuur Schematische weergave opbouw Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam ABT Centrum Oud-West ABT Noord MCT Jeugd MCT Jeugd ABT Zuid Nieuw-West ABT Oost Zuid-Oost Omdat binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam een nauw samenwerkingsverband bestaat, moeten het management en de medewerkers van alle regio s zich op elkaar richten. Bovendien is de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam gericht op stedelijke organisaties zoals politie, GGD, huisartsen dienstenposten en de Eerste Hulpposten van de verschillende ziekenhuizen. Het werkgebied strekt zich uit over Amsterdam, een stad met een eigen dynamiek en een grote verscheidenheid aan culturen. Iedere maand voert het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam overleg met de cliëntencommissie die bestaat uit drie leden afkomstig uit GGz ingeest en Arkin. Tijdens deze besprekingen informeren het management en de leden van de commissie elkaar aangaande cliëntgerelateerde ontwikkelingen. Bovendien wordt de mogelijke implementatie van initiatieven die de ervaring van de cliënten positief beïnvloeden, besproken. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 10

11 Twaalf jaar lang heb ik met heel veel plezier bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam gewerkt. De cliënten, de collega s, de humor waren toch wel heel bijzonder. Het was spannend werk dat we deden met een team van heel competente en betrokken collega s. Als het goed ging, dan waren we daar samen trots op en als er eens iets minder goed lukte, dan baalden we daar samen van. Ik ben weggegaan bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam omdat ik graag opnieuw in een andere omgeving wilde beginnen, zonder voorgeschiedenis, en met nieuwe collega s, samenwerkende partijen en Raad van Bestuur. In mijn tijd als leidinggevende heb ik, samen met Clemens Bernardt, geprobeerd om de dienstverlening naar patiënten en verwijzers toe te vergroten. Werden OGGz patiënten bij de start van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam altijd in een beveiligde kamer geplaatst, na verloop van tijd bleek dat de situatie vaak ook een flexibeler aanpak toeliet waarbij patiënten in een spreekkamer konden verblijven. Ook hebben we een omslag weten te realiseren in de dienstverlening naar de huisartsen toe. In het geval we hen zelf niet konden helpen, dan bespraken we op welke wijze we hen wel konden ondersteunen. We hebben deze veranderingen alleen kunnen realiseren omdat het hele team deze verbetering in dienstverlening ondersteunde en inzag dat cliënten in crisis en hun naastbetrokkenen hulp nodig hebben die niet noodzakelijkerwijs in het indicatieplaatje past. Dan moet je dus creatief en inventief te werk gaan en dat betekent dienstverlening die aansluit bij de specifieke situatie. De zorg voor de patiënt optimaliseren en daarnaast ook het opleiden van jonge collega s en hen tonen hoe belangrijk het werk in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is, heeft me altijd erg gemotiveerd. Wat complex is aan het werken in crisissituaties is dat je snel moet schakelen en beslissingen moet durven nemen. Je kunt het je niet veroorloven om lang te wachten met een beslissing. Dat geldt voor de zorg maar ook voor de organisatie en daarom is het lastig als je te diep bent ingebed in een organisatie. Tegelijkertijd is inbedding wel van belang vanwege de doorstroom en relatie met verwijzers en behandelaren. In een ideale situatie heb je als organisatie een bepaalde mate van zelfstandigheid waarbij je kunt terugvallen op relaties met verwijzers en behandelaren in grotere organisaties. Dat is een spanningsveld. Ik hoop dat de nieuwe kliniek aan de Vlaardingenlaan de langverwachte verlichting zal geven ten aanzien van het beddentekort. In Amsterdam zijn onvoldoende bedden om mensen gedwongen op te laten, nemen laat staan vrijwillig. In het kader van de continuïteit van zorg zou het bovendien goed zijn als de ambulante behandelaar de tijd en mogelijkheid heeft om de patiënt tijdens de opname door te behandelen. Anne-Marie van Dam, voormalig manager/psychiater Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 11

12 4. BEDRIJFSVOERING 4.1 Doelstellingen De doelstellingen die door de gemeente Amsterdam bij de start van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in het kader van de OGGz zijn gesteld, zijn ook in 2010 onveranderd van kracht: 1. Geen cliënten in politiecellen: mensen worden gezien in de Onderzoeksruimte. Uitsluitend mensen die een strafbaar feit hebben gepleegd, worden gezien op het politiebureau. 2. Regie crisisdiensten in één hand: de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is een samenwerkingsverband van de twee Amsterdamse GGz instellingen. Arkin heeft de regie. 3. Maximaal aantal consulten op hetzelfde tijdstip: De bezetting van de hulpverleners is zodanig georganiseerd dat gedurende de dag meerdere consulten tegelijkertijd plaats kunnen hebben. Tijdstip Aantal consulten tegelijkertijd 08:30 14:00 uur 2 14:00 22:00 uur 4 22:00 08:30 uur 3 Naast de doelstellingen die de gemeente Amsterdam heeft gesteld, heeft de Amsterdamse GGz zichzelf bij de start in 2003 ook een aantal doelen gesteld: 1. Goede (adequate) zorg voor cliënten: de cliënt wordt voorzien van basiszorg zoals eten, drinken, rust en zo snel mogelijk een consult met een hulpverlener. 2. Ondersteuning van de naastbetrokkenen: bij iedere cliënt wordt in ieder geval getracht in contact te komen met familie, vrienden of andere naastbetrokkenen. 3. Beoordeling en behandeling direct op elkaar laten aansluiten: na het consult wordt beleid bepaald en direct actie ondernomen om de behandeling in gang te zetten, bijvoorbeeld een afspraak bij een van de Acuut Behandelteams. Het beleid en de ondernomen actie wordt gedurende het ochtendrapport geëvalueerd en eventueel bijgesteld. 4. Snelle beschikbaarheid behouden voor met name huisartsen en de EHBO posten: het protocol, opgesteld in samenwerking met de Stichting Huisartsen Dienstenposten Amsterdam, waarin criteria voor consultaanvragen door huisartsen, wordt gehanteerd. In dit protocol is ook de wijze van uitvoeren vastgelegd. 5. Beperking van belasting van de eigen hulpverleners wat betreft veiligheid: bij ieder consult is een portier aanwezig en bij huisbezoeken gaan de hulpverleners altijd in teams van twee. Bij vermoeden op gevaar wordt de politie ingeschakeld. 6. Doelmatig en doeltreffend omgaan met de beschikbare middelen: het registratie- en administratieproces is in samenwerking met de hulpverleners opgesteld en wordt altijd gevolgd. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 12

13 4.2 Aansturing De aansturing van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is georganiseerd volgens het duaal leiderschapsmodel, waarbij de manager en de manager behandelzaken integraal verantwoordelijk zijn en de manager behandelzaken medisch eindverantwoordelijk is. De manager behandelzaken is meewerkend lid van het psychiaterteam. Het hoofd van de Acuut Behandelteams Centrum/Oud-West, Noord en Oost/Zuid-Oost en de afdelingsmanager van Acuut Behandelteam GGZ ingeest zijn de belangrijkste aanspreekpunten voor de medewerkers van de Acuut Behandelteams van respectievelijk Arkin en GGZ ingeest die diensten draaien in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en werken zeer nauw samen. Binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wordt gebruik gemaakt van het zogenaamde procesmanagementmodel. Dit houdt in dat van de ketenpartners van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam (politie, GGD en GGz) 24 uur per dag, 7 dagen in de week een beslissingsbevoegde op managementniveau bereikbaar is voor de medewerkers van de eigen organisatie in geval van onvoorziene, complexe situaties of om problemen of grote meningsverschillen op te lossen. Ook de Stichting Huisartsen Dienstenposten Amsterdam (SHDA) neemt deel aan dit model. Dit model zorgt ervoor dat problemen of meningsverschillen niet op de werkvloer hoeven worden opgelost. In plaats daarvan dragen de medewerkers de kwestie aan de betreffende procesmanagers over die vervolgens een beslissing nemen waarbij het uitgangspunt is: snelle en adequate zorg voor de cliënt, evaluatie vindt achteraf plaats. Op deze manier komt de samenwerking tussen de samenwerkende partijen op de werkvloer niet onder druk te staan en kunnen de hulpverleners zich richten op hun kerntaak. Een voorwaarde om adequate zorg in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam te kunnen bieden is voldoende beschikbare bedden. Hiervoor is bij de oprichting van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam de Tijdelijke Overbruggings Afdeling (TOA) ingericht. Uitgangspunt is dat de TOA altijd twee bedden beschikbaar heeft voor acute opnames vanuit de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Bij een dreigend tekort aan bedden heeft het procesmanagement van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam een mandaat om bedden vrij te maken binnen de IC s van Amsterdam. Daarbij geldt het Worst In Best Out (WIBO) principe. De betreffende kliniek plaatst haar beste cliënt op een alternatieve plek of zoekt een andere oplossing zodat voor de acute situatie een bed beschikbaar komt. Het MCT Jeugd heeft de beschikking over een aantal noodbedden bij Spirit en Altra. De coördinator MCT Jeugd zorgt ervoor dat het team van hulpverleners 24 uur per dag, 7 dagen in de week kunnen rekenen op ondersteuning en begeleiding. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 13

14 4.3 Toezicht Op frequente basis wordt met belanghebbende partijen de realisatie van de doelstellingen getoetst: - Wekelijks vindt procesmanagement overleg plaats tussen de procesmanagers van de crisiszorgketen (dit zijn de beslissingbevoegde sleutelfiguren van de GGD, politie, de verslavingszorg en de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam). Ook GGZ ingeest neemt deel aan dit overleg. - Iedere maand wordt de realisatie van de doelstellingen besproken tijdens het overleg tussen de twee GGz instellingen met het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en de hoofden van de Acuut Behandelteams. - Ieder kwartaal wordt de ontwikkeling en voortgang op gebied van financiën, organisatie en beleid besproken tijdens het formeel kwartaaloverleg met de Controller en de directie van de BU Hoogintensief. - Het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam heeft in ieder geval één keer per jaar overleg met de Raden van Bestuur van de samenwerkende GGz instellingen. Tijdens dit overleg wordt onder andere het jaarverslag vastgesteld. Ten behoeve van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam worden verschillende rapportages aangeleverd. Het doel van de rapportages is een duidelijk inzicht in de resultaten op dat moment, zodat kan worden bepaald of de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam de geplande hoge kwaliteit van zorg levert en de begrote productie realiseert. Op basis van deze rapportages kan worden bepaald of plannen moeten worden bijgesteld teneinde de doelstellingen te behalen. Maandelijkse politierapportage De politie levert maandelijks een overzicht met het aantal overgebrachte personen en de regio s van waaruit deze personen zijn overgebracht. Maandbericht In het maandbericht zijn de productiecijfers in aantallen en geld opgenomen alsmede een overzicht van de kosten ten behoeve van actueel inzicht in de financiële situatie van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Dit maandbericht wordt door het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam met de directie van de BU Hoogintensief besproken. Kwartaalbericht Ieder kwartaal wordt een overzicht gepubliceerd waarin het verloop van de voor dat kwartaal geplande initiatieven wordt beschreven en de productie in aantallen en in geld worden gecommuniceerd. Deze kwartaalrapportages bespreekt het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam met de directie van de BU Hoogintensief. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 14

15 Jaarverslag In het Jaarverslag Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wordt uitgebreid verslag gedaan van de ontwikkelingen op het gebied van zorg- en dienstverlening, organisatie en financiële restultaten. Alvorens dit verslag wordt gepubliceerd, wordt deze officieel vastgesteld door de Raden van Bestuur van GGZ ingeest en Arkin. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 15

16 5. BELEID, INSPANNINGEN, PRESTATIES 5.1 Kwaliteit van zorg In de doelstellingen die bij de start van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam werden gesteld door de gemeente Amsterdam en de Amsterdamse GGz wordt de kwaliteit van zorg gewaarborgd. Onder kwaliteit van zorg wordt de inhoudelijke zorg en de bereikbaarheid verstaan. Het is belangrijk dat cliënten, naastbetrokkenen en verwijzers snel te woord worden gestaan zodat de mate van ernst van de aanmelding snel wordt bepaald en een consult snel kan worden uitgevoerd. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wil de cliënten en verwijzers zoveel mogelijk behulpzaam zijn, ook in situaties waarin de aanmelding geen (dreigende) crisis betreft en de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam niet direct een consult verzorgt of op andere wijze hulp kan bieden. De hulpverleners zijn getraind om mee te denken met de cliënt of verwijzer en proactief te handelen om samen te komen tot een werkbare oplossing of suggestie teneinde de cliënt of verwijzer van dienst te zijn of verder op weg te helpen. Dit sluit aan bij de Can Do houding welke onderdeel uitmaakt van de kernwaarden van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Uitgangspunt is dat de cliënt in (dreigende) crisis direct een beoordeling krijgt zodat de cliënt zelf, de verwijzer en de eventueel naastbetrokkenen snel weten welke zorg kan worden georganiseerd. In geval van grote drukte hebben de consulten bij cliënten thuis op verzoek van huisartsen prioriteit boven de consulten die in de Onderzoeksruimte plaatshebben. Dit heeft te maken met de veiligheid en het gastheerschap die de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in de Onderzoeksruimte kan waarborgen maar niet op locatie. Cliënten die door de politie naar de Onderzoeksruimte worden overgebracht, worden opgevangen door een professioneel team van portiers en B-verpleegkundigen. Door de ervaring van dit vaste team weten cliënten zich direct bij aankomst omringd door adequate zorg in een omgeving waar zij goed geïnformeerd worden, iets te eten en te drinken krijgen aangeboden en tot rust kunnen komen alvorens zij een consult krijgen, terwijl de veiligheid door de portier gewaarborgd blijft. Zoals beschreven in de Dienstverleningsafspraken wordt de cliënt voor zover de situatie dat toelaat in de spreekkamer geplaatst. Wanneer toch wordt besloten de cliënt in een beveiligde kamer te plaatsen, dan wordt dit besluit onderbouwd met argumenten. Dit beargumenteerde besluit wordt in het dossier vastgelegd. Over het algemeen hebben de meeste consultaanvragen tussen uur en uur plaats. Gedurende deze uren zijn negen hulpverleners (1 B-verpleegkundige, 3 spv en, 3 artsassistenten, 1 psychiater en 1 hulpverlener van het MCT Jeugd) en een portier aanwezig om zorg te verlenen. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 16

17 Bij de beoordeling spelen twee aspecten die de kwaliteit van zorg waarborgen een belangrijke rol. Het consult wordt volgens een vastomlijnd kader uitgevoerd. Binnen dit kader worden bepaalde onderwerpen consistent uitgevraagd en onderzocht. Daarnaast geven de expertise, ervaring en de betrokkenheid van de hulpverleners de uiteindelijke dimensie aan de zorg. Het team van hulpverleners dat is verbonden aan de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam beschikt over een grote verscheidenheid aan expertise, kennis en vaardigheden. Door de nauwe samenwerking tussen de verschillende disciplines maar ook doordat de teams voortdurend wisselen, kunnen de hulpverleners putten uit elkaars ervaring. Door de intensieve begeleiding van de psychiater-achterwacht wordt de kwaliteit van zorg gewaarborgd en het niveau van kennis en vaardigheden voortdurend ontwikkeld en verbeterd. De psychiater-achterwacht is veelal ook persoonlijk aanwezig bij de consulten. Een crisissituatie biedt een uitgelezen kans om een verandering in functioneren tot stand te brengen. De behandeling start dan ook vanaf het eerste moment. Het betrekken van naastbetrokkenen bij de behandeling vormt integraal onderdeel van de behandeling, ook wel systeembenadering genaamd. Binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam zijn drie supervisoren systeemtherapie werkzaam die de behandelaren voortdurend ondersteunen en trainen in het toepassen van deze systeembenadering. Ochtendrapport Tijdens het dagelijkse ochtendrapport, waar alle disciplines zijn vertegenwoordigd, komt de casuïstiek en het beleid van alle consulten van de afgelopen 24 uur nogmaals aan bod. Bovendien is maandelijks voor de arts-assistenten van beide GGz instellingen een vast tijdstip met het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam ingericht om vragen, opmerkingen of suggesties te bespreken ter verbetering van de organisatie en de geleverde zorg. Vervolgzorg Het aanbod van ambulante cliënten met ernstige problematiek in Amsterdam is groot. Over het algemeen lukt het goed om vervolgzorg voor de cliënten te organiseren. Cliënten worden gemakkelijk overgenomen door de Acuut Behandelteams in de verschillende regio s voor een korte behandeling van ongeveer drie maanden zodat de acute zorg tijdens kantooruren kan worden gecontinueerd. Wanneer cliënten worden geïndiceerd voor vervolgzorg bij de poliklinieken zorgen de Acuut Behandelteams voor overbrugging totdat de cliënten bij het juiste zorgprogramma terecht kunnen. In geval van een acute opname zorgt de Tijdelijke Overbruggingsafdeling (TOA) voor voldoende capaciteit. Deze afdeling is nu essentieel onderdeel van de crisisketen omdat voor cliënten die acuut opgenomen moeten worden, altijd direct een bed beschikbaar moet zijn. In de TOA is intensieve en gespecialiseerde zorg beschikbaar voor een heftig ontregelde cliëntenpopulatie die acuut opgenomen moeten worden. Deze zorg is een apart specialisme en het aantal medewerkers per cliënt is hoger dan gemiddeld. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 17

18 Over het algemeen verblijven cliënten tijdelijk in de TOA en wordt vanuit de TOA een opnameplek georganiseerd waar cliënten gedurende hun verdere behandeling verblijven. In het geval de bedden op de TOA vol dreigen te raken, zorgen het WIBO concept (zie ook 4.2 Aansturing ) en afspraken met collega ziekenhuizen ten aanzien van opnameplekken er steeds weer voor dat de cliënten in ieder geval geplaatst kunnen worden en ook veelal in de eigen regio. Ten behoeve van plaatsing van cliënten van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam waarbij verslavingsproblematiek voorop staat, is de afspraak gemaakt dat op de Intensive Care afdeling van Jellinek iedere dag een bed wordt vrijgehouden. Met de directie Ouderenzorg van GGZ ingeest en Arkin is overlegd over opname van ouderen met IBS. Dit heeft geresulteerd in een inspanningsverplichting vanuit de verpleeg- en verzorgingshuizen sector om cliënten van 65 jaar of ouder met psychogeriatrische beelden snel over te nemen na afgifte van een IBS. Effectief betekent dit dat deze cliënten binnen 24 uur op de juiste plek komen hetgeen een aanmerkelijke verbetering is. Bed-indicatie Binnen Arkin is de intentie uitgesproken om in drie jaar tijd het aantal separaties tot 0 te reduceren en ook bij GGZ ingeest bestaat de ambitie om het aantal separaties terug te dringen. Omdat een separatie vaak begint bij de indicatiestelling in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, wordt op alle niveaus meegedacht over manieren om het aantal separaties terug te dringen. Dit heeft geleid tot concrete afspraken die bijdragen aan deze doelstelling. Uitgangspunt is dat cliënten opgenomen worden op een gewoon bed of beveiligde kamer. In het geval toch wordt besloten tot een separeer-indicatie betekent dit dat wordt afgeweken van de standaard en deze beslissing dient derhalve gemotiveerd te worden. Verder wordt de discussie omtrent separeren aangemoedigd door andere afdelingen uit te nodigen mee te denken over de bed-indicatie. Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector (HKZ) Binnen de Geestelijke Gezondheidzorg geldt het kwaliteitskeurmerk HKZ. Dit keurmerk voldoet aan de internationale ISO-9001 standaard. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam beschikt over dit keurmerk. Dit keurmerk toont onder andere aan dat de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam haar zaken goed op orde heeft, de cliënt altijd centraal staat en de organisatie voortdurend werkt aan verbetering van de zorg. De geldigheid van het HKZ certificaat is eindig. Om opnieuw gecertificeerd te worden, dient getoetst te worden of de instelling nog steeds voldoet aan de geldende normen. Teneinde goed voorbereid te zijn op deze externe toetsing worden interne audits uitgevoerd. In 2010 vond een dergelijke audit bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam plaats. De belangrijkste conclusies waren dat de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam een goed draaiende en sterk klantgerichte eenheid is die goed samenwerkt met de politie, GGD en huisartsen. De medewerkers werken onderling goed samen, er is een open sfeer, een sterke betrokkenheid, een innovatieve instelling en de productie en het budget zijn op orde. Ook werd een aantal risico s geïdentificeerd zoals de nieuwe bekostigingssystematiek die mogelijk een risico voor de financiering van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam betekent. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 18

19 Verder werd de reorganisatie waarbij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam geen directe lijn meer heeft met de Raad van Bestuur van Arkin, in dit kader genoemd. Op basis van de conclusies wordt zo nodig actie ondernomen zodat de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam gereed is voor de externe toetsing in het kader van het behoud van het certificaat. Eerste Hulppost voor de psychiatrie Acute zorg moet voor iedereen toegankelijk zijn. Een Eerste Hulppost waar cliënten en hun naastbetrokkenen naar toe kunnen komen voor acute psychische of psychiatrische hulp draagt aan die toegankelijkheid bij. Voor een drempelloze Eerste Hulppost voor de psychiatrie moeten aanpassingen worden doorgevoerd op het gebied van zorglogistiek, technologie, organisatie en financiering. Ook is een triagekamer nodig en deze is in 2010 gerealiseerd. In 2011 wordt verder gewerkt aan de voorbereidingen die nodig zijn om in 2012 met een drempelloze Eerste Hulppost te starten. Wel al opereert de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam als een Eerste Hulppost op verwijzing. Dit betekent dat cliënten die door huisartsen buiten kantooruren worden aangemeld, uitgenodigd kunnen worden om naar de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam te komen voor een consult. In plaats van een huisbezoek is het nu ook mogelijk dat de cliënt zelf naar de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam komt. Om deze extra service te kunnen bieden is 24 uur per dag, 7 dagen in de week een portier aanwezig. Deze mogelijkheid is een uitbreiding van de bestaande consultlocaties. Voor de cliënten betekent dit dat zij sneller gezien kunnen worden omdat voor een huisbezoek twee hulpverleners op pad gaan terwijl voor een consult bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam één hulpverlener kan worden ingezet. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam maakt voor deze extra service gebruik van de wachtkamer en spreekkamers van het Acuut Behandelteam Centrum/Oud-West welke grenst aan de meldkamer en Onderzoeksruimte van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. In de bijlage wordt cijfermatig weergegeven in welke mate in 2010 gebruik is gemaakt van deze uitbreiding van consultlocaties. Ook kunnen (ex-) cliënten en hun naastbetrokkenen direct met de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam bellen. Zij hoeven niet naar hun huisarts of behandelaar verwezen te worden. Op basis van het gesprek en de gegevens uit het dossier kan het meldkamerpersoneel actie ondernemen en eventueel een consult inplannen. In september 2009 is actief gestart met deze werkwijze. In 2010 hadden gemiddeld 92 telefonische contacten met bekende cliënten of hun naastbetrokkenen buiten kantooruren per maand plaats. De periode september tot en met december 2010 toont een stijging van het aantal telefonische contacten ten opzichte van dezelfde periode in 2009 van 32%. Met ingang van 2011 kan deze mutatie op jaarbasis worden weergegeven. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 19

20 Dienstverleningsafspraken Bij het verbeteren van de kwaliteit van zorg is de dienstverlening essentieel. Begin 2010 zijn de afspraken over taken en verantwoordelijkheden onder de dienstdoenden opnieuw vastgelegd om de consistentie in de geleverde zorg te maximaliseren en de verblijfstijd van de cliënt in de Onderzoeksruimte te minimaliseren. De medewerkers, cliëntencommissie en naastbetrokkenenraad zijn nauw betrokken bij de totstandkoming van de afspraken. Het stroomschema Dienstverleningsafspraken geeft het proces weer van het moment dat een cliënt bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wordt binnengebracht tot het moment dat deze de Onderzoeksruimte weer verlaat. Bij iedere stap in het proces wordt beschreven hoe de zorg zo goed en efficiënt mogelijk kan worden uitgevoerd. Zo dient direct bij binnenkomst bepaald te worden of de cliënt daadwerkelijk in een beveiligde kamer moet worden geplaatst of direct in een spreekkamer kan verblijven hetgeen cliënten over het algemeen als prettiger ervaren. Doel van de Dienstverleningsafspraken is dat de dienstdoenden in een oogopslag zien in welke fase van het proces de cliënt zich bevindt, of het proces voorspoedig verloopt en wie eventueel kan worden aangesproken om de voortgang van het proces te bewaken zodat de cliënt niet langer dan nodig in de Onderzoeksruimte verblijft. Om de toepasbaarheid van deze afspraken in de praktijk te toetsen, is door de portiers op casusniveau een evaluatieformulier ingevuld dat de basis vormde voor de evaluatie in september De voornaamste conclusie van deze evaluatie was dat de psychiater bij de ontvangst van de cliënt een belangrijke rol heeft in het realiseren van de gewenste cultuuromslag om cliënten bij voorkeur in een spreekkamer te laten verblijven. Het contact tussen de meldkamer en de psychiater dient daartoe te worden geïntensiveerd. In 2011 wordt een volgende evaluatie, onder andere op basis van evaluatieformulieren die in 2010 zijn ingevuld. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 20

21 Herinrichting Onderzoeksruimte Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam In 2010 is de Onderzoeksruimte volledig verbouwd. Het uitgangspunt hierbij was een warm welkom dat respect uitstraalt te realiseren. De akoestiek en de ventilatie zijn verbeterd en de temperatuur en het licht zijn per beveiligde kamer instelbaar. De beveiligde kamers zijn geschilderd in nieuwe kleuren en in de gang en de hal is bijpassend behang aangebracht. De laatste stap in de realisatie van een warm welkom voor de cliënten was de aanschaf van nieuwe comfortabele meubels. Aan deze meubels worden hoge eisen gesteld op het gebied van comfort, veiligheid en hygiëne. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 21

22 Na uitgebreid testen is in nauw overleg met de hulpverleners, portiers en de cliëntencommissie tot de aanschaf van gecoate schuimmeubelen besloten voor de spreekkamers en de gang bij de beveiligde kamers. In de spreekkamers zijn een comfortabele bank en fauteuil geplaatst en in de gang bij de beveiligde kamers zijn gekleurde poefs beschikbaar die de hulpverleners makkelijk mee kunnen nemen om bij de cliënt te gaan zitten tijdens de consulten. Voor meubels die gebruikt kunnen worden in de beveiligde kamers zijn verdere testen nodig die in 2011 worden uitgevoerd. Met de aanpassingen in de Onderzoeksruimte hoopt de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam naast een warm welkom dat respect uitstraalt ook een de-escalerende omgeving te creëren dat een positief effect heeft op de ervaring van de cliënt en het verdere verloop van de behandeling in de Geestelijke Gezondheidszorg. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 22

23 Eerste vijf minuten methode De bejegening van cliënten, de manier waarop hulpverleners onderling met elkaar omgaan en de relatie met verwijzers heeft zijn weerslag op de kwaliteit van zorg zoals de cliënt deze ervaart. Daarbij zijn de eerste vijf minuten van elk contact bepalend voor het verdere verloop. De Eerste vijf minuten methode is van oorsprong bedoeld als kader waarin beschreven staat hoe mogelijkerwijs separaties voorkomen of beperkt kunnen worden, met name tijdens de eerste vijf minuten van opname. Deze methode wordt toegepast binnen GGZ ingeest en Arkin. In samenwerking met de afdeling Training & Ontwikkeling van Arkin werd deze methode bewerkt voor toepassing in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Deze methode moet ondersteuning bieden in de gewenste cultuuromslag om cliënten in een spreekkamer te plaatsen in plaats van in de beveiligde kamers. Het is een hulpmiddel bij de bewustwording van het moment waarop misverstanden, mogelijke irritatie en vervolgens eventuele agressie begint en hoe deze momenten gekeerd kunnen worden. Tijdens de werkconferentie Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 2010 werd het team geïnformeerd over deze methode. Om de leerpunten vast te stellen werden vervolgens twee observatie middagen gepland waarin de huidige interactie met de cliënten en van de medewerkers onderling werd geïnventariseerd. Op basis van deze observaties zijn een aantal momenten benoemd die kunnen leiden tot escalatie van agressie. Tijdens een bijeenkomst voor meldkamermedewerkers van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, waarbij een mix van B- verpleegkundigen, portiers, SPV-en en psychiaters aanwezig waren, werd de handelswijze rondom deze Eerste vijf minuten momenten besproken. De groep ging onder leiding van een collega van Training & Ontwikkeling van Arkin en opleidingsinstituut Triffier in op hoe en waarom bepaalde situaties worden afgehandeld en het effect hiervan op de cliënten en de medewerkers. Vervolgens werd besproken of en hoe deze situaties op alternatieve wijze kunnen worden benaderd om de ervaring voor cliënt en medewerkers te verbeteren. In 2011 krijgt dit een vervolg. Aanwezigheidsdienst van de psychiater in het weekend De aanwezigheidsdienst van de achterwachten is in 2010 tijdelijk uitgebreid naar het weekend. Doel van deze pilot was om te bepalen in welke mate deze uitbreiding de kwaliteit van zorg verhoogt en of dit financieel en logistiek haalbaar is. Op basis van een evaluatie onder de medewerkers die een achterwachtdienst in het kader van deze pilot meemaakten, is besloten de aanwezigheidsdienst in het weekend niet te implementeren omdat de logistieke en financiële investering niet opweegt tegen de geringe meerwaarde die de aanwezigheid van de psychiaters in het weekend heeft boven de normale bereikbaarheidsdienst. De alternatieve suggesties die de medewerkers via de evaluatieformulieren hebben gedaan ter verbetering van de kwaliteit van zorg worden in 2011 besproken door het nieuwe management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 23

24 MCT Jeugd Binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam kan het Mobiel Crisisteam Jeugd 24 uur per dag, 7 dagen in de week worden ingeroepen om acute zorg en aandacht te bieden aan kinderen in beklemmende situaties. Afhankelijk of het kind zelf in (psychische) problemen is geraakt of dat het gaat om een crisis binnen de gezinssituatie, worden de hulpverlenersformaties, consultlocaties en verantwoordelijkheden vastgesteld. In 2010 heeft het MCT Jeugd met name de bestaande samenwerkingsverbanden verder geïntensivereerd. Deze organisaties kunnen een beroep doen op de expertise van het MCT Jeugd. Op deze manier wordt voor de kinderen en jeugdigen van 0 tot 23 jaar adequate zorg beter en sneller bereikbaar. Ook heeft het MCT Jeugd het afgelopen jaar met een aantal Amsterdamse scholen voor speciaal onderwijs een convenant gesloten zodat de leiding van de betrefffende school in geval van crisissituaties direct het MCT Jeugd kan inroepen. De complexe en gevarieerde problematiek waarmee het team van medewerkers veelal te maken krijgt, vraagt een grote flexibiliteit en sterke teamgeest. De coördinator MCT Jeugd en de achterwacht zorgen 24 uur per dag, 7 dagen in de week voor ondersteuning op organisatorisch en inhoudelijk vlak. Het MCT Jeugd is door haar werkwijze, expertise en toegankelijkheid centraal aanspreekpunt in de regio voor jeugdzorg buiten kantooruren. Wekelijks overlegt de coördinator MCT Jeugd met de manager Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam om lopende zaken, knelpunten en andere ontwikkelingen te bespreken. De dienstdoende hulpverleners van het MCT Jeugd hebben dagelijks overleg ten behoeve van een soepele overdracht en waarin mogelijk terugkomende crisissituaties worden besproken. Ondanks pogingen om 24 uur per dag, 7 dagen in de week een beroep te kunnen doen op een kinder- en jeugdpsychiater, is deze wens nog niet gerealiseerd. Jaarverslag 2010 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 24