Woonoverlastmonitor 2003

Transcriptie

1 Mei 4 Woonoverlastmonitor 3 Wijkgerichte Woonoverlastprojecten Utrecht Samenwerking De Wijkgerichte Woonoverlastprojecten in Utrecht zijn samenwerkingsprojecten op wijkniveau waar de volgende organisaties in participeren : Politie Woningcorporatie Mitros Woningcorporatie Portaal Woningcorporatie Bo-ex Woningcorporatie SSH Zorgcombinatie Continu Wijkwelzijnsorganisatie Cumulus Wijkwelzijnsorganisatie Welzijn Utrecht Zuid West Wijkwelzijnsorganisatie Portes Wijkbureaus GG&GD Woonhygiëne Woonoverlastmonitor 3 Met een vette knipoog naar de makers van de Utrecht Monitor en de Wijkenmonitor dan hier de Woonoverlastmonitor 3. Utrecht telt zeven woonoverlastprojecten (zie hieronder) waarin Politie, Woningcorporaties, Wijkwelzijnsorganisaties, GG&GD, Centrum Maliebaan, Altrecht en Stade Profiel in nauwe samenwerking met elkaar trachten om extreme woonoverlast te bestrijden en te voorkomen. In deze Woonoverlastmonitor komen de registratiecijfers van de projecten aan bod. Om welke woonoverlast gaat het? Welke wijk of buurt genereert die meeste overlast? Om welke achterliggende problematiek bij de woonoverlastveroorzaker gaat het? Wat zijn de trends? Waar liggen de knelpunten? Kortom de cijfers en de analyse op basis van de cijfers. Voor alle helderheid : bij extreme In Utrecht zijn zeven Woonoverlastprojecten actief en wel in de volgende wijken : woonoverlast gaat het om ernstige overlast die directe buren van elkaar ondervinden ernstige overlast van woning tot woning. Overlast op straat valt in de regel niet onder onze definitie van woonoverlast. De woonoverlastprojecten voeren een vrij uitgebreide registratie. Dat is geen eenvoudige klus. Tussen de en personen zijn direct betrokken bij de woonoverlastprojecten wijkagenten, casemanagers, verhuurmedewerkers en hulpverleners en zij leveren op meerdere momenten gedurende het proces van aanpak gegevens aan voor het registratiesysteem. Een hele operatie dus. Daar komt nog bij dat het niet eenvoudig is om woonoverlastsituaties in een registratiesysteem te vangen. Er is sprake van zo n diversiteit aan overlast dat geen Woonoverlastprojecten in Utrecht enkel registratiesysteem zo flexibel is dat het alle situaties compleet kan omvatten. Woonoverlastsituaties zijn vaak uitermate complex : conflictrijke situaties, zware achterliggende problematiek bij de overlastveroorzaker en heel veel gezwoeg om de overlast beheersbaar te maken en het bestaan van de overlastveroorzaker weer wat op orde te krijgen. Bijna altijd situaties waar tal van anderen zich reeds op stukgebeten hebben of waar anderen de hoop al lang hebben opgegeven. De aanpak is een zeer arbeidsintensief gebeuren. De oplossing moet vaak van heel ver komen. Toch blijkt dat met vereende krachten er goede resultaten te behalen zijn. Overvecht Verslavingszorg Centrum Maliebaan Altrecht (voorheen RIAGG) ) Zuilen, ) Ondiep/Pijlsweerd, 3) Hoograven/Lunetten, Zuilen Ondiep/Pijlsweerd Lauwerecht, Staatsliedenbuurt, Tuinwijk-West Extreme woonoverlast Stade (intensief casemanagement multiprobleemgezinnen) Woningnet (Tweedekans en Kenniscentrum) 4) Overvecht, ) Kanaleneiland, 6) Lauwerecht, Staatsliedenbuurt, Tuinwijk-West, 7) Transwijk, Rivierenwijk, Dichterswijk. Kanaleneiland Transwijk/Rivierenwijk/Dichterswijk Hoograven/Lunetten Woonoverlast, waarvan door aard en/of frequentie een zodanige dreiging uitgaat dat het welzijn, de gezondheid, de veiligheid en/of de leefbaarheid van omwonenden ernstig wordt aangetast. Deze overlast is meestal gerelateerd aan ernstige psychiatrische problematiek, psychische problematiek, psychosociale problematiek, alcohol- of drugsgebruik, drugshandel, criminaliteit, asociaal gedrag en intimidatie of een combinatie van deze factoren bij de veroorzaker. Het eerste project in de wijk Zuilen startte in het jaar 997. De projecten in de wijken Ondiep/Pijlsweerd, Hoograven/Lunetten, Overvecht en Kanaleneiland werden in de periode / opgestart. In volgde het project in de wijken Lauwerecht/Staatsliedenbuurt/ Tuinwijk-West. Het laatste project in de wijken Transwijk/Rivierenwijk/ Dichterswijk ontstond in het jaar 3. Belangrijkste kenmerken van de woonoverlastprojecten : Integrale aanpak, Gezamenlijke verantwoordelijkheid gedurende het hele traject Korte lijnen op wijkniveau, Vroegtijdige onderkenning en signalering Completer beeld door samenbrengen informatie, betere plannen van aanpak Registratievolgsysteem Dwang en drang, stok achter de deur Case-management Outreachende hulpverlening, bemoeizorg, voorwaardelijke hulpverlening Aandacht voor overlastveroorzaker én omgeving

2 Pagina Woonoverlastmonitor 3 Wijkgerichte Woonoverlastprojecten Utrecht In dit jaarverslag Woonoverlastmonitor 3 Projecten in cijfers Woonoverlastprojecten in Utrecht We beginnen met een aantal algemene cijfers. 6 Extreme woonoverlast Belangrijkste kenmerken aanpak Projecten in cijfers Woonoverlastsituaties per project Wijken in cijfers 3 Casemanagers Woonoverlast 3 Definities Woonoverlast 4 Stroomdiagram Woonoverlast 4 In het jaar 3 zijn de gezamenlijke woonoverlastprojecten actief geweest in 8 ernstige woonoverlastsituaties. Onder die 8 ernstige woonoverlastsituaties waren 3 situaties die uiteindelijk werden terugverwezen naar de oorspronkelijke aanmelder. Zogenaamde volgsituaties die te licht werden bevonden voor een aanpak vanuit de projecten. Zonder die 3 situaties komen we uit op 4 ernstige woonoverlastsituaties. Dat is een getal dat regelmatig zal terugkeren in deze rapportage open afgesloten 3 8 Woonoverlastsituaties per buurt Woonoverlastsituaties en Huishoudens per buurt Nieuwe aanmeldingen 3 per 6 Nieuwe aanmeldingen 3 per buurt afgezet tegen huishoudens Ernst woonoverlast per buurt 7 Meest problematische buurten 8 6 Van die 4 ernstige woonoverlastsituaties werden 3 situaties aangemeld in 3. De overige 4 woonoverlastsituaties werden vóór 3 aangemeld. Van die laatste situaties liep de aanpak door tot in 3. In 3 werd de aanpak van 8 ernstige woonoverlastsituaties afgesloten. De aanpak van de overige 6 woonoverlastsituaties gaat verder in 4. Woonoverlastsituaties 3 Totaal woonoverlastsituaties 3 Aangemeld Afgesloten/Open Ernst van de woonoverlast per buurt 8 Soorten woonoverlast 9 Woonoverlastsituaties per project Achterliggende problematiek 9 Veiligheid Meldende instanties Leeftijd overlastveroorzaker Samenstelling huishouden overlast- Herkomst overlastveroorzaker Eigenaar woning Casemanagers Duur aanpak 3 Overzichten per buurt 4-7 Samenwerking 8 Instanties betrokken bij aanpak 8 Resultaten (3) 9 Recidive (3) 9 Verhuizingen 9 Positieve ontwikkelingen Zuilen 9 Vergelijking en 3 Aanmeldende instantie en 3 Eigenaar woning en 3 Aanmelding door eigenaar woning De bijgaande afbeelding geeft het aantal woonoverlastsituaties weer waaraan per project in het jaar 3 is gewerkt. Overigens omvat één woonoverlastsituatie in ieder geval twee partijen; de bewoner die overlast veroorzaakt en de bewoner die daarover klaagt. In de meeste gevallen gaat het om één à twee bewoners die klagen/melden. Soms echter komen we ook situaties tegen waarin sprake is van veel meer klagers. Zo hebben we een zaak gehad waarbij 4 bewoners klaagden over één overlastveroorzaker. Het komt natuurlijk ook voor dat er per situatie meerdere veroorzakers zijn. Meerdere leden van één huishouden veroorzaken overlast of het bezoek van de hoofdbewoner. Soms wordt een woning gebruik als een soort duiventil of een semi-openbare gebruikersruimte van verslaafden. In weer andere situaties is sprake van kluwenconflicten en veroorzaken meerdere partijen elkaar overlast. Eén woonoverlastsituatie kan dus een grotere groep bewoners omvatten. Terug naar de woonoverlastprojecten. Het Project Aanpak Woonoverlast Zuilen heeft zich in 3 beziggehouden met de aanpak van ernstige woonoverlastsituaties. Het Project Aanpak Woonoverlast Ondiep/ Pijlsweerd met 93. Het Project aanpak Woonoverlast Hoograven/ Lunetten met 66. Het Project Aanpak Woonoverlast Overvecht met 3. Het Project Aanpak Woonoverlast Kanaleneiland met 9. Het Project Aanpak Woonoverlast Staatsliedenbuurt e.o. met 47 project is kleiner van opzet dan de overige projecten). Het Project Aanpak Woonoverlast TRD (Transwijk/ Rivierenwijk/Dichterswijk) met 43. Dit laatste project startte pas op april 3, dus de cijfers zijn nog niet representatief. De tabel op de volgende pagina geeft zicht op de grootte van de 9 verschillende wijken (bevolking, huishoudens, woningvoorraad). Verder is aan het aantal formatie-uren casemanagement woonoverlast af te lezen hoe groot het woonoverlastproject in de betreffende wijk van opzet is * Aantal extreme woonoverlastsituaties per project (3) 47 66

3 Pagina 3 Wijken in cijfers Wijk Zuilen Ondiep/ Hoograven/ Pijlsweerd Lunetten Overvecht Kanaleneiland Staatsliedenbuurt Totale woningvoorraad Bevolking Huishoudens Huishoudens totaal Huishouden met kinderen Huishoudens eenpersoons Huishoudens onzelfstandig wonend Woningbezit Mitros Portaal Bo-ex SSH Groenrand Wonen Totaal corporaties Koopwoningen TRD Woonoverlast en 3 (nieuwe aanmeldingen) Woonoverlast en 3 (totaal) 3 Problematiek en 3 (nieuwe aanmeldingen) 4 Problematiek en 3 (totaal) 4 Instanties en 3 Woonoverlast en Straten 6 Woonoverlast en Straten 3 7 Straten zonder woonoverlast en 3 Straten en 3 (Corporatiebezit) 7 8 Wijkgericht werken 9 Casemanagement Woonoverlast (uren) (* 4) Overzichtskaart Utrecht en woonoverlastsituaties Casemanagers Woonoverlast Elk Woonoverlastproject heeft zijn eigen Casemanager Woonoverlast. Deze casemanager speelt een sleutelrol binnen de aanpak. De casemanager woonoverlast is in dienst van de wijkwelzijnsorganisatie die opereert in de betreffende wijk, maar heeft zijn/haar werkplek op een politiepost midden tussen de wijkagenten. Op die manier worden twee vliegen in één klap geslagen. Ten eerste leidt dit tot een goede inbedding in de wijk en een vlotte toegang tot het welzijnsaanbod in de wijk. Ten tweede zorgt de combinatie met de wijkagenten voor het snel doorkoppelen van overlastsignalen en een gerichte aanpak in minder veilige situaties. Extreme woonoverlastsituaties zijn vaak zeer complex en de oplossing van deze situaties vraagt geregeld inzet van meerdere partijen. Partijen met andere belangen, een andere cultuur, andere doelen en een andere taal. Een goede afstemming en terugkoppeling is van het grootste belang. Dat laatste is vooral de taak van de casemanager woonoverlast. De casemanager woonoverlast maakt contact met de overlastveroorzaker, zoekt uit wat er precies aan de hand is, zoekt uit welk hulpverleningsaanbod er moet komen, biedt zelf een stuk begeleiding, probeert de overlastveroorzaker te motiveren om hulp te accepteren, c.q. te zoeken van de gespecialiseerde hulpverlening (tweedelijn : Altrecht, Zorgcoördinatieteam, Verslavingszorg, SPD etc.). Als de hulp door de gespecialiseerde hulpverlening eenmaal is opgestart houdt de casemanager woonoverlast contact om de voortgang te bewaken (vooral ook : leidt de hulpverlening tot het verminderen van de overlast) en verzorgt de terugkoppeling naar de andere partners. Soms ook neemt de casemanager woonoverlast contact op met de omwonenden (als de veroorzaker niets wil). Hij organiseert omwonenden om een oplossing te forceren. De casemanager woonoverlast slaat een brug tussen de meldende instanties en de hulpverlenende instanties en slaat een brug tussen de zorgwekkende overlastveroorzaker en de gespecialiseerde hulpverlening. Verder vertaalt de casemanager de woonoverlast in een hulpvraag en organiseert daarop een hulpverleningsaanbod. Casemanager : intensief casemanagement organiseren juiste hulp, organiseren ondersteuning omwonenden, bewaken voortgang terugdringen woonoverlast, bemoeizorg, voorwaardelijke hulpverlening met stok achter de deur (ontruimingsprocedure) terugdringen overlast eerste doel gebrek aan motivatie en hulpvraag van cliënt/ overlastveroorzaker geen belemmering voor hulpverlening. cliënt wordt geholpen met formuleren hulpvraag. sleutelrol bij afstemming Wijken in cijfers 3-4 Zuilen 3-34 Ondiep/Pijlsweerd 3-37 Hoograven/Lunetten 38-4 Overvecht 4-44 Kanaleneiland 4-47 Transwijk/Rivierenwijk/Dichterswijk 48- Lauwerecht/Staatsliedenbuurt/ Tuinwijk-west -4 Maatschappelijke ontwikkelingen Conclusies en aanbevelingen 6-7 Wijk en buurtnummers 8-9 Portes 6 Contact 6 Website 6

4 Pagina 4 Woonoverlastmonitor 3 Wijkgerichte Woonoverlastprojecten Utrecht Woonoverlast Het resultaat van het gedrag van een bewoner dat regelmatig of voortdurend optreedt waardoor één of meer omwonenden ernstig in hun woongenot worden gestoord en/of in hun vrijheid worden belemmerd, of waardoor de individuele bewoner zichzelf schade toebrengt tot last van omwonenden. Stroomdiagram Extreme Woonoverlast Extreme woonoverlast Woonoverlast, waarvan door aard en/of frequentie een zodanige dreiging uitgaat dat het welzijn, de gezondheid, de veiligheid en/of de leefbaarheid van omwonenden ernstig wordt aangetast. Deze overlast is meestal gerelateerd aan ernstige psychiatrische problematiek, psychische problematiek, psychosociale problematiek, alcohol- of drugsgebruik, drugshandel, criminaliteit, asociaal gedrag en intimidatie of een combinatie van deze factoren bij de veroorzaker. Belangrijke elementen in de definitie van (extreme) woonoverlast : Het gaat om overlast vanuit de ene woning richting andere woningen. Onder woonoverlast wordt dus niet verstaan de overlast die bijvoorbeeld veroorzaakt wordt door jongeren op straat. Het gaat om overlast die directe buren van elkaar ondervinden. Er moet sprake zijn van overlast die regelmatig of voortdurend optreedt. Het gaat in de regel niet om één enkel incident. Van extreme woonoverlast is sprake wanneer het welzijn, de gezondheid, de veiligheid en/of de leefbaarheid van een of meer omwonenden ernstig wordt aangetast. Het gaat om een ernstige verstoring van het woongenot van omwonenden. Aan de definitie van extreme woonoverlast zou, als we het hebben over de aard van de overlast c.q. de ernst van de overlast, kunnen worden toegevoegd dat het gaat om woonoverlast die met de reguliere instrumenten van de betrokken organisaties en de bilaterale contacten tussen de betrokken organisaties en derden niet is terug te dringen of op te lossen. Duidelijk moet zijn dat niet alle vormen van woonoverlast ook vallen onder de noemer extreme woonoverlast. Er moet nogal wat aan de hand zijn, wil een overlastsituatie in projectverband betiteld worden tot extreme woonoverlast. De zogenaamde huis-tuin-en-keuken woonoverlast valt niet onder het project. In de definitie van extreme woonoverlast zijn grofweg twee categorieën aan overlastveroorzakers te onderscheiden. De ene categorie wordt gevormd door mensen die te kampen hebben met ernstige persoonlijke probleem. De andere categorie wordt gevormd door mensen die asociaal gedrag vertonen en anderen willens en wetens overlast bezorgen vanwege crimineel of intimiderend gedrag.een laatste nadere aanvulling betreft een wat bijzondere groep van overlastveroorzakers. Soms komt het voor dat omwonenden de zorg op zich nemen voor een zorgwekkende zorgmijder, maar op den duur de last van deze zorg niet meer kunnen dragen. In het licht van vroegtijdige onderkenning en preventie willen we deze last toch scharen onder het kopje extreme woonoverlast. Meetpunten in deze situaties zijn, de mate waarin de zorgwekkende zorgmijder zichzelf schade toebrengt en de last van de zorg hierover bij de omwonenden.

5 Pagina Woonoverlastsituaties per buurt Rest : 7 Woonoverlastsituaties per buurt In de bijgaande afbeelding is het aantal ernstige woonoverlastsituaties waaraan gewerkt is in 3 weergegeven per buurt. U kunt de buurten terugvinden op de laatste pagina s van deze rapportage. Hieronder vindt u de tabellen met nogmaals de cijfers. Bij wijze van uitzondering worden soms ernstige woonoverlastsituaties aangepakt die zich buiten het werkgebied van de projecten afspelen. Dit gebeurt meestal op dringend verzoek van de Wijkbureaus (gemeente Utrecht). Dit verklaart het aantal onder rest. Het gaat om ernstige woonoverlastsituaties die in 3 zijn aangemeld plus de ernstige woonoverlastsituaties die voor 3 zijn aangemeld maar waarvan de aanpak doorloopt tot in 3. De aantallen op zich zeggen nog niet zo veel en daarom hebben we deze aantallen in de volgende afbeelding en tabel afgezet tegen het aantal huishoudens. Woonoverlastsituaties en huishoudens per buurt In de bijgaande afbeelding is het aantal ernstige woonoverlastsituaties waaraan gewerkt is in 3 afgezet tegen het aantal huishoudens per buurt. De getallen zijn percentages. Woonoverlastsituaties en huishoudens per buurt,,8,9,6,,66,7,9,66,6,33,,44,43,6,38,,,,39,6,46,,6,, Buurt Huishoudenoverlast Woon- % Pijlsweerd-Zuid 888 3,% Pijlsweerd-noord 4,46% Ondiep ,% e Daalsebuurt e.o. 47 4,% Egelantier-, Mariendaalstraat 66 9,6% e.o. Geuzenwijk 63 3,43% De Driehoek 436,% Julianapark e.o. 38 8,% Elinkwijk e.o. 89,44% Prins Bernhardplein e.o.,66% Schaakbuurt 4 6,6% De Muinck Keizerlaan e.o. 84 4,66% Zuilen-noord 8 4,9% Loevenhoutsedijk 363,38% Taag-, Rubicondreef e.o. 6,6% Zamenhofdreef e.o. 9,33% Donau-, Wolgadreef e.o. 69,% Neckardreef e.o. 3,9% Amazone-, Nicaraguadreef 873,7% e.o. Zambesidreef e.o. 49,6% Tigris-, Bostondreef e.o. 446,8%, Lauwerecht 937 3,39%,76,46,,7,,48,6,3,6,89,48,4 Staatsliedenbuurt 64 3,% Tuinwijk-west 8 3,6% Lunetten-noord 73 3,48% Lunetten-zuid 37,4% Bokkebuurt 447 4,89% Tolsteeg, Rotsoord 93,6% Oud Hoograven 988 6,3% Nieuw Hoograven 779 8,6% Dichterswijk 997,% Rivierenwijk 439,48% Bedrijvengebied Kanaleneiland 7,% Transwijk-zuid 494,% Transwijk-noord 84 4,76% Woonoverlastsituaties afgezet tegen het aantal huishoudens per buurt (getal is percentage) Kanaleneiland-zuid 33 4,7% Kanaleneiland-noord 33 46,46%

6 Woonoverlast vangen in een registr atiesyst eem Pagina 6 Woonoverlastmonitor 3 Wijkgerichte Woonoverlastprojecten Utrecht Woonoverlast 3 Nieuwe aanmeldingen 3 per buurt Nieuwe aanmeldingen 3 In de afbeelding hiernaast is het aantal nieuwe aanmeldingen in 3 weergegeven. In totaal waren er in 3 3 nieuwe aanmeldingen In de onderstaande afbeelding is het 7 3 aantal nieuwe aanmeldingen weer afgezet tegen het aantal huishoudens per buurt. Daarbij moet worden 3 6 Rest : Wijk Aanmeldingen 6 Wijk C Pijlsweerd-Zuid Pijlsweerd-Noord Ondiep 7 e Daalsebuurt e.o. 7 Egelantier-, Mariendaalstraat e.o. 3 Geuzenwijk 7 9 De Driehoek Julianapark e.o. 8 Elinkwijk e.o. 7 Prins Bernhardplein e.o. 3 Schaakbuurt 8 De Muinck Keizerlaan e.o. 7 Zuilen-noord 6 Loevenhoutsedijk 3 Taag-, Rubicondreef e.o. 6 Soorten woonoverlast percentage van het totaal aantal aangepakte woonoverlastsituaties in 3 Zamenhofdreef e.o. 3 Donau-, Wolgadreef e.o. 3 Nieuwe aanmeldingen en huishoudens per buurt Neckardreef e.o. Amazone-, Nicaraguadreef e.o. 3 Zambesidreef e.o. 6,8 Tigris-, Bostondreef e.o. 4 Bedrijvengebied Overvecht,7 Lauwerecht,4,8,,83,4, Staatsliedenbuurt 6,,3,,63 Tuinwijk-West,3,44,83,3 Tuinwijk-Oost,33,46,9,3 Tuindorp, van Lieflandlaanwest,,,49,99,9 Voordorp, Voorveldsepolder,8 Lunetten-Noord 9 Lunetten-Zuid 8, Bokkebuurt 3 Tolsteeg, Rotsoord 3,6,86 Oud Hoograven,46,6,8,67 Nieuw Hoograven,7, Dichterswijk,33,4 Rivierenwijk Niets is zo moeilijk als het vangen buurman in razernij zijn hele inboedel een ware terreurcampagne, star- van drie hoog uit het raam ten?, van woonoverlast in een registratiesystematiek. Woonoverlast heeft flikkert? Dat de manische buur- Transwijk-Zuid 4 Transwijk-Noord Kortom : tegen deze werkelijkheid zoveel verschillende verschijningsvormen de situaties zijn vaak den gaten in muur en plafond man met zijn boormachine honder- kan geen enkele registratiesystematiek op. Kanaleneiland-Zuid Kanaleneiland-Noord bizar. Hoe registreer je de situatie 7 boort bij voorkeur s nachts? Dat dat de buurman regelmatig zijn bewoners elkaars draadloze telefoon afluisteren als volgende stap Halve Maan behoefte doet in de lift? Dat de buurvrouw in verwarde toestand in Totaal haar blootje buiten loopt? Dat de 3 in een burenruzie? Dat buren geobsedeerd raken door elkaar en

7 Pagina 7 Ernst woonoverlast per buurt,,9,3,49, 3,6,74,3,4,3,79,46,8 3,37,3,3,9 3,3,96 4,6,8 4,39 6,6,93,39 3, Ernst woonoverlast per buurt De Wijkgerichte Woonoverlastprojecten houden zich uitsluitend bezig met de aanpak van ernstige woonoverlast (ook wel extreme woonoverlast). De projecten hanteren zelf nog een nadere indeling van de ernstige woonoverlastsituaties in gering, middelmatig, ernstig en zeer ernstig. Eigenlijk zou de benaming moeten zijn : ernstiger, nog ernstiger, ernstigst en allerernstigst. We komen nog terug op deze indeling. In bijgaande afbeelding ziet u getallen staan die corresponderen met de ernst van de woonoverlast in de betreffende buurt. Hoe hoger het getal hoe ernstiger de woonoverlastproblematiek in de buurt. Hoe komt het getal tot stand?,3,63 4,4,83 3,9,,,6,7,6,,,9 Elke ernstige woonoverlastsituatie wordt ingedeeld in de categorieën : gering, middelmatig, ernstig of zeer ernstig. We hanteren een eenvoudig puntensysteem. Een woonoverlastsituatie die valt in de categorie gering krijgt punt, middelmatig punten, ernstig 3 punten en zeer ernstig 4 punten. Per buurt kom je dan tot een totaal aantal punten (overlastscore). Deze overlastscore delen we door het aantal huishoudens per buurt en de uitkomst vermenigvuldigen we met. Zo kom je tot de waarde in de afbeelding. De waarde op zich zegt nog niet zoveel, maar dient als instrument om de verschillende wijken qua ernst van de woonoverlastproblematiek met elkaar te kunnen vergelijken. Hoe komt de indeling tot stand? Ernst van woonoverlast afgezet tegen het aantal huishoudens (hoe hoger het getal hoe ernstiger de situatie) Buurt 3 Gering Middelmatig Ernstig Zeer Ernstig Overlastscore Pijlsweerd-Zuid Pijlsweerd-Noord Ondiep 7 8 e Daalsebuurt e.o. 4 8 Egelantier-, Mariendaalstraat e.o. 6 9 Geuzenwijk De Driehoek 3 Julianapark e.o. Elinkwijk e.o Prins Bernhardplein e.o. 8 Schaakbuurt 9 3 De Muinck Keizerlaan e.o. 3 3 Zuilen-noord Loevenhoutsedijk 3 Taag-, Rubicondreef e.o. 7 Zamenhofdreef e.o. Donau-, Wolgadreef e.o. Neckardreef e.o. 9 3 Amazone-, Nicaraguadreef e.o Zambesidreef e.o Tigris-, Bostondreef e.o. 8 6 Lauwerecht 9 38 Staatsliedenbuurt 4 Tuinwijk-West 6 36 Tuinwijk-Oost Tuindorp, van Lieflandlaan-west 4 Lunetten-Noord 3 Lunetten-Zuid 6 48 Bokkebuurt 9 Tolsteeg, Rotsoord 3 Oud Hoograven 3 4 Nieuw Hoograven Dichterswijk 6 Rivierenwijk 6 Transwijk-Zuid 3 4 Transwijk-Noord Kanaleneiland-Zuid 9 38 Kanaleneiland-Noord 3 39 Het blijft ingewikkeld om ernstige woonoverlastsituaties in categorieën in te delen op basis van objectieve criteria. Hoe bepaal je of een overlastsituatie valt in de categorie gering, middelmatig, ernstig of zeer ernstig.? Het lastige is dat woonoverlastsituaties vaak moeilijk met elkaar te vergelijken zijn. Een ernstige woningvervuiling is ernstig op basis van heel andere criteria dan een fikse burenruzie. Het gedrag van een psychisch gestoorde persoon is weer om andere redenen overlastgevend dan het gedrag van een asociale crimineel. Toch zit er systeem in de indeling. Elke ernstige woonoverlastsituatie wordt beoordeeld op het totaalbeeld en daarin spelen de volgende elementen een rol : De aard van de woonoverlast De achterliggende problematiek Het aantal instanties dat nodig is om het probleem op te lossen De mate waarin fysiek geweld en bedreiging/intimidatie een rol speelt. In het registratiesysteem kan elke ernstige woonoverlastsituatie scoren op meerdere vormen van overlast, meerdere achterliggende problematieken, meerdere instanties die betrokken zijn bij de aanpak. De zaken waar de meeste categorieen zijn aangevinkt (overlast, problematiek, instanties) vallen onder de categorie zeer ernstig. De zaken waar de minste categorieën zijn aangevinkt (overlast, problematiek, instanties) vallen onder de categorie gering. Fysiek geweld en bedreiging/intimidatie levert een correctie op naar meer ernstig. Het aardige is dat dit systeem naadloos aansluit op het (subjectieve) oordeel van de bij de aanpak betrokken instanties.

8 Pagina 8 Woonoverlastmonitor 3 Wijkgerichte Woonoverlastprojecten Utrecht Woonoverlast, ernst en huishoudens In bijgaande afbeeldingen is de top weergegeven van meest problematische buurten in de stad Utrecht. In de eerste afbeelding is het aantal ernstige woonoverlatsituaties afgezet tegen het aantal huishoudens per buurt. Het getal is een percentage. Wanneer er sprake zou zijn van een waarde van (%) dan zou dat betekenen dat op huishoudens ernstige woonoverlast veroorzaakt. In de tweede afbeelding is ook de ernst van de woonoverlastsituaties meegewogen weer afgezet tegen het aantal huishoudens per buurt. Elke ernstige woonoverlastsituatie wordt ook nog een keer ingedeeld in de categorieën : gering, middelmatig, ernstig, zeer ernstig. Een woonoverlastsituatie in de categorie gering krijgt punt, in de categorie middelmatig punten, in de categorie ernstig 3 punten en in de categorie zeer ernstig 4 punten. Zo kom je tot een woonoverlastscore per buurt. Deze woonoverlastscore wordt gedeeld door het aantal huishoudens en vervolgens vermenigvuldigd met. Zo krijgt elke buurt een bepaalde waarde met behulp waarvan buurten weer wat beter te vergelijken zijn daar waar het gaat om de ernst van de woonoverlastproblematiek. Een hoge waarde betekent dus een pittige woonoverlastproblematiek per buurt. Woonoverlastsituaties en huishoudens per buurt (Top 9) De Muinck Keizerlaan e.o.,66 Geuzenwijk,43,38 Loevenhoutsedijk Pijlsweerd-noord,39 Lauwerecht,46, Staatsliedenbuurt Pijlsweerd-zuid, Kanaleneiland-noord Kanaleneiland-zuid,46,7 Ernst woonoverlast per buurt (Top ) De Muinck Keizerlaan e.o. 3,6 Geuzenwijk Ondiep Pijlsweerd-noord Pijlsweerd-zuid 3,37 3,3 Loevenhoutsedijk,96 4,6 Lauwerecht 4,39 6,6 Staatsliedenbuurt 3, Kanaleneiland-noord 4,4 Kanaleneiland-zuid 3,9 Utrechts Nieuwsblad 8 februari 4

9 Pagina 9 Woonoverlast Criminaliteit 7,% Vernieling 3,% Vreemd gedrag 3,6% Overbewoning,% Huiselijk geweld 7,% Fysiek geweld 6,% Verbaal geweld/schreeuwen,% Harde muziek,6% Vuilnis,4% Asociaal gedrag 44,% Multiprobleem,8% Overlast bezoek,6% Stankoverlast 4,% Pesterijen 4,% Bedreiging 7,% Intimidatie 3,% Relatie 9,7% Stalking 3,% Vervuiling,3% Drugsoverlast 8,8% Burenruzie,3% Geluidsoverlast 6,% Overlast 3 % % % 3% 4% % 6% 7% Soort woonoverlast percentage van het totaal aantal aangepakte woonoverlastsituaties in 3 Problematiek Medicatieproblematiek,% Problemen zelfstandig wonen,4% Lichamelijke problematiek,7% Vereenzaming/Isolement 8,6% Onaangepast gedrag grond onduidelijk,6% Dementie/Ouderdom,9% Kluwenconflict 9,% Huiselijk geweld 7,% Prostitutie,7% Medicijnverslaving,4% Criminaliteit 7,% Asociaal gedrag sec,% Opvoeding 9,8% Zwakbegaafdheid plus moeilijk gedrag 6,8% Meervoudinge problematiek 9,8% Multiprobleem situatie,% Relatieproblematiek 8,3% Sociaal,4% Psychosociaal 4,% Drugs 6,% Woonoverlast In de grafiek hiernaast is een overzicht te vinden van de soorten overlast die spelen in de door de projecten aangepakte ernstige woonoverlastsituaties. Elke woonoverlastsituatie kan scoren op meerdere overlastitems. Zo kan bijvoorbeeld in één woonoverlastsituatie, geluidsoverlast, huiselijk geweld en vernieling spelen of vervuiling, stankoverlast, vreemd gedrag en harde muziek. De percentages in de grafiek geven aan dat in x% van alle ernstige woonoverlastsituaties de bepaalde overlastcategorie aan de orde was. In bijvoorbeeld 6,% van alle woonoverlastsituaties bestond de overlast uit geluidsoverlast. Elders in deze rapportage is reeds beschreven dat het moeilijk is om de zeer diverse overlastsituaties te vangen in een registratiesystematiek. Verder is het ook moeilijk om gedrag (overlastgevend gedrag) en achterliggende problematiek uit elkaar te trekken. Vooral omdat dat gedrag vaak zijn betekenis krijgt vanwege de achterliggende factoren. Een aardig voorbeeld uit de praktijk. Op een gegeven moment kwamen er meerdere meldingen van overlast uit een bepaalde portiek. Een man, waarvan de buren dachten dat hij alcoholist was, kwam regelmatig met veel kabaal en ophef ten val op de trap van de portiek. Soms kwam hij zo heftig ten val dat hij zich verwondde en er bloed op de trap of de muur achterbleef. De bewoners van de portiek waren in alle staten en maakten zich zorgen om hun kinderen (bloed, aids) en het onvoorspelbare gedrag van de man. Toen de casemanager woonoverlast in de zaak dook, bleek al snel dat de man in het geheel geen alcoholist was, maar leed aan een ernstige ziekte welke gepaard ging met evenwichtigstoornissen. Toen dit, in overleg met de betreffende man, werd gecommuniceerd naar de buren, kwam het gedrag van de man in een geheel ander daglicht te staan. Het gedrag kreeg een andere betekenis en werd veel minder ervaren als overlast. Een ander voorbeeld. Geluidsoverlast is er in vele soorten en maten. Harde muziek, geluiden van spelende kinderen, woongeluiden maar ook geluiden van echtelijke ruzies en mishandeling of geluiden van vechtpartijen in de naaste woning. Het is vaak het achterliggende verhaal dat de impact van de geluidsoverlast bepaalt. Alcohol 7,% Psychiatrisch 4,7% % % % 3% 4% % 6% Achterliggende problematiek percentage van het totaal aantal aangepakte woonoverlastsituaties in 3

10 Pagina Jaarverslag 3 Wijkgerichte Woonoverlastprojecten Utrecht Melders Politie 87,66% Mitros,% Portaal 33 6,6% GG&GD 33 6,6% Meldende Aantal aanmeldingen Percentage Instantie Wijkbureau,83% Rechtstreeks,9% Project Centrum 4,73% Maliebaan Meldpunt,8% Woningnet Sociale 6,% Afdeling Politie Opbouwwerk,9% AMW,8% Buurthuis,8% JOS-project,8% Woningnet 3,% Veiligheid In veel ernstige woonoverlastsituaties speelt veiligheid en het gevoel van veiligheid een zeer belangrijke rol. Wellicht is er niets zo ingrijpend als dat je je in je eigen woning niet op je gemak of veilig voelt. Als er gesproken wordt over veiligheid dan richt de aandacht zich meestal op datgene dat zich afspeelt in de openbare ruimte. De openbare ruimte is meer pakbaar en het potentieel aantal mensen dat zich beklaagt over wat er gebeurt in de openbare ruimte is vele malen groter dan het aantal mensen dat slachtoffer is van woonoverlast. Toch is onveiligheid gekoppeld aan je wonen je woning zeer ingrijpend, al was het maar omdat deze vorm van onveiligheid veel moeilijker te ontlopen is dan de onveiligheid op straat. Het is merkwaardig dat de onveiligheid die beleefd wordt achter de voordeur zo weinig aandacht krijgt in beleid dat betrekking heeft op veiligheid. Als we uit de grafiek op pagina 9 de woonoverlast met een geweldscomponent eruit lichten (criminaliteit, vernieling, huiselijk geweld, fysiek geweld, bedreiging/ intimidatie en stalking) dan speelt deze in 4 van de 4 zaken (47%). Dan hebben we thema s als burenruzie, pesterijen, verbaal geweld en asociaal gedrag niet eens meegeteld. Woonoverlast en Geweldselementen Wat vooral zorgen baart zijn de hoge percentages bij fysiek geweld (6,%) en huiselijk geweld (7,%). Onder het kopje fysiek geweld worden vooral situaties weggeschreven waar het komt tot fysiek geweld tussen buren of tot fysiek geweld tussen de veroorzaker en zijn bezoek. Overigens is het lang niet altijd de overlastveroorzaker die zich bedient van fysiek geweld. In een aantal zaken komt het fysieke geweld van de kant van de omwonenden die ten einde raad zijn of het niet meer pikken. Over huiselijk geweld valt nog te melden dat we al jaren een toename zien van het aantal woonoverlastsituaties waarin huiselijk geweld speelt. Tegen de achtergrond van het bovenstaande is het niet zo vreemd dat de Politie binnen de woonoverlastprojecten een zeer belangrijke rol speelt en ook een belangrijke verantwoordelijkheid draagt. Daarbij speelt ook de veiligheid van de betrokken medewerkers van de woonoverlastprojecten een rol. Overig,37% Boex 6 4,77% Algemene,8% Zaken Gemeente Utrecht Achmea 3,% Totalen,37% Politie 87,66% Stade Profiel Woningcorporaties 8 33,3% Overige 84,4% Kanaleneiland-Noord Kanaleneiland-Zuid Nieuw Hoograven Oud Hoograven Tolsteeg, Rotsoord Bokkebuurt Lunetten-Zuid Lunetten-Noord Tuinwijk-Oost Tuinwijk-West Staatsliedenbuurt Lauwerecht Tigris-, Bostondreef e.o. Zambesidreef e.o. Amazone-, Nicaraguadreef e.o. Neckardreef e.o. Donau-, Wolgadreef e.o. Zamenhofdreef e.o. Taag-, Rubicondreef e.o. Loevenhoutsedijk Zuilen-noord De Muinck Keizerlaan e.o. Schaakbuurt Prins Bernhardplein e.o. Elinkwijk e.o. Julianapark e.o. De Driehoek Geuzenwijk Egelantier-, Mariendaalstraat e.o. e Daalsebuurt e.o. Ondiep Pijlsweerd-Noord Pijlsweerd-Zuid 3 Woonoverlast 3 : criminaliteit, vernieling, huiselijk geweld, fysiek geweld, bedreiging/intimidatie en stalking per buurt Melders Uitsluitend instanties kunnen ernstige woonoverlast melden bij de Woonoverlastprojecten. We wilden niet het zoveelste meldpunt voor bewoners creëren dat de verwarring vergroot en de verantwoordelijkheid weghaalt bij voorliggende instanties zoals woningcorporaties en politie. Daarnaast speelt in de hele opzet van de woonoverlastprojecten het voorwerk door de voorliggende instanties een belangrijke rol. Corporaties 33% Meldende Instantie Overige % Politie %

11 Pagina Leeftijd overlastveroorzaker (3) Woonoverlast en Bevolking 8+ 4,% 3,6% ,8% 9,% -64,% 8,% 4-4 9,6%,% Woonoverlast Bevolking Leeftijd In de bijgaande grafiek is de leeftijd van de overlastveroorzakers in kaart gebracht (de hoofdbewoner met het grootste aandeel in de veroorzaakte woonoverlast)). Er zijn een aantal zaken die opvallen als we de overlastcijfers afzetten tegen de leeftijdsopbouw van de totale bevolking in de wijken waar de wijkgerichte woonoverlastprojecten actief zijn. De leeftijdscategorie -9 jaar is bij woonoverlast ondervertegenwoordigd, maar dat heeft vooral te maken met het feit dat veel personen in deze leeftijdscategorie niet de beschikking hebben over zelfstandige woonruimte ,9%,% 6,4% Huishouden overlastveroorzaker (3) 43,3% % % % % % % 3% 3% 4% 4% % Leeftijd overlastveroorzaker : aandeel woonoverlast en aandeel bevolking Meerpersoonshuishouden zonder kinderen Huishouden eenpersoons Meerpersoonshuishouden met kinderen 7,% Huishouden overlastveroorzaker 3,%,6% 3,% 48,8% 6,3% Overlast Bevolking De leeftijdscategorieën 3-44 en 4-4 jaar zijn oververtegenwoordigd. Maar liefst 6,9% van de ernstige woonoverlast wordt veroorzaakt door mensen in de leeftijd van 3-4 jaar, terwijl deze categorie aan mensen slechts 3,7% van de bevolking uitmaakt. Daar moet bij worden aangetekend dat uitgegaan wordt van de leeftijd van de hoofdbewoner van het pand vanwaaruit de woonoverlast veroorzaakt wordt. De samenstelling van het huishouden van de hoofdbewoner telt in het leeftijdsoverzicht niet mee. Er zit dus enige vertekening in de cijfers omdat de leeftijd van de eventueel overige leden van het huishouden (partners, kinderen, kamerbewoners, kostgangers etc.) niet zijn meegenomen. Kinderen in de leeftijdscategorie van -4 jaar (6,3%) komen in het overzicht niet voor, veroorzaken soms wel overlast, maar zijn in het overzicht onzichtbaar achter de leeftijd van één van hun ouders (hoofdbewoner). Datzelfde geldt voor kinderen uit de leeftijdscategorie van -9 jaar die bijvoorbeeld nog thuis wonen. % % % 3% 4% % 6% Huishouden overlastveroorzaker : aandeel overlast en aandeel bevolking Herkomst overlastveroorzaker (3) Herkomst overlastveroorzaker Huishouden In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, wordt het merendeel van de ernstige woonoverlast veroorzaakt door alleenstaanden (6,3%). Pas op de tweede plaats komen we de eenouder- en tweeoudergezinnen tegen. Meerpersoonshuishoudens zonder kinderen zijn ondervertegenwoordigd. Herkomst 9,% Allochtoon 37,9% 7,% Autochtoon 6,% % % % 3% 4% % 6% 7% 8% Woonoverlast Bevolking Het gaat hier om de herkomst van de ouders van de hoofdbewoner. Deze categorie wordt niet standaard geregistreerd maar jaarlijks handmatig geturfd. Uit dat turven blijkt dat autochtonen relatief meer ernstige woonoverlast veroorzaken dan allochtonen. Herkomst overlastveroorzaker : aandeel overlast en aandeel bevolking

12 Pagina Woonoverlastmonitor 3 Wijkgerichte Woonoverlastprojecten Utrecht Eigenaar Uit de bijgaande tabel en grafiek blijkt dat de Wijkgerichte Woonoverlastprojecten zich niet uitsluitend bezighouden met de aanpak van ernstige woonoverlast veroorzaakt vanuit corporatiewoningen. Ongeveer 6,3% van alle woonoverlastsituaties (3) speelt zich af in nietcorporatiewoningen. Natuurlijk is het zo dat eigenaren van niet-corporatiewoningen niet participeren in de Wijkgerichte Woonoverlastprojecten. Je zou mogen verwachten dat dat leidt tot minder aanmeldingen. Daar staat tegenover dat ook de ernstige woonoverlast veroorzaakt vanuit corporatiewoningen veelal gemeld wordt door andere instanties dan de woningcorporaties zelf. Ernstige woonoverlastsituaties komen vaak in beeld van de Wijkgerichte Woonoverlastprojecten vanwege een aanmelding door partijen die geen eigenaar zijn van de betreffende woning(en). In ongeveer 66% van alle situaties wordt de overlast aangemeld door die overige partijen. Vooral de Politie speelt daarbij een belangrijke rol. Wij hebben de indruk dat we een redelijk beeld hebben van de ernstige woonoverlast veroorzaakt vanuit niet-corporatiewoningen. Blijft staan dat ernstige woonoverlast zich vooral afspeelt in/vanuit woningen van de woningcorporaties. Een gedeeltelijke verklaring voor dit verschijnsel vindt u later in deze rapportage. Eigenaar woning 3 Eigenaar Aantal woonoverlastsituaties Percentage Woonoverlast Percentage woningvoorraad Mitros 89 3,% 3% Portaal 9 6,7% 6% Boex 7 3,% 8% SSH,9% % Overige verhuurders 46 8,4% 3% Eigen woning 43 7,9% 3% Totaal 4 %,% Eigen woning Overige verhuurders SSH Boex Portaal Mitros %,9% 7,9% 8,4% 8% Casemanagers 3 3% 3,% Woonoverlast en Woningvoorraad 6% 6,7% 3% 3% 3,% % % % 3% 4% % 6% Woningvoorraad Woonoverlast Casemanagers 3 In bijgaande afbeelding vindt u het percentage van de mate van betrokkenheid van de casemanager woonoverlast bij de aanpak van ernstige woonoverlast binnen het desbetreffende project. De verschillen in de mate van betrokkenheid van de casemanagers bij de aanpak zijn als volgt te verklaren. De opzet van de projecten heeft door de jaren heen een ontwikkeling doorgemaakt waarbij de casemanager woonoverlast een steeds centralere rol is gaan spelen. De projecten die in de tijd het eerst zijn gestart dragen nog de sporen in zich van de periode waarin de casemanager een minder centrale rol speelde. Dat laatste geldt met name voor de projecten op Zuilen en Hoograven/ Lunetten. Daarnaast zijn de percentages voor een gedeelte ook een afspiegeling van de ernst en complexiteit van de woonoverlastproblematiek in de betreffende wijk(en). Hoe complexer de problematiek en hoe meer partijen er nodig zijn om de woonoverlast te bedwingen, hoe groter het beroep op de casemanager woonoverlast om de regie te voeren. 77 % 99 % 89 % 9 % 96 % 98 % 6 %

13 Pagina 3 Duur aanpak In 3 hebben de Wijkgerichte Woonoverlastprojecten de aanpak van 8 ernstige woonoverlastsituaties afgesloten. De gemiddelde duur van de aanpak van deze 8 ernstige woonoverlastsituaties vanuit de projecten bedroeg 36 dagen. Duur van de aanpak () Afgesloten 3 Totaal Dagen Situaties Gemiddeld dagen Gering Middelmatig Ernstig Zeer ernstig Totaal Bij dit cijfer moeten we enkele kanttekeningen plaatsen. Ten eerste betekent die gemiddelde duur van de aanpak niet dat omwonenden gemiddeld 36 dagen moeten wachten eer de woonoverlast beheersbaar is gemaakt of opgelost. In de meeste gevallen is de overlast zo n drie tot vijf maanden na de start van de aanpak tot een redelijk niveau teruggebracht. De duur van de aanpak wordt vooral beïnvloed door de inspanningen die vervolgens door meerdere partijen worden geleverd om zoveel mogelijk garanties in te bouwen dat de woonoverlast niet binnen de kortste keren opnieuw de kop opsteekt. Als het even kan wordt geprobeerd om het bestaan van de (zorgwekkende) veroorzaker weer zodanig op de rails te krijgen dat de kans op herhaling stevig wordt verkleind. In een aantal situaties betekent dat ook dat er een zorgsysteem gebouwd wordt rond betrokkene dat lang nadat de zaak is afgesloten bij de woonoverlastprojecten nog actief is en blijft. Een tweede kanttekening die we willen plaatsen heeft te maken met langdurige begeleidingen vanuit de woonoverlastprojecten. De woonoverlastprojecten en dan vooral de casemanagers woonoverlast zijn erop gespitst om langdurige begeleidingen van (zorgwekkende) overlastveroorzakers te parkeren bij instanties buiten de projecten. Dat lukt over het algemeen vrij aardig maar in een aantal situaties ook niet. Daarbij gaat het vooral om situaties waarin de kans op herhaling van de woonoverlast groot is en de problematiek van de overlastveroorzaker niet echt behandelbaar is. Zeg maar mensen met een chronisch psychische handicap die sterk de neiging hebben om weer terug te vallen in eerder vertoond overlastgevend gedrag. Om plotselinge escalaties te voorkomen wordt door de projecten, c.q. de casemanagers woonoverlast, langdurig een vinger aan de pols gehouden. De duur van deze langdurige begeleidingen komt niet of pas vertraagd terug in de cijfers (pas bij afsluiting van het contact). In de komende jaren zul je dan ook zien dat de duur van de aanpak zal oplopen. Een reëler cijfer voor de gemiddelde duur van de aanpak ligt rond de maanden. Zeer ernstig Ernstig Middelmatig Gering Wellicht is het goed om een paar voorbeeldsituaties naar voren te halen van die langdurige begeleidingen die blijven hangen bij de woonoverlastprojecten (de casemanagers woonoverlast). Er zijn mensen die het hele jaar door redelijk functioneren maar dat niet doen in een bepaalde periode van het jaar (seizoen of maand met een bijzondere betekenis). Plotseling slaan dan de stoppen door en komen er klachten vanuit de omgeving. Als er dan niet alert wordt gereageerd, kan een situatie enorm escaleren en is er bijna geen redden meer aan. De casemanager houdt in die situatie gedurende het hele jaar een vinger aan de pols met geïntensiveerde aandacht in de bijzondere periode. Zo wordt voorkomen dat er een escalatie plaatsvindt met onherstelbare gevolgen. Er is een grote groep van mensen die moeite heeft met zelfstandig wonen (mensen met een verstandelijke handicap, mensen met chronisch psychiatrische problematiek). Mensen die wel geacht worden zelfstandig te kunnen wonen maar die dat als alle omstandigheden goed zijn maar ternauwernood kunnen. Er hoeft maar iets te gebeuren en het evenwicht is verstoord. Vaak gaat het om zorgwekkende zorgmijders. Mensen die door de reguliere hulpverlening moeilijk in beeld zijn te krijgen en vooral ook zijn te houden. Mensen die in een spiraal naar beneden kunnen geraken en die pas weer in beeld komen als het goed mis is gegaan. Als het gaat om zeer instabiele situaties met een hoog risico op zich herhalende ernstige woonoverlast kan het zijn dat de casemanager woonoverlast deze situatie zeer lang in zijn caseload houdt als er geen adequate begeleiding georganiseerd kan worden vanuit de reguliere hulpverlening. Er zijn ook mensen met bijvoorbeeld een niet behandelbare persoonlijkheidsstoornis. Mensen die normaal zonder problemen functioneren, maar de neiging hebben om bij een licht conflict met de omgeving buiten proportie te reageren en die zich dan volkomen vastbijten in het conflict en daar ook niet meer uitkomen. Situaties met een verhoogd risico op een geweldvolle confrontatie met buren. Ook in die situatie kan het zijn dat de casemanager woonoverlast de situatie langdurig actief volgt om de eventuele escalatie voor te zijn. De langdurige begeleidingen zijn vaak niet heel intensief. Maandelijks wordt een bezoekje gebracht aan de betrokkene om te kijken hoe het ermee staat en met de projectpartners is dan afgesproken om elk signaal van problemen direct door te geven. De begeleidingen zijn in de regel niet intensief, maar wel langdurig. Natuurlijk wordt er wel een zorgvuldige afweging gemaakt of de projecten in eigen beheer zulke langdurige begeleidingen aanhouden. Vooral risico van escalatie, draagkracht omgeving en risico van geweld worden daarin meegewogen. Ook wordt ingeschat of langdurige weinig intensieve begeleiding opweegt tegen de tijdsinvestering die bij vergaande escalatie nodig is Overzicht Op de volgende pagina s zijn overzichten te vinden van een aantal registratiegegevens per buurt/wijk. In de eerste regel van de tabellen vindt u de buurtcodes zoals de gemeente Utrecht die hanteert. Op de laatste pagina s van deze rapportage vindt u de benaming van de buurt die hoort bij de betreffende buurtcode en een kaartje van Utrecht met daarin de buurtcodes weergegeven opdat u zich ook visueel kunt oriënteren. In het overzicht vindt u : woonoverlast, achterliggende problematiek partijen betrokken bij de aanpak samenstelling huishouden overlastveroorzaker nieuwe aanmeldingen, afsluitingen ernst van de overlast woonoverlastscore per buurt/ wijk herkomst overlastveroorzaker Duur van de aanpak () In de bijgaande tabel en grafiek vindt u een overzicht van de gemiddelde duur van de aanpak in dagen afgezet tegen de ernst van de woonoverlast. Ook hier gaat het weer om de 8 woonoverlastsituaties waarvan de aanpak in 3 werd afgesloten. Zoals eerder vermeld in deze rapportage worden ernstige woonoverlastsituaties door de Wijkgerichte Woonoverlastprojecten ingedeeld in de categorieën gering, middelmatig, ernstig en zeer ernstig. In de tabel en de grafiek is de gemiddelde duur van de aanpak in dagen te zien van de woonoverlastsituaties in de categorieën gering, middelmatig, ernstig en zeer ernstig. Wat opvalt is dat de ernst van de woonoverlastsituatie niet in een rechte lijn ook leidt tot een langere gemiddelde duur van de aanpak. Niet de zeer ernstige woonoverlastsituaties maar de situaties die worden ingedeeld onder middelmatig en ernstig vragen om een aanpak die gemiddeld het langste duurt. Ernstige woonoverlastsituaties ingedeeld onder de categorie gering worden gemiddeld het snelst afgehandeld.

14 Pagina 4 Woonoverlastmonitor 3 Wijkgerichte Woonoverlastprojecten Utrecht Overlast 3 Totaal per Buurt Geluidsoverlast Burenruzie Drugsoverlast Vervuiling Stalking 3 Dementie/Ouderdomsproblematiek Kinderen Intimidatie Bedreiging Pesterijen Stankoverlast Overlast bezoek Multiprobleem Asociaal gedrag Vuilnis Verbaal geweld/schreeuwen Fysiek geweld Huiselijk geweld Overbewoning Vreemd gedrag Vernieling Criminaliteit Problematiek 3 Psychiatrisch Alcohol Drugs Psychosociaal Sociaal Relatieproblematiek 4 4 Multiprobleem situatie Meervoudinge problematiek Zwakbegaafdheid plus moeilijk gedrag Opvoeding Asociaal gedrag sec Criminaliteit Helen Dealen Prostitutie Huiselijk geweld Kluwenconflict Dementie/Ouderdom 3 3 Vereenzaming/Isolement Problemen zelfstandig wonen Medicatieproblematiek 3

15 Pagina Overlast 3 Totaal per Buurt Geluidsoverlast Burenruzie Drugsoverlast 4 Vervuiling Stalking 3 Dementie/Ouderdomsproblematiek Kinderen Intimidatie Bedreiging Pesterijen Stankoverlast Overlast bezoek Multiprobleem Asociaal gedrag Vuilnis Verbaal geweld/schreeuwen Fysiek geweld 4 3 Huiselijk geweld 3 Overbewoning Vreemd gedrag Vernieling Criminaliteit 4 Problematiek 3 Psychiatrisch Alcohol Drugs Psychosociaal Sociaal Relatieproblematiek 8 Multiprobleem situatie 7 8 Meervoudinge problematiek Zwakbegaafdheid plus moeilijk gedrag 3 3 Opvoeding Asociaal gedrag sec Criminaliteit 4 Helen Dealen Prostitutie Huiselijk geweld Kluwenconflict Dementie/Ouderdom 3 Vereenzaming/Isolement 4 3 Problemen zelfstandig wonen 3 Medicatieproblematiek

16 Pagina 6 Woonoverlastmonitor 3 Wijkgerichte Woonoverlastprojecten Utrecht Instanties betrokken bij aanpak Politie GG&GD Centrum Maliebaan Casemanager Woonoverlast Woningcorporatie Wijkbureau 3 Woningnet Zorgcoordinatie Altrecht Opbouwwerk Jongerenwerk 3 Reclassering Uitkeringsinstantie 3 AMW 4 Schuldhulpinstantie Psychiatrie (inrichting/ziekenhuis) 3 Huisarts 4 3 Ziekenhuis Thuiszorg 3 3 Tweedekans Woningnet Justitie Sociale Afdeling Politie 3 School SPD 3 Ouderenwerk/Ouderenadviseur 3 Advocatuur Gespecialiseerde thuiszorg Bouw en Wonen/DSO 3 Netwerk min 3 3 Netwerk plus Jeugdzorg 3 3 Jos-project Buurtbemiddeling 3 4 Stade AMK Totaal aantal zaken Samenstelling Huishouden Onbekend 3 Alleenstaand Eenoudergezin Paar 4 Paar met kinderen Overig hj Oud, Nieuw, Afgesloten, Over naar 4 Aangemeld voor Aangemeld in Afgesloten in Doorschoven naar Ernst woonoverlast Gering Middelmatig Ernstig Zeer Ernstig Woonoverlastscore Autochtoon Allochtoon

17 Pagina 7 Instanties betrokken bij aanpak Politie GG&GD Centrum Maliebaan Casemanager Woonoverlast Woningcorporatie Wijkbureau Woningnet 3 Zorgcoordinatie Altrecht Opbouwwerk Jongerenwerk Reclassering Uitkeringsinstantie AMW Schuldhulpinstantie 3 6 Psychiatrie (inrichting/ziekenhuis) 3 Huisarts 4 7 Ziekenhuis Thuiszorg 3 Tweedekans Woningnet 3 3 Justitie Sociale Afdeling Politie 3 3 School SPD 3 Ouderenwerk/Ouderenadviseur 3 3 Advocatuur Gespecialiseerde thuiszorg Bouw en Wonen/DSO Netwerk min Netwerk plus Jeugdzorg 4 3 Jos-project Buurtbemiddeling Stade 7 AMK Totaal aantal zaken Samenstelling Huishouden Onbekend 3 Alleenstaand Eenoudergezin Paar 6 Paar met kinderen Overig hj Oud, Nieuw, Afgesloten, Over naar 4 Aangemeld voor Aangemeld in Afgesloten in Doorschoven naar Ernst woonoverlast Gering 3 3 Middelmatig Ernstig Zeer Ernstig Woonoverlastcore Autochtoon Allochtoon

18 Pagina 8 Woonoverlastmonitor 3 Wijkgerichte Woonoverlastprojecten Utrecht Samenwerking De Wijkgerichte Woonoverlastprojecten in Utrecht zijn samenwerkingsprojecten op wijkniveau waar de volgende organisaties in participeren : Politie Woningcorporatie Mitros Woningcorporatie Portaal Woningcorporatie Bo-ex Woningcorporatie SSH Zorgcombinatie Continu Wijkwelzijnsorganisatie Cumulus Wijkwelzijnsorganisatie Welzijn Utrecht Zuid West Wijkwelzijnsorganisatie Portes Samenwerking (3) In de onderstaande grafiek wordt een overzicht gegeven van de mate waarin instanties in 3 betrokken waren bij de aanpak van de ernstige woonoverlastsituaties. De hiernaast genoemde partijen vormen de eerste ring van de projecten. Verder is er samengewerkt met een groot aantal instanties behorend tot de zogenaamde tweede ring. De aantallen in onderstaande grafiek zijn absolute aantallen. Overigens zit er een groot verschil in de tijdsbesteding van de inzet van de verschillende partijen. Een intensief hulpverleningstraject bijvoorbeeld kost vele malen meer tijd dan bijvoorbeeld een enkelvoudige interventie door de Woningcorporatie of de Politie. Overigens zijn die interventies voor het proces wel ontzettend belangrijk. De nauwe samenwerking in vooral de eerste ring gedurende het hele traject maakt het mogelijk om ernstige woonoverlast efficiënt en effectief aan te pakken. Als een schakel zou ontbreken dan zou dat direct ten kosten gaan van het resultaat. De projecten zouden langzaam dichtslibben met zaken die geen goed vervolg krijgen. De nauwe samenwerking maakt het ook mogelijk om beter toe te werken naar een structurele oplossing van overlastproblemen. Hoe kan voorkomen worden dat de ernstige woonoverlast na een jaar weer de kop opsteekt? Vaak volgt op de aanpak vanuit de woonoverlastprojecten een langdurig nazorgtraject vanuit andere organisaties. De woonoverlastprojecten spelen een belangrijke rol in het signaleren van ernstige sociale en psychische problematiek en het toeleiden richting de hulpverlening van zogenaamde zorgwekkende zorgmijders. Zo werden in 3 76 individuen met psychiatrische problematiek in contact gebracht met het Zorgcoördinatieteam. individuen met verslavingsproblematiek werden in contact gebracht met Centrum Maliebaan, waaronder een grote groep van moeilijk bereikbare alcoholisten. In 84 zaken grepen we samen met de GG&GD in, in zeer trieste situaties van zelfverwaarlozing, sociaal isolement en ernstige woningvervuiling. Wijkbureaus Instanties bij aanpak betrokken GG&GD Woonhygiëne Activeringsinstelling Verslavingszorg Centrum Maliebaan Buurtbemiddeling Netwerk plus Netwerk min 8 3 Altrecht (voorheen RIAGG) Ouderenwerk/Ouderenadviseur Schuldhulpinstantie (AMW/Kredietbank) 3 4 Stade (intensief casemanagement multiprobleemgezinnen) Woningnet (Tweedekans en Kenniscentrum) AMW Jongerenhulpverlening Opbouwwerk Wijkwelzijnsorganisaties AMK Stade Signaalfunctie De woonoverlastprojecten spelen een belangrijke rol in het signaleren van ernstige sociale en psychische problemen en het in contact brengen van ernstig zorgwekkende individuen met de juiste hulpverlening. Jeugdzorg Bouw en Wonen/DSO Gespecialiseerde thuiszorg Advocatuur SPD School Sociale Afdeling Politie Justitie Tweedekans Woningnet Huiselijk geweld Kindermishandeling Stalking Ernstige zelfverwaarlozing Psychische ontreddering Thuiszorg Ziekenhuis Huisarts Psychiatrie (inrichting/ziekenhuis) Uitkeringsinstantie Reclassering 8 Altrecht 44 Zorgcoordinatie 76 Woningnet 3 Wijkbureau Woningcorporatie 449 Casemanager Woonoverlast 477 Centrum Maliebaan GG&GD 84 Politie

19 Pagina 9 Resultaten (3) In de grafiek hieronder vindt u een overzicht van het resultaat van de aanpak c.q. de stand van zaken bij het beëindigen van de bemoeienis van de woonoverlastprojecten (8 afsluitingen). Het resultaat wordt gedefinieerd in het licht van de doelstelling van de woonoverlastprojecten : het oplossen van ernstige woonoverlast in de bestaande woonsituatie. Bij het interpreteren van de cijfers is het dan wat opletten geblazen. Zo moest in woonoverlastsituaties uiteindelijk toegewerkt worden naar een langdurige/permanente opname van de veroorzaker binnen de psychiatrie. De woonoverlast werd opgelost, maar niet in de bestaande woonsituatie (opname elders). In 4 situaties kwam het uiteindelijk tot een ontruiming vanwege woonoverlast. Situaties waarin de overlastveroorzaker op geen enkele wijze te corrigeren was. In woonoverlastsituaties werd besloten tot een tweedekans voor de overlastveroorzaker in een andere woning. Het is opmerkelijk dat er in 39 woonoverlastsituaties overleg is geweest met Woningnet Tweedekans en dat dat uiteindelijk maar leidde tot uiteindelijke tweedekanstrajecten. Verhuizingen In de grafiek over de resultaten van de aanpak, c.q. de stand van zaken bij de beëindiging van de bemoeienis van het project staat ook de categorie verhuizingen. Over deze categorie krijgen we vaak vragen. In ernstige woonoverlastsituaties besloten bewoners om te gaan verhuizen. In 8 situaties was het het overlastslachtoffer dat verhuisde, in 7 situaties was het de overlastveroorzaker die verhuisde en in 6 situaties waren buren in een zodanig kluwenconflict verstrikt geraakt dat het verstandiger was dat één van beide partijen zou gaan verhuizen. Dat laatste is door de woonoverlastprojecten gericht nagestreefd. Rest Tweedekans Vrijwillige opzegging huur (veroorzaker) Verhuizingen 8 8 Resultaat Aanpak In 4 van 8 situaties waarin het overlastslachtoffer besloot te verhuizen, was sprake van de situatie dat het slachtoffer uit pure wanhoop verhuisde. Zaken waarin we niet snel genoeg tot resultaat wisten te komen, of waarin we te laat werden betrokken. In de overige 4 situaties was de verhuizing niet het rechtstreeks gevolg van de ervaren woonoverlast (verhuizen in het kader van een andere baan, verhuizen om dichter bij ouders te wonen, wooncarrière). Opname Psychiatrie Opname Verzorgingstehuis Ontruiming Illegale bewoning Ontruiming Huurachterstand Ontruiming Woonoverlast Voorliggende partij In van de 7 situaties waarin de overlastveroorzaker besloot te verhuizen, was sprake van de situatie dat het de overlastveroorzaker vanwege de bemoeienis vanuit het project te heet onder de voeten werd. In van de 7 situaties verhuisde de overlastveroorzaker om kleiner te gaan wonen en het huishouden in een kleinere woning beter aan te kunnen. Situatie in handen van derden, langdurige begeleiding Situatie volledig opgelost Situatie beheersbaar gemaakt 3 Situatie onvoldoende verbeterd 6 Situatie verslechterd Recidive (3) Sinds het jaar voeren de woonoverlastprojecten een geautomatiseerde registratie. In het registratiesysteem staan op dit moment 97 ernstige woonoverlastsituaties beschreven (periode tot en met 3). In die periode werd de aanpak van 6 ernstige woonoverlastsituaties afgesloten. In de periode tot en met 3 werden 63 zaken voor een tweede maal aangemeld. Afgezet tegen het aantal afgesloten zaken betekent dit een recedivepercentage van,6 %. In ernstige woonoverlastsituaties ging het om een lichte terugval die binnen 3 maanden opgelost was. Daarbij was vooral sprake van problemen rond het gebruik van de juiste medicatie (psychiatrische problematiek). In de overige zaken speelde vooral ernstige chronische problematiek bij de overlastveroorzaker (psychiatrische of verslavingsproblematiek) en complexe kluwenconflicten tussen buren. Conflicten waarbij buren elkaar het leven zuur maken. Steeds doet de andere partij weer een duit in het zakje. Bij deze recidive-cijfers moet wel gemeld worden dat de woonoverlastprojecten een aantal zeer langdurige begeleidingen hebben lopen in zaken waar wordt ingeschat dat zonder begeleiding direct weer sprake zal zijn van terugval. In een aantal situaties lukt het de casemanagers woonoverlast niet om deze weliswaar minder intensieve langdurige begeleidingen te parkeren bij andere hulpverleningsinstanties. Positieve ontwikkelingen Zuilen Het eerste woonoverlastproject startte in 997, in de wijk Zuilen. De situatie in de wijk gaf daar alle aanleiding toe. Dieptepunt, als we kijken naar ernstige woonoverlast, vormde het jaar. In dat jaar hield het woonoverlastproject zich met 3 ernstige woonoverlastsituaties bezig, waaronder 93 situaties die in dat jaar werden aangemeld. In 3 zitten we op een totaal aantal ernstige woonoverlastsituaties van, waarvan er 4 situaties in dat jaar werden aangemeld. Er is sinds sprake van een gestage terugloop van het aantal zaken waar het woonoverlastproject zich mee bezig moet houden. Daarnaast loopt ook de gemiddelde ernst van de woonoverlastsituaties terug. Die positieve ontwikkeling wil niet zeggen dat we er in Zuilen al zijn. De aantallen zijn nog steeds aanzienlijk. Daarnaast is de ontwikkeling in een beperkt aantal buurten iets minder positief. De ontwikkelingen in het algemeen zijn echter wel hoopgevend.

20 Pagina Woonoverlastmonitor 3 Wijkgerichte Woonoverlastprojecten Utrecht Vergelijking en 3 In de afbeeldingen hiernaast is ingekleurd wat de trend op een aantal thema s is als we het jaar vergelijken met 3. De groene kleur geeft een dalende trend aan, de rode kleur een stijgende trend. De eerste afbeelding geeft de trends weer wanneer we de jaren en 3 met elkaar vergelijken op het totaal aantal woonoverlastsituaties waaraan in de betreffende jaren is gewerkt per buurt. De buurten met een groene kleur zijn de buurten waarin in 3 minder woonoverlastsituaties werden aangepakt dan in het jaar. In de buurten met een rode kleur is sprake van een stijging van het totaal aantal woonoverlastsituaties die werden aangepakt van de projecten wanneer je de jaren en 3 met elkaar vergelijkt. De tweede afbeelding geeft de trends weer daar waar het gaat om het aantal nieuwe aanmeldingen in het jaar en 3. De buurten met een groene kleur zijn de buurten waarin sprake is van een daling van het aantal nieuwe aanmeldingen wanneer je vergelijkt met 3. In de roodgekleurde buurten is sprake van een stijging van het aantal nieuwe aanmeldingen als je vergelijkt met 3. De derde afbeelding is een combinatie van de twee voorgaande afbeeldingen. Zij zijn over elkaar heen gelegd. Voor de groengekleurde buurten geldt dat er duidelijk sprake is van een afname van de woonoverlastproblematiek. Voor de roodgekleurde buurten geldt dat er duidelijk sprake is van een toename van de woonoverlastproblematiek. Voor de overige buurten (rozegekleurd) geldt dat de trend niet eenduidig is. Vergelijking en 3 Totaal aantal woonoverlastsituaties en 3 Nieuwe aanmeldingen en 3 Bovenstaande kaarten op elkaar gelegd en 3 Totaal aantal woonoverlastsituaties 3 Pijlsweerd-Zuid 8 3 Pijlsweerd-Noord Ondiep 3 33 e Daalsebuurt e.o. 3 4 Egelantier-, Mariendaalstraat 8 9 e.o. Geuzenwijk 8 3 De Driehoek 6 Julianapark e.o. 8 8 Elinkwijk e.o. 6 Prins Bernhardplein e.o. 3 Schaakbuurt 4 6 De Muinck Keizerlaan e. 4 4 o. Zuilen-noord 4 4 Loevenhoutsedijk 3 Taag-, Rubicondreef e.o. 3 Zamenhofdreef e.o. 6 Donau-, Wolgadreef e.o. Neckardreef e.o. Amazone-, Nicaraguadreef 3 e.o. Zambesidreef e.o. 4 Tigris-, Bostondreef e.o. Lauwerecht 9 3 Staatsliedenbuurt 3 Tuinwijk-West 3 Lunetten-Noord 8 3 Lunetten-Zuid 8 Bokkebuurt 3 4 Tolsteeg, Rotsoord 9 Oud Hoograven 8 6 Nieuw Hoograven 8 Kanaleneiland-Zuid 3 4 Kanaleneiland-Noord Nieuwe aanmeldingen 3 Pijlsweerd-Zuid Pijlsweerd-Noord 7 Ondiep 9 7 e Daalsebuurt e.o. Egelantier-, Mariendaalstraat 4 e.o. Geuzenwijk 3 7 De Driehoek 3 Julianapark e.o. 4 Elinkwijk e.o. 7 7 Prins Bernhardplein e.o. 4 3 Schaakbuurt 8 De Muinck Keizerlaan e.o. 7 Zuilen-noord 8 6 Loevenhoutsedijk 3 3 Taag-, Rubicondreef e.o. 6 Zamenhofdreef e.o. 3 Donau-, Wolgadreef e.o. 7 3 Neckardreef e.o. Amazone-, Nicaraguadreef 3 e.o. Zambesidreef e.o. 3 6 Tigris-, Bostondreef e.o. 9 4 Lauwerecht 8 Staatsliedenbuurt 9 6 Tuinwijk-West Tuinwijk-Oost 3 Lunetten-Noord 4 9 Lunetten-Zuid 8 Bokkebuurt 3 Tolsteeg, Rotsoord 3 Oud Hoograven 3 Nieuw Hoograven 7 Kanaleneiland-Zuid Kanaleneiland-Noord 6 7