Introductie Prognosetafel AG2014 Effect voorziening zeer beperkt, kostendekkende premie neemt wel toe

Transcriptie

1 Introductie Effect voorziening zeer beperkt, kostendekkende premie neemt wel toe Op dit moment is de de overlevingstafel waarmee pensioenfondsen hun verplichtingen waarderen. Deze overlevingstafel houdt rekening met een schatting van de ontwikkeling van de overlevingskansen naar de toekomst toe. Door het Koninklijk Actuarieel Genootschap is op 9 september 2014 een nieuwe gepubliceerd, de. Deze tafel is niet alleen een update als gevolg van nieuwe door het CBS gepubliceerde overlevingskansen, maar er is ook een nieuwe schattingssystematiek geïntroduceerd voor de ontwikkeling van de overlevingskansen naar de toekomst toe. De is een zogenaamde stochastische tafel. In dit memo geven wij, in hoofdlijnen, aan wat de gevolgen zijn van het aanpassen van de. Maar, eerst gaan wij in op de ontwikkeling van de waargenomen levensverwachting in de jaren 2012 en 2013 ten opzichte van de geschatte levensverwachting op grond van de. 1. Levensverwachting: realisatie ten opzichte van verwachting Onderstaand treft u een overzicht aan van een vergelijking die wij hebben gemaakt van de levensverwachting, enerzijds geschat op basis van de, en anderzijds uitgaande van de in werkelijkheid door CBS waargenomen sterftecijfers. Tabel 1. Vergelijking periode levensverwachting bij geboorte (zonder ervaringssterfte) Jaar ,17 79,18 82,92 82, ,49 79,14 83,14 82, ,79 79,41 83,35 83,04 Tabel 2. Vergelijking periode levensverwachting op 65 jaar (zonder ervaringssterfte) Jaar ,85 17,90 20,91 20, ,08 17,88 21,07 20, ,31 18,05 21,23 20,97 Te zien is dat de waargenomen stijging van de levensverwachting iets achterblijft bij de verwachting op grond van de. Met andere woorden, de overlevingskansen zijn minder snel toegenomen dan verwacht. 2. Aanpassingen van de AG De, is op een aantal punten aangepast ten opzichte van de De belangrijkste aanpassingen zijn de volgende: 1. De waarnemingsjaren 2012 en 2013 zijn toegevoegd. Het model is dus aangepast naar de meest recente inzichten.

2 2. Er wordt naast waarnemingen uit Nederland, ook rekening gehouden met waarnemingen uit Europese landen met een vergelijkbare welvaart als in Nederland. De betreffende landen hebben over het verleden een stijging van de levensverwachting laten zien die vergelijkbaar is aan de stijging van de levensverwachting van Nederland. Door de toevoeging van meer waarnemingsdata wordt het model robuuster. 3. Bij de vorige tafel eindigde de prognose van de ontwikkeling van de overlevingskansen in In het nieuwe model is de prognosetermijn in beginsel oneindig. Daarbij geldt uiteraard dat schattingen voor jaren in de toekomst minder betrouwbaar zijn dan schattingen voor nabije jaren. 4. Het nieuwe model is een stochastisch model in plaats van een deterministisch model Hierdoor is het mogelijk een betrouwbaarheidsinterval van de levensverwachting vast te stellen. Dat wil zeggen dat naast de verwachte ontwikkeling van de levensverwachting ook inzicht geboden kan worden in de spreiding van de levensverwachting. 5. In het nieuwe model wordt niet langer een onderscheid gemaakt tussen een korte en een lange termijn trend. Dit heeft tot gevolg dat de stijging van de levensverwachting in de nieuwe in de eerste jaren lager is, maar uiteindelijk wel langer doorstijgt dan bij de oude. Wij zullen in dit memo niet ingaan op de techniek, maar met name op de gevolgen van de nieuwe tafel. Allereerst hebben wij onderstaand de ontwikkeling van de toekomstige levensverwachting weergegeven voor de diverse AG s. Daarnaast hebben wij ook de ontwikkeling van de toekomstige levensverwachting volgens de CBS 2012 weergegeven. Hierbij merken wij op dat verwacht wordt dat het CBS in december 2014 een nieuwe zal publiceren. Grafiek 1. Ontwikkeling levensverwachting Levensverwachting mannen bij geboorte 90,0 87,5 85,0 82,5 80,0 77,5 75,0 AG Levensverwachting vrouwen bij geboorte 90,0 87,5 85,0 82,5 80,0 77,5 AG 75, Levensverwachting mannen op 65 jaar AG Levensverwachting vrouwen op 65 jaar AG SV

3 In de grafieken op de vorige pagina is te zien dat de ontwikkeling van de levensverwachting volgens beter aansluit bij de prognose van het CBS, dan de ontwikkeling van de levensverwachting volgens de Toekomstige levensverwachting Bij de vaststelling van de in paragraaf 2 genoemde levensverwachting is uitgegaan van de zogenoemde periode-levensverwachting. Dat wil zeggen dat bij de vaststelling van de levensverwachting voor iemand die in 2013 geboren is, geldt dat al zijn overlevingskansen zijn ontleend aan de overlevingskansen die gelden in Voor de overlevingskans op bijvoorbeeld 80 jarige leeftijd, wordt de overlevingskans gehanteerd van iemand die 80 jaar oud is in Tot dusver was het gebruikelijk de levensverwachting op deze wijze te publiceren. Het is een goede manier om waargenomen ontwikkeling van de levensverwachting zoals gepubliceerd door het CBS te vergelijken met de prognose, maar het is geen goede inschatting van de werkelijke levensverwachting. Bij de vaststelling van de periodelevensverwachting wordt immers geen rekening gehouden met het feit dat over 80 jaar (dus in dit voorbeeld in 2093) de overlevingskans hoger zal zijn voor een 80-jarige dan deze in 2013 is. We veronderstellen immers dat de overlevingskansen zullen toenemen naar de toekomst toe. De zogenaamde cohort levensverwachting houdt hier wel rekening mee. Als er rekening gehouden wordt de ontwikkeling van de overlevingskansen, zoals dat bij de het geval is, dan is de ontwikkeling van de cohort levensverwachting als volgt: Tabel 3. Vergelijking cohort levensverwachting bij verschillende leeftijden uitgaande van startjaar 2014 in de s (zonder ervaringssterfte) Leeftijd 25 61,41 62,36 62,28 65, ,45 40,15 42,08 43, ,42 19,75 22,91 22, ,83 5,80 7,04 6,78 Uit de bovenstaande tabel volgt dat de resterende cohort-levensverwachting van gepensioneerden iets is afgenomen, en voor jongeren iets is toegenomen. Overigens wordt in de voorzieningen van pensioenfondsen op dit moment al rekening gehouden met de cohort levensverwachting. Deze levensverwachting sluit derhalve aan op de berekeningen voor een pensioenfonds en heeft dus geen verhogend effect op de voorziening. SV

4 4. Gevolgen voorziening en premie De aanpassing van de PrognosetafeI heeft uiteraard gevolgen voor de hoogte van de actuariële factoren waarmee zowel de voorziening als de premie worden vastgesteld. In grafiek 2 hebben wij de procentuele verschillen weergegeven. Grafiek 2. Procentuele toename van de voorziening op basis van ten opzichte van de ,00% Procentuele toename voorziening 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% ,00% -4,00% OP OP + 70%NP OP OP + 70%NP Bij bovenstaande grafiek merken wij op dat uitgegaan is van een vaste rekenrente van 2% en dat geen rekening gehouden is met ervaringssterfte. De werkelijke afwijkingen voor uw fonds kunnen dus afwijken van deze percentages. Uit de bovenstaande grafiek blijkt dat de voorziening (en de kostendekkende premie) op basis van de toeneemt voor jongere deelnemers, maar afneemt voor oudere deelnemers ten opzichte van de voorziening op basis van Dit is vooral het gevolg van het niet meer hanteren van een korte termijn trend in het nieuwe model. Voor de jongere deelnemers leidt met name het effect van de sterkere lange termijn trend in het nieuwe model tot een hogere voorziening en een hogere kostendekkende premie. Zoals in tabel 1 te zien is neemt de levensverwachting op de lange termijn voor in het bijzonder vrouwen in het nieuwe model toe ten opzichte van de Voor een gemiddeld fonds zal de voorziening op totaalniveau ongeveer gelijk blijven. Echter, de uitkomsten zijn sterk afhankelijk van de gemiddelde leeftijd, de verdelingen naar mannen/vrouwen en of het partnerpensioen op spaar- of risicobasis verzekerd is. SV

5 De procentuele toename van de voorziening voor een 25- en 45- jarige, zoals opgenomen in grafiek 2, zal eveneens gelden voor de toename van de (kostendekkende) premie. De wijziging van de zal derhalve voor de meeste pensioenfondsen leiden tot een stijging van de kostendekkende premie. Naast de gevolgen voor de premie en de voorziening kan de wijziging van de overlevingstafel ook gevolgen hebben voor de rentehedge. Door de gewijzigde levensverwachting wijzigen de uitgaande kasstromen van het pensioenfonds. Verder zijn wijzigingen in de vaststelling van het vereist eigen vermogen (S6) niet uit te sluiten. Nu het stochastisch model het mogelijk maakt om de onzekerheid rondom de levensverwachting in te schatten, bestaat er een kans dat het onderdeel van het vereist eigen vermogen verzekeringstechnisch risico (S6) hierop zal worden aangepast. 5. Gevolgen Ervaringssterfte De ervaringssterfte is een correctiefactor op de sterftekansen. De ervaringssterfte wordt toegepast om te corrigeren voor het verschil in sterftekansen tussen de gehele bevolking (zoals weergegeven in de ) en het deelnemersbestand van het pensioenfonds. Over het algemeen leven verzekerden langer dan de gemiddelde Nederlander. In principe staat deze ervaringssterfte los van de prognose van de sterftekansen voor de gehele bevolking naar de toekomst. We nemen immers aan dat de verhouding tussen de sterftekansen van de gehele bevolking en het deelnemersbestand van het pensioenfonds constant is over de tijd. De ervaringssterfte wordt dus niet beïnvloed door de wijziging van de overlevingstafel. Inmiddels hebben wij wel op basis van de publicatie van het CBS eind 2013 nieuwe ervaringssterftes vastgesteld voor de verschillende opleidingsniveaus. Naar onze mening is het aanpassen van de een uitgelezen moment om ook de ervaringssterfte te bezien. Hierbij dient enerzijds te worden getoetst of de waargenomen ontwikkelingen binnen uw pensioenfonds nog aansluiten bij de inschattingen op basis van de ervaringssterfte die tot dusver is gehanteerd. Anderzijds zijn wij van mening dat een pensioenfonds uit dient te gaan van de meest recente gegevens, het updaten van de ervaringssterfte sluit hierbij aan. Mocht u geïnteresseerd zijn naar de gevolgen van de gewijzigde ervaringssterfte voor uw fonds, dan zijn wij graag bereid deze uitkomsten voor u vast te stellen. 6. Conclusies De effecten van de nieuwe overlevingstafel op de voorziening pensioenverplichtingen is beperkt. De kostendekkende premie neemt naar verwachting toe door de introductie van de nieuwe overlevingstafel. De ervaringssterfte wijzigt in beginsel niet. Naar onze mening is het aanpassen van de een natuurlijk moment om ook de ervaringssterfte te bezien. Hierbij dient enerzijds te worden getoetst of de waargenomen ontwikkelingen binnen uw pensioenfonds nog aansluiten bij de inschattingen op basis van de ervaringssterfte die tot dusver is gehanteerd. Anderzijds zijn wij van mening dat een pensioenfonds uit dient te gaan van de meest recente gegevens, het updaten van de ervaringssterfte sluit hierbij aan. SV