Autisme De puzzelstukjes op hun plaats

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Autisme De puzzelstukjes op hun plaats"

Transcriptie

1 Autisme De puzzelstukjes op hun plaats L-carnosine voor gezonde hersenfunctie Verhoog je immuniteit met colostrum Zware metalen elimineren Nieuwe biomarker voor hartziekten Jaargang 16 augustus/september 2011 Afgiftekantoor Lochristi P tweemaandelijks Verantwoordelijke uitgever: Walter O.M. Faché Kerkstraat Laarne België: e 8,80 Nederland: e 9,50 Thema: autisme 89 inclusief middenkatern met: ORTHO trends Orthofytho en Orthotrends zijn een Belgisch tweemaandelijks wetenschappelijk tijdschrift voor Orthomoleculaire geneeskunde, voeding en fyto. Een uitgave van de Belgische Vereniging voor Orthomoleculaire Geneeskunde BSOM.

2 De natuurlijke pijn- en ontstekingsremmer bij artrose SculaciaTM (Scutellaria en Acacia) Een nieuw gepatenteerd product met duidelijke verbetering van het bewegingsapparaat in minder dan 30 dagen. Artrose Reumatische klachten Wetenschappelijk onderzocht op veiligheid en effectiviteit (Burnett et al 2007) Door de Dual pathway inhibitor is er een nauwkeurig bepaalde balans waarbij Cox-1, Cox-2 en 5-Lox evenredig worden geremd. Hierdoor voorkomt men bijwerkingen Een significante verbetering van de functionele mobiliteit en de functionele stijfheid binnen 30 dagen kwaliteitslabel Samenstelling per capsule: Sculacia TM proprietair mengsel 250 mg bestaande uit: - Glidkruid (Scutellaria baicalensis extract; wortel) - Catechuboom (Accacia catechu; extract kernhout en schors) Referenties: - Burnett BP et al (2007) Safety evaluation of a combination, defined extract of Scutellaria baicalensis and Acacia catechu. J. Food Biochemistry 31; Burnett BP et al (2007) A medicinal extract of Scutellaria baicalensis and Acacia catechu. Acts as a dual inhibitor of cyclooxygenase and 5-lipoxygenase to reduce inflammation. J Med Food 10 (3) 2007, Levy R et al (2007) Safety, efficacy and acceptability of flavocoxid (Limbrel) compared with naproxen in subjects with osteoarthritis of the knee: a pilot study. Posterpresentation ICRS (International Cartilage Repair Society) PROFESSIONELEN KUNNEN DE TECHNISCHE FICHE AANVRAGEN VOOR MEER UITGEBREIDE INFO. Energetica Natura BV Postbus St.Niklaas Gratis tel: Gratis fax: info@energeticanatura.com

3 Afgiftekantoor Lochristi P tweemaandelijks Verantwoordelijke uitgever: Walter O.M. Faché Kerkstraat Laarne België: e 8,80 Nederland: e 9,50 zijn een Belgisch tweemaandelijks wetenschappelijk tijdschrift voor Orthomoleculaire geneeskunde, voeding en fyto. Een uitgave van de Belgische Vereniging voor Orthomoleculaire Geneeskunde BSOM. Inhoud Tweemaandelijks magazine - orthofyto - orthotrends ORTHOfyto ORTHOtrends Redactioneel Farmageddon Medicijnverslaving en overdosis. Zijn artsen de nieuwe drugsdealers?...4 Hoofdartikel Orthomoleculair Autisme, de puzzelstukjes op hun plaats...6 Van mysterieuze ziekte naar multifactoriële metabole stoornis Voeding Autisme, de puzzelstukjes op hun plaats...10 Nutritionele therapie is de sleutel voor succesvolle behandeling Adviezen autisme...13 Voeding Verlaagde PON-1 activiteit bij autisme...14 Therapeutische effecten van granaatappelsap en -extract Adviezen PON Medisch Dossier Zware metalen elimineren...24 Neurotoxische effecten voorkomen Adviezen zware metalen...27 Carnosine...30 Veelbelovend aminozuur voor een gezonde hersenfunctie Orthomoleculaire stof Colostrum...34 Immuniteit verhogen met koemelkpeptiden Productinformatie Nutrisan: Pomegranate...36 Adverteerders Energetica Natura Pharma Nord Minami Nutrition Nutrisan Phytoresc Urmale Nordic Naturals Ojibwa De Roeck Ojibwa De Roeck Sculacia...2 Bio-active Q Omenaq...16 Sensoril...23 Silicium...23 Watercress Plus...28 Pro Omega...29 Colostrum...36 Flor Essence...37 Oncologie 5-alfa-reductase remmers verhogen het risico op snelgroeiende prostaatkanker...18 Screening voor ovariumkanker verhoogt het aantal onnodige operaties...18 Magnesium vermindert menopauzale opvliegers bij borstkankerpatiënten...18 Sulforafaan vernietigt selectief kankercellen...19 Hepatologie Coënzym Q10 voorkomt leverschade door alcohol...20 Immunologie Groene thee voorkomt auto-immuniteit...20 Psychiatrie L-carnitine gunstig bij autisme spectrum stoornissen...20 Zwangerschapsdiabetes en diabetes type 2 verhogen het risico op een autistisch kind...21 N-acetylcysteïne effectief voor het behandelen van bipolaire depressie...21 Cardiologie Regelmatig bewegen voor een grotere hartmassa...22 Superkleverig LDL maakt diabetici vatbaarder voor atherosclerose...22 FACHé Instituut nieuws Jaarboeken DVD s Orthomoleculaire Geneeskunde...28 Mondelinge cursus 2 e jaar M4,5, Faché Instituut online...29 Nieuwe Monografieën Volgende Editie...38 Colofon...38 Agenda Faché Instituut Module 4,5 en Orthomoleculaire fytotherapie cursus Monografieën/nutriceutica MN 101. Autisme...13 MN 87. Breedspectrum werking van ubiquinol of CoQ10 bij chronische ziekten...19 MN 22. Zwangerschap, lactatie en orthomoleculaire voeding...21 OrthOfytO Jaargang 16 Autisme De puzzelstukjes op hun plaats thema: autisme inclusief middenkatern met: OrtHO L-carnosine voor gezonde hersenfunctie Verhoog je immuniteit met colostrum trends Zware metalen elimineren Nieuwe biomarker voor hartziekten 89 Orthofytho en Orthotrends Coverstory Autisme is een neurologische ontwikkelingsstoornis, die gekenmerkt wordt door sociaal afstandelijk gedrag, een zwakke taalbeheersing en problemen met sociale contacten. Autisme komt steeds meer voor. Het manifesteert zich in de eerste drie levensjaren en gaat vaak gepaard met epilepsie, verstandelijke gebreken en andere neurologische problemen. De etiopathologie is nog niet helemaal gekend, maar steeds meer onderzoek wijst op een multifactoriële metabole stoornis. In het eerste deel gaan we op zoek naar de oorzaken van autisme, in het tweede deel stellen we een nutritionele therapie voor die, mits goed toegepast, bijzonder succesvol is in de behandeling van autisme. Erkenning is sinds juni 2007, als enig neutraal Orthomoleculair Wetenschappelijk Tijdschrift erkend door de European Union of Science Journalists Associations en de European Research Advisory Board (EURAB).

4 Redactioneel Farmageddon Medicijnverslaving en overdosis Zijn artsen de nieuwe drugsdealers? Drugsverslaving is een term die bij de meeste mensen beelden oproept van verdwaasde jongeren die op feestjes marihuana roken, flippende tieners die xtc pillen slikken, junkies met heroïnespuiten en dealers in discotheken en aan schoolpoorten. Druggebruik wordt gelinkt aan jongeren en/of marginalen. Dat beeld moet dringend herzien worden. De laatste jaren geraken steeds meer mensen verslaafd aan voorgeschreven medicijnen, vooral aan pijnstillers. Deze vorm van verslaving neemt epidemische proporties aan. Het aantal gevallen van dodelijke overdosissen stijgt alarmerend. Het Witte Huis noemt deze legale drugsverslaving het snelst groeiende drugsprobleem in de Verenigde Staten, ondertussen bekend als Farmageddon. 4 Walter OM Faché, hoofdredacteur en erkend Medisch Journalist. Bezoek onze website Dagelijkse gezondheidstip Faché Alle data van onze komende activiteiten Schrijf u in voor de gratis wekelijkse nieuwsbrief Twee proefnummers Leefnu en Lijst goedgekeurde orthomoleculaire firma s Lijst artsen/therapeuten Maak ook kennis met onze wekelijkse gratis nieuwsbrief Faché Instituut Neem hiervoor ook een kijkje op onze website om de nieuwsbrief ook bij u thuis te ontvangen. Abonneer u op het gesloten gedeelte van onze website: Volledig archief van en Leefnu met meer dan 6000 artikels Meer dan 4000 actuele artikels Adviezen Nieuws op vlak van orthomoleculaire diagnostiek Zoekfunctie Weet wat je neemt Inschrijven voor nieuws over onderwerp naar keuze In de Verenigde Staten trekken jaarlijks duizenden van deze nieuwe verslaafden naar Florida, de thuishaven van de oxycodon pillenmolen. Deze pillenmolen, die zich afspeelt in en rond zogenaamde pijnklinieken, is een lucratieve business. Artsen die pijnstillers voorschrijven voor fictieve aandoeningen, zonder lichamelijk onderzoek of verdere vragen, kunnen gemakkelijk dollar per dag cash binnenrijven. Maar ook voor diegenen die met deze voorschriften naar de apotheek stappen, lonkt de winst. Zij kunnen één enkele pil verkopen voor maar liefst 30 dollar. Deze pillenhandel brengt echter niet alleen winst, maar vooral verlies. Velen bekopen het immers met hun leven. In Florida alleen al sterven elke dag zeven mensen aan een overdosis voorgeschreven medicijnen. In 2009 stierven in de Verenigde Staten mensen aan hun pillenverslaving. Maar liefst 1,2 miljoen mensen moesten op de spoedafdeling worden opgenomen door medicijngebruik. Deze catastrofe of Farmageddon, zoals het in Amerika wordt genoemd, is nog niet doorgedrongen tot het publieke bewustzijn. Af en toe trekt de overdosis van een beroemdheid de aandacht van de media, maar de nietsvermoedende lezer denkt dan dat het over drugs gaat, niet over voorgeschreven medicijnen. Het Witte Huis heeft ondertussen aan de alarmbel getrokken. Het bestempelt deze nieuwe trend als een alarmerende gezondheidscrisis. Woordvoerders van president Obama wijzen erop dat er meer mensen per ongeluk sterven aan een overdosis pijnstillers, dan in de jaren 80 door de cocaïne epidemie en in de jaren 70 door de heroïne epidemie samen. Aan de basis van deze ramp ligt de krachtige verslavende pijnstiller oxycodon (OxyContin, Oxynorm). Oxycodon is een semisynthetische opioïde pijnstiller, die bereid wordt uit thebaïne, een natuurlijke opiumalkaloïde uit de bolpapaver of de slaapbol (Papaver somniferum). Thebaïne wordt omwille van zijn hoge giftigheid zelf niet gebruikt voor therapeutische doeleinden. Oxycodon werkt twee keer zo krachtig als morfine. Het is een legaal therapeutisch middel voor mensen met ernstige pijn, maar het heeft een generatie verslaafden en een bataljon criminele artsen voortgebracht. De Farmageddon epidemie treft mensen van alle leeftijden, maar slaat het sterkst toe bij tieners en jonge volwassenen. Het gevaar schuilt vooral in het feit dat het een legaal geneesmiddel is. Het wordt voorgeschreven door artsen, dus men gaat er van uit dat het veilig is. Met illegale drugs zijn jongeren doorgaans wat voorzichtiger, omdat een overdosis in het drugsmilieu een bekend verschijnsel is. De Amerikaanse overheid probeert met man en macht deze desastreuze pillenmolen aan banden te leggen, maar ze zal daar net zo min in slagen als in het lamleggen van de illegale drugssector. Het enige wat er kan gedaan worden, is het grote publiek waarschuwen voor de gevaren

5 van álle medicijnen, of het nu gaat om illegale drugs of voorgeschreven medicatie. Het gevaar voor verslaving én een overdosis is heel reëel, niet alleen in Amerika, maar ook in België. Mensen moeten zich er van bewust worden dat wat hen door een arts wordt voorgeschreven niet per definitie onschuldig is. Naast pijnstillers zijn er nog tal van andere medicijnen die gevaarlijke en zelfs fatale gevolgen hebben. Vooral wanneer men medicijnen gaat combineren is de kans op een dodelijke afloop groot. Medicijngebruik staat op nummer drie in de lijst van belangrijkste doodsoorzaken, na hartziekten en kanker. Wereldwijd worden medische behandelingen (medicijnen, operaties, diagnostische procedures, enz.) zelfs beschouwd als doodsoorzaak nummer één. Coënzym Q10: ENERGIE voor een tweede jeugd vanaf 14,95 EUR GRATIS Wij willen er niet op aansturen dat je meteen al je pillen in de vuilbak moet gooien, maar wij vragen om bewuster om te gaan met medicijnen, jezelf goed te informeren over de bijwerkingen en op zoek te gaan naar veiliger alternatieven. Het FIOW probeert haar steentje bij te dragen aan de bewustwording en informatieverstrekking in de rubrieken Achterkant van de waarheid en Weet wat je neemt, zowel in onze tijdschriften als op onze website. Wij vragen de lezers van, vooral artsen en therapeuten, om hun patiënten te helpen bewust te kiezen voor een gezonde voeding- en leefstijl, en hen te informeren over veilige orthomoleculaire therapieën. Wanneer de oorzaak van ziekte/pijn op de juiste manier wordt weggenomen, is er geen reden meer om naar medicijnen/pijnstillers te grijpen. Uw hoofdredacteurs, Walter O.M. Faché Hilde Maris BioActive Q10 50 mg CNK caps Adviesprijs: 14,95 BioActive Q10 50 mg CNK caps Adviesprijs: 43,20 BioActive Q mg CNK caps Adviesprijs: 26,75 (Beschikbaar in Apotheken) BioActive Q10 Uniqinol levert coënzym Q10 onder de gereduceerde vorm ubiquinol, die biochemisch actief is. Gebaseerd op de meest recente wetenschappelijke ontwikkelingen, is BioActive Q10 een voedingssupplement van de 2de generatie dat voor een sneller en groter effect zorgt in vergelijking met andere coënzym Q10 supplementen. Bovendien biedt BioActive Q10 de garantie dat het natuurlijke ubiquinol, aangeboden in een 100% homogene oplossing zonder kristallen, stabiel blijft, hetgeen zorgt voor een betere biologische opneembaarheid én werkzaamheid. BioActive Q10 is aangewezen bij de gezonde volwassene: antioxidatief effect bij vermoeidheid vitaliserend Info Weet wat je neemt (voor abonnees van het Orthospakket en Digi-pakket) de volwassene met gezondheidsproblemen: voor de goede werking van de cardiovasculaire, metabole en neurologische functies. Workshop 7 (Bistro 8 Deel 4): Pijnbestrijding in de orthomoleculaire praktijk Vrijdag 30 september van 15 tot 18u - 35 Referentie: Anderson C. U.S. aims at its deadliest drug problem: painkillers. Washington Post, April 20, 2011 BE_Q10_Active_Ad_orthophyto_DU_0910 Pharma Nord QH Active Q10 Patented Formula Innoverend voor de gezondheid Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02/ Fax 02/ info-be@pharmanord.com 5

6 Hoofdartikel orthomoleculair Walter O.M. Faché en Hilde Maris Autisme, de puzzelstukjes op hun plaats - deel 1 Van mysterieuze ziekte naar multifactoriële metabole stoornis Autisme is een neurologische ontwikkelingsstoornis, die gekenmerkt wordt door sociaal afstandelijk gedrag, een beperkte communicatie en repetitief gedrag. Autisme komt steeds meer voor. Het manifesteert zich in de eerste drie levensjaren en gaat vaak gepaard met epilepsie, verstandelijke gebreken en andere neurologische problemen. De etiopathologie is nog niet helemaal gekend, maar steeds meer onderzoek wijst op een multifactoriële metabole stoornis. In dit eerste deel gaan we op zoek naar de oorzaken van autisme, in het tweede deel stellen we een nutritionele therapie voor die, mits goed toegepast, bijzonder succesvol is in de behandeling van autisme. 6 Voor een uitvoerige bespreking van autisme, inclusief situering, definitie, karakteristieken, symptomen, diagnose, prevalentie, oorzaken en behandeling verwijzen we naar onze nieuwe monografie Autisme, de puzzelstukjes op hun plaats. Classificatie In 1943 publiceerde psycholoog Leo Kanner een aantal gevalsstudies van een ontwikkelingsstoornis bij kinderen, die hij autisme noemde. Hij beschreef drie symptoompatronen: onvermogen om taal te gebruiken als communicatiemiddel abnormale ontwikkeling van de sociale omgang drang naar onveranderlijkheid: herhaalde rituelen en sterk begrensde interesses Er zijn verschillende vormen van autisme, met elk hun eigen specifieke kernmerken. In de huidige classificatie wordt het klassieke autisme van Kanner aangeduid met Autisme of Autisme Stoornis (AS). Dit valt onder een ruimere categorie: Autisme Spectrum Stoornissen (ASS). ASS omvat autisme, Asperger-Syndroom, Disintegratieve Stoornis van de Kindertijd, Syndroom van RETT en atypisch autisme. Het onderscheid tussen deze verschillende soorten autisme is voor een arts moeilijk te maken. Wij zijn van mening dat er minder belang moet gehecht worden aan de terminologie en classificatie, maar meer aan de gemeenschappelijke onderliggende oorzaken. De manifestatie van symptomen is afhankelijk van de biochemische individualiteit van elke

7 Walter O.M. Faché en Hilde Maris Hoofdartikel orthomoleculair persoon, de combinatie van oorzaken, de mate en de ernst van de onderliggende oorzaken, enz. Als men de opdeling doordrijft, zullen er op de duur evenveel vormen van autisme zijn als autisten. Waar het bij autisme om gaat, is dat de hersenen niet optimaal functioneren omwille van metabole stoornissen. Het opsporen en opheffen van deze metabole stoornissen is veel belangrijker dan het classificeren van elke patiënt bij een bepaald ziektebeeld. De drang naar classificatie heeft verstrekkende gevolgen voor ouders en patiënten, omdat de uiteindelijke diagnose een etiket plakt op een patiënt. Dit etiket blijft, ondanks verbeteringen door succesvolle behandeling. Manifestatie van autisme Autisme begint al heel vroeg in het leven van een kind. Autistische kinderen hebben doorgaans een normaal uiterlijk, maar al binnen enkele maanden na de geboorte kunnen fysiologische abnormaliteiten aan het licht komen. De drie hoofdpatronen van symptomen (communicatie, sociale interactie en rituelen) manifesteren zich in de eerste drie levensjaren. Deze karakteristieke triade van autisme kan vergezeld gaan van sensorische (zintuiglijke) en motorische (beweging) stoornissen, verstandelijke gebreken en gebreken van de mentale verwerkingsprocessen. Neurologische abnormaliteiten zijn de voornaamste kenmerken van autisme. Autisme komt meestal aan het licht wanneer de ouders merken dat het kind geen woorden gebruikt om te communiceren, ook al kent het kind het alfabet. In een aantal gevallen verschijnt autisme als een terugval van de ontwikkeling. Ouders rapporteren een normale ontwikkeling, gevolgd door een (plotse) terugval van taal, sociale omgang en spel. Sommige autistische kinderen maken weinig vooruitgang tijdens hun leven, ze blijven niet-verbaal, teruggetrokken en mentaal gebrekkig. Anderen verbeteren in hun toestand, hoewel volledige genezing tot nog toe zeldzaam is. Karakteristieken Autisten hebben een andere interpretatie van de wereld. Ze zien vormen en objecten geïsoleerd, los van elkaar. Ze hebben moeite met het interpreteren van gezichten en gezichtsuitdrukkingen; vaak staren ze naar de mond in plaats van naar de ogen. Autistische kinderen beschrijven hun vader eerder als een grote man met een bril dan als mijn vader, die lief is en hard werkt. Autisten begrijpen feiten, maar brengen ze niet in verband met concepten: ze kunnen een bepaalde taak aanleren, maar zijn dan niet in staat om deze toe te passen in andere situaties. Vaak hebben ze ook motorische stoornissen, zoals moeilijkheden met tegen een bal schoppen, schrijven, veters vastbinden, enz. Autisten zijn niet in staat om een beeld in zijn geheel te interpreteren, ze blijven gefocust op de afzonderlijke delen. Prevalentie Autisme heeft epidemische vormen aangenomen in de geïndustrialiseerde landen. In de VS was autisme zeldzaam tot de jaren 1990: 5 op voor autisme en 20 op voor ASS. In 1997 werd het aantal gevallen van ASS op 40 à 50 per geschat, in 2010 was dat al 90 per Drie tot vier keer meer jongens dan meisjes hebben autisme. Sydney M. Baker en Richard A. Kunin, pioniers in het onderzoek en de behandeling van autisme, hebben los van elkaar een lijst met factoren opgesteld die tussen 1950 en 2000 sterk opgekomen zijn in de industrielanden en die volgens hen hebben bijgedragen aan de stijgende prevalentie van autisme. Het gaat over verhoogd gebruik van antibiotica, blootstelling aan kwik door vaccinaties in de kleutertijd, vaccinatie met levende virussen, verhoogd aantal vaccinaties, bodemuitputting die tot tekorten aan vitaminen en mineralen leidt, verminderde inname van essentiële vetzuren (omega-3 en omega-6) en een grotere blootstelling aan toxische stoffen en xenobiotica (milieutoxines, additieven, medicijnen, ). Etiopathologie oorzaken van autisme De etiopathologie van autisme omvat verschillende factoren die alleen of in combinatie met elkaar voorkomen. Dit zijn onder andere: Genetische voorbestemming Blootstelling aan teratogenen tijdens de zwangerschap Metabole afwijkingen Verstoorde detoxificatie Spijsverteringsstoornissen Verstoorde immuniteit Verhoogde bloedstolling Vaccinatie Zware metalen Hypoglycemie Allergie Schimmelinfecties, virale infecties Verstoorde DNA-methylatie Mitochondriale disfunctie Inflammatie Oxidatieve stress Nutriëntentekorten Genetische voorbestemming Genetische factoren spelen een grote rol bij autisme, niet zozeer als inborn error of aangeboren genetische afwijking, maar meer als een sterke vatbaarheid. Bij eeneiige tweelingen komt autisme in 50% van de gevallen bij beide helften voor. Bij twee-eiige tweelingen is dat slechts bij 3%. Autisme komt voor bij 3 à 6% van de broers of zussen van een autist; dat is 50 à 100 keer meer dan bij de algemene bevolking. Er zijn verschillende genen (tussen 3 en 20) die iemand vatbaar maken voor autisme. Ook hier weer moeten we er op wijzen dat genen niet vastliggen van bij de geboorte, maar gemanipuleerd kunnen worden. Voeding, leefstijl en omgevingsfactoren bepalen de genexpressie! Blootstelling aan teratogenen tijdens de zwangerschap Verschillende studies wijzen op een beschadiging van de hersenstam op heel jonge leeftijd. Bij 45% van de autistische kinderen worden kleine fysieke afwijkingen van het oor gevonden. Dit duidt op een mogelijke beschadiging tijdens de ontwikkeling van het oor in de eerste maand van de zwangerschap. Studies tonen een verband aan tussen het gebruik van thalidomide (softenon) en autisme. 30% van de kinderen die tussen dag 20 en 24 van de zwangerschap blootgesteld zijn aan thalidomide, ontwikkelden autisme. Dit is waarschijnlijk te wijten aan beschadiging van de hersenstam. Deze gevallen gaan vaak gepaard met oorafwijkingen (waaronder doofheid) en Moebius syndroom (verlamming van de gezichtsspieren). Thalidomide is een middel dat in de jaren 60 gebruikt werd tegen ochtendmisselijkheid bij zwangerschap. Het veroorzaakte geboorteafwijkingen bij minstens kinderen. Verstoorde detoxificatie Een verstoorde detoxificatie komt bij bijna 100% van autistische patiënten voor. Het Mixed Function Oxidase systeem (P450) in de lever gebruikt sulfatie als één van de pathways voor het ontgiften van endogene en exogene toxines. Sulfatie is het binden van toxines aan zwavelhoudende stoffen. De giftige stoffen worden daardoor omgezet in wateroplosbare zwavelzouten die ver- 7

8 Hoofdartikel orthomoleculair Walter O.M. Faché en Hilde Maris 8 volgens uitgescheiden kunnen worden. De meeste van deze sulfaten komen uit sulfoxidatie van het aminozuur cysteïne tot anorganisch sulfaat. Wanneer er niet voldoende sulfatie plaatsvindt, leidt dat tot een verminderde capaciteit om toxische stoffen te detoxificeren. Daardoor kunnen sommige toxines meer schade aanrichten dan bij mensen die wel een goede detoxificatie hebben. Veel toxines worden daardoor neurotoxines: ze beschadigen de hersencellen of neuronen. Bij autistische kinderen wordt een verstoorde sulfatie en sulfoxidatie waargenomen. In een studie van Alberti et al (1999) hadden 18 van de 20 autistische kinderen een verstoorde sulfatie, tegenover 1 van de 20 gezonde kinderen. Van 40 andere autistische kinderen, hadden 37 een verstoorde sulfatie. Dat betekent dat 92% van autistische kinderen een verstoorde sulfatie heeft! Spijsverteringsstoornissen en verstoorde darmflora De meerderheid van autistische kinderen leidt aan spijsverteringsstoornissen en afwijkingen van het maagdarmkanaal. Spijsverteringsstoornissen zijn een belangrijke factor bij het triggeren van de symptomen. Bij onderzoek van de feces van autisten komen verschillende verstoringen aan het licht: Digestieve stoornissen: tekort aan spijsverteringsenzymen, vetmalabsorptie Metabole stoornissen: verstoorde balans van de korte keten vetzuren (duidt op een verstoorde darmflora) Verstoorde darmflora: lage concentratie bifidobacteriën, lactobacillen, E. coli Pathogenen: overmaat candida, blastocystis, klebsiëlla, staphylococcus aureus, enz. Pathogene micro-organismen kunnen het maagdarmkanaal rechtstreeks beschadigen, maar kunnen ook een hele reeks toxische stoffen produceren, die een systemisch effect kunnen veroorzaken (in heel het lichaam). Bij kinderen is een verstoorde darmflora meestal het gevolg van antibioticagebruik (voor oor- of andere infecties). Verschillende ouders hebben gerapporteerd dat hun volkomen gezond kind autistisch werd na een antibioticakuur. Het gebruik van antibiotica kan de groei van schimmels in de hand werken, zoals Candida albicans infecties. Schimmelinfecties veroorzaken psychiatrische symptomen en gedragsstoornissen. Beschadigd darmslijmvlies, lekkende darm 43% van de autisten heeft een lekkende darm. De darmwand en het slijmvlies worden niet goed gevormd wanneer er onvoldoende glycosaminoglycanen aangemaakt worden door een ontoereikende sulfatie. Daardoor ontstaat een lekkende darm of een darm die meer doorlaatbaar is voor grote moleculen die normaal de darmwand niet kunnen passeren. Grote moleculen, zoals onverteerde of half verteerde eiwitten en koolhydraten, caseïne en gluten, kunnen de darmwand passeren en een allergische reactie veroorzaken. Allergie veroorzaakt net als schimmelinfecties en hypoglycemie psychische symptomen en gedragsproblemen. Verstoorde immuniteit Verschillende studies wijzen erop dat het immuunsysteem een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van autisme. Bij autisme vindt men stoornissen in alle onderdelen van het immuunsysteem, waarvan sommige een genetische basis hebben. De cellulaire immuniteit is vaak verstoord bij autisten. Er doen zich abnormaliteiten voor in de macrofagen, B-cellen, T-cellen en Natural Killer cellen (NK-cellen). Het aantal NK-cellen is verlaagd bij 40% van autistische kinderen en bepaalde T-cellen bij 35%. Bij 65% van autistische kinderen in een onderzoek van Gupta (2000) waren T-helper cellen verschoven van Th1 naar Th2, wat de balans van het immuunsysteem verschuift naar auto-immuniteit. Ook de humorale immuniteit, de immunoglobulinen en het complement cascade systeem zijn verstoord bij autisten. Een groot deel van autisten vertoont

9 Walter O.M. Faché en Hilde Maris Hoofdartikel orthomoleculair tekenen van auto-immuniteit. Bij autistische kinderen worden antilichamen tegen hersencellen en eigen-antigenen gevonden. Autisten hebben verhoogde inflammatoire cytokines, zoals tumor necrose factor-α (TNF-α), interleukine- 1β en interleukine-6. Vaccinatie Het verband tussen autisme en vaccinatie is nog steeds controversieel. Toch zijn er meer en meer aanwijzingen dat vaccinatie inderdaad tot autisme kan leiden. In de VS hebben vaccins in 2010 minstens kinderen beschadigd of gedood. 101 kinderen ontwikkelden autisme na vaccinatie. Dat werd onthuld door de US Health Department s National Vaccine Injury Compensation Program. In de afgelopen 23 jaar heeft deze organisatie gevallen van autisme toegeschreven aan vaccinatie. Vooral het MMR vaccin (mazelen-bofrode hond) wordt in verband gebracht met autisme. De prevalentie van autisme is enorm gestegen sinds de introductie van het MMR-vaccin. Uit onderzoek van het Autism Research Institute (California) blijkt dat vóór de jaren 1980 autisme in de meerderheid van de gevallen bij de geboorte ontstond. Na 1980 begon autisme steeds vaker op te duiken rond de leeftijd van 18 maanden, de periode dat de meeste kinderen het MMR-vaccin krijgen. Volgens Dr. Robert Mendelsohn veroorzaakt het MMR-vaccin op korte termijn: ontsteking van de hersenen, bewegingscoördinatiestoornissen, mentale retardatie (achterlijkheid), hersenvliesontsteking, convulsies (stuipen) en eenzijdige verlamming. Een onderzoek van de UCLA uit 1979 onder toezicht van de FDA toont aan dat zich in de VS jaarlijks à gevallen van permanente neurologische schade voordeden als gevolg van de difterie-kinkhoest-tetanus (DKT) vaccinatie. Volgens sommige deskundigen is dat een grove onderschatting. De gerapporteerde neurologische schade ontstond binnen de 48 uur, omdat artsen alleen reacties moesten rapporteren die zich binnen de 48 uur voordeden. Neurologische complicaties kunnen zich ook nog een week na vaccinatie voordoen en steeds meer bewijzen duiken op voor het ontstaan van neurologische aandoeningen jaren later. Zware metalen kwik Kwik is één van de zware metalen die een link vormen tussen vaccins en autisme. In de meeste vaccins werd lange tijd het bewaarmiddel thimerosal gebruikt. Thimerosal bevat de enorm toxische stof ethylkwik. Thimerosal veroorzaakt permanente hersenschade. Het beschadigt de locomotorische activiteit (beweging) en verhoogt angst en neofobie (angst voor nieuwe dingen), het maakt asociaal, en veroorzaakt wijzigingen in het dopamine systeem. Deze gedragsmatige wijzigingen zijn permanent. Kwik werd voor het eerst gebruikt in vaccins in de jaren Het was rond die tijd dat de eerste gevallen van autisme gerapporteerd werden. Tussen 1970 en 1990 verdubbelde de prevalentie van autisme; dit loopt gelijk met de stijging van het aantal thimerosal bevattende DKT vaccins. Er wordt een sterk verband gezien tussen het stijgende aantal gevallen van autisme en de cumulatieve kwikblootstelling via verschillende vaccins. Kwikvergiftiging leidt tot gelijkaardige symptomen als autisme. Ook de metabole en biochemische stoornissen die men bij autisme ziet, komen overeen met die van kwikvergiftiging. Afwijkingen van de hersenen en het zenuwstelsel bij autisme vertonen eveneens sterke gelijkenissen met die van kwikvergiftiging. Verstoorde DNA-methylatie Bij autistische kinderen wordt een verstoorde DNA-methylatie waargenomen. Schade aan het DNA en onvoldoende methylatie zijn kenmerkend voor autisme. Dit zorgt voor celschade en een gewijzigde genexpressie. Een verstoorde DNA-methylatie in de vroege levensfase leidt tot gedragsstoornissen. Autistische kinderen hebben bovendien hogere homocysteïnewaarden. De homocysteïnecyclus is nauw betrokken bij de DNA-methylatie. Wanneer homocysteïne niet voldoende wordt gerecycleerd naar methionine en SAM, kan DNA niet gemethyleerd worden. Mitochondriale disfunctie Een verstoorde mitochondriale functie en afwijkingen aan het mitochondriaal DNA (mtdna), waaronder overmatige replicatie of deletie, komen meer voor bij autistische kinderen dan bij gezonde kinderen. 50 tot 80% van de autistische kinderen vertonen biomarkers van mitochondriale disfunctie en afwijkingen aan het mtdna in de lymfocyten. Een verstoorde mitochondriale functie kan de hersenstoornissen bij autisme verergeren. Kinderen met mitochondriale disfunctie hebben ook vaak een slechte fysieke conditie, (epileptische) aanvallen en verstandelijke gebreken. Deze zijn karakteristiek voor autisme. Multifactoriële etiopathologie, multifactoriële aanpak Naast de hier vermelde onderliggende pathologieën, zijn er nog een aantal andere factoren die bijdragen aan het ontstaan van autisme. Dit zijn ondermeer hypoglycemie, schimmelinfecties en allergie (gluten en koemelk), de desastreuze triade die in LeefNu 57 wordt besproken in het kader van voeding en gedrag. Verder ook oxidatieve stress en inflammatie, die een belangrijke rol spelen bij alle ziektebeelden; enzymdeficiënties, serotonine afwijkingen, abnormale metallothioneïne functie en verhoogde bloedstolling. En als laatste een heel belangrijke factor, namelijk nutriëntentekorten, waaronder omega-3 vetzuren, essentiële aminozuren, vitamine D, A, C, B12, B6, foliumzuur, magnesium en zink. Bij de behandeling van autisme moeten al deze mogelijke oorzaken opgespoord en geëlimineerd worden met een nutritionele therapie. Deze komt aan bod in het volgende artikel. Info: MN 101. Autisme, de puzzelstukjes op hun plaats - 45 Referentie: Walter O.M. Faché & Hilde Maris. Monografie Autisme, de puzzelstukjes op hun plaats. Publi Media FIOW. Laarne

10 Voeding Walter O.M. Faché, Hilde Maris Autisme, de puzzelstukjes op hun plaats - deel 2 Nutritionele therapie is de sleutel voor succesvolle behandeling 10 Autisme en autisme spectrum stoornissen worden gekenmerkt door een waaier van klinische, gedragsmatige en biochemische abnormaliteiten. Tot voor kort werd autisme beschouwd als een mysterieuze ziekte waar geen remedie voor bestond. Autistische kinderen werden voornamelijk behandeld met gedragstherapie en een streng gestructureerde opvoeding. Intensief wetenschappelijk onderzoek naar de oorzaken van autisme heeft een aantal metabole stoornissen aan het licht gebracht die veel voorkomen bij autistische patiënten. Allergie en voedingsintolerantie, schimmelinfecties, zware metalen vergiftiging, een verstoorde DNA-methylatie en een ontoereikende detoxificatie zijn er een paar van. Deze metabole stoornissen kunnen niet opgeheven worden met farmaceutische medicijnen. De orthomoleculaire geneeskunde, met haar unieke diagnostische methoden en specifieke, individuele aanpak, is de sleutel voor een succesvolle behandeling van autisme en autisme spectrum stoornissen.

11 Walter O.M. Faché, Hilde Maris Voeding Individuele behandeling Voor autisme bestaat geen standaardbehandeling die bij iedereen dezelfde resultaten oplevert. Hoewel in de orthomoleculaire geneeskunde elk ziektebeeld een individuele aanpak nodig heeft, geldt deze regel des te meer voor autisme. De oorzaken die we in deel 1 besproken hebben, zijn niet noodzakelijk allemaal gelijk aanwezig. Iedere autist (in de brede zin van het woord) vertoont een unieke combinatie van verschillende onderliggende pathologieën. Ook de ernst van de oorzaken verschilt van patiënt tot patiënt. Het komt er bij autisme op aan dat alle mogelijke oorzaken diagnostisch opgespoord worden. Sommige factoren, zoals blootstelling aan teratogenen tijdens de zwangerschap en vaccinatie, kunnen niet meer ongedaan gemaakt worden. Waar vooral naar gezocht moet worden bij autisme zijn spijsverteringsstoornissen, allergie, schimmelinfecties, hypoglycemie, zware metalen, een verstoorde detoxificatie en nutriëntentekorten. De meeste van deze factoren gaan trouwens hand in hand. Pas wanneer één of meerdere van deze problemen zijn vastgesteld, kunnen ze orthomoleculair aangepakt worden met voeding en suppletie. Voeding, de sleutelfactor Artsen en therapeuten die ervaring hebben met het behandelen van autisme, zijn het er over eens dat aanpassing van het voedingspatroon en normalisering van de spijsvertering een vereiste zijn voor het succes van elke verdere behandeling, en dus als eerste aangepakt moeten worden. Ouders van autistische kinderen ervaren dat hun kind sterk verbetert wanneer zijn of haar voeding strikt gereguleerd wordt en dat het kind weer hervalt wanneer voedingsmaatregelen verslappen. De grote boosdoeners in de voeding zijn additieven, kleurstoffen, bewaarmiddelen, zoetstoffen, koemelk en gluten. Deze verdachten uit het dagelijkse menu schrappen, geeft in de meeste gevallen al spectaculaire resultaten. Additieven, kleurstoffen, bewaarmiddelen en zoetstoffen Voedingsadditieven, kleurstoffen en bewaarmiddelen hebben een dramatisch effect op autistische kinderen. Het Feingold dieet, een dieet dat alle additieven uit de voeding elimineert, is bijzonder succesvol bij alle gedragsproblemen bij kinderen, zoals hyperkinetisch gedrag, concentratiestoornissen, ongehoorzaamheid, leerproblemen, onhandelbaarheid, enz. Enkelvoudige suikers en kunstmatige zoetstoffen veroorzaken eveneens gedragsproblemen bij kinderen. Uit laboratoriumtesten blijkt dat autistische kinderen een verstoord koolhydraatmetabolisme hebben. Om te testen of suiker het probleem is, kan je het suikergebruik van een autistisch kind over een periode van drie weken langzaam afbouwen (om ontwenningsverschijnselen te voorkomen) en vervolgens weer vijf dagen suiker geven om te zien wat het effect is. In de meeste gevallen zal het resultaat duidelijk zijn. Het is in ieder geval aangeraden om de suikerconsumptie tot een minimum te beperken, want geraffineerde suiker is de ideale voeding voor schadelijke darmbacteriën en schimmels. Kunstmatige zoetstoffen, zoals aspartaam, veroorzaken neurologische stoornissen en gedragsproblemen bij mensen die daar gevoelig voor zijn. Aspartaam beïnvloedt de concentraties van catecholamines in de hersenen (adrenaline, noradrenaline en dopamine), wat kan leiden tot hoofdpijn, slapeloosheid en epileptische aanvallen. Een overmaat aspartaam is betrokken bij het ontstaan van mentale aandoeningen en tast het leervermogen en de emotionele functies aan. Koemelk en gluten Voedingsmiddelen die caseïne (eiwit in melk) en gluten (eiwit in sommige granen) bevatten dragen bij aan het ontstaan en/of verergeren van autisme en kunnen best uit de voeding geschrapt worden. In goed gedocumenteerde studies is aangetoond dat 80% van autistische patiënten sterk verbetert wanneer deze twee eiwitten strikt geëlimineerd worden. Dit wordt bevestigd in de dagelijkse orthomoleculaire praktijk. De negatieve impact van caseïne en gluten op de hersenen heeft te maken met opiumachtige peptiden (exorfines) die aangemaakt worden uit deze eiwitten. Wetenschappers vermoeden dat deze stoffen bij autistische kinderen meer schade aanrichten in de hersenen, omdat ze mogelijk een meer doordringbare bloedhersenbarrière hebben. Kinderen die bij de geboorte een zuurstofgebrek gehad hebben, zijn volgens sommige bronnen ook gevoeliger voor normale concentraties exorfines. In een studie uit 1990 was een jaar na het overstappen op een caseïne- en glutenvrij dieet 60 à 86% van de autistische kinderen sterk verbeterd wat betreft het aantal aanvallen, motorische functies, sociaal contact, oogcontact, ritueel gedrag, taalgebruik en slaappatroon. Opmerking: allergietests zijn niet altijd accuraat en geven vaak vals-negatieve resultaten bij glutenintolerantie. Uit fecesonderzoek blijkt dat slechts 10% van de bevolking niet gevoelig is voor gluten, 10% aan ernstige glutenintolerantie of coeliakie leidt en 80% in mindere of meerdere mate glutengevoelig is. Advies Het gelijktijdig elimineren van koemelk en gluten kan voor ontwenningsverschijnselen zorgen. Schrap eerst melk en melkproducten. Bij jonge kinderen geeft dit normaal na 2 à 3 dagen al resultaat, bij volwassenen na 10 à 14 dagen. Het zal echter veel langer duren voor caseïne volledig uit het lichaam verwijderd is. Bij jonge kinderen die veel koemelk drinken, kan ontwenning van caseïne ernstige symptomen veroorzaken. Schrap vervolgens gluten uit het dieet: tarwe, rogge, gerst, haver en alle producten die deze bevatten. Pas op voor verdoken gluten in voorverpakt en kant-en-klaar voedsel. Het eliminatieproces duurt gewoonlijk 3 à 4 weken, maar een proefperiode van minstens 3 maanden is nodig om de effecten te bepalen. De ontwenningsverschijnselen zijn doorgaans milder dan die van caseïne, maar ze duren langer. Het kan heel lang duren voor de symptomen van caseïne en gluten volledig verdwenen zijn. Er zijn minstens 3 maanden nodig voor de ontwenningsverschijnselen verdwijnen. Na 7 tot 9 maanden treedt er meestal een dramatische verbetering op, maar het kan tot twee jaar duren voor er maximaal resultaat bereikt is. Andere voedselintoleranties Kinderen met autisme zijn extreem gevoelig voor een brede waaier aan voedingsmiddelen, niet alleen aan de typische allergenen. Voedingsmiddelen die de meeste problemen veroorzaken zijn eieren, tomaten, aubergine, avocado, rode pepers, soja en maïs. In principe kan een autistisch kind voor elk voedingsmiddel allergisch zijn. 11

12 Voeding Walter O.M. Faché, Hilde Maris 12 Het is niet eenvoudig om voedselintolerantie of allergie vast te stellen. Voedingsallergie bij autisten is meestal niet IgE (immunoglobuline E) gemedieerd en treedt niet meteen na het eten van een verdacht voedingsmiddel op. Meestal duurt het een paar uren of zelfs dagen voor de symptomen opduiken en meestal is er een cumulatief effect, dat wil zeggen dat de symptomen erger worden als er meer of vaker van een bepaald voedingsmiddel gegeten wordt. Dit betekent dat de allergie voornamelijk veroorzaakt wordt door IgG (immunoglobuline G) of dat er sprake is van pseudo-allergie of intolerantie. Voedselintoleranties of pseudo-allergie zijn met de standaard immunoglobulinetesten helemaal niet op te sporen. Het vergt vaak heel wat detectivewerk om er achter te komen welke voedingsmiddelen klachten veroorzaken. Advies Houd een voedingsdagboek bij en noteer elke wijziging in het gedrag van het kind Schrap elk verdacht voedingsmiddel minstens drie weken voor je het opnieuw introduceert. Wanneer het gedrag of de symptomen niet verergeren, kan het voedingsmiddel zonder problemen gegeten worden. Herstel de darmflora met probiotica Herstel de darmwand met glutamine, vitamine C, zink, FOS (fructooligosacchariden), vitamine D Neem spijsverteringsenzymen bij de maaltijd Suppletie noodzakelijk Kinderen met autisme zijn vaak kieskeurige eters. Ze eten slechts een heel beperkt aantal voedingsmiddelen. Als ze dan ook nog op een koemelk- en glutenvrij dieet gezet worden en eventueel andere verdachte voeding moeten laten, krijgen ze niet alle nodige nutriënten binnen. Bovendien leiden ze aan een aantal metabole stoornissen die op zich al het gevolg zijn van nutriëntentekorten of tot verdere uitputting van nutriënten leiden. Daarom is suppletie een absolute noodzaak in de behandeling van autisme. Nutriënten met het meeste effect bij autisme Om te weten welke nutriënten een autistische patiënt tekort heeft, kan je door een orthomoleculair geschoolde arts een volledige bloedanalyse laten maken, inclusief een vetzuurprofiel en een aminozuurprofiel. Ook een grondige anamnese kan een goed inzicht geven in tekorten of excessen. Hiervoor kan je terecht bij een orthomoleculaire voedingsdeskundige. De meeste patiënten met autisme hebben een slechte nutriëntenstatus. Uit verschillende studies blijkt dat meer dan de helft van de autisten tekorten vertoont van meerdere vitaminen, mineralen, essentiële aminozuren en essentiële vetzuren. Een multivitaminen en mineralencomplex is daarom de basis. Kies echter een formule zonder koper, want de meeste autisten hebben een overmaat koper (te bevestigen door bloedanalyse). Vitamine B6 en magnesium De actieve vorm van vitamine B6, pyridoxal-5-fosfaat, is een essentiële cofactor voor een heel aantal metabole pathways, waaronder die van de neurotransmitters serotonine, GABA, dopamine, adrenaline en noradrenaline. Magnesium is eveneens een belangrijke cofactor die nodig is voor een brede waaier aan enzymatische metabole processen. Suppletie met vitamine B6 geeft, vooral in combinatie met magnesium, opmerkelijke verbeteringen bij autisme. Uit een overzicht van studies met vitamine B6 suppletie bij autisme blijkt dat B6 een verstoord tryptofaanmetabolisme corrigeert, gedrag verbetert, spraak verbetert, oogcontact verbetert, interesse in de omgeving vergroot en het aantal woedeaanvallen of driftbuien vermindert. De effectiviteit en veiligheid van vitamine B6 wordt vergroot door combinatie met magnesium en een volledig B-complex. Geen van de studies rapporteert bijwerkingen, hoewel men vaak doseringen tot mg B6 per dag gebruikt. Bij doses van meer dan mg wordt perifere neuropathie gemeld, wanneer ze niet gecombineerd worden met magnesium en B-vitaminen. Advies Het is belangrijk om bij autisten pyridoxal-5-fosfaat te geven. De omzetting van vitamine B6 in zijn actieve vorm is bij hen verstoord. Vitamine B6: minstens 200 mg per dag Magnesium: 500 à 1000 mg per dag Dimethylglycine Dimethylglycine (DMG) is een orthomoleculaire stof die bijzonder gunstige resultaten geeft bij autisme. DMG is een methyldonor die belangrijk is bij DNA-methylatie en in de homocysteïnecyclus, die beiden verstoord zijn bij de meeste autisten. DMG verbetert vooral de spraak, maar ook het gedrag. Het aantal epileptische aanvallen vermindert aanzienlijk door het gebruik van DMG. DMG begint gewoonlijk te werken na één tot vier weken, maar heeft in sommige gevallen ook binnen de 24 uur dramatische effecten laten zien. Advies Begin met een lage dosis van 60 mg per dag en bouw deze geleidelijk op tot 500 mg per dag. Combineer met foliumzuur en B12 om eventuele hyperactiviteit te voorkomen. Foliumzuur Foliumzuur is belangrijk voor heel wat metabole processen, onder meer voor de recyclage van homocysteïne en voor DNA-methylatie. Het is een essentiële stof voor de hersenen en het zenuwstelsel. In verschillende studies wordt een gunstig resultaat gezien van foliumzuur bij autisme. Er worden relatief hoge doses gebruikt, namelijk 0,5 tot 0,7 mg per kg lichaamsgewicht per dag (25 tot 35 mg voor iemand van 50 kg). Zink Zink heeft vele functies, het is onder meer nodig voor de ontwikkeling en het onderhoud van de hersenen, de bijnieren, het spijsverteringsstelsel en het immuunsysteem. De aanmaak van serotonine wordt gereguleerd door enzymen die zink nodig hebben. Zinktekort tijdens de zwangerschap heeft een negatieve impact op de immuniteit en de hersenontwikkeling van de baby. Zink werkt samen met koper. Wanneer de zinkconcentratie daalt, gaat de koperconcentratie omhoog. In sommige studies ziet men bij 90% van autisme spectrum stoornis patiënten een tekort aan zink en een teveel aan koper. Bij 85% van autistische patiënten is de koper/ zink verhouding verhoogd. In één studie vond men een overmaat vrij, ongebonden koper in 100% van de gevallen (vier keer hoger dan normaal). Het is daarom aan te raden een multi zonder koper te

13 Walter O.M. Faché, Hilde Maris Voeding geven aan autisten, tenzij er heel hoge doses zink extra gegeven worden. Advies Zink: minstens 150 mg zinkmonomethionine per dag Laat de koper/zink verhouding in het bloed meten om de juiste dosis te bepalen Essentiële vetzuren Essentiële vetzuren zijn structurele componenten van alle celmembranen en zijn essentieel voor de overdracht van signalen van buiten de cel naar binnen. Het zijn ook de precursoren van de eicosanoïden, hormoonachtige stoffen die andere cellen beïnvloeden en een rol spelen bij het reguleren van inflammatie. Essentiële vetzuren, vooral de omega-3 vetzuren zijn deficiënt bij neurologische ontwikkelingsstoornissen, zoals ADHD, dyslexie en dyspraxie. Deze aandoeningen hebben een sterk overlappende symptomatologie met autisme. Een verstoord vetzuur- en fosfolipidemetabolisme ligt ook aan de basis van neuropsychiatrische aandoeningen zoals schizofrenie, bipolaire stoornis en depressie. De vetzuren zijn van essentieel belang voor de hersenen. Uit studies blijkt dat bijna alle autistische patiënten een tekort aan essentiële vetzuren hebben, vooral van de omega-3 vetzuren. In de praktijk geeft suppletie met omega-3 gunstige resultaten. Advies Omega-3 vetzuren: 1800 mg EPA en 1400 mg DHA (Krillolie voor de fosfolipiden! + visolie) Laat een vetzuurprofiel maken voor het bepalen van de optimale dosis Andere nutriënten met een gunstig effect Carnitine, coënzym Q10, L-carnosine en PQQ Pyrroloquinoline Quinone kunnen bij autisme ingezet worden, omdat ze de mitochondriale functie verbeteren, die vaak verstoord is bij autisten. Recente studies geven veelbelovende resultaten van deze mitochondriale stoffen. Biopterine, een cruciale factor in de synthese van dopamine, adrenaline en serotonine, is vaak deficiënt bij autistische kinderen. De activiteit van het enzym dihydropteridine reductase dat biopterine in zijn actieve, gereduceerde vorm (tetrahydrobiopterine of R-BH4) omzet is verlaagd bij autistische kinderen. Suppletie met R-BH4 verbetert spraak, oogcontact en sociaal contact. Essentiële aminozuren kunnen een bijzonder gunstige werking hebben bij autisme. Minstens twee derde van autisten heeft een abnormaal aminozuurprofiel. Er wordt vaak een tekort aan de zwavelhoudende aminozuren gezien, waardoor de detoxificatie mank loopt. Suppletie met N-acetylcysteïne, glutathion, taurine en glycine is belangrijk voor een goede detoxificatie. Ook andere aminozuren kunnen helpen bij autisme. Een aminozuurprofiel kan aanwijzingen geven voor suppletie met individuele aminozuren. Antioxidanten en anti-inflammatoire stoffen. Aangezien oxidatieve stress en inflammatie een belangrijke bijdrage leveren aan het ontstaan van autisme, zijn alle nutriënten die vrije radicalen neutraliseren en inflammatie remmen, inzetbaar bij autisme. Volledige behandeling Voor een maximaal resultaat bij de behandeling van autisme moeten alle onderliggende pathologieën en metabole stoornissen opgeheven worden. De problematiek van autisme is zo uitgebreid en complex, dat het onmogelijk is om hier alles te bespreken. De belangrijkste factoren zijn het opheffen van spijsverteringsstoornissen, verstoorde darmflora, allergie, schimmelinfecties en nutriëntentekorten. De meeste van de oorzaken van autisme worden al sterk verbeterd door de hier beschreven voeding- en suppletiestrategie. Toch zal ieder geval apart bekeken moeten worden door een ervaren arts. Voor begeleiding bij het voedingsaspect kan je terecht bij een orthomoleculaire voedingsdeskundige. Houd er rekening mee dat het lang kan duren voor je een optimaal resultaat bereikt. Als je blijft volhouden, zal je uiteindelijk beloond worden voor je inspanningen. Voor een volledig behandelplan verwijzen we naar onze nieuwe monografie Autisme, de puzzelstukjes op hun plaats Het elimineren van zware metalenvergiftiging wordt uitvoerig behandeld in het artikel op blz. 24 van dit nummer. Advies Autisme Behandel de volgende stoorvelden Onderliggende pathologieën elimineren Allergie (koemelk en gluten!) Hypoglycemie Candida albicans, virale infecties Spijsverteringsstoornissen Nutriëntentekorten Inflammatie Zware metalen Oxidatieve stress / Lipidperoxidatie Hoge homocysteïnewaarden Verstoorde detoxificatie Verlaagde energieproductie Suppletie persoonlijk aan te passen volgens de anamnese en diagnose Multi hoog gedoseerd (zonder koper) Omega-3 vetzuren: 1800 mg EPA en 1400 mg DHA (Krillolie, visolie) Probiotica Spijsverteringsenzymen bij elke maaltijd Foliumzuur: 1 à 5 mg tot 40 mg/d Vitamine B12: 1000 tot 5000 µg/d Vitamine B6 (pyridoxal-5-fosfaat!): minstens 200 mg (bij autistische kinderen wordt vitamine B6 niet voldoende omgezet in de actieve vorm P5F; het is dus belangrijk deze actieve vorm te geven) Magnesium: 500 à 1000 mg/d Zinkmonomethionine minstens 150 mg/d Dimethylglycine: 60 tot 500 mg/d (beginnen met 60 mg, dosis langzaam verhogen) Vitamine D: 1000 à 5000 IE of meer (bloedanalyse laten maken om optimale dosis te bepalen) Vitamine B3: 500 mg à 2000 mg/d Calcium-magnesiumascorbaat 1 à 3 g/d SAM: 800 à 1600 mg per dag CoQ10: 50 tot 200 mg ubiquinol/d R-alfa-liponzuur: 300 à 600 mg/d Acetyl-L-carnitine: 1 à 4 gram/d N-acetylcysteïne: 600 à 1800 mg/d L-carnosine: 500 tot mg/d PQQ (Pyrroloquinoline Quinone): 20 mg/d Fosfatidylserine: 100 à 300 mg/d MSM: 1 à 4 gram/d Granaatappelsap of -extract om de PON-1 activiteit te verhogen (deze is bij autisme verlaagd) zie artikel blz.14 Referentie: Walter O.M. Faché & Hilde Maris. Monografie Autisme, de puzzelstukjes op hun plaats. Publi Media FIOW. Laarne

14 Voeding Hilde Maris Verlaagde PON-1 activiteit bij autisme Therapeutische effecten van granaatappelsap en -extract Paraoxonase-1 of PON-1 is een enzym dat aan HDL-cholesterol gelinkt is en in de orthomoleculaire geneeskunde als een diagnostische parameter voor een heel aantal ziektebeelden gebruikt kan worden, vooral voor hart- en vaatziekten. Bij heel veel ziektebeelden ziet men een verlaagde PON-1 activiteit, zo ook bij autisme. Bij de behandeling van autisme moet men dus rekening houden met factoren die de PON-1 activiteit verlagen en kan men factoren die de activiteit verhogen therapeutisch inzetten. Eén van de stoffen die een opmerkelijk effect hebben op PON-1 is granaatappelsap of extract. 14 Wat is PON-1? PON-1 is een Ca 2+ afhankelijke glycoproteïne, een enzym dat wordt aangemaakt in de lever, zich in het bloed uitsluitend bindt met HDL (high density lipoproteïne) en er voor zorgt dat HDL zijn integriteit, activiteit en efficiëntie behoudt. PON-1 is dus noodzakelijk voor de werking van HDL. Maar PON-1 doet veel meer dan dat. Het codeert voor een reeks eiwitten die verantwoordelijk zijn voor de detoxificatie van organofosfaten (pesticiden parathion, diazinon en chlorpyrifos). Organofosfaten zijn neurotoxinen die de hersenfunctie aantasten en onder meer gelinkt worden aan parkinson en autisme. Mensen met een verlaagde PON-1 activiteit zijn vatbaarder voor de neurotoxische effecten van organofosfaten. Er is ook een verband tussen lage PON-1 activiteit en hoge homocysteïnewaarden bij autistische kinderen. Gunstige effecten van PON-1 remt lipidperoxidatie, breekt geoxideerde vetten af beschermt HDL en LDL tegen oxidatie verhoogt de werking van HDL beschermt tegen atherosclerose, harten vaatziekten, diabetes, beroerte, artritis en bepaalde vormen van kanker krachtige antioxidant anti-inflammatoir anti-aging breekt homocysteïne thiolactonen af, die de bloedvaten beschadigen remt de vorming van AGE s (advanced glycosylation endproducts) verhoogt de detoxificatie van toxische stoffen breekt toxische organofosfaten af breekt neurotoxines en neurotoxische gassen af (genetische variatie en lage activiteit van PON-1 verklaren waarom sommige soldaten in de Golfoorlog het Golfoorlogsyndroom kregen en andere niet) is een krachtige endogene cholinesterase inhibitor (alzheimer) Lage PON-1 bloedwaarden Lage PON-1 bloedwaarden worden geassocieerd met een toenemende lijst van chronische aandoeningen. Lage PON-1 activiteit wordt gevonden bij: obesitas en metabool syndroom hart- en vaatziekten, coronaire hartziekten chronische nierziekten (hemodialyse), nierfalen diabetes, prediabetes: bij gezonde mensen produceert de lever meer PON-1 wanneer de bloedsuikerspiegel stijgt na de maaltijd, om de oxidatieve stress door teveel glucose te compenseren. Bij diabetespatiënten en prediabetespatiënten (glucoseintolerantie) zijn de PON-1 niveaus na de maaltijd verlaagd. diabetische retinopathie Helicobacter pylori infecties (maagzweren, maagkanker) hyperhomocysteïnemie osteoartritis inflammatie leeftijdsgerelateerde maculadegeneratie endometriumkanker (baarmoederslijmvlieskanker) non-hodgkin s lymfoom rokers (acroleïne in sigarettenrook verlaagt PON-1) hyperthyreoïdie mannelijke onvruchtbaarheid (lage PON-1 activiteit correleert met een slechtere zaadkwaliteit: aantal zaadcellen, beweeglijkheid en morfologie). HIV-patiënten Epstein-Barr virus autisme bipolaire stoornis zwangerschapsmisselijkheid en -braken (hyperemesis gravidarum) zwangerschapscomplicaties: preeclampsie (zwangerschapsstuipen), vroeggeboorte, spina bifida na een zware bevalling / na een noodkeizersnede mannen hebben een lagere PON-1 activiteit dan vrouwen (castratie verhoogt PON-1) PON-1 tijdens de zwangerschap Kinderen die tijdens de zwangerschap blootgesteld worden aan organofosfaten vertonen rond de leeftijd van een jaar neurologische, verstandelijke en gedragsmatige ontwikkelingsstoornis-

15 Hilde Maris Voeding sen. Dit effect van organofosfaten op de hersenen van baby s wordt versterkt wanneer de moeder een lage PON-1 activiteit heeft of een genetische variant van PON-1 bezit die geassocieerd is met een lagere activiteit van het enzym. Granaatappelsap en -extract verhogen PON-1 activiteit Uit diverse wetenschappelijke studies blijkt dat granaatappelsap en granaatappelextract een bijzonder effectieve manier zijn om de activiteit van PON-1 te verhogen en daarmee het risico te verlagen op alle aandoeningen waarbij de PON-1 activiteit verlaagd is, waaronder ook autisme. Granaatappelsap of extract verhoogt de expressie van PON-1 genen (ook in de lever, waar PON-1 geproduceerd wordt), verhoogt de bloedwaarden van PON-1 en stabiliseert de moleculaire binding van PON-1 met HDL (beschermt HDL tegen oxidatieve beschadiging). Andere factoren die de PON-1 activiteit verhogen Factoren die PON-1 activiteit verlagen hoog dierlijk vet dieet geraffineerde suikers, hoog sucrose dieet roken hoge BMI / overgewicht antibiotica statines vrije radicalen geoxideerd LDL en geoxideerde vetten zware metalen: lood, kwik calorierestrictie, voedseltekort hypochloriet (HOCl): bleekmiddel, deodorant, zwembaden nitrieten koper, mangaan, kobalt EDTA (chelatie); bij chelatietherapie is het aangeraden om granaatappelextract bij te geven Formaldehyde verlaagt de activiteit en de expressie van PON-1 en veroorzaakt op die manier neurotoxiciteit PON-1 activiteit is een diagnostische marker voor onder meer: door doxorubicine Artritis: granaatappelsap voorkomt de degeneratie van gewrichten Alzheimer: granaatappelsap beschermt de hersenen tegen oxidatieve stress Tandaandoeningen: granaatappelextract kan mee helpen bij het voorkomen van plaquevorming Huid: granaatappelextract voorkomt vroegtijdige veroudering van de huid Granaatappelsap beschermt tegen oxidatieve schade en remt inflammatie Advies Verhoog de PON-1 activiteit bij autisme Vermijd Dierlijke vetten Overgewicht Hongerdiëten Roken Antibiotica, statines Zware metalen Vrije radicalen en oxidatieve stress Hypochloorzuur Nitrieten matige alcoholconsumptie wordt geassocieerd met verhoogde PON-1 activiteit rode wijn polyfenolen verhogen de PON-1 activiteit en reduceren LDL oxidatie walnoten verhogen de activiteit van PON-1 en reduceren inflammatoire parameters resveratrol verhoogt expressie van PON-1 genen in menselijke levercellen en beschermt tegen atherosclerose in dierstudies. quercetine (rode wijn, uien, appels, thee, pompelmoes, groene groenten en bonen) verhoogt de expressie van PON-1 genen, stabiliseert PON-1, verhoogt PON-1 activiteit N-acetylcysteïne, glutathion (SH groepen) extract van de ilex paraguariensis (matéplant) voorkomt inactivatie van PON-1 door vrije radicalen tryptofaan, gereduceerd glutathion en catalase voorkomen inactivatie van PON-1 door nitrieten calcium (inositol, vitamine D, vitamine K, magnesium) anti-inflammatoire stoffen antioxidanten, vitamine C en E, selenium foliumzuur beweging hart- en vaatziekte atherosclerose hartaanval, beroerte endometriose mannelijke onvruchtbaarheid verhoogde gevoeligheid voor organofosfaten intoxicatie verhoogde oxidatieve stress Gunstige effecten van granaatappelsap en - extract Cardiovasculaire bescherming: granaatappelsap voorkomt schade aan de bloedvatwanden, zorgt voor een gezonde bloeddruk, verhoogt de bloedstroom naar het hart, voorkomt atherosclerose en keer het om Diabetes: granaatappelsap helpt de bloedsuikerspiegel na de maaltijd verlagen, beschermt het cardiovasculair systeem tegen de schadelijke effecten van diabetes; het voorkomt ook obesitas en insulineresistentie en het versnelt de wondgenezing bij diabetici Kanker: granaatappelextract doodt kankercellen en voorkomt metastase, voorkomt lever- en nierschade door chemotherapie, beschermt het hart tegen toxiciteit veroorzaakt Voeding en suppletie Granaatappelsap en -extract Resveratrol Quercetine Rode wijn (met mate) Groene thee Groenten- en fruit: uien, groene groenten, bonen, appels, pompelmoes, rode druiven Antioxidanten (vitamine C en E, zink, selenium) N-acetylcysteïne, glutathion Ilex paraguariensis (matéplant) Tryptofaan Calcium (inositol, vitamine D, vitamine K, magnesium) Foliumzuur Referenties 1. Walter O.M. Faché. Orthomoleculaire Geneeskunde. Module 6. Diagnostiek. Deel 2. Orthomoleculair bloedprofiel interpreteren en evalueren. Publi Media FIOW. Laarne, Gaita L, Manzi B, Sacco R, et al. Decreased serum arylesterase activity in autism spectrum disorders. Psychiatry Res Dec 30;180(2-3): Paşca SP, Dronca E, Nemeş B, et al. Paraoxonase 1 activities and polymorphisms in autism spectrum disorders. J Cell Mol Med Mar;14(3): Paşca SP, Nemeş B, Vlase L, et al. High levels of homocysteine and low serum paraoxonase 1 arylesterase activity in children with autism. Life Sci Apr 4;78(19): D Amelio M, Ricci I, Sacco R, et al. Paraoxonase gene variants are associated with autism in North America, but not in Italy: possible regional specificity in gene-environment interactions. Mol Psychiatry Nov;10(11): Serajee FJ, Nabi R, Zhong H, Huq M. Polymorphisms in xenobiotic metabolism genes and autism. J Child Neurol Jun;19(6): Engel SM, Wetmur J, Chen J, et al. Prenatal Exposure to Organophosphates, Paraoxonase 1, and Cognitive Development in Childhood. Environ Health Perspect Apr 21. [Epub ahead of print] 8. Canales A, Sánchez-Muniz FJ, Bastida S, et al. Effect of walnut-enriched meat on the relationship between VCAM, ICAM, and LTB4 levels and PON-1 activity in ApoA4 360 and PON-1 allele carriers at increased cardiovascular risk. Eur J Clin Nutr Jun;65(6): Tang XQ, Ren YK, Chen RQ, et al. Formaldehyde induces neurotoxicity to PC12 cells involving inhibition of paraoxonase-1 expression and activity. Clin Exp Pharmacol Physiol Apr;38(4): doi: /j x. 10. Ezzaher A, Mouhamed DH, Mechri A. Lower paraoxonase 1 activity in Tunisian bipolar I patients. Ann Gen Psychiatry Oct 21;9:36. 15

16 OMENAQ De Formule 1 van de voedingssupplementen EPA en DHA ondersteunen de circulatie en dragen bij tot goede cholesterol. Ubiquinol, de gebruiksklare vorm van co-enzym Q10, geeft meer energie, en draagt op een eigen manier bij tot goede cholesterol. Vitamine K2 ondersteunt de circulatie. In combinatie met vitamine D3 zorgt vitamine K2 eveneens voor een goede botaanmaak en het behoud van sterke botten. Meer info:

17 ORTHO trends ORTHOTRENDS wordt samengesteld uit de wetenschap pelijke literatuur en de actualiteit en voorzien van orthomoleculaire commentaren, toelichtingen, adviezen en info. ORTHOTRENDS wordt samengesteld door Orth. Biochemicus Walter OM Faché, Hilde Maris, Guido Duerinckx. Eindredactie Walter OM Faché, Directeur van het Faché Instituut FIOW. ORTHOtrends Oncologie 5-alfa-reductase remmers verhogen het risico op snelgroeiende prostaatkanker...18 Screening voor ovariumkanker verhoogt het aantal onnodige operaties...18 Magnesium vermindert menopauzale opvliegers bij borstkankerpatiënten...18 Sulforafaan vernietigt selectief kankercellen...19 Hepatologie Coënzym Q10 voorkomt leverschade door alcohol...20 Immunologie Groene thee voorkomt auto-immuniteit...20 Psychiatrie L-carnitine gunstig bij autisme spectrum stoornissen...20 Zwangerschapsdiabetes en diabetes type 2 verhogen het risico op een autistisch kind...21 N-acetylcysteïne effectief voor het behandelen van bipolaire depressie...21 Cardiologie Regelmatig bewegen voor een grotere hartmassa...22 Superkleverig LDL maakt diabetici vatbaarder voor atherosclerose...22 Producten met bovenstaand kwaliteitslabel voldoen aan alle orthomoleculaire eigenschappen en eisen, vastgelegd in het kwaliteitslogboek FIOW. De orthoceutische firmaraad groeit stilaan uit tot een wetenschappelijke orthoceutische farmaca, zonder schadelijke bijwerkingen. 17

18 Orthomoleculaire trends Oncologie 5-alfa-reductase remmers verhogen het risico op snelgroeiende prostaatkanker Info: MN 24. Prostaataandoeningen orthomoleculair behandelen 35 Referentie: FDA Drug Safety Communication: 5-alpha reductase inhibitors (5-ARIs) may increase the risk of a more serious form of prostate cancer. July 9, alfa-reductase is een enzym dat onder meer verantwoordelijk is voor de omzetting van het mannelijke hormoon testosteron in de meer actieve metaboliet dihydrotestosteron. Medicijnen die dit enzym remmen worden ingezet voor het behandelen van goedaardige prostaatvergroting en androgene alopecia (haaruitval door te veel testosteron). Bekende 5-alfa-reductase remmers zijn dutasteride en finasteride. In recente studies onderzocht men de mogelijkheid van het gebruik van deze medicijnen om prostaatkanker te voorkomen bij mannen met een verhoogd risico. Daaruit blijkt dat ze het algemene risico op prostaatkanker verlagen, maar het risico op snelgroeiende prostaatkanker verdubbelen. De FDA waarschuwt daarom dat artsen rekening moeten houden met dit risico wanneer ze dit middel voorschrijven of willen blijven toedienen. Screening voor ovariumkanker verhoogt het aantal onnodige operaties Referentie: Buys SS, Partridge E, Black A, et al. Effect of screening on ovarian cancer mortality: the Prostate, Lung, Colorectal and Ovarian (PLCO) Cancer Screening Randomized Controlled Trial. JAMA Jun 8;305(22): Systematische screening voor ovariumkanker (eierstokkanker), verlaagt de kans om te sterven aan deze kanker niet. Integendeel, het verhoogt de kans dat men de eierstokken wegneemt, terwijl dat niet nodig is. Onderzoekers van de Universiteit van Utah bestudeerden meer dan vrouwen van 55 tot 74 jaar. De helft van deze vrouwen onderging zes jaar lang jaarlijks een CA 125 bloedtest en vier jaar lang jaarlijks een echografie. Ze werden 12 jaar gevolgd. Er was geen significant verschil in het aantal ovariumkankers tussen gescreende en nietgescreende vrouwen. Van de gescreende vrouwen stierven er 118 aan ovariumkanker, bij de niet-gescreende vrouwen waren dat er 100. Dat verschil is statistisch niet significant. Bij maar liefst vrouwen werd een vals-positieve diagnose van ovariumkanker gesteld. Bij daarvan werden de eierstokken onnodig operatief verwijderd. Vijftien procent van deze vrouwen ontwikkelde ernstige complicaties na de operatie. Jaarlijkse screening voor ovariumkanker verlaagt de kans op overlijden dus niet, maar verhoogt wel het risico op onnodige operaties en ernstige complicaties. Magnesium vermindert menopauzale opvliegers bij borstkankerpatiënten 18 Info: MN 48. Het einde van de menopauzale hormoontherapie - 25 MN 54. Orthomoleculaire chemopreventie van borstkanker - 30 Referentie: Park H, Parker GL, Boardman CH, et al. A pilot phase II trial of magnesium supplements to reduce menopausal hot flashes in breast cancer patients. Support Care Cancer Jun;19(6): Vrouwen met borstkanker hebben vaak meer en intensievere warmteopwellingen of opvliegers. Soms krijgen vrouwen opeens last van opvliegers na het stoppen met het borstkankermedicijn tamoxifen. Deze vrouwen kunnen extra magnesium nemen om menopauzale opvliegers te voorkomen. Amerikaanse onderzoekers gaven vrouwen met borstkanker die veel last van opvliegers hadden, 400 tot 800 mg magnesium per dag. Na vier weken was het aantal opvliegers ORTHO trends afgenomen van gemiddeld 52,2 keer per week tot 27,7 keer per week. Dat is bijna de helft minder. De ernst van de opvliegers daalde van een gemiddelde score van 109,8 naar 40,9. Dat is meer dan de helft lager. Vermoeidheid, zweten en stress werden allemaal aanzienlijk gereduceerd. De bijwerkingen waren minimaal. De meeste vrouwen bleven na de studie magnesium gebruiken, omwille van de goede resultaten.

19 Sulforafaan vernietigt selectief kankercellen Orthomoleculaire trends Oncologie Sulforafaan, een zwavelhoudende stof uit de cruciferen (broccoli, bloemkool, kolen, spruiten, waterkers, mierikswortel, mosterdzaad) remt de groei van kankercellen op verschillende manieren. Het stopt de celcyclus van kankercellen en zet hen aan tot geprogrammeerde celdood (apoptose). Sulforafaan leidt tot differentiatie van kankercellen, zodat ze normale cellen kunnen worden. Het schakelt ook tumor suppressor genen weer aan, die uitgeschakeld zijn in kankercellen. Dat gebeurt door het remmen van histone deacetylase enzymen (HDAC s). Onderzoekers van het Linus Pauling Instituut hebben ontdekt dat deze vernietigende werking uitsluitend op kankercellen gericht is en niet op gezonde cellen. In hun studie leidde sulforafaan tot celcyclusarrest en apoptose in prostaatkankercellen en in goedaardige hyperplastische prostaatcellen (prostaatvergroting). Het liet gezonde cellen ongemoeid. Voor kankertherapie is het belangrijk om stoffen te vinden die kankercellen doden, maar veilig zijn voor gezonde cellen en gezond weefsel. Sulforafaan is volgens de onderzoekers een belangrijke stof in de niet-toxische kankertherapie. Referentie: Ho E, Clarke JD, Hsu A, et al. Differential effects of sulforaphane on histone deacetylases, cell cycle arrest and apoptosis in normal prostate cells versus hyperplastic and cancerous prostate cells. Mol Nutr Food Res Mar 4. doi: /mnfr Coënzym Q10 voorkomt leverschade door alcohol Hepatologie Info: MN 87. Breedspectrum werking van ubiquinol of CoQ10 bij chronische ziekten - 35 Wie graag af en toe een glas wijn of een biertje drinkt, maar zich zorgen maakt over de gevolgen voor zijn of haar lever, kan coënzym Q10 nemen om leverschade te voorkomen. CoQ10 zou de schade aan de lever door een overmaat alcohol kunnen herstellen en zelfs steatose of leververvetting omkeren. Leververvetting kan tot ernstige leverziekten leiden, zoals cirrose en leverkanker. 90% van alle cirrose gevallen en 30% van leverkankers worden veroorzaakt door alcoholmisbruik. Uit een studie met muizen blijkt dat de antioxidant coënzym Q10 in staat is om leverschade te voorkomen én om te keren. Het stopt de vrije radicalencascade die ontstaat wanneer alcohol in de lever afgebroken wordt tot toxische tussenmetabolieten die de lever beschadigen. Chronische leverschade door alcohol resulteert in inflammatie, leververvetting en oxidatieve en nitrosatieve schade aan de mitochondriën. CoQ10 voorkomt deze schadelijke effecten. Opvallend in het onderzoek was dat CoQ10 de hypoxia inducible factor- 1α (HIF-1α) volledig blokkeerde. Deze factor speelt niet alleen een rol in het ontstaan van leververvetting, maar ook van kanker. Artsen die alcoholici of patiënten met leververvetting behandelen, kunnen CoQ10 inzetten om leverschade te beperken en te herstellen. ORTHO trends Walter O.M. Faché BREEDSPECTRUMWERKING VAN UBIQUINOL OF COËNZYM Q10 BIJ CHRONISCHE ZIEKTEN De nieuwe moleculevorm is een doorbraak in de ondersteuning van talrijke biochemische pathways bij degeneratieziekten MONOGRAFIEËN NUTRICEUTICA Faché Instituut Orthomoleculaire Wetenschappen Publi Media, Laarne België Referentie: Chacko BK, Srivastava A, Johnson M, et al. The mitochondria-targeted ubiquinone MitoQ decreases ethanol-dependent micro and mac ro hepatosteatosis. Hepatology Apr 21. doi: /hep [Epub ahead of print] 19

20 Orthomoleculaire trends Immunologie Groene thee voorkomt auto-immuniteit Onderzoekers van het Linus Pauling Institute hebben een mechanisme ontdekt waarmee groene thee het ontstaan van auto-immuunziekten onderdrukt. Auto-immuunziekten zijn het gevolg van een verstoorde immuniteit, waardoor het immuunsysteem lichaamseigen cellen aanvalt. Auto-immuniteit is betrokken bij allergie, maar ook bij het ontstaan van ernstige ziektebeelden, zoals reumatoïde artritis, multiple sclerose (MS) en amyotrofische laterale sclerose (ALS). In de reguliere geneeskunde worden auto-immuunziekten behandeld met medicijnen die de immuniteit onderdrukken, maar dat heeft schadelijke gevolgen op de lange termijn, zoals een verhoogde vatbaarheid voor infecties en kanker. Epigallocatechine-gallaat (EGCG), een polyfenol uit groene thee, verhoogt het aantal T-suppressor cellen. Dat zijn cellen die immuunreacties onderdrukken of temperen. T-suppressor cellen worden gereguleerd door transcriptiefactors en DNA-methylatie. Volgens Dr. Emily Ho, die het onderzoek uitvoerde, heeft EGCG een epigenetische werking. Het beïnvloedt de genexpressie, zodat meer T-suppressor cellen aangemaakt worden. Referenties: Ho E, Wong CP, Nguyen LP et al. Induction of regulatory T cells by green tea polyphenol EGCG. Immunol Lett May 20. [Epub ahead of print] Het drinken van groene thee kan op die manier auto-immuniteit voorkomen. Voor de behandeling van auto-immuunziekten zal dat echter niet voldoende zijn. Daarvoor moeten groene thee extracten of supplementen met een hoge concentratie aan EGCG genomen worden. Psychiatrie L-carnitine gunstig bij autisme spectrum stoornissen 20 Referentie: Geier DA, Kern JK, Davis G, et al. A prospective double-blind, randomized clinical trial of levocarnitine to treat autism spectrum disorders. Med Sci Monit Jun 1;17(6):PI L-carnitine heeft veelbelovende therapeutische eigenschappen voor patiënten met autisme spectrum stoornissen (ASS), omdat het de mitochondriale functie verbetert. Uit onderzoek blijkt namelijk dat bij autisme de mitochondriale functie verstoord is. Tot nog toe waren er echter geen klinische studies gedaan die het gunstige effect van L-carnitine bij ASS bevestigden. Dertig patiënten met ASS kregen drie maanden lang ofwel een placebo ofwel L-carnitine (50 mg/kg lichaamsgewicht). Na drie maanden werd er bij de patiënten die L-carnitine ORTHO trends kregen een aanzienlijke verbetering vastgesteld in de symptomen van autisme. Dit werd zowel door artsen als door de ouders vastgesteld. L-carnitine zorgde ook voor sterkere handspieren en betere verstandelijke scores. Hoe hoger het gehalte aan L-carnitine in het bloed, hoe meer klinische verbeteringen werden waargenomen. Er werden geen bijwerkingen gerapporteerd. L-carnitine is volgens de onderzoekers een effectief en veilig middel dat kan ingezet worden bij autisme spectrum stoornissen.

ADHD & leer- en gedragsstoornissen Complete behandelgids voor therapeut & patiënt

ADHD & leer- en gedragsstoornissen Complete behandelgids voor therapeut & patiënt ADHD & leer- en gedragsstoornissen Complete behandelgids voor therapeut & patiënt Hilde Maris Brigitte De Smet 4 TherapieWijzer Een woordje uitleg...9 1. Diagnose...10 1.1. ADHD is de meest overgediagnosticeerde

Nadere informatie

Gluten & koemelk De link met gezondheidsklachten Een complete gids voor therapeut & patiënt

Gluten & koemelk De link met gezondheidsklachten Een complete gids voor therapeut & patiënt Gluten & koemelk De link met gezondheidsklachten Een complete gids voor therapeut & patiënt Hilde Maris 4 TherapieWijzer Een woordje uitleg... 9 1. De geschiedenis van granen... 13 1.1. Tarwe is genetisch

Nadere informatie

Diabetes & Metabool Syndroom

Diabetes & Metabool Syndroom Diabetes & Metabool Syndroom Omkeerbaar zonder medicijnen Een complete gids voor therapeut & patiënt Hilde Maris Een woordje uitleg...9 1. Situering...11 1.1. Wat is diabetes?...12 1.2. Wat is Metabool

Nadere informatie

Autisme en ADHD D e r o l v a n z u i v e l e n g l u t e n

Autisme en ADHD D e r o l v a n z u i v e l e n g l u t e n Autisme en ADHD D e ro l v a n z u i v e l e n g l u t e n Onderwerpen 1. Epigenetica en genetica 2. Het endorfine systeem 3. Endorfine in relatie tot andere systemen 4. Exorfinen 5. De rol van exorfinen

Nadere informatie

Biotransformatie en toxiciteit van

Biotransformatie en toxiciteit van Biotransformatie en toxiciteit van paracetamol 062 1 Biotransformatie en toxiciteit van paracetamol Inleiding Paracetamol is het farmacologisch actieve bestanddeel van een groot aantal vrij en op recept

Nadere informatie

Als gifstoffen op je zenuwen gaan werken

Als gifstoffen op je zenuwen gaan werken Klaus-Dietrich Runow Als gifstoffen op je zenuwen gaan werken Hoe we onze hersenen en ons zenuwstelsel kunnen beschermen door te ontgiften Inhoud Voorwoord door prof. dr. Dietrich Grönemeyer 9 Milieugeneeskunde

Nadere informatie

Vitaminen en mineralen. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Vitaminen en mineralen. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg Vitaminen en mineralen Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Vitaminen 3 Mineralen 4 Voeding 4 Dagelijkse behoefte 4 Wanneer extra vitaminen gebruiken

Nadere informatie

Methotrexaat REUMATOLOGIE. Gebruik van methotrexaat

Methotrexaat REUMATOLOGIE. Gebruik van methotrexaat REUMATOLOGIE Methotrexaat Gebruik van methotrexaat Deze folder is een gezamenlijke uitgave van de poli reumatologie van het Laurentius Ziekenhuis Roermond en het Sint Jans Gasthuis te Weert. Inleiding

Nadere informatie

Multiple Sclerose en voeding. Kan 't ook

Multiple Sclerose en voeding. Kan 't ook Multiple Sclerose en voeding Kan 't ook Wie is MS-Anders MS en voeding Het Programma Anders Hoe nu verder Wie is MS-Anders Onafhankelijk, kritisch, open-minded Kwaliteit van leven Regulier én complementair

Nadere informatie

Methotrexaat (MTX) Medicatie. Poli Reumatologie

Methotrexaat (MTX) Medicatie. Poli Reumatologie 00 Methotrexaat (MTX) Medicatie Poli Reumatologie 1 U heeft in overleg met uw arts besloten Methotrexaat te gaan gebruiken. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft u na het lezen nog

Nadere informatie

Methotrexaat. Poli Reumatologie

Methotrexaat. Poli Reumatologie 00 Methotrexaat Poli Reumatologie 1 U heeft in overleg met uw arts besloten Methotrexaat te gaan gebruiken. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft u na het lezen nog vragen dan kunt

Nadere informatie

Biomarkers voor leeftijdsgebonden maculadegeneratie Afdelingen Oogheelkunde en Genetica Radboudumc, Nijmegen

Biomarkers voor leeftijdsgebonden maculadegeneratie Afdelingen Oogheelkunde en Genetica Radboudumc, Nijmegen Biomarkers voor leeftijdsgebonden maculadegeneratie Afdelingen Oogheelkunde en Genetica Radboudumc, Nijmegen Anneke I den Hollander Wat is een biomarker? Een biomarker, of biologische marker, is een meetbare

Nadere informatie

Hoge bloeddruk: de inzichten van cellulaire geneeskunde. Hoe specifieke vitale celstoffen patiënten met hoge bloeddruk kunnen helpen

Hoge bloeddruk: de inzichten van cellulaire geneeskunde. Hoe specifieke vitale celstoffen patiënten met hoge bloeddruk kunnen helpen Hoge bloeddruk4 Vitale celstoffen ter preventie en ondersteunende therapie Hoge bloeddruk: de inzichten van cellulaire geneeskunde Hoe specifieke vitale celstoffen patiënten met hoge bloeddruk kunnen helpen

Nadere informatie

NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts

NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts Versie 2016 1. WAT IS NRLP-12 GERELATEERDE TERUGKERENDE KOORTS 1.1 Wat is het? NRLP-12 gerelateerde terugkerende

Nadere informatie

dé formule tot een perfect evenwicht PLUS

dé formule tot een perfect evenwicht PLUS dé formule tot een perfect evenwicht PLUS Dé formule tot een perfect evenwicht PLUS 2 Waarom? Minami biedt omega-3 voedingssupplementen met een heel hoge concentratie, waarvan de voordelen en de effecten

Nadere informatie

Hieronder vindt u een kort overzicht van de nieuwe producten en/of de promoties die we momenteel aanbieden in de apotheek.

Hieronder vindt u een kort overzicht van de nieuwe producten en/of de promoties die we momenteel aanbieden in de apotheek. Beste klant, Hieronder vindt u een kort overzicht van de nieuwe producten en/of de promoties die we momenteel aanbieden in de apotheek. Voor vragen kan u ons gerust contacteren op het telefoonnummer 052/30.94.14

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Hart en vaatziekten bestrijden en voorkomen met vitamine C Een goedkope en effectieve aanpak van hart en vaatziekten is heel goed mogelijk. En dan niet met farmaceutische middelen, die eigenlijk alleen

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Het foetaal alcohol syndroom. www.kinderneurologie.eu

Kinderneurologie.eu. Het foetaal alcohol syndroom. www.kinderneurologie.eu Het foetaal alcohol syndroom Wat is het foetaal alcohol syndroom? Het foetaal alcohol syndroom is een combinatie van aangeboren afwijkingen bij een baby die veroorzaakt zijn door alcohol gebruik van de

Nadere informatie

SAMENVATTING. Samenvatting

SAMENVATTING. Samenvatting SAMENVATTING X-gebonden creatine transporter deficiëntie. Creatine is een natuurlijke stof die vooral in de spieren zit. De stof heeft een belangrijke rol in de energiehuishouding van de cel. Creatine

Nadere informatie

Voedselallergie en voedselintolerantie

Voedselallergie en voedselintolerantie DC 29 Voedselallergie en voedselintolerantie 1 Inleiding Bij voedselallergie of voedselintolerantie is er sprake van overgevoelige reacties op voedsel of bepaalde bestanddelen in voedsel. De informatie

Nadere informatie

Afvallen zonder honger. supplementenwijzer

Afvallen zonder honger. supplementenwijzer Afvallen zonder honger supplementenwijzer Waarom deze supplementenwijzer Bij behandeling is aanpassing van voeding het allerbelangrijkste component Het ondersteunen van voedingsveranderingen kan met behulp

Nadere informatie

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project Niet-technische samenvatting 2015246 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het ontrafelen van de rol die darmflora speelt in het ontstaan van hart- en vaatziekten 1.2 Looptijd van het project 1.3

Nadere informatie

Tarwe intolerantie vs. glutenintolerantie & glutensensitiviteit

Tarwe intolerantie vs. glutenintolerantie & glutensensitiviteit Tarwe intolerantie vs. glutenintolerantie & glutensensitiviteit Prima vertering graanproducten Vezelrijk, bevordert de stoelgang Vermindert opgeblazen gevoel na de maaltijd Iemand met coeliakie kan absoluut

Nadere informatie

dé formule tot een perfect evenwicht

dé formule tot een perfect evenwicht dé formule tot een perfect evenwicht Waarom? Minami biedt omega-3 voedingssupplementen met een heel hoge concentratie, waarvan de voordelen en de effecten wetenschappelijk onderbouwd zijn. Dé formule tot

Nadere informatie

Inleiding Wat is Methotrexaat? Voor welke patiënten is Methotrexaat geschikt? Wanneer mag Methotrexaat niet gebruikt worden?

Inleiding Wat is Methotrexaat? Voor welke patiënten is Methotrexaat geschikt? Wanneer mag Methotrexaat niet gebruikt worden? METHOTREXAAT 1173 Inleiding In deze folder vindt u informatie over de werking en bijwerkingen van Methotrexaat. De folder is bedoeld voor psoriasispatiënten die behandeld worden met Methotrexaat. Wat is

Nadere informatie

Het Asyra IDT systeem is de nieuwste ontwikkeling. Welkom in de 21 eeuw van de gezondheid

Het Asyra IDT systeem is de nieuwste ontwikkeling. Welkom in de 21 eeuw van de gezondheid DE ASYRA IDT (IDT staat voor Integrale Diagnose Therapie) Het Asyra IDT systeem is de nieuwste ontwikkeling. Welkom in de 21 eeuw van de gezondheid Dit is een uniek, volautomatisch systeem dat betrouwbaar

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson

Ziekte van Parkinson Ziekte van Parkinson Behandeling van ziekte van Parkinson. Door: Drs. T. Kors, Orthomoleculair Therapeut, onderzoeker Gestelsestraat 16B 5582 HH Waalre Tel: 0407113026, info@linuspaulingkliniek.nl Parkinson

Nadere informatie

Periodieke Koorts met Afteuze Faryngitis en Adenitis (PFAPA)

Periodieke Koorts met Afteuze Faryngitis en Adenitis (PFAPA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Periodieke Koorts met Afteuze Faryngitis en Adenitis (PFAPA) Versie 2016 1. WAT IS PFAPA 1.1 Wat is het? PFAPA staat voor Periodic Fever Adenitis Pharyngitis

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Marel, Sander van der Title: Gene and cell therapy based treatment strategies

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 185 Substance P and the Neurokinin 1 Receptor: from behavior to bioanalysis Affectieve stoornissen zoals angst en depressie zijn aandoeningen die een grote

Nadere informatie

Carin Jansen. Hoog sensitiviteit (HSP) en kinesiologie. Kinesiologiepraktijk Carin Jansen. Opleidingscentrum Espavo.

Carin Jansen. Hoog sensitiviteit (HSP) en kinesiologie. Kinesiologiepraktijk Carin Jansen. Opleidingscentrum Espavo. Hoog sensitiviteit (HSP) en kinesiologie Carin Jansen Kinesiologiepraktijk Carin Jansen Opleidingscentrum Espavo Espavo Remedies De term hoog sensitiviteit is geïntroduceerd in 1996 door Elaine N.Aron,

Nadere informatie

dé formule tot een perfect evenwicht PLUS

dé formule tot een perfect evenwicht PLUS dé formule tot een perfect evenwicht PLUS Waarom? Dé formule tot een perfect evenwicht PLUS Minami biedt omega-3 voedingssupplementen met een heel hoge concentratie, waarvan de voordelen en de effecten

Nadere informatie

Coeliakie bij kinderen

Coeliakie bij kinderen Coeliakie bij kinderen Bij uw kind is coeliakie geconstateerd, of wordt er onderzoek gedaan naar coeliakie. Coeliakie (spreek uit seuliakie, met de klemtoon op de laatste lettergreep) is een levenslange

Nadere informatie

NEWSFLASH DEBA PHARMA NEW PRODUCTS VOEDINGSSUPPLEMENTEN & SPORTVOEDING

NEWSFLASH DEBA PHARMA NEW PRODUCTS VOEDINGSSUPPLEMENTEN & SPORTVOEDING VOEDINGSSUPPLEMENTEN & SPORTVOEDING NEWSFLASH DEBA PHARMA NEW PRODUCTS MELATONINE-FORTE MELATONINE-COMPLEX HYDROXYTYROSOL-FORTE MACA 500 MAGNESIUMASCORBAAT POEDER UITGAVE 1-2017 1.MELATONINE Melatonine

Nadere informatie

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

Dutch summary. Mitochondriaal dysfunctioneren in multiple sclerosis

Dutch summary. Mitochondriaal dysfunctioneren in multiple sclerosis Mitochondriaal dysfunctioneren in multiple sclerosis Multiple sclerose (MS) is een ingrijpende aandoening van het centraal zenuwstelsel en de meest voorkomende oorzaak van niet-trauma gerelateerde invaliditeit

Nadere informatie

Centrumlocatie. Vitamine A therapie bij retinitis pigmentosa

Centrumlocatie. Vitamine A therapie bij retinitis pigmentosa Centrumlocatie Normaal netvlies Netvlies bij retinitis pigmentosa Vitamine A therapie bij retinitis pigmentosa U heeft een afspraak op de polikliniek Oogheelkunde voor een Vitamine A therapie bij retinitis

Nadere informatie

Het beste van de beste Omega s

Het beste van de beste Omega s Het beste van de beste Omega s Een nieuwe generatie van Eco-vriendelijke visoliën Wat zijn rtg? Dankzij rtg (r-triglyceride) 70% meer opneembaarheid ivg met andere visoliën 4 sterke nutriënten Gezondheidsbeweringen

Nadere informatie

SAMENVATTING Samenvatting Coeliakie is een genetische aandoening waarbij omgevingsfactoren en meerdere genen bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte. De belangrijkste omgevingsfactor welke een rol

Nadere informatie

Even voorstellen. komt een autist bij de dokter. Medische aspecten aan autisme. Is autisme een ziekte?

Even voorstellen. komt een autist bij de dokter. Medische aspecten aan autisme. Is autisme een ziekte? Even voorstellen komt een autist bij de dokter Inservice Autisme2016 Arts voor Verstandelijk Gehandicapten Lunet zorg in Eindhoven Autisme Roemenië Medische aspecten aan autisme Hersenontwikkeling en hersenfunctie

Nadere informatie

Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding

Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding Onderbouwing Conclusies Vaak is het door keuze van het juiste geneesmiddel mogelijk om borstvoeding veilig te handhaven 11. Niveau 4 Toelichting Indien

Nadere informatie

Verwen uw hart, hersenen en botten met het beste van het beste

Verwen uw hart, hersenen en botten met het beste van het beste Verwen uw hart, hersenen en botten met het beste van het beste EcOmega s Omega-3 in een complex van vier sterke nutriënten 1200 mg omega-3 + 1000 IE vitamine D 950 mg omega-3 De beste, zuiverste en veiligste

Nadere informatie

Maag-, darm- en leverziekten

Maag-, darm- en leverziekten Afdeling: Onderwerp: Maag-, darm- en leverziekten Prednison bij ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison.

Nadere informatie

ImuPro wijst de weg naar een voor u goede voeding. Het is uw route naar een betere gezondheid.

ImuPro wijst de weg naar een voor u goede voeding. Het is uw route naar een betere gezondheid. Uw persoonlijke ImuPro Screen + documenten Testnummer: 2017 Geachte heer/mevrouw, Samen met deze brief ontvangt u het ImuPro resultaat van uw persoonlijke voedingsintolerantie test. Dit rapport laat in

Nadere informatie

Voedingssupplementen Consumentenonderzoek NPN

Voedingssupplementen Consumentenonderzoek NPN Voedingssupplementen Consumentenonderzoek NPN Management summary Schuttelaar & Partners 001-01.ppt december 00 Marieke Gaus Context en doel van het onderzoek Doel onderzoek Het onderzoek wordt uitgevoerd

Nadere informatie

Toxische en metabole stoornissen

Toxische en metabole stoornissen Toxische en metabole stoornissen Toxische en metabole stoornissen (inclusief zuurstoftekort of hypoxie) C. Lafosse Revalidatieziekenhuis RevArte Toxische stoornissen Metabole stoornissen Inleiding Metabole

Nadere informatie

Zwangerschap bij een chronische darmziekte

Zwangerschap bij een chronische darmziekte Maag-, Darm- en Leverziekten Zwangerschap bij een chronische darmziekte www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Vruchtbaarheid... 3 Erfelijkheid... 4 Medicijnen... 4 Invloed chronische darmziekte op de zwangerschap...

Nadere informatie

GRATIS E-BOOK WORDT JE DOOR HET ETEN VAN GLUTEN ZIEK?

GRATIS E-BOOK WORDT JE DOOR HET ETEN VAN GLUTEN ZIEK? P R A K T I J K D E W A T E R L E L Y GRATIS E-BOOK WORDT JE DOOR HET ETEN VAN GLUTEN ZIEK? WWW.PRAKTIJKDEWATERLELY.NL WORDT JE DOOR HET ETEN VAN GLUTEN ZIEK? Auteur: Petra Vermeer Orthomoleculair- en

Nadere informatie

SPIJSVERTERINGSKLACHTEN

SPIJSVERTERINGSKLACHTEN DE VOEDINGSSUPPLEMENTEN VAN ALFA AAN JE GEZONDHEID BOUW JE ELKE DAG SPIJSVERTERINGSKLACHTEN ONDERSTEUNING VAN EEN VLOTTE MAAGWERKING DE SPIJSVERTERING, EEN INGEWIKKELD PROCES De spijsvertering bestaat

Nadere informatie

BIJWERKINGEN WAT KAN DE APOTHEKER VOOR MIJ DOEN MEER KANS OP BIJWERKINGEN VEEL VOOR- KOMENDE BIJWERKINGEN WISSELWERKING

BIJWERKINGEN WAT KAN DE APOTHEKER VOOR MIJ DOEN MEER KANS OP BIJWERKINGEN VEEL VOOR- KOMENDE BIJWERKINGEN WISSELWERKING BIJWERKINGEN WAT KAN DE APOTHEKER VOOR MIJ DOEN MEER KANS OP BIJWERKINGEN VEEL VOOR- KOMENDE BIJWERKINGEN WISSELWERKING TUSSEN MEDICIJNEN CONTROLE MEDICIJNEN DOOR DE OVERHEID BIJWERKINGEN MELDEN BIJSLUITER

Nadere informatie

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4 Gezonde voeding 1 INLEIDING Thema 3 hoofdstuk Gezonde voeding blz. 149 Onderwerpen: -Persoonlijke verschillen -Voeding en levensfasen -Voedingsmiddelen en voedingsstoffen -Richtlijnen

Nadere informatie

NLRP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts

NLRP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro NLRP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts Versie 2016 1. WAT IS NLRP12 GERELATEERDE TERUGKERENDE KOORTS 1.1 Wat is het? NLRP12 gerelateerde terugkerende koorts

Nadere informatie

Patiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen

Patiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen Ipsen Endocrinologie Increlex (injectie met mecasermine [rdna-herkomst]) Patiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen Voorlichtingsfolder zoals beschreven

Nadere informatie

Ik wilde het dit keer over de ouder wordende hond en hun problemen daarbij hebben.

Ik wilde het dit keer over de ouder wordende hond en hun problemen daarbij hebben. Nieuwsbrief september 2013 Beste Klant! Ik wilde het dit keer over de ouder wordende hond en hun problemen daarbij hebben. Ouderdomskwalen bij de hond: De gemiddelde leeftijd van de hond is onder andere

Nadere informatie

Dermatologie. Gordelroos. Afdeling: Onderwerp:

Dermatologie. Gordelroos. Afdeling: Onderwerp: Afdeling: Onderwerp: Dermatologie 1 Wat is gordelroos (herpes zoster) is een aandoening, veroorzaakt door een virus, die gekenmerkt wordt door blaasjesvorming en pijn, meestal op de borstkas of rond de

Nadere informatie

Alternatieve geneeswijzen. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Alternatieve geneeswijzen. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg Alternatieve geneeswijzen Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Alternatieve geneeskunde 3 Homeopathie 5 Fytotherapie 9 Orthomoleculaire geneeskunde

Nadere informatie

InFoP 2. Inhoud. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Psychose begrijpen Kwetsbaarheid-Stress model

InFoP 2. Inhoud. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Psychose begrijpen Kwetsbaarheid-Stress model Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

Prednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum

Prednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Prednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison. In deze

Nadere informatie

Nieuws van TerraLife. TerraLife nieuwsbrief. Geachte klant,

Nieuws van TerraLife. TerraLife nieuwsbrief. Geachte klant, Nieuws van TerraLife Geachte klant, Wij zijn erg verheugd u hierbij onze eerste nieuwsbrief te mogen toesturen. In de nieuwsbrief van TerraLife willen we u graag informeren over actuele gezondheidsklachten,

Nadere informatie

Menselijke kenmerken: genen of omgeving? Hilde Van Esch Centrum voor Menselijke Erfelijkheid

Menselijke kenmerken: genen of omgeving? Hilde Van Esch Centrum voor Menselijke Erfelijkheid Menselijke kenmerken: genen of omgeving? Hilde Van Esch Centrum voor Menselijke Erfelijkheid Synaps IS ALLES GENETISCH? nature genen nurture omgeving erfelijk aanleg / talent aangeboren verworven aangeleerd

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

FXTAS een neurologische aandoening in verband met fragiele X. Informatie voor mensen met de fragiele X premutatie, behandelaars en andere betrokkenen

FXTAS een neurologische aandoening in verband met fragiele X. Informatie voor mensen met de fragiele X premutatie, behandelaars en andere betrokkenen FXTAS een neurologische aandoening in verband met fragiele X Informatie voor mensen met de fragiele X premutatie, behandelaars en andere betrokkenen Een uitgave van de Fragiele X Vereniging Nederland Wat

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting.

Nederlandse samenvatting. . 10 Nederlands samenvatting Uit cijfers van de Hartstichting blijkt dat bijna 1 op de 3 Nederlanders sterft aan een hart- of vaatziekte (HVZ). Daarmee is het een van de voornaamste doodsoorzaken in Nederland.

Nadere informatie

Ontzuren en ontgiften

Ontzuren en ontgiften BODY & MIND M A S S A G E P R A K T I J K Ontzuren en ontgiften Verzuring Verzuring betekent letterlijk het zuurder worden van iets. Ons lichaam is verzuurd als het zuurgehalte, ph-waarde, van ons lichaam

Nadere informatie

Prednis(ol)on. bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Informatiefolder. N-ICC folder PRED uitgave november 2014

Prednis(ol)on. bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Informatiefolder. N-ICC folder PRED uitgave november 2014 Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Informatiefolder N-ICC folder PRED uitgave november 2014 Deze folder is tot stand gekomen door samenwerkende IBD verpleegkundigen en MDL artsen

Nadere informatie

Domino-effect. Gevolgen van diabetes

Domino-effect. Gevolgen van diabetes Domino-effect Het gevaar van complicaties is dat ze pas na jaren optreden. Bovendien heeft diabetes een domino-effect. Vanaf dat je één aandoening hebt, zijn deze een trigger voor meerdere aandoeningen.

Nadere informatie

Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen

Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 0437 Inleiding Uw arts heeft u morfineachtige pijnstillers (zie tabel) voorgeschreven tegen de pijn. Deze

Nadere informatie

1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström

1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström 1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström Dr. S.A.M. van de Schans, S. Oerlemans, MSc. en prof. dr. J.W.W. Coebergh Inleiding Epidemiologie is de wetenschap die eenvoudig gezegd

Nadere informatie

Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom)

Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom) www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom) Versie 2016 1. WAT IS MKD 1.1 Wat is het? Mevanolaat kinase deficiëntie is een genetische aandoening.

Nadere informatie

PROSCAR 5 mg, filmomhulde tabletten (finasteride)

PROSCAR 5 mg, filmomhulde tabletten (finasteride) Lees de hele bijsluiter aandachtig door alvorens dit geneesmiddel te gebruiken. Bewaar deze bijsluiter, misschien heeft u hem nog een keer nodig. Raadpleeg uw arts of apotheker, als u aanvullende vragen

Nadere informatie

17/01/2011. niet altijd dezelfde bronnen. Preventie? Goed gezien! Oftalmologie : preventie? Goed gezien! Dokter L. Van Eyck

17/01/2011. niet altijd dezelfde bronnen. Preventie? Goed gezien! Oftalmologie : preventie? Goed gezien! Dokter L. Van Eyck niet altijd dezelfde bronnen Preventie? Goed gezien! Oftalmologie : preventie? Goed gezien! Dokter L. Van Eyck 1 Oftalmologie : preventie? Goed gezien! VROEGGEBORENEN Prematuren Retinopathy (ROP) 0 1 jaar

Nadere informatie

WELLNESS CATFOOD DOG & CAT WELLNESS DOGFOOD HI-TEC BALANCED NUTRITION

WELLNESS CATFOOD DOG & CAT WELLNESS DOGFOOD HI-TEC BALANCED NUTRITION WELLNESS CATFOOD DOG & CAT WELLNESS DOGFOOD HI-TEC BALANCED NUTRITION NL 2 WELLNESS CATFOOD Wellness WELLNESS KITTEN WELLNESS ADULT WELLNESS SENSITIVE King Qualifood is een divisie van de firma Natural

Nadere informatie

Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom)

Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom) www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom) Versie 2016 1. WAT IS MKD 1.1 Wat is het? Mevanolaat kinase deficiëntie (MKD) is een genetische

Nadere informatie

Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm

Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm Inleiding Zwanger worden als je een chronische ontstekingsziekte van de darm (IBD = inflammatory Bowel disease) hebt zoals de ziekte van Crohn

Nadere informatie

Prednison (corticosteroïden)

Prednison (corticosteroïden) Prednison (corticosteroïden) Uw behandelend maag-darm-leverarts heeft u Prednison voorgeschreven in verband met een ontstekingsziekte van de darm. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft

Nadere informatie

6-Mercaptopurine (Purinethol )

6-Mercaptopurine (Purinethol ) 6-Mercaptopurine (Purinethol ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Informatiefolder NNIC folder 6MP uitgave november 2014 Deze folder is tot stand gekomen door samenwerkende IBD verpleegkundigen

Nadere informatie

PARONAL I.E. PARONAL I.E.

PARONAL I.E. PARONAL I.E. P2-1/5 BIJSLUITERTEKST Lees de hele bijsluiter aandachtig door alvorens dit geneesmiddel te gebruiken. Bewaar deze bijsluiter, misschien heeft u hem nog een keer nodig. Raadpleeg uw arts of apotheker,

Nadere informatie

Azathioprine of 6-Mercaptopurine

Azathioprine of 6-Mercaptopurine Azathioprine of 6-Mercaptopurine Azathioprine/6-Mercaptopurine Uw maag-darm-leverarts heeft in overleg met u besloten u te gaan behandelen met het Azathioprine (Imuran) of 6-Mercaptopurine (Puri-Nethol).

Nadere informatie

Patiëntenbrochure. 1dd 1mg bij parkinson

Patiëntenbrochure. 1dd 1mg bij parkinson Patiëntenbrochure 1dd 1mg bij parkinson Inhoud Wat is de ziekte van Parkinson? 3 Wat zijn de klachten bij de ziekte van Parkinson? 4 Waar wordt de ziekte van Parkinson door veroorzaakt en hoe vaak komt

Nadere informatie

Onderzoek bij kinderen met Tubereuze Sclerose:

Onderzoek bij kinderen met Tubereuze Sclerose: Onderzoek bij kinderen met Tubereuze Sclerose: Behandeling met rapamycine bij kinderen met TSC en moeilijk behandelbare epilepsie Behandeling van leer- en gedragsproblemen bij kinderen met TSC met RAD001

Nadere informatie

Het beste van de beste Omega s

Het beste van de beste Omega s Het beste van de beste Omega s Een nieuwe generatie van Eco-vriendelijke visoliën Wat zijn rtg? Dankzij rtg (r-triglyceride) 70% meer opneembaarheid ivg met andere visoliën Gezondheidsbeweringen Eén softgel

Nadere informatie

Advies voor het gebruik van voedingssupplementen

Advies voor het gebruik van voedingssupplementen Advies voor het gebruik van voedingssupplementen Aandoening: Beschrijving aandoening: Fibromyalgie Onder Fibromyalgie wordt een reumatische aandoening verstaan, waarbij er sprake is van pijn in spieren

Nadere informatie

Informatiebrochure voor patiënten/verzorgers

Informatiebrochure voor patiënten/verzorgers JOUW HANDLEIDING VOOR ABILIFY (ARIPIPRAZOL) Informatiebrochure voor patiënten/verzorgers Datum van herziening: oktober 2013 2013-08/LuNL/1731 Inleiding Jouw dokter heeft bij jou de diagnose bipolaire I

Nadere informatie

Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA)

Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA) Versie 2016 1. WAT IS PFAPA 1.1 Wat is het? PFAPA staat voor Periodic Fever Adenitis Pharyngitis

Nadere informatie

SUIKERZIEKTE? Herken de symptomen! Informatie over veelvoorkomende symptomen en risicofactoren. www.dierensuikerziekte.nl

SUIKERZIEKTE? Herken de symptomen! Informatie over veelvoorkomende symptomen en risicofactoren. www.dierensuikerziekte.nl SUIKERZIEKTE? Herken de symptomen! Informatie over veelvoorkomende symptomen en risicofactoren Wat is suikerziekte? Suikerziekte - ofwel diabetes mellitus, de medische naam voor suikerziekte - is een aandoening

Nadere informatie

BIJSLUITER. TRANYLCYPROMINE 10 mg tablet

BIJSLUITER. TRANYLCYPROMINE 10 mg tablet BIJSLUITER TRANYLCYPROMINE 10 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft

Nadere informatie

HYPOALLERGENIC DIET VOOR DE HOND

HYPOALLERGENIC DIET VOOR DE HOND HYPOALLERGENIC DIET VOOR DE HOND Bij de behandeling van voedselovergevoeligheid zal uw dierenarts uw hond een speciale dieetvoeding voorschrijven. Royal Canin Hypoallergenic Diet is speciaal ontwikkeld

Nadere informatie

Deficiëntie van de IL-1-Receptorantagonist (DIRA)

Deficiëntie van de IL-1-Receptorantagonist (DIRA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Deficiëntie van de IL-1-Receptorantagonist (DIRA) Versie 2016 1. WAT IS DIRA 1.1 Wat is het? Deficiëntie van de IL-1-receptorantagonist (DIRA) is een zeldzame

Nadere informatie

Azathioprine (Imuran) bij de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en auto-immuun hepatitis

Azathioprine (Imuran) bij de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en auto-immuun hepatitis Azathioprine (Imuran) bij de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en auto-immuun hepatitis Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Azathioprine (Imuran). In deze folder krijgt u informatie

Nadere informatie

Aspirine Pijnstiller - Risico op sterfte tijdens geboorte - Laag geboortegewicht - Tragere motorische ontwikkeling

Aspirine Pijnstiller - Risico op sterfte tijdens geboorte - Laag geboortegewicht - Tragere motorische ontwikkeling Drugs/medicijnen Op voorschrift Invloed van teratogenen Middel Gebruik Effect Latere effecten?? Thalidomide (Softenon) Kalmeermiddel - Misvormingen van ledematen - Misvormingen van oren, hart, nieren,

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Laburide 200 mg TABLETTEN Feneturide Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. Gebruik

Nadere informatie

SLIM een revolutionaire visie

SLIM een revolutionaire visie SLIM een revolutionaire visie Heeft u er wel eens aan gedacht dat uw gewichtstoename niets met te veel eten of te weinig beweging te maken hoeft te hebben? Dat klinkt misschien vreemd, maar recent wetenschappelijk

Nadere informatie

De meest voorkomende bijverschijnselen zijn: Bijverschijnselen die weinig voorkomen: Bijverschijnselen die zelden voorkomen:

De meest voorkomende bijverschijnselen zijn: Bijverschijnselen die weinig voorkomen: Bijverschijnselen die zelden voorkomen: Methotrexaat Uw behandelend maag-darm-leverarts heeft u verteld dat u in aanmerking komt voor een onderhoudsbehandeling met Methotrexaat in verband met een chronische ontstekingsziekte van de darmen (ziekte

Nadere informatie

BIJSLUITER. Bijsluiter: informatie voor de gebruiker. GLUCOTRACE 185 MBq/ml, oplossing voor injectie Fludeoxyglucose ( 18 F)

BIJSLUITER. Bijsluiter: informatie voor de gebruiker. GLUCOTRACE 185 MBq/ml, oplossing voor injectie Fludeoxyglucose ( 18 F) BIJSLUITER Bijsluiter: informatie voor de gebruiker GLUCOTRACE 185 MBq/ml, oplossing voor injectie Fludeoxyglucose ( 18 F) Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er

Nadere informatie

Patiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen

Patiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen Ipsen Endocrinologie Increlex (injectie met mecasermine [rdna-herkomst]) Patiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen Voorlichtingsfolder zoals beschreven

Nadere informatie

Prednis(ol)on. Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Prednis(ol)on. Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Prednis(ol)on Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Uw behandelend arts en/of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Prednis(ol)on. In deze folder krijgt u informatie over de

Nadere informatie

Voedselprovocatie. Havenziekenhuis. april 2012

Voedselprovocatie. Havenziekenhuis. april 2012 Voedselprovocatie april 2012 Een allergie is een reactie van het afweersysteem van het lichaam gericht tegen niet schadelijke stoffen als stuifmeel, huidschilfers of voedingsmiddelen met allergische klachten

Nadere informatie

LABORATORIUMTESTEN. Aan de hand van de testuitslagen kunnen er specifieke behandelingen worden ingezet zoals: Bijnierstress profiel 129,43

LABORATORIUMTESTEN. Aan de hand van de testuitslagen kunnen er specifieke behandelingen worden ingezet zoals: Bijnierstress profiel 129,43 LABORATORIUMTESTEN New Balanced is aangesloten bij een tweetal laboratoria. Hierdoor bestaat de mogelijkheid om diverse feces- en speekseltesten te laten uitvoeren. Alle testen zijn thuis testen. Je krijgt

Nadere informatie

Wil je meer weten over OPS, hieronder vind je de volgende onderwerpen:

Wil je meer weten over OPS, hieronder vind je de volgende onderwerpen: Wil je meer weten over OPS, hieronder vind je de volgende onderwerpen:. Een OPS patiënt. Wat is OPS en klachtenlijst? Oorzaken van OPS. Waar komt dat gif terecht? Natuurlijke ontgifting. Bioresonantie

Nadere informatie