Renovatiepact. Stuurgroepvergadering. 30 maart 2015, Brussel

Transcriptie

1 Renovatiepact Stuurgroepvergadering 30 maart 2015, Brussel

2 AGENDA STUURGROEPVERGADERING RENOVATIEPACT 30 MAART 2015 Inleiding Stand van zaken 6 werkgroepen Eerste conclusies aangaande stand van zaken Agenda stuurgroep 18 mei

3 INLEIDING STUURGROEP 30 MAART Het Vlaamse regeerakkoord Vlaanderen maakt van energie-efficiëntie een topprioriteit door o.a. gebouwen en bedrijven energie-efficiënter te maken. We concretiseren de langetermijnvisie voor de grondige renovatie van het bestaande gebouwenpatrimonium. We evalueren het Energierenovatieprogramma 2020 uit 2007, verhogen de ambitie waar mogelijk en stellen het bij tot 2030, na overleg met de stakeholders. 3

4 INLEIDING STUURGROEP 30 MAART De Vlaamse beleidsnota Energie De overheid kan de transformatie naar een energiezuiniger gebouwenpatrimonium faciliteren en ondersteunen, maar ook andere belanghebbenden, zoals de bouwsector, zullen hier mee hun schouders moeten onder zetten. We gaan dan ook voor het afsluiten van een Renovatiepact. Dit Renovatiepact moet duidelijke doelstellingen, engagementen en een uitgewerkte marketingstrategie bevatten. 4

5 INLEIDING STUURGROEP 30 MAART Belangrijkste onderdelen van het Renovatiepact Engagement sleutelactoren Een duidelijke, goed communiceerbare, LT-doelstelling Een stimulerend maatregelenpakket dat knelpunten wegwerkt Een marketingplan dat breed wordt uitgedragen 5

6 INLEIDING STUURGROEP 30 MAART Planning Startmoment: 16 december 2014 Ondertekening engagementsverklaring door Renovatiepactcoalitie Werkgroepen: januari-juni 2015 BEN-definitie bestaande bouw & LT-doelstelling Goede actievoorbeelden Geïntegreerd beleidskader Financiering Verplichtingen Communicatie Implementatiefase 6

7 INLEIDING STUURGROEP 30 MAART Procesgebonden risico s Groot aantal deelnemers - interesse is positief, maar Grote groepen zijn moeilijk werkbaar Enkel inbreng vanuit belang eigen organisatie Te brede uitwerking Te weinig focus op hefboomacties 7

8 Aanpak werkgroepen Startdocumenten VEA werden rondgestuurd Deelnemers gevraagd input voor te bereiden Toelichting voorbereiding in werkgroepen Diverse werkvormen in werkgroepen 8

9 Werkgroep goede actievoorbeelden Samenkomsten op 28/1 en 25/2 Inventariseren van goede actievoorbeelden voor een Renovatiepact, lokaal en internationaal - overzicht op website 50 projecten aangebracht door de deelnemers. Selectie van 10 projecten met potentieel voor hefboomactie indien uitrol in Vlaanderen. Geselecteerde projecten hebben betrekking op woningpas, wijkaanpak, renovatieadvies, financiering via een rollend fonds, demonstratieprojecten 9

10 Werkgroep goede actievoorbeelden geselecteerde projecten Baden- Würtemmburg: Sanierungsfahrplan Europhit Renovatie Spiere Futurfantastic 10

11 Werkgroep goede actievoorbeelden geselecteerde projecten Stroomversnelling Nederland huurwoningen naar energienota 0 Provinciaal bouw- en renovatieadvies Bouwblokrenovatie Pluimstraat Kortrijk Renovatiewinkels Nederland 11

12 Werkgroep BEN-definitie Samenkomsten op 29/1, 23/2 en 18/3 In consensus de lange termijndoelstelling voor het bestaande woningpark vastleggen 12

13 Werkgroep BEN-definitie 29/01 23/02 18/03 Verkennen van eigen definities Criteria Samenvoegen tot 4 voorstellen Besluiten aftoetsen Uitdiepen en kiezen 13

14 Werkgroep BEN-definitie 1 14

17 Werkgroep BEN-definitie - Besluiten 1. Eis aan minimale energetische prestaties voor bestaande bouw op lange termijn is nodig : 17

18 Werkgroep BEN-definitie - Besluiten 2. Eenvoudige communicatie belangrijk BEN-niveau bestaande bouw = maatregelenpakket EN 3. Prestatiebenadering want maatregelenpakket zal niet overal passen BEN-niveau bestaande bouw = energieprestatie-indicator Equivalente maatregelen op maat specifieke woning 18

19 Werkgroep BEN-definitie - Besluiten 2. BEN-niveau = EN maatregelenpakket 3. BEN-niveau = Prestatiebenadering 19

20 Werkgroep BEN-definitie - Besluiten 4. BEN-niveau bestaande bouw heeft positieve effecten op woonkwaliteit en gezondheid stabiliteit, vocht, veiligheid basiscomfort binnenklimaat 20

21 Werkgroep BEN-definitie - Besluiten 5. Gedifferentieerde aanpak nodig om ambitieuze doelstellingen voor gebouwenpark te combineren met haalbare doelstellingen voor individuele woning. Situatie bij bestaande bouw verschilt sterk per gebouw BEN-niveau = minimum voor iedereen BEN+-niveau voor wie een stap verder wil/kan gaan 21

22 Werkgroep BEN-definitie - Besluiten 6. Wijziging BEN-definitie gekoppeld aan investeringszekerheid Geen extra verplichtingen voor wie BEN-niveau bereikte vóór de wijziging/aanscherping BEN-definitie 22

23 Werkgroep BEN-definitie Maatregelenpakket EN Energieprestatie indicator 23

24 Werkgroep BEN-definitie Energieprestatie indicator: E-peil (of equivalent) + gebouwschil + woonkwaliteit/ binnenklimaat 24

25 Werkgroep BEN-definitie Energieprestatie indicator? E30 E50-60 E70-80 E Verdeelde meningen Studie kostenoptimum 2012: ingrijpende energetische renovatie: E56-E76 25

26 Werkgroep BEN-definitie Energieprestatie indicator? Studie kostenoptimum 2012: renovatie residentieel Referentie Kostenoptimum Ingrijpende Renovatie Arbeiderswoning K101 / E190 K74 / E110 K41 / E61 Herenhuis K140 / E209 K36 / E63 K36 / E63 Halfopen K138 / E230 K52 / E76 K52 / E76 Architecturale woning K127 / E248 K79 / E65 K63 / E56 Fermette K75 / E144 K75 / E119 K48 / E59 26

27 Werkgroep BEN-definitie Energieprestatie indicator: E-peil E60 Gebouwschil Woonkwaliteit en binnenklimaat of Umax of gebouwschilindicator stabiliteit vocht veiligheid basiscomfort binnenluchtkwaliteit 27

28 Werkgroep BEN-definitie Maatregelenpakket een voorbeeld ~E60 : U max 0,24 voor muur en dak 0,3 voor vloer 1,8 voor venster (1,1 glas) Verwarming condenserende ketel 1,07% Luchtdichtheid Woonkwaliteit en binnenklimaat v 50 6 m³/h.m² stabiliteit, vocht, veiligheid basiscomfort ventilatievoorzieningen 28

29 Werkgroep BEN-definitie 1 vervolgvergadering: Verder uitdiepen eis aan gebouwschil Verder uitdiepen eis aan woonkwaliteit/binnenklimaat Evaluatie resultaat doorrekening maatregelenpakket op het bestaande woningpark 29

30 Werkgroep geïntegreerd beleidskader Samenkomsten op 3/2, 27/2 en 25/3 De contouren vastleggen van het geïntegreerd beleidskader voor een Renovatiepact Inventariseren van beleidsinstrumenten in andere beleidsvelden en op verschillende beleidsniveaus die een belangrijke impact kunnen hebben op de renovatiegraad van de Vlaamse woningen bijkomende impulsen koppelen aan deze instrumenten? Eindverslag: inventaris beleidsinstrumenten die een hefboom kunnen zijn voor verhogen renovatiegraad 30

31 Werkgroep geïntegreerd beleidskader VEA gaf aanzet voor inventaris, stakeholders vulden aan Toelichting bij hun suggesties en aandachtspunten Lijst maatregelen met aanduiding beleidsdomein, doelgroep, Beoordeling voorstellen op impact en implementeerbaarheid (insteek VEA) Tweede vergadering: bespreking ranking en prioritering 31

32 Werkgroep geïntegreerd beleidskader 32

33 Werkgroep geïntegreerd beleidskader Consensus om de voorgestelde maatregelen te clusteren Ruimtelijke ordening (behandeld 25/03) Woonkwaliteit (te behandelen 29/04) Andere, bv Onderwijs, Omgeving, Innovatie, nieuwe bevoegdheden (huurwetgeving,..) Individuele input en suggesties deelnemers worden verwerkt 33

34 Werkgroep geïntegreerd beleidskader Derde vergadering: Ruimtelijke Ordening Stedenbouwkundige Reglementering (Ruimte Vlaanderen): VERHELDEREND! Opmaak beleidsplan Ruimte / project ruimtelijk rendement Nu al veel mogelijkheden lokaal: herziening verkavelingen, gewoonteregels niet toepassen of wijzigen Eigendomsrecht = federaal Bv bij compensatie muurovername ifv isoleren het isoleren van een gemene muur Verdere afstemming erg relevant 34

35 Werkgroep geïntegreerd beleidskader Voorbeelden Duurzaam Woonbeleid Antwerpse Kempen (IOK) INSPIREREND! Lokale Ruimtelijke Uitvoeringsplannen (RUP) met doordachte bouwprofielen Voorschriften bestaande verkavelingen collectief opheffen Verdichting, zonoriëntatie, woon- en leefkwaliteit, flexibiliteit, fasering, levenslang wonen, toegankelijkheid, isolatie gebouwschil 35

36 Werkgroep geïntegreerd beleidskader Voorbeelden Duurzaam Woonbeleid Antwerpse Kempen (IOK) Faciliteren van maximale benutting bouwvolumes en ombouw naar tweegezinswoning, zorgwoning, Overschot (te grote) verouderde woningen babyboomers Aanpasbare woningen, levenslang wonen in eigen huis Van 1 woning naar tweegezinswoning, zorgwoning, sociale woning, 36

37 Verhoging bouwhoogte (+ 1m): Extra slaapkamers >20 cm dakisolatie mogelijk Extra bouwdiepte hoofdbouw Oplossing smalle percelen Faciliteert energetische renovatie Grotere kamers Ruimte op verdieping nog nodig? Herprofilering achterbouw Grote leefruimte in relatie met tuin Minder schaduwhinder op dak achterbouw en bij buur Zonlicht op verdiepingsniveau Verhoging achterbouw Hogere leefruimten, groendak Meer ruimte voor isolatie en licht Extra functies 37 gelijkvloers

38 Werkgroep geïntegreerd beleidskader Subwerkgroepen concretiseerden de voorgestelde beleidsmaatregelen Ruimtelijke Ordening Sessie 29/04: Woonkwaliteit en huursector Afstemming en voorbereiding met Agentschap Wonen-Vlaanderen Eisen opnemen in de Vlaamse Wooncode? Spouwmuurisolatie, hoogrendementsglas Zie ook Vlaamse dakisolatienorm Wat is er nodig om de huursector (20-25% woningmarkt) te activeren? 38

39 Werkgroep verplichtingen Samenkomsten op 9/2 en 23/3 Voorstellen voor maatschappelijk aanvaardbare verplichtingen Nagaan welke bijkomende impulsen aan reeds bestaande verplichtingen kunnen worden gekoppeld Eindverslag : inventaris van maatschappelijk aanvaardbare verplichtingen + aanzet voor een mogelijk implementatietraject Initieerbaar vanuit de Vlaamse energiebevoegdheid Financieel-economisch en maatschappelijk goed onderbouwd De effectiviteit van hun impact op de verhoging van de renovatiegraad is opvolgbaar 39

40 Werkgroep verplichtingen Startdocument VEA: aanzet inventaris van mogelijk maatschappelijk aanvaardbare verplichtingen Voorbereiding deelnemers 2 mogelijk maatschappelijk aanvaardbare verplichtingen Groepsbespreking VEA voegde de suggesties van de deelnemers voor maatschappelijk aanvaardbare verplichtingen toe aan de basislijst 40

41 Werkgroep verplichtingen Mogelijke verplichtingen Vertrekkende vanuit het EPC een woningpas ontwikkelen Verplicht afwegingskader voor herbouw na sloop Specifieke verplichtingen bij verkoop (schenking, erfenis, ) gekoppeld aan woningpas (bv. Renovatieplan uitvoeren) Specifieke verplichtingen bij verhuur gekoppeld aan woningpas Verplichtingen gekoppeld aan EPB Semi) verplichte kwaliteitskaders voor de uitvoering van werken Belangrijk; conformiteit met de normen op vlak van kwaliteit, veiligheid, gezondheid, energetische prestatie, uit de Vlaamse Wooncode 41

42 Werkgroep verplichtingen Het koppelen van verplichtingen aan een in te voeren woningpas kon op veel bijval rekenen Het EPC, als instrument dat de energieprestatie meet, kan in de woningpas een centrale rol spelen agenda 23 maart: introductie EPC / Woningpas? Ambitieus Draagvlak Aanpasbaar / dynamisch Mening gevraagd via voting units 42

43 Woningpas Inhoud? Energiegekoppeldeinformatie EPC gerelateerde informatie? BEN gerelateerde informatie? Bouwkwaliteit gekoppelde informatie? Woonkwaliteit gekoppelde informatie? Andere relevante informatie? Overigebeleidsdomeinen

44 Werkgroep verplichtingen 44

47 Werkgroep verplichtingen Brainstorm rond bijkomende inhoud = digitaal dossier Bouwvergunning, plannen, verzekeringen, attesten, materialen, asbest, Vervolg: 27 april: welke verplichtingen kunnen we koppelen aan de gewenste inhoud? 27 mei: handhaving en kwaliteitsborging + aanzet tot synthese 12 juni: synthese 47

48 Werkgroep financiering Samenkomsten op 11/2 en 27/3 Uitwerken van acties op het vlak van financiële ondersteuning en financiering in het kader van het Renovatiepact Eerste vergadering in de breedte gewerkt Volgende 3 vergaderingen thematisch: Premies Fiscale maatregelen Prefinanciering en ESCO s Aspect ontzorging wordt doorheen de thematische vergaderingen meegenomen. Laatste vergadering: concluderen over de verschillende thema s 48

49 Werkgroep financiering Eerste vergadering in de breedte gewerkt Stakeholders brachten diverse voorstellen naar voor Belangrijkste focuspunten: Inzetten op vooronderzoek Ontzorgen cruciaal Stimuli afstemmen Optimaal inzetten fiscale instrumenten Creatief prefinancieren 49

50 Werkgroep financiering Tweede vergadering gefocust op premies netbeheerders op basis van 6 principes. De discussies gingen echter vaker veel ruimer en verloren hierdoor de inhoudelijke focus, zeker voor wat betreft de eerste stelling. Stelling 1: De premies van de netbeheerders voor gebouwschil moeten vereenvoudigd worden. Ja akkoord, maar enkel indien samen bekeken met alle andere premies, niet hier vereenvoudigen en de rest loslaten. Akkoord Niet akkoord Ja akkoord, maar één-loket principe en één-aanvraagformulierprincipe. Meer nog, automatische toekenning van premies via koppeling woningpas. 50

51 Werkgroep financiering Stelling 2: Het business-model voor het verhogen van de renovatiegraad van woningen kan niet worden gebaseerd op een premiestelsel. Want premies staan niet in verhouding tot investeringskost en hogere premies leiden soms tot misbruiken. Premies belangrijke signaalfunctie. Waarde van een woning bepaalt meer de financieringsmogelijkheden Akkoord Niet akkoord Onthoudingen Business-model ook andere fundamenten: verplichtingen, prefinanciering, fiscaliteit, ontzorgen, comfortverhoging,. Niet zwart-wit: voor sommige doelgroepen wel doorslaggevend. 31/03/

52 Werkgroep financiering Stelling 3: Individuele gebouw- schilpremies worden zo spoedig mogelijk afgestemd op de BEN- definitie voor bestaande bouw. Akkoord Niet akkoord Onthoudingen Maar wat is BEN? Even vergaand als bij nieuwbouw? BEN= minimumdrempel. Kan ook onderscheid tussen nieuwbouw en bestaande bouw doen afnemen. Oppassen: lock-ins kunnen groter worden indien ondoordacht. Business-model ook andere fundamenten: verplichtingen, prefinanciering, fiscaliteit, ontzorgen, comfortverhoging,. Zo snel mogelijk overstap van individuele naar gecombineerde premies. Als BEN te vergaand is, vallen huizen/doelgroepen uit de boot. Uitzonderingen nog mogelijk? Indien BEN= te streng, averechts, demotiverend effect. 31/03/

53 Werkgroep financiering Stelling 4: Een aangekondigd afbouwscenario voor een aantal premies zal meer een incentive geven aan woningeigenaars om een investering in overweging te nemen dan een continu aangehouden premiestelsel. Premies behouden maar voorwaarden verstrengen? Nodig om uitstelgedrag te vermijden. Aankondigen afbouw zorgt voor positieve dynamiek en betere bewustwording. Rechtszekerheid= cruciaal tijdige aankondiging cruciaal + stabiliteit over regeringen heen. Akkoord Niet akkoord Onthoudingen Als standaard opschuift, moeten premies schuiven en dus afbouwen voor vroegere standaard. Niet iedereen heeft nu de middelen of heeft nu al een woning (jongeren). Die groep wordt afgestraft. Bouwsector moet kunnen volgen. Risico indien je te drastisch afbouwt. 31/03/

54 Werkgroep financiering Stelling 5: Energiepremies moeten meer focussen op totaalrenovaties. Beter kwantitatief onderbouwen wat dit betekent voor volledige woningpark en bijgevolg budgettaire implicaties Huurwoningen dreigen nog meer uit de boot te vallen. Gefaseerd tot BEN + versterkt communicatie Professionele begeleiding + renovatie-advies vaak vereist. Maar premievoorwaarde of premie op zich? Hoe bereiken van BEN laten bewijzen? Progressieve premie voor verbetering EPC-score ipv per maatregel werken? Akkoord Niet akkoord Onthoudingen Mede-eigendom compliceert de zaak, hoe daar BEN + link premie? Premiebonus lost prefinancieringsprobleem niet op. Flankeren: tijdelijke herhuisvesting? Supplement bovenop individuele premies! Focus? Welke groep aanpakken: slechtste segment, middenmoot of bijna-voorlopers? Totaal anders! Voldoende lange termijn = 5 à 10 jaar => ook recht op premies behouden. Volgorde opleggen? Ja lock in vermijden, Neen niet betonneren, Groter gevaar op Mattheüseffect, sociale correcties nodig! 31/03/

55 Werkgroep financiering Stelling 6: Premies geven waar er ook al wettelijke eisen bestaan, kan nog. Om sommige doelgroepen (met te beperkte middelen) ook de mogelijkheid te geven om te conformeren. Om verder te gaan dan de wettelijke eisen wel of om bijv. versnelde vervanging te stimuleren. Aparte categorie: EPB-plichtige verbouwers? Akkoord Niet akkoord Onthoudingen Overheid moet meer haar LT-visie communiceren. Om ontwrichting van de woningmarkt tegen te gaan (bijv. risico op verdwijnen van de private huurmarkt). Zolang handhaving van wettelijke eisen ontbreekt, heb je incentive nodig om te renoveren. Indien premies nog nodig, dan is eis te streng gezet. Niet om aan de pure eis te voldoen, enkel om verder te gaan. 31/03/

56 Werkgroep communicatie Samenkomsten op 12/2 en 16/3 Uitwerken van een marketingplan voor positieve communicatie over de doelstellingen en de implementatie van het Renovatiepact 56

57 Werkgroep communicatie Eerste werkgroepvergadering Afgelopen jaren - Veel communicatievoorbeelden: algemeen, doelgroepgericht, peer to peer, demo Veel communicatie gekoppeld aan terugverdientijden energiebesparing Weinig aandacht voor comfort, sleutelmomenten Gebrek aan een lange termijn doelstelling Weinig advies op individueel niveau EPC info zowel technisch als communicatief onderbenut qua potentieel, nood aan een woningpas Ontzorging is belangrijke bottleneck Lessen trekken uit gedragspsychologie 57

58 Werkgroep communicatie Tweede werkgroepvergadering: identificeren van hefbomen Kennis: Energiefactuur/slimme meter als communicatiemiddel Mijn EPC versus omgeving en buren, EPC-info ontsluiten - woningpas als leidraad voor woningrenovatie Real life cases/reality show (start2renovate) Financieel: Verkoop koppelen aan een gepersonaliseerd renovatieplan op maat Aankoopmoment: rol notaris banken woningpasadviseur immotheker 58

59 Werkgroep communicatie Psychologisch : Analyse van jouw situatie t.o.v. peers (benchmark) Koppeling energie en comfort Lokale coach, wijkaanpak nu of nooit, ontzorgen Voorbeeldrol overheid Praktisch : Ontzorgen+rompslomp vermijden Testimonials met kostenplaatje Laagdrempelige hulplijn Sleutel op deur renovatie Certificering 59

60 EERSTE CONCLUSIES AANGAANDE STAND VAN ZAKEN Constructieve sfeer. Tijdsdruk. Positief én negatief. BEN-definitie : maatregelenpakket + prestatiebenadering. Ontzorging en doelgroepenbenadering (huurmarkt, ouderen, appartementen, ) cruciaal, zeker ook in communicatie. Financieringsproblematiek is moeilijk vraagstuk. Kan niet door overheid alleen worden opgelost. Geïntegreerd beleidskader en verplichtingen noodzakelijk. Grote verwachtingen rond invoering woningpas (visies over inhoudelijke invulling lopen nog uiteen). 60

61 Conclusies stand van zaken 61

62 AGENDA STUURGROEP 18 MEI 2015 Stand van zaken werkgroepen. Agenda en aanpak afsluitend moment werkzaamheden werkgroepen eind juni. Voorstellen voor governance Renovatiepact tijdens verdere uitwerkings- en implementatiefase. 62

63 VRAGEN MEER INFO 63